Final thesis

Young urban professionals de drijvende kracht van de moderne stad

Indra Kooge

Colofon Young urban professionals, de drijvende kracht van de moderne stad.

Auteur: Indra Kooge Urban Design Studentnummer: 131788 Opleidingsinstituut: NHTV Internationaal Hoger Onderwijs Breda Hogeschool voor Stedenbouw, Logistiek en Mobiliteit Hogeschool begeleider: Menno Slijboom E-mail: Slijboom.m@nhtv.nl Tel: 06 57 88 82 53 Afstudeer bedrijf: Bo.2 Architectuur & Stedenbouw Bedrijfsbegeleider: Paul Goltstein Taalstraat 112, 5261 BH Vught, Nederland Tel: 013 535 3611 08/06/2017

Voorwoord Leergierig, ambitieus, innovatief en ruimdenkend.

Dat zijn enkele eigenschappen die mij, Indra Kooge, als mens en als stedenbouwer toebehoren.

Al mijn capaciteiten zijn tot het uiterste getest tijdens mijn afstudeer periode en hebben geleid tot het verslag wat voor u ligt.

Ik ben dankbaar voor alle hulp en steun die ik heb mogen ontvangen van een aantal warmhartige mensen. Ten eerste gaat mijn dank uit naar de heer Paul Goltstein, die mij de eer heeft gegeven om af te studeren bij zijn bedrijf. Dit was een uiterst leuke en educatieve periode. De stage is niet alleen zeer waardevol voor mij geweest in mijn ontwikkeling als stedenbouwkundig ontwerper, maar ook heeft het mij bepaalde vaardigheden bijgebracht die men uit geen enkel schoolboek kan leren. Ik kijk terug op een fijne cooperatie en vriendschap.

In het bijzonder zou ik graag Menno Slijboom willen bedanken voor zijn persoonlijke steun aan mij tijdens moeilijke periodes. Bij tegenspoed en afdwaling heeft hij me altijd bemoedigd zodat ik weer gemotiveerd was om dieper op de stof in te gaan en de uitdaging te hervinden. Hierdoor heb ik veel geleerd en heb ik de verwachtingen die ik had van mezelf, overtroffen.

Heren, allebei, hartelijk dank!

Indra Kooge

Samenvatting Sinds het begin van de 21e eeuw is de woningmarkt in Nederland alles behalve stabiel, mede veroorzaakt door de economische crisis. Niet langer kregen geschoolde werknemers, ook wel de young urban professional genoemd, een vast contract maar is de arbeidsmarkt veelal overgeschakeld op niet vaste arbeidsovereenkomsten. Dit heeft er op haar beurt weer voor gezorgd dat de woningmarkt ontregeld is geraakt. Young urban professionals kregen voorheen vaak een vast contract aangeboden met een royaal inkomen en konden hiermee een hypotheek nemen om een woning te kopen. Nu is het vast contract echter zo goed als verdwenen en zijn deze mensen aangewezen op de huurwoningmarkt.

Echter is de huurwoningmarkt in Nederland niet gericht op deze groep mensen, deze is vooral gefocust op sociale huurwoningen. Het aanbod van woningen voor deze mensen is hierdoor marginaal.

De woningen waar zij wel aanspraak op maken zijn echter vaak te duur, voldoen niet aan de woonwensen en zijn vaak niet op de correcte locatie. Hierdoor valt deze groep mensen tussen wal en schip wat betreft het vinden van een woning en zijn aangewezen om een woning te vinden op een andere locatie. Dit is vaak in uitbreidingswijken ver van het stadscentrum.

Dit heeft niet alleen gevolgen voor de leefbaarheid voor de mensen uit deze categorie maar heeft ook sociale en economische gevolgen. Omdat deze groep mensen, met een diepere portemonnee en kennis, uit het stadsbeeld verdwijnt, verslechtert ook het economische, sociale en culturele klimaat in steden.

Deze trend doet zich voor in heel Nederland en zo ook Tilburg, de stad die in deze thesis wordt behandeld.

Het doel van dit onderzoek is om erachter te komen welke woonwensen young urban professionals hebben, welke woonopties er momenteel voor hun zijn in Tilburg, hoe hun woonwensen vervult kunnen worden in Tilburg en welke gevolgen dit kan hebben op haar directe omgeving en de stad Tilburg. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: " Hoe kunnen young urban professionals dienen als drijvende kracht voor vitalisering van Tilburg? " Door dit te onderzoeken wordt er een veelal onbesproken maatschappelijke kwestie uitgelicht en kunnen er eventuele oplossingen worden aangereikt.

Hoewel dit een onderzoek is naar de doelgroep in Tilburg, kan dit een voorbeeld functie hebben op andere Nederlandse steden die met dezelfde problematiek kampt. Wanneer er wordt geinvesteerd in de young urban professional, wordt er geinvesteerd in de stad.

wordt er gekeken welke woonopties er momenteel zijn voor young urban professionals die zich willen vestigen in Tilburg.

De thesis is opgedeeld in 4 fasen, elke fase begint met een introductie tot het onderwerk en sluit af met een conclusie op de fase. De thesis bestaat uit de volgende fasen:

Hier opvolgend wordt er teruggekoppeld aan de onderzoeksvraag in de conclusie en er geantwoord op hoe young urban professionals kunnen dienen als drijvende kracht voor vitalisering van Tilburg?

• Fase 1 - Doelgroep onderzoek Is een doelgroeponderzoek door middel van enquete, interviews en literatuur studie. Hierin wordt ingegaan hoe de young urban professional is ontstaan, uit welke subcategorieen de groep bestaat en leiden tot een profiel van gemiddelde young urban professionals met hun woonwensen en randvoorwaarden.

Uit het onderzoek is gebleken wanneer er gehoor wordt gegeven aan de woonwensen van de young urban professionals dit een grote invloed kan hebben op de vitaliteit van de stad. De young urban professionals wonen graag in en rondom het stadscentrum en gebruikt deze als haar tweede huiskamer. Wanneer zij de mogelijkheid krijgen om hier te leven, zal zij haar tweede huiskamer, de stad, actiever gaan gebruiken. Dit heeft als gevolg dat de economie, sociale interactie en cultuur kan gaan opbloeien in de stad. Het stadscentrum zal wederom transformeren naar een plek waar mensen idee n en ervaringen samen komen.

• Fase II - Stedenbouwkundig onderzoek In het stedenbouwkundig onderzoek is Tilburg ruimtelijk onderzocht en is er gekeken in wat voor klimaat zij zich momenteel bevindt. Zo wordt er ingegaan op de sociale en culturele trends die zich plaats vinden in de stad en

•

Fase III - Strategie Tilburg & young urban professionals Opvolgend op de bevindingen uit fases 1 & 2 wordt er in de derde fase er een strategie opgesteld voor Tilburg, wordt er een ontwikkel locatie vastgesteld en wordt er gekeken naar welke factoren een rol spelen in een eventueel ontwikkelproces op deze locatie.

• Fase IV - Stedenbouwkundig ontwerp In het stedenbouwkundig ontwerp wordt de vastgestelde locatie geanalyseerd, een ontwikkelstrategie opgesteld en afgesloten voor een ontwerp voor de locatie.

Inhoudsopgave Inleiding, onderzoeksmethode en leeswijzer

P8

Fase I - Doelgroeponderzoek - Young urban professionals H.1 - Wat is het profiel van young urban professionals?

H.2 - Welke invloed hebben young urban professionals op de stad?

H.3 -Hoe kunnen young urban professionals gebonden blijven aan een stad?

Conclusie fase I

P 12 P 13 P 31 P 41 p 54

Fase II - Stedenbouwkundig onderzoek Tilburg H.4 - Hoe zit Tilburg ruimtelijk in elkaar?

H.5 - Hoe functioneert Tilburg sociaal en economisch?

H.6 - Welke woonopties zijn in Tilburg?

Conclusie fase II

P 56 P 57 P 79 P 89 P 98

Fase III - Strategie Tilburg & Young urban professionals H.7 - Welke strategie voor centrum Tilburg H.8 - Welke locatie heeft de sterkste potentie voor gentrificatie H.9 - Welke actoren spelen mee in de ontwikkeling?

Conclusie fase III

P 100 P 101 P 139 P 147 P 162

Fase IV - Stedenbouwkundig ontwerp H.10 - Wat is de huidige situatie van het Magazijnkwartier?

H.11 - Hoe vertaalt de strategie zich ruimtelijk door in het Magazijnkwartier?

H.12 - Weke gevolgen heeft de ontwikkeling op het Magazijnkwartier en op Tilburg?

