Komunikacja interpersonalna i masowa by Oficyna Wydawnicza "Impuls"

9 788380 953185

Mirosława Wawrzak-Chodaczek

Komunikacja interpersonalna i masowa – wybrane teorie i praktyki

Kraków 2017

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 3

30.08.2017 10:31

© Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2017 © Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2017 Recenzenci: prof. dr hab. Stanisław Juszczyk prof. dr hab. Zbigniew Nęcki Redakcja wydawnicza: Beata Bednarz Opracowanie typograficzne: Alicja Kuźma Projekt okładki: Anna M. Damasiewicz Grafika wykorzystana na okładce: © Robert Churchill | Depositphotos.com Wydanie publikacji sfinansowane przez Instytut Pedagogiki Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego

ISBN 978-83-8095-318-5

Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2017

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 4

30.08.2017 10:31

Spis treści Wstęp ......................................................................................................... 9

Część pierwsza Podstawy teoretyczne i metodologiczne badań nad komunikacją Rozdział 1. Obszary badawcze komunikacji ............................................ 1.1. Pojęcie i cechy komunikowania ..................................................... 1.2. Podstawowe tradycje teorii komunikacji ....................................... 1.2.1. Tradycja socjopsychologiczna .............................................. 1.2.2. Tradycja cybernetyczna ....................................................... 1.2.3. Retoryka Arystotelesa ......................................................... 1.2.4. Tradycja semiotyczna w komunikacji .................................. 1.2.5. Tradycja socjokulturowa ...................................................... 1.2.6. Tradycja krytyczna ............................................................... 1.2.7. Tradycja fenomenologiczna ................................................. 1.2.8. Podsumowanie .....................................................................

19 19 24 27 28 29 31 33 35 37 38

Rozdział 2. Teorie opisujące proces komunikacji interpersonalnej ......... 2.1. Symboliczny interakcjonizm ........................................................ 2.2. Teoria kodów Basila Bernsteina ..................................................... 2.3. Perspektywa dialektyczna Leslie Baxter i Barbary Montgomery ................................................................... 2.4. Podejście systemowe w badaniach komunikowania ...................... 2.5. Teoria wymiany społecznej ........................................................... 2.6. Idee Ervinga Goffmana .................................................................. 2.7. Teoria integracji i dezintegracji społecznej ................................... 2.8. Teoria oceny społecznej Muzafera Sherifa .................................... 2.9. Teoria interpersonalnego oszustwa ...............................................

41 42 47

Rozdział 3. Teorie stosunków społecznych ............................................. 3.1. Analiza transakcyjna ..................................................................... 3.2. Wybrane teorie komunikowania międzykulturowego w zarysie .... 3.2.1. Komunikacja a płeć .............................................................. 3.2.2. Dialekty rodzajowe .............................................................. 3.2.3. Teoria akulturacji ................................................................. 3.2.4. Komunikowanie się w organizacji jako przykład komunikowania międzykulturowego i grupowego ...............

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 5

50 54 55 58 63 66 69 73 73 76 86 87 89 91

30.08.2017 10:31

Spis treści

3.2.5. Teoria tożsamości społecznej .............................................. 94 3.2.6. Teoria systemów informacyjnych w organizacji .................. 96 Rozdział 4. Teorie komunikowania masowego ...................................... 4.1. Perspektywy i tradycje w teorii komunikowania masowego .......................................................... 4.2. Spojrzenie na funkcjonowanie mediów z perspektywy teorii agenda-setting ............................................. 4.3. Teoria użytkowania i korzyści, czyli co ludzie robią z mediami ..... 4.4. Teoria przynależności a kształtowanie więzi społecznych w Internecie ................................................................................. 4.5. Nowe media w aspekcie teorii determinizmu komunikacyjnego Marshalla McLuhana ...................................... 4.6. Teoria konektywistyczna ............................................................ 4.7. Agresja i przemoc w Internecie ................................................... Rozdział 5. Teorie wyjaśniające powstawanie uzależnień od nowych technologii informacyjnych ................................................ 5.1. Teoria społecznego uczenia a uzależnienia ................................. 5.2. Teorie środowiskowe podkreślające rolę rodziny w kształtowaniu uzależnień ........................................................ 5.3. Zespół uzależnienia od Internetu (Internet addiction disorder – IAD) ............................................... 5.4. Założenia teorii autoprezentacji .................................................. 5.5. Teoria tożsamości jako próba wyjaśnienia zachowania autoprezentacyjnego użytkowników przestrzeni wirtualnej .................................................................................... Rozdział 6. Założenia metodologiczne prowadzonych badań ............... 6.1. Paradygmat i strategia badawcza ................................................ 6.2. Perspektywa badawcza ................................................................ 6.3. Problem badań i pytania badawcze .............................................. 6.4. Metoda badawcza ........................................................................ 6.5. Organizacja i charakterystyka terenu badań ................................

101 101 102 107 113 118 120 124 129 130 132 133 135 140 145 145 147 149 151 158

Część druga Komunikacja w wybranych środowiskach – dyskusja i interpretacja w świetle wyników badań własnych Rozdział 7. Komunikacja w rodzinie ...................................................... 167 7.1. Jakość komunikacji interpersonalnej w rodzinie ......................... 167

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 6

30.08.2017 10:31

Spis treści

7.1.1. Jakość komunikacji między małżonkami a poziom satysfakcji małżeńskiej ...................................... 7.1.2. Konflikty w małżeństwie .................................................... 7.1.3. Relacje rodziców i dzieci w badanych rodzinach ................ 7.1.4. Komunikacja między rodzeństwem ................................... 7.1.5. Konflikty między rodzeństwem ......................................... 7.1.6. Relacje pomiędzy seniorami rodu a wnukami i własnymi dziećmi .......................................... 7.1.7. Komunikacja w rodzinach zrekonstruowanych .................. 7.1.8. Komunikacja w rodzinach nomadycznych ......................... 7.1.9. Komunikacja interpersonalna w małżeństwach międzykulturowych ........................................................... Rozdział 8. Komunikowanie się w organizacjach i instytucjach ............ 8.1. Proces komunikowania się jako kluczowy element kultury organizacji ....................................................................... 8.2. Kultura organizacyjna w korporacjach w świetle wypowiedzi osób badanych .......................................... 8.3. Opinie o komunikacji studenci – nauczyciele .............................

168 177 187 193 196 197 202 206 212 227 228 236 241

Rozdział 9. Mobbing jako komunikacja destrukcyjna ............................ 253 9.1. Inne bariery komunikacyjne w organizacji .................................. 260 9.2. Konflikty w miejscu pracy ............................................................ 264 Rozdział 10. Specyfika komunikacji w wojsku ....................................... 10.1. Komunikacja interpersonalna w środowisku wojskowym .......................................................... 10.2. Konflikty występujące w środowisku wojskowym ...................... 10.3. Relacje w oddziale i komunikacja międzykulturowa żołnierzy biorących udział w misjach pokojowych Wojska Polskiego .......................................................................

269 269 275 278

Część trzecia Komunikacja w świecie wirtualnym Rozdział 11. Komunikacja interpersonalna z wykorzystaniem nowych mediów ................................................................ 287 11.1. Portale społecznościowe jako miejsce wirtualnych spotkań różnych grup społecznych ............................................ 288 11.1.1. Facebook jako najpopularniejszy portal społecznościowy ............................................................. 289

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 7

30.08.2017 10:31

Spis treści

11.2. Portale randkowe jako miejsce spotkań użytkowników w różnym wieku ................................................. 11.3. Relacje interpersonalne dorosłych na czatach ........................... 11.4. Blogi jako forma wyrażania siebie w Internecie ......................... 11.5. Funkcjonowanie grup wsparcia w Internecie ............................. 11.6. Telefon komórkowy jako narzędzie komunikacji ludzi w różnym wieku ............................................................... 11.6.1. Uzależnienie od telefonu komórkowego .........................

303 315 323 328 335 336

Zakończenie .......................................................................................... 345 Bibliografia ............................................................................................ 351

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 8

30.08.2017 10:31

Wstęp Ludzie żyją nie w świecie rzeczy, ale w świecie znaczeń. Nie reagujemy ani na przedmioty, ani na ludzi, ale na to, co one dla nas znaczą. John Stewart (2012, s. 187)

Wiedza o procesach komunikowania się między ludźmi ma ogromne znaczenie dla wyjaśnienia mechanizmów kształtujących zachowanie społeczne człowieka. Warto poznać komunikację w podstawowej komórce społecznej, jaką jest rodzina, w tym w rodzinach o zróżnicowanej strukturze, czyli w rodzinie zrekonstruowanej, nomadycznej i w związkach międzykulturowych. Warto także przyjrzeć się bliżej procesowi komunikowania się w organizacjach i instytucjach. Celowe więc wydaje się uaktualnienie badań nad komunikacją face-to-face i w świecie wirtualnym. Skuteczne porozumiewanie się jest niezmiernie ważne w pracy, w domu, w szkole, na uczelni oraz w różnorodnych organizacjach czy instytucjach. Właściwe relacje międzyludzkie odgrywają kluczową rolę wszędzie tam, gdzie człowiek spotyka się z drugim człowiekiem. Ludzie porozumiewają się stale, prowadząc dyskusje, negocjacje czy spory, a sposób, w jaki jednostka radzi sobie w różnych sytuacjach komunikacyjnych, wpływa nie tylko na jej sukcesy w pracy, ale również na to, czy może w pełni cieszyć się satysfakcjonującym życiem. Na rynku polskim ukazało się wiele książek o komunikacji interpersonalnej. Poruszają one różne aspekty tego procesu, jednak ze względu na szybko zmieniający się świat, postępującą globalizację oraz rozwój nowych mediów należy aktualizować badania dotyczące różnych obszarów komunikacji Polaków oraz naszych kontaktów z przedstawicielami innych narodów. Komunikacja z innymi ludźmi jest niezbędna w kształtowaniu więzi społecznych. Komunikacja stanowi fenomen swoiście ludzki, czyli jako przedmiot badawczy nauk społecznych charakteryzuje się współczynnikiem humanistycznym w rozumieniu Floriana Znanieckiego, który pisał, że […] przedmioty humanistycznego badania […] jako przedmioty teoretycznej refleksji są […] już przedmiotami komuś danymi w doświadczeniu lub czyimiś świadomymi czynnościami (Znaniecki, 1988, s. 3 i n.).

Takie pojmowanie komunikacji wymaga zwrócenia uwagi na relatywizm kulturowy i w tym kontekście, jak sądzę, należy zgodzić się z Hansem-Georgiem Gadamerem, który uważa, że

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 9

30.08.2017 10:31

Wstęp

[…] pojęcie komunikacji oraz sama komunikacja zanurzone są w tradycji, rozumianej jako moment dziejów, który potrzebuje potwierdzenia, uchwycenia i kultywacji (Gadamer, 2007, s. 388).

Komunikacja społeczna odbywa się między grupami, wewnątrz których istotne są funkcje i role społeczne. Jest ona – według Michaela Fleischera – „stosującym znaki i sterowanym przez nie mechanizmem orientacyjnym, służącym do wytworzenia i zabezpieczania systemu społecznego” (Fleischer, 2007, s. 40). Podstawę systemu społecznego stanowi komunikacja, która „funkcjonuje w społeczeństwie. Z uwagi na stratyfikację komunikacji wyróżnia się jej trzy poziomy: quasi-dyskursy, dyskursy i interdyskursy” (Fleischer, 2007, s. 21). Podobnego zdania jest Dirk Richter, który uważa, że komunikację należy rozpatrywać w kontekście globalizacji (Richter, 1997, s. 201). Procesy komunikacyjne przebiegają w dyskursach, jednocześnie je wytwarzając oraz nimi sterując. Człowiek, żyjąc w gromadzie, nie tylko musiał „interpretować znaki w przestrzeni, ale i przechowywał pewne informacje w czasie, czemu służyła pamięć, nie tylko indywidualna, ale zbiorowa, społeczna” (Goban-Klas, Sienkiewicz, 1999, s. 10). Niklas Luhmann określa społeczeństwo poprzez komunikację i wyraża pogląd, że „świat jako jedyny system jest operacyjnie zamknięty, a na podstawie komunikatów pretenduje do bycia systemem” (Luhmann, 1997, s. 113; tłum. M.W.-C.). W Luhmannowskiej koncepcji społeczeństwo składa się bowiem z komunikacji, a nie, jak powszechnie sądzono, z ludzi, działań, wartości itd. Zdaniem N. Luhmanna człowiek nie jest częścią społeczeństwa, ale jego środowiska (Luhmann, 1997, s. 113). N. Luhmann traktuje komunikację procesualnie, jako „niekończącą się i skoordynowaną syntezę trzech selekcji, tj. wydarzeń komunikacyjnych: o charakterze informacji, wypowiedzi i rozumienia” (Luhmann, 2007, s. 132). Ujmuje on system społeczny jako dynamiczną całość komunikacyjną, która jest w ciągłym procesie „stawania się” przez produkcję sensu w każdorazowym akcie komunikacji (Luhmann, 1997, s. 113; Luhmann, 2007, s. 63). W ten sposób społeczeństwa są odtwarzane we wszystkich aspektach samodzielnego opisu. Celem opisania i wyjaśnienia dynamiki nowoczesnych procesów społecznych o wymiarze światowym nauka konstruuje różne teorie. Można je podzielić na teorie globalizacji, omawiające zjawiska procesowe prowadzące do pewnego stanu, i teorie społeczeństwa światowego, chrakteryzujące stan wynikający ze zjawisk procesowych (Richter, 1997, s. 185). N. Luhmann za podstawę opisu społeczeństwa przyjął teorię społeczeństwa światowego, co implikuje konieczność odwołania się do jego koncepcji systemów społecznych i uwzględnienia pojęcia granicy społeczeństwa, którą Luhmann ustawia właśnie na poziomie komunikacji (Luhmann, 1997, s. 61). Poza społeczeństwem nie ma komunikacji, a komunikacja wyznacza wszystko to, co

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 10

30.08.2017 10:31

Wstęp

społeczne, gdyż jest najważniejszą i jedyną operacją, przez którą realizuje się społeczeństwo (Luhmann, 1997, s. 81). Teoria ta ma zastosowanie do komunikacji zarówno bezpośredniej, jak i elektronicznej, która zasadniczo zmieniła relacje pomiędzy czasem, przestrzenią a komunikacją społeczną. Przekaz elektroniczny unicestwił czas oraz przestrzeń w komunikowaniu na odległość. Dzięki Internetowi i technologiom cyfrowym porozumiewanie się może być równie natychmiastowe, jak komunikowanie bezpośrednie, twarzą w twarz (Goban-Klas, Sienkiewicz, 1999, s. 10). Jest to jeden z rezultatów rewolucji technologicznej, która przyczyniła się do „przekształcania współczesnych, rozwiniętych przemysłowo krajów, w społeczeństwa informacyjne” (Goban-Klas, Sienkiewicz, 1999, s. 52). Wydawałoby się, że komunikacja interpersonalna dokonuje się na świecie w podobny sposób, ale trzeba wziąć pod uwagę, iż zarówno sam język, jak i wszelkie sytuacje komunikacyjne uwarunkowane są kulturowo i przebiegają odmiennie w poszczególnych kulturach czy grupach etnicznych. Jednym z elementów wymienianych przez Romana Jakobsona wśród składników aktu komunikacji jest kontekst. Dla Jakobsona kontekst to odnoszenie się komunikatu do świata zewnętrznego (Jakobson, 1989, s. 81). Nie uda się bowiem tworzenie wypowiedzi oraz komunikowanie poza szeroko pojętym kontekstem. Podczas analizy wypowiedzi badanych oraz relacji między ludźmi należy brać pod uwagę kontekst zarówno kulturowy, jak i komunikacyjny, który umożliwia zrozumienie wieloznaczności wypowiedzi. Komunikowanie i jego forma są również determinowane określonym zachowaniem, właściwymi regułami interakcji, a interpretowanie przekazu może być umiejscowione w kontekście: lingwistycznym (dotyczy treści), instrumentalnym (ważny jest cel i rodzaj zadania, któremu komunikacja służy), interpersonalnym (dominuje rodzaj relacji między rozmówcami), kulturowym (determinowany jest cechami porozumiewania się charakterystycznymi dla danego kraju) (Wódz, Wódz, 2003, s. 9; Nęcki, 2000, s. 92 i n.). Zdaniem Williama Hanksa […] kontekst jest koncepcją relacyjną i zawsze dotyczy czegoś. Szerokie rozumienie kontekstu, wychodzące poza badania językowe, odnosi się do okoliczności, stosunków, sytuacji czy warunków, w jakich występuje badane zjawisko (Hanks, 2006, s. 117; tłum. M. W.-C.).

W niniejszej książce nie analizuję tak szeroko rozumianego kontekstu, lecz ograniczyłam się do zdarzeń komunikacyjnych zachodzących w określonych okolicznościach i na określonych poziomach komunikowania. Przyjmuję podział komunikowania Tomasza Goban-Klasa. Według niego najniższy poziom stanowi komunikowanie intrapersonalne, które „zachodzi w umyśle jednostki i polega na wewnętrznym opracowaniu, przygotowaniu przekazu,

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 11

30.08.2017 10:31

Wstęp

który chce ona nadać” (Goban-Klas, 1999, s. 31). Mnie interesuje przekaz już nadany, który jest kierowany do odbiorcy i stanowi podstawę porozumienia między nadawcą i odbiorcą. Kolejny poziom to komunikowanie międzyosobowe, które […] dokonuje się pomiędzy dwiema bądź trzema osobami i najczęściej przyjmuje formę dialogu, wymiany poglądów. Trzeci rodzaj komunikowania – grupowe – dotyczy grup społecznych, natomiast o komunikowaniu instytucjonalnym mówi się w sytuacji, gdy komunikują się ze sobą instytucje społeczne. Szczyt piramidy stanowi komunikowanie masowe (Goban-Klas, 1999, s. 31).

W monografii omawiam wszystkie poziomy komunikowania, poza najniższym. Do elementów komunikowania zalicza się także akty komunikacyjne nazywane pragmatycznymi, wśród których Zbigniew Nęcki wyróżnia następujące: 1) propozycję, 2) radę, 3) prośbę, 4) polecenie, 5) obietnicę, 6) zgodę, 7) odmowę. Analiza tych aktów odbywa się według czterech kryteriów: […] sytuacji wyjściowej (inicjator), oczekiwanych konsekwencji, stopnia ograniczenia postępowania i symetrii lub asymetrii wzajemnej kontroli (Nęcki, 2000, s. 99–100).

