Avondmaal
Wout van Wijngaarden
1
1. Zevenvoudige betekenis
1
Waarom avondmaal? Het verlangen van de Here Jezus De 7-voudige betekenis van het avondmaal 1. Het is een maaltijd van dankzegging (1Cor.10:16) 2. Het is een maaltijd van gemeenschap (1Cor.10:16) 3. Het is een maaltijd van eenheid (1Cor.10:17) 4. Het is een gedachtenis-maaltijd (1Cor.11:24) 5. We verkondigen Jezus (1Cor.11:26) 6. We tonen een toekomstverwachting (1Cor.11:26) 7. Het is een verbondsmaaltijd (1Cor.11:25)
2. De waarde van het brood
5
Symbolen van grote waarde Het brood breken Via de dood naar het leven Duizenden samengevoegd
3. De waarde van wijn en beker
8
Drie namen voor de beker a. Beker des Heren (1Cor.10:21) b. Beker der dankzegging (1Cor.10:16) c. Beker van het nieuwe verbond in Jezus’ bloed (1Cor.11:25)
4. Het doel van het avondmaal
10
Allereerst innerlijk Uiterlijk Zelfonderzoek Belijden Het kruis en de zelfverloochening Voor welke leeftijd?
2
1. Zevenvoudige betekenis Het “Avondmaal” is een gemeenschapsmaaltijd. Het heeft een centrale plaats in de gemeente. De gemeente is het lichaam van Christus. Een lichaam is opgebouwd uit allemaal verschillende leden. De maaltijd is essentieel om het lichaam gezond te laten functioneren en om het te laten groeien naar volwassenheid. Een lichaam functioneert altijd, ook tijdens de uren dat het niet eet. Maar de kracht en de vitamine komen uit de maaltijden. Een gezin is altijd gezin, maar de gemeenschap is het diepst tijdens de maaltijden. Dan geniet je van de heerlijkheden die moeder of vader heeft klaargemaakt. Eten is dan ook een vitaal onderdeel voor het lichaam en voor de familie. Zo is het avondmaal een vitaal onderdeel van de gemeente van de Here Jezus.
Waarom avondmaal? Deze maaltijd is natuurlijk gebaseerd op de laatste maaltijd die Jezus had met Zijn discipelen. De christenen hebben deze maaltijd na de uitstorting van de Heilige Geest als uitgangspunt genomen. Zo lezen we in dat men volhardde in 4 belangrijke dingen (Hand.2:42). Het eerste was het onderwijs van de apostelen. Het tweede was de gemeenschap der heiligen. Het derde het vieren van het avondmaal. Het laatstgenoemde is het volharden in de gebeden. De volgorde waarin Lucas ze vermeldt is van groot belang. Alles moet gebaseerd zijn op het onderwijs zoals dat in Gods woord staat. In gehoorzaamheid aan dat woord vieren we het avondmaal. In 1Cor.11 vinden we een diepere uiteenzeing over de inhoud en de wijze waarop men deze maaltijd moet houden. Het is belangrijk dat men al de bijbelgedeelten bij elkaar voegt om zo tot een goed inzicht te komen hoe God wil dat we deze maaltijd houden. In het boek Handelingen vinden we b.v. nergens de beker met wijn vermeld. Daar wordt alleen maar over het “breken van het brood” gesproken. Dit is echter een uitdrukking die alles wat in deze maaltijd aan bod komt omvat. De andere Bijbelgedeelten geven ons een totaal beeld van deze bijzondere maaltijd. Tijdens deze maaltijd wordt brood en wijn genuigd. Zo heeft de Here Jezus het zelf ingesteld. Het zijn 2 symbolen uit de natuurlijke wereld zoals we die dagelijks om ons heen zien, maar ze vertegenwoordigen een diepe geestelijke betekenis.
Het verlangen van de Here Jezus We kunnen het ons nauwelijks voorstellen maar we lezen dat de Here Jezus er enorm naar verlangde deze maaltijd met de discipelen te eten (Luc.22:15). Als
3
we zien in welke situatie Hij toen was, komen we diep onder de indruk en moeten we constateren dat het voor Jezus bijzonder belangrijk was. Na deze maaltijd werd Hij gearresteerd. Dat eindigde in de meest gruwelijke dood aan het kruis. Hij wilde met die maaltijd iets unieks communiceren met de discipelen. Als we van de Here Jezus houden, kunnen we niet anders dan eerbiedig deelnemen aan het avondmaal.
