Nitsch Mondriaan aanvraag by Incubate Festival

HERMANN NITSCH aanvraag Mondriaan Stichting

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

INHOUD Wat

Over

Herkomst

Positie

Motivatie

Documentatie

Marketing

Verwacht bezoekersaantal

Organisatie

BiografieĂŤn

ZXZW Bijlagen

Mission statement

Artistic vision

Marketing vision

Function

Organization

Finance

What we did

Programma ZXZW 2009-2010

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

Aan het werk van hedendaagse kunstenaars als Tracy Emin, Jonathan Meese, Matthew Barney, Tino Seghal, Barbara Visser, Job Koelewijn, Marc Bijl en Cameron Jaimie is te zien dat de performancekunst de belangstelling van een nieuwe generatie kunstenaars heeft. Een verbijzondering van deze interesse zijn de diverse recente beeldende kunst projecten die als zogenaamde community art bekend staan. Het werk van Hermann Nitsch staat formeel en inhoudelijk onmiskenbaar aan de basis van deze hernieuwde belangstelling. Naast het feit dat hij door uiteenlopende hedendaagse kunstenaars als inspiratiebron voor hun werk wordt genoemd is belangstelling voor zijn oeuvre op dit moment ook in cultuurkritisch opzicht op zijn plaats. Zijn uitgesproken werk is nog altijd aanleiding tot een betekenisvol discours over de burgerlijke moraal, de maatschappelijk positie van de kunst en het begrip artistieke vrijheid in het algemeen. Het ZXZW festival stelt zich ten doel met het werk van deze founding father jonge kunstenaars, musici en artiesten én hun publiek te inspireren en hun beleving te verdiepen. Binnen dit project wordt het getoond in de volgende onderdelen:

1. Tentoonstelling

WAT:

NITSCH is het project rondom de Oostenrijkse kunstenaar HERMANN NITSCH die in 1959, precies vijftig jaar geleden, het idee van het Orgien Mysterien Theater ontwikkelde. Van 13 tot en met 20 september 2009 zijn er rond Nitsch exposities, performances, films, een masterclass en lezingen verspreid over diverse locaties in Tilburg. Hij wordt, in navolging van Sun Ra, centrale gast op ZXZW. Aan het werk van Hermann Nitsch ligt de overtuiging ten grondslag dat de beeldende kunst – en wellicht kunst in het algemeen - een ceremoniële oorsprong heeft. Naast post-romantische, conceptuele en formalistische opvattingen is deze oorsprongsmythe tot op de dag van vandaag een traceerbare tendens in de hedendaags kunst. Deze hommage aan Nitsch heeft tot doel die continuïteit zichtbaar te maken en het karakter van performances, tentoonstellingen, concerten en opvoeringen als een vorm van eredienst zichtbaar te maken. Het werk van Nitsch is bovendien geworteld in een maatschappelijke en culturele realiteit die voor huidige kunstenaars en kunstliefhebbers herkenbaar en betekenisvol is. Het werk van Nitsch gaat in zekere zin kort gezegd over de noodzaak van de artistieke activiteit. Waarom deze kunstenaar en waarom nu? Twee jaar geleden heeft Marina Abramovic in het MOMA in New York een aantal beroemde performances van collega’s en haarzelf opnieuw uitgevoerd. De performances van Vito Acconci zijn door Mike Kelley als ware het canonieke kunsthistorische gebeurtenissen in een nieuwe interpretatie opgevoerd en op video vastgelegd.

Het beeldende werk van Nitsch wordt getoond in Museum De Pont. Zijn manier van schilderen is een exponent van action painting, de informeel expressionistische en de abstract expressionistische schilderkunst. Hij schildert in reeksen en giet (veelal rode) verf over het doek om deze achteraf met zijn handen te bewerken. Deze schilderijen hebben een nauwe relatie met zijn performances, vanwege de link tussen het smeren van verf en het smeren van ingewanden van geslachte dieren. Zijn schilderijen zijn vaak de residuen van de door hem als Orgien Mysterien Theater ontwikkelde performances.

2. Geschriften en Literatuur (in Scryption, 4 weken) De Aktionen van Hermann Nitsch zijn performances volgens een minutieus script. ZXZW presenteert een selectie scripts en geschriften in combinatie met videomateriaal. Hiertoe wordt Scryption, museum voor schriftelijke communicatie, omgetoverd tot een toegankelijk documentatiecentrum. Het is een plek waar iedereen kan lezen over zijn werk, oude aktionen op video kan zien en scripts van Nitsch’s uitgebreide lijst van performances kan bekijken. Dit geeft een inzicht in het handschrift van Nitsch. Scryption wordt hiermee een plek waar bezoekers achtergrondinformatie krijgen over de kunstenaar, zijn concept en zijn manier van werken. Tevens ontstaat de mogelijkheid tot uitgebreide bestudering en vergelijking van zijn performances. Een unieke kans waarbij dit materiaal, dat bijna nergens ter wereld in deze vorm in te zien is geweest, ter inzage wordt aangeboden.

3. Films over Aktionisme en van Aktionisten (in Filmfoyer, Theaters Tilburg) Peter Taylor, filmprogrammeur van WORM, cureert een filmprogramma over Aktionisme, van Aktionisten en ander werk gerelateerd aan dit onderwerp tijdens de ZXZW week. Er wordt zoveel mogelijk werk getoond op de originele dragers.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

Dat wat niet te vinden is, wordt in hoge kwaliteit op DVD getoond. Taylor gaat op zoek naar materiaal van Hermann Nitsch, Otto Muehl, Kurt Kren en andere Aktionisten. Verder worden er films vertoond die Hermann Nitsch inspireren, die hem qua stijl of inhoud beïnvloed hebben of die een overlap qua thematiek vertonen. Om de context voor het publiek duidelijker te maken wordt elke film ingeleid door een deskundige.

onderwerpen die aan bod kunnen komen tijdens deze Masterclass. Hermann Nitsch is professor aan de Universiteit van Wenen bij de faculteit Kunst en Drama, en heeft enorme ervaring in het werken met studenten. Deze Masterclass is publiekelijk toegankelijk.

7. Foto’s van Aktionen en gerelateerde media (Openbare Bibliotheek Tilburg, 4 weken)

4. Malerei / Performance (in het Duvelhok) Nitsch’s Malerei performances zijn zorgvuldig geënsceneerd, worden uitgebreid geregisseerd en volgen een script. Ze bevatten het slachten van een levend dier of het gebruik van een vers geslacht dier om mee te schilderen en een rituele performance door acteurs en vrijwilligers. Deze performance grijpt terug op het offerritueel zoals dat in de oudheid werd uitgevoerd. Christelijke en liturgische elementen worden verwoven met heidense en paganistische gebruiken. De kleding van de acteurs en de doeken op de vloer vormen het uiteindelijke kunstwerk. Bij deze performance blijft na uitvoering alles in dezelfde staat en wordt de ruimte zoals hij is nog twee weken tentoongesteld.

5. De Muziek van Hermann Nitsch (in de Heikese Kerk) Clazz Orchestra wordt geleid door de dirigent/saxofonist Andreas van Zoelen en bestaat uit studenten van Fontys Conservatorium (zowel klassiek als lichte muziek). Zij werkten eerder samen met artiesten als Sun Ra Arkestra en Nithin Sawhney. Van Zoelen herarrangeert het werk van Nitsch voor de bezetting van Clazz, die dit ten gehore brengen in de Heikese Kerk. Tevens geeft Hermann Nitsch samen met het Clazz Orchestra een performance op het orgel, zijn favoriete instrument, in deze kerk. Nitsch’s muziek kenmerkt zich door chaotische schrijfstijl en een hoog bombastisch gehalte. Wagner steekt af en toe de kop om de hoek, maar improvisatie en volume zijn minstens net zo belangrijk. De partituren zijn wild beschreven en vormen een wirwar van noten en aanwijzingen.

6. Hermann Nitsch Masterclass ZXZW nodigt studenten van verschillende academies zoals AKI, Sandberg Instituut en Fontys Academie voor Beeldende Vorming uit voor een Masterclass. Het is een unieke kans voor deze studenten om hun werkwijze te bespreken met een van de belangrijkste grondleggers van de Europese performancekunst. De controverse rondom zijn werk en de werkhouding waarmee hij grenzen opzoekt binnen het ‘toelaatbare’ zijn

De Openbare Bibliotheek Tilburg is een drukke plaats waar de inwoners van Tilburg makkelijk te benaderen zijn via de toonruimte in het midden van het gebouw. Hier wordt fotomateriaal van voorgaande Aktionen getoond. Tevens stelt Nitsch een tentoonstelling van boeken, muziek, dvd’s en andere media uit de bibliotheek samen die verband houden met de door hem ontwikkelde vorm van Aktionisme. Deze zijn te leen voor bibliotheekleden. Materiaal over de Aktionisten dat in bezit is van de Nederlandse bibliotheken wordt hieraan toegevoegd. Hierdoor kan iedereen kennis maken met het concept en indien gewenst, zich er meer in verdiepen.

8. Kunstenaars die door Nitsch beïnvloed zijn (ZXZW festival) ZXZW programmeert artiesten die Nitsch noemen als invloed op hun werk en/of duidelijke overeenkomsten vertonen met werk van Nitsch binnen een van de disciplines waarin hij in werkt. Deze artiesten dienen voor sommige bezoekers als inleiding tot het werk van Nitsch, maar tonen ook de diversiteit van de invloed die Nitsch heeft. In het werk van performancekunstenaars Jean Louis Costes en Franko B. is die invloed bijvoorbeeld duidelijk te herkennen in de thematiek en vormovereenkomst van hun performances,. De muziek van de Japanse noisekunstenaar Merzbow, die Nitsch regelmatig als inspiratiebron noemt, kenmerkt zich door een vergelijkbare anti-esthetische, extremistische houding die in live optredens fysiek onontkoombaar en noodzakelijk is. Een ander voorbeeld is beeldend kunstenaar Erik Tidemann. Hij werkt ook met dode dieren, in eenzelfde context als Nitsch. Het resulterende werk is weliswaar thematisch verwant maar niet direct vergelijkbaar. Voor deze kunstenaars is gekozen omdat zij vanuit verschillende disciplines verschillende aspecten uit het oeuvre van Nitsch verder uitdiepen. Een uitgebreidere tekst is te vinden onder het hoofdstuk biografiën.

9. Discussiepanel (De NWE Vorst) Een van de centrale stellingen in dit project is dat Nitsch in zijn werkzaamheid als Europese performance kunstenaar een

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

representant is van de immer aanwezige stroming in de beeldende kunst waarin het kunstwerk de uitdrukking is van een collectieve ceremoniële en rituele activiteit. Zijn werk is als exemplarisch bronmateriaal een exponent van de genoemde continuïteit. De vraag is of hierin ook de noodzaak van het hedendaagse kunstenaarschap kan worden gezocht en in hoeverre zijn opvatting vormend kan zijn voor een complex begrip als ‘culturele identiteit’. ZXZW gebruikt dit als thema voor een paneldiscussie, in samenwerking met De Groene Amsterdammer. Het panel wordt voorgezeten door Henk Oosterling en bestaat uit een mix van liefhebbers en haters, van uitvoerders en beschouwers zoals bijvoorbeeld: - Dr. Henk Oosterling filosofie in Leiden en Rotterdam met bijvakken linguïstiek en Japans.Sinds 1985 is hij universitair hoofddocent aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Ook is hij secretaris van de Nederlands-Vlaamse Vereniging voor Interculturele Filosofie, coördinator van het Centrum voor Filosofie & Kunst en voorzitter van de Dutch Aesthetics Federation. Hij publiceerde diverse artikelen over Nitsch. - Genesis P. Orridge, zanger van Psychic TV, al eerder te gast bij ZXZW. Vroeger een van de drijvende krachten achter cult legende Throbbing Gristle. Genesis is bijzonder geïnteresseerd in het lichaam als kunstwerk en modificaties van het lichaam. Zo heeft hij zelf talloze malen cosmetische chirurgische ingrepen ondergaan om de helft van de lichaamskenmerken van een vrouw over te nemen. Hij noemt Nitsch en Vienna Aktionists specifiek in zijn CV en biografie als inspiratiebron.

