„Recenzja 1, Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Ut wisi enim ad minim veniam, quis nostrud exerci..” Imię i nazwisko „Recenzja 2, Ut wisi enim, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Ut wisi enim ad minim.” Imię i nazwisko
9 788380 955622
ODRUCHY ORALNE U NOWORODKÓW I NIEMOWLĄT DIAGNOZA I STYMULACJA Mira Rządzka
Kraków
Rzadzka_Odruchy.indb 3
22.03.2019 13:51:17
© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków
Recenzenci: dr hab. n. hum. Katarzyna Kaczorowska-Bray prof. nadzw. dr hab. n. med. Bogumiła Stoińska
Redakcja wydawnicza: Joanna Kosturek
Opracowanie typograficzne: Alicja Kuźma
Projekt okładki: Basia Rządzka
ISBN
-
-
-
-
Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków, ul. Turniejowa / tel./fax: ( ) , , www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków
Rzadzka_Odruchy.indb 4
22.03.2019 13:51:17
Spis treści . Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Znaczenie diagnostyki neurologopedycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozwój odruchowych reakcji oralnych w okresie prenatalnym . . . . . . . . . . . . Normatywne odruchowe reakcje oralne i ich ewolucja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odruchowa reakcja ssania i połykania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odruchowa reakcja szukania (odruch Rittiga) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odruchowa reakcja kąsania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odruchowa reakcja otwierania, wysuwania i zwierania ust . . . . . . . . . . . Odruchowa reakcja wymiotna (zwracania, gardłowa) . . . . . . . . . . . . . . . Odruchowa reakcja wypychania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odruchowa reakcja żuchwowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odruchowa reakcja lizania/wysuwania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odruchowa reakcja lateralna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Warunki anatomiczne i spoczynkowe układu oralnego u noworodków i niemowląt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oddychanie i pozycja spoczynkowa układu oralnego . . . . . . . . . . . . . . . . Pozycja do karmienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Specyfika odruchów oralnych u noworodków i niemowląt z zespołem Downa i cytomegalią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zespół Downa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cytomegalia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Założenia i cel pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Metody i materiał badawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Charakterystyka grupy badanych noworodków i niemowląt . . . . . . . . . . . . . . Grupa dzieci z zespołem Downa oraz grupa dzieci z CMV . . . . . . . . . . . . . . . . . Metody badania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ocena warunków anatomicznych i pozycji spoczynkowej układu oralnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zastosowane metody i techniki stymulacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mioterapia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Manualna Terapia Dysfagii N.A.P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kontrola pozycji do karmienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Masaż Shantala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Metoda R. Castillo Moralesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Taping kinezjologiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rzadzka_Odruchy.indb 7
22.03.2019 13:51:17
Spis treści
. Wyniki badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Patologie odruchowych reakcji oralnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR ssania i połykania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR zwracania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR kąsania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR-y wargowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR żuchwowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR lizania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR wypychania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR lateralny języka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR szukania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pozycja spoczynkowa języka, warg, żuchwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nieprawidłowości w realizacji odruchowych reakcji oralnych spowodowane wadami anatomicznymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trudności oralne u dziecka z zespołem Downa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trudności oralne u dziecka z cytomegalią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Efekty stymulacji zaburzonych odruchowych reakcji oralnych . . . . . . . . . . . . . . Postępowanie terapeutyczne w przypadku ankyloglossii . . . . . . . . . . . . . PNR ssania i połykania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR kąsania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR zwracania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR-y wargowe: wysuwania, otwierania i zamykania warg . . . . . . . . . . . Pozycja spoczynkowa obszaru oralnego: warg, żuchwy, języka . . . . . . . PNR szukania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wybrane zagadnienia trudności oralnych u dziecka z zespołem Downa i cytomegalią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zaburzenia odruchów oralnych u dzieci z zespołem Downa . . . . . . . . . . Zaburzenia odruchów oralnych u dzieci z CMV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Od diagnozy przez stymulację po karmienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Znaczenie fazy preoralnej oraz sekwencyjności realizacji odruchów i poboru pokarmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Istota oraz dojrzewanie ssania i połykania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ssanie a karmienie alternatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pozycja spoczynkowa żuchwy, języka i warg jako wstęp do właściwego poboru powietrza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pozostałe reakcje oralne: badanie oraz odpowiedzi oralne . . . . . . . . . . . . . . . . PNR szukania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR kąsania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR zwracania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PNR wypychania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pozycje do karmienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Znaczenie ankyloglossii w poborze pokarmu jako najczęściej występującej wady anatomicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rzadzka_Odruchy.indb 8
22.03.2019 13:51:17
Spis treści
. .