De 7-voudige betekenis van het avondmaal Als we alle bijbelgedeelten bestuderen en alle gegevens bij elkaar voegen ontdekken we dat Jezus 7 verschillende opdrachten en zegeningen op het oog had toen Hij ons opdroeg om het avondmaal te vieren. Al deze opdrachten en zegeningen zijn even belangrijk.
1. Het is een maaltijd van dankzegging (1Cor.10:16) Als we deze maaltijd eten, erkennen we openlijk dat we leven uit Gods genade. Zoals het eten noodzakelijk is voor het lichaam zo is Christus noodzakelijk voor onze ziel. Hij geeft ons het brood zonder dat we het verdienen. Hij is de Gever en daarvoor moeten we Hem danken. Danken, in het grieks “eucharistie”, omvat twee begrippen. Het verbindt het woord “goed” aan “genade”. Danken betekent eigenlijk dat men de genade goed vindt. Als we dus aan het avondmaal deelnemen, erkennen we dat we het “brood” broodnodig hebben en dat we het niet hebben verdiend. We aanvaarden daar het “brood des levens“ als een geschenk.
2. Het is een maaltijd van gemeenschap (1Cor.10:16) Als we deelnemen, erkennen we dat we iets gemeenschappelijks met elkaar hebben. Er is een onderlinge uitwisseling van leven en liefde tussen Christus en ons. Luther zei: ”U hebt al het mijne van mij afgewassen en mij al het Uwe gegeven”. De kruisiging vertegenwoordigt de grootste ruil die er ooit heeft plaatsgevonden tussen God en mensen. Christus nam de schuld van onze zonden op Zich en Hij gaf aan ons de vrucht van Zijn gerechtigheid. Het initiatief voor deze ruil kwam in z’n geheel van God (Joh.3:16).
3. Het is een maaltijd van eenheid (1Cor.10:17) We belijden dat we allemaal leven vanuit dezelfde bron. Wij zijn allen zonder onderscheid hulpbehoevend. Er is geen onderscheid tussen mensen. Aan deze tafel zijn mannen, vrouwen, blanken en zwarten, armen en rijken, intelligenten en eenvoudigen allemaal gelijk. Niemand heeft iets verdiend. Zonder onderscheid zien we allen aan een en dezelfde tafel. Er is ook geen verschil in zondaren. Alles 4
wordt door Hem vergeven als we in berouw tot Hem komen. In Christus ontvangen we eeuwige zegen zonder enige voorwaarde. God geeft die om niet. Daarin ervaren we een diepe eenheid. We hebben ondanks onze zichtbare verschillen deel aan een en dezelfde zegen.
4. Het is een gedachtenis-maaltijd (1Cor.11:24) Als mensen onthouden we veel zaken automatisch. Soms zouden we zo graag alles vergeten. Er kunnen zoveel pijnlijke herinneringen zijn. Veel mensen kunnen de herinnering niet meer aan. Ze verdoven zichzelf met drank of andere middelen om even rust te hebben. Als christenen moeten we de grote zegen van God in onze herinnering wakker houden. Bij deze maaltijd worden we met onze neus op het meest belangrijke feit van ons leven gedrukt. Dat moeten we blijven herinneren. Daaruit straalt een rijke hoop. We gedenken dat Zijn lichaam voor ons gebroken is. Hij brak eerst het brood en daarna deelde Hij het uit. Zo toonde Hij dat Hij door Zijn sterven ons Zijn leven gaf.