10. Aktionisten als leidraad voor NEW JACKS Een ander onderdeel van het Beeldende Kunst programma van ZXZW is New Jacks. Hier presenteren pas afgestudeerde kunstenaars hun werk op ZXZW. Het overzicht zal bestaan uit minimaal 1 en maximaal 3 werken per kunstenaar en ongeveer 10 deelnemende kunstenaars. In samenwerking met projectpartners WEI, TAC, NBKS en Ad van Rosmalen, coördinator van kunstacademie St. Joost Den Bosch en St. Joost Breda (AVANS Hogescholen) wordt een selectie gemaakt. Deze selectie gebeurt op de criteria genoemd in de Artistieke Visie (zie bijlage). Materiaalkeuze en discipline zijn vrij. Als intuïtieve leidraad voor de werken wordt Aktionisme en het werk van Hermann Nitsch aangeboden. Door ook deze jonge kunstenaars rechtstreeks in contact te brengen met Nitsch’ werk verdiepen zij zich inhoudelijk in de methodiek van Nitsch, reageren zij hierop met hun eigen werk en ontstaat discussie binnen hun milieu. Doelen van bovenstaand programma zijn: • De volledige breedte tonen van het werk van Hermann Nitsch. • Reflectie op de relatie tussen het gedachtegoed van Hermann Nitsch enerzijds en de hedendaagse cultuur in het algemeen en de hedendaagse beeldende kunst in het bijzonder anderzijds. • De invloed van Hermann Nitsch tonen op een jonge generatie kunstenaars, in het bijzonder op representanten van perfomance en de muziekcultuur. • Cultuurkritische reflectie op de betekenis van kunst in brede zin in relatie tot de maatschappelijke ordening en de actualiteit.

- Joep van Lieshout, Nederlands beeldhouwer en installatiekunstenaar, maakt ‘gebruikskunst’. Sinds 1995 werkt hij met een team onder de naam Atelier van Lieshout. Was in 2006 te gast bij het televisieprogramma “Zomergasten” van de VPRO, en deelde daar zijn fascinatie voor Hermann Nitsch en de Aktionisten met de kijker door opnamen van Nitsch’s Aktionen te laten zien en te bediscussiëren met de presentator. - Marc Mulders’ oeuvre wordt bepaald door de eeuwige cyclus van leven en dood. De uitdrukking van leven en sterven, dood en herrijzenis, heeft in de westerse schilderkunst lange tijd centraal gestaan en Mulders plaatst zichzelf bewust in die christelijke traditie. - Franko B. (1960) is een performance artiest uit Londen die zijn eigen lichaam gebruikt in zijn kunst of als kunstobject. Bij een van zijn bekendste performances laat hij zich leegbloeden, staand op een wit doek, totdat hij flauwvalt. Franko B. maakt ook video’s, schilderijen, installaties en muziek. Het gebruik van zijn eigen bloed als medium om te communiceren roept nogal eens weerstand op bij de bezoekers, maar is ook een duidelijke link naar Aktionisme en het werk van Hermann Nitsch. Mogelijke andere deelnemers zijn Rudi Fuchs, Sven Lütticken, Carel Blotcamp, Maxine Kopsa en Jonas Staal.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

HERKOMST:

Het Weense Aktionisme was een even radicale als omstreden stroming in de moderne kunst met als belangrijkste representanten Günter Brus (*1938), Otto Muehl (*1925), Herman Nitsch (*1938) en Rudolf Schwarzkogler (1940-1969), die tussen 1960 en 1971 haar hoogtepunt beleefde. Haar verregaande en compromisloze anti-estheticisme richtte zich met name tegen autoritaire, moralistische en levensvijandige tendensen in de Westerse cultuur alsmede tegen andere aan de moderne consumptiemaatschappij verbonden excessen. Hoewel de oorsprong en inhoud van deze artiesten redelijk verschilt, zijn er toch duidelijke formele en thematisch overeenkomsten in de Aktionen van Mühl, Nitsch, Brus en Schwarzkogler. Het gebruik van het lichaam als materiaal en communicatiemiddel om kunst te creëren is een van deze verbindende factoren vanuit waar de Aktionen zijn ontstaan, als reactie op de conventionele kunststromingen in de late jaren ’50 en vroege jaren ’60. Mühl’s “Material Action Manifesto” uit 1964 biedt een theoretisch raamwerk als uitleg hiervoor: “...material action is painting that has spread beyond the picture surface. The human body, a laid table or a room becomes the picture surface. Time is added to the dimension of the body and space“.

OVER:

Hermann Nitsch (Wenen, 29 augustus 1938) is een Oostenrijks beeldend kunstenaar. Hij is een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het zogenaamde Weense Aktionisme. Sinds 1971 organiseert Hermann Nitsch regelmatig ‘Orgie-Mysterie-Opvoeringen’ op het door hem aangekochte landgoed van Schloss Prinzendorf. Hermann Nitsch werkt als schrijver aan performances die bestaan uit uiterst nauwkeurige regieaanwijzingen en op grafische wijze genoteerde muzikale composities. Het wereldbeeld van Hermann Nitsch is sterk beïnvloedt door auteurs als Markies de Sade, Friedrich Nietzsche, Sigmund Freud en Antonin Artaud. Omdat hij, door de combinatie van ‘barbaarse’ offers met christelijk liturgische elementen, in zijn bloederige Aktionen niet alleen dierenbeschermers maar ook theologen en verdedigers van de burgerlijke moraal tegen zich in het harnas jaagt, is zijn werk tamelijk omstreden en weinig vertoond in een laagdrempelige, toegankelijke omgeving.

In cultuurhistorisch opzicht is het werk van de Aktionisten rechtstreeks verbonden met prominente paralelle ontwikkelingen in de Centraal Europese geesteswetenschappen, literatuur, muziek en toneelkunst. Het Oostenrijks Hongaarse keizerrijk en de stad Wenen in het bijzonder speelt daarin met schrijvers en kunstenaars als Sigmund Freud, Arnold Schönberg, Otto Weiniger, Alban Berg, Thomas Bernard, Elfriede Jellinek, Rainald Goetz en Werner Schwab een vooraanstaande rol. Ook de maatschappelijke actualiteit van 68 met exponenten als de Freie Universität van Joseph Beuys, samenlevingsvormen als de AA Commune en het activisme van RAF zijn het décor van Nitsch’ werkzaamheid. Aan de relatie tussen Oostenrijkse kunstproductie en de aldaar deels seksueel gemotiveerde criminaliteit zou bovendien een omvangrijk essay kunnen worden gewijd.

POSITIE:

Door het hedendaagse beeldbombardement, lijken de beelden van Nitsch niet meer zo’n zware impact te hebben. Een gemiddelde horrorfilm is explicieter dan zijn werk ooit zou kunnen zijn en door de schokkende realiteit van beelden die je via nieuwsmedia bereiken schijnt er een deflatie van zijn beeldtaal te hebben plaatsgevonden. Is Nitsch enkel een naam in de kunstgeschiedenis geworden? Het is interessant om te zien hoe het werk van Nitsch zich anno 2009, precies vijftig jaar na het ontstaan van het idee, verhoudt tot de rest van het kunstenveld, de belevingswereld van de toeschouwer en de programmering van de participerende podia op ZXZW.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

In Nederland neemt Hermann Nitsch een paradoxale positie in. Zijn werk wordt veel besproken, maar is zelden te zien. Te pas en te onpas worden echter de namen Nitsch en Aktionisme aangehaald. In de discussies rond zijn werk wordt vaak het vermeend gedateerde karakter van zijn werk genoemd alsmede de bloedige associaties die zijn werk oproept; de suggestie wordt gewekt dat het zou gaan om een eindpunt van een bepaalde ontwikkeling in de kunst. Met enkele oude bekenden uit het Nederlandse kunstlandschap heeft Nitsch een bijzondere band. Frans Haks deed in zijn vroege jaren mee aan een Aktion, Rudi Fuchs is een persoonlijke vriend en gaf Nitsch een prominente plek op Documenta 7 en directeur van De Pont, Hendrik Driessen filmde in zijn studententijd performances als bijbaantje. Vreemd genoeg is het werk de laatste 25 jaar niet meer gepresenteerd in Nederland. In het buitenland zijn binnen een museale context wel vaak losse onderdelen en soms overzichten in meerdere disciplines te zien. ZXZW levert echter een bijdrage aan de culturele diversiteit, door het werk buiten deze museale context in haar volledige breedte te tonen. Vooral van belang is dat dit project als geheel op een laagdrempelige manier aan een grote bezoekersgroep wordt gepresenteerd.

MOTIVATIE:

ZXZW kiest voor een project rondom Hermann Nitsch omdat dit inhoudelijk aansluit op de uitgangspunten van het festival. De uitgebreide artistieke criteria van ZXZW zijn te vinden in de bijlage. In het ZXZW-festival worden ontwikkelingen in het werk van de kunstenaar en de verschillende aspecten van zijn werk uitgelicht. Daarom willen wij in dit project zijn hele ontwikkeling en hele breedte tonen. Op deze manier kan de bezoeker zich een volledig beeld vormen van de ontwikkeling van Hermann Nitsch als kunstenaar, hoe zijn werk zich verhoudt tot verschillende disciplines, tot de opvattingen die erover leven en tot

het werk van hedendaagse kunstenaars, geïnspireerd door Nitsch. Na de voortzetting van de Aktionistische lijn vanaf eind jaren ’70 en begin jaren ‘80, met mensen als Ulay & Marina Abramovich, GG Allin en Roman Signer, is de invloed van de Aktionisten nu weer terug te vinden bij een nieuwe lichting kunstenaars van na de eeuwwisseling zoals Erik Tidemann, Christopher Wool, Lee Adams, Erik Smith, Ron Athey, Vanessa Tiegs, Franko B, Guillermo Gomez-Pena en Runzelstirn & Gurglestock, John Bock, Jonathan Meese, Matthew Barney, Mike Kelley. Zijn naam en die van het Aktionsime duikt ineens veelvuldig op in het jaarlijstje van bijvoorbeeld artforum.org. Ook op de kunstacademie zijn Aktionisten als Nitsch weer ‘hip’, vanwege de totale overgave in hun werk en het opzoeken van ethische grenzen. Voor ZXZW was Nitsch al een bekende naam. In voorgaande jaren organiseerde het festival projecten rond muziek, performance en beeldende kunst. Vaak is het spelen met conventies een van de centrale thema’s van het werk dat we presenteren. Hermann Nitsch werd al veelvuldig genoemd als inspiratiebron door artiesten uit verschillende disciplines die de afgelopen jaren op ZXZW stonden, zoals de band Psychic TV, performancekunstenaars Odal, Dr. Bibber, Sutcliffe Jügend, Jack de Rapper, Passenger of Shit, beeldend kunstenaar Zeloot en danser/choreograaf Ivo Dimchev. Bij het Svart Kunststykke programma van ZXZW in 2008, dat zich uitstrekte over beeldende kunst, fotografie, film en muziek, werd Nitsch zelfs door álle deelnemers aangehaald als inspirator. Betrokken bij dit project waren onder andere beeldend kunstenaars als Erik Smith, Peter Beste en Gijs Deddens en black metal artiesten als Watain, Bunkur en Black Anvil. ZXZW brengt kunstenaars in verschillende fasen van hun ontwikkeling, die allen een belangrijke impact hebben op de ontwikkeling van independent culture als inspirator of als initiator. Binnen de kunsten blijft Nitsch een onafhankelijke geest. Hij is grondlegger van een belangrijke stroming, maar