Conclusie fase IV

P 164 P 165 P 179 P 199 P 210

Onderzoeksresultaten & conclusie

P 213

Bibliografie, eindnoten & Bijlage

P 220

Inleiding Aanleiding Sinds het begin van de 21e eeuw is de woningmarkt in Nederland is alles behalve stabiel, mede veroorzaakt door de economische crisis. Niet langer kregen geschoolde werknemers, ook wel de young urban professional genoemd, een vast contract maar is de arbeidsmarkt veelal overgeschakeld op niet vaste arbeidsovereenkomsten. Dit heeft op haar beurt er weer voor gezorgd dat de woningmarkt ontregeld is geraakt. Young urban professionals kregen voorheen vaak een vast contract aangeboden met een royaal inkomen en konden hiermee een hypotheek nemen om een woning te kopen. Echter nu is het vast contract zo goed als verdwenen zijn deze mensen aangewezen op de huurwoningmarkt.

Probleemstelling Echter is de huurwoningmarkt in Nederland niet gericht op deze groep mensen, deze is vooral gefocust op sociale huurwoningen. Het aanbod van woningen voor deze mensen is hierdoor marginaal. De woningen waar zij wel aanspraak op maken zijn echter vaak te duur, voldoen niet aan de woonwensen en zijn vaak niet op de correcte locatie. Hierdoor valt deze groep mensen tussen wal en schip wat betreft het vinden van een woning en zijn aangewezen om een woning te vinden op een andere locatie, vaak in uitbreidingswijken buiten het stadscentrum. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de leefbaarheid voor de mensen uit deze categorie maar heeft ook sociale en economische gevolgen. Omdat deze groep mensen, met een diepere portemonnee en kennis, uit het stadsbeeld verdwijnt, verslechtert ook het economisch, sociale en culturele klimaat in steden.

Deze trend doet zich voor in heel Nederland en zo ook Tilburg, de stad die in deze thesis wordt behandeld.

8 99

Onderzoeksvragen Om dit onderzoek richting te geven is de volgende onderzoeksvraag gesteld: " Hoe kunnen young urban professionals dienen als drijvende kracht voor vitalisering van Tilburg? " Om dieper in te gaan op deze materie en structuur aan te brengen in het onderzoek zijn er deelvragen gesteld in vier fasen.

De eerst fase, het doelgroep onderzoek, is gericht om inzicht te krijgen in de young urban professional.: • Wat is het profiel van een young urban professional in de 21e eeuw?

• Welke invloed hebben young urban professionals op de stad?

• Hoe kunnen young urban professionals gebonden blijven aan een stad?

De deelvragen uit de tweede fase, het stedenbouwkundig onderzoek, richten zich op Tilburg als stad en het huidig klimaat: • Hoe zit Tilburg ruimtelijk in elkaar?

• Hoe functioneert Tilburg sociaal, economisch en cultureel?

• Welke woonopties zijn er voor young urban professional in Tilburg?

De deelvragen uit de derde fase, strategie Tilburg & young urban professionals, zijn voortgevloeid uit de bevindingen uit de eerste twee fasen, linken deze aan elkaar: • Welke strategie voor centrum Tilburg?

• Welke locatie heeft de sterkte potentie voor gentrificatie?

• Welke actoren spelen mee in de ontwikkeling?

In de vierde en laatste fase, het stedenbouwkundig ontwerp, wordt er onderzocht hoe dit kan landen in Tilburg, hoe dit eruit ziet, hoe dit kan werken en welke gevolgen dit kan hebben: • Wat is de huidige situatie van het Magazijnkwartier • Hoe vertaalt de strategie zich ruimtelijk door in het Magazijnkwartier?

• Welke gevolgen heeft de ontwikkeling op het Magazijnkwartier en op Tilburg?

Doelstelling Het doel van dit onderzoek is om erachter te komen welke woonwensen young urban professionals hebben, welke woonopties er momenteel voor hun zijn in Tilburg, hoe hun woonwensen vervult kunnen worden in Tilburg en welke gevolgen dit kan hebben op haar directe omgeving en de stad Tilburg. Door dit te onderzoeken wordt er een veelal onbesproken maatschappelijke kwestie uitgelicht en kunnen er eventuele oplossingen worden aangereikt. Hoewel dit een onderzoek is naar de doelgroep in Tilburg, kan dit een voorbeeld functie hebben op andere Nederlandse steden die met dezelfde problematiek kampt en hier doelgericht oplossingen naar kunnen vinden. Wanneer er wordt geinvesteerd in de young urban professional, wordt er geinvesteerd in de stad.

Onderzoeksmethode & leeswijzer Opgave Young urban professionals Probleemstelling Stagnerende woningmarkt yup

Doelstelling Passend woonaanbod creeeren

Fase II - Stedenbouwkundig onderzoek Tilburg

Fase I - Doelgroep onderzoek Young urban professional Profiel, wensen & randvoorwaarden

Ruimtelijk

Invloed, kansen & mogelijkheden

Sociaal, economsisch & cultureel

Binden, voorwaarden en mogelijkheden

Woonopties

Fase III - Strategie - Tilburg & Young urban professionals Woonaanbod Young urban professionals

Verbinden Centrum, Station en de Spoorzone

Strategie Vastellen ontwikkellocatie

De thesis is opgedeeld in 4 fasen, elke fase begint met een introductie tot het onderwerk en sluit af met een conclusie op de fase. In deze thesis wordt gebruik gemaakt van de gebruikelijke Chicago bronvermelding met eindnoten. De thesis bestaat uit de volgende fasen: • Fase 1 - Doelgroep onderzoek Is een doelgroep onderzoek door middel van enquete, interviews en literatuur studie. Hierin wordt ingegaan hoe de young urban professional is ontstaan, uit welke subcategorieen de groep bestaat en leiden tot een profiel van gemiddelde young urban professionals met hun woonwensen en randvoorwaarden.

• Fase II - Stedenbouwkundig onderzoek In het stedenbouwkundig onderzoek is Tilburg ruimtelijk onderzocht en is er gekeken in wat voor klimaat zij zich momenteel bevindt. Zo wordt er ingegaan op de sociale en culturele trends die zich plaats vinden in de stad en wordt er gekeken welke woonopties er momenteel zijn voor young urban professionals die zich willen vestigen in Tilburg.

Vastellen actoren

• Fase IV - Stedenbouwkundig ontwerp Analyse ontwikkellocatie Ontwikkelstrategie

Fase III - Strategie Tilburg & young urban professionals Opvolgend op de bevindingen uit fases 1 & 2 wordt er in de derde fase er een strategie opgesteld voor Tilburg, wordt er een ontwikkel locatie vastgesteld en wordt er gekeken naar welke factoren een rol spelen in een eventueel ontwikkelproces op deze locatie.

Ontwerp

Conclusie

• Fase IV - Stedenbouwkundig ontwerp In het stedenbouwkundig ontwerp wordt de vastgestelde locatie geanalyseerd, een ontwikkelstrategie opgesteld en afgesloten voor een ontwerp voor de locatie.

Gevolgen van ontwikkeling Ontwikkelmogelijkheden toekomst

Hier opvolgend wordt er teruggekoppeld aan de onderzoeksvraag in de conclusie en er geantwoord op hoe young urban professionals kunnen dienen als drijvende kracht voor vitalisering van Tilburg?

9

Begrippenlijst 21th century urban bachelor 21e Eeuwse young urban professional, die aan het eind van zijn studie zit of aan het begin van haar carriere.

Early adapters Iemand die een bepaald product of een bepaalde technologie begint te gebruiken voordat de grote massa dat doet.

Innovatie theorie van Rogers De Innovatietheorie van Rogers is een theorie die iets vertelt over de verspreiding van een innovatie binnen een groep.

Brain drain De emigratie van een (groot) deel van de beter opgeleide mensen van de beroepsbevolking. Vaak betreft dit migratie vanuit de Derde Wereldlanden richting landen met betere economische mogelijkheden.

Gehl Deense architect en stedenbouwkundige.

Kennisstad Stad die gefocust op de kennis economie, in het bedrijfsleven of het aanbod van scholing.

Buitengemeentelijk Factoren die van buiten de gemeente komen en invloed hebben op de gemeente.

Clustervorming Een geheel van bij elkaar horende personen of dingen.

Culturele dogma’s Normen en waarden die als onbetwistbaar worden beschouwd door de bevolking.

Doelgroep De doelgroep is een specifieke groep mensen die een organisatie of instelling wil bereiken met een bepaald aanbod.

Dwaalgebied Gebied in Tilburg met herenhuizen en kleine bedrijfjes zoals cafe’s, antiek winkeltjes en restaurants.

10 99

Gemeenschapsdruk Druk die bewust en onbewust wordt uitgeoefend op het individu in een groep Gentrificatie Is een proces van opwaardering van een buurt of stadsdeel op sociaal, cultureel en economisch gebied, het aantrekken van kapitaalkrachtige nieuwe bewoners/gebruikers en de daarmee gepaard gaande verdrijving van de lagere klassen uit het stadsdeel.

Groeikern Een groeikern is een stad of plaats die als overloop fungeert voor een grotere stad, waar ruimtetekort verondersteld werd.

Groene pockets Een groene, vrijwel verborgen, ruimte in een stadscentrum.

Hub Het middelpunt of kruispunt van een netwerk.

Industriële revolutie Periode waarin de omschakeling van handmatig naar machinaal vervaardigde goederen ontstond.