5. We verkondigen Jezus (1Cor.11:26) Als je aan Zijn tafel deelneemt getuig je dat je Hem als enige Redder aanvaardt. Daarmee leg je alle eigen werk als ontoereikend naast je neer en erken je dat je alleen door genade gered kan worden. Je erkent ook dat je bent wie je in Christus bent. Alle eigen trots en alle eigen prestatie wordt daar afgelegd. Aan het avondmaal zit je naast je broeder en zuster. Er mag en kan geen veroordeling of gevoel van superioriteit zijn. We weten dat we niet meer veroordeeld zullen worden door God, de Vader. Daarom veroordelen we elkaar ook niet meer. Hoe zouden we ooit rechter kunnen zijn over anderen. Daarom vergeven we elkaar ook alles wat er mis ging in onze gemeenschap. Daardoor wordt deze tafel het mooiste plekje op aarde. Dit heeft een uitwerking op allen om ons heen. Het is daarom een verkondiging aan mensen en ook aan goede en kwade engelen. Aan alle levende schepsels wordt zo de veelkleurige wijsheid van God bekend gemaakt (Ef. 3:10).
6. We tonen een toekomstverwachting (1Cor.11:26) Wij vieren het avondmaal tussen de hemelvaart en de wederkomst van de Here Jezus. De Here Jezus heeft het ingesteld voor de periode dat Hij lichamelijk niet aanwezig is. Het is heel bijzonder dat Hij ons in die periode opdracht gaf Zijn dood te gedenken. We weten dat Hij nu eeuwig leeft. Hij zit aan de rechterhand van de Vader. Maar deze plaats, vol heerlijkheid, is Hem gegeven omdat Hij gehoorzaam is geweest tot aan de dood van het kruis (Fil.2:8-9). We zijn door Zijn dood gered. We zijn niet door Zijn leven gered. Zijn voorbeeld is erg belangrijk. Toch is het voor ons mensen onmogelijk Zijn voorbeeld na te volgen. We worden niet door werken gered maar door een gift van God. Deze gift kunnen we alleen ontvangen doordat Christus stierf. Daarom moeten we Zijn dood gedenken. Zijn
5
eeuwige heerlijkheid is echter onze erfenis. Dat wat Hij nu heeft ontvangen, zal Hij ook met ons delen. Dat is nu reeds gedeeltelijk ons deel door inwoning van de Heilige Geest. Wij proclameren aan het avondmaal, dat “alles volbracht is” en dat ons een eeuwige erfenis wacht. Daarom is het tijdelijke leven op deze aarde niet onze hoogste prioriteit. Nu Jezus niet lichamelijk in ons midden is, laat Hij zich vertegenwoordigen door twee tekenen. Door de inwoning van de Heilige Geest ervaart de christen Zijn aanwezigheid.
7. Het is een verbondsmaaltijd (1Cor.11:25) God sluit een verbond met een ieder die gelooft. Het verbond dat God met ons sluit is eenzijdig. God deed dat omdat Hij ons van harte liefheeft. De inhoud van het verbond wordt beschreven (Jer.31:33-34). Dat verbond bestaat uit veel verschillende faceen. 1. God legt Zijn wet in ons binnenste. 2. God zal een God voor ons zijn. 3. Wij zullen een volk voor Hem zijn. 4. Men zal de Here kennen. 5. God zal de zonden vergeven. 6. God zal de zonden niet meer gedenken. 7. Het is een eeuwig verbond (Jer.32:40). Alhoewel deze zegeningen van het verbond allereerst voor het volk Israël gelden, zien we in het N.T. dat dit verbond ook voor de gemeente van de Here Jezus bestemd is (Hebr.8:10-12). Hij bekrachtigde dat verbond met het bloed van Zijn Zoon. Hij nodigt ons uit om aan te zien aan Zijn tafel. Wij mogen daar gratis “eten”. Het avondmaal is dus een feestmaal. Er is aan ons een onvoorstelbare zegen te beurt gevallen. In diepe ootmoed en dankbaarheid willen we dit met elkaar vieren. Ieder die de Here Jezus liefheeft mag aan deze tafel genieten van Gods vrije gave.