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

gebruikt ook onconventionele distributietechnieken. Het is bijzonder voor een kunstenaar van zijn status om zonder tussenkomst van een galerie te werken. Zoals uit het voorgaande bleek, heeft hij vooral een rol gespeeld als inspirator voor verschillende moderne artiesten. Door zijn werk niet alleen in een museale context te laten zien, maar ook in non-museale plekken te tonen, zoals de Openbare Bibliotheek, Filmfoyer, Theaters Tilburg, 013 en Fontys Hogescholen, wordt dit project meer dan alleen een programma voor kunstliefhebbers en insiders. Confrontatie en discussie zijn belangrijke onderdelen van het werk van Nitsch, en het festival wil deze dan ook benadrukken en in de praktijk brengen bij het tonen van zijn werk. In een museale setting zullen deze reacties minder sterk zijn, aangezien de bezoeker daar vaak al is voorbereid op het werk en is ingelezen over de kunstenaar. Reacties van toevallige bezoekers of passanten in de openbare ruimte die minder bekend zijn met de kunstenaar en zijn werk zullen heftiger zijn en het werk meer duiding en belang kunnen geven.

DOCUMENTATIE:

Er is een veelheid aan boeken, catalogi en dvd’s over Nitsch verschenen. Deze biedt ZXZW ter inzage en - indien mogelijk - te koop aan. Nitsch’s eigen assistenten leggen zijn performances vast op foto en video. Alle scripts en aanwijzingen van performances worden zorgvuldig bewaard en gearchiveerd. Tevens maakt ZXZW zelf foto-, video- en geluidsopnamen van het hele project. Documentatie is een integraal onderdeel van ZXZW. Zoals bij alle voorgaande projecten wordt hier uiterste zorg aan besteedt. Deze documentatie is online beschikbaar en te gebruiken voor iedereen.

ZXZW brengt ontwikkeling door ontmoeting. Binnen dit project vindt ontwikkeling en ontmoeting tussen kunstenaar / zijn werk en andere artiesten, (young) professionals, zoals studenten beeldende kunst en conservatorium studenten, bezoekers en media plaats. Naast de interactie met de jongere generatie artiesten zijn wij ook erg geïnteresseerd in de reacties van een jongere generatie beeldende kunstcritici en muziekcritici op dit project. Voor de ontwikkeling van ZXZW en de participerende podia betekent dit project een inhoudelijke verdieping. ZXZW begon ooit als een muziekfestival. In 2008 is het dans- en filmprogramma naar een hoger niveau getild, en zijn er vanuit onze identiteit kleine projecten richting beeldende kunst vormgegeven. Voorbeelden hiervan zijn de projecten rond psychogeografie, de posterexpositie Zstock in samenwerking met American Poster Institute en het project rond Black Metal Arts. ZXZW ontwikkelt haar netwerk en publiek binnen de beeldende kunst. Het project Whatbar, dat onder andere plaatsvindt op Art Rotterdam en in De Vleeshal is hier een goed voorbeeld van. Doel van het Nitsch project is om het aandeel beeldende kunst op ZXZW te verzwaren en verdiepen, en op deze manier een dwarsdoorsnede te bieden van gebeurtenissen in de breedte van de independent culture. Voor deze verzwaring, verdieping en verankering is externe financiering nodig. Op instellingsniveau betekent dit project een samenwerking tussen locaties die normaliter niet met elkaar samenwerken en geen beeldende kunst brengen. Voor locaties als Filmfoyer, Scryption en 013 biedt dit project zowel een nieuw aanbod als een nieuwe doelgroep. Dit bleek al bij eerdere beeldende kunstprojecten op ZXZW. Een voorbeeld hiervan is de tentoonstelling van Erik Smith in Scryption. Deze tentoonstelling bracht tijdens ZXZW het dubbele aantal bezoekers binnen ten opzichte van voorheen.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

gebeurt door de plek van Nitsch in de maatschappij terug te claimen, en hiermee reacties uit te lokken van zowel de eerder genoemde doelgroepen als critici en andere kunstenaars en artiesten. Bij Nitsch lopen programma en marketing enerzijds hand in hand; het maatschappelijk discours is onderdeel van het werk. Dit levert voor ZXZW een grote kans op, aangezien het festival vlak na de komkommertijd plaatsvindt. Deze combinatie wordt gebruikt om zoveel mogelijk free publicity te genereren, door tijdens de komkommertijd het shockeffect van het werk van Nitsch in te zetten. Met de juiste boodschap en visuele middelen, waaruit discussie kan ontstaan, is het waarschijnlijk dat er verschillende landelijke media bereikt worden. Vanzelfsprekend zal een en ander gebeuren met respect voor de artistieke integriteit van het werk van Nitsch.

MARKETING:

Voor de algemene marketing van het ZXZW festival verwijzen wij graag naar de bijlagen van deze aanvraag. Daar is meer te lezen over de marketingvisie, doelstellingen, doelgroepen, promotionele activiteiten en mediapartners van het festival. Ons plan wordt via een community continu aangescherpt via open source. Dit proces is te volgen via de site zxzw.wetpaint. com. Daar kunt u doorklikken naar relevante informatie en terugvinden wie meeschreven. Wij ontwikkelen ons beleid in samenwerking met buitenlandse partners. Daarom is de algemene marketing van het festival beschreven in het Engels. In dit onderdeel gaan we in op de specifieke marketing voor het project Nitsch. We zijn ons bewust van de dynamiek die hoort bij het voeren van publiciteit rond dit project. Zoals het werk van Nitsch gaat over de grenzen van het morele, roept de marketing rond dit project bij ons ook vragen op over het verschil tussen inhoud en vorm, integriteit en hype. We proberen er op een zo gepast mogelijke manier mee om te gaan, maar tegelijkertijd ook de mogelijkheden tot free publicity en maatschappelijk discours op te zoeken.

Daarnaast is een belangrijke marketingactiviteit het creëren van buzz. Buzz is een manier van hypen onder consumenten, die een affectie bij een product veroorzaakt. Positieve buzz is vaak een doel van public relations en van Web 2.0 media. Voor dit project betekent dit dat er ver voor aanvang van het festival nieuwsitems, blogposts, bulletins en andere items met behulp van verschillende web 2.0 applicaties uitgezonden worden. Door het langzaam opbouwen van ‘namedropping’ wordt de herkenbaarheid van de kunstenaar onder de bezoeker van het festival (het zij onbewust) vergroot. Het maakt dat de naam bekend wordt onder de bezoekers, deze zich wellicht gaan verdiepen in de kunstenaar en de concepten, dat deze bespreekbaar worden gemaakt en er mond-tot-mond reclame en buzz ontstaat. Volgens een McKinsey-onderzoek van mei 2001 in de Verenigde Staten wordt 67 procent van de verkoop van goederen beïnvloedt door mond-tot-mondreclame. In onderstaande afbeelding is een schema te zien van de peer to peer marketing.

Bij dit programma zijn drie doelgroepen te onderscheiden: • De liefhebber van hedendaagse kunst en avant-garde • De vaste bezoeker van het ZXZW festival • De persoon binnen de grote massa met een bovengemiddeld interesse voor kunst en cultuur De eerder in deze projectomschrijving genoemde positie en motivatie vormen een belangrijke basis voor de marketing van het project. Zoals gezegd is het werk van Nitsch de laatste 25 jaar niet meer getoond in Nederland. In het buitenland zijn binnen een museale context wel vaak losse onderdelen en soms overzichten in meerdere disciplines te zien. Dit maakt Nitsch een household name onder de moderne kunstliefhebber. ZXZW haalt Nitsch en zijn werk echter uit de museale context, en biedt dit laagdrempelig aan aan de bezoeker van ZXZW, de toevallige bezoeker en de grotere massa. Dit

Peer 2 Peer Marketing Deze benadering zal echter niet voor alle drie de doelgroepen van het project werken. Voor elke groep is een aparte marketingstrategie / -benadering nodig:

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

De liefhebber van hedendaagse kunst en avant-garde is de persoon die de Metropolis M, Groene Amsterdammer, De Witte Raaf en de kunstbijlage van NRC leest, en Hermann Nitsch en zijn werk waarschijnlijk al kent. Vooral door mondtot-mondreclame binnen de scene van de doelgroep neemt deze persoon kennis van het project, en wordt op deze manier overgehaald tot bezoek. Een voordeel van deze persoon is dat deze vaak zelf op zoek gaat naar nieuws rondom zijn of haar interesseveld, en hierdoor relatief makkelijk te bereiken is. Een nadeel is echter dat dit een redelijk nieuwe doelgroep is voor ZXZW, welke niet automatisch wordt aangesproken door de rest van de festivalonderdelen. Uitsluitend promotie binnen de community van ZXZW is niet voldoende om deze doelgroep te bereiken. De manier om dit op te vangen is door specifieke interessante (beeldende kunst)media voor deze doelgroep te benaderen, en free publicity te generen door (achtergrond) artikelen over de kunstenaar en zijn werk. Daarnaast dienen advertenties strategisch ingekocht te worden in bladen als Metropolis M. In combinatie met mainstream media die bereikt wordt tijdens de komkommertijd, levert dit een groot bereik op bij deze doelgroep. Verder wordt deze groep aangesproken door een mediapartnerschap met De Groene Amsterdammer. Deze is partner in het discussieprogramma en zal voorafgaand aan dit project een essay over Nitsch publiceren.

een korte krabbel over wat hen aan het werk intrigeert. Deze krabbels worden op het festival verspreid. De persoon binnen de grote massa met een bovengemiddeld interesse voor kunst en cultuur is de persoon die Nieuwe Revu en Vice leest, naar festivals als Lowlands en het IFFR gaat en de Design Week bezoekt. Deze persoon bezoekt onregelmatig een culturele instelling en is voor het festival lastig te bereiken, omdat hij of zij weinig affiniteit heeft met de identiteit van ZXZW. Toch kan dit project of onderdelen ervan interessant zijn voor deze doelgroep. De doelgroep haalt veel van zijn informatie en nieuws uit mainstream media die voor ZXZW moeilijk te benaderen zijn. Een manier om dit te ondervangen is door gebruik van de komkommertijd in combinatie met het shockeffect van het werk van Nitsch, zoals eerder aangehaald. Het werk van Nitsch en de controverse ervan is echter niet genoeg om de mainstream media aan te wakkeren. Hiervoor is een extra nieuwswaarde nodig. Nieuwsitems gaan immers steeds vaker over incidenten. Een van de acties is het huren van stationsspreads bij CBS Outdoors. Dit bedrijf profileert zich met de mogelijkheid tot