Biorąc pod uwagę kryteria formalności, można wyodrębnić komunikowanie formalne i nieformalne. To pierwsze opiera się na różnego rodzaju uregulowaniach normatywno-prawnych, które określają kto, gdzie, kiedy, w jakiej sprawie, w jaki sposób i z kim powinien się kontaktować w celu wymiany informacji, a także w jakim charakterze uczestniczy w procesie komunikowania (nadawca, odbiorca czy pośrednik). W ramach struktur formalnych zachowania członków procesu komunikacji są dokładnie sprecyzowane i rygorystycznie egzekwowane. Nieformalne komunikowanie obejmuje zaś rozmaite spontaniczne akty porozumiewania się ludzi. Odbywa się ono poza wszelkimi uregulowaniami formalno-prawnymi. Przejawy komunikowania formalnego są widoczne w różnego rodzaju instytucjach, w firmach oraz w komunikacji marketingowej. Coraz więcej ludzi w firmach i innych organizacjach zaczyna rozumieć, jak ważna jest dobra komunikacja. Zdolność łatwego porozumiewania się zwiększa motywację ludzi do działania i potrafi przekształcić wielkie pomysły w czyny, a każda firma czy przedsiębiorstwo, chcąc sprawnie funkcjonować na rynku i realizować swoje

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 12

30.08.2017 10:31

Wstęp

cele, musi komunikować się ze swoim otoczeniem oraz pracownikami. Realizacja takich funkcji zarządzania, jak: motywowanie, kontrolowanie czy kierowanie, bezwzględnie wymaga komunikowania się. Oba rodzaje komunikowania występują w Internecie i różnią się zasadniczo od tego, z którym spotykamy się na co dzień. Od kilku lat na całym świecie porozumiewanie się w sposób wirtualny staje się procesem coraz bardziej zintensyfikowanym. Komunikacja wirtualna wykształciła własną specyfikę i rządzi się w znacznej mierze swoimi prawami. W sieci często nie widzimy naszego rozmówcy, jego mimiki, gestykulacji, nie słyszymy jego głosu. Warto w tym miejscu wspomnieć o sile, z jaką technologia Internetu w coraz większym stopniu wkracza w życie społeczne i kulturowe człowieka. Jako użytkownicy technologii cyfrowych mamy do czynienia z postępem, który umożliwił w dużym stopniu przełamywanie barier czasu i przestrzeni w trakcie komunikacji. Jak zauważa Zbigniew Łęski: Mimo prowadzonych badań nad cyberprzestrzenią ten obszar jest wciąż jak puzzle, które wymagają wielu elementów potrzebnych do uzupełnienia wiedzy o mechanizmach jej oddziaływania (Łęski, 2015, s. 135).

Bardzo duże znaczenie w komunikacji mają też telefony komórkowe, które razem z Internetem odciskają w coraz większym stopniu swoje piętno na przebiegu i formie procesów cywilizacyjno-kulturowych. Jesteśmy bowiem obserwatorami rewolucji kulturalnej, która obejmuje zarówno sposoby komunikowania się, transferu nośników kultury, jak i środki ekspresji. Jej wyrazem stają się wzrastająca interaktywność i współuczestnictwo, które jest możliwe dzięki zarówno rozwojowi sprzętu, jak i oprogramowania. W dobie Internetu i telefonów komórkowych kontakt jest natychmiastowy – nie musimy ani oczekiwać na przesłany list, ani podejmować wielokrotnych prób dodzwonienia się, ponieważ bariera ograniczeń terytorialnych traci w sieci na znaczeniu. Przeniesienie komunikacji ze świata fizycznego do środowiska elektronicznego pociąga za sobą rozróżnienie ontologiczne obydwu rodzajów komunikacji. Jej odmienność powoduje utrudnienia w komunikacji i aby je zlikwidować, należy poznawać reguły dotyczące komunikowania się w świecie zarówno realnym, jak i wirtualnym. Wykorzystywanie Internetu jako miejsca, gdzie nawiązuje się bliskie relacje interpersonalne – także w celu poszukiwania partnera życiowego, […] rozumianego jako ktoś ważny, współtworzący związek dwóch osób przeciwnej lub tej samej płci, który opiera się na wspólnych planach, wierności fizycznej i emocjonalnej, wsparciu emocjonalnym, finansowym lub szeroko rozumianej pomocy – jest zjawiskiem, które nie zostało szeroko opracowane, zwłaszcza przez polskich badaczy, choć liczba portali randkowych i korzystających z nich osób stale wzrasta (Kacprzak, Leppert, 2013, s. 8).

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 13

30.08.2017 10:31

Wstęp

Nie sądzę, aby w tej książce udało się pokazać wszystkie aspekty komunikacji odbywającej się w portalach społecznościowych, ale każde badania przybliżają do opisania rzeczywistości wirtualnej i zrozumienia praw nią rządzących. Zdaniem badaczy komunikacji współcześnie ludzie mają dużą łatwość w nawiązywaniu relacji, ale nie zawsze potrafią je utrzymać. W Polsce liczba rozwodów rośnie, a związki nieformalne łatwo zakończyć, by zawrzeć kolejne. Młodzi ludzie nie chcą iść na kompromisy, których wymaga budowanie związku o stabilnej podstawie, mają też duże problemy z komunikacją (Siedem mln singli w Polsce…, b.d.).

Jakie są tego przyczyny? Odpowiedzi na to pytanie należy szukać w takich obszarach ludzkiej aktywności, jak: komunikowanie się, przestrzeganie zasad współżycia społecznego, budowanie więzi międzyludzkich oraz kultywowanie tradycji. Przedstawione w monografii wyniki własnych badań, przeprowadzonych w różnych grupach społecznych, nie upoważniają do generalizacji czy budowy teorii, ale jedynie zasygnalizowania występujących zjawisk. Być może będą stanowiły zachętę do podjęcia dalszych badań, a biorąc pod uwagę utylitarną funkcję nauki, pozwolą na rozpoczęcie działań celem poprawy procesów komunikacyjnych. Znajomość tej problematyki jest niezbędna do zrozumienia mechanizmów kształtujących zachowanie społeczne człowieka, ponieważ trudno przetrwać bez współdziałania, a ono z kolei jest niemożliwe bez poprawnej komunikacji. Nowe technologie, które wkroczyły w nasze codzienne życie, przynoszą ze sobą nowe szanse, a dokonana w książce analiza wywiadów pokazuje w pewnym stopniu, jakie możliwości dają nowe media. Ponieważ nie sposób przeprowadzić badań we wszystkich możliwych grupach społecznych Polaków, wybrałam kilka, które według mnie wydają się ważne. Oczywiście jest wiele innych, równie istotnych ze społecznego punktu widzenia, np. warto zainteresować się bliżej komunikacją takich grup społecznych, jak: pracownicy policji, pracownicy służby zdrowia i ich pacjenci, nauczyciele i uczniowie, pracownicy urzędów i ich petenci, politycy, wyborcy. Komunikacja wirtualna to ogromne bogactwo różnorodnych obszarów i nie sposób uczynić przedmiotem badania większości procesów komunikacji. Dlatego w przypadku komunikacji przebiegającej w świecie zarówno realnym, jak i wirtualnym wybrałam najciekawsze, moim zdaniem, zjawiska. Monografia składa się ze wstępu oraz z trzech części. Pierwsza stanowi podbudowę teoretyczną badań – zawiera opis teorii wyjaśniających zachowania w komunikacji bezpośredniej i pośredniej, a także uzasadnienie wyboru metody badawczej i osadzenia badań w określonym paradygmacie,

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 14

30.08.2017 10:31

Wstęp

charakterystykę problemów badawczych i grup badawczych. W części drugiej umieściłam interpretację wyników badań własnych. Część trzecia zawiera wyniki badań dotyczących komunikacji masowej. Ostateczny kształt książki powstał dzięki cennym uwagom Recenzentów: prof. zw. dra hab. Stanisława Juszczyka i prof. zw. dra hab. Zbigniewa Nęckiego, którym bardzo dziękuję za poświęcony czas i cierpliwość w poprawianiu moich niedoskonałości.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 15

30.08.2017 10:31

Zakończenie Przeprowadzone badania własne i ich interpretacja stanowiły próbę nakreślenia pola problemowego wokół komunikacji w wybranych grupach społecznych. Wpisują się w proces przemian spowodowanych rozwojem nowych technologii informacyjnych. Opierając się na wypowiedziach respondentów, dokonałam prezentacji sposobów komunikowania się różnych grup społecznych podczas spotkań face-to-face oraz porozumiewania się poprzez nowe media. Analiza wyników badań pozwala zauważyć, że każda z zaprezentowanych w tej monografii grup społecznych ma własną kulturę, warunkującą określone formy komunikowania interpersonalnego, w którym ogromną rolę odgrywają nowe media. W każdej z omówionej grup istnieje tylko im przypisana komunikacja. Trzeba mówić o kulturze w komunikacji poszczególnych grup. Komunikacja konstytuuje kulturę, gdyż w obrębie wspólnoty komunikacyjnej tworzy się przestrzeń społeczno-kulturowa, czyli odczytywanie i interpretowanie wspólnych znaczeń, wartości i symboli, które z kolei zacieśniają więzi między członkami grupy. Pierwszą z badanych grup społecznych była rodzina. Badaniom były poddane rodziny tradycyjne i takie, które od nich odbiegały swoją strukturą i wzajemnymi relacjami. Na interakcje w rodzinie składają się relacje między partnerami, pomiędzy rodzicami i dziećmi, pomiędzy seniorami rodu a ich dziećmi i wnukami oraz pomiędzy rodzeństwem. Partnerstwo w relacji małżeńskiej może być rozumiane w wielu kontekstach, o czym opowiadali respondenci, a konstruowanie partnerskiego życia w wymiarze codziennego funkcjonowania nie jest łatwe. Rola i pozycja jednostki w małżeństwie komunikowane są za pomocą ogromnej liczby środków wyrazu, z których jedne są wyraźne i czytelne, inne – ze względu na wspólnie tworzoną biografię – zrozumiałe wyłącznie dla samych partnerów. Każda rodzina ma własny system komunikowania się i każdy z jej członków jest częścią pewnej całości, a wspólne rozmowy służą kształtowaniu więzi między nimi. Mimo pewnych podobieństw rodziny cechuje odmienność sposobów porozumiewania się. Doświadczenia wyniesione z rodziny pochodzenia determinują nasze kontakty z ludźmi, a większość zachowań przenosimy do własnej rodziny. W komunikacji badanych małżeństw pojawiło się ogromne bogactwo sposobów i środków komunikowania swej pozycji w związku. Można do nich zaliczyć: gospodarowanie przestrzenią i dystansem, ruchy ciała, postawę, gesty, dotyk, kontakt wzrokowy, gesty, mimikę, zachowania wokalne. Życie rodzinne jest immanentnie związane z władzą, dominacją i kontrolą. Istotne jest, by żaden z partnerów nie doświadczał ograniczania prawa

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 345

30.08.2017 10:32

346

Zakończenie

do samostanowienia. W małżeństwie dominacja stanowi ważny, ale niedoceniany czynnik. Najbardziej stabilne małżeństwa wydają się te, w których dominacja od początku jest jasna. Dominujący partner sprawia, że wszystkie decyzje dotyczące funkcjonowania rodziny zależą od niego. Najbardziej dotkliwie dominację męża i ojca odczuwano w badanych rodzinach dysfunkcjonalnych, w których panują stosunki jak w czasach, gdy rolą kobiety było rodzenie dzieci i opiekowanie się domem. W pozostałych badanych rodzinach kobiety nie pozwoliły na dominację mężczyzn, uważając, że wolność i bycie sobą stanowią sedno dobrego pożycia małżeńskiego. Komunikacja między rodzicami a dziećmi jest znaczącą interakcją obustronną. W pewnym stopniu bowiem dzieci oddziałują także na rodziców, ale wzory zachowań komunikacyjnych czerpią od dorosłych członków rodziny. Bardzo ważne są relacje między rodzeństwem, gdyż trwają w naszym życiu najdłużej. Komunikacja z siostrami i braćmi wynika z kolejności przyjścia rodzeństwa na świat, od płci oraz od sposobu traktowania ich przez rodziców. Na każdym etapie relacje rodzeństwa są inne – nacechowane albo rywalizacją, albo pełnieniem roli doradcy, kumpla, powiernika, albo wzajemnym wspieraniem. W dobrym porozumiewaniu się członkowie rodziny napotykają różne przeszkody, do których można zaliczyć reakcje emocjonalne uczestników oraz nastawienie antydialogowe, przejawiające się w braku przychylności i otwartości na innych oraz w zamykaniu się na wspólnie uznawane przez większość członków wartości. Rodzinom nieobce są zmagania z konfliktami, które w różny sposób starają się rozwiązywać. Konflikty dotyczą często tych samych problemów – jednym z nich jest walka o władzę, czyli o to, kto tworzy i egzekwuje normy obowiązujące w rodzinie. Powszechną przyczyną konfliktów są różnice w zaspokajaniu przez małżonków potrzeby bliskości, ponieważ oboje chcieliby otrzymywać przynajmniej tyle ciepła i miłości, ile sami dają. Skuteczne porozumiewanie się jest kluczowe w rodzinie, a także w pracy, gdzie nie bez znaczenia pozostaje kultura organizacji, na którą składają się różne wymiary komunikacji, takie jak: podział władzy, tolerancja wobec zdania współpracowników, towarzyskość, oraz sposoby rozwiązywania konfliktów. Żadna grupa społeczna nie obejdzie się bez konfliktów, a w badanych zespołach starano się dbać o to, by niezgoda nie powodowała wrogości. Jednak w niektórych organizacjach konflikty były wynikiem braku kompetencji komunikacyjnych przełożonych, niewłaściwej kultury organizacyjnej. Badania pokazały, że o satysfakcji i zadowoleniu w miejscu pracy świadczą klimat współpracy, wspieranie się pracowników i wzajemne zaufanie. W organizacjach, w których przestrzega się zasad etycznych, a przełożeni posiadają duże kompetencje komunikacyjne, kultura jest przyjacielska.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 346

30.08.2017 10:32

347

Zakończenie

Ma to swoje przełożenie na zadowolenie pracowników z bycia członkiem danej firmy. Dobra komunikacja międzyludzka to klucz do sukcesu każdej organizacji, ponieważ pomaga ona realizować zadania, ułatwia procesy podejmowania decyzji, wzmacnia zaufanie, udrażnia przepływ informacji, usprawnia codzienne działania, umożliwia twórcze rozwiązywanie problemów i konfliktów. Komunikacja interpersonalna zachodzi nie tylko na szczeblach hierarchii, ale również między członkami grupy, tworząc sieci formalne i nieformalne, co ułatwia przepływ informacji w organizacji. Badania pokazały, że liczna grupa rozmówców podczas dyskusji nadmiernie koncentruje się na własnej osobie, a także często przerywa innym wypowiedź. W znacznym stopniu zaburza to porozumiewanie się, które ma charakter transakcyjny, czyli zachodzi pomiędzy uczestnikami poprzez wzajemne relacje poziome i pionowe. Zaburzenia występujące podczas tych relacji mogą prowadzić do powstania swoistych barier w komunikowaniu się – zarówno psychicznych, jak i fizycznych. Brak spójności i jednoznaczności w komunikacji werbalnej i niewerbalnej może być przyczyną złego odczytania informacji i nieskutecznej komunikacji. Taki stan rzeczy może być spowodowany różnicami kulturowymi, społecznymi, różnicami we wcześniejszych doświadczeniach, ale także nieadekwatną, niespójną z komunikatem mimiką twarzy. Badania pozwoliły zauważyć, że te przedsiębiorstwa, w których klimat organizacyjny jest pozytywnie oceniany i istnieje sprawny przepływ informacji między przełożonymi a podwładnymi, a pracownicy akceptują cele organizacyjne, identyfikują się z kadrą, funkcjonują dobrze. Natomiast w organizacjach, które charakteryzowały się słabym przepływem informacji i złą komunikacją, brakiem jasności przekazu, występuje brak kultury zaufania oraz wewnętrznego spójnego systemu indywidualnych norm i wartości. Jednym ze źródeł zakłóceń jest wzajemny brak zaufania, przyczyniający się do ograniczania przekazywanych informacji i wzajemnej podejrzliwości. Dużą barierą w organizacjach są konflikty, w których łagodzeniu znaczną rolę odgrywa poczucie humoru. Nie wszyscy doceniają jego siłę, ale mądrzy liderzy potrafią skorzystać z mocy śmiechu, który pomaga rozładować wiele napiętych sytuacji. Bardzo istotnym elementem analizy współczesnej rzeczywistości z perspektywy nauk humanistycznych czy społecznych jest poznawanie roli cyberprzestrzeni w codziennym funkcjonowaniu człowieka. Potraktowanie jej jako sfery autonomicznej umożliwi badaczowi poszukiwanie zjawisk występujących wyłącznie w sieci lub przybierających w niej szczególny wyraz, odrębny od rzeczywistości off-line. Internet sprawił, że możemy prowadzić życie towarzyskie, nie ruszając się z domu i nie widząc rozmówców. Dzięki nowym technologiom komunikacja jest łatwiejsza, jednak nie sposób nie zadać pytania o to, czy ich rozwój łączy ze sobą ludzi czy powoduje ich

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 347

30.08.2017 10:32

348

Zakończenie

izolację. Problemem naszego stulecia staje się samotność. Badani zwracali uwagę, że przy odrobinie dobrej woli nie trzeba Facebooka czy innych portali społecznościowych, aby utrzymać bliskie relacje. Wśród czynników motywujących do uczestnictwa w portalach społecznościowych można wymienić poszukiwanie wsparcia i potrzebę komunikacji. Powody śledzenia takich serwisów przez użytkowników to emocje oraz chęć podyskutowania, zaistnienia, zdobycia przychylności innych osób i sprawienia komuś przyjemności, a czasem zrobienia na złość. Niektórzy chcą podzielić się z innymi użytkownikami informacjami o sukcesach dzieci, awansie czy podróżach. Spora grupa osób za pomocą portali społecznych zapełnia swój czas, co oznacza, że dla nich motywem jest nuda. Do korzyści wynikających z posiadania konta na najpopularniejszym portalu, czyli Facebooku, badani zaliczyli: stały kontakt ze znajomymi, regularne monitorowanie aktywności przyjaciół, lepsze poznanie bliskich osób, szybki przepływ informacji między użytkownikami, kreowanie swojego wizerunku oraz poszerzanie grona przyjaciół. Oprócz tego, służąc do celów towarzyskich i rozrywkowych, Facebook jest traktowany jako dobre miejsce promocji i marketingu. Badania własne wykazały również, że jest używany do kontrolowania bieżącej aktywności romantycznej partnerów życiowych. Wirtualna przestrzeń pojmowana jest jako rodzaj nowego środowiska społecznego. Inaczej funkcjonują w tej przestrzeni młodzi ludzie, a inaczej starsi. Młodszych użytkowników Internetu charakteryzuje większa skłonność do wyolbrzymiania i częstszego uzupełniania informacji na swoich profilach, na których widać tendencję jednostek do podwyższania samooceny. Niektórzy młodzi ludzie mają skłonność do kompulsywnego używania Internetu, co zaburza komunikację w rodzinie i między rówieśnikami. Dorośli użytkownicy mają nieco większy dystans do sieci i nowych mediów, a także więcej obowiązków związanych z życiem rodzinnym i pracą zawodową. Widać to chociażby po liczbie osób w gronie znajomych i zamieszczanych na profilu zdjęć. Dla wielu seniorów zaś Internet, portale społecznościowe i telefony komórkowe są swoistym lekiem na ich samotne życie. Respondenci w swoich wypowiedziach zwracali uwagę, że osobami, z którymi najczęściej rozmawiają przez komunikator, są przyjaciele i znajomi oraz współmałżonkowie lub partnerzy. Różne grupy wiekowe odwiedzają także portale randkowe. Tę społeczność wirtualną można potraktować jako przykład wspólnoty wyobrażonej, funkcjonującej dzięki nowoczesnym formom międzyludzkiej komunikacji. Ludzie odwiedzający serwisy randkowe zupełnie się nie znają, co więcej – mogą do końca pozostać dla siebie anonimowi, a mimo to czują się członkami tej samej zbiorowości. Jednoczy ich bowiem podobna sytuacja życiowa oraz dążenie do przełamania swej samotności.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 348