6
2. De waarde van het brood Het avondmaal is een gemeenschapsmaal. Deze maaltijd moeten we met elkaar houden totdat Jezus wederkomt (1Cor.11:26). Het is dus een feestmaaltijd die we moeten vieren tussen Hemelvaart en de Wederkomst. Het avondmaal is geen oppervlakkige aangelegenheid. De Here Jezus is wel niet lichamelijk in ons midden maar is door Zijn Geest de enige Gastheer. Door te eten is er een gemeenschap met de Here Jezus (1Cor.10:21). Daarom heet het “de maaltijd des Heren” (1Cor.11:21). Doordat Jezus in de hemel is, is het een maaltijd met symbolen. Deze symbolen vertegenwoordigen geestelijke waarden. Er zijn in deze maaltijd vele symbolen. 1. Het brood vertegenwoordigt Zijn lichaam dat stierf op Golgotha. 2. De wijn vertegenwoordigt Zijn bloed. Het duidt op Zijn dood. 3. De beker wijst op het levenslot. Christus dronk onze beker en Hij geeft aan ons Zijn beker. 4. De tafel waaraan we de maaltijd eten, staat voor de gemeenschap in het huisgezin van God. 5. De gemeente die deelneemt aan de maaltijd vertegenwoordigt Zijn opstanding. We eten het brood en drinken de wijn. Het wijst op de eerste levensbehoefte. Zo is Christus de eerste in ons leven. Hij is het fundament. De wijn wordt gedronken uit de beker. We eten samen aan de tafel des Heren (1Cor.10:21). Wij leggen er de nadruk op dat het brood en de wijn niet veranderen. Het zijn symbolen van het lichaam en bloed. Er is geen “machtwoord” van een priester die ze in vlees en bloed doen veranderen.
Symbolen van grote waarde Toch zijn deze symbolen van grote waarde. We moeten deze op een heilige wijze en met eerbied behandelen. Alhoewel ze niet op zichzelf heilig zijn, vertegenwoordigen ze wel het Allerheiligste. We kunnen het vergelijken met een foto van onze geliefden. Het is slechts een foto maar deze plaatsen we ondanks dat op een ereplaats. De foto vertegenwoordigt onze geliefden. Als men op de foto spuwt dan doet men de geliefden oneer aan. Immers hoe men met deze foto omgaat, vertelt iets van de innerlijke houding t.o.v. die personen. Zo ook met de symbolen bij het avondmaal. Tijdens het avondmaal gaan we dus eerbiedig om met deze symbolen. Noch het brood noch de wijn noch de tafel of de gemeente mogen we verachten. Het zijn allemaal uitdrukkingen van Zijn volbrachte werk.
7
Het brood spreekt van voedsel maar ook van eenheid tussen Christus en de gemeente en de gemeenteleden onderling. We hebben samen deel aan één brood.
Het brood breken Op de eerste maaltijd waar Jezus levend aanwezig was, lezen we dat Hij het brood alleen brak (Mah.26:26). Later zien we dat de gemeente als geheel de opdracht krijgt om het brood te breken (1Cor.10:16). Bij de aanstelling toont Jezus dat Hij Zijn lichaam verbrak voor onze redding. Hij bedoelde daarmee Zijn kruisdood. Later als wij het breken, belijden we het bovengenoemde maar belijden we ook ook dat wij de oorzaak waren waardoor Hij verbroken moest worden. Het is dus naast de gedachtenis ook een belijdenis.
Via de dood naar het leven Een brood bestaat uit duizenden graankorrels en vertegenwoordigt op een symbolische wijze prachtig de dood van Jezus (Joh.12:24). Jezus koos bewust Zijn symbolen uit de plantenwereld. Bij de instelling van het avondmaal vierden Jezus en de discipelen het Pascha. Daarin stond een lam centraal. Dat lam vertegenwoordigde het vlekkeloos en onschuldig leven van Jezus. Maar de dood van een lam kon enkel maar de dood van “Het Lam” uitbeelden. Immers een lam reproduceert zich niet in de dood. Als een dier dood is, blijft het dood. In de plantenwereld is dat anders. Als een graankorrel sterft, komt er nieuw leven uit voort. Johannes meldt ons dat “als de graankorrel niet in de aarde valt en sterft blijft zij op zichzelf, maar indien zij sterft brengt ze veel vrucht voort” (Joh. 12:24). De dood van Christus bracht veel vrucht voort. Duizenden en miljoenen leven nu voor eeuwig doordat Zijn dood vruchten voortbracht. De graankorrel symboliseert dus die dood op een prachtige wijze. Wat het lam niet kon symboliseren kon de graankorrel wel uitbeelden. Zoals de graankorrel in de dood nieuwe aren voortbrengt zo bracht de dood van Jezus een nieuw bestaan voort voor allen die geloven.