De vaste bezoeker van het ZXZW festival is natuurlijk het makkelijkst om te bereiken. Dit is de persoon die een grote interesse heeft in performance kunst, en muziekstijlen als noise en black metal. Een bovengemiddelde interesse in de concepten van het werk van Nitsch is aanwezig bij deze groep. Die interesse wordt verder aangewakkerd door de programmering van artiesten zoals Merzbow, die bij de doelgroep al bekend zijn. Deze worden gepresenteerd binnen het Nitsch programma op het festival. Dit project kent een educatieve en verdiepende functie voor deze doelgroep; zij krijgen de kans zich te verdiepen in het werk en de artistieke waarde ervan, gekoppeld aan de historie de inspiratie die dit levert aan moderne kunstenaars en opvattingen die erover leven bij zowel critici als bezoekers. Deze doelgroep is vooral te bereiken via de community van ZXZW. Door buzzvorming, zoals hiervoor reeds uitgelegd, gaat Nitsch en het project steeds meer leven onder de doelgroep, en ontstaat tevens mond-tot-mondreclame. Een voorbeeld hiervan: op het moment van het schrijven van deze aanvraag vindt via Twitter en de ZXZWblog namedropping van en rond Nitsch plaats. ZXZW heeft een sponsordeal met Vedett bier. De achteretiketten van 5.000 bierflessen worden gecustomized met aankondigingen voor dit project. ZXZW-artiesten maken hierop

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

het voeren van shockerende marketingacties. Op de stationsspread komt een aankondiging van het project, met een beeld van een Aktion. Met deze acties worden vragentekens gezet bij marketingtermen als shockeren en grenzen opzoeken; meestal is deze grens namelijk heel keurig en seksueel / licht pornografisch van aard. De plaatsing van billboards is een onderdeel van de buiten-museale doelen van dit project. Indien CBS de affiches weigert, is het nieuwswaardig. Middels persberichten zal dit worden gebruikt om landelijke media te bereiken. Indien CBS de affiches accepteert zullen zeker protesten volgen. Mocht dit niet gebeuren, dan zijn de beelden toch in het geheugen gegrift. Hiernaast zal media-partner Vice een fotoserie van Nitsch produceren. Relatie met de samenleving Dit project leidt tot discours binnen de kunsten, binnen de maatschappij en binnen de community van ZXZW. Met Nitsch willen wij de relevantie van het werk van Nitsch binnen de breedte van de hedendaagse kunstpraktijk onderzoeken. Dit gebeurt door discussies, het betrekken van een jonge generatie kunstenaars en het ‘embedden’’ van dit project in de kunstkritiek. Maatschappelijk leiden grootschalige projecten rond Nitsch meestal tot ethische discussies. Zij gaan dan over de positie van kunst binnen de samenleving, maar ook over subthema’s als de sublimering van geweld, dierenrechten en het gebruik van religieuze symbolen binnen de kunst. Nitsch vindt plaats binnen ZXZW, een community op het gebied van independent culture. De bezoekers van andere programma-onderdelen van het festival worden verleid tot een bezoek aan dit project. Deze community is door het jaar heen ook digitaal actief. De blog trekt dagelijks 600 bezoekers en via de Twitter wordt voor een stevige buzz gezorgd.

VERWACHT BEZOEKERSAANTAL:

Op basis van een schatting van het aantal locaties en festivalonderdelen verwacht ZXZW ongeveer 8.650 bezoekers voor het project Nitsch. Dit aantal is op basis van de volgende cijfers tot stand gekomen: 1. De Pont: een totaal van 2.000 bezoekers. 2. Scryption: voorheen waren dit 40 bezoekers per week. Dit jaar is de doelstelling een totaal van 300 bezoekers, gedurende 4 weken. 3. Filmfoyer: een totaal van 60 bezoekers. 4. Duvelhok: eenmalig 300 bezoekers. 5. Heikese Kerk: eenmalig 100 bezoekers. 6. Masterclass (publiekelijk toegankelijk bij Fontys ABV): 50 bezoekers. 7. Openbare Bibliotheek Tilburg: de bibliotheek heeft een bezoekersaantaal van 7500 per week. Geschat wordt dat 15% hiervan de tentoonstelling bezoekt. Over een periode van 4 weken betekent dit een totaal van 4500 bezoekers. 8. ZXZW festival, verdeeld over de vier artiesten: • Merzbow: 450 bezoekers • Jean Louis Costes: 75 bezoekers • Franko B: 150 bezoekers • Erik Tidemann: 500 bezoekers over een periode van 4 weken 9. Discussiepanel: 200 bezoekers.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

De klankbordgroep voor dit project bestaat uit Bert Matthijssen (cultuurmakelaar, Tilburg), Koen Delaere (kunstenaar), Hendrik Driessen (directeur De Pont), Rudi Fuchs en Bryony McIntyre (Arika). Voor een uitgebreide beschrijving van de organisatie verwijzen wij graag naar de bijlagen.

BIOGRAFIEËN:

Hermann Nitsch (Wenen, 29 augustus 1938) is een Oostenrijks beeldend kunstenaar. Hij is een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het zogenaamde Weens Aktionisme. Nitsch studeerde grafiek in Wenen en richtte zich vervolgens op de schilderkunst. In 1961 ontstonden zijn eerste schilderijen met uitgegoten verf. In 1959 ontwikkelde hij de basisideeën voor zijn Orgien-Mysterien-Theater: een synthese van schilderkunst, architectuur, theater, muziek en dans. Nitsch wil het theater en de beeldende kunst opnieuw in verbinding brengen met oeroude offerrituelen. Hij wil alle zintuigen van de toeschouwers en de deelnemers maximaal stimuleren, zodat een bewustzijnstoestand wordt bereikt waarin het levensproces op intense wijze wordt ervaren. Populair in de zestiger jaren was de gedachte dat schilderen niet meer was dan een sublimatie van het uitsmeren van uitwerpselen. Dat was koren op de molen van al wie het schilderen niet goed afging. Waarom zich met het afgeleide onledig houden als het oorspronkelijke zo voor het grijpen lag? Al de tachisten ‘drukten’ volgens Nitsch de verf uit de tube en smeerden ze op het doek. Nitsch’s spitsbroeder Mühl drukte niet langer uit de tube, maar uit de echte darmen en smeerde uitwerpselen kortweg over het doek.

ORGANISATIE:

Een goed concept vraagt om een goede uitwerking. ZXZW erkent haar relatieve onervarenheid op het gebied van grootschalige beeldende kunstprojecten. De genoemde projecten als Black Metal Arts en Whatbar hebben de organisatie echter wel leren werken met de dynamiek van het organiseren van beeldende kunstprojecten. Deze vragen namelijk om een andere mimiek en fasering dan bijvoorbeeld muziek- of theaterprojecten. Een van de doelstellingen van ZXZW is om het aandeel beeldende kunst op het festival de komende jaren te verzwaren. Met dit project doet de organisatie nieuwe kennis en ervaring op om deze doelstelling de komende jaren met succes te volbrengen. Voor het project Nitsch is Roland Spekle projectleider. Zijn bio is te vinden in de bijlage. Tevens is er een klankbordgroep ingesteld. Participerende organisaties als De Pont en Scryption zetten hun kennis in om het werk zo goed mogelijk tot haar recht te laten komen. De organisatie bestaat uit een apart extern projectteam, dat ondersteund wordt vanuit de ZXZW-organisatie. Een uitgebreide omschrijving van de ZXZW-organisatie is te vinden in de bijlage. Binnen dit project heeft Vincent Koreman van ZXZW de artistieke leiding. Het contact met Hermann Nitsch verloopt direct via zijn assistent Andreas Stasta.

Ook het doek zelf wordt in de maalstroom van de ‘desublimering’ meegesleurd. Al in de vroege vijftiger jaren verving Yves Klein het beschilderen van doek door het beschilderen van vrouwenlichamen – al werden die achteraf weer braafjes tegen het doek gedrukt, alsof ze zich wat bloot voelden, zo los van de moederschoot. Maar de navelstreng wordt resoluut doorgesneden als de kunstenaar niet langer het doek, maar zijn eigen lichaam te lijf gaat. Zoals Nitsch, die zichzelf - als Christus met open armen opgehangen - met bloed liet begieten (1e Aktion 1962). Het jaar daarop verving hij zijn gekruisigde lichaam met het geslachte, gevilde en van ingewanden ontdane karkas van een schaap (2e Aktion 1963). Als verf tot bloed en ingewanden wordt en schilderen tot slachten, dan moet ook de schilder wel in deze maalstroom worden meegesleurd. Terwijl hij vroeger in het schilderij opging, is hij nu de regisseur die het schilderen opvoert. Het schilderij wordt letterlijk tot coulisse. Reeds de action painting leidde tot ‘Schaumalen’ - tot schilderen als spektakel - meent Nitsch. In het voetspoor van Pollock begint hij reusachtige vlakken te beschilderen en te begieten, erop rond te springen en zich uit te leven. De trend wordt alleen maar voltooid als het product helemaal wordt vervangen door het proces: van schilderij tot ‘Aktion’ - het Duits voor ‘happening’.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

Sinds 1971 organiseert Hermann Nitsch regelmatig ‘OrgieMysterie-Opvoeringen’ op het door hem aangekochte landgoed van Slot Prinzendorf. Hermann Nitsch werkt als schrijver aan stukken die bestaan uit uiterst nauwkeurige regieaanwijzingen en op grafische wijze genoteerde muzikale composities. Het wereldbeeld van Hermann Nitsch is sterk beïnvloedt door auteurs als Markies de Sade, Friedrich Nietzsche, Sigmund Freud en Antonin Artaud. Omdat hij, door de combinatie van ‘barbaarse’ offers met christelijk liturgische elementen, in zijn bloederige Aktionen niet alleen dierenbeschermers maar ook theologen en verdedigers van de officiële moraal tegen zich in het harnas jaagt, is zijn werk tamelijk omstreden en weinig vertoond in een laagdrempelig, toegankelijke omgeving.

Franko B (born 1960) is an internationally acclaimed Londonbased performance artist who uses his own body in his art. He was born in Milan, Italy and has lived in London since 1979. He studied fine art in London at Camberwell College of Arts (1986–7) and Chelsea College of Art (1987–90). He works in a wide variety of media including video, photography, performance art, painting, installation, sculpture, music and mixed media.

Hermann Nitsch’s werk trekt parallellen tussen religie en de rituele spiritualiteit van creativiteit. Geworteld in filosofie uit de oudheid en een dissident op het gebied van christendom, zoekt hij actief naar een manier om zich af te reageren middels pijn en mededogen. Een rigoreus gedisciplineerde zoektocht naar openstelling en verlichting door het omarmen van het oerinstinct en oude sacramenten. Pijn en plezier zijn verbonden in de werken die een epitome zijn van de corrupte decadentie.

He performed at the ICA, London in 1996, the South London Gallery in 1999 and 2004, the Centre of Attention in 2000, Tate Modern in 2002, and the Ikon Gallery, Birmingham in 2005. He has exhibited work internationally in Zagreb, Mexico City, Milan, Amsterdam, Antwerp, Copenhagen, Madrid, Vienna, Tate Liverpool, the Palais des Beaux-Arts, Brussels, Cork, and the prestigious Palazzo delle Papesse, Siena.