. . Kompensacje i zależności odruchowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zaburzenia odruchów oralnych u dzieci z zespołem Downa . . . . . . . . . . . . Zaburzenia odruchów oralnych u dzieci z CMV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Posłowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Załącznik Karta badania prymitywnych noworodkowych reakcji oralnych (PNR) . . . . . . . . Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spis tabel i wykresów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Streszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rzadzka_Odruchy.indb 9
22.03.2019 13:51:18
Drogi Czytelniku! Oddaję w Twoje ręce niniejszą pracę, rozprawę doktorską, będącą rezultatem moich wieloletnich badań oraz przemyśleń dotyczących pracy neurologopedycznej z najmłodszymi pacjentami. Publikację oddaję w niezmienionej niemalże formie. Będąc zwolenniczką wczesnych i indywidualnie dobranych oddziaływań, mam głębokie przekonanie, że wyniki moich badań będą służyły pomocą logopedom, neurologopedom, fizjoterapeutom, doradcom laktacyjnym, neonatologom. Mam nadzieję, że opracowana przeze mnie i dołączona do książki karta badania odruchów oralnych u noworodków i niemowląt stanie się wygodnym i inspirującym narzędziem w pracy specjalistów. Autorka Zielona Góra, grudzień
Rzadzka_Odruchy.indb 11
22.03.2019 13:51:18
Serdecznie dziękuję tym, którzy wspierali mnie merytorycznie i duchowo zarówno podczas pisania rozprawy doktorskiej, jak i w trakcie prac nad przygotowaniem do jej wydania: – Pani prof. dr hab. n. med. Marii Beacie Czeszyńskiej – za ogromną pomoc przy pisaniu rozprawy; – Paniom Recenzentkom: Pani prof. nadzw. dr hab. n. med. Bogumile Stoińskiej, Pani prof. dr hab. n. med. Urszuli Goduli-Stuglik oraz Pani prof. dr hab. n. hum. Katarzynie Kaczorowskiej-Bray – za konstruktywne uwagi; – Pani dr hab. n. med. Karolinie Kłodzie – za nieustającą mobilizację; – Pani dr n. hum. Marzenie Machoś i Pani mgr Marcie Karwot-Pięcie – za dyskusję i cenne uwagi merytoryczne; – Pani dr n. hum. Elżbiecie Stecko – za zainspirowanie mnie tematyką wczesnej interwencji; – Rodzicom Karola – za możliwość umieszczenia na okładce zdjęcia ich dziecka. Szczególne podziękowania składam Jerzemu, Basi, Michałowi, Rodzicom i Przyjaciołom moim – za nieustanne wsparcie i cierpliwość. Autorka
Rzadzka_Odruchy.indb 12
22.03.2019 13:51:18
1. Wprowadzenie 1.1. Znaczenie diagnostyki neurologopedycznej Konieczność prowadzenia oddziaływań z zakresu wczesnej interwencji u noworodków i niemowląt jest potrzebą zrodzoną ze stale zwiększającej się liczby dzieci „ryzyka” oraz z wciąż dokonującego się postępu w neonatologii i wczesnej rehabilitacji, w tym we wczesnej diagnostyce i interwencji neurologopedycznej. Oddziaływaniom tym poddawani są pacjenci, u których występują między innymi trudności w przyjmowaniu pokarmu drogą oralną. Zaburzenia pobierania pokarmu częstokroć towarzyszą innym, głębszym problemom rozwojowym, czasem jednak występują w sposób izolowany, nie będąc sprzężone z uszkodzeniami, a stanowiąc jedynie wynik niewielkich nieprawidłowości anatomicznych, obniżenia realizacji oralnej bazy odruchowej czy nieprawidłowej