Incubate Jaarverslag 2009 by Incubate Festival

independent culture

Jaarverslag 2009

Hermann Nitsch, Incubate 2009 Incubate Jaarverslag 2009

Jaarverslag 2009

Incubate Postbus 327 5000 AH Tilburg +31 (0)13 590 483 9 www.incubate.org office@incubate.org

Colofon

Tekst: Tijs Heesterbeek, Joost Heijthuijsen, Frank Kimenai, Vincent Koreman Coverfoto: Steph Byrne Overige fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Merijn Bisschops, Helen Boast, Steph Byrne, Joost Heijthuijsen, Nick Helderman, Vincent Koreman, Erik Luyten, Pierre Oitmann, Arlette van Ravenswaaij, Jan Rijk (Dutchpix), Niels Vinck Vormgeving: Barry Spooren Jaarrekening: Buro Bilan

Incubate Jaarverslag 2009

Inhoud Voorwoord Kwantitatieve gegevens Programma Kraaklink

Muziekprogramma Muziekprogramma weekend Whatnight/Whatbar Autoluwe zondag Heavy Metal Bowling Filmprogramma Dans/Performance

Incubate Producties Generation Bass

Hermann Nitsch New Jacks Wardruns @ Het Natuurtheater QU Junktions in Residence Z-Stock 2009

Communicatie en marketing Algemeen

Social Media Samenwerking met mediapartners Lokale pers Nationale pers Internationale pers Digitaal Betaalde advertenties Soundbytes 2009

Interne organisatie Professionalisering

4 6 7 8 9 9 10 11 12 12 12

14 15 16 19 20 22 23

24 25 25 27 27 28 28 28 28 29

Omgaan met de crisis Begroting Huisvesting Personeel Vrijwilligers en stagiaires Incubate als ontwikkelaar Raad van Toezicht MVO Beleid Conclusie

33 34 34 35 35 36 37 37 38 38

Visitors survey Exploitatierekening Stichting Incubate 2009

39 42

Incubate Jaarverslag 2009

Voorwoord

Beste lezer, In dit jaarverslag staan veel woorden over ZXZW / Incubate 2009, maar het festival was eigenlijk in ĂŠĂŠn term van Hermann Nitsch te omschrijven: euforisch. Andere veelgebruikte tags zijn cumbia, prijsdragend, Administratieve Organisatie, Interne Bedrijfsvoering, Twitter, The Damned, hofleverancier van Queen Elizabeth II, urenregistratie, erkend leerbedrijf, Vedett, Open Source, Wardruna, nieuw kantoor en Whatbar. Vijf jaar geleden begonnen we het underground muziekfestival Zuid bij Zuidwest. De naam was een knipoog naar het Amerikaanse popfestival SXSW in Austin, Texas. In de afgelopen vier jaar zijn we gegroeid. Inmiddels kwam een groot gedeelte van de bezoekers, artiesten en persaandacht van over de grenzen en kregen we steeds vaker te maken met verwarring over onze naam met die van het SXSW festival. Omdat wij een heel ander festival organiseren, inclusief beeldende kunst, hedendaagse dans en muziek, besloten we tot een naamswijziging. Incubate is de naam die het karakter van het festival weergeeft. Het staat voor de groei en het stimuleren van baanbrekende ontwikkelingen binnen de cultuur.

In 2009 maakten we artistiek en bedrijfsmatig belangrijke stappen in de ontwikkeling tot een karaktervol kunsten cultuurfestival

In 2009 maakten we artistiek en bedrijfsmatig belangrijke stappen in de ontwikkeling tot een karaktervol kunst-en cultuurfestival. Met een stevig beeldende kunsten dansprogramma kwam er meer balans tussen de verschillende disciplines. De interviews en masterclasses met Hermann Nitsch en de Incubate Innovation Lecture met Andrew Keen zorgden voor verdieping en reflectie. Onze sociaalmaatschappelijke positie ontwikkelden we onder andere door het betrekken van mensen met een psychiatrische of psychosociale achtergrond in de organisatie. Met het Social Festival Model en de lancering van de blog Generation Bass plaatsten we ons in de voorhoede van digitale ontwikkelingen. Ook onze economische functie werd evidenter. Voor elke euro die Gemeente Tilburg investeert geven onze bezoekers 150 euro uit in de stad. Voor bedrijven als Vedett, Cre8ion.Lab en Freshheads zijn we een ontwikkelplatform. Waar dit toe leidde? De respondenten uit het publieksonderzoek gaven ons een 8,4 als rapportcijfer. Nederlands Instituut Voor Mediakunst beloonde

Incubate Jaarverslag 2009

Social Festival Model met de Think Ahead Award en Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals nomineerde ons als Festival van het jaar. Dankzij het vertrouwen van provincie Noord-Brabant, dat ons opnam in het vierjarige kunstenplan en meenam in de plannen voor BrabantStad Culturele Hoofdstad 2018 konden we de interne organisatie professionaliseren en inhoudelijke verdieping zoeken. Dankzij het vertrouwen van NFPK+ konden we Hermann Nitsch naar Tilburg halen en Generation Bass ontwikkelen. Dankzij het vertrouwen van het VSB fonds en SNS Reaal Fonds konden we verder professionaliseren. Gemeente Tilburg maakte Incubate crisisproof met een eenmalige bijdrage, om tegenvallende sponsorinkomsten op te vangen. Daarnaast zijn er nog vele partners die wel willen bedanken voor hun bijdrage.

Soap&Skin

Toch zijn we er nog lang niet. De artistieke en financiĂŤle risicoâ&#x20AC;&#x2122;s van Incubate zijn groot. Jaarlijks vergt het een flinke inspanning om binnen een eenjarige cyclus up to date te blijven van artistieke ontwikkelingen en daar via intensieve marketing met een publiek over te communiceren. Ook bedrijfsmatig blijft Incubate balanceren. Tot juli 2009 was de financiering van Incubate 2009 nog onzeker, met een ongedekt bedrag van 90.000 euro op de begroting. Slechts 30% van de financiering is structureel gedekt. De rest is afhankelijk van ondernemerschap. We kunnen geen CAO of ARBO hanteren wat leidt tot een brain drain van talentvolle medewerkers. Ook is onze concurrentiepositie ten opzichte van festivals in andere steden nog steeds zwak, omdat andere gemeenten stevig investeren in gezichtsbepalende festivals. Ondanks het brede maatschappelijk draagvlak kan Incubate door deze externe factoren toch opeens omvallen. Incubate heeft laten zien dat het zich in korte tijd organisatorisch kan stabiliseren en daar een groot aantal mensen bij kan betrekken. Nu is het aan investeerders om die stabiliteit op financieel gebied te bieden. Met vriendelijke groet, De komende jaren blijven we knokken om Incubate een stabiele factor te maken. We willen Erik, Tijs, Tineke, Jelle, Peter, Barry, Maarten, Martijn, Roland, Jessica, Veerle, Steph en Dyon, Chris, Laszlo, Cees, Loes, Arlette, Herald, Sonja, de vele freelancers en vooral ook de vrijwilligers bedanken voor hun geweldige werk.

Incubate Jaarverslag 2009

Vincent Koreman Frank Kimenai Joost Heijthuijsen de directie van Incubate

Kwantitatieve gegevens Herkomst bezoekers Nederland: BelgiĂŤ: Duitsland: UK: Frankrijk: Luxemburg: Anders:

84,7% 3,5% 6,5% 2,9% 0,6% 0,6% 1,2%

Leeftijd 15 t/m 19 20 t/m 24 25 t/m 29 30 t/m 39 40 t/m 49 50 t/m 59 60+

Dananananaykroyd

Aantal dagen Aantal acts Aantal nationaliteiten acts Aantal locaties Aantal betalende bezoekers festival Aantal betalende bezoekers gerelateerde activiteiten Aantal bezoekers gratis voorstellingen Aantal bezoekers blogs Aantal projecten Internationale persaandacht (landen) Aantal mediapartners Aantal medewerkers Aantal vrijwilligers Aantal stagiaires Aantal logeeradressen Totaal budget (euro)

2005 2 45 9 7 1.300

2006 2 85 9 11 2.600

2007 8 175 14 27 2.700

2008 8 276 35 34 3.548

2009 8 253 25 32 3.672

0 0 0 0 2 1 4 25 0 0 6.500

0 0 0 1 3 2 4 35 0 18 2.500

0 16.000 17.000 17 10 10 42 45 1 30 125.000

1.448 25.595 104.090 12 7 14 47 63 7 61 298.587

15.981 15.469 650.787 16 8 15 51 70 9 34 552.332

Incubate Jaarverslag 2009

7,1% 21,2% 27,1% 31,8% 11% 1,2% 0,6%

Programma

Pintandwefall Incubate Jaarverslag 2009

2009 was een woelig jaar voor Incubate en tevens een jaar van stabilisatie. Tot juni heette de stichting nog ZXZW. Met een naamsverandering kort voor het festival en alle perikelen die dat met zich meebracht, het informeren van onze eigen achterban en de kunstenaars die al geboekt waren, waren de verwachtingen wisselend. Al vrij snel na de editie van 2008 werd besloten om in 2009 het zwaartepunt meer te leggen op het beeldende kunstprogramma van het festival en vooral in de breedte één hoofdthema uit te lichten. Met de komst van Hermann Nitsch, een uitgebreid programma in alle disciplines daaromheen, een nieuwe partner in de vorm van Museum De Pont, een zwaardere verbinding met Fontys Hogeschool voor de Kunsten, de Universiteit van Tilburg en twee hele dikke persmappen vol artikelen, waar Nitsch en zijn performance op Incubate een groot aandeel in heeft, kunnen we zeggen dat die aanpak geslaagd is. Maar er was meer. Incubate ontwikkelde met het Social Festival Model een nieuwe wijze van bedrijfsvoering, lanceerde een succesvolle blog met het nieuwe wereldmuziek-label Generation Bass (inmiddels tussen de 2.000 en 3.000 bezoekers per dag) en vergrootte via vrijwel alle social media die maar voorhanden zijn haar community met de factor 3. De inbreng van deze achterban wordt steeds belangrijker voor het festival. De ‘wishlists’, ‘longlists’ en ‘shortlists’ van de Incubate community worden door de programmering zorgvuldig doorgespit op zoek naar verborgen parels.

Incubate ontwikkelde met het Social Festival Model een nieuwe wijze van bedrijfsvoering, lanceerde een succesvolle blog en vergrootte haar community met de factor 3 Er waren eigen producties zoals een concert van Noorse folkgroep Wardruna in het Natuurtheater Oisterwijk, New Jacks, het programma voor jonge kunstenaars in samenwerking met TAC en WEI en tevens was er weer een buitenlandse club in residentie, QU/The Cube uit Bristol. Het grote weekend slotoffensief met optredens van meer dan 200 artiesten uit 25 Cathy van Eck landen op 32 locaties was de kers op de slagroom. De opkomst was goed, de bands waren door zorgvuldigere selectie van een hoger niveau dan voorgaande jaren en een betere afstemming van het tijdschema zorgde voor minder overlapping en meer mensen die bij locaties langs gingen dan voorgaande jaren. Waar voor het festival nog twijfel heerste over deze editie, was hij uiteindelijk gebalanceerder, beter bezocht en inhoudelijk beter dan alle voorgaande edities.

Incubate Jaarverslag 2009

Pintandwefall

Kraaklink Kraaklink vond dit jaar voor de tweede maal plaats in Kunstpodium T. Daar speelden negen jonge muzikanten zeven dagen nieuw werk van zichzelf of van andere jonge componisten. Het programma, een co-productie van Incubate en De Link, was erg divers. Cathy van Eck zocht de straat op en bevreemdde daar willekeurige voorbijgangers met haar muziek, die via luidsprekers op haar rug de straat in schalde. Aart Strootman bracht op een laagdrempelige manier intrigerende gitaarmuziek, waarbij hij ieder effectpedaal van toelichting voorzag. Het Belgische duo Centbisous verkende de mogelijkheden om met elektronische loops akoestische muziek ten gehore te brengen. Ramon Lormans bespeelde juist een traditioneel instrument, de marimba. Na de optredens vonden er steeds gesprekken plaats tussen muzikant en het publiek. Ondanks de ligging buiten de looproute van het festival bereikte Kraaklink een bevredigende hoeveelheid publiek.

Rummelsnuff

Muziekprogramma V39 In V39 lag de focus op artiesten die qua stijl in het meer extreme einde van het spectrum liggen zoals Engelse (black)metal helden Anaal Nathrakh, indie- en punkband Future of the Left en underground hiphopartiesten Sensational, Spectre en Suckafish P. Voornamelijk bij de wat stevigere (gitaar georiënteerde) bands waren de bezoekersaantallen met rond de honderd bezoekers per keer goed te noemen. Bij de hiphop- en meer elektronica-georiënteerde artiesten bleek de overlap met het Paradox programma toch te groot, zodat V39 op maandag en donderdag slechts bij vlagen vol was. Vooral het optreden van Anaal Nathrakh was opvallend. Deze groep speelt niet al te vaak. Fans kwamen uit heel Nederland. Het multidisciplinaire karakter van Incubate en de komst van andere inspirerende kunstenaars als Hermann Nitsch werkten hier als een katalysator voor het programma. Anaal Nathrakh gaf aan niet zomaar op alle festivals te spelen, maar slechts in settings waarvan zij zelf de meerwaarde zien. Cul de Sac Net als in eerdere edities was het late programma in muziekcafé Cul de Sac de plaats waar kunstenaars, artiesten, journalisten en publiek elkaar troffen

na de lange Incubate-dag. Elke groep die hier speelde wist zich verzekerd van een volle en nieuwsgierige zaal. De programmering was specifiek gericht op jonge bands die extra energie konden meegeven aan de avond en springerige, punkie bands als Pintandwefall (Finland) en Bonaparte (Duitsland) wisten de ‘Cul’ mee te krijgen in een onverwachts feestje op de dinsdag- en woensdagavond.

