The Independent
Free!
14 september - 21 september 2008 • Tilburg, holland • www.zxzw.nl
Knitta Please: Graffiti met hoog knuffelgehalte
Donker, maar lief Pagina 3
Z-Stock
Guerrillaknitting, het klinkt als een oorlog tussen gangs gewapend met breinaalden. Nee, guerrillaknitters gebruiken hun naalden alleen om lantaarnpalen, bruggen en auto-antennes te omhullen met hun zelfgemaakte breisels. De founding mothers van deze beweging ‘Knitta Please’ komen speciaal naar Tilburg om de oude textielstad een kriebelige metamorfose te geven. Onafgemaakte breiwerkjes en nutteloze bollen wol. In plaats van ze onder de bank te schuiven, waar ze toch stof verzamelen, willen de oprichters van Knitta Please er iets anders mee doen. Een beschermhoes voor een deurklink is snel gemaakt en opeens ontstaat het idee: “Laten we de stad in een nieuw jasje steken.” Bierflesjes die tot monumenten worden opgedirkt door gebreide kunstwerkjes in levendige kleuren. Knitta is geboren. Knitta Please heeft sinds haar oprichting in 2005 in Houston overal haar sporen achtergelaten in de wereld. Niet alleen autoantennes werden getagd, maar ook de monorail van Seattle werd voorzien van een wollen lap van maar liefst vijftien meter.
Normaal reageert Knitta Please niet op uitnodigingen. Sayeg: “Wij krijgen veel verzoekjes binnen. ‘Help, de antenne van mijn auto heeft het koud. Hij heeft dringend een jasje nodig. Mijn auto ziet er zo uit en staat in die straat geparkeerd.’ Hier gaan we niet op in. Onze acties zijn spontaan en wij kiezen onze doelen willekeurig uit.” Daarbij stromen aanmeldingen van breisters/breiers binnen om lid te worden van Knitta Please. Sayeg vindt het geweldig dat mensen zo enthousiast zijn, maar zij raadt de enthousiastelingen aan om zelf een groep te beginnen. “Graffiti is ook niet onder beheer van één organisatie. Hetzelfde geldt voor guerrillaknitting. Knitta Please is juist zo leuk omdat
Pagina 4
Geen appel naspelen Pagina 6
Niet denken, gewoon doen! Pagina 8
Knitta in action. Ook in El Salvador, Parijs, Montreal en zelfs op de Chinese muur is werk van Knitta gespot. Nu is Tilburg aan de beurt. Een vanzelfsprekende keuze, want Tilburg staat bekend als de textielstad van Nederland. Voor Magda Sayeg, één van de oprichters van Knitta Please, zijn er een aantal redenen om naar ZXZW te komen. ‘Het idee om een Nederlandse stad te taggen, is voor ons een nieuwe uitdaging. Bovendien lijkt ZXZW mij een geweldig festival. Ik kijk vooral uit naar het bezoek aan het Textielmuseum.’ De dames van Knitta leren in een speciale workshop te werken met een breimachine. Het eindresultaat hangen ze aan de lange schoorsteen van het gebouw. Tilburg mag zich vereerd voelen.
we klein blijven. We bestaan uit een clubje vrienden en familie van 22 tot 95 jaar. Hoe meer breiclubs met creatieve tags hoe beter!” Aan breien kleefde decennialang een suf imago. Oma die in haar stoel een vervelende kriebeltrui maakte of een stel handige pannenlappen. Sinds een jaar of tien werd breien het domein van de hipsters. In stitch ’n bitchclubjes breien ze Ipodhoedjes en bikini’s. Wie uniek wil zijn, breit haar (of zijn, het is tenslotte 2008) eigen creatie. Degenen met minder fantasie halen hun patronen niet uit de Burda, maar uit de Vogue. Breien is niet meer oubollig, maar eigenzinnig en trendy. En dankzij Knitta sinds kort ook tegendraads. Zowel letterlijk als figuurlijk.
