Joanna Tomczak Renata Ziętara
Kwestionariusz diagnozy i narzędzia badawcze w terapii pedagogicznej
Kraków 2009
Tomczak, Zientara_Kwestionariusz1 1
2009-12-03 09:59:21
© Copyright Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
Projekt okładki i rysunki: Agata Fuks
Korekta: Daria Loska
ISBN 978-83-7587-159-3
Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (0-12) 422-41-80, fax (0-12) 422-59-47 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie V zmienione, Kraków 2009
Tomczak, Zientara_Kwestionariusz2 2
2009-12-03 09:59:22
Spis treści Wstęp ............................................................................................................................... 5 Kwestionariusz ................................................................................................................. 7 Instruktaż do korzystania z kwestionariusza .................................................................. 17 Bibliografia ...................................................................................................................... 21 Załączniki ......................................................................................................................... 22
Tomczak, Zientara_Kwestionariusz3 3
2009-12-03 09:59:22
Tomczak, Zientara_Kwestionariusz4 4
2009-12-03 09:59:22
Wstęp Opracowany kwestionariusz diagnozy jest efektem wieloletniej pracy reedukacyjno-terapeutycznej w szkole integracyjnej. Jest to wersja trzecia – poprawiona i udoskonalona. Powstała na bazie poprzednich, również wykorzystywanych do badań diagnostycznych. Została zatem zweryfikowana i skonstruowana tak, aby możliwie jak najdokładniej poznać dziecko oraz wszystkie jego zaburzenia, wpływające na niepowodzenia szkolne. W związku z tym, że kwestionariusz powstał na podstawie doświadczeń wyniesionych z pracy w szkole integracyjnej, badania diagnostyczne dotyczą różnych płaszczyzn zaburzeń. W trakcie badania uwzględnia się rodzaj zaburzenia, a także wiek rozwojowy dziecka. Ponadto kwestionariusz został skonstruowany tak, aby można było wykorzystywać jeden egzemplarz zarówno do badań diagnostycznych wstępnych, jak i porównawczych. Tak zestawione informacje są czytelne i przejrzyste. Wgląd w nie daje szybkie rozeznanie w potrzebach i możliwościach dziecka. Uzyskane dzięki temu kwestionariuszowi informacje nie zastąpią szczegółowego badania psychologiczno-pedagogicznego, umożliwią natomiast poznanie rodzaju i zakresu zaburzeń dziecka. Mogą stanowić także podstawowy materiał do opracowania planu i kierunków terapii. Dzięki niemu nauczyciel-terapeuta uzyska również informacje o potrzebie skierowania dziecka do innych specjalistów. Aby ułatwić pracę z kwestionariuszem, dołączamy do niego opracowane przez nas narzędzia badawcze, które można wykorzystywać w całości bądź tylko wybiórczo. Kwestionariusz diagnozy jest podzielony na 9 części, związanych z konkretnymi zaburzeniami. Każda część składa się z podpunktów, które umożliwiają dokładne rozpoznanie problemu. Części kwestionariusza dotyczą najistotniejszych zagadnień koniecznych do właściwego zdiagnozowania zaburzenia przed rozpoczęciem pracy terapeutyczno-reedukacyjnej. Do każdej części zamieszczono szczegółowy instruktaż, który ułatwi posługiwanie się kwestionariuszem i odpowiednie narzędzia badawcze.
Części kwestionariusza I. Charakterystyka ucznia (zachowanie, koncentracja uwagi, uczuciowość, stosunek do pracy i grupy). II. Charakterystyka czynności komunikowania się (aktywność, sposób porozumiewania się, poprawność stylistyczno-gramatyczna, wady wymowy, rozumienie). III. Słuch fonematyczny (analiza i synteza słuchowa + testy fonetyczne).