30.08.2017 10:32

349

Zakończenie

W społeczności internetowej jednostkowe potrzeby ludzi zderzają się ze wspólnotową normą, stając się jednocześnie projekcją większej całości kulturowej. Internetowa wspólnota, pomimo braku bezpośrednich kontaktów, stwarza swym członkom możliwość mówienia o podobnej sytuacji egzystencjalnej. Poczucie wspólnoty ma wiele pozytywnych aspektów, w tym zwiększa skuteczność działania, zadowolenie z życia, powoduje poprawę dobrobytu i poczucie szczęścia. Natomiast brak poczucia wspólnoty przyczynia się do wyobcowania, samotności, depresji i złego samopoczucia. Tym, co różni randkowanie on-line od randkowania off-line, jest dostęp do dużej liczby potencjalnych partnerów w jednym czasie, jednak ta cecha nie gwarantuje sukcesu poznania kogoś interesującego i zainicjowania znajomości w świecie realnym. Z badań wynika, że na ogół internetowa znajomość nie jest kontynuowana w świecie realnym. Badani użytkownicy korzystali z portali randkowych ze zmiennym szczęściem. Jedni bezskutecznie poszukiwali nowych znajomości, inni natomiast poznawali osoby, z którymi umawiali się na randkę w realu, a później kontakty przekształciły się w bliższą zażyłość. Dzięki Internetowi powstała nowa forma pomocy w zmaganiu się z różnymi chorobami. Choć rewolucja technologiczna budzi wiele kontrowersji, to nie sposób zaprzeczyć, że ma ona również dużo pozytywnych skutków. Internet umożliwia branie udziału w życiu społecznym osobom, które ze względu na swoją sytuację zdrowotną nie mogą w pełni uczestniczyć w realnych kontaktach. Samopomoc on-line z powodu braku barier geograficznych ułatwia komunikację z osobami oddalonymi o setki kilometrów. Interakcję ograniczają jedynie kompetencje medialne i dostępność Internetu. Główne atuty sieci społecznych to nowe formy współpracy i komunikacji. Odbiorcy nie są biernymi czytelnikami wiadomości, gdyż tworzą opinie, udostępniają informacje o sobie i komentują na stronach internetowych treści zamieszczone przez innych. Decydują o tym, jak odczytywać nadane przekazy. Badania wzorców komunikacji w bliskich relacjach społecznych pokazują, że cechują je powierzchowność oraz ograniczenia poznawcze i czasowe, określające górną granicę liczby związków, które mogą być utrzymywane w pewnej emocjonalnej intensywności. Należy zwrócić uwagę na negatywne zjawiska, które towarzyszą rozwojowi społeczności wirtualnych. Można tu wymienić fragmentaryzację, usztywnienie różnic społecznych oraz powstawanie nietolerancji. Elektroniczna komunikacja to nie tylko Internet, ale również telefony komórkowe, zwłaszcza nowa generacja smartfonów, które zawierają wiele opcji i funkcji o charakterze komunikacyjnym i rozrywkowym. Rozwój telefonii komórkowej spowodował zmiany w formach komunikacji, a nawet rewolucję w sferze językowej. Wiadomości SMS-owe wprowadziły nowe zwroty i wyrażenia, spowodowały powstanie specyficznego języka, pełnego

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 349

30.08.2017 10:32

350

Zakończenie

skrótów i symboli, których znaczenie może być nie dla wszystkich zrozumiałe i czytelne. Daje to użytkownikom telefonów poczucie wyjątkowości, bo posługują się oryginalnym kodem. Telefon może też służyć do nękania innych poprzez ustawiczne telefonowanie, a także rozpowszechnianie zdjęć, filmików lub fałszywych informacji psujących reputację. Telefony komórkowe ułatwiają życie, jednak nie wszyscy pamiętają o użytkowaniu ich z należytym umiarem. Niektórzy uzależniają się od wysyłania SMS-ów i od ustawicznego sprawdzania rejestru połączeń. Rodzice zwracali uwagę, że telefon w życiu młodego człowieka jest bardzo ważny, o czym świadczy fakt, że jedną z dotkliwszych kar stosowanych przez nich jest zabranie tego gadżetu córce lub synowi. Zrealizowane badania nie wyczerpują w pełni poruszonej w książce tematyki. Ukazują wybrane aspekty komunikacji interpersonalnej w kilku grupach społecznych, charakteryzując w niewielkim stopniu duży obszar badawczy, który obejmuje różne kwestie dotyczące komunikacji. Może będą zachętą do przeprowadzenia rozleglejszych badań nad komunikacją interpersonalną.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 350

30.08.2017 10:32

Bibliografia Aboujaoude, E. (2012). Wirtualna osobowość naszych czasów. Mroczna strona e-osobowości (R. Andruszko, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. ADHD – Grupa Wsparcia dla rodziców (2007). Pobrane 9 września 2016 z: http:// forum.gazeta.pl/forum/w,72,58394101,58394101,ADHD_Grupa_Wsparcia_ dla_rodzicow_.html#p58438076. Allison, B. N., Schultz, J. B. (2001). Interpersonal identity formation during early adolescence. Adolescence, 36, 509–543. Amant, K. (2007). Linguistic and cultural online communication issues in the global age. Hershey, PA: Information Science Reference. Andrukowicz, W. (2001). Kompetencje językowe w ujęciu integralnym. Edukacja i Dialog, 8(131), 61–68. Angell, R. C. (1951). The computation of indexes of moral integration. American Journal of Sociology, 57 (part 2), 1–140. Angrosino, M. (2010). Badania etnograficzne i obserwacyjne (M. Brzozowska-Brywczyńska, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Antas, J. (1999). O kłamstwie i kłamaniu. Studium semantyczno-pragmatyczne. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Aouil, B. (2013). Internet w pomocy psychologicznej i promocji zdrowia psychicznego w świetle objawów psychopatologicznych. W: P. Plichta, J. Pyżalski (red.), Wychowanie i kształcenie w erze cyfrowej (ss. 65–86). Łódź: Regionalne Centrum Polityki Społecznej. Arnold, J. (2005). Work psychology: Understanding human behaviour in the workplace (4th ed.). London: Prentice Hall Financial Times. Arnoldi, J. (2010). Sense making as communication. Soziale Systeme, 16, 1, 28–48. Aronson, E., Wilson, T. D., Akert, R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł (A. Bezwińska i in., tłum.). Poznań: Zysk i S-ka. Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M. (2006). Psychologia społeczna. Serce i umysł (A. Bezwińska i in., tłum.). Poznań: Zysk i S-ka. Arystoteles (1988). Retoryka. Poetyka (H. Podbielski, tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Attard, A., Coulson, N. S. (2012). A thematic analysis of patient communication in Parkinson’s disease online support group forums. Computers in Human Behavior, 28, 500–506. Axel, B. K. (2006). Anthropology and the new technologies of communication. Cultural Anthropology, 21, 3, 354–384. Babiński, G. (1997). Pogranicze polsko-ukraińskie. Etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”. Bagarozzi, D. A. (2008). Understanding and treating marital infidelity: A multidimensional model. American Journal of Family Therapy, 36(1), 1–17.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 351

30.08.2017 10:32

352

Bibliografia

Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się (J. Kowalczewska, J. Radzicki, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Bańka, A. (2000). Psychologia organizacji. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 3, ss. 283–320). T. 3. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Barak, A., Gluck-Ofri, O. (2007). Degree and reciprocity of self-disclosure in online forums. Cyberpsychology and Behavior, 10(3), 407–417. Baran B. (1990). Fenomenologia amerykańska. Kraków: Inter Esse. Baran, S. J., Davis, D. K. (2007). Teorie komunikowania masowego (A. Sadza, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Bargh, J. A., McKenna, K. Y. A., Fitzsimons, G. M. (2002). Can you see the real me? Activation and expression of the „true self” on the Internet. Journal of Social Issues, 58, 33–48. Baron-Polańczyk, E. (2011). Chmura czy silos? Nauczyciele wobec nowych trendów ICT. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego. Barthes, R. (2009). Podstawy semiologii (A. Turczyn, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Bartlett, Y. K., Coulson, N. S. (2011). An investigation into the empowerment effects of using online support groups and how this affects doctor/patient communication. Patient Education and Counselling, 83, 113–119. Batorski, D. (2015). Technologie i media w domach i w życiu Polaków. W: J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków. Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego. Batorski, D., Olcoń-Kubicka, M. (2006). Prowadzenie badań przez Internet. Studia Socjologiczne, 3(182), 99–132. Bauman, Z. (1993). Ziemia, krew, tożsamość. Przegląd Polonijny, 4, 7–8. Bauman, Z. (1994). Dwa szkice o moralności ponowoczesnej. Warszawa: Instytut Kultury. Baumeister, R. F., Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attechments. Psychological Bulletin, 117(3), 497–529. Baxter, L. A., Montgomery, B. (1996). Relating: dialogues and dialectics. New York: Guilford. Baxter, L. A., Montgomery, B. M. (1998). A guide to dialectical approaches to studying personal relationships. In B. M. Montgomery, L. A. Baxter (Eds.), Dialectical approaches to studying personal relationships (pp. 1–16). Mahwah, NJ: Erlbaum. Beck, U. (2004). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”. Ben-Ze’ev, A. (2005). Miłość w sieci. Internet i emocje (A. Zdziemborska, tłum.). Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”. Bera R. (1999). Metodyka kształtowania postaw żołnierskich. Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”. Berardo, C. (2014). Contributions to a theory of communication: Berne, cybernetics, and linguistic structuralism. Transactional Analysis Journal, 44(3), 218–225.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 352

30.08.2017 10:32

353

Bibliografia

Berger, A. A. (2014). Semiotics and society. Society, 51, 1, 22–26. First Online: 22 November 2013, DOI: 10.1007/s12115-013-9731-4. Berger, A. A. (b.d.). Cultural criticism: Semiotics and cultural criticism. Pobrane 21 stycznia 2015 z: http://www.dartmouth.edu/~engl5vr/Berger.html. Berger, P. L., Luckmann, T. (2004). Die gesellschaftliche Konstruktion der Wirklichkeit. Eine Theorie der Wissenssoziologie (20. Auflage). Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch. Berne, E. (1953). Concerning the nature of communication. The Psychiatric Quarterly, 27(3), 185–198. Berne, E. (2000). W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich (P. Izdebski, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Bernstein, B. (1971). Class, codes and control. Vol. 1: Theoretical studies towards sociology of language. London: Routledge & Kegan Paul. Bernstein, B. (1990). Odtwarzanie kultury (Z. Bokszański, A. Piotrowski, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Berry, J.W. (1997). Immigration, acculturation, and adaptation. Applied Psychology, 46(1), 5–34. Berry, J. W. (2003). Conceptual approaches to acculturation. In K. M. Chun, P. Balls Organista, G. Marín (Eds.), Acculturation: Advances in theory, measurement, and applied research (pp. 17–37). Washington, DC: American Psychological Association. Berry, J. W., Sam, D. L. (1997). Acculturation and adaptation. In J. W. Berry, M. H. Segall, C. Kigitcibasi (Eds.), Handbook of cross-cultural psychology: Social behavior and applications (vol. 3, pp. 291–326). Boston: Allyn & Bacon. Berry, J., Phinney, J., Sam, D. L., Vedder, P. (Eds.). (2006). Immigrant youth in cultural transition. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Berscheid, E., Reis, H. T. (1998). Attraction and close relationships. In D. T. Gilbert, S. T. Fiske, G. Lindzey (Eds.), The handbook of social psychology (vol. 1–2, 4th ed., pp. 193–281). New York, NY US: McGraw-Hill. Bielecka-Prus, J. (2012). Problem kontekstu w teoriach komunikowania społecznego. Studia Socjologiczne, 1(204), 19–37. Bielenia-Grajewska, M. (2011). Plotka w korporacyjnej komunikacji kryzysowej. Prakseologia, 151, 209–222. Birdwhistell, R. L. (1970). Kinesics and context: Essays on body motion communication. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. Blau, P. M. (1992). Wymiana jako podstawowa siła życia społecznego. W: M. Kempy, J. Szmatka (red.), Współczesne teorie wymiany społecznej (ss. 5–71). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Blog.pl. Pobrane 6 lipca 2015 z: www.blog.pl. Bloginaukowe.org. Agregator polskich blogów naukowych. Pobrane 4 września 2016 z: http://bloginaukowe2.blogspot.com/. Blogosfera. Pobrane 19 września 2007 z: http://pl.wikipedia.org/wiki/Blogosfera. Blumer, H. (2007). Interakcjonizm symboliczny. Perspektywa i metoda (G. Woroniecka, tłum.). Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 353

30.08.2017 10:32

354

Bibliografia

Blumer, H. (2009). Społeczeństwo jako symboliczna interakcja. W: E. Mokrzycki (oprac.), Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Blumler, J. G. (1979). The role of theory in uses and gratifications studies. Communication Research, 6(1), 9–36. Błachnio, A. (b.d.). Czat – nowe miejsce spotkań. Lepiej wirtualnie czy realnie? Pobrane 15 sierpnia 2016 z: http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=29. Bojek, C., Bojek, E. (2013). Wykrywanie kłamstw na podstawie niewerbalnych wskaźników oszustwa. Studium z pogranicza antropologii i prawa. Pobrane 10 siernia 2014 z: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/29213/017.pdf. Bokszański, Z. (1988). Tożsamość jednostki. Kultura i Społeczeństwo, 32, 2, 3–17. Bolten, J. (2006). Interkulturowa kompetencja (B. Andrzejewski, tłum.). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Bonds-Raacke, J., Raacke, J. (2010). MySpace and Facebook. Identifying dimensions of uses and gratifications for friend networking sites. Individual Differences Research, 8, 1, 27–33. Bonecki, M. (2012/2013). „Sensemaking” – wiedza i kultura organizacji w świetle humanistyki zintegrowanej. Filo-Sofija, 18, 49–69. Boniecka, B. (1999). Lingwistyka tekstu. Teoria i praktyka. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Boon, J. (1983). Functionalists write too: Frazer/Malinowski and the semiotics of the monograph. Semiotica, 46, 2–4, 131–149. Borden, G. A. (1996). Orientacja kulturowa. W: A. Kapciak, L. Korporowicz, A. Tyszka (red.), Komunikacja międzykulturowa. Zderzenia i spotkania (ss. 57–76). Warszawa: Instytut Kultury. Borkowski, J. (1997). Zasady kształtowania i kompetencji interpersonalnych dowódców. W: A. Cwer i in. (red.), Vademecum dydaktyczno-wychowawcze (ss. 283–284). Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”. Boyd, D. M., Ellison, N. B. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship, Journal of Computer-Mediated Communication, 13, 1, 210–230. Brandtzæg, P., Lüders, M., Skjetne, J. (2010). Toomany Facebook “friends”? Content sharing and sociability versus the need for privacy in social network sites. International Journal of Human-Computer Interaction, 26, 1006–1030. Braun-Gałkowska, M. (1980). Miłość aktywna. Psychiczne uwarunkowania powodzenia małżeństwa. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”. Brosch, A. (2008). Text-messaging and its effect on youth’s relationships. The New Educational Review, 14, 1, 95–100. Brosch, A. (2014). Media społeczne jako przestrzeń przemocy rówieśniczej. Kognitywistyka i Media w Edukacji, 1, 23–35. Brown, A. (1998). Organisational culture (2nd ed.). London: Financial Times Pitman Publishing. Brzezińska, A. I. (red.). (2005). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Brzezińska, E., Paszkowska-Rogacz, A. (2009). Człowiek w firmie. Bez obaw i z ochotą. Warszawa: Difin.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 354

30.08.2017 10:32

355

Bibliografia

Budzyński, W. (2008). Public relations. Strategia i nowe techniki kreowania wizerunku. Warszawa: Poltext. Bugdol, M. (2010). Wymiary i problemy zarządzania organizacją opartą na zaufaniu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Buller, L. J. (2008). Influencja. Stalowa Wola: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Wydział Zamiejscowy Nauk o Społeczeństwie. Burke, M., Marlow, C., Lento, T. (2010). Social network activity and social well-being. Proceeding CHI ‘10 Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems Pages 1909–1912, Atlanta, Georgia, USA – April 10–15, 2010. Buss, D. M. (2004). Evolutionary psychology: The new science of the mind. Boston: MA: Allyn and Bacon. Byczkowska, M. (2010). Kobiety i stereotypy oraz różne style zarządzania zasobami ludzkimi. W: Ł. Sułkowski (red.), Zarządzanie międzykulturowe w teorii i praktyce (ss. 82–99). Łódź: Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania. Byers, E. S. (2005). Relationship satisfaction and sexual satisfaction: A longitudinal study of individuals in long-term relationships. Journal of Sex Research, 42(2), 113–118. Cameron, D., Kulick, D. (2003). Language and sexuality. Cambridge: Cambridge University Press. Cameron, K.S., Quinn, R. E. (2003). Kultura organizacyjna – diagnoza i zmiana. Model wartości konkurujących (B. Nawrot, tłum.). Kraków: Oficyna Ekonomiczna. Carpenter, C. J. (2011). Narcissism on Facebook: Self-promotional and anti-social behavior. Personality and Individual Differences, 52(4), 487–491. Carr, D., Freedman, V. A., Cornman, J. C., Schwarz, N. (2014). Happy marriage, happy life? Marital quality and subjective well-being in later life. Journal of Marriage and Family, 76(5), 930–948. Cartwright, C. (2010). Preparing to repartner and live in a stepfamily: An exploratory investigation. Journal of Family Studies, 16(3), 237–250. Carvalho, M., Fisher, S., Mahdavi, J., Russell, S., Smith, P.K., Tippett, N. (2008). Cyberbullying: Its nature and impact in secondary school pupils. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(4), 376−385. Castells, M. (2007). Społeczeństwo sieci (M. Marody i in., tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Castells, M. (2008). Siła tożsamości (S. Szymański, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Chaber, A. (1997). Sytuacja konfliktowa między nauczycielem a uczniem w ujęciu analizy transakcyjnej. W: J. Jagieła (red.), Analiza transakcyjna w teorii i praktyce pedagogicznej (ss. 63–69). Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Chen, Z. (2004). The concept, level and structure of social satisfaction [J]. Journal of Hua Zhong University of Science and Technology, 2, 35–37.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 355