Volgens Sayeg is er weinig verschil tussen Knitta en een graffiti-artiest. ‘Zonder toestemming tag ik op straat. Het scheelt dat een tag van Knitta Please makkelijker te verwijderen is dan graffiti. Artiesten gebruiken de laatste tijd sowieso minder agressief materiaal. Bijvoorbeeld door met verf op basis van mos of krijt te werken.’ Kritiek is er ook. Buitenstaanders begrijpen niet waarom de guerrillaknitters hun tijd, energie en garen verspillen aan deze projecten. “Kunnen ze niet beter iets ‘nuttigs’ breien zoals een trui of muts?” Sayeg: “Deze ‘pragmatische kritiek’ krijgen we wel eens naar ons hoofd gegooid. Ten eerste kopen we nooit nieuwe garen. Ons materiaal wordt gedoneerd door mensen uit heel Amerika. En anders kopen we zelf kilometers wol voor weinig bij tweedehandszaakjes. Sommige mensen kunnen het niet hebben dat er zomaar iets gecreëerd wordt om mensen op te vrolijken. Natuurlijk Inspiratie opgedaan door Knitta Please? Begin je eigen guerrillaknitclubje. Bedenk een naam, ontwerp een kaartje voor aan je tags en ga aan de slag. Goedkope wol vind je bij de goedkopere kledingzaak. Bezoek Marktplaats voor koopjes. Kijk eens op de zolder van je moeder of oma. Beetje ongeduldig van aard? Gebruik dikke naalden en wol, zo krijg je sneller resultaat. Als je klaar bent, ga je met een groepje op stap om de buurt te pimpen. Klim desnoods op elkaars schouders om je tags hogerop te hangen, kan het ook moeilijker verwijderd worden. Kijk voor voorbeelden van Knitta Please op http://flickr.com/ photos/knittaplease. Wil je in Tilburg met de dames
kan ik dekens gaan breien voor de daklozen, maar waneer iemand 500 keer per jaar langs een verkeersbord rijdt en hard moet lachen wanneer de paal opeens roze met paars is, dan heb ik het gevoel dat ik iets heb bereikt.’ Voor Sayeg is Knitta Please alles behalve tijdverspilling. ‘Het heeft me overal ter wereld gebracht. Breien is het liefste wat ik doe. Als ik de rest van mijn leven mijn tijd er aan mag verspillen, zal ik daar geen bezwaar tegen hebben.’ Sayeg zegt honderden enthousiaste e-mails te hebben ontvangen, slechts een paar vroegen of Knitta niet beter dekens voor de daklozen kon breien. ‘Het grootste gedeelte van het jaar is het nogal heet in Texas. Ik denk niet dat ze baat hebben bij een deken. Een ventilator wordt vast meer gewaardeerd.’ Marlies van Randwijk
van Knitta Please meebreien en taggen, stuur een mail naar nick@zxzw.nl of breng een bezoek aan ZXZW. Dan kom je ze vast tegen. Niet plakken maar aanpakken. Gemeente Tilburg heeft een heus stickerbeleid. Zij vindt dat creativiteit “zorgt voor verloedering van het straatbeeld.” Na de sticker de zondvloed want “handhaving op stickers plakken is één van de mogelijkheden om verpaupering van de binnenstad tegen te gaan.” Het is verboden om te bekrassen, beplakken of beschilderen. Knitta past binnen de mazen van de Tilburgse stickerwet. Over het achterlaten van breiwerken wordt in de nota niet gerept.
2
14 september - 21 september 2008 www.zxzw.nl
Strike! De 10 favoriete platen van Patchman Marco Patchman Marco is de belichaming van de glam- en hardrock in Tilburg. Hij organiseert zijn eigen metalfestival Tilburg Headbangers Fest en heeft zijn eigen avond in de Little Devil onder de naam Tilburg Headbangers Night & Event. Ook is hij regelmatig achter de draaitafels te vinden in de 013. Daarnaast schrijft hij voor Violent Moshground, een
underground metalmagazine sinds 1988. Twisted Moshing Spandex Patchman Marco is dan ook de ideale gastheer op de tweede Heavy Metal Bowlingavond. Dus bestel nog een pitcher aan de bar, eer de heavy metal god met de pink en wijsvinger
1
Manilla Road - Necropolis “Dit ultieme epic metal nummer werd op al mijn bezochte Duitse heavy metal parties grijs gedraaid, te gek warriors nummer!”
2
Stranger - The Bell “Beste heavy metal kraker ooit! Wat een energie heeft dit nummer!!!”
3
Dagger - We Are Not Afraid Of The Night “Dit sleaze nummer hoorde ik vijf jaar geleden voor het eerst. Maar het blaast classic nummers van Motley Crue en Poison van hun troon!”
4
Madam X - High In Highschool “Klassieker met bijbehorende kick ass video clip uit mijn jeugd!”
5
Iron Maiden - Somewhere In Time “Een van mijn favoriete Maiden nummers uit mijn kindertijd!”
in de lucht en gooi een strike op de tonen van de onderstaande bands. Maar let op dat je bier niet wordt opgedronken door je teammaten.
6
7
8
Judas Priest - Hell Bent For Leather “Samen met alle nummers op Unleased In The East (1979), de ultieme Priest!”
Slayer - The Antichrist “Dit nummer hoorde ik voor het eerst in 1987, ik wist niet wat ik hoorde... Ik moest er eerst echt aan wennen, wat een agressie, dit veranderde mijn leven totaal! Vanaf dat moment mocht ik mezelf pas echt een thrasher noemen.”
Exumer - Possessed By Fire “Zwaar ondergewaardeerde thrashband uit Duitsland, wat een klassieker!”
9
Anthrax - Be All End All “Terug naar de laatste jaren basisschool en mijn herinnering aan mijn eerste concert: de show op Monsters Of Rock 1988 in het Willem II Stadion.”
10
Twisted Sister - I Wanna Rock “Zie mijn 2 tattoos op rechter bovenarm en je weet voldoende......I WANNA ROCK!!!”