Duizenden samengevoegd Het brood bestaat uit duizenden graankorrels. Al die korrels zijn fijn gemalen en tot één brood samengevoegd. Zo geeft het brood als geheel een diep inzicht in het lichaam van Christus weer. Wij zijn het lichaam van Christus. Door Zijn dood werden wij één met Hem, wij zijn de vrucht. De verlossing kan niet dieper gaan. Ze is volkomen. Wij zijn Zijn broeders (Rom.8:29). Hij is helemaal met ons samengegroeid (Rom.6:5). • Zijn dood is onze dood (Rom.6:3). • Zijn begrafenis is onze begrafenis (Rom.6:4).
8
• Zijn opstanding is onze opstanding (Ef.2:6). • Zijn hemelvaart is onze hemelvaart (Ef.2:6). • Zijn verheerlijking is onze verheerlijking (2 Thess.1:10 en 12). Vandaar de gastvrije uitnodiging om aan het avondmaal deel te nemen. We zijn één met Hem geworden. Zo zullen we straks geoordeeld worden naar de daden die Christus voor ons deed. Er is dan ook geen veroordeling meer (Rom.8:1). Wat een onuitsprekelijke gave (2Cor.9:15). In de R.K. kerk wordt het brood “aanbeden”. Tevens wordt het in een “tabernakel” in de kerk opgeborgen. Volgens de leer van Rome is het na de consecratie “Christus” zelf geworden. Daarom is er in de R.K. kerk een altaar. Op een altaar wordt er “geofferd”. Doordat men het brood als heilig beschouwt en het in de kerk bewaart, is de kerk als gebouw heilig. De Here is immers in het veranderde brood wat men bewaart in de tabernakel aanwezig zo zegt men. Al deze zaken achten wij echter onjuist. Bij het avondmaal is er een tafel in de kerk en geen altaar. De kerk als gebouw is een plaats waar de werkelijke “tempel” bijeenkomt namelijk de gemeente van de Here Jezus. De gemeente bestaat uit de gelovigen die de Here Jezus liefhebben. Wij moeten daarom het brood niet aanbidden. Dat is en leidt tot afgoderij. Wij moeten Christus aanbidden in Geest en waarheid (Joh.4:23-24). Wel moeten wij de herinnering aan Zijn lijden en sterven wakker houden. Daarom vieren we deze maaltijd met grote dankbaarheid.
9
3. De waarde van wijn en beker Naast het eten van het brood drinken wij de wijn of zoals Marcus het algemeen zegt: “de vrucht van de wijnstok” (Marc.14:25). De wijn is het symbool van Christus’ bloed. Dat is het bloed van Gods verbond dat voor ons vergoten is (Marc.16:24). Dat bloed herinnert ons allereerst aan de uiocht uit Egypte. Men moest toen het bloed aan de deurposten strijken om zo veilig te zijn voor de doodsengel (Ex.12:13). De tiende plaag zou in Egypte alle eerstgeborenen doden. Ieder die echter achter het bloed schuilde was veilig. God bewaarde de eerstgeborenen van Israël alleen indien ze achter het bloed hun toevlucht zochten. Het bloed maakte het verschil. De mensen waren allemaal het zelfde. Maar de plaats achter het bloed dat bracht redding. Dat bloed toonde aan de doodsengel dat de dood er reeds geweest was. Dat was er geweest in het plaatsvervangend sterven van het lam. Het oordeel over de zonden was reeds voltrokken. En God zal nooit twee keer oordelen voor de zelfde zonden. Toen was dat aan de buitenkant van het huis en de dood was daar werkelijk aanwezig. De mensen die in huizen woonden waar geen bloed was aangebracht stierven (Ex.12:30). Nu, bij het avondmaal, gaat het om een symbool. Wij moeten het niet aan de deurposten strijken maar wij mogen het drinken. Toen was men veilig achter het bloed, nu woont Christus in ons. Zijn bloed heeft voor ons gevloeid. De dood is reeds over onze zonden uitgeboet. Zowel de Here Jezus alsook Paulus roepen iedere wedergeboren Christus op om uit de beker te drinken (Mah.26:27 en 1Cor.11:25). Het is niet alleen voor de “geestelijken” maar voor ieder die Jezus’ dood heeft lief gekregen.
