Wprowadzenie Pamięć symboliczna w edukacji i w pedagogice PRL-u O czytaniu i pisaniu historii myśli pedagogicznej Powrót w trosce o odnowę znaczeń dla przyszłości Konteksty teoretyczne podjętych lektur i rekonstrukcji historycznych W obronie Wielkiego Pokolenia w pedagogice polskiej Geneza książki i wyrazy wdzięczności
*** KLUCZOWA TEZA KSIĄŻKI: ZAPOZNANY PRZEŁOM Wstęp Co się stało naj(po)ważniejszego w polskiej pedagogice międzywojennej? Co się stało naj(po)ważniejszego w polskiej pedagogice po II wojnie światowej? Co się stało z pedagogiką kultury w Polsce? O genezie, rozkwicie, degradacji i degeneracji pedagogiki kultury - nowe otwarcie Słowo o charakterze realizacji zadań badawczych Jeszcze słowo o filozoficznej aktualności wysiłku
CZĘŚĆ I NORBERT ELIAS I PRZEMIANY CYWILIZACJI W KONTEKŚCIE METODOLOGII DWOISTOŚCI PROCESÓW (ILUSTRACJE I IMPLIKACJE)
Wstęp Zmiana stylu rozumienia jako warunek nowej jakości wyjaśniania O złożoności „procesu cywilizacji” W stronę ontologii relacyjnej Zagubione tropy jako szansa, dominujące tropy jako przeszkoda O dwoistości kanonu norm moralnych Wielowarstwowość i ambiwalencja powiązań wobec redukcyjnego charakteru „systemu” Paradygmat dwoistości na przykładzie relacji: zaangażowanie versus neutralność Dwoistość geniuszu jako przesłanka socjologii ... geniusza Zakończenie
CZĘŚĆ II PROBLEM OBECNOŚCI I NIEOBECNOŚCI KATEGORII DWOISTOŚCI W NAJNOWSZYM DYSKURSIE PEDAGOGICZNYM Wstęp Symptomy otwarcia na dwoistość w najnowszej pedagogice O barierze słownikowej myślenia O problemach z recepcją klasyki - pytanie o kulturę czytania Zwiastuny otwarcia na ambiwalencję i dwoistość Waga kategorii ambiwalencji w pedeutologii Dwoistość jako cecha zjawisk w pedagogice społecznej
O trudnościach w otwieraniu dyskursu na dwoistość O odporze w pedagogice ogólnej - ogólnie Zakończenie
CZĘŚĆ III OD 'RÓŻNOJEDNI' DO UNITAS MULTIPLEX W TROSCE O ZWIĄZKI I SYNTEZY W PRZECIWIEŃSTWACH. HENRYK ROWID O SPRZĘŻENIU PEDAGOGICZNEJ TRADYCJI I NOWOCZESNOŚCI Wstęp W stronę pytania o strukturę złożoności Wątki psychologii pedagogicznej - tropy metodologiczne Dziedzictwo Trentowskiegoi jego współczesna waga dla pedagogiki Idee Chowanny jako źródło „szkoły twórczej” Rowida Między dramatem osobowości i tragizmem współczesności Problemat rozbrojenia duchowego i jego dwoiste rozwiązania Zakończenie
CZĘŚĆ IV O WYŻSZY POZIOM ANTYNOMII W SYNTEZIE. BOGDAN NAWROCZYŃSKI W TROSCE O DWOISTOŚĆ JAKO PEŁNIĘ ZAGADNIEŃ PEDAGOGICZNYCH I RELACJĘ SPLOTU Z KULTURĄ I ŻYCIEM Wstęp Przeciw antagonizmom teoretycznym w podstawach organizacji klasy szkolnej
Dwoistość jako antynomia w perspektywie pionowej Dwoiste tropy w życiu duchowym: pochwała splotu i oscylacji twórczej Dwoiste ufundowanie duchowości i bycie „między” Przypadek Kerschensteinera: rewitalizacja Zakończenie i dalsze przykłady
CZĘŚĆ V WYZWANIA OBIEKTÓW NIEMYCH KULTUROWO. ZYGMUNTA MYSŁAKOWSKIEGO ODNIESIENIE DO PERSPEKTYWY DWOISTOŚCI JAKO NIEZBĘDNEJ
I PODSTAWOWEJ DLA ZADAŃ PEDAGOGIKI Wstęp Dwoiste znamiona kryzysu cywilizacyjnego: „totalizm” w latach 30. i dziś Akcenty metodologiczne Kultura i specyfika dynamicznej z nią relacji w wychowaniu oraz jej ograniczenia Tropy dwoistości w mechanizmie sprzężenia, splotu i styczności: tradycja i jednostka O dwoistości funkcji społecznej wychowania poprzez wartościowe i groźne zarazem zdwojenie oblicza Obecność oscylacji i jej ograniczenia Nadmiar jako dyktat groźnej jednostronności Zakończenie