Muziekprogramma weekend Het zwaartepunt van de muziekprogrammering ligt in het slotweekend. Deze keer met iets minder locaties dan in 2008 en met meer balans in de afzonderlijke dagen qua hoeveelheid artiesten en stijlen. Door de betere locaties te behouden en de bands meer speeltijd te geven, speelden er relatief minder bands, maar werd er meer aandacht besteed aan de afzonderlijke optredens. Deze aanpak resulteerde in meer rust in de programmering, waardoor het publiek zijn vaak van te voren nauwkeurig uitgestippelde routes beter kon volgen. Dit fenomeen was duidelijk zichtbaar tijdens de weekenddagen. Vaak waren zalen zo’n tien minuten voor de aanvang van het optreden leeg, maar liep een zaal binnen enkele minuten vol met mensen die afkomstig waren van andere optre-

Incubate Jaarverslag 2009

dens. Met een tijdschema in de hand werden op deze manier de vele locaties van het festival over het algemeen goed tot erg goed bezocht. De iets bekendere artiesten waren prima verdeeld over de drie weekenddagen. Met de aansluiting tussen oude rotten The Damned en jonge honden als Pulled Apart By Horses en Dananananaykroyd werd de vrijdag een uitstekend punk/indie feestje en met de overgang tussen het ‘reguliere’ programma op zaterdag bij dublegende Mad Professor en het Generation Bass programma (hierover later meer) werden verschillende programma onderdelen tot één geheel gesmeed. Op zondag was er in het kader van ‘autoloze zondag’ een gratis buitenprogramma in de Muzetuin. Hier stond met de nadruk op Niet-Westerse groepen een programma dat een duidelijke aanvulling was op de rest van het programma. Twee jaar achter elkaar sloot Incubate af met bands die het moesten hebben van show en luid volume. Met het akoestische pianoconcert van Soap&Skin werd het festival stijlvol afgesloten in de kleine zaal van 013, die afgeladen vol was om deze Oostenrijkse zangeres in levende lijve te zien.

Door het aantal optredens te verkleinen, was er minder ‘vulwerk’ nodig en dat kwam het programma ten goede. Artiesten waren unaniem lovend over hun ervaring in Tilburg. Overal, van het kleine café Weemoed tot het grotere, meer dansgerichte Studio, waren de locaties goed gevuld en speelden artiesten voor een geïnteresseerd publiek. Enkele hoogtepunten van de muziekprogrammering in het weekend waren de gedreven garagerockers Masshysteri uit Zweden en het Amsterdamse impro-jazz duo Knalpot. Zowel gitarist James Blackshaw uit Engeland en het Deense neofolkcollectief :Of the Wand and the Moon: dwongen de Pauluskerk tot een staande ovatie. Jandek, een mystieke zanger/ pianist uit De Verenigde Staten die zelden optreedt maar voor Incubate graag een uitzondering maakte, liet met zijn vrije vorm van blues en country mensen letterlijk van hun stoel vallen in Paradox.

Whatnight / Whatbar Nieuw in 2009 was de samenwerking met kunstblog/ kunstenaarsinitiatief Whatspace (Koen Delaere, Bas van den Hurk en Olivier Nijs). Vier keer per jaar organiseert Whatspace een Whatnight, een uitgebreide avond met groot budget en grote(re) locatie en nog eens vier maal per jaar een Whatbar. Whatbar doet dit in samenwerking met kunstenaarsinitiatieven in diverse landen. De eerste Whatbar van het jaar vond plaats in Tilburg en bevatte een mooie mix van beeldend kunstenaars zoals Remco Torenbosch, Michiel Schuurman en muzikanten als V/Vm en Jack de Rapper. Door een volle zaal werd er afsluitend geheadbangd met lokale metalheld Patchman Marco. Tijdens Art Rotterdam werd Whatbar uitgenodigd door de blog Trendbeheer. Hier was een tequilabar ingericht en door de noisepunk van Adolf Butler en de kunst van Marc Bijl, Koen Delaere, Daan Samson en Juan Chavez werden

nietsvermoedende kunstkopers gedwongen hun definities van een expositie bij te stellen. Slechts een paar weken later was Whatbar te gast in het Mobile Institute te Brussel, waar de clash tussen kunst en muziek nog nooit zo voelbaar was als bij Franse breakcore muzikant The Deathmaker. Samen met Gijs Gieskes zorgde hij voor een loodzware en spannende soundtrack bij beeldend werk van Toni van Tiel, Wineke Gartz, Vincent Dams en S. Lloyd Trumpstein.

Whatnight viel in de smaak bij het publiek. Het was voor deze groep de eerste opening zonder speeches, maar met drank, een dj en kunst die hen ook aansprak Incubate Jaarverslag 2009

De vierde Whatbar was bij Nest in Den Haag. Beeldend kunstenaar Piet Dieleman en geluidskunstenaar Dirk Serries werden aan elkaar gekoppeld. Beiden wisten met subtiel werk een mooie sfeer neer te zetten waarbij het beeldende en muzikale aspect goed op elkaar aansloten. Ook bij de Whatbar in April was België ruim vertegenwoordigd. Met Dan van Severen, Hannes van Severen, Jens Wolf, SvenOle Frahm, Vaast Colson, Rob van Kranenburg, Pleuni van Tongeren & Anita Hrnic, Anselm Kiefer, Piet Dieleman, Remco Torenbosch, Michiel Ceulers, Joelle Tuerlinckx, David Ostrowski, David Jablonowski, Philippe Tonnard, Koen Delaere, Bas van den Hurk en Iddo Drevijn werd een ruim kunstprogramma neergezet dat muzikaal verlicht werd door Kania Tieffer. De locatie, de studio van Philippe Tonnard in Gent, leende zich voor een informeel feestje. Als laatste was er een Whatnight tijdens de officiële opening van Incubate. Belgische kunstenaars Vaast Colson en Dennis Tyfus stelden een publicatie samen met tekeningen en collages en presenteerden die in een installatie, waar vanuit ook oesters en tequila werden uitgedeeld aan de bezoekers. Omdat deze openingen traditioneel nogal stijf en saai zijn, viel deze Whatnight behoorlijk in de smaak bij het publiek, vooral bij de vele studenten die afkwamen op de opening van de New Jacks expositie, dat tegelijkertijd

plaatsvond. Het was voor deze groep de eerste opening zonder speeches, maar met drank, een dj en kunst die hen ook aansprak. Colson sloot Incubate af met De Huilbak, een Hummer met gehuil uit de speakers. Gehuil omdat Incubate alweer afgelopen is. In 2010 wordt de samenwerking met Whatspace verder uitgebouwd met een aantal Whatbars in binnen- en buitenland. Verdere Whatnights hangen af van financiering.

Autoluwe Zondag Incubate organiseerde in 2008 voor het eerst een aantal activiteiten rondom de Autovrije Zondag. De gemeenteraad van Tilburg had besloten mee te gaan in de landelijke “week van de vooruitgang” en confronteerde op de derde zondag van september haar bewoners en bezoekers met een autovrije binnenstad. Door een autovrije binnenstad was er ruimte om te skaten op straat, optredens te houden, stoepkrijtwedstrijden uit te schrijven en nog veel meer. Ook in 2009 werd besloten weer een Autovrije Zondag te houden, waar Incubate een rol in speelde. Echter, vanuit de gemeente werd afgedwongen dat de Autovrije Zondag ‘Autoluw’ werd. Bewoners en bezoekers werden gevraagd uit eigen initiatief de auto te laten staan. De relatief succesvolle formule van 2008, optredens en activiteiten op vier verschillende pleinen in de Tilburgse binnenstad, werd herhaald in 2009. Samenwerking met ‘Autoluwe zondag’ gaf Incubate de budgetten en mogelijkheden om een interessant niet-Westers muziekprogramma voor het hele gezin aan te bieden in de Muzetuin. Internationale acts als Orchestre Polyrhytmo de Cotonou en Los Siquicos Litoraleños gaven acte de présence in de Muzetuin, die was ingericht met gezellige zitjes, dranktentjes, biologische koffie en hapjes en een springkussen voor de kinderen. Het goede weer deed de rest.

Op het Willemsplein werd een Rollerdisco georganiseerd, waar clinics werden gegeven door het vermaarde Rollerdisco team uit Rotterdam. Vlakbij de rollerdisco werd in de Stadsstraat in samenwerking met de kersverse Tilburgse skateshop Kingdom een streetparcours uitgezet voor skaters en inliners. Het was hier bijzonder druk met kids die de meest halsbrekende toeren uithaalden. Op het Koningsplein gingen tijdens de stoepkrijtwedstrijd zo’n 100 kinderen weer aan de gang met een doos stoepkrijt, waardoor het grijze plein al snel veranderde in een kleurige oase van krijt en ranja. Als laatste werd op het Willemsplein een forum georganiseerd over de impact van alternatief vervoer op binnensteden. Het concept van de activiteiten rondom Autoluwe zondag was min of meer hetzelfde als in 2008. Echter, de aanloop van publiek was een stuk minder. De bezoekersaantallen in de Muzetuin en de stoepkrijtwedstrijd halveerden, en de Rollerdisco werd ook niet goed bezocht. Alleen de skatewedstrijd en het forum kregen voldoende aandacht. Aan het weer kon dit niet liggen, het was een stralende dag. Het concept ‘Autoluw’ lijkt de grootste boosdoener in dezen. Vanuit de gemeente werd geen momentum gegenereerd. Er was geen inzet van raadsleden en de

Incubate Jaarverslag 2009

James Blackshaw

wegen in de binnenstad waren, op een enkele paardentram na, net zo druk bezet als tijdens een normale koopzondag. Er stond zelfs een file voor de parkeergarage. Tevens werden er dit jaar veel meer activiteiten in de verschillende wijken rondom het centrum georganiseerd, wat de loop richting het centrum zeker heeft beïnvloed. Als de gemeente mensen bewust wil maken van hun autogebruik dan is dat in onze ogen slechts mogelijk door het handhaven en verplichten van het laten staan van de auto. Deze polderoplossing was geen succes, en er heerst dan ook grote twijfel of de Autoloze/luwe zondag in 2010 zal doorgaan. Voor Incubate zou dit erg jammer zijn, aangezien dit programmaonderdeel

Zo’n 100 kinderen gingen aan de gang met een doos stoepkrijt, waardoor het grijze plein al snel veranderde in een kleurige oase van krijt en ranja de organisatie in staat stelt een interessante verbreding te ontwikkelen op muzikaal gebied, en laagdrempelige activiteiten te ontplooien als het stoepkrijtkampioenschap.

Heavy Metal Bowling Ook in 2009 werd het inmiddels traditionele Heavy Metal Bowling weer van stal gehaald. Dit jaarlijks bacchanaal van bowling, metal en bier was wederom in een mum van tijd uitverkocht. Twintig teams van acht personen, met veelzeggende teamnamen als “3 minutes ‘till midnight”, “Balls to the Wall” en “Bösschenaren” bevolkten de bowlingbaan gedurende een aantal uren. Onder begeleiding van de zorgvuldig geselecteerde metalklassiekers door DJ Patchman Marco werd menig strike, spare en vooral veel gutterballs geworpen. Met Heavy Metal Bowling laat Incubate zien dat het festival niet alleen draait om highbrow kunst en cultuur, maar ook entertainment een prominente plek heeft in de programmering.

Filmprogramma In tegenstelling tot voorgaande jaren was het Incubate filmprogramma dit jaar meer gericht op de documentaire.

Tevens werd het filmprogramma als een opzichzelfstaande entiteit losgelaten om de cohesie met het programma te vergroten en meer achtergronden te kunnen geven bij de verschillende thema’s en disciplines. Er werd bewust gezocht naar independent documentaires die een

sloten daarnaast naadloos aan op het Generation Bass programma. Zelfs het festival onderdeel Heavy Metal Bowling kreeg een extra dimensie na het zien van de emotionele documentaire over de Canadese hardrock band Anvil, tevens een theaterpremière voor Nederland. Op donderdag was een groot gedeelte van de rechtenfaculteit van de Universiteit van Tilburg aanwezig bij het dubbelprogramma over copyright. Twee nieuwe producties, ‘Good Copy, Bad Copy’ en ‘R.I.P. A Remix Manifesto’, gingen in op specifieke vragen die de kunstenaar en ook de rechtenstudent van nu bezig houden. Ook vond de Nederlandse première van ‘American Artifacts’ plaats op Incubate, een documentaire over posterontwerpers en de geschiedenis van de concertposter, die een op een aansloot bij het Z-Stock project. De formule om via het filmprogramma meer achtergrondinformatie te kunnen geven beviel prima bij organisatie en publiek. De bezoekersaantallen waren zichtbaar hoger dan voorgaande jaren. De ingeslagen weg wordt de komende edities verder gevolgd.

Dans / Performance

aanvulling waren op al bestaande programmaonderdelen. Zo werd rondom Hermann Nitsch een uitgebreide samenstelling van eerdere performances getoond en was er een reeks korte films met ‘performance‘ en ‘overgave’ als overkoepelend thema. ‘Man, Ooman’ en ‘Mr. Catra the Faithfull’, twee films van Deense documentaire producent Rosforth,

Incubate Jaarverslag 2009

In navolging van een succesvol dansprogramma van 2008 werd ook dit jaar weer een duidelijke keuze gemaakt binnen dit discipline. Omdat hoofdgast Hermann Nitsch en de groep waarin hij zijn werk ontwikkelde in de jaren ‘60, de Weense Aktionisten, alom beschouwd worden als de uitvinders en ontwikkelaars van de performance art, werd een programma samengesteld dat verwantschap vertoonde en schatplichtig was aan deze kunstvernieuwers.

Sonja Augart cureerde het dansprogramma, dat de naam ‘Space that can be filled’ droeg. Zij zocht niet alleen naar de balans in het programma, maar stemde dat ook prima af op de rest van het weekprogramma, zodat alle voorstellingen, na een haperend begin, goed bezocht werden. Een veelgehoorde vraag na de editie van 2008 was waarom er in het weekend geen dans werd geprogrammeerd. Hierdoor werd besloten het programma twee dagen langer te maken, en ook dansprogrammering in het slotweekend aan te bieden. Een beslissing die goed uitpakte en waarop bezoekers ook erg goed reageerden, omdat nu ook de ‘weekendbezoeker’ kennis kon maken met de totale breedte van het programma. De weekendvoorstellingen waren de best bezochte voorstellingen van het festival.

latie en het nabeeld van Franko B., gezeten op een soort platform als een sculptuur. Ook de ‘kleinere’ performances waren sterk. De Oostenrijkse Doris Stelzer presenteerde een stuk waarin poses uit reclame en media werden geparodieerd en geherinterpreteerd. De Braziliaanse Micheline Torres maakte indruk met haar voorstelling Carne. Torres heeft een achtergrond in klassiek ballet en moderne dans en naast performances maakt ze ook choreografieën. Haar voorstelling was dan ook vanuit het oogpunt van een choreograaf gemaakt. Dit resulteerde in een strak gechoreografeerde performance waarbij Torres over de grenzen van dans heen ging. Dat deed ook Costes, een Franse noisemuzikant en performer, die de première van zijn nieuwe stuk ‘Mama pop and Daddy Noise’ speelde voor een volgepakte NWE Vorst.