pozycji do poboru pokarmu. Pobieranie pokarmu, połykanie i oddychanie są prototypowymi czynnościami, niezbędnymi do przetrwania i prawidłowego rozwoju noworodków i niemowląt. To czynności, które krzyżują się w obrębie górnych dróg oddechowych i reprezentują najbardziej złożony proces neuromięśniowy w organizmie człowieka. Ich zaburzenie jest często pierwszym sygnałem przyszłych zaburzeń stanu neurologicznego noworodka [1]. Jedną z wielu przyczyn tych utrudnień są zaburzenia czy niedokształcenia odruchowych reakcji oralnych, zaliczanych do prymitywnych noworodkowych reakcji (PNR). PNR to zbiorowa nazwa nadana grupie wrodzonych, bezwarunkowych i bezwiednych odruchów, spontanicznych zachowań i reakcji na bodźce endogeniczne lub środowiskowe [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10]. W doniesieniach badawczych używa się również pojęć: bezwarunkowe reakcje noworodkowe, fizjologiczne reakcje odruchowe. Autorka uznaje sformułowania: „odruchowe reakcje oralne”, „PNR-y oralne”, „fizjologiczne reakcje odruchowe”, „bezwarunkowe reakcje” za synonimiczne. Opisane i wystandaryzowane, stały się podstawą do oceny neurologicznego stanu
Rzadzka_Odruchy.indb 13
22.03.2019 13:51:18
. Wprowadzenie
dziecka, w tym diagnozy umiejętności poboru pokarmu, opartej na odruchowych reakcjach oralnych. Wymienia się różne podziały odruchowych reakcji: obronne i ułatwiające pobór pokarmu, endogeniczne, motoryczne, sekwencyjne, antygrawitacyjne i rytmiczne [11]. W ostatnich latach wprowadzono analizy manometryczne ssania i połykania, badania wideoflouoroskopijne, ultrasonografię oraz elastyczne badania endoskopowe połykania, co przyczyniło się do zrozumienia znaczenia uporządkowanego i sekwencyjnego rozwoju pobierania pokarmu, bazującego na normatywnych odruchach oralnych. Ocenę funkcji oralno-sensomotorycznych noworodków i niemowląt zawierają skale: – Skala Oceny Oralno-Motorycznej Noworodków NOMAS (Palmer, Crawley, Blanco z 1993 roku), – Systematyczna Ocena Noworodka przy Piersi (SAIB) (Association of Women’s Health, Obstetric and Neonatal Nurses z 1990 roku), – Ocena Karmienia Piersią (Tobin z 1996 roku), – Ocena Karmienia Niemowląt (Swigert z 1998 roku), – Schedule for Oral-Motor Assessment (SOMA z 2000 roku), – Test Sensory Motor Speech Evaluation (SMSE, Müller z 1991 roku). W Polsce jednymi z najnowszych narzędzi są Protokół Oceny Umiejętności Ssania Piersi z 2015 roku oraz Ocena Odruchów ze Sfery Orofacjalnej oraz Umiejętności Istotnych dla Rozwoju Mowy M. Machoś z 2011 roku. Orofacjalne reakcje odruchowe podzielić można na te, które mają charakter protekcyjny, obronny: odruchowa reakcja zwracania oraz odruchowa reakcja kąsania, jak również na te, które umożliwiają i ułatwiają pobór pokarmu: odruchowa reakcja szukania i odruchowa reakcja ssania i połykania [9]. W diagnostyce ocenia się dodatkowo odruchowe reakcje (o. r.) wargowe (otwierania ust, wysuwania warg), o. r. wysuwania języka (E. Stecko wyodrębnia o. r. lizania i wypychania języka), o. r. żuchwową. Dojrzałość i synergiczne działanie tych odruchów, skorelowane z właściwym traktem oddechowym i prawidłową budową anatomiczną obszaru oralnego, umożliwiają pobór