3
14 september - 21 september 2008 www.zxzw.nl
Donker, maar lief Tijdens ZXZW exposeert Argument Vertoningsruimte in Tilburg het werk van Gijs Deddens. Een jonge veelbelovende kunstenaar die net afgestudeerd is aan de kunstacademie van Groningen. Deddens kunst maakt deel uit van ZXZW’s ‘Svart Kunststykke’, Noors voor ‘zwarte kunst’. Een collectie die bestaat uit foto’s, schilderen en tekeningen van artiesten die beïnvloed zijn door Black Metal. Deddens: “Van jongs af aan luister ik al naar metal. Ik merk dat ik mij onbewust laat inspireren door deze stroming. Muziek is sowieso een belangrijke factor. Wanneer ik mijn werk bekijk, zie ik precies waar ik op dat moment naar luisterde.”
Een paar dagen voordat ZXZW begint, werkt Deddens in Argument aan een muurschilderij. Over het eindresultaat kan hij nog weinig zeggen. “Het betekent niet dat ik automatisch naar metal ga luisteren om een donker effect te creëren. Ik ga vrij intuïtief te werk. Ter plekke verzin ik wat ik ga doen. Het wordt zeker donker, maar er moet ook iets liefs in zitten.” Argument vertoont ook eerder werk van Deddens dat grotendeels bestaat uit tekeningen en schilderijen
met een sterk grafisch karakter. Ook deze beelden zijn intuïtief en associatief tot stand gekomen. Volgens Deddens refereren ze aan “de overdaad van beelden in onze consumptiemaatschappij die in allerlei lagen op ons afgevuurd worden.” Ze tonen invloeden die uiteenlopen van primitieve culturen tot occultisme en futurisme. “Grottekeningen uit de oertijd hebben mij altijd al gefascineerd. De hedendaagse invulling komt er vanzelf bij.”
14 t/m 21 september, Argument.
Argument Argument Vertoningsruimte was vroeger het fietsenhok van middelbare school de Centrumschool aan de Korte Schijfstraat in Tilburg. De school biedt nu onderdak aan verschillende kunstenaars, die er hun atelier of werkplaats hebben. Argument is een klein maar groots bloeiend kunstenaarsinitiatief in Tilburg, dat twaalfeneenhalf jaar bestaat. Van heinde en verre hebben kunstenaars er gewerkt en geëxposeerd, frank en vrij en zonder franje.
4
14 september - 21 september 2008 www.zxzw.nl
Z-Stock Met posters bedoel ik niet die lelijke dingen die je altijd op electriciteitskastjes ziet met Afrojack en Sidney Samson erop. Ik bedoel verantwoorde affiches. Niet gemaakt door een dtp-er, maar door een kunstenaar. Er is een auteurshand te zien. Er is een artistieke pretentie in het spel en de bandnaam is nooit zo goed te lezen als bij commerciële posters. Concertposters voor underground clubs, daar heb ik het over. Zij brengen herinneringen naar boven aan de druipende klokken van Salvador Dali, flessen rood van JP Chenet (soms met een druipkaars erin) en hoogslapers. Vrienden moesten in mijn studententijd iets aan de muur hebben, dus naast Dali was er ook vaak nog plek voor een poster van een undergroundband of popfestival naar keuze. Meestal Lowlands of de pielesokken van Red Hot Chili Peppers. Op een bepaald moment in je leven besluit je volwassen verantwoordelijkheden te nemen. Je besluit om geen replica’s meer aan je muur te hangen, louter nog wijn te kopen bij slijterij Henri Bloem en om een Auping aan te schaffen. Ja, ik heb een collega met een poster van de metalband Down aan de muur. De poster is heel erg boerenmetal, maar hij heeft het concert zelf georganiseerd dus ik kan er niets over zeggen. Met de jaren word je milder tegenover je vrienden. Velen hangen dan ook geen posters meer aan de muur, maar gaan nadenken over kunst of niets. Z-Stock is een initiatief van het American Poster Institute (API) en draagt bij aan de emancipatie van posterkunst. Het richt zich op een bepaald segment van de poster-art:
de zogenaamde auteursposter. Binnen de muziekcultuur komt een steeds grotere nadruk op prefab werk. Het zwaartepunt ligt op het imago van de artiest en de hand van de ontwerper is niet meer te zien. De distributie vindt wereldwijd plaats door grote platenmaatschappijen. Als reactie hierop ontstaat een beweging van kunstenaars, vaak gelinkt met underground zalen en bands, die liefdevol posters maken in een kleine oplage. De makers stimuleren elkaar, hebben veel contact en wisselen via communities informatie uit. Vaak is zeefdruk de techniek. De stijl is ontzettend divers. Invloeden gaan van de artistieke cartoon (denk Robert Crumb), tot jaren zeventig psychedelica en felle kleuren, tot door punk geïnspireerde cut up technieken. The American Poster Institute heeft bereikt dat posters in Amerika als kunst worden gezien. Nu is Europa aan de beurt. Z-Stock is de Nederlandse première. Het brengt hotshot Amerikaanse posterontwerpers, gecombineerd met Europese namen. Dus straks mogen wij in Europa ook vinden dat posters kunst zijn. Ja, Amerikanen zeggen wel meer over kunst. Design is volgens hen kunst. En de jazz van Wynton Marsalis. En basketball.