Nieuw waren dit jaar de ‘nagesprekken’, waarbij een lokale persoonlijkheid uit de danswereld in gesprek ging met de choreograaf/uitvoerend kunstenaar. Met deze verbinding werd er veel meer duidelijk over de keuze voor een bepaald stuk en de achtergrond van de maker. Ook werd er steeds een verbinding met de stad gemaakt en gereflecteerd op lokale ontwikkelingen in het veld. De nagesprekken werden goed bezocht en gewaardeerd door het publiek.

De performance Don’t Leave Me This Way van Franko B. en Kamal Ackarie was al met succes in ICA, London en Palais des Beaux Arts in Brussel te zien en werkte ook in Tilburg verpletterend. Een korte, maar lichamelijke performance die de kijker letterlijk verblinde met een enorme lichtinstal-

Doris Stelzer

Incubate Jaarverslag 2009

Incubate Producties

Hermann Nitsch 14

Incubate Jaarverslag 2009

Generation Bass Marokkaanse pop gemixt met Latijns-Amerikaanse rap die een New Yorkse dj vond op een Angolees blog en draait op een Nederlands festival. Het blanke publiek vindt het ‘vrolijke exotische dansmuziek’ in de lijn van balkan beats. Tegelijkertijd wordt er in de favela op hetzelfde nummer gedanst.

De start van de blog Generation Bass (http://generationbass.com) vulde een gat binnen de wereldmuziek door een compleet overzicht te bieden van de ontwikkelingen binnen het hele veld, in plaats van zich op één muzikale stroming te richten, zoals de meeste blogs doen. Door de direct gratis te downloaden muziekbestanden hoort de lezer meteen waar het over gaat. Met deze formule werd binnen een half jaar ongekend resultaat behaald. In 2009 trok de blog 460.085 bezoekers. Hiermee trok generationbass.com eind 2009 om en nabij de 2000 bezoekers per dag. De broeder- en zuster blogs van Generation Bass zien deze inmiddels als een bron van informatie en in de scene legendarische muzikanten als Manu Chao en Federico Galliano noemen Generation Bass hun favoriete blog. Ten tijde van het schrijven van dit jaarverslag is het blog over de magische grens van een half miljoen bezoekers gegaan.

Hier heerst niet meer de logica van de lineariteit uit de Westerse kunstgeschiedenis

Generation Bass

Generation Bass op Lowlands

Hier heerst niet meer de logica van de lineariteit uit de westerse kunstgeschiedenis. Het is eerder een systeem van celdeling, mutaties, van non-academisch rizomatisch handelen waarbinnen het globale lokaal wordt en het urbane ruraal. In Generation Bass komen bastaardvormen van niet-westerse muziek zoals cumbia, kuduro, reggaeton en funk carioca/baile funk aan bod. Een nieuwe generatie niet-westerse producers mengt haar lokale muziek met westerse dancegenres als dubstep, grime, drum & bass en elektro.

Incubate Jaarverslag 2009

Generation Bass

Inmiddels schrijft een internationaal team van redacteuren aan de blog. Dat zijn: - Vincent Koreman - Amar al Huq (dj Umb – Persië / UK) - Cabbalo (Alberto Cabellero – Colombia / Canada) En gastschrijvers: - Zuzuka Ponderosa (Brazilië nu VS) - Federic Galliano (Frankrijk) In 2009 verschenen op Generation Bass in totaal 1.863 artikelen. In 2009 waren er 27 optredens, verspreid over Europa, Noord Afrika en Verenigde Staten. Belangrijke optredens waren onder andere op Lowlands, Festival Mundial, Contrabanda Festival, Tropical Tormenta in Texas en Generation Bass in München. Optredende artiesten zijn onder andere: Chief Boima (Jamaica), El Hijo De La Cumbia (Mexico), The Peronists (Argentinië), Cumbia Cosmonauts (Australië) en Douster (Argentinië). Has the internet put a wider audience in touch with non-Western music over the last few years? “Yes, of course. But the internet has put an even wider audience in touch with Western music over the same period.” - Dj/Rupture in Plan B magazine

Deze ontwikkeling werd gedurende het jaar vertaald naar een live situatie door elke maand kleine avonden te organiseren in muziekcafé Cul de

Nitsch

Sac. Hierdoor werd Tilburg alvast gemasseerd voor wat komen ging.Tijdens het slotweekend van het festival zelf werd Generation Bass een integraal onderdeel van de live-programmering. Hiervoor werden enkele belangrijke artiesten uit het veld uitgenodigd en samengesmeed tot een aaneengesloten programma, dat op de vrijdag en zaterdag de kleine zaal en de Batcave van 013 vulde en Studio Tilburg op zaterdag liet uitpuilen. Te gast waren onder andere Shackleton (Jamaicaanse dub gemengd met minimal house), João Brasil (favela funk/baile funk uit Brazilië), Filastine (Israëlisch/Indonesische dancehall), Schlachthofbronx (Ghettotech uit München) en Dj Beware & Motorpitch (baile funk gemengd met dancehall en house). Ook was er een stevig dubstep programma met een aantal namen die het genre van nieuwe impulsen voorzien, zoals Joker, Reso, Raffertie en A1 Bassline. Op de vrijdagavond was er een te grote overlap tussen het programma in beide zalen van 013, met als gevolg dat er een soort onderlinge concurrentie ontstond die in het voordeel uitviel van de grotere headliners. Voor volgend jaar is daar zeker nog verbetering mogelijk. Ook was het lastig een logische opbouw in de avond te krijgen met zoveel verschillende genres. Het is lastig de enorme hoeveelheid internationale aandacht voor het blog te vertalen naar bezoekersaantallen. Op de vrijdag in de Batcave na, waren alle zalen wel de hele tijd gevuld en werd er en masse gedanst op de swingende klanken van deze artiesten. Generation Bass blijft in blogvorm in 2010 doorgaan, evenals de optredens onder deze noemer tijdens diverse festivals en clubavonden in binnen- en buitenland. Ook op de volgende festivaleditie zal er weer een groot live event plaatsvinden.

Incubate Jaarverslag 2009

Hermann Nitsch NITSCH is het project rondom de Oostenrijker Hermann Nitsch. Hij was, in navolging van Sun Ra Arkestra op ZXZW 2008, centrale gast op Incubate 2009. Nitsch ontwikkelde in 1959, precies vijftig jaar geleden, het idee van het Orgien Mysterien Theater. Hij wilde in zijn werk alle kunsten (terug) laten aansluiten bij het theater van het primitieve oeroffer. Toch wordt hij nu vooral gezien als beeldend kunstenaar. Zijn werk werd deze keer niet gepresenteerd vanuit de traditie van de beeldende kunst, maar vanuit de traditie van de podiumkunsten. Gedurende de festivalweek gaf Hermann Nitsch zelf een optreden op een kerkorgel, leidde hij een masterclass en waren er, verspreid over diverse locaties in Tilburg, optredens van door Nitsch geïnspireerde artiesten, films en exposities. Het hoogtepunt lag op de festivalzaterdag, met de zoge-

noemde ‘Aktion’ van Hermann Nitsch zelf. Hermann Nitsch is een interdisciplinair kunstenaar avant la lettre. Hij combineert het totaaltheater van Wagner met le théatre de la cruauté van Antonin Artaud en action painting van Jackson Pollock. Bij een nieuwe generatie kunstenaars kwamen we deze totaalovergave en fixatie op het lichaam op verschillende plaatsen tegen. Van de anti-esthetische totaalperformances binnen Black Metal en industrial, het vleselijke theater van Franko B. en Ivo Dimchev, maar ook in “light” versies als het theater van Boukje Schweigman waar het lichaam en de beleving daarvan, het beeld en de ruimte, de manipulatie van de kijkervaring en de zintuiglijke ervaring centraal staan. Het totaalprogramma rondom Nitsch droeg bij tot de ontwikkeling van Incubate tot een kunstenbreed festival. Met een tentoonstelling van Nitsch in De Pont, een live performance van Nitsch en een dans/theater programma toegespitst op performance art, benadrukte Incubate zijn multidisciplinaire werkwijze. De samenwerkingen met Fontys Hogescholen voor de masterclass en met de Universiteit van Tilburg voor de opening van het festival, waarbij Nitsch werd geïnterviewd door Henk Oosterling, brachten een nieuw en jong publiek met Nitsch in aanraking. Als opmaat voor het festival begon enkele weken voor de komst van Nitsch een tentoonstelling in museum De Pont. Nitsch schildert in reeksen en giet (veelal rode) verf over het doek om deze achteraf met zijn handen te bewerken. Deze schilderijen hebben een nauwe relatie met zijn performances, vanwege de link tussen het smeren van verf en het smeren van ingewanden van geslachte dieren. In een binnenruimte in het museum waren zeven werken te zien, die nog nooit eerder in Nederland te zien waren geweest. Gedurende 4 weken trok de tentoonstelling 13.981 mensen. De Pont was tevreden met de

Het was een enorme stap voor Incubate om te gaan werken met dit zwaargewicht uit de beeldende kunst

tentoonstelling en verlengde deze met 3 weken. De Incubate-week begon op zondagavond met een interview van Nitsch door filosoof Henk Oosterling. Voor 180 bezoekers in theater De NWE Vorst gaf Nitsch een uitgebreide uitleg over zijn drijfveren en de achterliggende gedachten bij zijn werk. Het publiek stelde na afloop vragen. De samenwerking met de Universiteit van Tilburg in de voorbereiding tot

Nitsch

Incubate Jaarverslag 2009

Nitsch

dit gesprek leverde een boeiende conversatie op tussen Oosterling en Nitsch, die ook zijn eigen voorbeelden en leservaringen aanhaalde. Met behulp van scripts schrijft Nitsch zijn performances zorgvuldig uit. Deze werden tentoongesteld in Scryption, museum voor schrift. Naast de scripts werden videobeelden van performances getoond. Dit materiaal is zelden geëxposeerd. In de Openbare Bibliotheek Tilburg werd fotomateriaal van performances geëxposeerd. Ook was hier een volledige bronnenbank aangelegd met boeken van schrijvers die van invloed zijn op Nitsch’ werk en denken. Dit materiaal was te leen voor leden van de bibliotheek en van deze selectie werd in de periode van de tentoonstelling behoorlijk gebruik gemaakt. Er waren ook geluidsopnamen te beluisteren van een eerder orgelconcert van Nitsch in Glasgow en er waren nog nooit eerder vertoonde beelden te zien van een performance in Eindhoven uit 1982, gefilmd door Wijnand van Lieshout. In een vroeg stadium gaf Nitsch aan het belangrijk te vinden zijn kennis door te willen geven aan een jongere generatie. Incubate zette in samenwerking met Fontys Hogescholen en het Sandberg Instituut een masterclass op, waarbij studenten hun eigen werk bespraken met Nitsch.

Deze masterclass was ook publiekelijk toegankelijk. Hoewel de gespreksleider de eerste gesprekken niet echt goed op gang kreeg, kreeg zij Nitsch geleidelijk aan op dreef om commentaar te leveren op de werken van de studenten. Enkelen van hen werden meteen uitgenodigd om bij een volgende performance van Nitsch mee te doen of om op zijn slot in Prinzendorf langs te komen. Ook tijdens het filmprogramma in de Filmfoyer kwam Nitsch’ werk aan bod. Er werd, in het bijzijn van Nitsch zelf en onder het genot van een glaasje wijn uit zijn eigen wijngaard, een vier uur durende compilatie getoond van eerdere performances. Veel van de muziek die hierbij te horen was en die bij zijn ‘Aktionen’ gebruikt wordt, is door Nitsch zelf geschreven. Een chaotische schrijfstijl en een hoog bombastisch gehalte kenmerken de muziek van Nitsch. Referenties aan Wagner komen af en toe boven, maar improvisatie en volume zijn minstens net zo belangrijk. De partituren zijn wild beschreven en vormen een wirwar van noten en aanwijzingen. In een volle Pauluskerk speelde Nitsch, die zelfs zijn ellebogen gebruikte om het gewenste muzikale effect te krijgen, vier stukken. 120 mensen sloten het concert af met een lange staande ovatie.

Incubate Jaarverslag 2009

Hermann Nitsch

Referenties aan Wagner komen boven, maar improvisatie en volume zijn minstens zo belangrijk. Partituren zijn wild beschreven en vormen een wirwar van noten en aanwijzingen

De performance van Hermann Nitsch in Perron 58 was het slotstuk van de week. De Malerei performances van Nitsch zijn een combinatie van theater, muziek en beeldende kunst. Ze zijn zorgvuldig geënsceneerd, worden uitgebreid geregisseerd en volgen een script. Ze bestaat uit een vers geslacht dier om mee te schilderen en een rituele performance, opgevoerd door acteurs en vrijwilligers. Deze performance grijpt terug op het offerritueel zoals dat in de oudheid werd uitgevoerd. Christelijke en liturgische elementen worden verweven met heidense en paganistische gebruiken. Dit alles ging langs nogal wat mensen heen, die alleen de woorden ‘dood varken’ op hun netvlies hielden. Vandaar dat er veel onrust was in de pers over vermeende aangiftes tegen Nitsch en Incubate, de locatie op het laatste moment gewijzigd moest worden, er protest was bij de ingang

van het pand en er private beveiliging en politie geregeld was rondom de performance. Dit alles weerhield Nitsch en zijn team er niet van om een indrukwekkende performance neer te zetten. In de grote hal zag men voor aanvang van de performance gedekte tafels met vis, vlees, bloemen en fruit. De performance had niets van het effectbejag dat voor de hand ligt wanneer je met bloed en witte lakens aan de slag gaat. Zorgvuldig opgebouwd ontspon zich langzaam een performance die, ondersteund door een tienkoppig orkest, een duidelijke rituele inslag had. Pas op het eind culmineerde deze in een bloedorgie, waarbij de acteurs graaiden in de ingewanden van het dode varken. Het in grote getallen opgekomen publiek bleef serieus en geïnteresseerd kijken naar alle ontwikkelingen, waarbij het vooral

opviel dat er veel jonge bezoekers waren. Nitsch en zijn team toonden zich uiterst tevreden over de performance, de locatie en het publiek. Bij de afsluitende barbecue, waarbij het gebruikte varken werd schoongemaakt en opgegeten, nam Nitsch ook de moeite met alle vrijwilligers en deelnemers aan zijn performance te spreken en bedankte voor hun inzet.