30.08.2017 10:32

356

Bibliografia

Chesney, A. P., Blakeney, P. E., Cole, C. M., Chan, F. A. (1981). A comparison of couples who have sought sex therapy with couples who have not. Journal of Sex and Marital Therapy, 7(2), 131–140. Chiu, C. M., Hsu, M. H., Wang, E. T. G. (2006). Understanding knowledge sharing in virtual communities: An integration of social capital and social cognitive theories. Decision Support Systems, 42, 1872–1888. Chmielecki, M. (2008). Teoria Interpersonalnego Oszustwa i jej zastosowanie w negocjacjach. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, IX, 1, 61–70. Chóliz, M. (2010). Mobile phone addiction in Adolescence: Evaluation and prevention of mobile addiction in teenagers. Saarbrücken: Lambert Academic Publishing. Christianson, M. K., Sutcliffe, K. M. (2009). Sensemaking, high-reliability organizing, and resilience. In P. Croskerry, K. S. Cosby, S. M. Schenkel, R. L. Wears (Eds.), Patient safety in emergency medicine (pp. 27–33). Philadelphia, PA: Lippincott Williams and Wilkins. Cialdini, R. B. (2004). Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka (B. Wojciszke, tłum.), Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Cialdini, R. B., Goldstein, N. J. (2004). Social influence: Compliance and conformity. Annual Review of Psychology, 55(1), 591–621. Cieślik, M. (2004). Sztos z czata. Wprost, 48, 62–63. Clifford, J. (2000). Kłopoty z kulturą (E. Dżurak i in., tłum.). Warszawa: KR. Conway, J. C., Rubin, A. M. (1991). Psychological predictors of television viewing motivation. Communication Research, 18, 443–463. Cook, S. (2004). New technologies and language change: Toward an anthropology of linguistic frontiers, Annual Review of Anthropology, 33, 103–115. Cools, C. (2006). Relational communication in intercultural couples. Language and Intercultural Communication, 6(3/4), 262–274. Cooper, A., Delmonico, D., Burg, R. (2002). Cybersex users, abusers, and compulsives: New findings and implications. In A. Cooper (Ed.), Sex & the Internet: A guidebook for clinicians (pp. 5–30). New York: Brunner-Routledge. Cooper A., Putnam, D. E., Planchon, L. A., Boies, S. C. (1999). Online sexual compulsivity: Getting tangled in the net. Sexual Addiction & Compulsivity, 6(2), 79–104. Corley, K. G., Gioia, D. A. (2004). Identity ambiguity and change in the wake of a corporate spin-off. Administrative Science Quarterly, 49(2), 173–208. Cornelissen, J. (2012). Sensemaking under pressure: The influence of professional roles and social accountability on the creation of sense. Organization Science, 23(1), 118–137. Cross, S., Madson, L. (1997). Models of the self: Self-constructs and gender. Psychological Bulletin, 122, 38–44. Croteau, D., Hoynes, W. (2003). Media society: Industries, images and audiences (3rd ed.). Thousand Oaks: Pine Forge Press. Crozier, M., Friedberg, E. (1982). Człowiek i system. Ograniczenia działania zespołowego (K. Bolesta-Kukułka, tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 356

30.08.2017 10:32

357

Bibliografia

Cudak, H. (2003). Funkcjonowanie dzieci z małżeństw rozwiedzionych, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Cyberpbully. Pobrane 1 kwietnia 2015 z: http://www.cyberbully.org. Cywińska-Milonas, M. (2002). Blogi (ujęcie psychologiczne). W: P. Marecki (red.), Liternet. Literatura i Internet (ss. 95–109). Kraków: Rabid. Czapiński, J. (1993). Autorytet i intencje nadawcy. W: J. Puzynina (red.), Etyka międzyludzkiej komunikacji (ss. 44–47). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper. Czapiński, J., Panek, T. (red.). (2011). Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków. Raport. Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego. Pobrane 21 maja 2016 z: www.diagnoza.com/pliki/raporty/Diagnoza_raport_2011.pdf. Czapiński, J., Panek, T. (red). (2015). Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków. Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego. Czerepaniak-Walczak, M. (1995). Między dostosowaniem a zmianą. Elementy emancypacyjnej teorii edukacji. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Czykwin, E. (2007). Stygmat społeczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Ćwiklińska-Surdyk, D., Surdyk, A. (2012). Człowiek jako aktor na scenie życia. Teorie G. H. Meada i E. Goffmana a narracyjne gry fabularne. Homo Ludens, 1(4), 61–73. Dance, F. E. (1967). Human communication theory. New York: Holt. Davies, B. (2002). The grief of siblings. In N. B. Webb (Ed.), Helping bereaved children: A handbook for practitioners (2nd ed., pp. 94–127). New York: Guilford. Davis, A. (2007). Public relations (G. Dąbkowski, tłum.). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. Davis, R. A. (2001). A cognitive behavioral model of pathological internet use (PIU). Computers in Human Behavior, 17(2), 187–95. Dąbrowa, E., Markowska-Manista, U. (2011). Problemy akulturacji migrantów w edukacji międzykulturowej. Pogranicze. Studia Społeczne, XVII, 43–55. Delia, J., O’Keefe, B., O’Keefe, D. (1982). The constructivist approach to communication. In F. Dance (Ed.), Human communication theory. Comparative essays (pp. 147–191). New York: Harper and Row. Denzin, N. K., Lincoln, Y. S. (red.). (2009). Metody badań jakościowych (t. 1–2). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. DePaulo, B. M., Kashy, D. A., Kirkendol, S. E., Wyer, M. M., Epstein, J. A. (1996). Lying in everyday life. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 979– –995. Derber, C. (2002). Zaistnieć w społeczeństwie. O potrzebie zwracania na siebie uwagi (M. Gajdzińska, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Deutsch, F. M., Meeske, C., Roksa, J. (2003). How gender counts when couples count their money. Sex Roles, 48, 291–304. Dobek-Ostrowska, B. (1999/2007). Podstawy komunikowania społecznego. Wrocław: Astrum.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 357

30.08.2017 10:32

358

Bibliografia

Dobek-Ostrowska, B. (2006). Komunikowanie publiczne i polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Dolev-Cohen, M., Barak, A. (2013). Adolescents’ use of instant messaging as a means of motional relief. Computers in Human Behavior, 29, 58–63. Doliński, D. (2000). Psychologia wpływu społecznego. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum. Donath, J., Boyd, D. (2004). Public displays of connection. BT Technology Journal, 22, 71–82. Downes, S. (2007). What connectivism is. Pobrane 15 marca 2015 z: http://halfanhour.blogspot.co.uk/2007/02/what-connectivism-is.html. Dreier, T. (2009). There’s a (gay) app for that. Advocate, 1027/1028, 20. Duch-Krzysztoszek, D. (2007). Kto rządzi w rodzinie. Socjologiczna analiza relacji w małżeństwie. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofi i i Socjologii PAN. Duszak, A. (1998). Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. E-senior bloguje (2014). My 60+. Magazyn dla osób w najlepszym wieku. Pobrane 14 sierpnia 2016 z: http://my50plus.pl/e-senior-bloguje/. Eco, U. (2009). Teoria semiotyki (M. Czerwiński, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ekman, P. (1997a). Deception, lying, and demeanour. In D. F. Halpern, A. E. Voiskounsky (Eds.), States of mind: American and postsoviet perspectives on contemporary issues in psychology (pp. 93–105). New York: Oxford University Press. Ekman, P. (1997b). Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce, małżeństwie (S. E. Draheim, M. Kowalczyk, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Ekman, P. (2003/2008). Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce i małżeństwie (wyd. 2 zm., E. Draheim, M. Kowalczyk, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Ekman, P., Frank, M. G. (1993). Lies that fail. In M. Lewis, C. Saarni (Eds.), Lying and deception in everyday life (pp. 184–201). New York: Guildford Press. Ellison, N., Steinfield, C., Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook „friends”: Social capital and college students’ use of online social network sites. Journal of Computer-Mediated Communication, 12, 1143–1168. Elphinston, R. A., Noller, P. (2011). Time to face it! Facebook intrusion and the implications for romantic jealousy and relationship satisfaction. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 14(11), 631-635. Eriksen, T.H. (2003). Tyrania chwili (G. Sokół, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytu Wydawniczy. Escobar, A. (1994). Welcome to cyberia: Notes on the anthropology of cyberculture. Current Anthropology, 35, 3, 211–231. Esere, M. O. (2006). Communication management skills training as marriage enrichment programme in the improvement of marital adjustment. The Counsellor, 23(1), 69–77.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 358

30.08.2017 10:32

359

Bibliografia

Fabjaniak-Czerniak, K. (2012). Internetowe media społecznościowe jako narzędzie public relations. W: K. Kubiak (red.), Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych niepewności (ss. 173–194). Warszawa: Wyższa Szkoła Promocji. Feaster, J. (2010). Expanding the impression management model of communication channels: An information control scale. Journal of Computer-Mediated Communication, 16, 115– 138. Fenster, T. (2005). Gender and the city: The different formations of belonging. In L. Nelson, J. Seager (Eds.), A companion to feminist geography (pp. 242– –257). Oxford: Blackwell. Figielski, Ł. (2005). Najlepsza na świecie – miłość w Internecie. Pobrane 15 sierpnia 2016 z: http://doza.o2.pl/?s=4097&t=1132. Filiciak, M. (2007). Kultura konwergencji i luka uczestnictwa – w stronę edukacji medialnej W: E. Bendyk (red.), Kultura 2.0. Wyzwania cyfrowej przyszłości, Polskie Wydawnictwo Audiowizualne. Warszawa. Pobrane 12 lutego 2016 z: http://www.pwa.gov.pl/pl/binary/235/raport_kultura_2.0.pdf. Finlayson, A. (2007). From beliefs to arguments: Interpretive methodology and rhetorical political analysis’. British Journal of Politics and International Relations, 9(4), 554–559. Fiske, J. (1999). Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem (A. Gierczak, tłum.). Wrocław: Astrum. Fleischer, M. (2007). Zarys ogólnej teorii komunikacji. W: Grażyna Habrajska (red.), Mechanizmy perswazji i manipulacji. Zagadnienia ogólne (ss. 29–72). Łask: Oficyna wydawnicza Leksem. Flick, U. (2010). Projektowanie badania jakościowego (P. Tomanek, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Flick, U. (2011). Jakość w badaniach jakościowych (P. Tomanek, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Fojcik, M. (2007). Dziecko a migracja zarobkowa rodziców, Życie Szkoły, 7, 8–17. Folger, J. P., Poole, M. S., Stutman, R. K. (2000). Konflikt i interakcja. W: J. Stewart (red.), Mosty zamiast murów. O komunikowaniu się między ludźmi (ss. 491–502). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Fortmann, A. L., Gallo, L. C., Philis-Tsimikas, A. (2011). Glycemic control among Latinos with type 2 diabetes: The role of social environmental support resources. Health Psychol, 30(3), 251–258. Fresacher, B. (2006). Kommunikation. Verheißungen und Grenzen eines theologischen Leitbegriffs. Freiburg – Basel – Wien: Herder. Gadamer, H.-G. (2007). Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej (B. Baran, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Gajdziński, P. (2000). Imperium plotki czyli amerykańskie śniadanie z niemowląt. Warszawa: Prószyński i S-ka. Garsten, B. (2006). Saving Persuasion: A Defence of Rhetoric and Judgement. Cambridge, MA: Harvard University Press. Gaś, Z. (1994). Rodzina a uzależnienia. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 359

30.08.2017 10:32

360

Bibliografia

Gawrysiak, M. (2009). Homo zappiens i homo sapiens. O technicznym, ludycznym i intelektualnym dostępie do mediów. W: K. Wenta, E. Perzycka (red.), Edukacja informacyjna. Neomedia w społeczeństwie wiedzy (ss. 27–39). Szczecin: PPH Zapol Dmochowski, Sobczyk. Gentry, M., Herrmann, D. J. (1990). Memory contrivances in everyday life. Personality and Social Psychology Bulletin, 16, 241–253. Gephart, R. P. (1993). The textual approach: Risk and blame in disaster sensemaking. Academy of Management Journal, 36, 1465–1514. Giddens, A. (2005). Socjologia (A. Szulżycka, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Gielnicka, I. (2007). Komunikacja wewnątrz firmy. W: G. Aniszewska (red.), Kultura organizacyjna w zarządzaniu (ss. 91–93). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. Glazer, N. (2003). Kultura rozbita na czynniki pierwsze. W: L. E. Harrison, S. P. Huntington (red.), Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw (S. Dymczyk, tłum.; ss. 329–344). Poznań: Zysk i S-ka. Gnitecki, J. (1996). Elementy metodologii badań w pedagogice hermeneutycznej. Zielona Góra: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Goban-Klas, T. (1999). Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN. Goban Klas, T. (2001). Zarys historii i rozwoju mediów. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej. Goban-Klas, T. (2002). Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN. Goban-Klas, T. (2011). Wartki nurt mediów. Ku nowym formom społecznego życia informacji. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Goban-Klas, T., Sienkiewicz, P. (1999). Społeczeństwo informacyjne. Szanse, zagrożenia, wyzwania. Kraków: Wydawnictwo Fundacji Postępu Telekomunikacji. Goffman, E. (1959). The presentation of self in everyday life. Garden City, N.Y.: Doubleday. Goffman, E. (1975). Charakterystyka instytucji totalnych. W: W. Dereczyński, J. Szacki (red.), Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodnie (ss. 151–177). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Goffman, E. (1981a). Człowiek w teatrze życia codziennego (H. Śpiewak, P. Śpiewak, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Goffman, E. (1981b). Forms of talk. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. Goffman, E. (2005). Piętno (A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Goffman, E. (2006). Charakterystyka instytucji totalnych. W: A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziołkowski (red.), Wspołczesne teorie socjologiczne (ss. 316–336). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 360

30.08.2017 10:32

361

Bibliografia

Goffman, E. (2008). Zachowanie w miejscach publicznych (O. Siara, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Golka, M. (2008). Bariery w komunikowaniu i społeczeństwo (dez)informacyjne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Gordon, T. (2001). Wychowanie bez porażek. Rozwiązywanie konfliktów między rodzicami a dziećmi (A. Makowska, E. Sujak, tłum.). Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”. Gottman, J., Driver, J., Tabares, A. (2002). Building the sound marital house: An empirically derived couple therapy. In A. S. Gurman, N. S. Jacobson (Eds.), Clinical handbook of couple therapy (pp. 373–399). New York, NY: Guilford. Goździak, E. (1987a). Kinezyka. W: Z. Staszczak (red.), Słownik etnologiczny (ss. 170–172). Warszawa – Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Goździak, E. (1987b). Proksemika. W: Z. Staszczak (red.), Słownik etnologiczny (s. 296). Warszawa – Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Górny, A., Zygmunt, A. (2009). Realna więź w wirtualnym świecie? Pokolenie click w poszukiwaniu miłości. W: W. Muszyński (red.), (Roz)czarowanie? Miłość i związki uczuciowe we współczesnym społeczeństwie (ss. 231–245). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Grabias, S. (1994). Język w zachowaniach społecznych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Grellhesl, M., Punyanunt-Carter, N. M. (2012). Using the uses and gratifications theory to understand gratifications sought through text messaging practices of male and female undergraduate students. Computers in Human Behavior, 28(6), 2175–2181. Griffin, E. (2003). Podstawy komunikacji społecznej (O. i W. Kubińscy, M. Kacmajor, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Griffin, R.W. (1996). Podstawy zarządzania organizacjami (M. Rusiński, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Griffin, R. W., Moorhead, G. (2009). Organizational behavior, managing, people and organizations (9th ed.). Mason, OH: South-Western Cengage Learning. Griffin, R. W., Moorhead, G. (2013). Organizational behavior, managing people and organizations (11th ed.). Mason, OH: South-Western Cengage Learning. Grochowalska, K. (2012). Cyberflirt: czym zachowania online różnią się od tych offline. Humanicus, 7, 1–14. Griffiths, M. D. (1995). Technological addictions. Clinical Psychology Forum, 76, 14–19. Gromkowska-Melosik, A. (2010). Pedagogika rodzaju (gender). W: B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Subdyscypliny i dziedziny wiedzy o edukacji (ss. 199–207). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gromkowska-Melosik, A. (2012). Sukces edukacyjno-zawodowy i problem maskulinizacji kobiet. W: A. Gromkowska-Melosik, Z. Melosik (red.), Tożsamość w społeczeństwie współczesnym: pop-kulturowe (re)interpretacje (ss. 71–92). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Gros, U. (1994). Organizacyjne aspekty zachowania się ludzi w procesach pracy. Prace Naukowe AE w Katowicach, 131.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 361

30.08.2017 10:32

362

Bibliografia

Grudzewski, W. M., Hejduk, I. K., Sankowska, A., Wańtuchowicz, M. (2009). Zarządzanie zaufaniem w przedsiębiorstwie. Koncepcja, narzędzia, zastosowanie. Kraków: Wolters Kluwer Polska – Oficyna Sp. z o. o. Grzegorczyk, G. (2011/2012). Konektywizm – teorie uczenia się w epoce cyfrowej. Oświata Mazowiecka, 10, 8–10. Grzegorczykowa, R. (2008). Wstęp do językoznawstwa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Grzelak, J., Nowak, A. (2002). Wpływ społeczny. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 3, ss. 187–203). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Grzesiuk, L., Trzebińska, E. (1978). Jak ludzie porozumiewają się. Warszawa: Nasza Księgarnia. Grzmil-Tylutki, H. (2010). Francuska lingwistyczna teoria dyskursu. Historia, tendencje, perspektywy. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Grzybowski, P. P. (2007). Edukacja europejska – od wielokulturowości ku międzykulturowości. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Gudykunst, W. B. (1998). Bridging differences: Effective intergroup communication. Thousand Oaks, CA: Sage. Guerreschi, C. (2006). Nowe uzależnienia (A. Wieczorek-Niebielska, tłum.). Kraków: Salwator. Habermas, J. (1983). Teoria i praktyka. Wybór pism (M. Łukasiewicz, Z. Krasnodębski, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Habermas, J. (1985). Interesy konstytuujące poznanie. Colloquia Communia, 2(19), 157–169. Habermas, J. (1999). Teoria działania komunikacyjnego. T. 1: Racjonalność działania a racjonalność społeczna (A.M. Kaniowski, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Hagerty, B. M. K., Lynch-Sauer, J., Patusky, K. L., Bouwsema, M., Collier, P. (1992). Sense of belonging: A vital mental health concept. Archives of Psychiatric Nursing, 6(3), 172−174. Haker, H., Lauber, C., Rossler, W. (2005). Internet forums: A self-help approach for individuals with schizophrenia? Acta Psychiatrica Scandinavica, 112(6), 474–477. Hall, E. T. (1978). Ukryty wymiar (T. Hołówka, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Hall, J. A., Park, N., Song, H., Cody, M. J. (2010). Strategic misrepresentation in online dating: The effects of gender, self-monitoring, and personality traits. Journal of Social and Personal Relationships, 27(1), 117–135. Hałas, E. (1987). Społeczny kontekst znaczeń w teorii symbolicznego interakcjonizmu. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Hałas, E. (2012). Interakcjonizm symboliczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Hamilton, N. F., Rubin, A. M. (1992). The influence of religiosity on television use. Journalism Quarterly, 69, 667–678.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 362

