Wspomaganie rozwoju dziecka z ryzyka dysleksji
Rudzinska-Rogoza_Wspomaganie....indb 1
02.01.2012 14:34
Rudzinska-Rogoza_Wspomaganie....indb 2
02.01.2012 14:34
Wspomaganie rozwoju dziecka z ryzyka dysleksji pod redakcją
Anety Rudzińskiej-Rogoży
Kraków 2011
Rudzinska-Rogoza_Wspomaganie....indb 3
02.01.2012 14:34
© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2011
Recenzent: prof. zw. dr hab. Krystyna Ferenz
Redakcja wydawnicza: Zuzanna Bochenek
Projekt okładki: Ewa Beniak-Haremska
Opracowanie typograficzne: Alicja Kuźma
ISBN 978-83-7587-021-3
Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (12) 422-41-80, fax (12) 422-59-47 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2011
Rudzinska-Rogoza_Wspomaganie....indb 4
02.01.2012 14:34
Spis treści
Wstęp .........................................................................................................
7
1 Wprowadzenie w problematykę ryzyka dysleksji u dzieci Aleksandra Maciarz Dylematy ryzyka dysleksji ...................................................................... 11 Agnieszka Nowicka Diagnozowanie ryzyka dysleksji u dzieci .................................................. 15 Urszula Konkol Rola przedszkola w procesie wspomagania rozwoju dziecka z ryzyka dysleksji ................................................................................... 23 Jolanta Lipińska-Lokś Zasady i specyfika pracy terapeutycznej z dziećmi ryzyka dysleksji w wieku przedszkolnym ......................................................................... 33
2 Profilaktyka i terapia w codzienności edukacyjnej dziecka z ryzyka dysleksji Aneta Rudzińska-Rogoża Zastosowanie teorii integracji sensorycznej w diagnozie i terapii dziecka z ryzyka dysleksji ....................................................................... 45 Edyta Ćwikła Moja praca z dzieckiem dyslektycznym – doświadczenia terapeuty .......... 61
Rudzinska-Rogoza_Wspomaganie....indb 5
02.01.2012 14:34
––Spis treści–– Urszula Konkol Wspomaganie rozwoju dziecka z ryzyka dysleksji w Miejskim Przedszkolu nr 8 w Zielonej Górze ......................................
67
Ewa Skorupka Od motoryki małej do motoryki dużej – znaczenie ćwiczeń ruchowych z perspektywy teoretycznej i praktycznej ..............................................
73
Aleksandra Matusiak Muzykoterapia jako istotne narzędzie wspierania rozwoju dziecka .........
85
Urszula Kochanowska Glottodydaktyka w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej ................. 105 Leokadia Wiatrowska Polisensoryczne metody w nauczaniu czytania i pisania ......................... 117
Wykaz literatury dla nauczycieli i rodziców ................................................. 141 Wybrane propozycje pomocy terapeutycznych ........................................... 143
Rudzinska-Rogoza_Wspomaganie....indb 6
02.01.2012 14:34
Wstęp
Współczesna szkoła stawia wysokie wymagania uczniom wstępującym w jej mury. Powszechnie wiadomo, że dziecko może z powodzeniem rozpocząć naukę w klasie I tylko wówczas, gdy istnieje względna równowaga między jego możliwościami a owymi wymaganiami. Niestety, nie wszyscy są w stanie im sprostać, dlatego coraz bardziej widoczne staje się zjawisko tzw. nierównego startu. Przemiany społeczno-gospodarcze, jakie obserwujemy w ostatnich latach, prowadzą do pogłębienia nierówności edukacyjnych. Faktem jest stale wzrastająca liczba uczniów wykazujących trudności w nauce i zachowaniu. Do tej grupy zaliczamy dzieci z ryzyka dysleksji. Pojęcie to upowszechniła kampania Europejskiego Towarzystwa Dysleksji, które ogłosiło rok 1993 Międzynarodowym Rokiem Wczesnego Rozpoznawania Dysleksji. Od tego czasu terminy „ryzyko dysleksji” czy „dziecko z ryzyka dysleksji” zakorzeniły się w języku profesjonalnym oraz literaturze przedmiotu. Problem ryzyka dysleksji jest w Polsce dostrzegany, tylko, niestety, wciąż nie docenia się jego znaczenia. Pomimo popularyzacji wiedzy na ten temat (w dużej mierze jest to zasługa M. Bogdanowicz) i licznych opracowań dotyczących tego zagadnienia nadal w wielu placówkach przedszkolnych nie zatrudnia się nauczycieli-terapeutów i nie prowadzi