New Jacks New Jacks is een overzicht van opkomende beeldende kunstenaars in Brabant. Met hulp van projectpartners WEI, TAC, Avans Hogescholen en NBKS werd een selectie gemaakt van de meest interessante ‘nieuwe’ mensen die de mogelijkheid kregen zich in dit programma te presenteren. De deelnemende kunstenaars waren tot dertig jaar oud, zijn maximaal vijf jaar geleden afgestudeerd, studeren nog aan een kunstacademie of grafi-

Hermann Nitsch

Incubate Jaarverslag 2009

Opbouw Wardruna

sche opleiding of hebben aantoonbare autonome kwaliteiten. Er werd een longlist gemaakt van dertig kunstenaars. Hieruit ontstond een selectie van tien kunstenaars. Door deze selectieprocedure bleef de input fris en afwisselend, wat ook te zien was in de verschillende resultaten. De deelnemende kunstenaars waren: Renée van Trier, Willem Claassen, Michiel van de Weerthof, Vincent Dams, Leonie Ruissen, Liselotte de Groot, Manon van Trier, Merijn Denkers en Jak Peters. Na een lang voortraject, met veel individuele aandacht voor elke kunstenaar, resulteerde dat in een overvolle opening met internationale bezoekers, positieve pers, televisieaandacht en negen bijzondere kunstwerken. Brabants Dagblad schreef over New Jacks onder andere “Bij vlagen briljant” en roemde Vincent Dams om zijn “prachtige installatie” en Merijn Denkers om het “indringende karakter” van zijn werk. Door deze kunstenaars samen in een ruimte te plaatsen en ze aan de slag te laten gaan met de thematiek rondom hoofdgast Hermann Nitsch ontstond een goed bezocht programma met een goede koppeling met de rest van het festival.

Reacties van de kunstenaars zelf en publiek waren erg positief. Het project werd gezien als een waardevolle toevoeging aan het kunstenveld. Volgend jaar wordt dit project voortgezet.

Wardruna @ Het Natuurtheater Een van de wensen van Incubate was om in 2009 het ommeland meer bij het festival te betrekken. Het eerste wapenfeit was het optreden van de Noorse rituele folkformatie Wardruna. Wardruna is een project van twee bekende muzikanten uit de black metal scene, Ghaal en Kvitrafn, beiden actief in de band Gorgoroth. De muziek van Wardruna staat haaks op die van Gorgoroth. Wardruna maakt ingetogen rituele folk muziek, uitgevoerd met traditionele instrumenten als geitenhoorns, stenen, boomstammen en trommels van elandvellen. De muziek grijpt rechtstreeks terug op de pre-christelijke Noorse mythologie en geschiedenis. Deze vaak duistere en occulte mythen en sagen zijn in de loop der eeuwen in Noorwegen sterk onderdrukt door de kerkelijke macht. Incubate zag een overlap met de legende van de Bokkenrijders, een bende rovers die in de 18e eeuw actief waren in delen van Brabant en Lim-

Incubate Jaarverslag 2009

burg. Volgens de overlevering sloten zij een pact met de duivel en bewogen zij zich ‘s nachts voort op vliegende bokken. De verhalen rondom deze legende vormden een mooi aanknopingspunt om een optreden van Wardruna te organiseren in het buitengebied. In eerste instantie lag de focus op een concert bij de hoeve “de Bockenreyder” op landgoed “de Utrecht” in Esbeek, een landgoed waar de Bockenrijders volgens de overlevering actief waren. Helaas viel dat plan na verloop van tijd in het water vanwege een grote bruiloft die in de Bockenreyder gepland was. Er werd toen besloten om uit te wijken naar Het Natuurtheater in Oisterwijk. Het Natuurtheater is het oudste amfitheater in Nederland. Het werd gebouwd in de jaren ‘50 van de vorige eeuw en doet sindsdien dienst als theater voor tal van producties en projecten. Het theater ligt midden in de Oisterwijkse bossen en vennen en is omringd door hoge dennenbomen. Het Romeinse uiterlijk van de zitvlakken geeft het theater een unieke, ruwe uitstraling. Vanuit Tilburg werd een shuttlebus service geregeld, die tegen een kleine vergoeding naar Oisterwijk en terug reed. Van deze service is gretig gebruik gemaakt.

Ongeveer 250 personen zijn door de bussen vervoerd. Daarnaast kwamen nog zeker honderd personen op eigen gelegenheid richting Oisterwijk. Mensen kwamen vanuit Frankrijk, Duitsland, België en Engeland speciaal naar het festival om het unieke optreden mee te maken. Het optreden van Wardruna zou in Esbeek worden ingeleid door een historicus, die een lezing zou geven over occulte mythen en sagen in Brabant. Door de verplaatsing van de voorstelling werd besloten de context iets breder te schalen. De Noor Kenneth Granholm, promovendus aan de Universiteit van Amsterdam op het gebied van vergelijkende mythologie, esoterie en magie, gaf een lezing over de invloed van oude mythen en sagen op de hedendaagse metal- en folkmuziek. Het was een erg interessante lezing, die door de reeds vroeg aanwezige bezoekers aandachtig werd gevolgd. Om 23.00 uur ‘s avonds, het was inmiddels aardedonker, begon het optreden van Wardruna met de typische roep van een schapenhoorn en fluit. In een setting van aarde, dennen, steen, hout, vuurkorven en een sfeervol uitgelicht podium, zaten alle bezoekers muisstil in afwachting van wat er komen ging. Wat het publiek zag werd door mensen achteraf beschreven als een bijna religieuze ervaring, een

Een overvolle opening met internationale bezoekers, positieve pers, televisie aandacht en negen bijzondere kunstwerken

Fritz Welch

godsdienstig ritueel. De groep leek zich in een volledige trance door de nummers te werken. De typerende, bijna Tibetaans aandoende keelzang van Gaahl werd afgewisseld met de satijnzachte zang van de zangeres van de groep, Lindy Fay Hella. Dit alles onder de dreunen van een stoïcijns doortrommelende drummer en de bezwerende klanken geproduceerd door de “boogluit” van bandleider Einar Kvitrafn. Na afloop van een goed uur muziek, dat voorbij leek te gaan in een kwartier, ontwaakte het publiek uit haar trance en trakteerde de band op een staande ovatie en een veel gehoorde maar tevergeefse roep om een toegift. Een toegift was wellicht ook niet op zijn plek geweest, het optreden was meer dan af. De woorden van drummer Erlend Gjerle typeren de beleving misschien nog het best: “I know that if the audience only had something close to the good experience we had on stage, it must have been a success!”

Met het project rondom Wardruna in het Natuurtheater zette Incubate een belangrijke stap in haar ambitie om het Brabantse ommeland meer bij het festival te betrekken. Dit is door zowel artiesten, bezoekers als organisatie zo

Incubate Jaarverslag 2009

goed bevallen dat de ingeslagen koers in 2010 wordt vervolgd en hopelijk verder kan worden uitgebreid met meer en andere projecten in unieke locaties als het Natuurtheater. Tevens hielp het de organisatie van natuurtheater om de waarde van de locatie aan een nieuw publiek te tonen. Enkele recensies: “De sfeer was mystiek, sacraal én bezwerend. Daar in het donkere bos met zijn onheilspellende stiltes, en het stenen amfitheater met brandende fakkels en vuurpotten. In het Oisterwijkse openluchttheater gaf de Noorse band Wardruna zaterdagnacht een schitterend, verstild folkconcert. Het verweerde bostheater paste er perfect bij.” “Met Lindy Fay Hella in de gelederen (...) blijkt een optreden van Wardruna een indrukwekkende ervaring. Het publiek dat tevergeefs om een toegift vroeg, vond dat ook.”

(Brabants Dagblad over Wardruna, 21-09-09, p. 15)

“Het publiek kijkt gefascineerd toe en applaudisseert pas als de nummers volledig beëindigd zijn. De bezwerende muziek, de dreunende tromslagen van Erlend Gjerde (Stonegard), de duisternis en de natuur versterken elkaar enorm en maken het optreden tot een unieke happening. Niet op de laatste plaats omdat Wardruna haast nooit optredens geeft. En als er dan al live gespeeld wordt, moet de locatie op zijn minst bijzonder zijn. Dat is in Oisterwijk vanavond absoluut het geval.”

(OOR over Wardruna) “Dit is niet zozeer een gewoon optreden als wel een totaalervaring, door de elkaar wederzijds versterkende combinatie van

locatie, muziek en het authentieke instrumentarium. Strikt genomen is ieder optreden natuurlijk een eenmalige gebeurtenis, maar voor dit concert geldt dat wel heel in het bijzonder. Als je dit hebt gemist, ben je absoluut één van de hoogtepunten van dit festival misgelopen.”

(3VOOR12/Tilburg over Wardruna) HELL YEAH!!!! I was there!!! It was an almost supernatural experience. Unbelievable!!! Just the road to the theatre was an adventure: through the dark with no lights. I saw some cameras, but I didn’t expect the production to be this great. The atmosphere in the theatre is well captured on film and the editing fits with the real situation. Well Done!!!

(Waddinxslayer op Youtube)

Er werd specifiek gekeken naar acts waarvoor de bezoeker extra tijd en aandacht nodig had en in een intieme setting goed tot hun recht komen

QU Junktions in Residence QU Junktions is een belangrijke spin in het web op het gebied van spraakmakende livemuziek in GrootBrittannië. Vanuit een voormalig politiebureau in Bristol organiseert QU Junktions concerten in The Cube,

Wardruna

Incubate Jaarverslag 2009

een kunstenaarsinitiatief in Bristol met ruimte voor experimentele muziek, film en performances. Bristol kent een boeiende muziekscene, die niet heeft stilgestaan nadat de triphop in de jaren ‘90 de stad op de muzikale kaart zette. Tot 2008 was QU één van de organisatoren van het belangrijke signalerende Venn festival in Bristol, waar experimentele bands als Sunburned Hand Of The Man, Matmos en Flying Lotus optraden. QU Junktions functioneert daarnaast als boekingsbureau voor een opmerkelijke stal artiesten, waaronder Omar Souleyman, Jandek, The Ex, A Hawk & A Hacksaw en Zun Zun Egui. Na de succesvolle samenwerking met het Noorse Blå in 2008 werd dit jaar QU Junktions gevraagd een deel van het weekprogramma van Incubate te cureren. In samenspraak met Incubate maakten zij een programma voor jazzclub Paradox. Er werd specifiek gekeken naar acts waarvoor de bezoeker extra tijd en aandacht nodig had en in zo’n intieme setting goed tot hun recht komen. De selectie bestond uit artiesten in uiteenlopende genres, die je normaal gesproken niet zo gauw terug ziet op Nederlandse podia. De pianist Hauschka opende het weekprogramma sterk. Het zeer enthousiaste publiek luisterde ademloos naar Hauschka en zijn geprepareerde vleugel. Een zelfde toewijding van het publiek was een dag later te zien bij het optreden van Gravenhurst. De intieme setting van Paradox blijkt uiter-

Z-Stock 2009

Orchestre Poly-Rythmo de Cotonou

Als netwerkfunctie is Z-Stock onovertroffen. De momenten dat deze ontwerpers elkaar spreken zijn op één hand te tellen mate geschikt voor dit soort verstilde optredens. Het was goed om te zien dat ook hele andere stijlen, zoals de dubstep van Bass Clef en hiphop van Infinite Livez op veel enthousiasme konden rekenen. Het publiek kreeg zo een mooie mix van nieuwe artiesten uit Bristol zelf en smaakmakers uit de Britse underground te zien. Ondanks dit grote verschil in stijlen was Para-

dox iedere avond goed gevuld met 75 tot 100 bezoekers. Zelfs op momenten dat er tegelijkertijd grote publiekstrekkers als Anaal Nathrakh en Future Of The Left in V39 stonden, was er voldoende publiek in Paradox. Het doel van de samenwerking met QU Junktions was niet alleen het binnenhalen van bijzondere artiesten, maar ook het binden van Britse mediapartners. Beide doelstellingen zijn behaald, hoewel het laatste maar voor een klein deel aan het QU Junktionsprogramma kan worden toegewezen. De meeste journalisten kwamen pas op de donderdag naar Tilburg. QU Junktions is een belangrijke intermediair, maar niet een naam die bekend is bij pers en publiek. Door samenwerking met Incubate konden ze niet alleen de artiesten uit hun stal, maar ook zichzelf aan het Nederlandse publiek presenteren. Dit is goed gelukt met een kwalitatief hoogstaand programma. VPRO’s 3VOOR12 waardeerde de optredens van Hauschka en Nancy Elizabeth zelfs met een negen.

Incubate Jaarverslag 2009

In 2008 werd de de Z-Stock posterconventie nog enigszins verborgen in het Duvelhok gehouden. In 2009 kreeg de beurs een prominentere plek op het Pieter Vreedeplein. Dit gezien de ervaringen van de makers tijdens het Reeperbahn festival in Hamburg, waar Z-stock op een plein midden in de stad plaatsvindt. In samenwerking met Mara Piccione, posterontwerpster en drukker bij Vera in Groningen en met het American Poster Institute, werden posterontwerpers van over de hele wereld uitgenodigd om naar Tilburg te komen en hun werk te tonen en verkopen. Als netwerkfunctie is Z-Stock onovertroffen. De momenten dat deze ontwerpers elkaar spreken zijn op één hand te tellen en blijven waardevol voor de ontwikkeling van deze toegepaste kunstvorm. De toeloop naar het opgetrokken tentencomplexje bleef echter klein en er waren niet zoveel posterontwerpers als vorig jaar, waardoor de mensen die wel kwamen kijken, slechts een klein kijkje in de posterkeuken konden werpen. De formule voor Z-Stock blijkt in deze setting niet helemaal te werken. Of dat aan de locatie ligt of aan het feit dat Tilburg misschien gewoon te klein is om op zo’n buitenlocatie een constante stroom mensen op de been te brengen voor zo’n nichemarkt is iets wat de komende tijd uitgezocht wordt. De terugkomst van Z-Stock voor de 2010 editie is daarmee niet verzekerd en er zal een goed, duidelijk plan moeten komen mits alle partijen hiermee verder willen.