30.08.2017 10:32

363

Bibliografia

Hamlin, S. (2008). Jak mówić, żeby nas słuchali. Komunikacja we współczesnym miejscu pracy (S. Jaśkiewicz-Budek, tłum.). Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”. Hanks, W. F. (2006). Context, communicative. In K. Brown (Ed.), Encyclopedia of language and linguistics (pp. 115–128). Amsterdam – Boston: Elsevier. Haridakis, P. M., Rubin, A. M. (2005). Third-person effects in the aftermath of terrorism. Mass Communication and Society, 8, 39–59. Harrison, R. (1972). Understanding your organization’s character. Harvard Business Review, 3, 119–128. Harrison, R., Stokes, H. (1992). Diagnosing organizational culture. Amsterdam: Pfeiffer & Company. Hartley, P. (2006). Komunikowanie interpersonalne (A. B. Wasilewska, tłum.). Warszawa: Astrum. Harwas-Napierała, B. (2006). Komunikacja w rodzinie ujmowanej jako system w relacji rodzice – dzieci. Obrazy życia rodzinnego z perspektywy interdyscyplinarnej. Roczniki Socjologii Rodziny, 17, 221–233. Harwas-Napierała, B. (2008). Komunikacja interpersonalna w rodzinie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Harwas-Napierała, B. (2010). Wzór osobowy ojca w rozwoju dziecka. W: M. Kujawska, L. Huber (red.), Postawy rodzicielskie współczesnych ojców. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa. Heatherton, T. F., Kleck, R. E., Hebl, M. R., Hull, J. G. (red.). (2007). Społeczna psychologia piętna (J. Radzicki, M. Szuster, T. Szustowa, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Heaton, G., McLellan, D. (2007). The age of conversation. Iowa: G. Heaton & D. McLelland. Hernández-Encuentra, E., Pousada, M., Gomez-Zuñiga, B. (2009). ICT and older people: Beyond usability. Educational Gerontology, 35, 226–245. Hertlein K., Piercy F. (2006). Internet infidelity: A critical review of the literature. The Family Journal, 14(4), 366–371. Hertlein, K. M., Piercy, F. P. (2012). Essential elements of Internet infidelity treatment. Journal of Marital and Family Therapy, 38, 257–270. Hewson, C. (2007). Gathering data on Internet. In A. Joinson, K. McKenna, T. Postmes, U. D. Reips (Eds.), The Oxford handbook of Internet psychology (pp. 405–428). Oxford: Oxford University Press. Hewstone, M., Ward, C. (1990). Ethnocentrism and casual attribution in Southaaeast Asia. Journal of Personality and Social Psychology, 48, 614–623. Hine, C. (1998). Virtual ethnography. Pobrane 17 stycznia 2015 z: http://www. cirst.uqam.ca/pcst3/pdf/Communications/hine.pdf (pobrano 17.01.2015). Hine, C. (2000). Virtual ethnography. London: Sage Publications. Hine, C. (Ed.). (2005). Virtual methods: Issues in social research on the Internet. New York: Berg. Hirigoyen, M.-F. (2003). Molestowanie w pracy (M. Żerańska, tłum.). Poznań: W drodze.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 363

30.08.2017 10:32

364

Bibliografia

Hoffman, A. J., Ocasio, W. (2001). Not all events are attended equally: Toward a middle-range theory of industry attention to external events. Organization Science, 12(4), 414–434. Homans, G. C. (1958). Social behavior as exchange. The American Journal of Sociology, 63, 6, 597–606. Homans, G. C. (1975a). Pozycja przywódcy. W: W. Derayński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki (red.), Elementy teorii socjologicznych (ss. 173–229). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Homans, G. C. (1975b). Zachowanie społeczne jako wymiana dóbr. W: W. Derayński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki (red.), Elementy teorii socjologicznych (ss. 135–145). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Homans, G. C. (1992). Podstawowe procesy społeczne. W: M. Kempy, J. Szmatka (red.), Współczesne teorie wymiany społecznej (ss. 173–187). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Houston, T. K., Cooper, L. A., Ford, D. E. (2002). Internet support groups for depression: A 1-year prospective cohort study. American Journal of Psychiatry, 159, 2062–2068. Howarth, D. (2005). Applying discourse theory: The method of articulation. In D. Howarth, J. Torfing (Eds.), Discourse theory in European politics identity, policy and governance (pp. 316–349). Basingstoke: Palgrave MacMillan. Huang, C. Y., Shen, Y. Z., Lin, H. X., Chang, S. S. (2007). Bloggers’ motivations and behaviours: A Model. Journal of Advertising Research, 47(4), 472–484. Hymes, D. (1972). Models of interaction of language and social life. In J. J. Gumperz, D. Hymes (Eds.), Directions in sociolinguistics: Ethnography of communication (pp. 35–71). New York: Holt, Rinehart and Winston. Hymes, D. (1980). Socjolingwistyka i etnografia mówienia. W: M. Głowiński (red.), Język i społeczeństwo (ss. 41–82). Warszawa: Czytelnik. Iglicka, K. (2009). Bilans kosztów i korzyść w najnowszej fali migracji zarobkowych z Polski oraz konsekwencje tego odpływu. Biuletyn RPO, 66, 47–54. Izdebska, H. (1979). Przyczyny konfliktów w rodzinie. Warszawa: Instytut Wydawniczy CRZZ. Jackson, J. E. (1990). „I am a fieldnote”: Fieldnotes as a symbol of professional identity. In R. Sanjek (Ed.), Fieldnotes: The makings of anthropology (pp. 3–34). London: Ithaca, NY: Cornell University Press. Jaffe, J. (1990). Trivializing dependence. British Journal of Addiction, 85, 1425–1427. Jagiełło, E. A. (2010). Etnograf w cybermedynie. Próba zastosowania etnograficznej analizy zawartości. W: E. A. Jagiełło, P. Schmidt (red.), Homo Interneticus. Etnograficzne wędrówki w głąb sieci (ss. 35–47). Lublin: Wiedza i Edukacja. Jagiełło, E. A., Schmidt, P. (2010). Słowo wstępne. W: E. A. Jagiełło, P. Schmidt (red.), Homo Interneticus. Etnograficzne wędrówki w głąb sieci (ss. 5–7). Lublin: Wiedza i Edukacja. Jakobson, R. (1989). W poszukiwaniu istoty języka. T 2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Jakubik, A. (2002). Zespół uzależnienia od Internetu. Studia Psychologica, 3, 133–142.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 364

30.08.2017 10:32

365

Bibliografia

Janiszewski, W. (2009). Stare i nowe uzależnienia – podobieństwa i różnice. Problemy Narkomanii, 1, 66–84. Januszek, H., Sikora, J. (1995). Komunikowanie się ludzi w organizacji. Przewodnik dla służb pracowniczych. Bydgoszcz: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego. Jarosz, D. A. (2002). Ministerstwo Obrony Narodowej. Departament Społeczno-Wychowawczy. Vademecum dydaktyczno-wychowawcze, 8, 132. Jarzębińska, A. (2013). Zachowania rodzicielskie macochy (normatywny i realistyczny aspekt roli). Opuscula Sociologica, 4, 63–79. Jenkins, H. (2007). Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów (M. Bernatowicz, M. Filiciak, tłum.). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. Jędrzejko, M. (red.). (2009). Współczesne teorie i praktyka profilaktyki uzależnień chemicznych i niechemicznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Aspra-JR”. Jick, T. (1983). Mixing qualitative and quantitative methods: Triangulation in action. In J. von Maanen (Ed.), Qualitative methodology (pp. 135–148). Beverly Hills: Sage. Jones, E. E. (1990). Interpersonal perception. New York: W.H. Freeman and Co. Jones, E. E., Pittman, T. S. (1982). Toward a general theory of strategic selfpresentation. In J. Suls (Ed.), Psychological perspectives on the self (vol. 1, pp. 231–262). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Jones, M., Karsten, H. (2003). Review: Structuration theory and information systems research (Research Papers in Management Studies, WP 11/2003). University of Cambridge. Judge Business School. Pobrane 13 września 2016 z: http://www.jbs.cam.ac.uk/fileadmin/user_upload/research/workingpapers/ wp0311.pdf. Juszczyk, S. (2000). Człowiek w świecie elektronicznych mediów – szanse i zagrożenia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Juszczyk, S. (2011). Internet. Współczesne medium komunikacji społecznej. Edukacja i Dialog, 5–6, 42–46. Juszczyk, S. (2013). Badania jakościowe w naukach społecznych. Szkice metodologiczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Kacprzak, K., Leppert, R. (2013). Związki miłosne w sieci. Poszukiwanie partnera życiowego na portalach randkowych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kalla, H. A. (2005). Integrated internal communications: A multidisciplinary perspective. Corporate Communications: An International Journal, 10, 4, 302–314. Kamińska, J. (2007). Swoi i obcy. Kulturowe dystanse i uprzedzenia w kontekście procesów globalizacyjnych. W: M. Korzeniowski, A. Barska (red.), Wielokulturowość – międzykulturowość – transkulturowość w perspektywie europejskiej i pozaeuropejskiej (ss. 143–149). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego. Kanarski, L. (2002). Dowódca w sytuacjach społecznych. Warszawa: Konjan. Kaniowska, K. (1999). Opis – klucz do rozumienia kultury. Łódź: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 365

30.08.2017 10:32

366

Bibliografia

Kapidzic, S., Herring, S. (2011). Gender, communication, and selfpresentation in teen chatrooms revisited: have patterns changed? Journal of ComputerMediated Communication, 17, 39–59. Kapralska, Ł., Maksymowicz, A. (2003). Wstęp do etnografii Sieci. Empiryczny opis wybranych społeczności sieciowych. W: L. H. Haber (red.), Formowanie się społeczności informacyjnej na przykładzie Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Kraków: Tekst-Graf. Karciarz, M. (2010). Informacja w Internecie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Karwat, M. (2007). O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Katz, E., Blumler, J. G., Gurevitch, M. (1973–1974). Uses and gratifications research. The Public Opinion Quarterly, 37, 509−523. Kavanagh, P. S., Robins, S. C., Ellis, B. J. (2010). The mating sociometer: A regulatory mechanism for mating aspirations. Journal of Personality and Social Psychology, 99(1), 120–132. Kawczyńska-Butrym, Z. (2009). Migracje. Wybrane zagadnienia. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Kay, P., Kempton, W. (1984). What is the sapir-whorf hypothesis? American Anthropological Association. Pobrane 12 marca 2015 z: http://www1.icsi.berkeley.edu/~kay/Kay&Kempton.1984.pdf. Kądziołka, W. (2012). Komunikacja międzyosobowa we współczesnej rodzinie. Studia Socialia Cracoviensia, 1(6), 13–125. Kelly, K. M. (2001). Individual differences in reactions to rejection. In M. R. Leary (Ed.), Interpersonal rejection (pp. 291–315). New York: Oxford University Press. Kerr, B. (2007). A challenge to connectivism. Transcript of Keynote Speech, Online Connectivism Conference. University of Manitoba. Pobrane 22 września 2015 z: http://ltc.umanitoba.ca/wiki/index.php?title=Kerr_Presentation. Kim, J., Lee, J. R. (2011). The Facebook paths to happiness: Effects of the number of Facebook friends and self-presentation on subjective well-being. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 14(6), 359–364. Kim, S., Lee, Y. H. (2006). New functions of Internet mediated agenda-setting: Agenda-rippling and reversed agenda-setting. Korean Journal of Journalism & Communication Studies, 50(3), 175–205. Kim, Y. Y. (2008). Intercultural personhood: Globalization and a way of being. International Journal of Intercultural Relations, 32, 359–368. King, A. L., Valenca, A. M., Nardi, A. E. (2010). Nomophobia: The mobile phone in panic disorder with agoraphobia: Reducing phobias or worsening of dependence? Cognitive & Behavioral Neurology, 23, 52–54. Kisielnicki, J., Turyna, J. (2012). Decyzyjne systemy zarządzania. Warszawa: Difin. Kluba, A. (2004). Męski i kobiecy „światopogląd” – style konwersacyjne a płeć. W: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz (red.), Punkt widzenia w tekście i w dyskursie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 366

30.08.2017 10:32

367

Bibliografia

Kluź, A. (2001). Zmiany i stałość w tożsamości pod wpływem emigracji i pobytu w Polsce. W: H. Malewska-Peyre (red.), Swojskość i obcość. O akulturacji imigrantów w Polsce (ss. 49–62). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej. Kołakowski, L. (2005). Mini-wykłady o maxi-sprawach. Trzy serie. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”. Korcz, I. (2004). Agresja – wyzwaniem cywilizacyjnym. W: D. Kowalski, M. Kwiatkowski, A. Zduniak (red.), Edukacja dla bezpieczeństwa. Wybrane perspektywy (ss. 45–54). Lublin: O’CHIKARA. Korolko, M. (1990). Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa: Wiedza Powszechna. Korporowicz, L. (1983). Kompetencja kulturowa jako problem badawczy. Kultura i Społeczeństwo, 1, 35–42. Kossakowski, R. (2008). Między dramaturgią a totalnością. Call Center w zwierciadle socjologii Ervinga Goffmana. Studia Socjologiczne, 1, 77–98. Kosyrz, Z. (2003). Wychowanie interpersonalne. Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej. Kowal, J. (2009). Wybrane teoretyczne i praktyczne aspekty metodologii badań jakościowych. W: J. Dziechciarz (red.), Projektowanie, ocena i wykorzystanie danych rynkowych (ss. 46–75). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego. Kowal, J. (2012). Selected theoretical and practical aspects of statistical methodology of qualitative research information systems. Proceedings of the International Conference on ICT Management (ICTM 2012), September 2012. Pobrane 12 lutego 2016 z: http://ssrn.com/abstract=2393431. Kowal, J., Gurba, A. (2016). Mobbing and burnout in emerging knowledge economies: An exploratory study in Poland, Proceedings of the Annual Hawaii International Conference on System Sciences (HICSS), 49, 4122–4131. Kowal, J., Roztocki, N. (2015). Do organizational ethics improve IT job satisfaction in thVisegrád Group countries? Insights from Poland, Journal of Global Information Technology Management, 18, 2, 127–145. Kowalik, P. (2014). Barwność wirtualnej miłości w zestawieniu z szarą rzeczywistością. W: K. Tucholska, M. Wysocka-Pleczyk (red.), Człowiek zalogowany. 3: Różnorodność sieciowej rzeczywistości (ss. 91–94). Kraków: Biblioteka Jagiellońska Kozak, S. (2010). Patologia „eurosieroctwa” w Polsce. Skutki migracji zarobkowej dla dzieci i ich rodzin. Warszawa: Difin. Kozak, S. (2013). Patologia fonoholizmu. Warszawa: Difin. Kozień, M. (2005). Wielokulturowość – modele i praktyka społeczna. W: M. Kozień (red.), Wielokulturowość a migracje. Konferencja „Współczesne procesy migracyjne a perspektywy wielokulturowości w Polsce”: Warszawa, 10 sierpnia 2005 r. Warszawa: Ministerstwo Polityki Społecznej, Stowarzyszenie na Rzecz Integracji i Ochrony Cudzoziemców „Proxenia”. Kożusznik, B. (2007). Zachowania człowieka w organizacji. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 367

30.08.2017 10:32

368

Bibliografia

Krahé, B. (2005). Agresja. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Krok, D. (2007). Znaczenie komunikacji interpersonalnej w funkcjonowaniu rodziny. W: B. Soiński (red.), Rodzina w świetle psychologii pastoralnej (ss. 41–53). Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie. Kubinowski, D. (2010). Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia – metodyka – ewaluacja. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Kubinowski, D. (2013). Idiomatyczność – synergia – emergencja. Rozwój badań jakościowych w pedagogice polskiej na przełomie XX i XXI wieku. Lublin: Makmed. Kudłaszyk, A., Małkiewicz, A., Karpiński, R. (1995). Mass media w systemie komunikacji społecznej w Polsce. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Kulczycki, E. (2012a). Blogi i serwisy naukowe. Komunikacja naukowa w kulturze konwergencji. Pobrane 12 czerwca 2016 z: https://repozytorium.amu.edu.pl/ bitstream/10593/2520/1/Blogi%20i%20serwisy%20naukowe.pdf. Kulczycki, E. (2012b). Teoretyzowanie komunikacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetetu Adama Mickiewicza. Kuligowski, W. (2007). Antropologia współczesności. Wiele światów, jedno miejsce. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Kuntsman, A. (2004). Cyberethnography as home-work. Anthropology Matters, 6, 2, 1–10. Kupczyk, T. (2009). Kobiety w zarządzaniu i czynniki ich sukcesów. Wrocław: Wyższa Szkoła Handlowa. Kuss, D. J., Griffiths, M. D. (2011). Online social networking and addiction – a review of the psychological literature. International Journal of Environmental Research and Public Health, 8(9), 3528–3552. Kwak, A. (1990). Więź osobowa w rodzinach rekonstruowanych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. Kwiatkowska, A. (1999). Tożsamość a społeczne kategoryzacje. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN. LaFromboise, T., Coleman, H. L. K., Gerton, J. (1993). Psychological impact of biculturalism: Evidence and theory. Psychological Bulletin, 114, 395–412. Lalak, D. (red.). (2007). Migracja, uchodźstwo, wielokulturowość. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”. Lambert, N., Dollahite, D. (2006). How religiosity helps couples prevent, resolve, and overcome marital conflict. Family Relations, 55, 439–449. Langens, T. A., Schuler, J. (2007). Effects of written emotional expression: The role of positive expectancies. Health Psychology, 26(2), 174–182. LaRossa, R., Reitzes, D. C. (1993). Symbolic interactionism and family studies. In P. G. Boss, W. J. Doherty, R. LaRossa, W. R. Schumm, S. K. Steinmetz (Eds.), Sourcebook of family theories and methods: A contextual approach (pp. 135– –163). New York: Plenum Press. LaRossa, R., Mastro, D., Eastin, M. S. (2001). Understanding Internet usage: A social-cognitive approach to uses and gratifications. Social Science Computer Review, 19, 395–413.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 368