Kernwinkelgebied Het centrale winkelgebied in een stad.

Ladderstructuur Stedelijke structuur waarbij twee parallel lopende hoofdstraten met elkaar worden verbonden met secundaire straten.

Late majority De late majority bestaat ook uit 34% van het totaal en betreft voornamelijk de kopers die alleen een product aanschaffen wanneer de meerderheid ze al heeft aangeschaft.

Leefbaarheid Met het begrip leefbaarheid wordt aangegeven hoe aantrekkelijk en-of geschikt een gebied of gemeenschap is om er te wonen, of te werken. Het is een typisch containerbegrip en dus diffuus en multidimensioneel.

Iedereen heeft een idee van de betekenis, maar de exacte omschrijving is sterk afhankelijk van tijd en plaats.

Levensloopbestendig Het zelfstandig wonen en nodige zorg zelfstandig tot zich nemen, zodat men ergens kan blijven wonen, onafhankelijk van hun levensfase.

Begrippenlijst Aanleiding Modulair bouwen Op maat bouwen van gebouwen voor de gebruiker.

Probleemstelling Morfologie Onderzoeksvragen De studie van vorm en structuur.

Doelstelling Non Subsidiabel Leeswijzer Wanneer iets niet in aanmerking komt voor subsidie.

Ontwikkelmethode Manier waarop een ontwikkeling kan plaats vinden.

Park Amerikaanse stedelijke socialoog.

Periferie Een aardrijkskundig begrip dat “randgebied” of “achterland” betekent. Het staat vaak in contrast met het begrip centrum. Het centrum van een stad is het hart van de stad, waar de voorzieningen zijn.

Placemaking Een methode om met gebruikers te werken aan de verbetering van de openbare ruimte.

Plangebied Het gebied waarbinnen ontworpen wordt.

Ringbanen Randweg van Tilburg.

Ruckert In 1913 aangesteld als directeur van Publieke Werken. Aanvankelijk bestudeerde hij de demografische ontwikkeling van de stad, maakte een indeling van de bevolking in sociale klassen en gaf een prognose voor de bevolkingsgroei tot in de jaren zestig.

Subsidiabel Wanneer iets in aanmerking komt voor subsidie.

Ruimtelijke geleiding Bij de ruimtelijke geleding gaat het om deelgebieden in de stad die gedomineerd (overheerst) worden door een bepaalde functie, bijv. het is een stadscentrum, woonwijk, recreatiegebied of industrieterrein.

Weber Duitse socioloog.

Sassen Nederlands-Amerikaans sociologe en econome.

Sennett Amerikaans arbeidssocioloog.

Sociale evolutie Een begrip dat wordt gebruikt in de sociologie om veranderingen binnen een maatschappij over een langere periode aan te duiden.

Stramienmaten Een stramienmaat is een rekenmaat bij een gebouw waarop allerlei standaard onderdelen zoals plafond- en wandsystemen zijn afgestemd.

Strategie Een strategie is een plan waarmee doelstellingen kunnen worden gerealiseerd.

Symbolic economy Culturele productie en verbruik Transitieplaats Plek waar verplaatsing en beweging plaats vind

Wirth Amerikaanse socioloog WonenBreburg Woningbouwcorporatie in Noord - Brabant.

Young urban professional Yuppie of yup is een oorspronkelijk Engelstalige afkorting en staat voor young urban professional.

Het begrip ontstond als neologisme in de jaren tachtig en betreft een jong persoon met een universitaire opleiding die een goed betaalde baan heeft en nabij of in een grote stad in het bedrijfsleven in een goede functie.

Young urban professional parent Een young urban professional die een gezin heeft.

Zukin Amerikaanse socioloog

11

Fase I - Doelgroeponderzoek - young urban professionals De eerste fase van het onderzoek bestaat uit een doelgroep onderzoek, namelijk de young urban professional. De eerste fase is opgedeeld in drie gedeelten waarin het volgende onderzocht is: •

Wat het profiel van een young urban professional is in de 21e eeuw?

Hierin is de geschiedenis onderzocht van de young urban professional en wordt er onderscheid gemaakt tussen de diverse subcategorieen. Hierbij aansluitend wordt er gekeken naar hun huidige leefsituatie op vlak van werk, inkomen en wonen. En is er onderzocht naar hoe zij het liefst willen wonen in de vorm van typologieen, oppervlakten, gewenste voorzieningen wat hun financiele mogelijkheden hiervoor zijn.

•

Welke invloed de young urban professional heeft op de stad?

Tijdens dit gedeelte wordt er gekeken naar hoe de stad in huidige vorm ontstaan is, hoe dit de mens beinvloed en hoe de mens op haar beurt de stad beinvloed. Hierbij wordt er ook gekeken naar technieken hoe dit te sturen valt. Afsluitend wordt er ingegaan welke invloeden de young urban professional heeft in dit proces.

•

Hoe kunnen young urban professionals gebonden blijven aan een stad?

Eerst wordt er ingekeken naar de vestigingsgedrag trends in steden en is er onderzocht waardoor dit veroorzaakt wordt. Hierbij aansluitend is er onderzocht hoe op in kan worden gespeeld in de vorm van gentrificatie en levensloop bestendig wonen.

Met deze gegevens wordt er een profiel geschets van de young urban professional. Er wordt een beeld gegeven wat hun woonwensen zijn, welke invloed zij hebben en wat de mogelijkheden zijn.

12 99

H.1 - Wat is het profiel van young urban professionals?

De geschiedenis van de young urban professional Verschillende young urban professionals - De young urban professional parent - De huidige young urban professional parent - De 21th century urban professional Conclusie hoofdstuk 4

p 13 p 14 p 15

H.2 - Welke invloed hebben young urban professionals op de stad?

De stad en de mens - Verschillende vormen van interactie - Sturen van de mens Young urban professionals en de stad Conclusie hoofdstuk 5

p 31 p 32

H.3 -Hoe kunnen young urban professionals gebonden blijven aan een stad?

Huidige trends in steden Wat bindt de mens aan de stad Gentrificatie Levensloop bestendige wijken Levensloop bestendig woningen Conclusie hoofdstuk 6

p 41 p 42 p 44 p 46 p 48 p 50 p 52

Conclusie fase II - Doelgroep onderzoek - young urban professionals

p 54

p 28

p 36 p 38

H1. Wat is het profiel van young urban professionals Om een heldere start te krijgen in het beantwoorden van de onderzoeksvraag wordt er in dit eerste hoofdstuk de deelvraag; ’Wat is het profiel van een young urban professional in de 21e eeuw?” behandeld. Met een onderzoek naar de doelgroep zal er inzicht gegeven worden in de Young Urban Professionals, hun woonbehoeften en levensstijl.

Omdat het woord young urban professional zeer vaak voorkomt in dit hoofdstuk, zal deze vaak worden afgekort naar yup (young urban professional), yupp (young urban professional parent) of cup (21th century urban professional). Dit geldt ook voor de hierop volgende hoofdstukken.

Het doelgroeponderzoek begint met een korte geschiedenis van de yups als sub - cultuur, waarin aan bod komt wanneer deze doelgroep ontstaan is, hoe deze is ontstaan, hoe deze zichzelf zien, hoe anderen hen zien en vertelt over de verschillende yups die er zijn.

Hierna zal er dieper op de verschillende soorten yups worden ingegaan. Door middel van enquetes en de resultaten hiervan zijn de yups kunnen worden onderverdeeld en worden deze uitgelicht. Dit start met, de oorspronkelijke young urban professional die getransformeerd is naar, young urban professional parent, gevolgd door de hedendaagse young urban professional en als laatst zal de 21th century urban professional worden behandelt. Hier wordt er onder andere gekeken naar hun achtergrond, financiën, leefstijl en woon- en leefbehoeften.

Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een conclusie op de deelvraag en een profiel schetst van de subcategorieën binnen de young urban professionals.

13

De Bronnenlijst geschiedenis van de young urban professional De doelgroep die gebruikt wordt in dit onderzoek is de young urban professional, ook wel yup genoemd. In Nederland zijn er ongeveer 1,4 miljoen huishoudens met een inkomen boven de 35.000 euro. Tegenwoordig werken deze vaak niet meer onder vast contract en is het daardoor vrijwel onmogelijk om nog een huis te kopen. Zij zijn aangewezen op huurwoningmarkt, die volledig is vastgelopen. Maar wat betekent de term yup nu eigenlijk en hoe is deze doelgroep ontstaan?