Dat basketball kunst is , dat snap ik. Maar bij concertposters wringt er bij mij iets. Het gaat toch om de artiesten die op de poster staan en niet om de artiesten die de poster maken? Bij posterkunst is de lijst belangrijker dan het kunstwerk, de kok belangrijker dan de maaltijd. Posterkunst is als een kant en klaar maaltijd van sterrenkok Jonnie Boer bij Albert Heijn. Artistieke criteria doen er niet toe. Het gaat enkel over de vorm. Dat zie je ook op Ebay. Niet het beste werk op de internetveiling is het duurste. Op dit moment is het duurst beschikbare item een lelijke geel/roze poster van Rolling Stones in Belfast. Dat ding kost 6.000 pond. Als Eddy Wally op de poster stond, maar het design hetzelfde was, kreeg je er geld op toe. Als kunstenaars emanciperen en van daaruit belangenverenigingen oprichten is er meer aan de hand. Een vereniging duidt op belangen en belangen betekent dat er geld in zicht is. De posterkunstenaars op Z-Stock ontwikkelden de taal voor het hippe en underground Amerikaanse circuit. Melvins en Beck zijn artiesten voor wie bijna elke ontwerper wel een poster gemaakt heeft. De posters stralen passie uit. Ze spreken in een taal van inkt, zowel van de tekenpen als van de tattoonaald.
19 t/m 21 september, Duvelhok
Concertposters zijn een jeugdzonde. Op een bepaalde moment moet je toch je boterham verdienen en popzalen betalen niet al te veel. Het wordt tijd om je underground credibility in te cashen. Volwassen worden zou je het kunnen noemen. Andere mensen noemen het sell out. Een ding is duidelijk: Iedere ontwerper op Z-Stock mixt commercieel werk voor Pepsi en Playstation met vrijer werk voor bands. Het is natuurlijk een duivels pact, tussen commercie en autonomie. De bedrijven werken met je omdat je de taal van de straat spreekt. Omdat je voor die bedrijven
werkt kun je wat voor de straat terugdoen. Ik ben volwassen geworden. Posterontwerpers zijn volwassen geworden, maar er is weinig nieuwe aanwas. De zalen waar zij vroeger werkten zijn ook volwassen geworden. Bijna allemaal zijn ze overgestapt op huisstijlen. Geen zeefdrukmachine is er meer te vinden. Welke toekomstige designers gaan de posters van studentenkamers en de campagnes van grote bedrijven vullen? Ik kan me niet voorstellen dat je genoegen neemt met de ontwerper van de poster voor Sidney Samson.
5
14 september - 21 september 2008 www.zxzw.nl
The Shape Of Breakcore 2 Cum Bart Hard over Breakcore Op 19 september geeft ZXZW aandacht aan een relatief onbekende muziekstroming. Onder de naam The Shape Of Breakcore 2 Cum zal het Tilburgse festival een dwarsdoorsnede geven van de Breakcore: een genre dat steeds vaker opduikt in de clubs en podia. Een mooie naam voor een evenement. Maar wat is Breakcore nou eigenlijk? Breakcore is een extreme vorm van electronische muziek, die je zou kunnen omschrijven als een combinatie van breakbeats, noise, industrial, ragga jungle, harde metal, olschool rave sounds en experimentele hardcore met een punk houding. Maar het belangrijkste kenmerk van Breakcore is, dat er eigenlijk geen echte afbakening bestaat van wat wel of niet onder Breakcore valt. Van Pink Floyd tot Atari Teenage Riot De eerste Breakcore invloeden komen uit jaren tachtig, met industrial acts zoals Scraping Foetus Off The Wheel (“I’ll Meet You In Poland Baby”) en Einstürzende Neubauten (“Steh Auf Berlin”). Maar ook voor de jaren tachtig werd er volop geëxperimenteerd door artiesten als Sun Ra (zijn freejazz platen waren directe inspiratie voor Doormouse) en Pink Floyd (“Several Species Of Small Furry Animals Gathered Together In A Cave And Grooving With A Pickt”). In de jaren negentig was Atari Teenage Riot een van de bekendste acts. Met het eigen label Digital Hardcore Recordings creërden
de Duitsers een nieuwe stroming: het gelijknamige Digital Hardcore. Hoewel de term Breakcore pas eind jaren ’90 steeds meer gebruikt werd, werd deze al rond 1993 op de hoesjes van verzamel cd’s van onder anderen het platenlabel Force Inc. gebruikt. Heden ten dage is Breakcore de verzamelnaam voor veel stijlen die op welke manier dan ook aan de omschrijving Breakcore hangen.