30.08.2017 10:32

369

Bibliografia

Laskowski, W. (2010). O komunikacji twarzą w twarz w perspektywie somatycznej. Investigationes Linguisticae, XXII, 42–78. Laursen, B., Collins, W. A. (2004). Parent-child communication during adolescence. In B. Laursen, W. A. Collins (Eds.), Handbook of family communication (pp. 333–348). Mahwah, NJ: Erlbaum. Leary, M. (1999). Wywieranie wrażenia na innych. O sztuce autoprezentacji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Leary, M. R., Kowalski, R. M. (1990). Impression management: A literature review and two- component model. Psychological Bulletin, 107, 34–47. Leary, M. R., Kowalski, R. M. (2001). Lęk społeczny (E. Zaremba, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Leathers, D. G. (2007). Komunikacja niewerbalna: zasady i zastosowania (M. Trzcińska, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Lee, B., Lancendorfer, K. M., Lee, K. J. (2005). Agenda-setting and the internet: The intermedia influence of internet bulletin boards on newspaper coverage of the 2000 general election in South Korea. Asian Journal of Communication, 15(1), 57–71. Leung, L. (2001). College student motives for chatting on ICQ. New Media & Society, 3(4), 482–500. Leung, L., Wei, R. (2000). More than just talk on the move: A use-and-gratification study of the cellular phone. Journalism & Mass Communication Quarterly, 77(2), 308–320. Lewowicki, T. (1995). O badaniach społeczności pogranicza – od parcjalnych opisów ku elementom Teorii Zachowań Tożsamościowych. W: J. Nikitorowicz (red.), Edukacja międzykulturowa. W kręgu potrzeb, oczekiwań i stereotypów (ss. 13–27). Białystok: Trans Humana. Lewowicki, T. (2002). W poszukiwaniu modelu edukacji międzykulturowej. W: T. Lewowicki i in. (red.), Edukacja wobec ładu globalnego (ss. 14–32). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”. Leymann, H. (1996). The content and develoment of mobbing at work. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165–184. Pobrane 22 marca 2017 z: https://www.researchgate.net/publication/240239806_The_ kontent_and_ develoment_of_ mobbing_at_work. Li, D., Walejko, G. (2008). Splogs and abandoned blogs: The perils of sampling bloggers and their blogs. Information, Communication & Society, 11(2), 279– –296. Lindau, S. T., Schumm, L. P., Laumann, E. O., Levinson, W., O’Muircheartaigh, C. A., Waite, L. J. (2007). A study of sexuality and health among older adults in the united states. New England Journal of Medicine, 357, 762–774. Link, B. G., Phelan, J. C. (2001). Conceptualizing stigma. Annual Review of Sociology, 27, 363–385. Lipińska, J. (2008). Tożsamość sieciowa. W: M. Wawrzak-Chodaczek (red.), Komunikacja społeczna w świecie wirtualnym (ss. 211–221). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Lippmann, W. (1922). Public opinion. New York, NY: Macmillan.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 369

30.08.2017 10:32

370

Bibliografia

Lisowska-Magdziarz, M. (2006). Analiza tekstu w dyskursie medialnym, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Lister, M., Dover, J., Giddings, S., Grant, I., Kelly, K. (2009). Nowe media. Wprowadzenie (M. Lorek, A. Sadza, K. Sawicka, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Littlejohn, S. W. (2002). Theories of human communication (7th ed.). Belmont, CA: Wadsworth. Lombard, D. (2009). Globalna wioska cyfrowa. Drugie życie sieci (J. Hutyra, tłum.). Warszawa: MT Biznes. Lometti, G. E., Reeves, B., Bybee, C. R. (1977). Investigating the assumptions of uses and gratifications research. Communication Research, 4(3), 321–338. Luhmann, N. (1997). Die Gesellschaft der Gesellschaft. Frankfurt/M.: Suhrkamp Verlag. Luhmann, N. (2007). Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii (M. Kaczmarczyk, tłum.). Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”. Lustig, M. W., Koester, J. (1999). Intercultural competence: Interpersonal communication across cultures (3rd ed.). New York: Longman. Ładyżyński, A. K. (2007). Telefon komórkowy – ekstensje młodych. W: M. Wawrzak-Chodaczek (red.), Wybrane aspekty komunikacji społecznej (ss. 126–139). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Łęcki, K., Szóstak, A. (1996). Komunikacja interpersonalna w pracy socjalnej. Warszawa: Interart. Łęski, Z. (2015). Zastosowanie analizy transakcyjnej w badaniu cyberprzestrzeni. W: M. Tanaś, S. Galanciak (red.), Cyberprzestrzeń – człowiek – edukacja. T. 1: Cyfrowa przestrzeń kształcenia (ss. 133–143). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Łódzki, B. (2010). Ustanawianie agendy mediów podczas kampanii wyborczych w 2005 roku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Łukasiewicz, R. (2016). 50+ w świecie informacji. Czy można mówić o wykluczeniu cyfrowym? Roczniki Teologiczne, 63, 1, 79–102. Łysak, A. (2010). Czasopismo „Dziewczyna” jako agenda socjalizacji płciowej. W: A. Łysak, E. Zierkiewicz (red.), Kobiety i mężczyźni (z) kolorowych czasopism (ss. 86–128). Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Atut”. MacDonald, G., Leary, M. R. (2005). Why does social exclusion hurt? The relationship between social and physical pain. Psychological Bulletin, 131, 202–223. Mach, Z. (1993). Migracja i społeczne konstruowanie tożsamości. Przegląd Socjologiczny, 42, 69–89. Mach, Z. (1994). Procesy rekonstrukcji tożsamości społecznej w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Nomos, 7/8, 9–21. Magierowski, M. (2005). Żurnaliści i blogerzy, Newsweek Polska, 26. Majka-Rostek, D. (2004). Komunikacja genderowa jako komunikacja międzykulturowa. W: A. Kuczyńska, E. K. Dzikowska (red.), Zrozumieć płeć. Studia interdyscyplinarne (ss. 258–266). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskigo.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 370

30.08.2017 10:32

371

Bibliografia

Malewski, M. (1998). Teorie andragogiczne. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Malikowski, M. (1979). Pojęciowo-teoretyczne aspekty kontrowersji wokół istoty więzi społecznej. Studia Socjologiczne, 4. Malini, F. (2007). A opinião pública distribuída: blogs e jornalismo nas Eleições Brasileiras de 2006. E-compós, 9, 1–21. Pobrane 10 marca 2015 z: http://www. compos.org.br/seer/index.php/e-compos/article/viewFile/181/182. Malinowski, B. (2000). Jednostka, społeczność, kultura (S. Kapralski i in., tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Mallan, K. M., Asford, B., Singh, P. (2010). Navigating iScapes: Australian youth constructing identities and social relations in a network society. Anthropology and Education Quarterly, 41, 264–279. Małecka, M., Małecki, B. (2018). Analiza rozwoju portali społecznościowych w Internecie. Warszawa: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Pobrane 10 września 2016 z: https://www.web.gov.pl/g2/big/2009_03/4b73f7a761bf29 569a4114ad53b7b8d9.pdf. Małopolskie Cetrum Terapii Uzależnień i Pomocy Psychologicznej. Pobrane 12 września 2016 z: http://alkoholizm.akcjasos.pl/180.php. Mamzer, H. (2000). Tożsamość jednostki w obliczu wielokulturowości. W: T. Lewowicki (red.), Edukacja międzykulturowa w Polsce i na świecie (ss. 67–77). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Manago, A. M., Graham, M. Greenfield, P. M., Salimkhan, G. (2008). Self-presentation and gender on MySpace. Journal of Applied Developmental Psychology, 29, 446–458. Marciniak, J. (2008). Przeciwdziałanie mobbingowi w miejscu pracy. Poradnik dla pracodawcy. Warszawa: ABC Wolters Kluwer business. Marcus, G. E. (1998). Ethnography through Thick and Thin. Princeton, NJ: Princeton University Press. Markham, A. M. (2009). Metody, polityka i etyka reprezentacji w etnografii online. W: N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych (t. 2, ss. 219–256). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Marki, P., Cooper, C. (2000). Organizacje a kontrakt psychologiczny. Zarzadzanie ludźmi w pracy (G. Kranas, tłum.).Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Markiewicz, H. (oprac.). (1976). Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia. T. 1–3. Kraków: Wydawnictwo Literackie. Markiewicz, H. (oprac.). (1996). Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia. T. 4. Kraków: Wydawnictwo Literackie. Marody, M., Giza-Poleszczuk, A. (2004). Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”. Martins, N., Martins, E. (2003). Organisational culture. In: S. P. Robbins, A. Odendaal, G. Roodt (Eds), Organisational behaviour, global and Southern African perspectives (pp. 379–400). Cape Town: Pearson Education South Africa. Marx, E. (2000). Przełamywanie szoku kulturowego. Czego potrzebujesz, aby odnieść sukces w międzynarodowym biznesie. Warszawa: Agencja Wydawnicza „Placet”.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 371

30.08.2017 10:32

372

Bibliografia

Maszke, A. (2004). Metodologiczne podstawy badań pedagogicznych. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego. Matsumoto, D., Juang, L. (2007). Psychologia międzykulturowa (A. Nowak, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Mattelart, A., Mattelart, M. (2001). Teorie komunikacji: krótkie wprowadzenie (J. Mikułowski-Pomorski, tłum.). Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN. Matuszak, J. (2007). OMLT – nowa forma działalności. Przegląd Wojsk Lądowych, 5. Mazurek, G. (2008). Blogi i wirtualne społeczności – wykorzystanie w marketingu (ss. 37–42). Kraków: Oficyna a Walters Kluwer business. Mazurek, P. (2006). Internet i tożsamość. W: D. Batorski, M. Marody, A. Nowak (red.), Społeczna przestrzeń Internetu (ss. 113–132). Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej „Academica”. Mazzei, A. (2010). Promoting active communication behaviours through internal communication. Corporate Communications: An International Journal, 15, 3, 221–234. Mądrzycki, T. (1997). Psychologiczne prawidłowości kształtowania się postaw. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. McCombs, M., Shaw, D. (2008). Ustanawianie agendy. Media masowe i opinia publiczna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. McKay, M., Davis, M., Fanning, P. (2003). Ujawnianie siebie i ekspresywność. W: J. Stewart (red.), Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej (J. Suchecki i in., tłum.; ss. 268–281). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. McKay, M., Davis, M., Fanning, P. (2007). Sztuka skutecznego porozumiewania się (A. Błaż, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. McLuhan, E., Zingrone, F. (2001). Wybór tekstów (E. Różalska, J. M. Stokłosa, tłum.). Poznań: Zysk i S-ka. McLuhan, M. (1967). The medium is the massage: An inventory of effects. Corte Madera, CA: Gingko Press. McLuhan, M. (2004). Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka (N. Szczucka, tłum.). Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne. McQuail, D. (1987). Patrząc wstecz. Refleksje nad badaniami „użytkowania i korzyści”. Przekazy i Opinie, 3–4, 96–117. McQuail, D. (2010). Mass communication theory: An introduction. London: Sage Publications. Mead, G. H. (1975). Umysł, osobowość, społeczeństwo (Z. Wolińska, tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Mead, M. (2000). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego (J. Hołówka, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Melosik, Z. (1996). Tożsamość, ciało, władza. Teksty kulturowe jako (kon)teksty pedagogiczne. Poznań – Toruń: Edytor.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 372

30.08.2017 10:32

373

Bibliografia

Melosik, Z. (2002). Kultura instant: paradoksy pop-tożsamości. W: W. Burszta, A. de Tchorzewski (red.), Edukacja w czasach popkultury (ss. 11–31). Bydgoszcz: AB. Melosik, Z. (2005). Mass media, edukacja i przemiany kultury współczesnej. Pedagogika Mediów, 1, 64–85. Melosik, Z. (2013). Facebook i społeczne konstrukcje narcyzmu (O tożsamości zamkniętej w celi wizerunku). Studia Edukacyjne, 26, 99–117. Meraz, S. (2011). The fight for ‘how to think’: Traditional media, social networks, and issue interpretation. Journalism, 12(1), 107–127. Mesch, G. S. (2009). The Internet and youth culture. The Hedgehog Review, 11, 1, 50–60. Metz, M. E., Epstein, N. (2002). The role of relationship conflict in sexual dysfunction. Journal of Sex & Marital Therapy, 28, 139–164. Mikuła, B. (2000). Klimat organizacyjny a kultura organizacyjna. Próba systematyzacji pojęć. Zeszyty Naukowe MWSE, 3, 33–40. Mikułowski-Pomorski, J. (2003). Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie (wyd. 2). Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej. Mikułowski-Pomorski, J. (2006). Jak narody porozumiewają się ze sobą w komunikacji międzykulturowej i komunikowaniu medialnym. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Milerski, B., Śliwerski, B. (2000). Leksykon PWN. Pedagogika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Miller, A. E. (2009). Face concerns and facework strategies in maintaining postdivorce co-parenting and dating relationships. Southern Communication Journal, 74(2), 157–173. Miller, D., Slater, D. (2000). The Internet: An ethnographic approach. Oxford – New York: Berg. Mo, P. K. H., Coulson, N. S. (2008). Exploring the communication of social support within virtual communities: A content analysis of messages posted to an online HIV/AIDS support group. Cyberpsychology and Behavior, 11(3), 371–374. Morciniec, P. (2011). Małżeństwo i rodzina w zderzeniu z gender. Studia Teologiczne Humanistyczne, 1–2, 187–194. Moreno, M. A., Jelenchick, L. A., Christakis, D. A. (2013). Problematic internet use among older adolescents: A conceptual framework. Computers and Human Behavior, 29, 1879–1887. Morreale, S. P., Spitzberg, B. H., Barge J. K. (2007). Komunikacja między ludźmi: stewarta, wiedza i umiejętności (P. Izdebski, A. Jaworska, D. Kobylińska, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Mrozowski, M. (1991). Między manipulacją a poznaniem. Człowiek w świecie mediów. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury. Mrozowski, M. (2001). Media masowe władza, rozrywka i biznes. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR. Nadkarni, A., Hofmann, S. G. (2011). Why do people use Facebook? Personality and Individual Differences, 52, 243–249.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 373

30.08.2017 10:32

374

Bibliografia

Nagel, P. O., Cummings, T., Hansen, C. H., Ott, M. A. (2013). Predictors of sexting in auniversity population [Meeting Abstract]. Journal of Adolescent Health, 52(2), S87–S87. Nahm, E., Resnick, B. (2001). Homebound older adults’ experiences with the Internet and email. Computers in Nursing, 19, 257–263. Najgorsze firmy i najgorsi szefowie – ranking (2006). Pobrane 10 września 2016 z: forum.gazeta.pl/forum/w,140,45237502,45237502,Najgorsze_firmy_i_najgorsi_ szefowie_ranking.html#p89054001. Nelson, T. D. (2003). Psychologia uprzedzeń (A. Nowak, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Neuberg, S. L., Smith, D. M., Asher, T. (2007). Dlaczego ludzie piętnują. W stronę podejścia biokulturowego. W: T. F. Heatherton, R. Kleck, M. R. Hebl, J. Hull (red.), Społeczna psychologia piętna (J. Radzicki, M. Szuster, T. Szustowa, tłum.; ss. 49–74). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B. (2006). Psychologia poznawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Academica Wydawnictwo SWPS. Nęcki, Z. (1994). Negocjacje w biznesie. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu. Nęcki, Z. (1996a). Atrakcyjność wzajemna. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu. Nęcki, Z. (1996b). Komunikacja międzyludzka. Kraków Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu. Nęcki, Z. (2000). Komunikacja międzyludzka. Kraków: Antykwa. Nęcki, Z. (2008). Teorie komunikowania się w psychologii w aspekcie relacji międzynarodowych. International Journal of Management and Economics, 23, 84–97. Nęcki, Z. (2009). Komunikacja i negocjacje a współdziałanie interpersonalne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Niederer, A. von (1975). Zur Ethnographie und Soziographie nichtverbaler Dimensionen der Kommunikation. Zeitschrift für Volkskunde, 71, 1–20. Niemiecki poseł przyłapany z narkotykami. Beck zapowiedział rezygnację z funkcji w Bundestagu (2016). Pobrane 15 maja 2016 z: http://www.tvp.info/24265838/ niemiecki-posel-przylapany-z-narkotykami-beck-zapowiedzial-rezygnacje-z-funkcji-w-bundestagu. Nijakowski, L. M. (2004). Znaczenie analizy dyskursu dla socjologii narodowości. Kultura i Społeczeństwo, 1, 69–96. Nikitorowicz, J. (1995). Pogranicze. Tożsamość. Edukacja międzykulturowa. Białystok: Trans Humana. Nikitorowicz, J. (1999). Projektowanie edukacji międzykulturowej w perspektywie demokratyzacji i integracji europejskiej. W: J. Nikitorowicz, M. Sobecki (red.), Edukacja międzykulturowa w wymiarze instytucjonalnym (ss. 25–32). Białystok: Trans Humana. Nikitorowicz, J. (2001). Globalizacja a kultura jednostki. W: J. Nikitorowicz i in. (red.), Kultury tradycyjne a kultura globalna. Konteksty edukacji międzykulturowej (t. 1, ss. 23–24). Białystok: Trans Humana.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 374

30.08.2017 10:32

375

Bibliografia

Nikitorowicz, J. (2004). Dialog kultur w społeczeństwie wielokulturowym i w działaniach edukacji międzykulturowej w kontekście integracji. W: A. Paszko (red.), Edukacja międzykulturowa w Polsce na przełomie XX i XXI wieku (ss. 13–32). Kraków: Wojewódzka Biblioteka Publiczna. Nikitorowicz, J. (2005). Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej. Gdańsk. Nikitorowicz, J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. Nikitorowicz, J. (2011). Edukacja międzykulturowa w kontekście dylematów integracji imigrantów w warunkach wielokulturowości. W: A. Paszko (red.), Edukacja międzykulturowa w Polsce wobec nowych wyzwań (ss. 11–29). Kraków: Stowarzyszenie Willa Decjusza. Nindl, A. (1999). Lass mich …, sonst…! Aggression aus existenzanalytischer Sicht. Existenzanalyse, 1, 38–42. Noller, P. (2005). Sibling relationships in adolescence: Learning and growing together. Personal Relationships, 12, 1–22. Nowak, S. (1973). Pojęcie postawy w teoriach i stosowanych badaniach społecznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Nowak, S. (1985). Metodologia badań społecznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Obłój, K. (1994). Mikroszkółka zarządzania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne. Oetzel, J. G., Ting-Toomey, S., Yokochi, Y., Masumoto, T., Takai, J. (2000). A typology of facework and behaviors in conflicts with best friends and relative strangers. Communication Quarterly, 48, 4, 397–419. Ojala, K., Nesdale, D. (2004). Bullying and social identity: The effects of group norms and distinctiveness threat on attitudes towards bullying. British Journal of Developmental Psychology, 22, 19–35. Oksman, V., Turtiainen, J. (2004). Mobile communication as a social stage. The meanings of mobile communication among teenagers in Finland. New Media & Society, 6, 319–339. Olcoń, M. (2003). Blog jako dokument osobisty – specyfika dziennika prowadzonego w Internecie. Kultura i Społeczeństwo, 2, 123–143. Olszewska, T., Cieślewska, J., Jasiński, G. (2014). Pakiet edukacyjny: Polskie wojsko w misjach międzynarodowych. Scenariusze lekcji przeznaczone dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Wydawnictwo Next Film. Pobrane 12 września 2016 z: http://www.next-film.pl/index.php/download_ file/359/90. Olsztyńska, A. (2002). Komunikacja wewnętrzna w przedsiębiorstwie. W: H. Mruk (red.), Komunikowanie się w biznesie (ss. 167–178). Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej. Opozda, D. (2010). Fenomenologiczno-hermeneutyczna perspektywa badań nad rodziną. W: M. Ciczkowska-Giedziun, E. Kantowicz (red.), Pedagogika społeczna wobec problemów współczesnej rodziny. Polska pedagogika społeczna na początku XXI wieku (ss. 6–22). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 375