CZĘŚĆ VI REFLEKSYJNOŚĆ I REFLEKSYWNOŚĆ: KAZIMIERZ SOŚNICKI I JEGO ZMAGANIA Z DWOISTOŚCIĄ W POSZUKIWANIU SYNTEZY ZŁOŻONOŚCI PROCESU PEDAGOGICZNEGO Wstęp Przedwojenna odsłona lwowska O podstawach wychowania państwowego Etos państwa jako miejsce dwoistości Odsłona końca lat 40. aż do początku lat 60 O trudnościach w równoważeniu działań Wyczulenie na relację splotu Odsłona lat 60. w analizach pedagogiki zachodniej O strukturze dążeń w „szkole pracy” O relacjach między typami pedagogik Istota, cele i środki wychowania w rozwoju pedagogiki Przeciw jednostronności O dynamizmach rozwoju i oddziaływania Ostatnia odsłona lat 70. Otwarcie na dwoistość funkcji Dwoiste pary pedagogiczne Dwoistość autorytetu Zakończenie
CZĘŚĆ VII O „IMMANENTNYM POLARYZMIE” WYCHOWANIA I „INTEGRALNIE DWUSTRONNEJ” ZŁOŻONOŚCI ZADAŃ
PEDAGOGIKI WEDŁUG JÓZEFA MIRSKIEGO
Wstęp Pochwała i krytyka rozwoju w stronę postkonwencjonalności w „szkole wspólnoty” O podstawowej antynomii pedagogicznej Idea „integralnej dwustronności” funkcji wychowania Otwarcie pedagogiki na kulturę jako postulat metodologiczny Gra dystansem jako sedno trosk wychowawczych Pułapka harmonii Zakończenie
CZĘŚĆ VIII [PRZECIW WYRADZANIU SIĘ WYCHOWANIA.] ANTYNOMIE WYCHOWANIA I DIALEKTYCZNY CHARAKTER PEDAGOGIKI W UJĘCIU SERGIUSZA HESSENA Wstęp Trzy główne motywy dwoistości u Hessena [Dialektyka poprzez dynamiczne rozumienie struktury [Krytyczny rys pedagogiki Hessenowskiej jako krytyki spuścizny marksizmu i komunizmu] Troistość i dwoistość jako dwa typy dynamiki w koncepcji Hessena
[Ontologia bycia-między w działaniach pedagogicznych: dwoistość albo zwyrodnienie: autorytet i inne zjawiska] O dualizmie szkolnym i o trudnościach w jego przezwyciężaniu Deweya, Gentilego i Kerchensteinera stosunek do dualizmów edukacyjnych: o dynamiczne ujęcie biegunowości wychowania i kształcenia Przypadek amerykański: Dewey Przypadek niemiecki: Kerchensteiner Przypadek włoski: Gentile i Lombardo-Radice Zamiast zakończenia: złożoność, biegunowość, napięcia, jednia, pełnia, tragizm, czyli ...
CZĘŚĆ IX STEFAN SZUMAN: DWOISTOŚĆ ZDROWIA I PRZEJAWY ZŁOŻONOŚCI ROZWOJU W WYCHOWANIU I UCZENIU SIĘ, Z AMBIWALENCJĄ W TLE Wstęp Życie jako oscylacja i równoważenie przeciwstawnych stron: o dwoistości zdrowia Mierzenie się z dualizmami jako mechanizm rozwojowy dorastania Dojrzewanie do nadziei i odkrycie dwoistości nadziei jako zjawiska trzeciej fazy rozwoju Inteligencja, wyobraźnia i humor w dwoistych strukturach i funkcjach Typologie psychologiczne jako bariera dla rozumienia dwoistości O zmaganiach z ambiwalencją i o wewnętrznym rozdwojeniu w człowieku O substytucie dwubiegunowości: dwukierunkowość i dwunurtowość w rozwoju
Zakończenie
CZĘŚĆ X [MIĘDZY ROZDROŻAMI I DWOISTOŚCIĄ]. HISTORYCZNE ZAKORZENIENIA I NIEKONSEKWENCJE W PRACACH PEDAGOGICZNYCH BOGDANA SUCHODOLSKIEGO Wstęp Teza Zastrzeżenia i inne uwagi metodologiczne Paradygmat dwoistych pytań, wąskich granic i oksymoronicznych ideałów. [Unieważnienie jednostronności przyszłości w pedagogice i życiu] . Różnice w statusie ... różnic Akcenty historyczne - dwoistości Odrodzenia, Oświecenia i wieku XIX - dwoistości w dziejach kultury polskiej - dwoistość człowieka jako wyzwanie nowożytne Dwoistość człowieka jako wyzwanie dla nowoczesności Dwoistość ontologiczna [życia i poznania jako przesłanka metodologiczna dla] pedagogiki O rygorystycznych dualizmach Przekraczanie dualizmu Obecność oscylacji [i trop ambiwalencji] Próba syntezy typów dwoistości
Zamiast zakończenia
ZAMIAST PODSUMOWANIA KSIĄŻKI; NOWE OTWARCIE O wizję edukacji - przeciw zawężeniu i opóźnieniu Dwoistość w modelu elipsy: między samorealizacją i poświęceniem Dwoistość w poszukiwaniu języka
ANEKS Bogdan Suchodolski - Dwa bieguny ludzkiej egzystencji Bibliografia Indeks nazwisk