His work focuses on the visceral. Franko uses his own blood as a medium. He makes his body into a canvas in an attempt to portray “the pain, the love, the hate, the loss, the power and the fears of the human condition”.

Franko B has lectured at a number of well-known art schools including St. Martins School of Art, New York University and the Courtauld Institute of Art. He has been the subject of three monographs, “Franko B” (Black Dog Publishing 1998), “Oh Lover Boy” (2001), and “Blinded by Love” (2006), and has published a photographic project entitled “Still Life” (2003). Franko B has been the subject of numerous book chapters, articles, reviews and television programmes. In March 2008 British art magazine “Latest Art” profiled him in a major feature. Jean-Louis Costes is a noise musician and performance artist. He was once married to writer and cult personality Lisa Crystal Carver, helped write the backing noise-opera music of her Suckdog Circus, and was also a performer in Suckdog. Costes has released many albums, homemade films and books. Costes has been described as the French version of GG Allin. Some of his albums and books have been banned in his native country of France for their obscenity. In 2004, he performed the Holy Virgin Cult show across the United States, scaring audiences away with a barrage of apparent flung feces, urine, tortured screaming, public sex and religious flagellation. Many of the ingredients Costes uses in his shows show overlap with Vienna Aktionism and Hermann Nitsch. Both prolific nudity and religious themes play a major role in Costes’ work and the use of human fluids appears with both artists. Costes also appeared in the 2002 film “Irréversible” by Gaspar Noe and the 2003 film “Lebenspornografie” by Edwin Brienen. This year he has released a new book: “Un Bunker en Banlieue”, a novel about a fictitious and fierce battle in future suburbia. Merzbow is a noise music project created in Tokyo, Japan in 1979 under the direction of musician Masami Akita. Since

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

1979, he has formed two record labels and has contributed releases to numerous independent record labels. As well as being a prolific artist, he has also written a number of books and has been the editor of several magazines in Japan. He has written about a variety of subjects, mostly about art (including Vienna Aktionism and Hermann Nitsch), avant-garde music and post-modern culture. His more renowned works have been on the topics of BDSM and fetish culture. The name “Merzbow” comes from German artist Kurt Schwitters’ artwork, Merzbau. This was decided upon to reflect Akita’s dada influence and junk-art aesthetic. In addition to this, Akita has cited a wide range of influences from various progressive rock artists, pornography and the scatological art of the Vienna Aktionists. The sound Merzbow creates is very dense and dark and features undefined instruments playing undefined notes. Akita is a prolific musician and has produced over 200 releases since 1980. This, among other achievements, has helped Merzbow to be regarded as the “most important artist in noise music”. The Clazz Orchestra, with students of the Academy of Music in Tilburg, explores the boundaries of where classical music meets popular music. Specially for ZXZW The Clazz Orchestra will perform their approach to the work of Hermann Nitsch. They started of in 2007 with a project on Frank Zappa, performing Zappa’s view on Strawinsky’s “Igor’s Boogie” and leaving the audience completely stunned. Last year they played new interpretations of Sun Ra material and even the Sun Ra Arkestra was impressed with their energy and new ideas on their material. The Clazz Orchestra is led by Andreas van Zoelen. Roland Spekle is vanaf het midden van de jaren 80 actief in de internationale, grensverleggende muziek. In zijn veelzijdige activiteiten stelde hij jonge, opkomende musici en componisten met een grensverleggende benadering van muziek in staat hun artistieke visie verder te ontwikkelen door hun werk artistiek te begeleiden en te produceren of op het podium te brengen. Daarbij richtte hij zich niet zelden op producties en manifestaties, die de scheidslijnen van muzikale genres overtreden of, denkend vanuit muziek, aansluiting vinden in andere disciplines. Spekle is thans onder andere zakelijk leider en was tot voor kort co-artistiek leider van het Ensemble MAE (voorheen het Maarten Altena Ensemble), is artistiek leider van productiehuis Barooni, artistiek leider van The Night of the Unexpected (Gaudeamus Muziekweek) en is als artistiek leider, producent of programmeur regelmatig betrokken bij presentaties van hedendaagse muziek in het buitenland. Hij produceert bijzondere muziek- en muziektheater producties bij Barooni en Huis a/d Werf, was concertprogrammeur en staflid van Steim, bestuurslid van de VAMP (Vereniging Actuele Muziek Podia), voormalig kernmedewerker van het Impakt Festival en werkte als onafhankelijk curator o.a. voor het Louvre, Centre Pompidou en het Serralves Museum of Modern Art in Porto.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN Mission statement ZXZW is a community on independent culture. It encourages cutting edge encounters, explorations and engagements from artists, audiences and partners. Established by a group of young artists in Tilburg it started as a music festival, but soon broadened its horizon to other disciplines like visual arts, contemporary dance and experimental film. It is driven by artistic development. With a passion for the unknown the festival serves as a creative hub in Dutch province. It’s a place where artists, whose practice questions or tries to find the limits within the established methods of production, distribution and consumption, meet and engage with each other and the local environment. ZXZW champions a mix of new and emergent talent alongside established practitioners who already had an impact on independent culture. With

275 performances during one week and a mash-up of artistic visions, venues, media-partners and crowds the festival questions the concept of the peculiar and the familiar, and manoeuvres between rational thought and entertainment

Artistic vision Tilburg is a city in the southern part of The Netherlands. It isn’t big

or beautiful, but it is vibrant. If you want to, you can organize your own shows quite easily. It is also a relatively young city, in search for its own culture and identity. In 2005 ZXZW started spontaneously. Maybe there was the need for a festival that focuses on the identity of the town: experiment, development and DIY. It was a combination of vision, guts and good luck. Now it’s an award-winning event.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN

culture is a positive force in the research and development of contemporary culture. Independent Culture is an artistic and economic working attitude that runs through different disciplines, genres and styles. Of course it’s a construct that tries to define rapidly moving scenes, but it helps us in defining our ethics. According to scientific research (by T. Heesterbeek, University of Maastricht, 2002) that attitude can be defined by the slightly three muskateeresque values freedom, equality and brotherhood.

ZXZW is an artist run festival on Independent Culture. We try to push the limits of performing and visual arts. ZXZW champions a mix of new and emergent talent alongside established practitioners. They might be in different stages of artistic development, but all have an impact on Independent Culture. It could be as an inspiration, could be as a conceptual initiator. With a passion for the unknown the festival serves as a creative hub in Dutch province. It’s a place where artists, whose practice questions or tries to find the limits within the established methods of production, distribution and consumption, meet and engage with each other and the local environment. The festival is driven by artistic development and by the development of its scene. It’s not about trends, prestige or the next big thing. The artist is the main focus of ZXZW. ZXZW is aware of the difficulties and traps, we don’t want to become an entertainment only festival nor do we want to become one of those highbrow art festivals with a lot of chin rubbing and no fun. The balance is delicate. As ZXZW is a festival on artistic development we always keep in mind the working ethics of the artist and the artistic criteria of the festival. With different and explicit themes we try to reflect on what’s happening every year. These themes also work as a visitors guide in an affluent program.

Ethics ZXZW is a festival on Independent Culture. We don’t call it underground cause that term has a negative ring to it. We don’t consider ourselves a counter-culture festival. Independent

-freedom is the autonomous attitude of the artist towards work and expression. -There’s an equality among artists and between artists and audience. -Brotherhood is seen in the fact that artists create their own network. They release music on each other’s labels, perform at each other’s functions, design artwork, master recordings for each other. Together they are building a social network in which the social capital is as important as the economic capital. Some would call this DIY or Do It Yourself.

Artistic board Development is one of the key concepts in Independent Culture. ZXZW is a part of this discourse. The choices we make come about through discussion. The artistic board provides the artistic director with input on projects and input on the long-term artistic plans. The board consists of people with knowledge on different fields of artistic development. They are: Sascha Roth (artistic leader of WORM, Rotterdam), Sjak van Bussel (Antenne Record shop, Thu20, Trigga), Ad van Rosmalen (coordinator at Avans - St. Joost

Art Academies), Steffan de Turck (musician, Dim Records, Vatican Analog), Sonja Augart (Fragmenta, choreographer and performance artist) and Koen Delaere (visual artist, Whatspace). Next to the general artistic board, there are specific groups that advise on individual projects. They are selected according to the topic and discipline of the project.

Criteria By resisting obvious programme and modes of production wherever possible, ZXZW triggers a wide set of emotions and thoughts. In selecting which artists and projects are interesting for ZXZW, we think about the following criteria: -Is the artist’s work attuned to their particular time and place, to the extent that this affects the work that they make and the way that they make the work? -Is the artist investigating, testing and taking artistic risks in the interests of creating work that is authentic to the present? -Is the artist relying on established ideas and forms only to the extent that they are pertinent to this task? -Does the artist have a wider awareness of current and past developments in their discipline in particular, and in culture and society more generally? -ZXZW never books an artist twice. But sometimes an artist changes position in his or hers artistic workfield, and can become a guest curator or a participant in a special production attuned to their development.

Evaluation Because of its nature it is unlikely that all critics will like all of the work ZXZW presents, but to some degree that is precisely the point of such practice,

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN

to challenge and assault conceptions. ZXZW monitors its impact by means of feedback from the community, artist surveys and the feedback of the artistic board. By using media partners ZXZW also gets a lot of guaranteed critical feedback. Besides that usual stuff the festival uses a consultant in residence. This consultant is an artist who follows the entire festival from an artist’s perspective. After that he will give feedback on what he or she saw, thought, and on the future of the festival. We hope it will help us develop a rewarding place for artists, audiences and partners.

Marketing vision Why so big, can’t you make it smaller? That’s often one of the first questions people ask us. Actually the scale of ZXZW is part of our business model. It’s based on the long tail effect to describe the niche strategy of businesses, such as amazon.

com, that sell a large number of unique items, each in relatively small quantities. It gives festivals like Film Festival Rotterdam and ZXZW an advantage towards other festivals because the scale is hard to obtain. It also gives you more time to invest in things like marketing and service but most of all: scale is always striking. But the business model of ZXZW is more than just a static business model. ZXZW has in depth sponsorships with web and marketing companies. It is the research and development lab of companies like Freshheads, Cre8ion Lab and Spread Motion design. Normally they develop stuff for brands like Dutchcowboys or Twee Vandaag. At ZXZW they work on pilot versions of challenging plans and tactics, for example the ZXZW wiki site. The marketing tactics ZXZW will be focussing on the upcoming years are: • Going visual. • Going personal. • Going wiki.

Going visual According to branding expert Martin Lindstrom currently 83% of all commercial communication appeals only to one sense – our eyes. In previous communication ZXZW worked too much with names, and not with images. In the upcoming years we will work on a strong brand identity in collaboration with Freshheads and Spread Magazine. This strong image will be visible in all communication. The aim is to develop a recognizable brand.

Going personal More and more people are streaming their lives via social media like Twitter, Facebook and whatever. It blurs concepts of company and customer, of personal life and work, but most of all it brings back the concept of marketing to what it used to be: promoting stuff to your friends. ZXZW uses social media. In the upcoming years the marketing will facilitate personalization and customization of the corporate media by going mobile and using widgets. Next to the good old flyers and websites mobile phones will become communication media facilitating communication 24/7. ZXZW will use gadgets like iPhone and media like Twitter and Flickr to go with this flow. One of the other trends will be personalization, for example with the use of widgets like this at the festival site and applications like Band Aid so people can choose easily between artists.