Drie namen voor de beker a. Beker des Heren (1Cor.10:21) Het gaat hier om de Here Jezus. Hij is de gastheer en Hij reikt ons de beker aan. Dat doet hij met een vurig verlangen (Luc.22:15). Het is een beker vol van liefde en overgave aan ons. Hij heeft in Getsemane de beker van de Vader, vol van de toorn over onze zonden, volledig leeggedronken (Mah.26:39). Dat was enorm moeilijk voor Hem. Tot dat moment kon Hij altijd naar de Vader gaan met z’n noden en zorgen. Maar nu stond daar de zelfde Vader voor hem met een beker vol van schuld over de gruwelijke zonden van de mensheid. Hij, de Redder van de wereld, moest die leegdrinken. Gedreven door een bruisende liefde deed Hij dat. Hij reikt ons daarna Zijn beker, met de overwinning die Hij behaalde op Golgotha, aan. Het is de grootste ruil die een mens zich maar in kan denken.
10
b. Beker der dankzegging (1Cor.10:16) Het avondmaal is door Jezus ingesteld tijdens de paasmaaltijd. Tijdens deze maaltijd dronk men minstens 4 maal uit de beker. Algemeen wordt aangenomen dat Jezus de 3e beker van het Pascha maakt tot de “avondmaalsbeker”. Het is de beker van de dankzegging. Deze dank wordt openlijk uitgesproken. Daarom moeten we aan het avondmaal intens dankbaar zijn voor het volbrachte werk van de Here Jezus. Dankbaar zijn is veel meer dan alleen de dank uitspreken. Het is een geestelijke houding. Met deze houding drukken we de relatie uit tussen Christus en ons. Het is een relatie van afhankelijkheid. Iemand die echt dankbaar is, is ook nederig. Hij erkent dat hij iets wezenlijks kreeg van die ander. Bij het avondmaal gaat het om de meest principiële dankbaarheid. Een van de oerzonden van de mensheid is dat ze God niet gedankt heeft (Rom.1:21). Daardoor is de mensheid fout gelopen. Ze is in zonde gevallen die haar zelf grote schade bracht (Rom.1:23-24). Door de trots en hoogmoed is de mensheid blind geworden voor de gevolgen van haar daden. Ze beweert wijs te zijn maar in Gods ogen is ze dwaas (Rom.1:22).
c. Beker van het nieuwe verbond in Jezus’ bloed (1Cor.11:25) De inhoud van de beker spreekt van een verbond. Het is een genadeverbond. God sluit dat en geeft ons helemaal gratis de verworvenheden van Christus. De beker is in het O.T. het symbool van het “lot”. Daarin ligt de toekomst van de mens die er uit drinkt (Jer.25:15). Dat is ook zo voor de christen. In het nieuwe verbond wordt zijn toekomst beschreven en bepaald. Zoals we reeds zagen in Hfdst. 1 vinden we het verbond beschreven in Hebr.8:8v. Het is een citaat van de profeet Jeremia (Jer.31). De inhoud is zeer bijzonder. Het komt er op neer dat God onze zonden vergeeft en die niet meer gedenkt en vandaar uit een diepe relatie begint en onderhoudt met al Zijn kinderen. We weten dat God niet liegt en in alles getrouw is. Daarom is het avondmaal een groot feest waarin we onze veiligheid in Christus beleven. Het is een stevige Rots waar we onze ankers in kunnen uitwerpen. Het avondmaal toont ons de vaste grond waarop we staan.
11
4. Het doel van het avondmaal De Here Jezus begeerde vurig om het avondmaal met de discipelen te eten (Luk. 22:15). Dit vurig begeren was zo sterk dat Hij bereid was om Zijn leven te geven om deze gemeenschap mogelijk te maken. Met het vieren van deze maaltijd moet Jezus daarom wel een groot doel nagestreefd hebben. Voor ons is het dan ook van groot belang dat doel exact te kennen. Tevens is het een voorrecht om aan deze maaltijd te mogen deelnemen. Als Jezus zo vurig verlangde naar ons moeten wij ook vurig verlangen naar Hem. De liefde tot Hem is uitgestort door de Heilige Geest die gegeven is bij de wedergeboorte (Rom.5:5). Het past ons om ons goed voor te bereiden op deze maaltijd waar we Hem in de Geest ontmoeten.