Van snoeiharde terror acts als Deathmaker, Company Fuck en Speedranch tot meer kunstzinnige acts als Harry Poppins, Electric Kettle en Tep en tot amen breakbeat dansgeweld van FFF, Pisstank en Judith Priest. Een van de meest opvallende optredens die gepland staan is de speciale surround live set van de Amerikanen Doormouse en Otto von Schirach samen met de Tilburgse breakcorehead Rioteer. Deze drie heren gaan een week lang experimenteren met het M.AS.E. systeem van Muzieklab Brabant. Dit systeem stuurt een soort driedimensionaal geluid door de zaal. Met nog twintig andere artiesten verspreid over vijf zalen biedt The Shape of Breakcore 2 Cum een goede doorsnede van een muziekstijl die de afgelopen tijd woest om zich heen heeft geslagen.
Muziek en politiek Breakcore is naast muziek ook politiek. Indirect door de vernieuwing en de samenvoeging van stijlen. Maar ook direct, door een anarchistische houding (bijvoorbeeld de Atari Teenage Riot met “Revolution Action” of Nihil Fist met “Resistance Is Fertile”) of het gebruik van futurisme met teksten die tot het bewustzijn spreken. Voorbeelden hiervan zijn Eiterherd’s album “1984 vs. 1999” of AleXdee met “Wer sich wehrt ist Lebendig” op het label Widerstand.
The Shape of Breakcore 2 Cum. 19 september, 013, V39 en Hall of Fame. Kijk op www.zxzw.nl voor meer info.
Surround sound Voor The Shape Of Breakcore 2 Cum is een line up samengesteld waarin een breed scala aan breakcore variaties wordt voorgeschoteld.
Otto von Shirach Foto: Sara Sitkin
Pascal on the dashboard Met grote verslagenheid hoorden wij afgelopen februari dat ons bestuurslid, Pascal Bouma, na een ziektebed van een week, was overleden. De grote, vriendelijke, blonde eik was geveld door een ernstige en agressieve vorm van kanker. Pascal zat in de Raad van Toezicht van ZXZW. Dat betekent zoveel als dat hij toezicht hield op het reilen en zeilen van ons, de directie van ZXZW, er voor zorgde dat we geen domme beslissingen maakten en ons advies gaf als we problemen hebben. Pascal paste goed in die raad. Hij was directeur van Hedon in Zwolle, had veel bestuurlijke ervaring, maar belangrijker nog, hij was een self made man. Zoals zo velen begon hij onder aan de ladder als barvrijwilliger, maar klom in de jaren op om te eindigen op de directeursstoel van het Burgerweeshuis in Deventer. In die tijd deed hij een enorme berg ervaring op in alle segmenten van een professionele culturele organisatie. Precies de ervaring die nodig was om ZXZW het hindernissenparcours dat het op dit moment aflegt, goed door te loodsen.
Dat die ervaring goed van pas kwam, werd al snel duidelijk in het begin van dit jaar, toen de toekomst van ZXZW letterlijk aan een zijden draadje hing. Door advies van Pascal hebben we moeilijke tijden overleefd, hebben we het festival zoals het dit jaar staat kunnen organiseren, en een stevige basis voor een goed toekomstperspectief kunnen neerleggen. We denken dan ook met veel dankbaarheid terug aan de tijd dat Pascal in onze Raad van Toezicht heeft gezeten. Het was kort, maar de impact is blijvend.
Dodge Swinger 1973, Galaxy 500, All the way stars' green, gotta go. Dodge Swinger 1973, top down, chassis low, Panel dim, light drive, Jesus on the dashboard. T-minus whenever it feels right, Galaxy 500. Planets align, a king is born. Whenever it feels right
Tijdens zijn avondwake werd een van z’n favoriete nummers gedraaid. Spacegrass van Clutch. Het eerste couplet gaat als volgt:
Bedankt voor alles, namens heel ZXZW.
Met het beeld dat Pascal als beschermheilige op het dashboard van de Dodge Swinger type ZXZW mee rijdt, met een mooi muziekje op, z’n haren wapperend in de wind, gaan wij de toekomst zelfverzekerd tegemoet.
Frank, Vince en Joost
6
14 september - 21 september 2008 www.zxzw.nl
Geen appel naspelen Clazz Orchestra kruipt in huid Sun Ra Zes dagen zullen ze in Tilburg optreden: De jazzpioneers van Sun Ra Arkestra. Alhoewel de orkestleider Sun Ra zelf 15 jaar geleden stierf, waart zijn geest tijdens ZXZW rond met zes optredens van het Arkestra, een tentoonstelling en filmvoorstellingen over Sun Ra. In samenwerking met L’Avventura brengt ZXZW op vrijdag 19 september een optreden van Clazz Orchestra. Het orkest zal eigen interpretaties geven van het Sun Ra Arkestra. Een goede reden voor orkestleider en saxofonist Andreas van Zoelen om in het repertoire van de eigenzinnige Sun Ra te duiken. “Ik heb deze zomermaanden besteed aan het doorspitten van de discografie van Sun Ra. Wanneer je saxofoon speelt, kom je altijd op een punt dat je Sun Ra tegenkomt. Maar toen ZXZW Clazz Orchestra vroeg om iets te doen met zijn muziek, vond ik dat een mooie aanleiding om eens dieper op zijn repertoire in te gaan.” Dat moet nogal een klus zijn geweest voor de docent aan het conservatorium in Tilburg. Sun Ra stond bekend om zijn productiviteit. Zijn discografie omvat meer dan honderd albums. “Daarnaast heb ik zijn biografie bestudeerd. Veel werk inderdaad, maar je krijgt wel een goed beeld van de muzikant en componist Sun Ra. Ook al luister je niet naar zijn muziek, toch krijg je een verhelderende kijk op hoe Sun Ra werkte en musiceerde.“
heb nog een tijdje met hem samen in een band gezeten. Maar de saxofoon bleef altijd trekken. En als je saxofoon speelt, kom je vrijwel automatisch in aanraking met jazz, c.q. geïmproviseerde muziek. Dus ook met die materie was ik al heel vroeg bezig.”