pokarmu. Dalsza ewolucja odruchów, ich dojrzewanie zgodnie z kalendarzem rozwojowym, umożliwia nabywanie nowych umiejętności i usprawnianie funkcji pokarmowych aparatu oralnego oraz przygotowanie do złożonego procesu artykulacji. Według doniesień zaburzenia PNR-ów mogą być pierwszymi sygnałami niedojrzałości czy przyszłych zaburzeń związanych z dojrzewaniem struktur OUN (ośrodkowego układu nerwowego) [12, 13, 14, 15]. W sytuacjach, kiedy u noworodka czy niemowlęcia obserwuje się zaburzenia czy też brak właściwych odruchowych reakcji oralnych, uniemożliwiające
Rzadzka_Odruchy.indb 14
22.03.2019 13:51:18
. . Rozwój odruchowych reakcji oralnych w okresie prenatalnym
pobór pokarmu drogą doustną, niejednokrotnie podejmuje się postępowanie terapeutyczne mające na celu pobudzenie, aktywację, odbudowanie odruchu bądź niwelowanie patologicznych, niepożądanych zachowań oralnych. Działanie to powinno opierać się na rzetelnej diagnozie neurologopedycznej, a dobrana stymulacja powinna być adekwatna do możliwości rozwojowych i potrzeb każdego pacjenta indywidualnie [16, 17]. Jedynie takie postępowanie jest w stanie przeciwdziałać patologiom oralnym, które – niepoddawane stymulacjom – stają się przyczyną takich problemów jak: – utrudnione dojrzewanie umiejętności pokarmowych zgodnych z kalendarzem pokarmowym (picie z kubka, gryzienie, żucie), – patologie w czynnościach połykania (zaburzenia dysfagiczne), – kształtowanie się nienormatywnego sposobu oddychania (dysfunkcja oddychania), – dysfunkcyjne, atypowe kształtowanie się ustnej fazy połykania (przetrwały niemowlęcy sposób połykania, dysfunkcje połykania o typie zespolenia językowo-wargowego wewnętrznego i zewnętrznego), – zaburzenia w kształtowaniu się układu stomatognatycznego (wady zgryzu), – zaburzenia prototypowego nabywania systemu artykulacyjnego (zaburzenia artykulacyjne: dyslalie, zniekształcenia mowy o typie nosowania).
1.2. Rozwój odruchowych reakcji oralnych w okresie prenatalnym Wszystkie pierwotne odruchy neonatalne, łącznie z oralnymi, rozwijają się podczas życia płodowego, a przebieg ich rozwoju uzależnia się od determinantów genetycznych, pre- i perinatalnych [12, 18, 19, 20]. Struktury odpowiedzialne za odruchową bazę motoryczną i fizjologiczną zaczynają powstawać i sukcesywnie dojrzewać na wczesnym etapie embriogenezy. Rozwój OUN zaczyna się około 13. dnia życia płodowego: uformowane zostają zawiązki mózgu i rdzenia kręgowego [21]. Około 40. dnia ciąży obserwuje się powstawanie pęcherzyków mózgowych. W 7. tygodniu zauważalna jest koordynacja funkcji niektórych organów. Obserwacja zachowań oralnych płodów udokumentowała wczesny rozwój odruchu połykania oraz sprawności oralno-motorycznych [22, 23]. Ta wcześnie kształtująca się umiejętność ma duże znaczenie dla regulacji objętości i składu płynu owodniowego, dla recyrkulacji rozpuszczonych w nim
Rzadzka_Odruchy.indb 15
22.03.2019 13:51:18