Allereerst innerlijk We moeten ons allereerst innerlijk voorbereiden. Ieder moet vooraf zelf z’n relatie met God overdenken. Van daaruit komt men aan het avondmaal. Er staat dat we op waardige wijze moeten deelnemen (1Cor.11:27). Hier moeten we nauwkeurig lezen wat er staat. Er staat niet dat we waardig moeten zijn om aan te kunnen gaan. Niemand is waardig in zichzelf. Allen hebben gezondigd. Alleen de gastheer zelf is waardig. Dat wetende moeten we op een waardige wijze aangaan. We moeten dus nederig aan het avondmaal aangaan. Dat moet geschieden met diep ontzag. De enige reden waarom we aan kunnen gaan is de kruisdood van Christus. Daarom moeten we onze zonden erkennen en die belijden. Dat moet ieder individueel doen naar God toe. We zien ook met elkaar aan dezelfde tafel. Christus stierf ook voor de andere deelnemers. Al de zonde die de ander deed, ook die zonde waar wij last van hebben is door Christus verzoend. Daarom moeten we met allen die aan die maaltijd deelnemen één zijn. We moeten met elkaar in het licht wandelen (1Joh.1:7). We moeten ons uiterste best doen om vrede te bewaren met elkaar (Rom.12:18). Het kruis moet dus op twee verschillende wijzen in ons leven werken. Ten eerste moeten we weten dat we alleen door het verzoenend lijden van de Here Jezus gered zijn. Er is niets in ons wat we niet ontvangen hebben (1Cor. 4:7). Hoogmoed is daarom een ongepaste houding. Ten tweede moeten we dan ook met Christus leven. Zijn liefde voor ons zal in ons een liefde voor de ander bewerken. Omdat wij vergeving ontvingen, zullen we bereid zijn de ander te vergeven. Daardoor moeten we onze eigen rechten opgeven. Alleen God heeft rechten en daaraan willen we van harte gehoorzamen. We moeten onszelf leren verloochenen (Mah.10:38-39).
12
Uiterlijk De innerlijke reinheid zal ook uiterlijk zichtbaar worden. We komen dan ook in verzorgde kleding naar dit feest. Tevens gedragen wij ons tijdens de maaltijd als eerbare gasten die dankbaar zijn. We moeten goed bedenken dat “adeldom verplicht”. Doordat we zo rijk geworden zijn in Christus mogen we die rijkdom ook uitdragen. Dat komt vooral tot uiting in het dragen van de “vrucht van de Geest” (Gal.5:22). Deze negenvoudige vrucht groeit in ons. We moeten die niet proberen te bewerken. God wil ons die geven. Wij moeten die toestaan te laten groeien in ons doordat we onze relatie met God goed onderhouden.
Zelfonderzoek Voordat we aan de maaltijd deelnemen, moeten we onszelf beproeven (1Cor. 11:28). We mogen dus niet oppervlakkig aangaan. Zelfonderzoek is nodig. Daarna moet men belijden en waar nodig zaken goed maken. Iedere gelovige moet dat zelf doen. Een gelovige is dus zelf verantwoordelijk voor zijn deelname. Na een zelfonderzoek moet men God belijden. Daarna moet men deelnemen. Het zelfonderzoek mag nooit resulteren in een wegblijven van het avondmaal. “Ieder beproeve zichzelf en ete dan...” staat er (1Cor.11:28). De enige mogelijkheid is te belijden om zo in het reine te komen met God en de naaste. Daarin ligt een groot doel van het avondmaal. Het is een prachtig middel om daardoor telkens gereinigd te worden. Niet aangaan omdat men zondigt, is een “dubbele” zonde. Een moeder is nooit bemoedigd indien één van de kinderen, nadat ze fouten heeft gemaakt, de maaltijd afwijst omdat het zich onwaardig voelt. Dat brengt verdriet bij diegene die het bereid heeft. De oudsten moeten Gods woord ernstig prediken. Zij bepalen niet wie aangaat en wie moet afblijven. Ze moeten dat “bepalen” door ernstig en nauwkeurig Gods woord te prediken. De beslissing om deel te nemen neemt de gelovige zelf. De oudsten zijn herders en geen politieagenten. Zowel in de prediking alsook in het pastoraat worden de gelovigen gewezen op hun houding tot God.