Going wiki ZXZW believes in co-collaboration with artists, audiences and partners, also called Wikinomics. This is based on four ideas: Openness, Peering, Sharing, and Acting Globally. The use

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN

of mass collaboration in a business environment, in recent history, can be seen as an extension of the trend in business to outsource: externalize formerly internal business functions to other business entities. The difference however is that instead of an organized business body brought into being specifically for a unique function, mass collaboration relies on free individual agents to come together and cooperate to improve a given operation or solve a problem. ZXZW already uses a wiki website, where people can write bio’s, and in collaboration with Worm it provides openorg.nl with input. The upcoming years ZXZW will work on this openness of the total organization. One example is the open policy site zxzw.wetpaint. com where this plan has been developed. Target of using wikinomics is becoming a dominant factor in the development in independent culture. That’s our tactics. But how do you do it? Promoting a noise gig with billboards, or an visual arts installation with a radio add? You’re kidding! Cutting edge art needs cutting edge promotion. And no, that’s not adding and spamming people on Myspace. We believe marketing is a thing like it used to be: communicating on cool and inspiring things with your friends. Those tactics match the behaviour of our visitors. According to our visitors profile 31% visited the festival for the 3rd time and 25% visited the festival for the 2nd time. 45% of the visitors know ZXZW via friends. 36% know it via digital media. In marketing terms ZXZW uses peer to peer marketing. ZXZW tries to reach: • Visitors of former editions. • Friends of those visitors. • Fans of performing artists.

• Visitors of participating venues. • Visitors of related venues and festivals. • Readers of media-partners. • Visitors of relevant portals, threads and communities. By facilitating peer to peer marketing you create word of mouth, which creates a buzz. Slightly more than two-thirds of the U.S. economy has been influenced by buzz. This buzz can be stimulated by the following needs of the target group: information, quality, service and basic needs.

Information Prior to and during the festival ZXZW uses several sources of communication. The information is provided by different channels, all having a different aim. It can be divided into four pillars: analogue media, digital media, social media and press promotion. This information can come from the organisation of ZXZW itself, or from outside the festival, trough mediapartners or fans. An extensive version of media action in 2009 can be found in the attachment.

Analogue media It’s everything that kills trees. Think of posters, flyers, the program guide and the festival paper The Independent. The aim is to inform the (potential) peers on the festival and its program. Analogue media can be used to communicate the whole program, or a specific part of the program (like the dance-program). Here, the personal and the visual go hand in hand. Image is everything. It’s hard to get recognized in the piles of paper. That’s why ZXZW uses a good and recognizable brand. No list of unknown names, but an image that represents the core values of ZXZW. With a nice poster, you’ll need to have

a good street team. Tilburg and the surrounding cities need to be covered by ZXZW posters and flyers. It’s not only good for the exposure of ZXZW, but a lot of members in a streetteam also means a lot of gatekeepers to an group of potential visitors. The Independent paper will be handed out as nice reading material in bars, restaurants, museums to provide background articles about (a little selection) of the ZXZW-program. It isn’t treated as a real program guide, more as a teaser on the ZXZW festival vibe.

Digital media The website and the blog of ZXZW are the main sources of communication. Its a way for the organization to get last minute information to the peers. The focus of the website is, and stays, the festival. The blog can be used for last-minute news during the festival, but also for other news regarding independent culture. It’s updated throughout the whole year, while the website will be ‘on hold’ after the festival. The website has a wiki-concept. The crowd is the boss. Peers can write and alter artist information and embed photo’s and video’s. By incorporating an questionnaire and better tagoptions, the public can navigate easier through the program to find artists they like, or might like. This gives the visitor the feeling the site ‘belongs’ to them. The blog will remain a one-way communicationstreet from the ZXZWorganisation and a few writers who have been invited by the organization. The blog, together with The Independent-newspaper will be the most journalistic promotion vehicles of ZXZW, and independent culture in total.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN

Social media And here’s where the peers really enter. This is the main vehicle for creating the buzz. Sites like MySpace, Last.fm and Facebook help spreading the ZXZW-word. Via digital communities ZXZW has a direct link to peers and their peers and the ZXZW organization evangelizes applications like Twitter. Last.fm and Myspace are media partners. They provide ZXZW with a lot of free targeted bannering to the peers. All European listeners of artists performing at ZXZW will get personalized adds. For organizations it’s a good method for peer involvement. ZXZW invests in marketing innovation. It is the testlab of media companies like Freshheads, Cre8ion Lab and Spread Motion Design. They work according to best practice. The aims are: Connecting of the ZXZW employees with peers via social media like Twitter Streaming and attaching the festival to social media. It generates peer interaction. Developing a ZXZW backchannel. Combining backchannels with live videostreaming by means of using services such as Ustream or Qik, people at home can join the discussion at the event virtually. The backchannels get their input from Jaiku, twitter and sms. A typical backchannel can display the chat transcript, inline pictures and voting.

Press The good old printed media. ZXZW already has media-partnerships with 3voor12, Kindamuzik, Groene Amsterdammer, Terrorizer, Drowned in Sound, Gonzo, Avontuurlijke Muziek, Vice, KinkFm, Radio6, LiveXs, and

Quality

MusicFrom.nl. Media-partnerships will guarantee exposure. A lot of printed media (OOR, NRC) looks at the UK for their inspiration and UK media are willing to embrace ZXZW. The UK is therefore a good starting point to win media partnerships with Dutch newspapers (NRC.Next, De Pers) and Dutch magazines like OOR. If ZXZW already has some big fish on board, other big fish will follow. Advertisement will be divided in three pillars: local (De Uitloper), scene OOR(music), Mister Motley (arts) and additional bigger advertisement for parts of the program like Nitsch or Dubstep and digital media.

Quality is the main trigger for people to come to a festival. ZXZW is known for it’s cutting edge program, new artists and new styles. If ZXZW want to grow, the quality must be guaranteed.

Basic needs If you’re going to a festival you need to have a comfortable time. You always need to: • Eat: That’s why ZXZW offers discounts at restaurants in town. • Drink: One of the main aspects of social life in the southern part of the Netherlands. We know the visitors of ZXZW also appreciate their independent values in a

It can be summarized as this marketing mix: independent culture

ZXZW

program

discipline

artist

analogue media Flyer

Poster

If supplied by artist

Stickers

Program Guide

The Independent

digital media Website

Blog

social media Flickr

Myspace

Youtube

Last.fm

Facebook

Hyves

media-partners

press promotion

ads

partners

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN

festival. That’s why we have a sponsor deal with Vedett/ Duvel. It’s an independent Belgian brewery. They deliver quality beer. Besides that they deliver customized labels, special discounts etc.. • Sleep: That’s why ZXZW offers hotel arrangements and stimulates couchsurfing. • Travel: ZXZW is close to Eindhoven Airport. It has special arrangement (40% discount) with NS, the Dutch railways company. Because ZXZW is held in the inner city of a small town with good traffic facilities it’s easy accessible by car. ZXZW also has special arrangements with cab companies.

Service Visitors of ZXZW need a personal touch. We use a visitor’s centre with counters. During the festival this is the central desk where you can find info, buy tickets, have a drink and much more. We also provide a quality program guide and all the other stuff you need for a rewarding festival experience. For press there’s a media lounge with fast computers, stable internet and lots of coffee.

_“But there is indeed a common code in the diverse workings of the network enterprise. It is made of many cultures, many values, many projects, which cross through the minds and inform the strategies of the various participants in the networks, challenging at the same pace as the network’s members, and following the organizational and cultural transformation of the units of the network. It is a culture, indeed, but a culture of the ephemeral, a culture of each strategic decision, a patchwork of experiences and interests, rather than a charter of rights and obligations.” Manuel Castells- The rise of the network society

ZXZW is a community on independent culture. It serves as a creative hub in Dutch province. It’s a place where international and local artists, audiences and media engage. ZXZW also operates in a network of coproduction. According to research

ZXZW attracks 25% international visitors. 73% of the artists came from abroad. It drew press from all over Europe. What’s making ZXZW special? It’s the vibrancy, the scale, the broadness and the depth. Like Drowned in Sound wrote: “Shining though the depressing morass of the now ubiquitous festival ZXZW is a truly remarkable annual endeavour: Put together with passion, wit, intelligence and a fervent integrity and commitment to independent culture (the festival’s subtitle), it redefines and simultaneously clarifies the potential for events of this ilk.... without having to compromise itself or secrete itself away in an elitist hidey hole.” We bring the high and the low, the rational thought and the entertainment.

Function Independent culture is developing. Digital media and cheap transit stimulated an independent network of artists, labels, bookers, galleries and curators. At the same time this globalization process is threatening independent culture. Traditional festivals and media more and more focus on the obvious. They bring the ubiquitous avant-garde, or the standard entertainment. Often they don’t engage with the local environment.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN

One-off events like ZXZW have a landmark function. Unlike the usual cultural facilities in a region like pop and jazz venues, musea and funfairs some events add a daring touch to a region. It brings international artists to the region and regional artists to international partners. ZXZW signalizes: Independent culture feeds the arts scene and the commercial scene. The festival draws professionals from profit as well as non-profit organizations. It draws agents, promoters, label bosses as well as trend watchers and lifestyle journalists. With this unique function it’s the research and development departement of society as a whole. Richard Florida argues that the level of regional economic development depends on the levels of technology, talent, and tolerance that regions harbour. Tolerance, in this case, is a measure for diversity of lifestyles, the creativity that results from it and population’s openness towards nontraditional lifestyles. ZXZW adds non traditional lifestyles and daring social visions to the local landscape and thereby increases tolerance. Which in turn increases economic development. ZXZW stimulates the innovative power of the region. Relatively a lot of young people and students live in Tilburg according to Atlas voor Gemeenten ‘07 but it has a detaining percentage of the the creative class. It also scores relatively low on start ups. The same for creative industries (rank 34 of the 50 biggest cities). Educated people leave. ZXZW stimulates the business climate. ZXZW is giving a theatre impulse. According to Atlas voor Gemeenten ’07 Tilburg brings relatively few theatre performances (less then 2 per 1000 inhabitants, rank 35 AvNl.) ZXZW brings new and other theatre to the region.

Within a professional context ZXZW brings art that is normally not presented in a professional context. Because of the volume, the marketing and the service these art forms find their way to mainstream media and a bigger crowd. It often picks up bigger themes that are manifest in the undercurrents and brings them to the surface of bigger crowds and media. It also picks up artists whose work has not been shown in The Netherlands like Sun Ra Arkestra, Hermann Nitsch and Jacob Kirkegaard. ZXZW works with bigger artistic themes and combines them. This connects artists and audiences. ZXZW contributes to cultural participation. It engages new audiences into the arts. It connects venues and audiences,

audiences and audiences. Besides that it creates new sites like pubs and a synagogue for the arts.