De term young urban professional werd als eerst gebruikt in mei 1980 in The American Scholar, in het artikel “From Yippie to Yuppie”. In dit artikel werd beschreven hoe de georganiseerde hippie beweging, de yippies, plaats aan het maken waren voor een nieuwe gedachte stroom onder de mensen, de yuppie. De yup was zodoende oorspronkelijk een benaming voor een politieke gedachte stroom, waarin het liberale gedachte goed centraal stond, in tegenstelling tot het sociale gedachte goed binnen de yippie beweging.1

Zij kochten de meest grote en luxe woningen en vulde deze met extravagante meubilair en materiaal.1 Echter veranderde de betekenis van de term yup gestaag in de jaren 90, begin 2000. Ze begon haar negatieve lading te verliezen en de betekenis veranderde naar een jonger en kapitaalkrachtig persoon, die een goed betaalde baan heeft en dicht of in de stad woont, die vaak werkzaam zijn in de tech industrie, academici en financiële sector en er een liberale gedachte en levensstijl aan overhoud.1 Door het verstrijken van de jaren kunnen we de groep young urban professionals onderverdeling in diverse subcategorieën, namelijk; de young urban professional parent, ook wel yupp. benoemd, de (moderne) young urban professional, de yup genoemd, en de 21th century urban bachelor, afgekort naar cub.

Pas na de beurs crash van 1987, met een wereldwijd domino effect2, veranderde de lading van term yup van politiek naar een sociale status.

Het werd gezien dat deze crash de oorzaak was van de hebzuchtig van de yups. Dit veranderde eind jaren 80, begin jaren 90, in een stereotyperend en denigrerende term voor jonge zakenmensen, die als arrogant en onverdiend rijk werden beschouwt, zoals beschreven en verfilmd werd in “The wolf of wallstreet”. Ze werden geassocieerd met luxe appartementen, mode, dure auto’s en grootspraak, de mensen die over lijken gaan voor persoonlijk financieel gewin.

A1 14 99

Verschillende young urban professionals Yupp

Yup

A2 De yups uit de jaren 80 en 90 zijn ouder geworden, hebben hun wildere leven acher zich gelaten en hebben kinderen en verantwoordelijkheden gekregen. Dit verklaard de extra in de yupp, wat verwijst naar parent (ouder).

Hoewel zij nog veel van hun oude levensstijl behouden hebben zijn er ook diverse dingen hierin veranderd. Waarbij zij eerst graag midden in de stad of ernaast woonden, prefereren zij nu om in een buitenwijk van een stad te wonen. Door onder andere deze veranderingen in levenstijl kunnen zij worden opgedeeld in een subcategorie binnen de young urban professionals, de young urban professional parent.

Cup

A3 De moderne yup kan in sterk contrast staan met de originele yup. Niet langer gaat zij meer voor materieel gewin maar besteden zij liever haar geld aan ervaringen. Zo hebben zij vaak geen uitgebreide luxe keuken maar gaan zij liever uit eten. Of haalt of besteld de moderne yup haar voeding. Dit geldt tevens ook voor het sociale leven. Afspraken met kennissen of vrienden vinden merendeels buitenshuis plaats. Niet langer is de woning alleen luxueus, maar een persoonlijke plek waar men kleine delen van de vrije tijd besteed, slaapt en soms werkt. Dit in sterk contrast met de voorgaande generatie yuppies. Door de veranderingen in levensstijl zijn zij opgedeeld in een subcategorie, de (moderne) young urban professional. 3

A4 De derde subcategorie is de Cub, Engels voor Welp. Dit is de toekomstige stroom van yuppen.

Deze subcategorie is tot stand gekomen tijdens het onderzoek naar de Young Urban Professionals, waarbij aan het licht kwam dat er eigenlijk geen onderzoek is gedaan naar mensen die in de toekomst tot deze doelgroep gaan behoren. Dit zijn mensen die aan de voorgrond staan van hun loopbaan of hier net aan begonnen zijn. Hoewel zij nog niet al de financiële mogelijkheden hebben die de andere subcategorieën bezitten, zal zij deze hoogstwaarschijnlijk wel gaan krijgen. Omdat het goed is om met de toekomst rekening te houden en niet alleen naar het heden te kijken, is het essentieel om deze subcategorie ook te behandelen. Zodat er preventief te werk kan worden gegaan en nieuwe ideeën sneller kunnen groeien aan de hand van innovatietheorie van Rogers, waar deze subcategorie erg vatbaar voor is.4

15

Young urban professional parent Opleidings niveau De yupp is globaal gezien het hoogst opgeleid binnen de doelgroep. Maar liefs 83 % heeft een universitaire studie afgerond. De overige 17 % heeft alleen het HBO of HTS afgerond.

Yupp

Huishoudgrootte Twee derde van de huishoudens bestaan uit echtparen of een gescheide ouder met kind. Maar een derde bestaat uit een huishouden van drie of meer personen.

Dienstverband Wat opvallend is bij de yupps is dat hun dienstverband vorm vrij divers is. Het merendeel van de ondervraagden is ZZP ( zelfstandig zonder personeel) of is werkzaam voor een baas onder een jaar contract. Dit betekent dat een hypotheek voor deze doelgroep niet vanzelfsprekend is.

Met een jaar contract is het lastig om aan een hypotheek te komen. Hiervoor moet men een intentieverklaring van hun werkgever verkrijgen.

Deze intentieverklaring is een bewijs dat de werkgever van plan is om de werknemer in dienst te houden. Echter is dit geen garantie voor zowel de yupp als voor de bank en zitten hier veel risico’s aan vast voor beide partijen.4 Voor ZZP’ers is het ook lastig om een hypotheek te krijgen, dit vanwege de vaak verschillende inkomens die deze groep kan hebben. Het is echter wel mogelijk om een hypotheek te krijgen als ZZP’er, echter zit is de maximale lening 230.000 euro.5

Opleidings niveau

Huishoudgrootte 16 99

Dienstverband

Huidige situatie Huidige woonsituatie Het merendeel van de Yups woont in een rijtjeswoning of in een appartement.

Tevredenheid woonsituatie Twee derde van de ondervraagden is tevreden met hun huidige woonsituatie en is niet direct opzoek naar een andere woning. Een derde is niet tevreden met de huidige woonsituatie en wil graag verhuizen.

Huidige woonsituatie

Tevredenheid woonsituatie

Autobezit Het autobezit binnen deze groep is hoger dan modaal. Namelijk een of meer auto’s. Wat vooral opvallend is dat de helft van de ondervraagden 3 of meer auto’s bezit. Dit komt door diverse factoren, zoals de hogere leeftijd, het hebben van kinderen thuiswonend met eigen auto en het hebben van meer kapitaal om er een “hobby” auto op na te houden. 6 Maandelijks vrij te besteden Het besteedbaar budget binnen de doelgroep is erg verspreid en er is een groot gat te zien. Twee derde van de groep heeft meer dan duizend euro per maand vrij te besteden na alle vaste lasten, waartegenover een derde een maximum van 500 euro of lager vrij te besteden heeft. Het verschil kan worden verklaard door de woonsituatie .De mensen die binnen deze groep huren zijn gemiddeld zeer duur uit en houden hierdoor minder over om vrij te besteden per maand. Het andere deel van de groep bezit een koopwoning, waarbij de hypotheek of is afgelost of vrij laag is vergeleken met huren in de vrije huur sector.8

Auto bezit

Maandelijks vrij te besteden 17

Young urban professional parent Gewenste woonlocatie De meningen over de gewenste woonlocatie zijn erg verdeeld binnen deze groep. Wel komt naar voren dat het merendeel in een buitenwijk of naast het stadscentrum woont. Binnen deze groep kan er dus worden gesplitst tussen de “plakkers”, de mensen die graag in of bij het centrum blijven wonen en de “vertrekkers” de gene die de drukte van de stad willen ontvluchten en in een rustige en veilige omgeving hun nageslacht wilt grootbrengen.

Maximale huurprijs Hoewel deze groep mensen een boven modaal inkomen heeft, is zij niet bereid om al te veel te betalen voor hun woning. Het merendeel kan/wilt maximaal 500 tot 750 euro per maand betalen aan de huurkosten, zodat er genoeg geld overblijft voor andere activiteiten.

Gewenste woonlocatie

Maximale huurprijs

Gewenste woning typologie

Gewenste woninggrootte

Gewenste woning typologie De tweedeling binnen de doelgroep is sterk terug te zien in de gewenste woning typologie.

De “plakkers” willen het liefst in een appartement of rijtjes woning wonen, waar tegenover de “vertrekkers” het liefst een vrijstaande woning zouden willen hebben.

Gewenste woninggrootte Dit vertaald zich ook door naar de gewenste woning grootte. De mensen die graag in of rond het centrum wonen, hebben een kleinere woon oppervlakte wens dan de mensen die het liefst in een buitenwijk wonen.

18 99

Gewenste situatie Gewenste voorzieningen Wat bijna iedereen een belangrijke voorziening vindt in haar directe omgeving, is een supermarkt.

Dit is een pre voor de meeste mensen uit deze doelgroep. Daarnaast zijn een bakkerij en ander vormen van horeca voorzieningen populair.

Opvallend is dat openbaar vervoer voorzieningen zoals een treinstation niet erg belangrijk zijn. Dit kan verklaard worden door het hoge auto bezit binnen deze groep.

Afstand voorzieningen Over de afstand naar de voorzieningen is men minder kritisch. De voorzieningen moeten niet perse in de directe omgeving te zijn en men is hiervoor bereid een klein afstand voor af te leggen.