Belijden Het onderzoek is onlosmakelijk verbonden met belijden. Belijden betekent dat men erkent dat God gelijk heeft. Men zegt tegen God z’n zonden op zo’n wijze dat God, die alles weet en ziet, erkent dat het de waarheid is. Daarin zijn we onbekwaam maar we hebben de belofte dat indien wij onze zonden, die we weten, belijden Hij alle zonden zal vergeven (1Joh.1:9). We moeten ook leren dat God de zonde niet meer zal gedenken (Jer.31:34). Na ootmoedige belijdenis mogen we opnieuw met vreugde Gods heerlijkheid ervaren. Er is dus maar één weg nl.: “op
13
waardige wijze” aangaan. Dat betekent dat men nederig en ootmoedig is en de zonden belijdt en nalaat (Spr.28:13).
Het kruis en de zelfverloochening Bij het avondmaal staat het kruis centraal. Dat kruis leert ons twee belangrijke lessen. Het wijst allereerst op de dood van Christus maar het wijst ook op de dood van ons eigen “IK”. Zelfverloochening is dus een essentiële houding aan het avondmaal. Als we daar aanzien erkennen we dat we een nieuwe schepping zijn. We erkennen dat we niet meer voor onszelf leven (Gal.2:20). Het betekent dat we onze rechten hebben opgegeven. Deze geestelijke houding heeft diepe invloed op onze oude houding over onszelf. Vroeger toen we ongelovig waren dachten we over onszelf vanuit onze gevoelens die gevormd waren door ons verleden en de publieke opinie. Velen voelden zich onwaardig. Ze waren afgewezen en ervoeren een verworpenheid in zich. Alhoewel deze gevoelens zeer diep gaan en niet zomaar uit te wissen zijn, moeten we na onze wedergeboorte leren te denken over onszelf zoals God over ons denkt. Vroeger verdedigden wij ook onze rechten. Als er onrecht gedaan werd, stonden we op de barricaden. Daardoor maakten we de problemen alleen maar groter. Nu weten we dat Christus onze toevlucht is. Hij gebruikt alle onrecht om ons te vormen. We mogen ons verheugen als men liegende allerlei kwaad van ons spreekt (Mah.5:12). We mogen leren te gaan gelijken op Jezus die ”als Hij gescholden werd, niet terugschold en als Hij leed, niet dreigde, maar het overgaf aan Hem, die rechtvaardig oordeelt” (1Petr. 2:23). Deze les wordt zo weinig geleerd. Toch is dit een van de grote doelen die God heeft. God wil ons leren in lijden en verdriet volkomen anders te zijn dan de mensen die Hem niet kennen. Alleen als we deze lessen leren, kunnen we een indruk maken in de wereld.
Voor welke leeftijd? Daar het avondmaal verbonden is met het zelfonderzoek geldt hier dezelfde richtlijn als die bij het dopen. Aan deze maaltijd moet men bewust en met eigen verantwoordelijkheid kunnen deelnemen. Deze beslissing moet ieder persoonlijk nemen. Het is daarom nodig voor dat men deelneemt dat men zichzelf kritisch kan beoordelen. De ouders moeten aan de kinderen uitleggen wat het avondmaal betekent en ze laten zien dat ze er ook bijhoren. Maar het aangaan aan het avondmaal is vooral een eigen verantwoordelijkheid. Het avondmaal en de doop zijn, wat betreft mensen uit ons midden, aan elkaar verbonden. Ze spreken over dezelfde zaken. Beide beelden
14
onze redding door de Here Jezus uit en beide tonen hoe wij daaraan deel krijgen. De doop toont het “begin” van deze redding en het avondmaal de “voortzeing” van onze relatie met Christus. Zoals ouders hun kinderen er op kunnen wijzen dat ze zich moeten laten dopen maar nooit zelf die beslissing moeten nemen zo is het ook met het deelnemen aan het avondmaal. Het gaat om een eigen verantwoordelijkheid die na onderzoek ieder zelf moet nemen.
15