Monika Lubina
Niepoważne wierszyki do utrwalania wymowy i pisowni głosek: ś, ź, ć, dź, s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż
Kraków 2015
LUBINA_Niepowazne wierszyki-cz.3.indd 3
25.03.2015 12:04
© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2015
Redakcja wydawnicza: Sylwia Stojak Ilustracje: Piotr Olszówka Projekt okładki: Piotr Olszówka Opracowanie typograficzne: Andrzej Augustyński
ISBN 978-83-7850-823-6
Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2015
LUBINA_Niepowazne wierszyki-cz.3.indd 4
25.03.2015 12:04
Spis treści Wstęp ................................................................................................. 9 Drogi młody czytelniku ................................................................. 11 1. Nieśmiałe wierszyki dla Jasia i Michasi: Sikawka .......................................................... Głoska ś: Się ................................................................... O ptysiu ......................................................... Jaś .................................................................... Huśtawka .......................................................
15 16 16 17 17
Głoska ź:
Wyścigówka .................................................. Zima ............................................................... Jańcio Wodnik .............................................. Józio i Dyzio ..................................................
18 18 19 19
Głoska ć:
Ci, ci, ci .......................................................... Ciach, ciach ................................................... Cienie ............................................................. Plecień ............................................................ Michał! Bić? .................................................. Cichutko ........................................................
20 20 21 21 22 22
Głoska dź:
Dzidzi ............................................................. Dzień Dziadka .............................................. Dzik i dziobak ............................................... Logopedzi ......................................................
23 23 24 24
Szereg ciszący: Kosi, kosi ........................................................ Ciemny pokój ................................................ Żarcik misia .................................................. Pory roku ....................................................... Tydzień .......................................................... Jaś i Michasia ................................................ Dzieci i dźwięki ............................................
25 25 26 26 27 28 28
5
LUBINA_Niepowazne wierszyki-cz.3.indd 5
25.03.2015 12:04
2. Niesmutne wierszyki dla Zuzy i Simona: Głoska s: Zaskroniec .................................................... Sarna i sowa .................................................. Osa .................................................................. Boss ................................................................ As .................................................................... Powróz ........................................................... Słoń ................................................................. Wtorek ........................................................... Krasnoludki .................................................. Spotkanie sów .............................................. Bolesław Wstydliwy .................................... Głoska z:
Bzyka mucha ................................................. Zyta ................................................................ Zabawka ........................................................ Koza ................................................................ Zuza ................................................................ Kozaki ............................................................ Zbudujemy ....................................................
29 30 30 31 31 32 32 33 33 34 34 35 35 36 36 36 37 37
Głoska t uśmiechnięte: Imiona .......................................... 38 Dziwne rzeczy wymyślamy ........................ 38 Hokus-pokus powiemy ............................... 39 Głoska c:
Kic ................................................................... Jedz ................................................................. Pajac ............................................................... Abecadło .......................................................
Głoski c i dz:
Cykady i zegary ............................................ 41 Pan Marek ..................................................... 42
Głoska dz:
Zaloty świerszcza ......................................... 42 Dzwonki ........................................................ 43 Na nodze ....................................................... 43
39 40 40 41
6
LUBINA_Niepowazne wierszyki-cz.3.indd 6
25.03.2015 12:04
Szereg syczący: Zające ............................................................. Kluska ............................................................ Stopy ............................................................... Dentysta ........................................................ Walc ............................................................... Królewna i Baba-Jaga .................................. Złota rybka ....................................................
44 44 45 45 46 46 47
3. Niepoważne wierszyki dla Mateusza: Głoska sz: Szumy, szepty i szurania ............................ Szakal ............................................................. Szachy ............................................................ Maluszek ....................................................... Mateusz ......................................................... Chory piłkarz ............................................... Kosz ................................................................ Szafa ............................................................... Kelner gapa ................................................... Depesza .......................................................... Dopisz ............................................................
48 49 49 50 50 51 51 52 52 53 53
Głoska ż:
Kogo bierze samolot? .................................. Żaba i jej goście ............................................ Jerzy ................................................................ Żabka i żuk .................................................... Ciężarówka ....................................................
54 54 55 55 56
Głoska cz:
Pociąg ............................................................. Apacz ............................................................. Klucz .............................................................. Wczoraj .......................................................... Płacze ............................................................. O Czerwonym Kapturku ............................ Cza-cza ..........................................................
56 57 58 58 59 59 60
7
LUBINA_Niepowazne wierszyki-cz.3.indd 7
25.03.2015 12:04
Głoska dż:
60 61 61 61 62 62 63
Na koniec:
Kolorowy wierszyk ...................................... 64
Lampa Alladyna ........................................... Dżem .............................................................. Dżdży ............................................................. Dżungla ......................................................... Szereg szumiący: Koziorajki ciąg dalszy ............................. Przedszkolaczek tańczy .............................. Czarne oczy ..................................................