Intrigerend instrument Andreas van Zoelen begint op zijn zevende met het bespelen van de saxofoon. “Alles rond het instrument intrigeert me. De ontstaansgeschiedenis van de saxofoon is één grote anekdote. Adolphe Sax was uiteindelijk zo trots op zijn uitvinding dat hij zijn eigen naam eraan heeft gegeven. Het is een instrument met een erg open geluid. Je kunt veel er expressie in leggen en zo je eigen stempel drukken op een muziekstuk.”
Andreas van Zoelen
Naast de saxofoon bespeelt Andreas ook andere instrumenten: “Op mijn vijftiende begon ik, onder invloed van mijn broer Joachim, die basgitaar speelde, met elektrische gitaar. Ik
Andreas van Zoelen
Clazz Orchestra
Appel als muziek Naast het optreden met verschillende orkesten en het componeren van muziek, is Andreas van Zoelen ook orkestleider. Op ZXZW zal hij samen met het Clazz Orchestra zijn visie geven op de muziek van Sun Ra. Eerder deed de groep dat ook met de muziek van Frank Zappa. Andreas wil meteen iets rechtzetten: “Eigenlijk spelen we niet alleen de muziek van Sun Ra. Ik wil het schemergebied opzoeken van de invloeden van Sun Ra en zijn uiteindelijke free jazz. Ook al lijkt zijn muziek soms op het eerste gehoor op ‘probeersels’ ; er zit wel degelijk een wetenschap achter. Natuurlijk zal Sun Ra zeggen dat hij gestuurd wordt door een kosmische voorganger (Sun Ra dacht dat hij van Saturnus kwam –red.), maar eigenlijk heeft zijn muziek iets heel menselijks. De manier waarop Sun Ra zijn Arkestra leidde, was heel intuïtief en met veel gevoel. Zo vroeg hij de muzikanten om de warmte van de zon na te spelen, of een appel. Ik denk dat je daarom met gemak een hele avond naar Sun Ra kan luisteren, zonder dat je er moe van wordt. Zoals dat wel met andere free jazz kan gebeuren.”
Maar gaat Andreas zijn Clazz Orchestra ook vragen om een appel na te spelen? ”Nee, niet alleen maar” lacht hij. “Ik probeer dus de link te leggen tussen bijvoorbeeld de klassieke muziek van o.a. Debussy en Scriabin, en de uiteindelijke muziek van Sun Ra. Ik wil aantonen dat het wezenlijke van de muziek niet op papier staat” Vrijdag 19 september, Clazz Orchestra speelt Sun Ra I.s.m. L’Avventura Studiozaal, Theaters Tilburg
7
14 september - 21 september 2008 www.zxzw.nl
Interview Peter Beste Rechts-extremisme, moord, de kwaliteit van Immortal-video’s: er valt veel negatiefs te melden over de Noorse blackmetalscene. Maar fotogeniek zijn de heren zeker wel. Toch liet de hele gevestigde fotografieorde het onderwerp liggen, misschien afgeschrokken door de gewelddadige reputatie van de scene. Een student uit Houston op zoek naar een onderwerp zag het potentieel en trok naar Noorwegen. Peter Beste ontwikkelde zich zo uiteindelijk tot dé blackmetalfotograaf. “Toen ik 8 of 9 was, zo rond 1987, ben ik begonnen naar metal te luisteren, de standaard commerciële bands uit die tijd zoals Metallica, Anthrax en Exodus. Van de hele iconografie was ik me toen nog niet bewust; ik hield gewoon van de muziek. Later veranderde mijn smaak, maar ik hield wel altijd een zwakke plek voor metal.”