Communicatie en marketing

Soap&Skin 24

Incubate Jaarverslag 2009

Algemeen “Het festival moet wel in evenwicht zijn. Nu kreeg een dood varken wel heel veel aandacht.” Deze quote van Vincent

Koreman in Brabants Dagblad op 21 september, de maandag na het festival, vat in het kort de publiciteit rond Incubate 2009 samen. Lokale politicus Hans Smolders, PVV-er Dion Graus, dierenrechtenorganisaties, skinheads en de gehele Nederlandse pers verdrongen zich rond het reeds geslachte varken dat gebruikt werd voor de performance van de centrale festivalgast Hermann Nitsch. Het grote verhaal van Incubate dreigde hierdoor naar de achtergrond te raken. Incubate kwam veelzijdiger dan ooit in de pers. Hoewel een dood varken de pers een tijd beheerste, werd het nooit de hoofdartiest. De controverse rond Nitsch begon met een artikel in Revu en een special in het Brabants Dagblad. Hierop volgde een aangifte wegens dierenmishandeling door Comité Dierennoodhulp en Stichting Rechten Voor Al Wat Leeft; organisaties die ook eigen ANP-berichten verstuurden. EenVandaag sprong erop in een doorwrocht item waar zowel Incubateartiesten als de lokale politicus Hans Smolders aan het woord kwamen. Ook NRC Handelsblad, De Volkskrant en Trouw brachten verdieping aan in de discussie. Door de naamsverandering kreeg Incubate veel media-aandacht. Tot juni 2009 werd Incubate vooral geroemd om haar marketing en open source aanpak, waardoor de inhoud verloren dreigde te gaan. Die stond weer centraal met Nitsch, maar ook met positieve recensies over het optreden van Wardruna in het natuurtheater, de aandacht voor de blog Generation Bass (onder andere door De Telegraaf en de 3FM ochtendshow van Giel Beelen) en de enthousiaste tweets over de Incubate Innovation Lecture met Andrew Keen. Het grootste compliment kwam van het Engelse toonaan-

Hermann Nitsch

Incubate 2009 was meer dan Nitsch. Dit onderschrijven de positieve recensies over o.a. Wardruna en Generation Bass gevende muziektijdschrift The Wire, dat een hele pagina aan Incubate wijdde. De recensie sloot af met: “Whatever we do, we want it to be completely different. It’s this straightforwardly adventurous spirit that makes Incubate a joyous, if exhausting, experience, and it’s something from which UK festival organizers could learn.”

Deze media-aandacht werd opgebouwd door: • Het voeren van een dialoog over Incubate via micromedia als Twitter, Facebook, blogs en fora. • Het inbedden van Incubate binnen media-partners. Met deze tactiek werd een “tipping point” bereikt waardoor andere media aanhaakten.

Social Media Van een festivalorganisatie die louter publiciteit maakt om zoveel mogelijk mensen naar het festival te trekken verandert Incubate steeds meer in een contentproducent die door het hele jaar Independent Culture promoot, zowel analoog als digitaal. De blogs zijn hier een goed medium voor. In 2009 publiceerde Incubate 3.657 blogposts die in totaal 650.787 keer bekeken werden. De homepage incubate.org trok vanaf de naamsverandering 377.536 bezoekers.

Incubate Jaarverslag 2009

Incubate trok veel laagdrempelige media: EenVandaag, Editie NL en bijna alle landelijke dagbladen

heid en loyaliteit binnen verschillende (niche)doelgroepen, het hele jaar door. Voor de editie van 2009 was de missie van de marketing geoperationaliseerd in acht doelstellingen: - Evenwichtigere aandacht voor alle kunstdisciplines

Incubate meer profileren als een multidisciplinair festival dat de volle breedte van de Independent Culture brengt. Incubate richtte zich in de marketing op alle disciplines en zette hier beleid op uit. Naast de aandacht voor het muziekprogramma trok Hermann Nitsch een grote hoeveelheid voor Incubate nieuwe pers. Inhoudelijk trok Incubate gezamenlijk op met kunstenaarsinitiatief Whatspace en organiseerde het met samen met de Eindhovense broedplaatsen TAC en WEI de expositie New Jacks. Hiermee zaaide het veel vertrouwen binnen een jonge beeldende kunstpubliek. Ook het dansprogramma en het filmprogramma kregen meer aandacht. - Doortrekken huisstijl in tekst en beeld

De blog inlog.org bericht over het umfeld van Incubate. De content bestaat

uit berichten over muziek, beeldende kunst, optredens en festivals, weggeefacties en grappige filmpjes. In 2009 publiceerden we hier 1.687 blogposts, die 187.140 keer bezocht werden. Ondanks de arbeidsintensieve formule blijft inlog.org een efficiënt medium om een duidelijk publiek bij Incubate en bij Independent Culture te betrekken. Op de blog Generationbass.com publiceerden we 1.863 artikelen die in totaal 460.085 bezoekers trokken. Wat begon als een documentatie van de artistieke zoektocht naar ontwikkelingen binnen de niet-Westerse dance groeide snel uit tot een motivator en hub binnen de globale dance-scene. Via deze kanalen staat Incubate (zowel als festival als de individuele organisatoren) constant in contact met onze community. Dit zorgt voor betrokken-

Voor het eerst communiceerde Incubate op de posters niet met een bulk artiesten, maar met in het oog springende slogans ‘Festival’, ‘Tilburg’, ‘Music Art Dance Film’ en ‘Too many artists for this poster.’ Volgend jaar wordt deze lijn doorgetrokken. - Professionalisering marketingafdeling

De marketingmedewerkers kregen meer uren, waardoor er gewerkt kon worden met stagiaires. Tevens werd gewerkt aan de standaardisering van de processen en konden bestaande partnerschappen door extra beschikbare uren worden uitgediept.

en fora, terwijl de kunstkenner via meer ‘traditionele’ media als Metropolis M en HTV De IJsberg informatie kreeg. Daarnaast werd er een ANP Perssupport account gestart om de grotere nieuwsfeiten wereldkundig te maken, zoals de naamsverandering en de komst van Nitsch. Door deze werkwijze trok Incubate naast niche-media veel laagdrempelige media: Het haalde nationale televisie met EenVandaag en Editie NL en alle landelijke dagbladen (NRC Handelsblad, AD, De Volkskrant, Trouw en De Telegraaf) schreven over Incubate 2009. Ook andere laagdrempelige media als OOR, Nu.nl en Studio Brussel besteedden aandacht aan Incubate. - Nieuwe mediapartnerschap aangaan met toonaangevende media

- Differentiëren van informatie naar verschillende doelgroepen

Naast de ‘vertrouwde’ mediapartners als Gonzo(Circus) en 3VOOR12 waren er een aantal opmerkelijke nieuwe mediapartners. De samenwerking met De Groene Amsterdammer werd uitgebreid en door de samenwerking met de kunstkrant HTV De IJsberg, waar Incubate gastredacteur was, werd er een nieuw beeldende kunstpubliek aangeboord.

De informatiestromen waren in 2009 tweeledig: er werd zowel gebruik gemaakt van niche marketing als van massale informatieverstrekkers. Door het inzetten op nichemarketing werden veel verschillende doelgroepen op een, voor hen, juiste manier bereikt. De Der Blutharsch-liefhebber werd op de hoogte gehouden via blogs

Buitenlandse mediapartnerschappen waren er dit jaar van The Quietus, Kruger en Drowned in Sound. Hierdoor profileerde Incubate zich goed op de Engelse markt. Een doelstelling die voor 2009 gesteld werd. De muzieksite Last.FM was partner en bood 600.000 targetted banners op haar website aan.

Incubate Jaarverslag 2009

bezoekersonderzoek dat na het festival is gehouden staat dat ruim 45% van de bezoekers Incubate kent door vrienden, familie en kennissen. Ook het aantrekken van fans van artiesten is goed gelukt. Dit komt door specifieke marketing in de niches, zoals bijvoorbeeld gothic/industrial (Summer Darkness advertentie, Wardruna flyer), hardcore (flyer vooral bedoeld voor een jongere generatie, 16-20 jarigen) en een agressieve campagne rond Andrew Keen (via onder meer Bijgespijkerd, Spits en De Groene Amsterdammer).

Samenwerking met mediapartners

Centbisous

The Sea - Integreren mobiele media in marketing

Dit jaar had Incubate voor het eerst een mobiele website. Deze werd nog niet heel goed bezocht en moet dan ook beter worden aangekondigd tijdens het festival. Nu stond de URL alleen op de E-Tickets en op de website in de lichtkrant. De overige mobiele participatie liep erg goed. Incubate besteedde veel aandacht aan het activeren van de community, waarbij de Incubate medewerkers via constante micro-messagen via Twitter en Facebook zelf het voortouw namen. Veel bezoekers plaatsten via hun mobiel live-verslagen door middel van teksten op Twitter en Facebook en stuurden ook foto’s en video’s door naar hun netwerken. Tijdens het festival werden op verschillende plaatsen twitter-muren geplaatst. Met Cre8ion.lab startte Incubate een pilot op het gebied van mobiele media. Via Bluetooth werden de bewegingen en het gedrag van bezoekers bijgehouden. De eerste resultaten zijn

veelbelovend. Het geeft Incubate concreet inzicht in het bezoekersgedrag. Deze pilot wordt voor 2010 vervolgd. - Een narratieve vorm van marketing toepassen; meer een verhaal vertellen in tekst en beeld

Het meer op sfeer inzetten (in verhalen denken) is goed gelukt, vooral door het constante gebruik van social media en door het partnerschap in beleving met Vedett. De algehele sfeer van Incubate goed in beeld geweest. Ook schreven blogs als Generation Bass en Kicks For Free mee aan het verhaal achter Incubate. Dit jaar was er veel ruis op de vlakken van waar verantwoordelijkheid lag voor opnames video, audio en fotografie. Een coördinator die tijdens het festival dit op zich neemt is een must komend jaar. - Meer bezoekers trekken

Er is, in een tijd van recessie, een stijging van de bezoekersaantallen. Vooral via peer-2-peer is het gelukt veel bezoekers te bereiken. In het

Incubate Jaarverslag 2009

De samenwerking met mediapartners was dit jaar minder gericht op het verkrijgen van zo veel mogelijk mediapartners (er prijken 15 logo’s van mediapartners in de festivalgids, in tegenstelling tot 14 vorig jaar), maar op een verdieping van de samenwerking. Zo zijn er goede contacten met De Groene Amsterdammer en HTV De IJsberg. Daarnaast waren de pijlen voor de internationale pers gericht op Engeland. Voor 2010 zal het beleid nog meer gericht zijn op het verdiepen van de relatie met bestaande mediapartners.

Lokale pers 3VOOR12/Tilburg is weer een heel betrouwbare partner gebleken. Ze versloegen het festival met in totaal 144 artikelen. Brabants Dagblad wijdde negen artikelen aan Incubate. Zo was er, naast de Nitsch-artikelen, aandacht voor Wardruna en New Jacks in aparte artikelen en een aantal grote overzichtsartikelen. Omroep Brabant schonk veel aandacht aan Nitsch, meerdere keren zowel op radio als op televisie. Ook is er een reportage gemaakt over New Jacks. Verder was er een goede en vruchtbare samenwerking met de Uitloper en was er veel aandacht in het Stadsnieuws en op Tilburg.com. Ook Tilburgse Koerier, TilburgZ en Uit in Brabant schonken aandacht aan Incubate.

tUnE-yArDs

Nationale pers De verzwaring van nationale partners die in 2008 was ingezet, is ook in 2009 te zien. Zo was De Groene Amsterdammer een goede mediapartner om zowel Andrew Keen als Hermann Nitsch naar een breder publiek te trekken. HTV De IJsberg was een uitstekende partner binnen de beeldende kunst. Bijgespijkerd was een goede ingang richting het nieuwe media en marketingpubliek dat Andrew Keen trok.

The Wire in Tilburg. Deze journalisten zijn met dank aan Muziek Centrum Nederland naar Tilburg gehaald. Global Soundtracks is zonder geld vanMuziek Centrum Nederlandnaar Tilburg afgereisd en heeft hier een podcast gemaakt.

laten lopen. Op Festivalinfo, FileUnder, Trendbeheer, Last.FM en KindaMuzik werden banners geplaatst.

Betaalde advertenties Er waren betaalde advertenties in Twisted Wrongs Crooked Rights, NRC, NRC Next, OOR, De Groene Amster-

“It’s innovative ideas like this that keep the festival scene interesting. And that’s not even mentioning the amazing artists”

De regels voor partners als KinkFM, Cut Up, Subbacultcha! en KindaMuzik moeten aangescherpt worden, er moet een duidelijke inhoudelijke bijdrage zijn. Met artikelen in Metropolis M, Telegraaf, de Volkskrant, NRC(Next), Trouw en OOR en items in EenVandaag en Editie NL was er een goede spreiding in het medialandschap.

Internationale pers Voor 2009 was de doelstelling om zoveel mogelijk Engelse pers enthousiast te krijgen voor Incubate. In 2008 waren er al contacten met Terrorizer en Drowned In Sound. Terrorizer heeft deze editie niemand gestuurd, Drowned In Sound was wel weer aanwezig. Ook aanwezig waren The Quietus en Resonance FM. Joseph Stannard van Resonance FM was meteen ook voor

In België was er met Gonzo (Circus), Ruis, Kwadratuur, Rock Tribune en Studio Brussel ook weer veel aandacht voor Incubate. Andere persaandacht kwam onder anderen uit Polen, Brazilië, Noorwegen, Duitsland en Israël.

Digitaal Last.FM was de enige digitale mediapartner dit jaar; Incubate was een gesponsord festival op de website, kreeg 600.000 targetted banners en vaardigde een DJ Team af naar Incubate. Incubate heeft op verschillende websites bannerpromotiecampagnes

Incubate Jaarverslag 2009

dammer, HTV De IJsberg, Gonzo (Circus), Kruger, Terrorizer, Subbacultcha!, Mister Motley!, The Wire, Summer Darkness festivalgids en Rock ‘n’ Roll Highschool. Aandacht nationale media onder andere: EenVandaag Editie NL NRC Next (2 artikelen) NRC Handelsblad (5 artikelen) Telegraaf (2 artikelen) Volkskrant Trouw Brabants Dagblad (29 artikelen)

OOR (3 artikelen) Management Team 3VOOR12 KindaMuzik (7 artikelen) Dutch Cowboys De Groene Amsterdammer (3 artikelen) Aandacht internationale media onder andere: The Wire (2 artikelen) Pitchfork Kruger (2 artikelen) The Quietus (3 artikelen) Drowned in Sound (2 artikelen) Global Soundtracks (2 artikelen) Studio Brussel Gonzo(Circus) (7 artikelen) Rock Tribune Ruis (2 artikelen) Kwadratuur

Soundbytes 2009 Pers “The Incubate Festival (formerly the ZXZW fest) will bring a whole mess of iconoclastic artists from different disciplines to the Dutch city of Tilburg September 13-20. The truly impressive musical lineup includes Jandek, the Damned, Mad Professor, Joker, Future of the Left, James Blackshaw, Shackleton, Kayo Dot, Blues Control, and Anaal Nathrakh.”

(Pitchfork.com) “Het enige festival waar nog echt wat nieuws te ontdekken valt.”