Wprawki do głosek .......................................................................... 65 Obrazkowe głoski ............................................................................ 67 Bibliografia ........................................................................................ 71
LUBINA_Niepowazne wierszyki-cz.3.indd 8
25.03.2015 12:04
Wstęp Niepoważne wierszyki są trzecią częścią cyklu wierszyków utrwalających wymowę i zapis polskich głosek. Powstały one na potrzeby ćwiczeń wymowy oraz zapisu (profilaktyki i terapii) głosek dentalizowanych, sprawiających dzieciom najwięcej trudności. Zostały one przyjęte bardzo dobrze przez dzieci, ponieważ są bliskie ich wyobraźni. Korzystają też ze skarbca współczesnej wiedzy logopedycznej, udostępniając ją dziecku w sposób możliwie najbardziej przystępny. Wyróżnia je czystość fonetyczna, czyli taki dobór materiału, który pozwala dziecku skupić się na ćwiczonej głosce, bez zmagania się z kilkoma trudnymi głoskami jednocześnie. Z tego względu nadają się do ćwiczeń od pierwszego zetknięcia z głoską. Autorka rekomenduje wykorzystanie również pierwszych dwóch części cyklu, zgodnie bowiem z nowymi odkryciami w dziedzinie czytania dziecko powinno od początku mieć kontakt ze wszystkimi literami alfabetu. Wierszyki z powodzeniem można wykorzystywać dla dzieci dwujęzycznych, w wierszach zawarto bowiem wszystkie pozycje głoski (na początku, w środku i na końcu wyrazu przy głoskach bezdźwięcznych) i wszystkie możliwości jej zapisu. Wierszyki te wzbogacają również słownictwo. Wskazówki logopedyczne: • Wierszyki są uporządkowane zgodnie z metodyką postępowania logopedycznego. W ramach profilaktyki Nieśmiałe wierszyki można zacząć przerabiać od 2.–3. roku życia, Niesmutne – od 4., a Niepoważne od 5.–6. roku życia. Czytanie i zapis głosek można ćwiczyć w początkowych latach nauki szkolnej. Duża ilość zgromadzonego materiału służy utrwa-
9
LUBINA_Niepowazne wierszyki-cz.3.indd 9
25.03.2015 12:04
leniu poprawnej wymowy, czytania i pisania bez nużenia dziecka żmudnymi powtórzeniami. • Przy czytaniu należy pamiętać o zasadzie bezdźwięcznej realizacji liter oznaczających głoski dźwięczne na końcu wyrazu i obok spółgłoski bezdźwięcznej, np. słowa „weź, siedź, kóz, jedz, jeż, brydż, trzy” czytamy: „weś, śeć, kus, jec, jesz, brycz, tszy”. Z kolei litery s, z, c, dz przed literą i czytamy jako [ś], [ź], [ć], [dź], np. czytamy „śikawka, źima, ćicho, dźik”. Jako literę przyjmuje się zapis głoski (w tym trójznak dzi). • Zapis głoski podany w spisie wierszy jest podstawowy. Te litery dobrze jest ćwiczyć, posługując się „obrazkowymi głoskami” zamieszczonymi na końcu książki. Równocześnie należy poprosić dziecko o pokolorowanie pustych w środku liter według wzoru ze str. 11. Im więcej różnych zapisów głoski, tym trudniejsza jest ona pod względem ortograficznym. • Pod względem wymowy Nieśmiałe wierszyki są najłatwiejsze, a zapisu – najtrudniejsze. • Głoska [t uśmiechnięte] jest właściwie zbiorem głosek przechodzących elastycznie od głoski [t] do [c]. • W wierszach Jaś i Ciach i w wierszach wprowadzających nową głoskę dziecko czyta sam refren. We wstępie Niepoważnych wierszyków wyrażam serdeczne podziękowania moim przewodnikom po świecie wiedzy logopedycznej: prof. Bronisławowi Rocławskiemu, pani Joannie Trzaskalik i pani Katarzynie Węsierskiej. Autorka Wymowa głosek Wypowiedz te głoski, które potrafisz: 1. Dźwięcznie i długo: ź..., z..., ż... 2. Bezdźwięcznie (szeptem) i długo: ś..., s..., sz... 3. Dźwięcznie i krótko: dź, dz, dż 4. Bezdźwięcznie (szeptem) i krótko: ć, c, cz Głosek c, ć, cz, dz, dź, dż nie należy przedłużać, a żadnej z nich łączyć z głoską y (np. [sy], [zy]).
10
LUBINA_Niepowazne wierszyki-cz.3.indd 10
25.03.2015 12:04