zajęć korekcyjno-kompensacyjnych. Wśród kadry nauczycielskiej Skala Ryzyka Dysleksji M. Bogdanowicz jest znana, ale rzadko stosowana jako narzędzie do badań przesiewowych wśród 6-latków. Tylko w nielicznych przedszkolach organizuje się warsztaty dla rodziców dzieci z ryzyka dysleksji, których celem jest wyposażenie w umiejętności potrzebne do wspierania dzieci w rozwoju i podejmowania działań o charakterze terapeutyczno-wychowawczym w domu. Sytuacja ta wskazuje na wciąż aktualną potrzebę propagowania wiedzy z tej dziedziny oraz wymianę doświadczeń pomiędzy wszystkimi, którzy są odpowiedzialni za edukację swoich podopiecznych (dyrektorami placówek oświatowych, terapeutami, nauczycielami i rodzicami). Temu również ma służyć niniejsza publikacja. Jej myślą przewodnią jest idea wczesnej diagnozy i pracy korekcyjno-kompensacyjnej podejmowanej wobec dzieci, u których obserwuje się pierwsze symptomy nieharmonijnego rozwoju psychomotorycznego. Bez względu na to, czy podejrzenie ryzyka dysleksji zostanie potwierdzone czy wykluczone w późniejszych badaniach specjalistycznych, podjęcie interwencji terapeutycznej jest
Rudzinska-Rogoza_Wspomaganie....indb 7
02.01.2012 14:34
––Wstęp–– jedynym słusznym krokiem. Nie należy się obawiać etykietowania dziecka. Konsekwencje „przeoczenia” problemu wysoce niekorzystnie rzutują na karierę szkolną. Książka składa się z dwóch części. Pierwsza koncentruje się na teoretycznych aspektach podejmowanej tematyki. Otwiera ją tekst A. Maciarz, będący wprowadzeniem w zjawisko ryzyka dysleksji. Autorka dzieli się w nim dylematami związanymi z tym pojęciem i jego implikacjami dla praktyki oświatowej. Zagadnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji zajęła się A. Nowicka, analizując proces postępowania diagnostycznego. J. Lipińska-Lokś systematyzuje wiedzę na temat zasad i specyfiki pracy terapeutycznej z dziećmi. Artykuł U. Konkol jest natomiast przypomnieniem zadań, jakie ma do wypełnienia placówka przedszkolna wobec podopiecznych przejawiających trudności rozwojowe. Druga część książki ma charakter praktyczny. Stanowi zbiór tekstów poświęconych wybranym metodom pracy terapeutycznej z dziećmi z ryzyka dysleksji. W pierwszym z nich A. Rudzińska-Rogoża, poprzez analizę indywidualnego przypadku, pokazuje możliwości zastosowania teorii integracji sensorycznej J. Ayres w diagnozie i terapii dzieci z ryzyka dysleksji. E. Ćwikła z perspektywy terapeuty opisuje trudne doświadczenia szkolne ucznia ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Kolejny tekst U. Konkol prezentuje przykład optymalnej realizacji zadań związanych ze wspomaganiem rozwoju dzieci w jednym z zielonogórskich przedszkoli. E. Skorupka, akcentując znaczenie ruchu w edukacji dziecka, dzieli się propozycjami zajęć stymulujących motorykę dużą i małą. Rozważania A. Matusiak koncentrują się z kolei wokół muzyki jako znaczącego narzędzia terapeutycznego. Artykuł zawiera interesujące scenariusze zajęć muzykoterapeutycznych. Tekst autorstwa U. Kochanowskiej przedstawia założenia teoretyczne oraz wybrane rozwiązania praktyczne skutecznej, ale wciąż mało znanej metody – glottodydaktyki przedszkolnej i szkolnej. L. Wiatrowska natomiast wprowadza czytelników w polisensoryczne metody nauki czytania i pisania. Publikację zamyka wykaz wybranej literatury i pomocy terapeutycznych, zarówno dla specjalistów, jak i rodziców. Niniejsza pozycja jest adresowana przede wszystkim do nauczycieli edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, terapeutów pedagogicznych, pedagogów szkolnych oraz studentów kierunków pedagogicznych. Ze względu na jej wymiar praktyczny – ciekawe propozycje ćwiczeń, gier i zabaw korekcyjno-kompensacyjnych zawartych w konspektach i scenariuszach zajęć – może być również pomocą dla rodziców, którzy chcą się aktywnie włączyć w oddziaływania profilaktyczno-terapeutyczne wobec własnych pociech. Wyrażam nadzieję, że każdy, kto jest zainteresowany tą problematyką, znajdzie tutaj inspirację do pracy oraz twórczych działań na rzecz dzieci z trudnościami rozwojowymi. A. Rudzińska-Rogoża
Rudzinska-Rogoza_Wspomaganie....indb 8
02.01.2012 14:34