(OOR, 09-09) “Formerly known ZXZW, Incubate is a truly original festival. While most festivals cover one specific type of entertainment, Incubate covers it all. Be it dance, art, music or film, this festival held nothing back and as a result, it is one of the most enjoyable festivals I’ve ever been to… It’s innovative ideas like this that keep the festival scene interesting. And thats not even mentioning the scores of amazing artists from all over the world who headlined all of Incubate’s intimate performances, which placed black metal beside folk, electronica beside modern jazz, even pop beside poetry.”

(Global Soundtracks, 24-09-09) “In the closing hours of the festival, the organizers relate their burgeoning plans for

2010: “Whatever we do, we want it to be completely different.” It’s this straightforwardly adventurous spirit that makes Incubate a joyous, if exhausting, experience, and it’s something from which UK festival organizers could learn.”

(The Wire, December 2009, p. 79) “Ondanks alles handhaven dit festival, er is al middelmaat genoeg!”

(Jazzpodium.com) “Alhoewel de geschiedenisles in Weens Aktionisme heel veel aandacht opzoog, bewees Incubate zich toch vooral als het festival dat staat voor de pure sensatie van kunst en dan van muziek in het bijzonder.” (...) “Je kunt van alles tegenkomen op Incubate. Het festival is met een eigenwijze programmering een van de meest opvallende festivals van Tilburg, misschien wel van Nederland.”

(Brabants Dagblad, 21-09-09, p.8) “The festival used to be called ZXZW but changed its name after getting a call from the distinctly more uptight SXSW people in Texas. Just in case anyone got confused and accidentally went to the lowlands in Europe instead of the Lone Star State. Anyway, I’m sure this is the superior experience whatever it’s called. It’s certainly my festival of the year alongside Capsule’s Supersonic in Birmingham. (It runs along similar lines, drawing in avant garde, experimental and extreme music as well as art and culture from the perimeter.) This throws up experiental clash which we enjoy greatly. Well, we enjoy greatly

Incubate Jaarverslag 2009

until one of our party starts smoking ketamine with a black metal band on the last night. But the less said about that the better . . .” (...) “Outside it’s obvious that Incubate points toward some new form of spiritually beneficial tourism. A moveable feast where a new town, a blank canvas, is used to paint ideas onto; ideas of contemporary art, noise, philosophy . . . So Incubate taught us a lot. That a clean, healthy, tolerant, art and music friendly city with a strong ecological heart is not that much of a struggle to achieve. But mainly it has taught us not to smoke ketamine with the band.”

(The Quietus) “It’s fair to say that Incubate’s modesty is a little disconcerting if you’re used to music festivals being exuberant-bordering-on-rowdy affairs. (…) Tilburg is so small that in a subtle way Incubate effects a wholesale change upon it; noise bands in pubs, blood on the floorboards, hymnals in the dark, magic in the forests. It’s not so much Fun Zone as Twilight Zone, and there’s a lot to be said for that.”

(Drowned In Sound) “Incubate 2009 werd gekenmerkt door een feilloze organisatie, heerlijk festivalbier en een bijzonder afwisselende line-up die naar het zich liet aanzien vooral door de “echte” muziekfans werd gewaardeerd.”

(FileUnder.nl) “Incubate confuses and amazes you again!”

(Asice.net)

“Een week lang alleen maar obscure bands, kunst en film. Niet voor niets loopt de toonaangevende muziekwebsite Pitchfork al jaren weg met het voormalig ZXZW-festival.“ (...) “Verder staan er vooral veel onbekende acts geboekt. Nieuwe muziek ontdekken dus. Dat is ook wel weer eens fijn aangezien er op veel andere festivals zo weinig echt nieuws meer te vinden is.” (...) “Wat wel opvalt tijdens een bezoek aan Incubate is de rust. Het is eigenlijk nergens dringen, maar toch ook weer niet ontzettend leeg. Tel daarbij het bier van sponsor Vedett bij op en je komt op een ontzettend fijn festival.”

(Festivalinfo.nl) “Incubate mag namelijk alweer terugkijken op een erg geslaagde editie en zal het moeilijk hebben om deze te overtreffen.”

(Rock Tribune, Oktober 2009) “Incubate blijft zichzelf vernieuwen en is er deze editie in geslaagd om een toch al goed concept een stap verder te brengen. Bijzondere acts, afwisselende locaties en de uitbreiding met nieuwe kunstdisciplines houden het festival verrassend. Dat is precies waar de Incubatebezoeker voor komt; om zich een weekend lang te vergapen aan ontdekkingen.”

(KindaMuzik.net) “Incubate wordt ieder jaar sterker. Het festival blijft verrassen met enerzijds wat grotere namen, maar anderzijds vooral talent uit de underground die snel wel eens zouden kunnen doorbreken. Dit plaatst het festival inmiddels naast Metropolis dat ook een duidelijke signaleerfunctie heeft wat betreft de bands van morgen.”

(Muziek.nl) “Festivals als Le Guess Who?, de Affaire, Incubate en Into the Great Wide Open

moeten gekoesterd worden.”

(KindaMuzik, recensie Le Guess Who 2009) “Een festival dat, wat ons betreft, nooit hoeft te stoppen. Elk jaar levert het verrassingen en nieuwe ontdekkingen, iets wat je op de populairdere festivals absoluut niet zo snel zal vinden.”

(Roarezine.com)

“Dit is niet zozeer een gewoon optreden als wel een totaalervaring, door de elkaar wederzijds versterkende combinatie van locatie, muziek en het authentieke instrumentarium. Strikt genomen is ieder optreden natuurlijk een eenmalige gebeurtenis, maar voor dit concert geldt dat wel heel in het bijzonder. Als je dit hebt gemist, ben je absoluut één van de hoogtepunten van dit festival misgelopen.”

(3VOOR12/Tilburg over Wardruna) “Incubate als het Eurosonic van het zuiden?”

(Alternative.Blog.nl) “De sfeer was mystiek, sacraal én bezwerend. Daar in het donkere bos met zijn onheilspellende stiltes, en het stenen amfitheater met brandende fakkels en vuurpotten. In het Oisterwijkse openluchttheater gaf de Noorse band Wardruna zaterdagnacht een schitterend, verstild folkconcert. Het verweerde bostheater paste er perfect bij.” (...) “Met Lindy Fay Hella in de gelederen (...) blijkt een optreden van Wardruna een indrukwekkende ervaring. Het publiek dat tevergeefs om een toegift vroeg, vond dat ook.”

(Brabants Dagblad over Wardruna, 21-09-09, p. 15) “Het publiek kijkt gefascineerd toe en applaudisseert pas als de nummers volledig beëindigd zijn. De bezwerende muziek, de dreunende tromslagen van Erlend Gjerde (Stonegard), de duisternis en de natuur versterken elkaar enorm en maken het optreden tot een unieke happening. Niet op de laatste plaats omdat Wardruna haast nooit optredens geeft. En als er dan al live gespeeld wordt, moet de locatie op zijn minst bijzonder zijn. Dat is in Oisterwijk vanavond absoluut het geval.”

(OOR.nl over Wardruna)

Incubate Jaarverslag 2009

”Als in trance wordt je meegezogen naar een nieuwe schone wereld. Van armetierig concertje wordt je deel van een “event”. Wat harmonieleer? Welke timing? Waarom techniek? Berusting en gelukzaligheid worden je deel. Dit is pure magie. Een wonder vindt plaats. Een ervaring die ik niet los kan laten. Ik ben bekeerd! Jezus... ik geloof in Jandek.”

(Gonzo(Circus) op hun blog over Jandek) “Nitsch is een fenomeen om naar te kijken; hij legt hypocriete gedachten in het menselijk geïnstitutionaliseerde cognitieve brein bloot, maar accepteert ze ook. Het meest angstaanjagende van de hele performance vind ik dan ook hoe weinig ik zelf gechoqueerd ben door de soms gruwelijke taferelen, en met mij eigenlijk het complete publiek, terwijl de gruwelijke beelden die Nitsch ons voorschotelt eigenlijk verdomd dicht bij onze eigen aard liggen. Dat voor elkaar krijgen, dat noem ik kunst.”

(3VOOR12/Tilburg over Nitsch performance) “De vraag of het allemaal de moeite waard was geweest, kan zeker positief worden beantwoord. De Tilburgse vrijwilligers die onder leiding van de vaste kern Oostenrijkse acteurs deelnamen waren stuk voor stuk enthousiast. ,,Dit was een fantastische ervaring”, zei een jongen met

bebloed gelaat. Bij de bezoekers overheerste het gevoel van tevredenheid een van de legendarische performances van Nitsch, al dertig jaar verguist én bewierookt, te hebben meegemaakt.”

(Brabants Dagblad over Nitsch performance, 21-09-09)

Artiesten “Zurück aus Neapel habe ich die vielen wunderschönen Fotos gefunden. Es war eine schöne Zeit mit Euch in Tilburg und alles hat wunderbar geklappt. Vielen, vielen Dank an Dich und Vince und die vielen anderen.”

very interesting for me. I could stay in Tilburg only for two days, but the Incubate festival was large and very exciting. And I feel very glad that I was able to participate in incubate this time. Thank you for good organizing. And it was nice to meet you. I hope that I can participate in Incubate festival again!”

I thought the festival vibe was great, organizers super friendly, and very well programmed. You guys are kindred spirits in lots of ways, so it made total sense for us to come and join you for this festival. I hope it all went OK for you. I am guessing you are taking a break this week!”

(Mark van QU Junktions)

(Tetsuya Hori) “I really loved Incubate.”

“We had a blast! Saw lots of bands, great town, venues too!”

(Amelia Andersdotter, Pirate Party)

(Jesus of Spazzareth) “We had a great time and it was a great festival (from what we saw).”

(Rita & Hermann Nitsch)

(Troum) “Thanks guys that was amazing experience!”

“Just wanted to say thank you for a great weekend in Tilburg. I know if the audience only had something close to the good experience we had on stage, it must have been a success!”

(Cooly G)

(Erlend Gjerde van Wardruna) “I recently played at the festival in Tilburg and didn’t get a chance to say thanks to everyone involved or even say goodbye as I had to rush off to play another gig in Essen later that evening. (…) The night seemed great and I would have loved to have been able to stick around.”

“The show at the Incubate festival went great. (…) We did a great show, and had a very great time at the festival and the pub after the gig. Our regards goes to the festival crew and the Little Devil crew, for giving us a great time in Tilburg. We’d love to come back again!”

(Shackleton)

(Syrach op Metalunderground.org)

“I had such a great time at the festival. Thanks for everything. Hope to return some time.”

“Thanks for this years festival! It was an amazing experience.”

“Just a quick email to say thanks for bringing Bronnt over to Tilburg, Incubate is an exceptional festival and it was a pleasure to play - thanks to you for being so helpful too. Extra thanks for getting us accommodation at Jac & Leonie’s - they were extraordinarily nice hosts.”

(Bronnt Industries Kapital)

Vrijwilligers “Jullie ook weer gefeliciteerd met het succesvolle georganiseerde festival, en zeker tot ziens !!!”

(Jose van Helden)

(Sten Ove Toft van Altaar)

(Lasse Marhaug) Firstly I’d like to say a big thank you for having us at the festival this year! We had a really great time and it was the perfect way to end the tour. Paradox was such a nice venue. We will all highly recommend the festival to everyone we know. (...) We played and met Tujiko Noriko on the Sunday & wish to ask het whether she would like to collaborate in the future. However, I cannot find any contact information for her anywhere on the internet. Do you happen to have an email address for her or her manager?”

(Constellations) “The feedback of audiences in Tilburg was

“Ik vond het erg leuk om te werken bij een van de leukste festivals van Nederland!”

(Bram) “Incubate was an amazing festival!!! We had a brilliant time.(…) Anyway we just wanted to say thanks, and to say what a great festival you guys run!”

(Kid Pang) “Thanks again for helping to set up what was one of our favourite shows of our tour.”

(Altar of Plagues) “Thanks a lot for having us at Incubate. Was cool to meet you and have the opportunity to bring these acts to Holland. My only regret is that I only came for 2 days. Totally crazy... Rasha had a blast by the way.

Incubate Jaarverslag 2009

“De rust is weer in m’n huis terug gekeerd ... Het was wel volle bak met de 5 aardige lui van Die! Die! Die! De koekenpan sist nog na, van de gebakken eieren met bacon :-) Ik heb zo’n tof weekend gehad, met de vele muzikale verrassingen, super! Wil je een grote pluim doorgeven aan de muziek programmeur[s] van me, of wie daar bij betrokken zijn geweest. En natuurlijk ‘n dikke pluim op de hoedjes van alle medewerkers van Incubate!! Ik heb genoten! Zelfs het zonnetje was van de partij :-) Incubate in Tilburg, the match is perfect!”

(Anja)

Interne organisatie

Raffertie 32

Incubate Jaarverslag 2009

het geld besteed aan medewerkers, huisvesting en kantoorkosten, was het maar de vraag of de inhoudelijke doelstellingen van de prestatiecontracten behaald werden in 2009. Met deze terechte kritiek heeft de RvT echter toch besloten in te stemmen met het voorgestelde loondienstverband.

Niet alleen de naam, maar ook de organisatie van Incubate veranderde in 2009. Terwijl de economische crisis op de loer lag, kreeg Incubate structurele ondersteuning. Hiermee was er meer financiĂŤle slagkracht en kon de organisatie verder professionaliseren. Om deze professionalisering te bezegelen, trok Incubate in oktober in een nieuw pand.

Het loondienstverband is vrij basaal van aard. De directie, die gemiddeld meer dan full time werkt, heeft vanaf januari een contract voor 32 uur in de week. Er is nog steeds geen geld voor bezoldiging volgens CAO normen die vergelijkbare instellingen wel kunnen hanteren, alsmede dat er er geen geld is voor voorwaarden als pensioenopbouw of het uitbetalen van overuren.