30.08.2017 10:32

376

Bibliografia

Oppermann, K., Weber, E. (2000). Język kobiet, język mężczyzn. Jak porozumiewać się w miejscu pracy (J. Mańkowska, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Orszulak-Dudkowska, K. (2008). Ogłoszenie matrymonialne. Studium z pogranicza folklorystyki i antropologii kultury. Łodzkie Studia Etnograficzne, 47, 39–86. Orszulak-Dudkowska, K. (2010). Wirtualne serwisy randkowe – fenomem współczesności? W: E. A. Jagiełło, P. Schmidt (red.), Homo interneticus? Etnograficzne wędrówki w głąb Sieci (ss. 80–87). Lublin: Wydawnictwo Portalu Wiedzy i Edukacja. Osika, G. (2011). Procesy i akty komunikacyjne. Koncepcje klasyczne i współczesne. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Osipczuk, M. (2003). Internetowe grupy wsparcia. Pobrane 9 czerwca 2016 z: http://www.psychotekst.pl/artykuly.php?nr=49. Ossowski, S. (2001). O osobliwościach nauk społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Ostrouch-Kamińska, J. (2011). Rodzina partnerska jako relacja współzależnych podmiotów. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Ostrowicka, H. (2014). Kategoria dyskursu w języku i w badaniach edukacyjnych – w poszukiwaniu osobliwości pedagogicznie zorientowanej analizy dyskursu. Forum Oświatowe, 2(52), 47–68. Pobrane 14 grudnia 2015 z: http://forum oswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/228. Ostrowska, U. (2010). Uczelnia wyższa jako przestrzeń doświadczania dialogu. W: E. Dąbrowa, D. Jankowska (red.), Pedagogika dialogu w rzeczywistości XXI wieku (ss. 128–144). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej. Oyster, C. K. (2002). Grupy (A. Bezwińska-Walerjan, tłum.). Poznań: Zysk i S-ka. Pachura, A. (2015). Kultura organizacyjna a potencjał kreatywności przedsiębiorstwa. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Zarządzanie, 3, 87–97. Paleczny, T. (2007). Interpersonalne stosunki międzykulturowe. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Papernow, P. (2006). Blended family relationships: Helping people who live in stepfamilies. Family Therapy Magazine, 5(3) 34–42. Park, N., Kee, K. F., Valenzuela, S. (2009). Being immersed in social networking environment: Facebook groups, uses and gratifications, and social outcomes. CyberPsychology & Behavior, 12, 6, 729–733. Paszenda, I. (2010). Telefon komórkowy jako środek komunikacji (nie)sprzyjający procesowi kształcenia w szkole wyższej. W: M. Wawrzak-Chodaczek, I. Jagoszewska (red.), Wielowymiarowość zarządzania i komunikacji społecznej w szkole (ss. 138–154). Toruń: Wyd. Adam Marszałek. Pawlak, A. (2014). Ojciec emigrujący – nieobecny ojciec? Transnarodowe rodzicielstwo w postnowoczesnym świecie. Acta Universitias Lodziennsis, Folia Socjologica, 51, 79–95. Pawłesa, W. (2003). Szkolenie wojsk do zadań pokojowych. Przegląd Wojsk Lądowych, 8, 22–25. Pawłowicz, J. (2010). Fonoholizm – problem moralny. Collectanea Theologica, 4, 63–173.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 376

30.08.2017 10:32

377

Bibliografia

Pawłowska, J. (1985). Pojęcie dewiacji w teorii etykietowania, Studia Socjologiczne, 1(96), 35–63. Pease, A., Pease, B. (2012). Dlaczego mężczyźni nie słuchają, a kobiety nie umieją czytać map (M. Samborska, tłum.). Warszawa: Dom Wydawniczy „Rebis”. Pedagog. Blog prof. dr. hab. Bogusława Śliwerskiego. Pobrane 12 sierpnia 2016 z: http://www.ieu.pl/blog-prof-boguslawa-sliwerskiego. Penc, J. (2010). Komunikacja i negocjowanie w organizacji. Warszawa: Difin. Perakyla, A. (2009). Analiza rozmów i tekstów. W: N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych (t. 2, ss. 333–343). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Perse, E. M., Rubin, A. M. (1990). Chronic loneliness and television use. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 34, 37–53. Pietruszka-Ortyl, A. (2011). Komunikacyjne aspekty organizacji pracy pracowników wiedzy. W: A. Potocki (red.), Komunikacja w procesach zarządzania wiedzą (ss. 77–97). Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Pietrzyk, E. (2003). Iracka droga do wolności... I polski w niej udział. Przegląd Wojsk Lądowych, 8. Pikuła, D. (2014). (Nie)bezpieczne urządzenia mobilne, rzeczywistością. W: K. Tucholska, M. Wysocka-Pleczyk (red.), Człowiek zalogowany. 3: Różnorodność sieciowej rzeczywistości (ss. 153–162). Kraków: Biblioteka Jagiellońska. Pilch, P. (2015). Mobbing w organizacji – rodzaje zjawiska. Prakseologia, 157, 1, 167–196. Pilch, T., Bauman, T. (2000). Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Pink, S. (2000). ‘Informants’ who come ‘home’. In V. Amit (Ed.), Constructing the field: Ethnographic fieldwork in the contemporary world (pp. 96–119). London – New York: Routledge. Piotrowski, A. (1990). Wstęp. W: B. Bernstein, Odtwarzanie kultury (Z. Bokszański, tłum.; ss. 5–23). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Pisarek, W. (2008). Wstęp do nauki o komunikowaniu. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. PKW Irak. Pobrane 12 sierpnia 2016 z: http://pkwirak.wp.mil.pl/pl/29.html. Plasterek.pl. Portal do gojenia ran. Pobrane 9 września 2016 z: http://www.plasterek.pl/grupy. Plona, A. (2011). Cze, skąd klikasz? Pobrane 15 sierpnia 2016 z: http://dziennikarski.jogger.pl/2005/12/23/cze-skad-klikasz. Plopa, M. (2007a). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Plopa, M. (2007b). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Plopa, M. (2011). Rodzicielstwo jako wyzwanie dla małżeństwa. W: H. Liberska, A. Malina (red.), Wybrane problemy współczesnych małżeństw i rodzin (ss. 15– –39). Warszawa: Difin.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 377

30.08.2017 10:32

378

Bibliografia

Płaszczyński, E. (1993). Otwartość w diadach małżeńskich. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Polcyn-Matuszewska, S. M. (2014). Nowe wykorzystanie blogów internetowych. Ewolucja w stronę funkcji dydaktycznej. Kultura – Społeczeństwo – Edukacja, 2(6), 207–219. Pospiszyl, I. (2012). Patologie społeczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Potocki, A. (red.). (2005). Zachowania organizacyjne. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Difin. Premier Islandii Sigmundur Gunnlaugsson ustąpił ze stanowiska (2016). Pobrane 15 maja 2016 z: http://fakty.interia.pl/raporty/raport-panama-papers/panamapapers/news-premier-islandii-sigmundur-gunnlaugsson-ustapil-ze-stanowisk, nId,2180813. Primo, A. (2008). A cobertura e o debate público sobre os casos Madeleine e Isabella: encadeamento midiático de blogs, Twitter e mídia massiva. Galáxia, 8, 16, 45−56. Pobrane 12 kwietnia 2015 z: http://www.ufrgs.br/limc/PDFs/ caso_Isabella_e_Madeleine.pdf. Przybyła, M. (2001). Organizacja i zarządzanie. Podstawy wiedzy menedżerskiej. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej. Putkiewicz, E. (2002). Proces komunikowania się na lekcji. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej. Pytlakowska, K., Gomuła, J. (2005). Zaczatowani. Warszawa: Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza. Pyżalski, J. (b.d.). Agresja elektroniczna dzieci i młodzieży – różne wymiary zjawiska. Pobrane 12 maja 2015 z: http://sp11.nstrefa.pl/wp-content/uploads/2014/02/agresja_elektroniczna_dzieci_i_mlodziezy.pdf. Raacke, J., Bonds-Raacke, J. (2008). MySpace and Facebook: Applying the uses and gratifications theory to exploring friend-networking sites. CyberPsychology & Behavior, 11(2), 169–174. Radkowska, M. (1996). Przedmiot, podróż, miejsce mityczne. Projekt netnologii. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 3–4, 134–139. Ragas, M., Roberts, M. (2009). Agenda setting and agenda melding in an age of horizontal and vertical media: A new theoretical lens for virtual brand communities. Journalism & Mass Communication Quarterly, 86(1), 45–64. Rajkiewicz, A. (2004). Nad danymi o migracjach zagranicznych ludności. Polityka Społeczna, 3, 8–9. Rancew-Sikora, D. (2008). Analiza dyskursu jako metoda badania działań społecznych. W: M. Nowak, M. Nowosielski (red.), Jak badać społeczeństwo obywatelskie? Doświadczenia praktyków (ss. 131–141). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Reber, A. S. (2000). Słownik psychologii (B. Janasiewicz-Kruszyńska, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”. Reitz, J. G., Banerjee, R. (2007). Ethnocultural communities: Participation and social cohesion. In K. Banting, T. J. Courchene, F. L. Seidle (Eds.), Belonging?

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 378

30.08.2017 10:32

379

Bibliografia

Diversity, recognition and shared citizenship (pp. 489–546). Montreal: Institute for Research on Public Policy. Rettberg, J. W. (2012). Blogowanie (M. Szczubiałka, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Retter, H. (2005). Komunikacja codzienna w pedagogice (M. Wojdak-Piątkowska, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Reykowski, J. (2011). Sprzeczność interesów jako źródło konfliktów. Nauka, 3, 7–38. Rice F., Harold, G. T., Shelton, K. H., Thapar, A. (2006). Family conflict interacts with genetic liability in predicting childhood and adolescent depression. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 45, 841–848. Richard, S. W. (2003). Organizations: Rational, natural, and open systems. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. Richter, A., Ridout, N. (2011). Self-esteem moderates affective reactions to briefly presented emotional faces. Journal of Research in Personality, 45, 328–331. Richter, D. (1997). Weltgesellschaft. In G. Kneer, A. Nassehi, M. Schroer (Hrsg.), Soziologische Gesellschaftsbegriffe: Konzepte moderner Zeitdiagnosen (S. 184– –205). München: Fink Verlag. Ricoeur, P. (1989). Język, tekst, interpretacja. Wybór pism (P. Graff, K. Rosner, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Rimskii, V. (2011). The influence of the Internet on active social involvement and the formation and development of identities, Russian Social Science Review, 52, 1, 79–101. Roberts, M., Wayne, W., Dzwo, T.-H. (2002). Agenda setting and issue salience online. Communication Research, 29(4), 452–465. Rodham, K., McCabe, C., Blake, D. (2009). Seeking support: An interpretative phenomenological analysis of an Internet message board for people with complex regional pain syndrome. Psychology & Health, 24(6), 619–634. Rodríguez-García, D. (2006). Mixed marriages and transnational families in the intercultural context: A case study of African-Spanish couples in Catalonia. Journal of Ethnic and Migration Studies, 32(3), 403–433. Rogers, C. R. (1958). The characteristics of a helping relationship. Personnel & Guidance Journal, 37, 6–16. Rogoll, R. (1995). Aby być sobą. Wprowadzenie do analizy transakcyjnej (A. Tomkiewicz, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Rokicki, J. (2002). Kolor, pochodzenie, kultura. Rasa i grupa etniczna w społeczeństwie Stanów Zjednoczonych Ameryki. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Rose, G. (2010). Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością (E. Klekot, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Rosenfeld, M. J., Thomas, R. J. (2012). Searching for a mate: The rise of the Internet as a social intermediary. American Sociological Review, 77(4), 523–547. Rostowska, T. (2001). Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 379

30.08.2017 10:32

380

Bibliografia

Rostowska, T. (2008). Małżeństwo, rodzina, praca i jakość życia. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Rozik, E. (2002). The roots of theatre: Rethinking ritual and other theories of origin. Iowa City: University of Iowa Press. Rubin, A. M. (1984). Ritualized and instrumental television viewing. Journal of Communication, 34(3), 67–77. Rubin, A. M. (1994). Media uses and effects: A uses-and-gratifications perspective. In J. Bryant, D. Zillmann (Eds.), Media effects: Advances in theory and research (pp. 417–436). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc. Rubin, A. M. (2009). The uses-and-gratifications perspective on media effects. In J. Bryant, M. B. Oliver (Eds.), Media effects: Advances in thieory and research (3rd ed., pp. 165–184). New York, NY: Routledge. Rudy-Muża, M. (2011). Internetowe lustro autoprezentacji. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Ruggiero, T. E. (2000). Uses and gratifications theory in the 21st century. Mass Communication & Society, 3(1), 3–37. Rummler, G. A., Brache, A. P. (2000). Podnoszenie efektywności organizacji. Jak zarządzać „białymi plamami” w strukturze organizacyjnej? (T. Ludwicki, tłum.). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. Rwaida Gharib, B. A. (2009). Soldiers and civilians: Intercultural communication and the Iraq war. Washington, DC: Georgetown University. Ryś, M. (1996). Jakość małżeństwa a komunikowanie się małżonków i sposoby rozwiązywania wzajemnych konfliktów. Problemy Rodziny, XXXVI, 5(209), 12–18. Ryś, M. (2004). Jakość związku małżeńskiego a poziom bliskości małżonków i sposoby rozwiązywania przez nich konfliktów. Studia Psychologica, 5, 57–67. Sahlstein, E. M. (2004). Relating at a distance: Negotiating being together and being apart in long-distance relationships. Journal Of Social & Personal Relationships, 21(5), 689–710. Saks, A. M. (2006). Antecedents and consequences of employee engagement. Journal of Managerial Psychology, 21, 7, 600–619. Samovar, L. A., Porter, R. E. (1991). Communication between cultures. Belmont, CA: Wadsworth. Satir, V. (2002). Rodzina: tu powstaje człowiek (Ł. Ochmańska, M. Trzebiatowska, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Schein, E. (1989). Ku nowemu rozumieniu kultury organizacji. W: A. Marcinkowski, J. Sobczak (red.), Wybrane zagadnienia socjologii organizacji. Część 2: Perspektywa kulturowa w badaniach organizacji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Schein, E. (1992). Culture levels. Pobrane 2 czerwca 2016 z: http://www.valuebasedmanagement.net/methods_schein_three_levels_culture.html. Schein, E. H. (1985). Organizational culture and leadership: A dynamic view. San Francisco: Jossey-Bass. Schulz von Thun, F. (2007a). Sztuka rozmawiania. 1: Analiza zaburzeń (P. Włodyga, tłum.). Kraków: WAM.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 380

30.08.2017 10:32

381

Bibliografia

Schulz von Thun, F. (2007b). Sztuka rozmawiania. 2: Rozwój osobowy (P. Włodyga, tłum.). Kraków: WAM. Second Life (b.d.). Pobrane 12 października 2016 z: https://pl.wikipedia.org/ wiki/Second_Life. Senge, P. M. (2003). Piąta dyscyplina. Teorie i praktyka organizacji uczących się (H. Korolewska-Mróz, tłum.). Kraków: Oficyna Ekonomiczna. Sęk, H. (1985). Wybrane koncepcje teoretyczne jako podstawa poradnictwa małżeńskiego i rodzinnego. W: M. Kozakiewcz (red.), Wybrane zagadnienia poradnictwa małżeńskiego i rodzinnego (ss. 51–85). Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Shannon, C., Weaver, W. (1949). The mathemathical theory of communication. Urbana-Champaign: University of Illinois Press. Shao, G. (2009). Understanding the appeal of user-generated media. A uses and gratification perspective. Internet Research, 19(1), 7–25. Shorten, R. (2011). Towards a political rhetoric of wrongdoing: The case of moral equivalence. Journal of Political Ideologies, 16(2), 195–219. Siedem mln singli w Polsce. Młodzi ludzie mają coraz większe problemy z budowaniem stałych związków (b.d.). Pobrane 14 września 2016 z: http://www.lifestyle.newseria.pl/newsy/7_mln_singli_w_polsce,p145357130. Siek, S. (1986a). Formowanie osobowości. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej. Siek, S. (1986b). Struktura osobowości. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej. Siemens, G. (2016). Connectivism: Learning theory or pastime for the self-amused? Pobrane 12 czerwca 2016 z: http://www.elearnspace.org/Articles/connectivism_self-amused.htm. Siemieniecka, D., Karwasz, G. (2014). Internetowa tożsamość – czyli o kreowaniu własnego ID. W: M. Sokołowski (red.), Oblicza Internetu: sieciowe dyskursy, (roz)poznawanie cyfrowego świata (ss. 23–30). Elbląg: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej. Siemieniecki, B. (2007). Pedagogika medialna. Podręcznik akademicki. T. 1–2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Sikorski, C. (1999/2001). Zachowania ludzi w organizacji. Warszawa Wydawnictwo Naukowe PWN. Sikorski, M., Kautz, T. (2009). Teoretyczne podstawy kształtowania kompetencji społecznych podchorążych. Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej, 4(179), 185–195. Silver, D. (2000). Looking backwards, looking forwards: Cyberculture studies 1990–2000. In D. Gauntlett (Ed.), Web.studies: Rewiring media studies for the digital age (pp. 19–30). London: Arnold Publishers. Silverman, D. (2008). Interpretacja danych jakościowych. Metody analizy rozmowy, tekstu i interakcji (M. Głowacka-Grajper, J. Ostrowska, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Simons, G. F., Nacquez, C., Harris, P. R. (1996). Kierowanie i motywowanie personelu wielokulturowego. W: A. Kapciak, L. Korporowicz, A. Tyszka (red.), Komunikacja międzykulturowa. Zderzenia i spotkania (ss. 346–364). Warszawa: Instytut Kulturalny.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 381

30.08.2017 10:32

382

Bibliografia

Sitaram, K., Cogdell, R. T. (1976). Fundations of intercultural communication. Columbus, OH: Merrill. Skibiński, A. (b.d.). Gregory Bateson i kontekstowa teoria komunikacji. Różnica, która czyni różnicę, i wzorzec, który łączy. Pobrane 23 czerwca 2015 z: https:// repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/2850/1/Adam%20Skibi%C5% 84ski%20-%20Gregory%20Bateson%20i%20kontekstowa%20teoria%20 komunikacji.pdf. Slevin, J. (2008). Internet i formy związków ludzkich (M. Juza, tłum.). W: P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska (red.), Socjologia codzienności (ss. 593–627). Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”. Small, G., Vorgan, G. (2008). iBrain: Surviving the technological alteration of the modern Mind. New York: Collins Living. Smith, P. K., Mahdavi, J., Carvalho, M., Fisher, S., Shanette, R., Tippett, N. (2008). Cyberbullying: Its nature and impact in secondary school pupils. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(4), 376–385. Sobkowiak, B. (1996). Interpersonalne komunikowanie się w organizacji. Zarządzanie i Marketing, 3, 143–149. Sobkowiak, B. (1998). Komunikowanie społeczne. W: B. Dobek-Ostrowska (red.), Współczesne systemy komunikowania (ss. 33–37). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Społeczna grupa wsparcia. Pobrane 9 września 2016 z: http://forum.gazeta.pl/ forum/f,48494,_Spoleczna_grupa_wsparcia_.html. Stachowicz, J., Machulik, J. (2001). Kultura organizacyjna przedsiębiorstw przemysłowych. Kielce: Szumacher. Stafford, T. F., Stafford, M. R., Schkade, L. L. (2004). Determining uses and gratifications for the Internet. Decision Sciences, 35(2), 259–288. Stahl, G. K., Mäkelä, K., Zanderd, L., Maznevski, M. L. (2006). A look at the bright side of multi-cultural team diversity. Scandinavian Journal of Management, 26, 439–447. Stalder, F. (2006). Manuel Castells and the theory of the network society. Cambridge: Polity Press. Stalica, P. (2008). Efektywne zarządzanie rozwojem zasobów ludzkich firmy – proces, odpowiedzialność, rola służb HR. W: A. Różański, K. P. Kuchinke, E. Bojar (red.), Rozwój zasobów ludzkich. Teoria i praktyka. Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej. Stankiewicz, J. (1999). Komunikowanie się w organizacji. Wrocław: Astrum. States, B. O. (1996). Performance as metaphor. Theatre Journal, 48(1), 1–26. Stencel, M. (2006). Język polityki. Społeczna ocena haseł wykorzystywanych przez partie polityczne w wyborach do Europarlamentu. W: B. Kaczmarek, A. Kucharski, M. Stencel (red.), Komunikowanie się – problemy i perspektywy (ss. 35–48). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Stephan, W. G., Stephan, C. W. (1996). Intergroup relations. Boulder, Co: Westview Press.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 382