Streszczenie Wczesna interwencja neurologopedyczna zakłada wprowadzanie oddziaływań mających na celu skuteczną pomoc noworodkom i niemowlętom w kształtowaniu normatywnego poboru pokarmu. Ssanie jako jeden z podstawowych elementów umiejętności pokarmowych uwarunkowane jest dojrzałością OUN (ośrodkowego układu nerwowego), sprawnością motoryczną układu oralnego, sekwencyjną realizacją noworodkowych odruchów. Wzrastająca liczba noworodków z zaburzeniami jedzenia każe myśleć o opracowaniu systemu diagnozy tychże zaburzeń oraz sposobie modyfikacji zaburzonych prymitywnych noworodkowych reakcji (PNR-ów) oralnych. Celem niniejszej pracy było: w przypadku zaburzeń przyjmowania pokarmu – wykazanie istnienia stałych mechanizmów kompensacyjno-obronnych, opartych na zależnościach odruchowych reakcji oralnych, jak również analiza efektów oddziaływań mioterapeutycznych. Wymagało to wcześniejszego ustalenia i opisania najczęściej występujących w grupie badanej zaburzeń PNR-ów, opracowania precyzyjnego sposobu sekwencyjnego ich badania oraz ustalenia korelacji i zależności między zaburzeniami odruchów oralnych a zaburzeniami karmienia. Grupa badana składała się z 95 dzieci (54 płci męskiej i 41 żeńskiej), wśród których było 36 noworodków i 59 niemowląt z nieprawidłowymi odruchowymi reakcjami oralnymi, zaburzającymi funkcje pokarmowe. Umieszczono w niej zarówno dzieci o prawidłowym rozwoju, jedynie z zaburzeniami ssania i połykania (n = 70), jak i dzieci z zaburzeniami rozwoju: zespołem genetycznym (zespół Downa: n = 16) oraz zakażeniem wirusowym (CMV: n = 9). Badanie objęło odruchy oralne zewnętrzne (odruchowa reakcja szukania, odruchy wargowe) oraz wewnętrzne (odruch lizania, wypychania, lateralny, ssania i połykania, gardłowy). Znaczenie dla diagnozy funkcjonowania aparatu oralnego miały również pozycja spoczynkowa żuchwy, języka i warg, sposób oddychania (tor ustny lub nosowy) oraz budowa anatomiczna narządów mowy.
Rzadzka_Odruchy.indb 115
22.03.2019 13:51:27
Streszczenie
Stwierdzono, że precyzyjna diagnoza zaburzonych odruchów oralnych, stanu spoczynkowego aparatu oralnego oraz jego warunków anatomicznych wyznaczają obszary terapeutyczne do interwencji neurologopedycznej. W programach naprawczych, dobranych zawsze indywidualnie do potrzeb i możliwości każdego badanego dziecka, bazą były oddziaływania oparte na mioterapii, wspomagane elementami Manualnej Terapii Dysfagii, masażu Shantala oraz kinezjotapingu. Cele stymulacji mioterapeutycznej w niniejszych badaniach to zatem: – pomoc dziecku w uzyskaniu i utrwaleniu właściwego, skoordynowanego procesu fizjologicznego pobierania pokarmu; – dążenie do budowania prawidłowej fizjologicznej pozycji spoczynkowej układu oralnego za pomocą odpowiednio dobranej stymulacji. Ocena efektów stymulacji neurologopedycznej wykazała zdecydowaną poprawę w realizacji funkcji pokarmowych dzięki unormowaniu sekwencyjnie stymulowanych PNR-ów i torowaniu warunków motorycznych (np. przy ankyloglossii bądź przy zaburzonym napięciu mięśniowym). Dało to wyrazisty progres w pobieraniu pokarmu szczególnie u dzieci bez obciążeń rozwojowych i u dzieci z zespołem Downa. Rezultaty polegały między innymi na rezygnacji z karmienia pokarmem z sondy, butelki i przywróceniu karmienia piersią, na zmniejszeniu ilości aspiracji pokarmu czy połykania powietrza w trakcie karmienia, większym przybieraniu na wadze, zmniejszeniu bolesności podczas karmienia piersią.
Rzadzka_Odruchy.indb 116
22.03.2019 13:51:27