Gewenste voorzieningen

Afstand voorzieningen

Belang openbaar vervoer Hoewel de doelgroep eerder aangaf dat zij zelf niet perse een treinstation in de buurt hoeven te hebben, vind een deel de aanwezigheid van een goede openbaar verbinding wel belangrijk.

Bereidheid afstaan van auto Ook geeft de helft aan, wanneer zij in een appartementen complex zouden wonen waar gemeenschappelijke auto’s aanwezig zouden zijn, zij bereid zou zijn afstand te doen van haar auto, mits dit goed geregeld is en de kosten niet te hoog zijn.

Belang openbaar vervoer

Bereidheid afstaan van auto 19

De hedendaagse young urban professional Opleidings niveau In tegenstelling tot de voorgaande generatie yup, de hedendaagse yupp, is de hedendaagse yup lager opgeleid. Het merendeel heeft een HBO opleiding genoten of lager. Een verklaring hiervoor zijn onder andere de hoge kosten voor een vervolg opleiding aan de universiteit, de selectie hierbij, de duur van de vervolg opleiding en het niet geven van een baan garantie of hogere loon. Een andere verklaring hiervoor is de groei van het aanbod van opleidingen op HBO niveau en de kwaliteit van deze opleidingen.9

Yup

Huishoudgrootte Over het algemeen, 57%, woont de yup samen met een partner. Wat ook opvallend is uit deze cijfers is dat bijna 1/3e alleenstaand is en betekend dat er een lagere bewoners bezetting is per huishouden dan gemiddeld.10

Opleidings niveau

Dienstverband Het merendeel van de mensen uit deze sectie van de doelgroep werkt onder een jaarcontract, wat er voor zorgt dat een hypotheek krijgen lastig is.

Hiernaast is maar liefs 1/33 werkzaam als ZZP’er.

Hoewel binnen andere doelgroepen in Nederland juist het percentage ZZP’ers afneemt, veroorzaakt door nieuwe wetgeving, is binnen deelgroep het percentage ZZP’ers groot vertegenwoordigd.11

Huishoudgrootte 20 99

Dienstverband

Huidige situatie Huidige woonsituatie Het merendeel van de ondervraagden binnen deze subcategorie wonen momenteel in een appartement. De resterende mensen wonen momenteel in een rijtjes woning.

Tevredenheid woonsituatie Wat zeer verbazingwekkend is, is dat maar liefst 80% niet tevreden is met hun huidige woon-situatie.

Redenen hiervoor verschilden van slechte staat van woningen, hoge huur-prijzen en als meest belangrijke reden is de locatie. Zij wonen vaak ver van het stadscentrum en zouden liever dichterbij wonen. Deze doelgroep wil niet in een buitenwijk wonen, die bedoeld zijn voor het grootbrengen van kinderen, wanneer zij geen kinderen hebben.12

Huidige woonsituatie

Tevredenheid woonsituatie

Autobezit In tegenstelling tot de subcategorie yupp is het autobezit vele malen lager binnen deze groep.

Bijna de helft van de huishoudens geeft aan maar een auto te bezitten en deze te delen met haar of zijn partner. Een van de redenen hiervoor is de locatie, hoewel zij vaak in een buitenwijk wonen is er een divers aanbod van openbaar vervoer waar deze subcategorie gebruik van maakt.13 Hiernaast wordt de auto ook niet langer meer gezien als status symbool, zoals wel het geval was bij voorgaande generaties.14 Maandelijks vrij te besteden Het hoge budget wat deze doelgroep vrij te besteden heeft per maand is een van de redenen hoe zij stadscentra kunnen revitaliseren. Meer dan de helft kan tussen de 750 en 1000 euro per maand vrij besteden en heeft zo een sterke koopkracht, in tegenstelling tot modale huishoudens.15

Auto bezit

Maandelijks vrij te besteden 21

De hedendaagse young urban professional Gewenste woonlocatie Het is overduidelijk waar het merendeel van de hedendaagse yup wilt wonen, namelijk in en rond het stadscentrum. Zij geven aan dat zij hier graag willen wonen vanwege de levendigheid en nabijheid van voorzieningen. 20 Maximale huurprijs De moderne yup kan het meest besteden van alle young urban professionals. Het merendeel kan tussen de 750 en 1000 euro per maand besteden aan haar woonkosten.

Gewenste woning typologie De woning die deze groep het liefst bewoond is een appartement of een rijtjeswoning, waarbij er gelegenheid is om aan huis te werken.

Gewenste woninggrootte De woning die deze groep het liefst bewoond is een appartement of een rijtjeswoning, waarbij er gelegenheid is om aan huis te werken. Aansluitend bij de gewenste woning typologie wilt de moderne yup het liefst een woning tussen de 75 en 100m2 .

Ook al bestaat het huishouden vaak maar uit twee personen, wil de moderne yup deze grootte, zodat er de mogelijkheid is voor zowel te werken vanuit huis als voor een eventuele gezinsuitbreiding .

22 99

Gewenste woonlocatie

Maximale huurprijs

Gewenste woning typologie

Gewenste woninggrootte

Gewenste situatie Gewenste voorzieningen Wederom zien we dat deze subcategorie de supermarkt erg belangrijk vindt in haar leefomgeving. Hiernaast zijn horeca voorzieningen zoals restaurants, bakkerijen en take away’s ook gewild in de directe omgeving. Dit sluit aan bij het “snelle” leven binnen deze subcategorie, waarbij er weinig vrije tijd over is en veel van hun behoeften buitenshuis worden voldaan.

Afstand voorzieningen Opvallend is dat zij deze voorzieningen ook graag dichter bij huis willen in tegenstelling tot de subcategorie Yupp die bereid zijn om verder te reizen voor de voorzieningen.

Gewenste voorzieningen

Afstand voorzieningen

Belang openbaar vervoer Binnen deze subcategorie is een zeer grote groep mensen die een goede verbinding met het openbaar vervoer netwerk heel erg belangrijk vinden.

De andere helft van deze subcategorie vindt een goede verbinding met het openbaar vervoer minder essentieel.

Bereidheid afstaan van auto Hoewel een groot deel een goede verbinding met het openbaar vervoer niet heel belangrijk vindt, hecht een groot deel geen zwaar belang aan het hebben van een eigen auto. Wanneer hen werd voorgelegd of zij bereid zouden zijn afstand te doen van hun auto, mits er gedeelde auto’s beschikbaar zouden zijn, antwoordde maar liefst 64% met dat zij hiertoe bereid zijn.

Belang openbaar vervoer

Bereidheid afstaan van auto 23

21th Century urban professional Opleidings niveau Het merendeel van de toekomstige yup, de zogenoemde cup, heeft een HBO opleiding.

Echter zien we hier wel weer een stijging van het aantal personen dat een Wo opleiding volgt.

Deze wordt vaak gevolgd na de HBO opleiding, omdat de arbeidsmarkt momenteel vast zit. Door het volgen van een WO opleiding stellen zij de start van hun loopbaan uit en hopen dat na de WO periode de markt is aangetrokken. Tevens is de kans op een baan in veel gevallen groter wanneer er een aansluitende WO opleiding is gevolgd.16

Cup

Huishoudgrootte De helft van de cups woont alleen en 1/3e woont samen met een partner of huisgenoot. De resterende cups wonen in een gemeenschappelijke woning.

Opleidings niveau

Dienstverband Maar liefs 29% is werkloos binnen deze groep. Het merendeel van de werkloze geeft aan niet te willen werken naast de studie, om zich zo te focussen op haar opleiding en geeft aan dat de studie resultaten er op vooruit gaan.17

Huishoudgrootte 24 99

Dienstverband

Huidige situatie Huidige woonsituatie De cups die op zich zelf wonen, wonen merendeels in een appartement. De cups die nog studeren en thuiswonend zijn wonen merendeels in een vrijstaande woning of in een rijtjes woning.

Tevredenheid woonsituatie De meningen over de huidige woonsituatie is bij deze generatie verdeeld. Redenen lopen uiteen van locatie, kosten tot soort woning.

Autobezit De meeste cups bezitten geen auto. Zij geven aan dit niet nodig te hebben en hier momenteel niet de financiĂŤn voor te hebben. Omdat zij vaak nog studeren en/of rondom de stad wonen maken zij veel gebruik van het openbaar vervoer, mits deze goed is geregeld in haar directe omgeving.18 19

Huidige woonsituatie

Tevredenheid woonsituatie

Auto bezit

Maandelijks vrij te besteden

Maandelijks vrij te besteden Omdat de cups ofwel aan het begin van hun arrière staan of nog studeren hebben zij minder geld vrij te besteden per maand. Gemiddeld gezien heeft zij toch nog tussen de 0 en 500 vrij te besteden aan zichzelf.

25

21th Century urban professional Gewenste woonlocatie Het is bijna overduidelijk waar deze groep toekomstige young urban professionals wilt wonen, namelijk naast of in het stadscentrum.