Organization ZXZW is a cultural foundation, with a non-profit benchmark. Its main focus is to organize the ZXZW festival, and all the activities associated to that festival. By doing so, the foundation tries to benefit the climate for Independent Culture as a whole. Organizing the ZXZW festival is a hell of a job. It requires a lot of preparations and tight planning. Therefor, the organization is divided into two phases; the general organization phase and the executional phase. The general organization phase of ZXZW is realized by a relatively small

_organization

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN

staff, which operates in a horizontal way. This means it is organized around processes, not tasks and the hierarchy is rather flat. One could call it a network organisation. We believe in team management an do so by measuring performance by customer satisfaction and maximization of contacts with our suppliers and community. During the excecutional fase of the festival the general organization staff grows with more than 50 employees and 75 volunteers. From that moment on there is a strict hierarchy, based around the festival-organization process. The process constructed and monitored through an ERP planning system. Enterprise Resource Planning is an enterprise-wide information system designed to coordinate all the resources, information, and activities needed to complete business processes such as booking artists or ticketing. For the paperwork ZXZW uses standardized contracts from openorg. ZXZW monitors its customer satisfaction and economical output

by several surveys. Annually the artist satisfaction, visitor satisfaction, and the satisfaction of the guest families are being monitored. Also the economic value is being monitored. Fontys Iemes is partner in this process. For the internal organization ZXZW uses the Cultural Governance model. It has a board of directors, based on profiles. The general management consist of three people. This trias politica works because itâ&#x20AC;&#x2122;s an uneven number with an internal feedback system.

Board of Directors chairman: Floor Boumans (Policy advisor Personnel and Organisation Office, Tilburg University)

secretary: Jasper van den Dobbelsteen

Gerard Walhof (Program director 3FM and Radio 6 at VPRO)

Staff General management artistic leader: Vincent Koreman external management: Joost Heijthuijsen operational management and finances: Frank Kimenai Artistic team music curator: Bart van de Voort filmcurator: Peter Taylor (Worm) dance/ theater curator: Sonja Augart (Fragmenta)

(Promoter at Groene Engel, owner zeg maar Jasper)

Artistic Board Sascha Roth

treasurer: Ries Doms

Sjak van Bussel

(Freelance drummer, Head of production Vormenfabriek)

Board member: Mike van Gaasbeek (Business manager at Worm Rotterdam)

Board member:

(artistic leader of WORM, Rotterdam) (Antenne Record shop, Thu20, Trigga)

Ad van Rosmalen (coordinator at Avans - St. Joost Art Academies)

Steffan de Turck (musician, Dim Records, Vatican Analog)

Sonja Augart (Fragmenta, choreographer and performance artist)

Koen Delaere (visual artist, Whatspace)

Marketing head of pr- and marketing: Tijs Heesterbeek digital pr- and marketing: Erik Luyten community development, branding and design: Freshheads coordination physical promotion: Dyon Schlebos artist production: Chris van Looij assistent artist production and office management: Tineke de Mug

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN

Education

site production: Prime productions technical production: Cees Thomassen accountancy: Buro Bilan

Venues ZXZW cooperates with a vaste number of venues scattered all over the city of Tilburg. This varies from well equipped theatres, musea, galleries and music venues to barren warehouses, squats and bars. This variety of venues is unique to the festival and adds to the overall atmosphere and diversity of the festival. ZXZW tries to find the mutual interests for all it’s cooperating venues. By doing so, both ZXZW as a festival, and the venue as partner, benefit from the coopertation and efforts both parties put in organising and facilitating, and both parties get more comitted to put their best effort in the coorporation. This is a time-consuming process that requires a lot of customizing and dialog. However, we think giving every partner the attention they need, is the only way a complex and big festival can be organised. ZXZW works with venues like O13 (Grote Zaal, Kleine Zaal, Batcave), Zaal 16, De NWE Vorst (2 zalen), Theaters Tilburg (studiozaal, Filmfoyer), Paradox, De Pont, Scryption, Hilvaria Studio’s, Textielmuseum, Het Fundament, Argument, De Verschijning, Kunstpodium T, NS16, Openbare Bibliotheek Tilburg, V39, Hall of Fame, Cul de Sac, Kafee Het Buitenbeentje, Little Devil, Weemoed, Harmonie, Kraakpand Langestraat, Bowling de Dolfijn, Cafe Extase, Synagoge Joods Liberale Gemeente, Platenwinkel Sounds, T-Podium, mayors room, bioscoop Mustsee

Like written earlier, the goal of ZXZW is to benifit the climate for Independent Culture. One of the cornerstones of this mission is of course education. Therefor, ZXZW has alliances with different degrees of educational institutes in the area and country. We work together with the Herman Brood Academie (MBO, Utrecht), Fontys International Event, Music & Entertainment Studies (HBO, Tilburg) Fontys Kunsten (HBO, Tilburg), Avans Kunstopleidingen (HBO, Breda) and NHTV (HBO, Breda).

ZXZW is embedded in the whole curriculum of the students, thereby providing them with information on all the different levels of the festival. This could either be artistic content, management, research, financial, production, etc. We do this by means of guest classes, internships, research assignments, etc.

Finance ZXZW has several ways of income: • ticketing revenues • revenues from participating

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN

venues (the regular venue rent plus a contribution to the general festival) • funding Structural funding (2009-2012) by the city of Tilburg and the province Noord-Brabant Project funding. In previous years by Bram, NBKS, Libra, NFPK+, VSB Foundation, Norma Foundation, IMRO, Music Export Norway, Mid Atlantic Arts Foundation, Jacques de Leeuw Foundation and many others. • sponsoring ZXZW has a sponsoring policy with four targets • Revenues from local partners like Sounds record shop and Interpolis. • Free ads and discounts from media partners. • Partnerships in marketing from companies like NS, XS4ALL and Vedett/Duvel. • Research and development in a collaboration with media companies like Freshheads and Cre8ion lab. ZXZW is aware of its relative high amount of overhead costs. It’s a time consuming festival formula and the artist fees are relatively low. In contrast

to the normal festivals, which normally work with a small amount of expensive artists, we work with a lot of relatively cheap artists. This is much more time consuming. We don’t work with the bigger agencies that deliver standard packages, but invest a lot of time on artist connections and research. Besides that ZXZW works with a lot of venues and other partner organizations. This process needs a personal touch. ZXZW is also aware of the relative high amount of marketing employees. But we work with 275 artists, an amount a regular venue books in one year. The personal touch that’s part of our marketing tactics also cost relatively more time then the prefab advertising. The structural funding from the city of Tilburg and the province of Noord Brabant cover the organizational costs. The program and marketing are being covered by ticket revenues, revenues from venues, funding and project funding. We are aware of the dependency on funding. Investments are a part of the job if you’re running a relatively new

organization. It’s also part of the job if you’re running an arts festival. As a cultural entrepreneur ZXZW successfully manages to set up sponsor deals with brands like Freshheads, Duvel/ Vedett and XS4ALL. It is always focused on maximizing the revenues from ticketing, partners and sponsors. The ticket price of ZXZW is based on the price of similar events like State X, Kraak3 Festival, November Music etc.. Of course our overall program is bigger, but as a visitor you can only see one artist at once. ZXZW is a rapidly growing organization. In 2007 we had a budget of 125.000 euro. In 2008 it was 300.000 euro. The aim for the 2009 budget is 700.000. We are aware of this growth. In 2007 ZXZW was a ad hoc volunteer organization. We try to stabilize the organization by professionalizing and investing on quality. ZXZW receives structutal funding from the city of Tilburg and the province of Noord Brabant. It has structural relationships with venues and sponsors and has a dedicated crowd. ZXZW works according to the guidelines of Cultural Governance and is being controlled by an accountant.

What we did In 2005 ZXZW started as a DIY festival. We wanted to promote our local scene and bring cool artists to the southern part of the Netherlands. The first edition we did not want to apply for funding, but work things out quite smoothly. It worked out well. There were some cool performances. We decided to go on, but stay true to our roots. Now ZXZW has grown to a rewarding

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN

place for artists and audiences. We’ve brought artists like Sun Ra Arkestra, Rhys Chatham, Psychic TV, Jacob Kirkegaard, Otto von Schirach, Knitta, Castanets, Doormouse, V/VM, Pelican, Torche, Watain, Skinless, Radio Birdman, Japanther, Machinefabriek, Supersilent, Shining and Wire. According to independent research our audience gives us a 8,1. 97,5% of the visitors would recommend it to friends and the people of Tilburg voted for ZXZW as the best event in their town in 2008. We’ve beat the fun fair.

Also the critics like us “And with damn near every last square inch of the city littered with preamps and patch cords, that can only mean one thing: a killer lineup.” Pitchfork (USA), 09-09-08 “In een paar jaar tijd is dit Tilburgse festival uitgegroeid tot een van de leukste gebeurtenissen voor avontuurlijke muziekfans en scouts voor alternatief talent. (...) Tilburg wordt even dé ontmoetingsplaats voor iedereen die denkt er in 2010 helemaal bij denkt te horen.” Oor, oktober 2008, nr. 9 “ZXZW laat gelukkig zien dat het toch mogelijk is om in een tamelijk burgerlijke stad als Tilburg een mooi eigenwijs festival te organiseren.” Gonzo (circus) (België), op het blog. “De zintuigen werden geprikkeld aan alle kanten, nieuwe denkbeelden werden geopenbaard. (...) ZXZW bood onderdak aan zowel _Sun Ra Arkestra

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

ZXZW BIJLAGEN

salonfähige pareltjes als ludieke vermakelijkheden.” Brabants Dagblad, 22-0908, p. 8

heaven” Harryparry in reactie op recensie Drowned in Sound.com

“This festival truly is the most remarkable experience and needs to be witnessed by anybody who genuinely loves leftfield music and still holds a torch for the idea that independent culture can exist without having to compromise itself or secrete itself away in an elitist hidey hole. In a word, then, ZXZW is incredible.” Drowned in Sound.com (UK)

“ZXZW boeit van verstilde folk tot satanische death.” Musicfrom.nl

“Leaving this festival felt a lot like being kicked out of musical

“ZXZW zorgt voor spanning, rariteiten, verwondering, kippenvel, gruwel, kortom emotie. Een letterlijk soms mindblowing trip.” Spinner.com ZXZW in Tilburg is met afstand een van de leukste festivals van het jaar.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

PROGRAMMA

ZXZW 2009-2010 MUZIEK Weekendprogramma muziek Van vrijdag tot en met zondag vindt een veelheid aan optredens van independent artiesten plaats in de Tilburgse binnenstad, verspreid over ongeveer 20 locaties. Van cafĂŠ tot kunstenaarsinitiatief, van popzaal tot openbare ruimte. Het weekendprogramma vormt het muzikale zwaartepunt van het festival en laat de enorme variatie in het muzikale veld zien, zonder hierbij te letten op stijlen en genres. Zoals in het artistieke plan beschreven is (zie bijlage) gelden ook bij de programmering van dit muziekprogramma de artistieke criteria. Hoe is de verhouding van de act tot het veld, het tijdsbeeld en is er sprake van een mate van authenticiteit? Naast deze criteria heeft het programma een duidelijk signalerende functie; het laat de ontwikkelingen binnen het muzikale veld van de independent cultuur zien. Het programma schept daarnaast een historisch kader, door enkele acts te programmeren die hebben gediend als inspirator of initiator van een bepaalde ontwikkeling en / of stijl die van invloed is op de hedendaagse vorm van de independent cultuur. Door de combinatie van signalering en historisch kader vormt het veelvuldige en veelvormige weekendprogramma een congruent geheel en overzicht.