tentoonstelling en in zijn boek True Norwegian Black Metal, zijn niet gemakkelijk onder één noemer te vangen. Er zijn erbij die de zelfverkozen mythologie van de bands bevestigen. Zo is de band 1349 in volle corpsepainten spijkerriemenglorie poserend gefotografeerd in een grot. Het levert precies de sinistere plaatjes op die
Daarom heb ik ervoor gekozen zowel het mythologische en fantastische als het persoonlijke te laten zien, zonder nu te veel te willen demystificeren. Ik probeerde een echte connectie te krijgen met de gefotografeerden, terwijl ik ze fotografeerde in intieme en persoonlijke ruimtes. Vaak pel je dan een aantal lagen van de blackmetalfaçade af en zie je echte, kwetsbare mensen. Op andere momenten koos ik er juist voor de stereotypen van black metal van haat, eenzaamheid en introversie te bevestigen. Het was heel belangrijk voor me om al die kanten te laten zien en geen eenzijdig beeld te scheppen.” Het was ook voor Beste zelf een ontdekking dat de muzikanten helemaal niet aan het cliché van doorgedraaide satansaanbidders dat oprijst uit de verhalen voldeed. “De gemiddelde Noorse blackmetaller is hoger opgeleid, vaak in een filosofische of religieuze richting. Ze hebben echt kennis van de Romantische ideeën die ze uitdragen. Noorwegen is ook een heel nationalistisch ingestelde samenleving, dus die manier van denken zit bij de muzikanten überhaupt al in het systeem.” “Ik heb me verder nooit bedreigd gevoeld. Er zitten wel wat onberekenbare figuren bij, maar vergeleken met de mensen die ik tegen ben gekomen bij mijn reportages over de rapscene in Houston, waren de Noren ontzettend beleefd en beschaafd. Noorse blackmetallers hebben meestal een middenklasse achtergrond, terwijl
Nattefrost, Oslo “Black metal leerde ik kennen toen ik bezig was met het vak documentairefotografie op de universiteit. Het leek me het perfecte onderwerp voor een project. Niet eens omdat ik fan was van de muziek, maar ik voelde me aangetrokken tot de esthetiek en het verhaal achter black metal en uiteindelijk ook tot de betrokken individuen. Ik was echt verbaasd dat niemand het eerder had geprobeerd.” Uiteindelijk zou Beste in zeven jaar tijd Noorwegen dertien keer bezoeken. “Veel van die reizen waren voor korte klussen, maar een paar waren ook voor een periode van een maand of meer. Elke volgend bezoek kon ik weer meer leden van de Noorse blackmetalgemeenschap bezoeken en fotograferen. Terugkijkend lijkt het een nogal riskante investering, maar als ik iets echt wil, dan heb ik de neiging veel potentiële problemen te negeren en er toch voor te gaan.” Bestes foto’s, zoals te zien op de
de bandleden voor ogen moeten hebben gehad en het wekt dan ook geen verwondering dat ze er één als albumcover hebben gebruikt. Daar tegenover staan foto’s die juist ontmythologiseren, zoals die van Samoth (Zyklon/Emperor) met zijn dochtertje of Mayhem-bassist Necrobutcher, die aan het werk is voor de plantsoenendienst. De beste foto’s zijn echter degenen waar de fantasiewereld van de black metal botst op het echt Noorwegen. Een blackmetaller in zwart leer die met een gigantische zeis over een besneeuwde straat sjokt langs een truttige rode brommobiel, dat definieert zo ongeveer vervreemding. Beste heeft bewust gekozen voor het laten zien van meerdere facetten van de Noorse black metal: “Mijn doel was om een echt indringend perspectief neer te zetten, dat emotioneel inzicht zou geven in deze vaak misbegrepen subcultuur.
Kvitrafn van Wardruna, Bergen
de rappers vaak uit extreem arme milieus komen, wat een niveau van vastberadenheid en soms ook van wanhoop toevoegt aan wat ze doen.” Eén van de muzikanten met wie Beste het meeste heeft gewerkt is Gorgoroths fotogenieke zanger Gaahl. Zo was Beste aanwezig bij het op dvd vastgelegde concert in Kraków, waarbij de band naast de nodige schapenkoppen ook gekruisigde naakte jongens en meisjes op het podium had. Dat werd niet gewaardeerd in het streng katholieke Polen, maar gelukkig voor de band waren ze het land al uit voordat ze gearresteerd konden worden. Maar Beste logeerde ook bij de zanger in het afgelegen dal waar hij met zijn familie woont en bracht daar ook een cameraploeg van VBS.tv voor een inmiddels legendarische reportage. Diezelfde Gaahl kondigde onlangs aan een vrouwenkledinglijn te gaan ontwerpen en dat hij een warme band heeft met de designer van deze kleren. Beste is totaal niet verbaasd: “Hij heeft zich altijd al met dingen die gemakkelijk als homoseksueel geïnterpreteerd konden worden beziggehouden.”
14 t/m 21 september, Kunstpodium T
8
14 september - 21 september 2008 www.zxzw.nl
Niet denken, gewoon doen! ZXZW is meer dan alleen muziek luisteren of kunst kijken. De actieve of creatieve bezoeker kan zijn ei kwijt bij het rijtje activiteiten dat het festival biedt. Heavy metalbowlen en het Europees kampioenschap stoepkrijt worden wegens succes herhaald, maar er zijn ook nieuwe events. Een greep uit het aanbod. Rollerdansen op autoloze zondag De rollerdisco is terug van weggeweest! De autoloze zondag op 21 september is een mooie gelegenheid om de skates uit de kast te halen. De hoogtijdagen van de disco worden herleefd op het Willemsplein in Tilburg onder begeleiding van de Three Towers Soul Club. Verwacht geen hoge Bee Geesstemmen op
het Willemsplein. Disco is leuk, maar er zijn grenzen. De Tilburgse Three Towers Soul Club zorgt voor een compilatie van bekende hits en vergeten parels uit de Motown, soul, R&B en funk. Door ervaren rollerdansers wordt beweerd dat roller dansen met geen enkele andere dans te vergelijken is. Voor de bezoeker nog één speltip: rolschaatsen en alcohol gaan niet samen!