30.08.2017 10:32

383

Bibliografia

Stewart, J. (red.). (2012). Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej (wyd. 4, J. Suchecki i in., tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Stewart, J. (red.). (2014). Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej (wyd. 4, J. Suchecki i in., tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Stojanowska, E. (2010). Autoprezentacja dzieci i dorosłych. Temperamentalne tożsamościowe oraz środowiskowe uwarunkowania. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Stróżewski, W. (2005). Istnienie i sens (wyd. 2 popr.). Kraków: Instytut Wydawniczy „Znak”. Suler, J. (2005). The online disinhibition effect. International Journal of Applied Psychoanalytic Studies, 2(2), 184–188. Sułkowski, Ł. (2011). Pomiędzy tożsamością a kulturą organizacyjną. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu, 24, 205–217. Sundar, S. S., Limperos, A. M. (2013). Uses and grats 2.0: New gratifications for new media. Journal Of Broadcasting & Electronic Media, 57(4), 504–525. Susułowska, M. (1989). Psychologia starzenia się i starości. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Sutton, R., Shaw, B. (1995). What theory is not. American Science Quarterly, 40(3), 371–384. Sysło, M. M. (b.d.). Nauczyciel wobec wyzwań technologii w edukacji: przygotowanie, standardy, praktyczne rady. W: Belfer online – przygotowanie nauczycieli do kształcenia kompetencji kluczowych uczniów i dorosłych przy wykorzystaniu platform e-lerningowych i cyfrowych narzędzi edukacyjnych. Materiały pokonferencyjne. Pobrane 23 sierpnia 2015 z: www.belferonline.womkat.edu.pl. Szacka, B. (2003). Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa. Szacki, J. (2008). Słowo wstępne. W: E. Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego (H. Śpiewak, P. Śpiewak, tłum; ss. 4–47). Warszawa: Aletheia. Szahaj, A. (2004). E Pluribus unum? Dylematy wielkokulturowości i politycznej poprawności. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Szczupaczyński, J. (1998). Anatomia zarządzania organizacją. Warszawa: Międzynarodowa Szkoła Menedżerów. Szerląg, A. (2005). Fenomenologia obcego i jej reperkusje dla edukacji międzykulturowej. W: A. Szerląg (red.), Wielokulturowość – międzykulturowość obszarami edukacyjnych odniesień (ss. 143–155). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Szkudlarek, T. (2001). Edukacja w wieloznaczności: perspektywa postmodernistyczna. W: T. Jaworska, R. Leppert (red.), Wprowadzenie do pedagogiki. Wybór tekstów (ss. 323–339). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Szmajke, A. (2001). Autoprezentacja: formy, style, skuteczność interpersonalna W: K. Lachowicz-Tabaczek (red.), Psychologia społeczna w zastosowaniach. Od teorii do praktyki (ss. 147–183). Wrocław: Atla 2.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 383

30.08.2017 10:32

384

Bibliografia

Szmatka, J. (2007). Małe struktury społeczne: wstęp do mikrosocjologii strukturalnej, PWN, Warszawa. Szpunar, M. (2005). Internet jako pole poszukiwania i konstruowania własnej tożsamości. W: E. Hałas, K. Konecki (red.), Konstruowanie jaźni i społeczeństwa. Europejskie warianty interakcjonizmu symbolicznego (ss. 378–403). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”. Szpunar, M. (2016). Kultura cyfrowego narcyzmu. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Sztompka, P. (2005). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”. Szwed, R. (2011). Nieswoistość analizy dyskursu w nauce o komunikacji. Dyskurs jako przedmiot i metoda badań. W: T. Gackowski (red.), Zawartość mediów czyli rozważania nad metodologią badań medioznawczych (ss. 13–29). Warszawa: Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Śliwerski, B. (2004). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Tadeusiewicz, R. (2002). Społeczność Internetu. Warszawa: Akademicka Oficyna Wydawnicza „Exit”. Tajfel, H. (1982). Social psychology of intergroup relations. Annual Review of Psychology, 33, 1–39. Tajfel, H., Turner J. C. (1979). An intergrative theory of intergroup conflict. In W. G. Austin, S. Worchel (Eds.), The social psychology of intergroup relations (pp. 33–47). Monterey, CA: Broaks/Cole. Tanis, M. (2007). Online social support groups. In A. N. Joinson, K. Y. A. McKenna, T. Postmes, U. Reips (Eds.), The Oxford handbook of internet psychology (pp. 139–153). New York: Oxford University Press. Tannen, D. (1986a). Conversational style: Analyzing talk among friends. Norwood, NJ: Ablex. Tannen, D. (1986b). That’s not what I meant! How conversational style makes or breaks relationships. New York: Ballantine Books. Tannen, D. (1994). Gender and discourse. New York – Oxford: Oxford University Press. Tannen, D. (1999). Ty nic nie rozumiesz! Kobieta i mężczyzna w rozmowie (wyd. 2, A. Sylwanowicz, tłum.). Poznań: Zysk i Ska. Tannen, D. (2003a). Cywilizacja kłótni. Jak powstrzymać amerykańską wojnę na słowa (P. Budkiewicz, tłum.). Poznań: Zysk i S-ka. Tannen, D. (2003b). The relativity of discourse strategies: Rethinking power and solidarity in gender and dominance. In C. Bratt Paulston, G. R. Tucker (Eds.), Sociolinguisticks: The essential reading (pp. 519–529). Oxford: University Press. Therborn, G. (1991). Cultural belonging, structural location and human action explanation in sociology and in social science. Acta Socjologica, 34(3), 177–191. Thiele-Dohrmann, K. (1980). Psychologia plotki (A. Krzemiński, tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 384

30.08.2017 10:32

385

Bibliografia

Ting-Toomey, S. (1997). Intercultural conflict competence. In W. Cupach, D. Canary (Eds.), Competence in interpersonal conflict (pp. 120–147). New York: McGraw-Hill. Ting-Toomey, S., Kurogi, A. (1998). Facework competence in intercultural conflict: An updated face-negotiation theory. International Journal of Intercultural Relations, 22(2), 187–225. Tokarz, M. (2006). Argumentacja, perswazja, manipulacja. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Trepte, S. (2006). Social identity theory. In J. Bryant, P. Vorderer (Eds.), Psychology of entertainment (pp. 255–271). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Turner, J.H. (2004). Struktura teorii socjologicznej (G. Woroniecka i in., tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Turowski, J. (2001). Socjologia. Małe struktury społeczne. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Uebelacker, L. A., Whisman, M. A. (2006). Moderators of the association between relationship discord and major depression in a national populationbased sample. Journal of Family Psychology, 20, 40–46. Van Dijk, T. (2006). Badania nad dyskursem. W: T. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura proces (G. Grochowski, tłum.; ss. 9–44). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Van Leeuwen, T. (2008). Discourse and practice: New tools for critical discourse analysis. New York: Oxford University Press. Vasta, R., Haith, M. M., Miller, S.A. (1995). Psychologia dziecka (M. Babiuch i in., tłum.). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Vos, M. F., Schoemaker, H. (2004). Accountability of communication management: A balanced scorecard for communication quality. Utrecht: LEMMA Publishers. Vrij, A. (2003). Komunikacja niewerbalna a wiarygodność. W: A. Memon, A. Vrij, R. Bull, Prawo i psychologia (J. Radzicki, tłum; ss. 49–114). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Vrij, A. (2008). Detecting lies and deceit: Pitfalls and opportunities. Chichester, U.K.: John Wiley and Sons. Wach-Kąkolewicz, A. (2005). Tradycje komunikowania a komunikowanie w kształceniu zdalnym przez Internet. Neodidagmata, 27/28, 67–78. Wallace, P. (2005). Psychologia Internetu (T. Hornowski, tłum.). Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”. Wallsten, K. (2007). Agenda setting and the blogosphere: An analysis of the relationship between mainstream media and political blogs. Review of Policy Research, 24(6), 567–587. Walters, S. B. (2002). Kłamstwo: cała prawda o... Jak wykryć kłamstwo i nie dać się oszukać (E. Jusewicz-Kalter, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Walther, J. B. (2007). Selective self-presentation in computermediated communication: hyperpersonal dimensions of technology, language, and cognition. Computers in Human Behavior, 23, 2538–2557.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 385

30.08.2017 10:32

386

Bibliografia

Walton, G. M., Cohen, G. L., Cwir, D., Spencer, S. J. (2012). Mere belonging: The power of social connections. Journal of Personality and Social Psychology, 102(3), 513–532. Wandland, M. (2011). Konstruktywizm komunikacyjny. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Wang, H., Wellman, B. (2010). Social connectivity in America: Changes in adult friendship network size from 2002 to 2007. American behavioral Scientist, 53, 1148–1169. Wartości i misja. Pobrane 10 lipca 2016 z: https://home.kpmg.com/pl/pl/home/ careers/o-kpmg-kariera/wartosci-i-misja.html. Wasilewska, K. (2009). Miłość w Internecie – poszukiwanie emocjonalnych związków w cyberprzestrzeni. W: W. Muszyński (red.), (Roz)czarowanie? Miłość i związki uczuciowe we współczesnym społeczeństwie (ss. 353–366). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Waszczyńska, K. (2014). Wokół problematyki tożsamości, Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego, 6, 48–73. Waszkiewicz, J. (1997). Jak Polak z Polakiem: szkice o kulturze negocjowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Watzlawick, P. (1967). Pragmatics of human communication. New York: W.W. Norton & Co. Inc. Watzlawick, P., Beawin, J. H., Jackson, D. D. (1990). Menschliche Kommunikation: Formen, Störungen, Paradoxien. Bern – Stuttgart – Toronto: Verlag Hans Huber. Wawrzak-Chodaczek, M. (2008). Blogi jako forma komunikacji w Internecie. W: M. Wawrzak-Chodaczek (red.), Komunikacja społeczna w świecie wirtualnym (ss. 200–210). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Wawrzak-Chodaczek, M., Urbanek, A. (2014). New trends in research on media from the perspective of intercultural education. International Journal of Pedagogy. Innovations and New Technologies, 1, 1, 32–42. Weick, K. E. (1988). Enacted sensemaking in crisis situations. Journal of Management Studies, 25(4), 305–317. Weick, K. E. (1993). The collapse of sensemaking in organizations: The Mann Gulch disaster. Administrative Science Quarterly, 38, 628–652. Weick, K. E. (2004). Making sense of the organization. Malden: Blackwell Publishing Ltd. Weick, K. E. (2005). Managing the unexpected: Complexity as distributed sensemaking. In R. R. McDaniel Jr., D. J. Driebe (Eds.), Uncertainty and surprise in complex systems: Questions on working with the unexpected (pp. 51–65). Berlin: Springer-Verlag. Wellmer, A. (2014). On critical theory. Social Research: An International Quarterly, 81, 3, 705–733. Wesołowska, A. (2013). Fenomenologia jako sztuka życia. Tischnera aksjologiczna interpretacja fenomenologii. W: A. Woszczyk, D. Olesiński (red.), Filozofia jako sztuka życia. Teorie, modele i wzorce dla doradztwa filozoficznego (ss. 109–126). Katowice: Expol.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 386

30.08.2017 10:32

387

Bibliografia

West, R., Turner, L. H. (2001). Introduction to communication theory: Analysis and application. New York: McGraw-Hill Higher Education. West, R., Turner, L. H. (2013). Introducing communication theory. Analysis and application. Pobrane 1 kwietnia 2015 z: http://highered.mheducation.com/ sites/0767430344/student_view0/chapter12/index.html. White, H., McConnell, E., Clipp, E., Branch, L. G., Sloane, R., Pieper, C., et al. (2002). A randomized controlled trial of the psychosocial impact of providing Internet training and access to older adults. Aging and Mental Health, 6, 213–221. Whitty, M. T., Carr, A. N. (2009). Wszystko o romansie w sieci. Psychologia związków internetowych (T. Kościuczuk., tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Więckiewicz, B. (red.). (2011). Problem eurosieroctwa. Wybrane aspekty. Stalowa Wola: Wydział Zamiejscowy Nauk o Społeczeństwie KUL. Willard, N. (2007). Educator’s guide to cyberbullying and cyberthreats. Pobrane 1 kweitnia 2015 z: https://education.ohio.gov/getattachment/Topics/Other-Resources/School-Safety/Safe-and-Supportive-Learning/Anti-Harassment-Intimidation-and-Bullying-Resource/Educator-s-Guide-Cyber-Safety.pdf. aspx. Williams, P. (2008). Dziadkowie na medal (M. Lipiec-Szafarczyk, tłum.). Gliwice: Helion. Winch, S. (2005). Negocjacje: jednostka, organizacja, kultura. Warszawa: Difin. Witkowski, L. (1988). Tożsamość i zmiana. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Witkowski, T. (2002). Psychologia kłamstwa. Wałbrzych: Oficyna Wydawnicza „Unus”. Włodarczyk, A. (2007). Styl terapeutyczny w pracy nauczyciela polonisty. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Wojciszke, B. (1993). Psychologia miłości. Intymność – namiętność – zaangażowanie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Wojciszke, B. (2000). Relacje interpersonalne W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. T. 3 (ss. 147–186). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Wojciszke, B. (2002). Kobiety i mężczyźni: odmienne spojrzenia na różnice (S. Pikiel, E. Wojtych, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Wojciszke, B. (2009). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”. Wojtaszczyk, K. (2013). (Dys)funkcjonalne rozwiązania w zakresie kształtowania warunków pracy na przykładzie firmy Google. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, 288, 249–258. Wojtowicz, A. (2004). Istota i modele kultury organizacyjnej – przegląd koncepcji. Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, 5, 159–171.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 387

30.08.2017 10:32

388

Bibliografia

Wosińska, W. (2004). Kulturowe zróżnicowanie ludzkich interakcji. W: W. Wosińska, Psychologia życia społecznego (ss. 291–324). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Wódz, K., Wódz, J. (red.). (2003). Funkcje komunikacji społecznej. Dąbrowa Górnicza: Wyższa Szkoła Biznesu. Wróblewski, M. (2009). Gra jako model społeczny. O potrzebie grania w społeczeństwie ponowoczesnym. Homo Ludens, 1, 289–301. Wszystko o Google. Pobrane 12 czerwca 2016 z: https://www.google.com/about/ company/facts. Wudarzewski, G. (2013). Wymiary i składniki klimatu organizacyjnego w świetle badań literaturowych. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej, 1(33), 59–78. Wyleżałek, J. (2015). Patologiczne mechanizmy władzy jako podłoże dezintegracji zawodowej w środowisku pracy na przykładzie mobbingu w szkołach wyższych. W: U. Swadźba, M. Żak (red.), Humanizacja pracy (ss. 285–310). Płock: Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica. Wysocki, D. K., Childers, C. D. (2011). Let my fingers do the talking: Sexting and infidelity in Cyberspace. Sexuality & Culture, 15, 217–239. Yang, H.-J., Lay, Y.-L. (2011). Factors affecting college student’s mobile phone dependence and anxiety. Proceedings of the World Congress on Engineering and Computer Science 2011 Vol II. WCECS 2011, October 19-21, 2011, San Francisco, USA. Yildirim, A., Yildirim, D. (2007). Mobbing in the workplace by peers and managers: Mobbing experienced by nurses working in healthcare facilities in Turkey and its effect on nurses. Journal of Clinical Nursing, 16, 1444–1453. Young, K. (1999). The research and controversy surrounding internet addiction. Cyber Psychology and Behavior, 2, 381–383. Young, K. S., Griffin-Shelley, E., Cooper, A., O’Mara, J., Buchanan, J. (2000). Online infidelity: A new dimension in couple relationships with implications for evaluation and treatment. Sexual Addiction & Compulsivity, 7(1–2), 59–74. Zając, J. M., Kustra, A., Janczewski, P. S., Wierzbowska, M. (2007). Motywacje, zachowania i poglądy autorów i czytelników. Warszawa: Megapanel. Załęski, K. (2007). Wojsko Polskie w afgańskiej prewencji. Kwartalnik Bellona, 2, 7376. Zaręba, E. (1998). Badania empiryczne ilościowe i jakościowe w pedagogice. W: S. Palka (red.), Orientacje w metodologii badań pedagogicznych (ss. 43–54). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ząbek, M. (2002). Wstęp: Problemy adaptacji kulturowej migrantów. W: M. Ząbek (red.), Między piekłem a rajem. Problemy adaptacji kulturowej uchodźców i imigrantów w Polsce (ss. 7–22). Warszawa: Wydawnictwo Trio, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Historycznego UW. Zbiegień-Maciąg, L. (1999). Kultura w organizacji. Identyfikacja kultur znanych firm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Ziemska, M. (2001). Zmiany w relacjach małżeńskich w cyklu życia rodziny. W: M. Ziemska (red.), Rodzina współczesna (ss. 44–56). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 388

30.08.2017 10:32

389

Bibliografia

Zimbardo, P. G. (1999). Psychologia i życie (E. Czerniawska, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Zimbardo, P. G. (2002). Nieśmiałość: co to jest? jak sobie z nią radzić? (A. Sikorzyńska, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Zimbardo, P. G., Leippe, M. R. (2004). Psychologia zmiany postaw i wpływu społecznego (P. Kwiatkowski, tłum.). Poznań: Zysk i S-ka. Znaniecki, F. (1988). Wstęp do socjologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Zuber, M. (1999). Komunikowanie międzykulturowe. W: B. Dobek-Ostrowska (red.), Studia z teorii komunikowania masowego (ss. 24–32). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Zubrzycki, J. (1985). Filozofia emigracji. Wielokulturowość w teorii i praktyce. W: E. Raczyński (red.), Prace Kongresu Kultury Polskiej. Londyn: Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie. Zwoliński, A. (2003). Słowo w relacjach społecznych. Kraków: WAM. Zych, M. (2007). Mobbing w polskim prawie pracy. Warszawa: C. H. Beck.

Wawrzak-Chodaczek_Komunikacja.indb 389

30.08.2017 10:32