Generation Bass Muzikaal was ZXZW de afgelopen jaren vooral gericht op bands. Het succes van The Shape of Breakcore 2 Cum in 2008 bewees dat het publiek een behoefte heeft aan een uitgebreider danceprogramma. Voor mensen van buiten Tilburg is het interessanter als er meer nachtelijke activiteiten plaats vinden. Tevens trekt dance een ander publiek, dat zich tot nu toe nog niet voelde aangesproken door de reguliere programmering. De belangrijkste keuze is echter de inhoud. In het programmaonderdeel GENERATION BASS komen verschillende moderne bastaardvormen van niet-westerse muziek zoals Nu Cumbia, Kuduro, Reggaeton en Funk Carioca/Baile Funk aan bod. Een hele nieuwe generatie producers uit niet westerse landen is bezig deze inheemse en regionaaal specifieke muziekvormen te mengen met westerse genres als Dubstep, Grime, Drum & Bass en Electro. Denk aan artiesten als Traci C, Os Vagabanda, The Peronists, Fauna, Villa Diamante, Maga Bo en Dj Zhao. Deze nieuwe globale ontwikkeling wordt momenteel alleen nog gesignaleerd op vooruitstrevende muziekblogs. ZXZW wil deze ontwikkeling in Nederland naar de voorgrond schuiven ter signalering, stimulering en ontwikkeling.

Venn festival In Residence De samenwerking met het Noorse podium en collectief Bla beviel erg goed in 2008. Pers, publiek en artiesten

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

PROGRAMMA 2009-2010

werden verrast door bijzondere bands uit Noorwegen, die op hun beurt een stimulans en bevestiging kregen van hun artistieke koers. Voor 2009 wordt de samenwerking aangegaan met Venn Festival uit Bristol. De bands rondom Venn kenmerken zich door eigenzinnige aanpak, zij werken in verschillende genres en disciplines en werken vooral met een DIY werkhouding. Artiesten gerelateerd aan Venn zijn o.a.: A Hawk And A Hacksaw, Aufgehoben, Bass Clef, Chris Corsano, Colleen, DJ/rupture, Efterklang, Hauschka, Thee, Stranded Horse, Vialka en Zun Zun Egui.

Kraaklink Kraaklink is een actuele invulling van het begrip kamermuziek. Binnen de serie brengen ZXZW en De Link hedendaagse gecomponeerde muziek in een kraakpand. Jonge muzikanten van maximaal 35 jaar oud voeren werk uit van jonge componisten niet ouder dan 40 jaar. Kraaklink creëert een nieuwe plek en een nieuw publiek voor nieuwe muziek. De setting is een kraakpand in het centrum van Tilburg. De bewoner stelt een week lang zijn woonkamer ter beschikking. Hij nodigt vrienden uit en verkoopt koffie en pilsjes. De buurman verleent stroom voor de geluidsinstallatie. De muzikant en / of de componist vertellen over hun werk. Na afloop drinken zij met de bezoekers nog een biertje. Het publiek is enthousiast, komt terug, en vraagt waar je dit soort muziek kunt downloaden. Zowel krakers als jonge componisten vechten voor hun plek. Daarom organiseerden ZXZW en De Link in 2007 de eerste editie van Kraaklink, met succes. In 2008 werd het programmaonderdeel herhaald, en wegens het enthousiasme van zowel de componisten, muzikanten, publiek als de gastheren, is besloten het onderdeel aan te houden voor de komende jaren.

New Weird Europe De afgelopen jaren programmeerde ZXZW singersongwriters, maar er zit weinig ontwikkeling in dit genre. Daarom wordt de komende jaren duidelijker gecureerd. New Weird Europe is een pijler van het muziekprogramma voor de komende jaren. Vanuit de underground komen steeds meer interessante muzikanten bovendrijven die meer verwant zijn met het verschijnsel Outsider Art dan met de muziekhistorie. De kenmerken van deze stroming in de beeldende kunst zijn volgens Jean Dubuffet, uitvinder en vervolmaker van deze term:

“ ...allerlei producties (tekeningen, schilderijen, haakwerken, gemodelleerde of gesculpteerde figuren, enz.) met een spontaan en inventief karakter, die zo weinig mogelijk afhankelijk waren van de gewone kunst of van culturele voorschriften en die voortkwamen van duistere personen, die vreemd waren aan de professionele artistieke milieus...”. Dit geldt zeker ook voor deze nieuwe groep muzikanten waarvan voorbeelden bijvoorbeeld zijn: Jack de Rapper, Naomi, Harry Merry,Meeuw, Bertin, Mik Quantius, Zim Zim Zim. Zij opereren buiten de gestelde kaders voor muziek en hoe deze te presenteren en vormen daarmee een volslagen nieuwe groep muzikanten die meer een verwantschap tonen met bijvoorbeeld Dadaïsme en de Fluxus beweging.

Dans Hedendaagse dans was in 2008 een waardevolle toevoeging aan het programma. Voor de komende jaren wil ZXZW zeker door gaan met het dansprogramma, het maakt de inhoud van het festival breder en makkelijker toegankelijk voor bredere doelgroepen. Daarom wordt het dansprogramma uitgebreid naar de hele week.

Beeldende kunst Algemeen ZXZW wil een langere periode gaan uittrekken om de beeldende kunst op het festival te tonen en kunstenaars aan projecten voor het festival te laten werken. Het gaat hier om de hele maand september, waarvan in het derde weekend uiteindelijk de opening van het festival valt. De ervaring leert dat beeldende kunst een andere dynamiek kent dan de andere kunstvormen op het festival en de traditionele ZXZW week te kort was om nieuw werk te creëren en ook nog eens te tonen.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

PROGRAMMA 2009-2010

New Jack City NEW JACK CITY is een overzicht van opkomende beeldende kunstenaars in Brabant als onderdeel van ZXZW. Het is de bedoeling dat deze kunstenaars minder dan 5 jaar geleden zijn afgestudeerd (of nog niet) en hun basis in Brabant hebben. Het overzicht zal bestaan uit minimaal 1 en maximaal 3 werken per kunstenaar en ongeveer 15 deelnemende kunstenaars. Met hulp van projectpartners WEI, TAC, ADVANCIS en NBKS wordt een selectie gemaakt van de meest interessante ‘nieuwe’ mensen en die wordt een kans gegeven zich in dit programma te presenteren. Deze selectie gebeurt op de criteria genoemd in de Artistieke Visie (zie bijlage). Hiervoor is ook overleg met Ad van Rosmalen, coördinator van kunstacademie St. Joost Den Bosch en St. Joost Breda. Materiaalkeuze en discipline zijn vrij. Als intuïtieve leidraad voor de werken wordt het concept ‘Discordianisme’ aangeboden. Discordianisme is een geloof in de godin van de verwarring, Eris (in het Latijn Discordia genoemd). Het is omstreeks 1958-1959 gesticht door Malaclypse the Younger (pseudoniem van Gregory Hill), schrijver van de Principia Discordia, het heilige boek van het Discordianisme. Het wordt over het algemeen beschouwd als een parodie op religie. Discordianisme stamt uit de vroege jaren ‘60 van de vorige eeuw, en moet vooral gezien worden in de context van die tijd, waar ook bijvoorbeeld The Merry Pranksters en hier in Nederland de Provo’s met acties en ideeën probeerden de alledaagse kijk op de wereld en de gevestigde orde te veranderen.

Hermann Nitsch De denklijnen van de Oostenrijkse kunstenaar Hermann Nitsch (Wenen 1938) vormen een centraal thema in het beeldende kunst programma. Hij is een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het zogenaamde Weens Aktionisme. Eerst vergruisd, nu in bepaalde kringen bemind, maakt hij nog altijd controversieel werk en organiseert hij ‘Orgie-Mysterie-Opvoeringen’, die theater en beeldende kunst met oude offerrituelen en occulte tradities verbindt. De totale overgave is een van de centrale thema’s binnen zijn werk. ZXZW wil zoveel mogelijk facetten van zijn werk laten zien, Nitsch schrijft o.a. ook muziek en literatuur. De door hem ontwikkelde totaalkunst inspireert een reeks hedendaagse kunstenaars, de golven rondom zijn werk ebben nog steeds door bij moderne performance kunstenaars, van danser Ivo Dimchev tot Noise-artist Dr.

Bibber en van beeldend kunstenaar Erik Tidemann tot Jean Louis Costes. Het werk van Nitsch is een speurtocht naar de grenzen van onze geestelijke identiteit en de grenzen van het menselijke vlees. Tegelijkertijd is het een zoektocht naar een gemeenschappelijke ervaring. Deze fixatie op lichamelijkheid, geweld en dood vind je bij veel moderne kunstenaars terug. Is het een resultaat van de verloren ervaring van de dood in de moderne tijd? Dood blijft de uiterste grens van ons bestaan, maar de gevoeligheid voor dat onderwerp verdwijnt. Het vergaat in de snelheid van ons bestaan.Sinds de eeuwwisseling is de invloed van de Aktionisten nu weer terug te vinden bij de nieuwe lichting kunstenaars zoals Erik Tidemann, Lee Adams, Erik Smith, Ron Athey, Vanessa Tiegs, Franko B, Guillermo GomezPena, Linda Molenaar en Reuben Murray.

Whatbar Whatbar is een samenwerking met het kunstenaarsinitiatief Whatspace (Koen Delaere, Bas van den Hurk en Olivier Nijs). Het brengt projecten op onverwachtse plekken in Nederland en in het buitenland, onder andere Van Abbe Museum/ Eindhoven, Mobile institute.org / Brussel, Flatstation/ Amsterdam en De Player/ Rotterdam. Het gaat steeds om een avond die beeldende kunst mengt met performance art en muziek. Hiermee presenteert ZXZW zich op meerdere momenten in het jaar en op meerdere locaties, om zo zichtbaarder te worden. Deelnemende kunstenaars zijn onder andere Dennis Tyfus, Peer van Dun, V/VM, Meldy Peaches en Jack de Rapper. In samenwerking met Whatspace wordt ook gekeken naar een bijzonder openingsmoment voor het festival door beeldend kunstenaar Vaast Colson. Doel van ZXZW is om inhoudelijke aansluiting en publiek te vinden binnen het beeldende kunstcircuit.

Zstock De voortzetting van de geslaagde Zstock tentoonstelling in 2008. Poster art is een kunstvorm die de grens van het medium poster opzoekt, altijd balanceert tussen toegepaste en autonome kunst. In de VS heeft de emancipatie van de poster als kunstvorm al plaats gevonden, in Europa is het nog volop in ontwikkeling. Op Flatstock ontmoeten posterontwerpers uit de VS en Europa elkaar. De presentatievorm past uitstekend bij het geëxposeerde werk:

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting

PROGRAMMA 2009-2010

gedeeltelijk expositie, gedeeltelijk markt. i.s.m. American Poster Institute, Reeperbahn Festival, SXSW.

Film op ZXZW Peter Taylor, de filmman van Worm, is zeer enthousiast om op ZXZW het filmprogramma te komen cureren. Door zijn ervaring en uitstekende connecties met filmmakers is hij de uitgelezen man om een mix van independent, vooruitstrevende films aan te laten sluiten bij de rest van het beeldende kunstprogramma. Natuurlijk moet het filmprogramma ook op zichzelf kunnen staan, maar door een thematische samenhang met de rest van het programma te laten plaatsvinden kan een bredere context getoond worden.

ZXZW // Hermann Nitsch // Mondriaan Stichting