Zij prefereren een centraal gelegen locatie om te wonen, waarbij alle voorzieningen op loopafstand zijn.20 Maximale huurprijs Doordat zij nieuw zijn op de woning- en arbeidsmarkt is hun budget nog niet zo breed als de hedendaagse young urban professional. Het merendeel van deze groep kan maximaal 750 euro per maand aan huur afstaan, om hun leven stijl die zij momenteel geniet te behouden. Wat in gedachte kan worden gehouden met een later ontwerp proces is: Dat men locatie boven woning verkiest. Wanneer een locatie erg goed gelegen is wilt deze groep hier graag blijven wonen. Mocht zij uiteindelijk groter willen gaan wonen, omdat zij vanuit huis gaan werken of het huishouden groter zou worden, wilt men graag de mogelijkheid hebben tot woning vergroting of verhuizing binnen haar eigen buurt.21

Gewenste woonlocatie

Maximale huurprijs

Gewenste woning typologie

Gewenste woninggrootte

Gewenste woning typologie Hoewel de meningen zijn verdeeld over wat voor woning men het liefst zou willen bewonen, wil het merendeel een stadswoning hebben. Dit betekend een appartement, studio of rijtjeswoning.22 Gewenste woninggrootte Ook valt hierbij op te merken dat het oppervlak van de woning stukken kleiner mag zijn dan bij de voorgaande generaties. Zij heeft minder ruimte nodig in haar woning, omdat het merendeel van haar leven toch buitenshuis afspeelt. 23

26 99

Gewenste situatie Gewenste voorzieningen Net zoals de voorgaande generaties wilt deze subcategorie allemaal een supermarkt in de buurt hebben. Echter is naast de supermarkt een heel apart fenomeen binnen deze groep, zij willen namelijk wonen in de buurt van winkels. In een tijd waarbij veel winkels verdwijnen en het verliezen van het gemakt van het internet, wilt deze groep graag weer haar producten kunnen kopen in een winkel met een persoonlijke sfeer.24

Afstand voorzieningen Zij geeft hierbij aan dat de voorzieningen op een klein afstandje lopen of fietsen mogen zijn. Zij is bereid om hiervoor wat tijd te nemen, alleen het liefst moeten de voorzieningen wel in een straal van maximaal 10 minuten afstand zijn.

Gewenste voorzieningen

Afstand voorzieningen

Belang openbaar vervoer Het merendeel geeft aan dat zij openbaar vervoer zeer belangrijk vindt, echter wat zij vaak belangrijker vindt is een goede loop of fiets verbinding binnen het stadscentrum. Zodat zij alsnog haar vrijheid heeft, hierbij komt ook kijken dat steeds meer jongeren de elektrische fiets beginnen te gebruiken.25 Bereidheid afstaan van auto Wat wel opvallend is aan deze groep is dat zij minder snel bereid zijn om hun eigen auto weg te doen wanneer er gemeenschappelijke auto’s zijn. De auto bezitters binnen deze groep geeft aan op een bewuste manier gebruik te maken van haar auto en dit eigendom als een stukje vrijheid ervaart.

Belang openbaar vervoer

Bereidheid afstaan van auto 27

Conclusie De deelvraag voor dit hoofdstuk was: “ Wat is het profiel van een young urban professional in de 21e eeuw?”

Dit heeft veel inzicht gegeven in de doelgroep en zijn interessante feiten aan het licht gekomen die zijn getracht zo scherp mogelijk uit te lichten.

Ten eerste is het nu duidelijk waaruit de doelgroep is ontstaan, namelijk tijdens de jaren 80 van de negentiende eeuw. Deze was oorspronkelijk een tegencultuur tegen de hippies maar transformeerde naar non socialistische idealen, waarbij liberalisme centraal stond. De kijk op de young urban professionals tijdens de transformatie veranderde daar ook mee en werden zij in een negatief daglicht gezet. Zij zouden zich alleen focussen op individueel en materieel gewin.

Ook is het duidelijk geworden dat niet iedere young urban professional het zelfde is, binnen deze groep mensen bestaan weer diverse subcategorieën of generaties. Namelijk de; yup (young urban professional), yupp (young urban professional parent) of cup (21th century urban professional) Hoewel al deze mensen als young urban professional worden beschouwd zijn hun levenswijze en gedachten goed vaak erg verschillend van elkaar.

Zo is de oude generatie yup veranderd naar yupp, de urbane ouder. Hoewel zij nu een ouder is, blijven bepaalde aspecten uit hun levenswijze hangen. Zo wonen zij het liefst zo royaal mogelijk en bezitten zij vaak meerdere auto’s. Openbaar vervoer gebruikt zij ook nauwelijks, wat weer aansluit bij haar oorspronkelijke liberalistische en non socialistische gedachtegang.

Binnen deze groep van de yupp is ook weer een duidelijk tweedeling duidelijk. De ene helft heeft een grote affectie

28 99

met de stad en voelt zich hier verbonden mee en wilt er zo dicht mogelijk bij wonen. Waar tegenover de andere helft het liefst haar gezin opvoed in een rustige en veilige buitenwijk.

De hedendaagse of moderne young urban professional staat bijna loodrecht tegenover het oorspronkelijke yuppen. Waar het huis van de yup uit de jaren 80 haar heiligdom was gevuld met luxe, is bij de moderne yup dit niet het geval, de moderne yup is minder materialistisch ingesteld. Zij verkiest ervaringen boven materialisme.

Dit komt omdat veel van haar leven buitenshuis afspeelt. Zo eet zij vaak buitenshuis en heeft zij hier haar sociale contacten. Dit vertaalt zich ook door naar haar woonwensen. De moderne young urban professional woont het liefst in of rond het stadscentrum, waar alle voorzieningen dicht in de buurt zijn. De droomwoning is niet langer een grote en luxe villa maar een appartement op een centrale locatie. Deze hoeft niet al te groot te zijn, zo lang deze maar in goede staat is en de mogelijkheid geeft om ook te kunnen werken.

Dat de moderne young urban professional minder materialistisch is vertaald zich ook door naar bijvoorbeeld haar auto bezit. Zij bezitten minder auto’s per huishouden en delen deze of zijn bereid deze te delen met anderen.

Ook is opvallend dat het openbaar vervoer, een socialistisch concept, erg belangrijk wordt bevonden.

Iets wat eigenlijk niet mee gaat met de oorspronkelijke stroming van liberalistische gedachte goed waaruit de young urban professional is ontstaan.

De laatste groep, de 21th century urban professional, heeft over het algemeen minder uitgebreide woonwensen dan de voorgaande generaties. Zij nemen

vaak genoegen met een kleinere woning. Dit kan worden verklaard door zowel huishoudgrootte, inkomen en levensstijl. De cub woont veelal alleen, waardoor deze minder ruimte nodig heeft. Ook heeft deze een nog niet al te hoog inkomen en kijkt zij reëel naar de woningmarkt en beseft zij hoeveel zij kan betalen. Maar misschien wel de voornaamste rede is haar levensstijl. Veel van de tijd van de cub besteed deze buitenshuis. Waardoor een grote woning niet essentieel is. Zij moet niet perse een uitgebreide grote keuken te hebben, aangezien zij veel buitenshuis eet. Voor deze groep is locatie misschien wel het aller belangrijkste en wilt op een plek wonen waarbij er veel voorzieningen en een goede openbaar vervoer verbinding in de buurt zijn. Wonen op de plek waar het gebeurt staat centraal.

Hoewel deze verschillende soorten yuppen nogal van elkaar kunnen verschillen zijn er ook veel overeenkomsten te vinden. Namelijk de plek waar zij het liefste woont, hoe zij woont en wat er in de buurt moet zijn. Bij een nieuwe ontwikkeling hoeft er niet gekeken te worden of alle gewenste voorzieningen er zijn. Deze voorzieningen zullen door het ontbreken van de voorzieningen zelf kunnen worden gecreëerd door de yuppen. Wat echter wel een potentie heeft bij een eventuele ontwikkeling is het in gesprek gaan met toekomstige bewoners. Hierbij moet er duidelijk worden wat zij essentieel vinden en hoe deze behoeften eventueel vervult kunnen worden.

Deze groep mensen is bereid om haar handen uit de mouwen te steken en dit in samenwerking te creëeren.

Al de gegevens samen, het opleidingsniveau, inkomen, ondernemerschap en diversiteit maken de young urban professional een ideale groep mensen om gentrificatie van plekken te starten en het stadscentrum weer een boost te geven.