5
Tomczak, Zientara_Kwestionariusz5 5
2009-12-03 09:59:22
IV. Czytanie (znajomość liter, analiza i synteza wzrokowa, technika i tempo czytania, rozumienie czytanego tekstu, błędy). V. Pisanie (znajomość liter pisanych, technika, grafia, błędy i sposób pisania). VI. Sfera ruchowa (sprawność manualna, lateralizacja). VII. Percepcja wzrokowa (analiza rysunków, różnicowanie figur geometrycznych i kolorów, układanie obrazka z części, spostrzeganie podobieństw i różnic na podstawie dwóch obrazków). VIII. Orientacja (schemat ciała, nazywanie kierunków i stosunków przestrzennych, ciągi zautomatyzowane). IX. Procesy myślowe (kojarzenie, pamięć). Do badania za pomocą kwestionariusza diagnozy można wykorzystać zarówno istniejące standardowe testy, jak również te proponowane przez nas w niniejszym opracowaniu.
Tomczak, Zientara_Kwestionariusz6 6
2009-12-03 09:59:22
Kwestionariusz opracowany przez Joannę Tomczak i Renatę Ziętarę Imię i nazwisko ..............................................................................
Klasa ....................
Data urodzenia ............................................. Data badania ............................................. ........................................................................................................................................... Zaburzenia rozwojowe dziecka ........................................................................................ ...........................................................................................................................................
I. Charakterystyka ucznia 1. Usposobienie i zachowanie:
– pogodny(a), smutny(a), zdenerwowany(a), śmiały(a)/nieśmiały(a), zdyscyplinowany(a)/niezdyscyplinowany(a), taktowny(a)/nietaktowny(a), nadpobudliwy(a), zahamowany(a) psychoruchowo, inne .....................................................................
2. Koncentracja uwagi:
– prawidłowa, brak koncentracji, krótki okres koncentracji uwagi.
3. Uczuciowość:
– prawidłowa, infantylna, labilność uczuć, wybuchy gniewu, płaczu, apatia, reaguje nieadekwatnie/ adekwatnie do sytuacji.
4. Współpraca w grupie:
– współpracuje chętnie/niechętnie, dostosowuje się do zasad pracy zespołowej, wymaga indywidualnych zajęć, ma trudności w nawiązywaniu kontaktów z otoczeniem, łatwo nawiązuje kontakt z otoczeniem, przestrzega norm społecznych (zawsze, zazwyczaj, czasami, rzadko, wcale).
5. Wykonywanie zadań:
– chętnie/niechętnie, wymaga zachęty, doprowadza pracę do końca/nie doprowadza, dokładny(a)/ niedokładny(a), wykazuje zaradność/niezaradnoœæ, samodzielnoœæ/niesamodzielnoœæ, inicjatywę, aktywnoœæ.
Uwagi: .............................................................................................................. ........................................................................................................................... ...................................................................................................................
7
Tomczak, Zientara_Kwestionariusz7 7
2009-12-03 09:59:22
II. Charakterystyka czynności komunikowania się 1. Aktywność mowna: 2. Sposoby porozumiewania się z otoczeniem:
– mowa spontaniczna/bierna.
– gesty, mimika, pojedyncze sygnały, – pojedyncze wyrazy, proste zdania nierozwinięte, – zdania rozwinięte, rozbudowane.
3. Forma stylistyczna zdania:
– prawidłowa, nieprawidłowa.
4. Forma gramatyczna zdania:
– poprawna, niepoprawna.
5. TreϾ:
– na temat, nie na temat, zachowuje sens logiczny, chaos myślowy.
6. Słownictwo:
– ograniczone do kilku wyrazów, zwrotów, – ubogie, ale pozwalające porozumieć się z otoczeniem, – przeciętne, w granicach normy wiekowej, – bogate.
7. Wady wymowy:
– wadliwa artykulacja głosek ........................... – inne ............................................................... ....................................................................
8. Rozumienie pytań i poleceń:
– brak rozumienia, – rozumienie ograniczone do pojedynczych, prostych, dobrze znanych, utrwalonych pytań/poleceń, – rozumienie ograniczone do prostych poleceń popartych gestem, prezentacją, powtórzeniem, – rozumienie poprawne.
Uwagi: ................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................
8
Tomczak, Zientara_Kwestionariusz8 8
2009-12-03 09:59:22