Portland in Tilburg
Piepkleine ongelukjes
‘Hoe kan het dat een vreemde plek vertrouwd en tegelijkertijd onbekend voelt?’, vroeg de Amerikaan Khris Soden zich af. Tijdens zijn bezoek aan Tilburg vorig jaar merkte hij overeenkomsten tussen Tilburg en zijn woonplaats Portland, aan de Amerikaanse Westkust. Gefascineerd door de gelijkenissen, kwam Soden met een briljant idee: een Portland Tour of Tilburg en een Tilburg Tour of Portland. Door de stadskaarten van Portland en Tilburg op elkaar te leggen, creëerde hij, zo ver mogelijk was, een speciale wandelroute. Aan de hand van interessante plekken in Tilburg vertelt Soden alles over zijn thuisstad. Neem de Heuvelstraat in Tilburg. Op de kaart van Portland komt deze locatie overeen met de ‘Big Pink’, de op één na hoogste wolkenkrabber van de stad. Via boeken en foto’s vertelt Soden meer over dit gebouw. Voordat hij naar Tilburg komt, geeft hij eerst een Tilburgtour door Portand tijdens het Time-Based Artfestival waar hij onder andere vertelt over de Oude Markt en het centraal station.
Elke dag liep de Amerikaanse kunstenares Jacqueline Steck langs een verlaten buurt in Brooklyn, New York waar spookverhalen rondgingen over vreemde ongelukken met een dodelijke afloop. De mysterieuze plek werd decor van haar eigen verhaal. Via miniatuurpoppetjes en andere rekwisieten ensceneert ze ongelukken en neemt er foto’s van. Steck nodigt iedereen uit hetzelfde te doen. Of het een foto is van een fictioneel ongeluk is, een leeuw die man ten prooi neemt of een reconstructie van een auto-ongeluk, allemaal kunnen ze geupload worden op haar website tinyaccidents.com. In Tilburg gaat de kunstenares met bezoekers kleine ongelukken creëren om haar collectie uit te breiden.
Meedoen? De Portland Tour of Tilburg vindt twee of drie keer per dag plaats van woensdag 17 september tot zondag 21 september. De tijden van Tiny Accidents van Jacqueline Steck staan nog niet vast. Voor aanmeldingen en informatie kun je terecht bij nick@zxzw.nl. Voor de rollerdisco is geen aanmelding nodig. Het event vindt zondag 21 september plaats van 12.30 tot 18.00 op het Willemsplein.
Tiny Accidents
Medewerkers Vincent Koreman: Artistiek leider Joost Heijthuijsen: Extern management Frank Kimenai: Artistiek team, Productiemanagement
Stg. ZXZW Postbus 327 5000 AH Tilburg KvK nr. 18079496 BTW nr. 81485166B01 Opmaak door
PR &Marketing Tijs Heesterbeek: Algemene PR- en Marketing Erik Luyten: Online Marketing, Digitale wizzkid & Fotografie Tineke de Mug: Junior Online Marketing & Artiestenbegeleiding Dyon Schlebos: Hoofd fysieke promotie Marlies van Randwijk: Hoofdredacteur The Independent Productie Chris van Looij: Algemene productie Cees Thomassen: Technisch manager Loes Hermans: Vrijwilligers coördinatie, Productie Autovrije Zondag Marjolein Kooijman: Productie manager “The Living Sun Ra” Bart Hard: Productie manager The Shape of Breakcore 2 cum Arlette van Ravenswaaij: Productie manager Svart Kunstykke Marisa Goedhart: Productie manager Z-Stock Nick Boers: Productie manager Psychogeografie
Curators Sonja Augart: Space That Can Be Filled Wouter Jaspers: European Noise Contest John Corbett: Pathways to Unknown Worlds Sten Ove Toft : Norwegian Invasion Schrijvers The Independent Marlies van Randwijk, Martijn ter Haar, Joost Heijthuijsen, Frank Kimenai, Tijs Heesterbeek, Bart Hard, Bestuur Floor Boumans: Voorzitter Jasper van den Dobbelsteen: secretaris Ries Doms: boekhouder Mike van Gaasbeek: bestuurslid Gerard Walhof: bestuurslid Disclaimer Hoewel we altijd proberen om contact te leggen met de rechthebbenden, kan het voorkomen dat we iemand gemist hebben met betrekking tot copyright. Als je iets ziet dat van jouw is, en dat we zonder permissie gebruikt hebben: Sorry. E-mail ons en we proberen een oplossing te vinden.