H1. Profiel van een young urban professional in de 21e eeuw Achtergrond WO Diploma

Yup

Achtergrond HBO Diploma

Jaar contract ZZP

3 per huishouden Tevreden met woonsituatie

Woonwensen

Woonwensen

€ 1000,- plus

Achtergrond HBO Diploma

Jaar contract

Jaar contract Werkloos

€ 750,-/ 1000,-

€ 500,-

1 per huishouden ontevreden met woonsituatie

Naast het stadscentrum

Buitenwijk

Cup

Woonwensen

Yupp

0,3 per huishouden Onzeker over woonsituatie

Naast het stadscentrum

Vrijstaande woning

Openbaar vervoer

Rijwoning

Openbaar vervoer

Appartement

Openbaar vervoer

75 m2 -100m2

Bakkerij

75 m2 -100m2

Bakkerij

50 m2 -100m2

Werken vanuit huis

€ 500 - 750,-

Supermarkt

€ 500 - 750,-

Supermarkt

€ 750,-

Supermarkt

29

Doelgroeponderzoek

2

30 99

H2. Welke invloed hebben young urban professionals op de stad?

Om de invloed van young urban professionals te kunnen begrijpen in een stad wordt in het eerste deel, definitie van een stad, ingegaan wat nu een stad eigenlijk is. Dit kan worden beschouwd als het speelveld voor de bewoners als het ware. Er wordt ingegaan hoe de stad in hun huidige vorm ontstaan en wat voor leefwerelden heeft deze gecreëerd en creëert deze?

Aansluitend hieraan wordt er ingegaan hoe de stad de manieren van interactie beïnvloed, wat hieruit ontstaat en wat de gevolgen hiervan zijn op haar bewoners.

Hier wordt verder technischer op ingegaan met diverse stedenbouwkundige theorieën. En wordt er gekeken naar hoe de stad als ruimtelijk geheel invloed kan hebben op de mens en haar gedrag in de ruimte en hoe deze gestuurd kan worden.

Hierna wordt er een toekomstbeeld geschetst van hoe de stad er in de 21e eeuw uit kan komen te zien en hoe deze hoogstwaarschijnlijk zal gaan functioneren.

Nu de locatie en tijdsgeest is gedefinieerd wordt er gekeken naar de doelgroep binnen deze context.

Hoe deze erin functioneert en welke invloeden zij heeft op de stad en haar inwoners.

Dit wordt afgesloten met een conclusie op de vraag; “ Welke invloed hebben young urban professionals op de stad?” Waarbij een overzicht wordt gegeven van haar invloeden en gevolgen hiervan.

31

De stad en de mens DEFINITIE VAN EEN STAD Landelijke leefomgevingen en steden verschillen op diverse vlakken van elkaar. Om vast te stellen wat de stad van de 21e eeuw kan zijn, moeten we bevatten welke invloed de stad heeft op de sociale interactie is het essentieel om de diverse verschijningsvormen van woonsoorten te ontleden. De sociale omgangsvormen in steden kunnen erg verschillen met de sociale omgangsvormen in landelijke leefomgevingen. Maar hoe zijn de sociale omgangsvormen en waardoor wordt dit veroorzaakt?

De stad wordt meestal alleen gedefinieerd door haar grootte en dichtheid, echter Wirth’s derde punt, diversiteit, geeft de doorslag naar het definiëren van een stad in tegenstelling tot een landelijk woongebied.

In landelijke leefomgevingen heerst gebruikelijk een eenheid van de bevolking, waar iedereen elkaar kent.

Ze hebben veelal dezelfde afkomst, cultuur, inkomen e.d. en er heerst een groepsgevoel met diepgaande sociale contacten en controle.

Wirth stelt dat de begrippen stad en landelijke leefomgevingen niet ingekaderd kan worden door het gebruiken van inwoner aantallen maar door de combinatie van grootte, dichtheid en diversiteit. Wat volgens Wirth een stad onderscheidt van een landelijke leefomgeving is dat een stad relatief groot is, het een hoge bevolkingsdichtheid heeft en sociale diversiteit kent onder haar inwoners. Deze combinatie van verschillende elementen zorgen voor een andere manier van leven in tegenstelling tot op het landelijk wonen.

VERSCHILLENDE VORMEN VAN INTERACTIE Waarbij een landelijke leefomgeving grofweg gezegd een samenhangende groep kent, bestaat de stad uit vele verschillende groeperingen. Met elk een eigen mening en agenda. Sennett stelt dat steden zich pas echt in deze vorm ontwikkelde tijdens de industriële revolutie.

De verandering die de steden destijds ondergingen gebeurden in een rap tempo. Voor deze tijd was de stad een administratief gegeven, waar de burgerij, militairen en handelaren leefden. Echter in de industriële revolutie trokken mensen van de landelijke leefomgeving naar de stad om te gaan werken in de fabrieken. Zo kwamen er zeer diverse groepen met verschillende achtergronden samen in de stad.2

B2 In een stad is dit juist niet het geval. Hier verschillen de inwoners heel erg van elkaar op vlak van afkomst, cultuur, inkomen e.d. en is er individuele apartheid.

Groepsgevoel komt hier minder vaak voor op niveau van een complete stad maar komt meer voor bij mensen die raakvlak met elkaar hebben, denk hierbij weer aan afkomst, inkomen.

B1

32 99

De stad is dus een plek wat een groot ruimtelijk oppervlak beslaat, wat bebouwd is, een hoge dichtheid heeft en waar mensen met diverse achtergronden wonen die gezamenlijk een nieuwe cultuur vormen.1

B3

Verschillende vormen van interactie Dit nieuwe economische systeem in de steden, wat mensen van buitenaf in de stad opnam, had moeite met het opnemen van de gebruiken en verplichtingen van deze nieuwe inwoners. Deze grootte samenkomst van vreemden zorgde ervoor dat het noodzakelijk werd om geschillen opzij te zetten, om zo als een goed geoliede machine te kunnen werken in de nieuwe industriële maatschappij. Dit zorgde voor een nieuwe manier van algehele omgang. Dit werd de nieuwe norm in de steden en het leven en laten leven van de ander.3

uit de maatschappij zou betekenen. Er is in eens stad altijd een gelijkgestemde groep waar men zich bij kan aansluiten. Dit concept is niet terug te vinden in landelijke leefomgevingen en onderscheid zo de stad.4

B4 Park gaat dieper in op de interactie tussen inwoners van een stad en beweerd dat dankzij de samenkomst van al deze verschillende groepen mensen, met diverse achtergronden en hun clustervorming binnen de stad, zorgen voor het onderscheiden en ontwikkelen van de stads cultuur. De samenkomst zorgt voor het ontmoeten van andere denkwijzen en het vormen van nieuwe ideeën, waardoor mensen los zouden kunnen koppelen van culturele dogma’s die heersten in hun landelijke leefomgeving en zo vrij in hun keuzes konden worden. Hierdoor werd er een nieuwe cultuur ontwikkelt. Dit wordt veroorzaakt door het ontbreken van de gemeenschapsdruk zoals men die kent in landelijke leefomgevingen. Met eventueel een gevolg van uitsluiting uit de groep, wat uitsluiting

Met deze vrijheid kan hij zich vrij bewegen in de sociale structuren van de stad en staat individualiteit en innovatie centraal. Dit zorgt namelijk voor de veranderingen in de algehele culturele ontwikkeling. Dit transformeert een stad met een eigen karakter, veroorzaakt door een mix van diverse ingrediënten (inwoners), wat uniek is aan de desbetreffende stad. Dit noemt hij de definitie van het stadsleven.4

B6 B5 DE GEVOLGEN VAN SOCIALE EVOLUTIE De gevolgen van deze sociale evolutie zijn op meerdere manieren te interpreteren en heeft zo haar positieve als negatieve kanten. Weber gaat vooral in op de positieve kanten van deze evolutie en hoe deze de mens in de stad beïnvloedt. In de stad is het individu vrij en kan losbreken van de groep, er is niet één levensstijl maar elke levensstijl is hier mogelijk. De inwoner noemt hij in deze theorie de wereldburger, want de burger kan in elke stad wonen en hoeft niet meer verbonden te blijven met de plek van oorspronkelijke herkomst.

Florida gaat hier dieper op in en stelt dat deze diversiteit in steden zorgt voor een toename van talent en creativiteit, die uiteindelijk zorgen voor een high tech industrie. Door de tolerantie, wat de nieuwe maatstaf is geworden in deze stedelijke maatschappij, is de stad erg laagdrempelig geworden en worden mensen makkelijker naar een stad toegetrokken.

Als een belangrijk aspect hierin benoemd hij ook de immigranten, want deze zijn verbonden met high tech industrie door middel van arbeid. Florida noemt dit de smelt pot, waar hoog en laaggeschoold samenkomen, en elkaar nodig hebben op economisch vlak. Hierdoor is het dus nog onmogelijk om een goed draaiende stad te hebben zonder deze mix van diverse groepen mensen.5

33

De stad en de mens HET STUREN VAN MENS Steden gaan niet over gebouwen maar om cultuur, de menselijke maat en het leven tussen de gebouwen.