Professionalisering De toezegging van een structurele subsidie voor de kunstenplanperiode 2009 tot en met 2012, door de provincie Noord-Brabant en de gemeente Tilburg, heeft de organisatie in 2009 enigszins doen stabiliseren. Door een toezegging voor een periode van vier jaar kwam er op een aantal gebieden zekerheid. Belangrijkste en meest stabiliserende stap is dat de driekoppige directie vanaf januari 2009 in loondienst is gekomen van de stichting. Waar voorheen nog een wis en onzeker bestaan werd geleid via een VOF, kon de directie vanaf 1 januari een redelijk zeker bestaan gaan leiden als werknemer van de stichting die ze ooit zelf oprichtte. Binnen de Raad van Toezicht (RvT) heerste twijfel over deze beslissing. Het verband tussen directie en RvT werd op deze manier geformaliseerd, waarmee de vraag rees of de organisatie financieel gezien gezond genoeg was om deze beslissing te onderbouwen. Er waren immers geen reserves, waardoor geen bestuursaansprakelijkheidsverzekering kon worden afgesloten. Daarnaast lagen aan de toezeggingen van de gemeente en de provincie prestatiecontracten ten grondslag. Met het grootste deel van

Amolvacy

Toezegging van een structurele subsidie heeft de organisatie in 2009 enigszins doen stabiliseren Incubate Jaarverslag 2009

Ander onderdeel van de professionalisering is het streven naar een goedkeurende accountantsverklaring. Dat wil zeggen dat de interne organisatie met betrekking tot geldstromen en alles wat daarbij komt kijken helemaal is geformuleerd, en dat alle procedures waterdicht zijn vastgesteld. Als na controle van de accountant blijkt dat de organisatie zich gehouden heeft aan de geformuleerde procedures, wordt een goedkeurende verklaring verstrekt. Samen met vaste boekhouder Buro Bilan is begonnen aan het opstellen van een Administratieve Organisatie Interne Bedrijfsvoering (AOIB). Tevens zijn alle personele functies binnen de organisatie vastgelegd door het beschrijven van de Taken, Bevoegdheden en Verantwoordelijkheden (TBV) die behoren bij de functies. De AOIB, in combinatie met de TBVâ&#x20AC;&#x2122;s, vormt de basis voor de goedkeurende

Omgaan met de crisis

accountantsverklaring. Helaas is het voor 2009 nog niet mogelijk om deze verklaring te verkrijgen, aangezien het eerste deel van het jaar nog niet volgens de procedures zoals die beschreven zijn in de AOIB is gewerkt. Tevens is het startsaldo van 2009 nog niet vastgelegd. Vanaf juli 2009 is de AOIB echter geïncorporeerd in de modus operandi van de organisatie, en in januari 2010 zal het startsaldo worden vastgesteld, om vanaf daar te gaan werken naar de goedkeurende verklaring. Om de formele professionalisering helemaal af te maken startte Incubate in 2009 met tijdschrijven via Getharvest. Getharvest is een web-based programma dat uren bijhoudt en naar taken toeschrijft. Voor de realisatie van de editie 2009 zijn door de 11350 arbeidsuren door het programma geregistreerd. Dit betreft de inspanning van de 8 medewerkers die hun uren bij houden in Getharvest. Hierbij kan de inzet van talloze vrijwilligers, projectleiders, stagiaires en overige medewerkers nog bij opgeteld worden.

De eigen inkomsten van Incubate zijn dit jaar absoluut gezien een flink stuk gestegen. Zo’n 40% van de begroting werd gedekt door eigen inkomsten

2009 was ook het jaar van de mondiale economische crisis. Ook de entertainment- en cultuursector ontkwam niet aan de gevolgen hiervan. Grote fondsen zagen hun budgetten halveren, bedrijven bevroren hun sponsoringsbudgetten en consumenten hielden en masse de hand op de knip. Ook voor Incubate zijn de gevolgen duidelijk merkbaar. Naast een ietwat tegenvallende groei in de bezoekersaantallen, zijn ook in het oog springende projecten als het exposeren van een groot spandoek op de Interpolistoren helaas niet door gegaan. Daarnaast zijn enkele sponsordeals afgeketst, of beduidend lager uitgevallen dan voor de crisis gepland. Gelukkig heeft gemeente Tilburg de gevolgen van de economische crisis voor evenementen iets verzacht door het instellen van een crisisbudget. Incubate heeft hierdoor de gevolgen van de crisis voor haar organisatie kunnen verzachten.

Begroting De totaal begroting van Incubate steeg in 2009 flink ten opzichte van 2008. Van een kleine drie ton naar een goeie vijf ton. Deels is dit te danken aan de structurele bijdrages van de provincie en gemeente. Naast dezebijdragenheeft Incubate wederom uit talrijke bronnen moeten putten om haar begroting rond te krijgen. Dit is elk jaar weer een grote en onzekere opgave, die een zware claim op de organisatie en haar personeel legt. Het is een arbeidsintensief en onzeker proces, wat de lange termijn planning van de organisatie niet ten goede komt. De totale afhankelijkheid van incidentele en projectfinanciering is de grootste bedreiging voor de ontwikkeling van Incubate. De werving van projectfinanciering is arbeidsintensief en drukt zwaar op de continuïteit van de organisatie en op de artistieke vrijheid en op de ontwikkeling van een meerjarig beleid. Tot juli 2009 was de financiering van Incubate 2009 nog onzeker, met een ongedekt bedrag van 90.000 euro op de begroting. De eigen inkomsten van Incubate zijn dit jaar absoluut gezien een flink stuk gestegen. Zo’n 40% van de begroting werd gedekt door eigen inkomsten.

Incubate Jaarverslag 2009

Publieksinkomsten zijn ten opzichte van 2008 relatief gezien iets gedaald, echter, absoluut gezien was er wel een groei te zien. De daling is aan drie dingen te wijten. De relatieve daling ten opzichte van de totale begroting is te verklaren door de grote stijging van de totale begroting, mede door de structurele toezeggingen van provincie en gemeente. Deze groei vertaalt zich niet direct in veel hogere publieksinkomsten, doordat het geld vooral geïnvesteerd is in het optimaliseren en op niveau brengen van de interne organisatie. Van het geld van de accountant kan geen artiest worden geboekt. De absolute groei was niet zo hoog als verwacht. Een stijging van 85% ten opzichte van 2008. Deze remming zou op een aantal manieren te verklaren kunnen zijn. Deels aan de financiële crisis, waardoor veel mensen de hand op de knip houden. Een andere oorzaak zou de planning van het Grublit festival kunnen zijn, dat drie dagen voor het Incubate festival was gepland. Hierdoor kan het zijn dat mensen werden genoodzaakt te kiezen voor het een of het ander, uit financiële overweging. Een derde punt is dat Incubate zich ontwikkelt als kunstenbreed festival. Een muziekprogramma is relatief zelffinancierend. Bij beeldende kunst en hedendaagse dans moet er meer gezocht worden naar additionele financiering. Ondanks crisis zijn er toch nieuwe sponsor- en co-creatiedeals gesloten met bedrijven als Freshheads, Cre8tion.Lab, Spread Motion Design, en niet te vergeten Vedett, het Belgische biermerk waarmee Incubate een “partner in beleving” werd. De kernwaarden van beide merken sloten zo goed op elkaar aan, dat in 2009 de eerste stap werd gezet naar een langduriger samenwerkingsverband. Het percentage inkomsten dat werd gegenereerd door sponsoring daalde van 12% in 2008 tot 10% in 2009, absoluut gezien steeg het bedrag echter met 40%. De relatieve daling is dan ook te wijten aan de stijging in de totale exploitatie. Incubate realiseerde in 2009 naast sponsoring nog een flink percentage

Vincent Koreman bij Omroep Brabant

aan andere eigen inkomsten door cultureel ondernemerschap. De Autovrije Zondag werd wederom georganiseerd, zij het dit jaar waarschijnlijk voor het laatst. Daarnaast waren er samenwerkingsverbanden in het kader van Brabantstad Culturele Hoofdstad 2018 en met Bureau CultuurMakelaar Tilburg. Hierdoor waren programmaimpulsen en de ontwikkeling van Social Festival Model mogelijk. Het percentage inkomsten gerealiseerd door de uitvoer van opdrachten steeg van 18% in 2008 naar 20% in 2009. Absoluut gezien steeg het percentage met 100% ten opzichte van 2008.

Huisvesting

Op het gebied van niet aan de overheid gelieerde subsidies draaide Incubate dit jaar een enorm goed jaar, tegen alle verwachten door de crisis in. Opvallend is dat het VSB fonds, dat haar vermogen zag halveren, toch besloten heeft Incubate te honoreren met een substantieel verhoogde bijdrage. Dit tekent de kwaliteit van het festival. Daarnaast besloot het SNS Reaal fonds het festival volledig to honoreren met een substantieel bedrag. De inkomsten via niet overheid gelieerde subsidies steeg van 11% in 2008 naar 12% in 2009, absoluut gezien was een groei van 95% zichtbaar.

Personeel

Incubate Jaarverslag 2009

Naastfinanciëleen organisatorische stappen voorwaarts, zette Incubate dit jaar nog een andere belangrijke stap: de verhuizing naar een nieuwe, zelfstandige kantoorruimte aan het Koningsplein, in het hart van de Tilburgse binnenstad. Na 2,5 jaar te hebben geopereerd vanuit een kleine ruimte in de culturele broedplaats NS16 is Incubate uit haar jasje gegroeid. Dankzij een tip van Stichting Ateliers werd de ruimte aan het Koningsplein gevonden, waar naast kantoorruimte ook een opslagplaats en een vergaderruimte is gecreëerd.

Naast de directie bestaat het personeel van Incubate uit een aantal toegewijde medewerkers die vaak al enkele jaren voor de organisatie werkzaam zijn. Door de financiële en organisatorische groei kon Incubate hen, en met hen de opgebouwde ken-

nis, binnenboord houden. Dit is erg belangrijk in een kennis-intensieve organisatie als Incubate. De bezoldiging van de medewerkers is nog steeds niet op niveau, en het tekent hen dan ook dat zij zich blijven inzetten voor Incubate. Het gevaar van een goed bod van een derde partij zal echter altijd op de loer liggen, zolang Incubate niet in staat is om marktconforme bezoldigingen uit te keren. Het zou erg zonde zijn van als met deze mensen ook de toewijding en opgebouwde kennis voor de organisatie verloren gaat.

Vrijwilligers en stagiaires Zoals iedere culturele organisatie kan ook Incubate niet zonder vrijwilligers. Tijdens de festivalweek werkten zeventig vrijwilligers, die vaak meerdere diensten draaiden. De vrijwilligers ondersteunden het festival op tal van functies. Van kaartcontroleur tot stagehand en van suppoost tot posterplakker in de aanloop van het festival. De vrijwilligers werden door Incubate zelf geworven in de maanden voorafgaand aan het festival. Geen makkelijke klus, gezien de tanende vrijwilligerscultuur in Nederland. Toch lukte het een groot aantal mensen te mobiliseren. Deels waren de vrijwilligers afkomstig van andere organisaties als 013, deels kwamen ze via de eigen community. Opvallend is dat veel vrijwilligers rond de 18 à 20 jaar oud zijn. Zij ambiëren vaak zelf een carrière in het culturele veld of vinden het interessant om in een festivalorganisatie te werken. Dit zijn de huidige of toekomstige studenten van de kunstacademie, het conservatorium of de Event Management opleiding van Fontys Hogescholen. Door deze vrijwilligers te faciliteren doen zij reeds vroeg kennis en ervaring op over alle facetten van werken in het culturele veld. De vrijwilligers waren gemotiveerd en zeer representatief voor het festival. In het publieksonderzoek waardeer-

New Jacks

den de bezoekers van het festival de vrijwilligers met een dikke 8 voor hun hulpvaardigheid en de kwaliteit van hun informatievoorziening. Dit is iets waar we als organisatie erg trots op zijn. We koesteren onze vrijwilligers, en hopen ons bestand te verstevigen en uit te bouwen in de komende jaren. In 2009 kende Incubate negen stagiaires van verschillend pluimage. Zo deden vier stagiaires van de Herman Brood Academie uit Utrecht, een MBO opleiding voor muzikanten en technici, een “powerstage” van een week tijdens het festival. Joep Schmitz, eerstejaars bij de Hogeschool voor

Incubate Jaarverslag 2009

Kunsten in Utrecht deed zijn eerste algemene snuffelstage bij Incubate. Peter Meeuwsen en Jelle Agema kwamen beiden afgedaald vanuit de Rijksuniversiteit Groningen om onderzoek te doen. Peter deed ervaring op als assistent programmeur, en bleef na zijn stage werkzaam om verdere ervaring op te doen, en Jelle deed onderzoek naar niche-marketing binnen

de culturele sector. Barry Spooren, afkomstig van de Hogeschool voor Kunsten in Utrecht deed een onderzoek naar het gebruik van het Social Festival Model, waarover elders in dit verslag meer, en maakte zich tevens onmisbaar als assistent fondsenwerver. Ook hij bleef na zijn stage twee dagen per week werkzaam bij Incubate. Maarten Lammers, afkomstig van de Universiteit Utrecht, is tijdens het schrijven van dit verslag nog bezig met een onderzoek naar sponsoring binnen de culturele sector, en de ontwikkeling van nieuws sponsormodellen voor Incubate. Stagiaires zijn voor Incubate van levensbelang. Stagiaires zijn goedkoop en kunnen veel werk verzetten, maar vooral veel kennis binnen halen en ontwikkelen. Iets waar Incubate als organisatie veel profijt van heeft, en waarmee de organisatie zich steeds verder weet te ontwikkelen. De functie als betekenisgever, die Incubate steeds meer begint te krijgen, wordt mede mogelijk gemaakt door de talrijke onderzoeken en kennis-ontwikkeling die de stagiaires met zich mee brengen.

Incubate als ontwikkelaar Onwikkelingen binnen Independent Culture zijn een voedingsbodem voor ontwikkelingen binnen de samenleving. Innovatie komt immers vaak van onderaf, hoewel we de term underground liever niet gebruiken. Wij presenteren deze Independent Culture op grote schaal. Hierdoor worden wij steeds meer gevraagd om vanuit die ervaring mee te denken over artistieke inhoud, bedrijfsmatigheid, marketing/ publiciteit en politiek. Dat gaat van het programmeren van artiesten op Festival Mundial en tijdens Whatbar, het geven van gastcolleges op Fontys en Herman Brood Academie, presentaties op Picnic, de studiedag van De Vereniging van Schouwburgen en Concertgebouwdirecties tot een debat over de toekomst van de stad met politicus Hans Smolders en etnoloog Gerard Rooijakkers. De professionaliseringsslag stelde ons vragen die we op onze eigen manier oplosten. We ontwikkelden, voor

Pulled Apart by Horses

de culturele sector relatief nieuwe methoden voor projectmanagement, urenregistratie en administratieve organisatie. We pasten, voor de culturele sector redelijk vroegtijdig, social media toe binnen onze communicatiestrategie. Met het Social Festival Model ontwikkelden we een methode om organisatorische co-creatie te stimuleren via Wetpaint, een gratis applicatie. Het is gebaseerd op het Wikinomics principe om samenwerking binnen een open source business model te stimuleren. Social Festival Model geeft inzicht in de beleidsontwikkeling van Incubate en nodigt uit om hieraan mee te doen. Hiermee trok het volgens Google Analytics 6.243 bezoeken van 3.883 absoluut unieke bezoekers en gemiddeld 2,95 paginaweergaves. De kennis die Incubate door deze methodiek opdoet probeert het op zoveel mogelijk manieren te ontsluiten. In 2009 ontwikkelde Incubate hiertoe de blog Kicksforfree.nl over social media, nieuwe verdienmodellen en technologisch innovatie binnen de culturele sector. Hiermee reflecteerde het op ontwikkelingen binnen de organisatie en liet het gastbloggers aan het woord over hun eigen bevindingen.

Incubate Jaarverslag 2009

TV Buddhas

Raad van Toezicht De in 2008 ge誰mplementeerde Raad van Toezicht (RvT) hield in 2009 wederom toezicht op het functioneren van de directie. Middels een zestal RvT-vergaderingen, waarin vooral de grote lijnen van de status en ontwikkeling van het festival en de organisatie worden besproken, stuurt en controleert de RvT de verder autonoom opererende directie. De RvT bestond uit: Voorzitter: Floor Boumans (beleidsmedewerker Universiteit van Tilburg) Secretaris: Jasper van den Dobbelsteen (programmeur Groene Engel, eigenaar zeg maar Jasper, directeur poppodium De Lakei) Penningmeester: Ries Doms (freelance drummer, hoofd productie Vormenfabriek) Lid: Mike van Gaasbeek (zakelijk leider Worm Rotterdam) Lid: Gerard Walhof (programmadirecteur 3FM bij VPRO)

het bewustzijn rondom de ecologische gevolgen van het organiseren van een festival en het runnen van een organisatie werd vergroot positie in te vullen. Begin 2010 zal zij officieel toetreden tot de RvT.

MVO beleid

De RvT kende dit jaar een kleine wisseling van de wacht. Vanwege een nieuwe baan als radiocoördinator van de VPRO, nam Gerard J. Walhof dit jaar helaas afscheid van de RvT. Zijn inbreng is vooral in de onzekere tijden van begin 2008 van groot belang geweest voor het voortbestaan van de stichting. Dit bewees ook eens te meer het belang van sterke leden in de RvT. Voor de vervanger van Walhof werd een profiel geschetst door de directie en de overigen RvT leden. Wat vooral wenselijk bleek, was een RvT lid dat weet hoe in Tilburg de politieke lijnen lopen, en hoe de verhoudingen zijn. De tijdens eind 2009 heersende gespannen politieke verhoudingen en het afwezige beleid op cultuurgebied zijn hiervoor de belangrijkste factoren. Al snel werd Angelique Spaninks, directrice van MU in Eindhoven, oud cultuurjournaliste en woonachtig in Tilburg, gevonden om de vacante

In 2008 werd al nagedacht over het implementeren van een MVO beleid. Vooral het bewustzijn rondom de ecologische gevolgen van het organiseren van een festival en het runnen van een organisatie werd toen vergroot. Het gebruik van gerecyclede producten als papier, borden en bestek voor de catering, en het organiseren van fora rondom schoon vervoer behoorden vanaf toen tot de normale modus van Incubate. In 2009 is dit beleid verder doorgetrokken. Bijvoorbeeld door het gebruik van streekproducten en organisch geteelde groentes voor de catering, en het gebruik van andere locale leveranciers en bestaande infrastructuur voor de organisatie van het festival. Dit betrof vooral het “Planet” aspect van het MVO beleid. In 2010 zal dit aspect verder uitgebreid worden middels een apart project. Ook aan het “People” aspect werd in 2009 gedacht. Door bij voorbeeld de inzet van medewerkers afkomstig van “De Boei”, een organisatie die ontmoetingen en activiteiten voor mensen met een psychiatrische of psychosociale achtergrond organiseert. Deze

Incubate Jaarverslag 2009

medewerkers waren, samen met hun begeleider, verantwoordelijk voor het serveren van de maaltijden van de artiestencatering, en de hele handeling daaromheen. Het was erg interessant om zien hoe de ontmoetingen tussen deze mensen en de artiesten beide groepen deden verbazen. Dit aspect van MVO beleid willen we in 2010 graag verder uitbreiden. Het “Profit” aspect van MVO beleid leverde voor lokale en duurzame leveranciers extra omzet op. De komende jaren blijven we aandacht schenken aan de effecten die het organiseren van een festival heeft op de omgeving. Voor 2010 ligt er een ambitie om een gedegen MVO beleid op te zetten, middels een onderzoek naar de organisatie en een stappenplan voor meerdere jaren dat ontwikkeld wordt vanuit de resultaten van dit onderzoek.

Conclusie In 2009 heeft Incubate geïnvesteerd in haar interne organisatie. Dit leidde tot bedrijfsmatige transparantie en stabiliteit. Financieel leidde het tot een stevige groei in zowel de vaste als in de variabele inkomsten. Dit biedt een goede basis om op verder te gaan, maar Incubate is er nog lang niet. 70% van de financiering is incidenteel, wat voor de continuïteit van de organisatie een groot financieel risico met zich meebrengt. Deze projectfinanciering legt een grote druk op de organisatie. Daarnaast werkt Incubate nog lang niet volgens CAO of ARBO en is, mede doordat het steeds meer vanwege haar expertise gevraagd wordt, de werkdruk binnen de organisatie erg groot. Incubate heeft laten zien dat het zich in korte tijd organisatorisch kan stabiliseren en daar een groot aantal mensen bij kan betrekken. Nu is het aan investeerders om die stabiliteit op financieel gebied te bieden.

Visitors survey

Bonaparte Incubate Jaarverslag 2009

Het herhalingsbezoek onder Incubate bezoekers is stijgende

Resultaten van het bezoekersonderzoek via internet survey Dit jaar trok het Incubate Festival tussen 13 september tot 20 september 2009 ruim 35.000 bezoekers. Na het festival is een internetenquête afgenomen bij bezoekers van het festival. Deze bezoekers zijn gecontacteerd via e-mail, ofwel door middel van de online verkoop van toegangskaarten voor het festival, ofwel door mensen zie zich inschreven voor de nieuwsbrief op de Incubate site. 175 mensen vulden de internetsurvey in. Voor een uitgebreide rapportage is het rapport in de bijlage te vinden. Hier volgen enkele van de kerngegevens van de bezoekers en hun beleving van het festival. Wat opvalt is het hoge percentage mannelijke bezoekers. Grofweg is de ratio 3:1 wat betreft mannen/vrouwen. Op zich een redelijk te verwachten beeld. Dit is het beeld dat gemeengoed is in veel festivals en concerten met een uitgesproken muziekprogrammering. Echter, ook iets om in het achterhoofd te houden en de programmering of marketing op aan te passen. Er liggen hier nog kansen.

Wat betreft de leeftijd is te zien dat zo’n 80% van de respondenten in de leeftijdsinterval van 20 tot en met 39 jaar zit. Ook dit is conform verwachting. De aard van het programmaaanbod is vooral aansprekender voor de wat jongere, actieve cultuurconsument. Het vergt echter wel een geoefend oor of oog om het aanbod te snappen en te waarderen. Vandaar dat de jongste doelgroep nauwelijks wordt bereikt. Zo’n 43% van de respondenten gaf aan uit Brabant te komen (waarvan 30% uit Tilburg zelf), nog eens 43% uit de rest van Nederland, en 14% komt uit het buitenland, met Duitsland en Engeland als belangrijkste herkomst. Wat opvalt is het dat het percentage Brabanders laag is ten opzichte van het percentage Nederlanders. Hier valt nog veel winst te behalen, wellicht door samen met collega festivals en culturele instellingen uit de provincie op te trekken. Hiernaast is het opvallend dat het percentage Duitsers en Engelsen hoger is dan het aantal Belgen. Met de Belgische grens op zo’n 15 km afstand, is dit vreemd te noemen. Het gemiddelde opleidingsniveau van de respondenten is hoog te noemen, erg hoog zelfs. Meer dan 80% van de respondenten geeft aan HBO of WO onderwijs te volgen of te hebben gevolgd. Dit is een kwalitatief gezien hoogstaand publiek, dat geeft aan dat Incubate voorziet in de behoeften van hoger opgeleiden. Gezien het feit dat onderdeel van het gemeentelijk beleid het binnenhouden van hoger opgeleiden is, is hier een duidelijke match te zien tussen de belangen van de gemeente en Incubate. Het lijkt er op dat de meeste Incubate bezoekers zelf actief of werkzaam zijn binnen de culturele en- of recreatiesector, en een band hebben met automatisering, communicatie en wetenschap. Dit zijn precies de speerpunten van het Incubate beleid. Deze beroepsgroepen worden dan ook goed bereikt. Deze beroepsgroepen zijn precies de groepen die door de gemeente Tilburg worden aangesproken met de ontwikkelingen van de

Incubate Jaarverslag 2009

Spoorzone en het Veemarktkwartier. Ook hier is een gezamenlijk belang voor gemeente en Incubate zichtbaar. Het herhalingsbezoek onder Incubate bezoekers is stijgende. Uit het onderzoek blijkt dat van het aantal respondenten dat in 2009 aangaf het festival te hebben bezocht, er 12,3% in 2005 bij de eerste jaargang van het toenmalige ZXZW aanwezig waren. In 2006 bezocht 24,6% van de respondenten de tweede editie van ZXZW. ZXZW 2007 werd door 40,4% van de bezoekers bijgewoond en voor de editie van 2008 bedraagt dit cijfer zelfs 45,6% van de respondenten. Deze stijgende tendens is er een die Incubate graag wil vasthouden. De kwalitatieve groei in programma-aanbod is waarschijnlijk de belangrijkste reden voor deze groei. Deze groei moet dan ook de komende jaren gewaarborgd blijven. Bezoekers zijn vindingrijk in het vinden van slaapplekken. Hotels worden redelijk goed benut, zo’n 13 procent van de respondenten gaf aan gebruik te maken van een hotel tijdens het verblijf. Echter, de hotelcapaciteit is erg klein en de hotels zitten dan ook snel vol. Hostels zijn bijna niet beschikbaar in Tilburg, vandaar het lage percentage (1,5%). Veel mensen slapen bij vrienden of kennissen. Dit benadrukt ook de sociale component, evenals de mensen die via Couchsurfing.com een hun accommodatie vonden. Er moet komend jaar dan ook meer ingezet worden op het creëren van betaalbare hotelruimte, die in het hostelsegment zit. De verwachting is dat hier vraag naar is. Veel bezoekers komen met het

Tujiko Noriko

openbaar vervoer richting het festival. 42,9% geeft aan met de trein en/of de bus te komen. Het relatief hoge percentage fietsers en voetgangers (32,3%) is te verklaren door het percentage lokale bezoekers. Door de opzet van het festival is het praktisch om met de fiets of te voet richting de binnenstad te komen. 24,7% van de respondenten gaf aan met de auto richting Tilburg te komen. Op basis van deze resultaten is het voor de toekomst misschien zinnig om eens te kijken wat er mogelijk is aan kortingsregelingen met de verschillende OV instanties, zoals de NS. Tevens wordt er een ontmoedigingsbeleid gevoerd op het gebied van auto-gebruik. De deelname van Incubate aan de Autovrije Zondag maakt hier onderdeel van uit. Op dit moment is het echter niet duidelijk of er in 2010 wederom een Autovrije Zondag plaats vindt in Tilburg. Respondenten vonden informatie over Incubate vooral online, via de site (www.incubate.org), via het blog (inlog.org) of via Last.FM van Incubate. Daarnaast blijken sites die over Incubate schrijven, zoals Festivalinfo of 3voor12, belangrijke informatiebronnen. Ook kranten kunnen belangrijk zijn. 24% van de respondenten leest de Volkskrant, en 21% leest het NRC. Daarnaast zijn Incubate bezoekers digitaal erg actief, vooral op het gebied van Social Media. 47,1% gebruikt Last. FM, 21,2% Twittert, 41,2% bezit een

Facebook profiel en bijna 50% heeft een Myspace account. Het programma van Incubate wordt door de meeste respondenten als zeer positief ervaren. 68,4% was het helemaal eens met de stelling dat het Incubate programma “uitdagend” was, en 52,6% van de respondenten was het helemaal eens met de stelling dat het programma “aansprekend” was. Het muziekprogramma kreeg als rapportcijfer een 8,1, het beeldende kunst programma een 7,2, de dans een 5,9 en film een 6,8. In de dansoptredens zal dus nog wat kwalitatief geïnvesteerd moeten worden. Naast programma zijn nog een aantal andere parameters van het festival beoordeeld. Zo kregen de vrijwilligers een 8,0 voor hun hulpvaardigheid, en een 8,1 voor de kwaliteit van hun antwoorden, dat wil zeggen voor de informatievoorziening die via de vrijwilligers liep. Het Incubate festival zelf werd door de respondenten beloond met een 8,4. Naast tevredenheid en demografie, is ook een kleine studie gedaan naar het uitgavenpatroon van de respondenten. Van het Incubate publiek spendeert 44,1% minimaal 0 tot 49,99 euro. 31,2% geeft tussen 50 en 99,99 euro uit. Nog eens 10% doet uitgaven tussen 100 en 149,99 euro en van de ondervraagden geeft 14,7% meer dan 150 euro uit tijdens zijn of haar verblijf

Incubate Jaarverslag 2009

in Tilburg. De leeftijdscategorie 25 tot en met 39 jaar, tevens de grootste doelgroep van het festival, zijn de grootste besteders, zo’n 20% van deze bezoekers gaf aan meer dan 150 euro uit te geven tijdens verblijf op het festival. Het samenvattend beeld dat dit onderzoek geeft, is dat de gemiddelde respondent een man van rond de dertig is, afkomstig uit Nederland, hoger opgeleid en werkzaam in cultuur, communicatie of wetenschap. Hij leest de Volkskrant op het werk, en bij thuiskomst via de computer het NRC. Hierna checkt hij zijn Facebook om te zien waar z’n vrienden mee bezig zijn. Ondertussen staat het Incubate Last.FM radiokanaal op, om zo nieuwe muziek te ontdekken die tijdens Incubate live te zien is. De persoon komt al sinds 2007 op het festival, en gaat met één of twee vrienden een weekend naar Tilburg, bij voorkeur met de trein. Er wordt gelogeerd bij één van de vrienden, of een goedkoop hotelletje geboekt. De persoon is op zoek naar uitdagende cultuur, dingen die niet iedere dag te zien zijn. Hij is vooral geïnteresseerd in muziek en beeldende kunst, maar kan een dansvoorstelling zo nu en dan ook wel waarderen. Hij komt twee of drie dagen naar Tilburg en geeft gemiddeld zo’n 60 euro per dag uit. Hij heeft zich goed vermaakt tijdens het festival, zou het festival aanraden aan vrienden (via Twitter of Facebook), en komt in 2010 weer terug.

Exploitatierekening Stichting Incubate 2009

Incubate Jaarverslag 2009