De mens vormt de stad en de stad vormt de mens, is de vicieuze cirkel die volgens Gehl in de stad is. De filosofie van Gehl draait om de natuurlijke mens, het gedrag in haar omgeving en hoe deze invloed hebben op elkaar. Hij ziet de stad als een ontmoetingsplek voor mensen om daar op verschillende niveaus in contact te komen met elkaar. Hij heeft onderzocht hoe de mens zich gedraagt en kan gedragen in de stad door middel van sturing, ruimte, beweging, activiteiten, schaal en zintuigen.6

B7.1 34 99

De mens valt in de stad, zoals verkeer, erg te sturen. Echter stelt Gehl dat het merendeel van de stedenbouwkundige meer zijn gaan denken om de kwaliteiten voor onmenselijke bewegingen zoals de auto te bevorderen. De 21e eeuw moet volgens Gehl de eeuw van de voetganger gaan worden. Om hierop te kunnen inspelen als ontwerper heeft Gehl het gedrag van de natuurlijke mens ontleed. Met informatie over de zintuigen kan er op menselijke manier ontworpen worden. Afstanden en zicht is essentieel in stedenbouw, binnen 100 meter is een menselijke vorm te herkennen maar is deze anoniem.

Echter van 0 tot en met 25 meter is er contact mogelijk tussen mensen en dienen openbare ruimtes maximaal deze grootte te hebben. Hoe kleiner de afstand hoe persoonlijker het contact wordt tussen mensen.

Tussen 25 en 100 m kan men alleen kijken en is er zo goed als geen contact. Echter tussen 7 en 25 meter is er afstandelijk contact mogelijk en kunnen mensen praten met elkaar rond de 7 meter en emoties lezen van elkaar. Maar de afstand waar het meest gebeurt en vol is met emotie is tussen 0 en 7 meter. Tussen 0 en 0.45 m is er hecht contact tussen liefdes koppels en familieleden, tussen 0.45 en 1.2 is de ruimte voor goede vrienden en tussen de 3.7 en 7m is de publieke afstand, de ruimte voor formeel contact.

Gehl is van mening dat de mens gebruikt wat haar wordt aangeboden en dus niet moet focussen op de auto maar op fiets- en voetpaden, zodat er meer contact ontstaat tussen mensen. Zijn theorie is onderbouwd door het project van lively cities.

Wanneer men rekening houdt met deze maatstaven en de denkwijze van Gehl, zal de stad levendiger worden en worden sociale contacten bevorderd. Met als gevolg een beter gevoel van leefbaarheid. Een goed voorbeeld van lively cities, waar er rekening is

gehouden met de theorie van Gehl, is de omvorming van een parkeerterrein tot een tuin. Hier kreeg een parkeerplaats gelegen in het centrum een andere functie, namelijk een stadstuin en werd zo de openbare ruimte aan de voetganger terug gegeven.

Een van de belangrijkste redenen dat dit zo goed werkte was de maatvoering. Het plein was niet groot en anoniem maar klein en persoonlijk. Vanaf de ene kant van het plein kan je een persoon aan de andere kant van het plein herkennen. Deze werd door de inwoners snel gebruikt omdat de stad openbaar groen miste en zorgde zo voor een erg levendig en interactief straatbeeld, waar mensen recreĂŤren en contact met elkaar hebben.6 DE STAD VAN DE 21E EEUW Volgens Sassen vestigt de economie zich niet meer landelijk op bepaalde plekken maar de economie is internationaal. Hierdoor zijn steden onderdeel geworden van een werelds economische proces.

De nationale en de internationale markt heeft centrale plekken nodig, waar zij zich kunnen vestigen en waar het werk van globalisatie plaats kan vinden.

De informatie industrie heeft plekken nodig waar faciliteiten intensief geclusterd zijn met de daarbij komende goed functionerende infrastructuur. Tevens zijn er plekken nodig voor de fysieke elementen, zoals machines voor productie. De informatie industrie laat blijken dat dit niet nodig is terwijl dat wel het geval is. De macht van multinationals als verklaring voor de globaliserende wereldeconomie is niet voldoende.

Een plek voor productie en de daarbij horende activiteiten zijn hier belangrijk voor en onderdeel van de globaliserende economie. Deze plekken zijn erg belangrijk om het globale netwerk van fabrieken in stand te houden.7

Sturen van de mens internationale bedrijven maar bevat verschillende gebieden met verschillende identiteiten en culturen.

De dominante cultuur kan slechts een deel van de stad bevatten. Verschillende etnische groepen zorgen zelf voor een toevoegend verscheidend beeld van de stad. Kunstenaars spelen een belangrijke rol in deze steden. De status van een stad wordt verhoogd door de aanwezigheid van bijvoorbeeld kunstenaars.7

B7.2 In de toekomst komt de focus dus te liggen op wereldsteden. Dit zijn de centrale plekken voor het financieren van de wereldhandel en het zijn de plekken waar hoofdkantoren vestigen en waar investeringen plaatsvinden. De groei van telecommunicatie en digitalisering heeft grenzen doen vervagen. Sassen ziet dat er een verschuiving en kloof ontstaat door de groeiende wereldeconomie. Als voorbeeld neemt zij de stijgende huizenprijzen. Deze wordt veroorzaakt door de vraag van hoger betaalde mensen, meestal werkzaam in de wereldeconomie. Deze ontwikkelingen veroorzaken storingen op verschillende vlakken binnen een stad en uiteindelijk land.

Een ander effect van de wereldeconomie is de internationalisering van werk. De wereldsteden zijn niet alleen een strategische plek voor kapitaal maar ook voor de internationalisering van werk. Zo worden steden een plek voor nieuwe typen van politiek. In wereldsteden komen mensen van allerlei verschillende identiteit samen. De stad is niet slechts een centraal punt voor internationale telecommunicatie en

De ontwikkeling die nu veel gaande is in steden is volgens Zukin the symbolic economy, waarin de culturele ontwikkeling en consumptie de motor is van de stad. Dit bestaat uit twee producties; de productie van ruimte, waarbij de esthetische idealen, thema’s en culturele betekenissen worden opgenomen. En ook de productie van symbolen, waarin abstracte culturele gedachten worden gekoppeld aan de ruimte in de stad. Dit zorgt voor een polariteit, want van wie is de openbare ruimte dan nog en wie bepaald dan nog de cultuur. Deze wordt veelal ingevuld door ontwikkelaars en gemeenten en niet de gewone burger. De cultuur wordt dan dus gemaakt door een externe partij. Dit betekend dat de openbare ruimten van vroeger niet meer voor en door iedereen gemaakt is maar specifiek voor een bepaalde doelgroep wordt ontwikkeld.8 Als we dan terug grijpen naar de theorieën van Weber en Florida zien we dat dit een probleem kan gaan geven, omdat de diversiteit in steden verminderd en veranderd. Dit zal negatief zal zijn voor de stad op sociaal vlak en de stad erg zal afvlakken en monotoon worden. Want in deze trend zal de stad uiteindelijk niet meer bestaan uit diverse groepen, die zorgen voor de verschillende flows in de stad maar neigt de stad te groeien naar een specifieke doelgroep.

Hierdoor zullen de aantal flows verminderen en kan

er als resultaat een gemaakte en saaie maatschappij uit ontstaan.

De toekomst van de stad is nog erg onzeker, alles is mogelijk. Maar wanneer we de theorieën van de sociologen in gedachte houden weten we wat we niet moeten doen. Wanneer bevolkingsgroepen niet meer met elkaar vermengt worden, zoals gebeurde bij Vinex wijken, zal dit voor haar bewoners en voor de stad negatief uitpakken. Het is essentieel dat de mens met elkaar vermengd wordt en dat contact tussen deze mensen wordt gestimuleerd. Niet alleen voor het menselijk welzijn maar ook voor de culturele en economische welvaart van een stad. Door deze samenkomst van diverse mensen vermengen ideeën, culturen en sociale omgang vormen met elkaar. Dit zorgde voor een culturele en sociale bloei, mensen leerden bewust en onbewust van elkaar en maakte steden creatiever en toegankelijker. Door deze sfeer kon de moderne tolerantie ontstaan en werd dit de nieuwe norm. Ook werd het mogelijk om los te breken van oude tradities, andere gebruiken te verkennen en creëren. Door de trek naar de stad en de sociale veranderingen in de stad werd de mens zowel van lichaam als geest vrij. De invloed van de stad op sociale interactie is zeer groot en heeft een zeer positief effect bijgedragen aan onze moderne tolerante maatschappij, die ontwikkeling stimuleert. Hoewel de mens de stad maakt, maakt de stad op haar buurt weer de mens. Deze hebben invloed op elkaar en is het eigenlijk onmogelijk om een stad echt te begrijpen wanneer er alleen wordt gekeken naar fysieke elementen. Dit maakt het essentieel voor een stedenbouwkundige om de sociale netwerken in een stad te begrijpen, wil hij goed willen werken in een stad. Positieve sociale interactie maakt een stad tot een goed werkend cultureel en economisch geheel, waarin de burger kan zeggen dat zij volledig vrij is. Want de stad is een plek waar ontwikkeling plaats vindt.

35

Young urban professionals en de stad Young urban professionals Maar waar staat de young urban professional in dit verhaal? Is zij wel zo sociaal ingesteld en gaat zij in tegen haar ontstaan beginselen van anti socialisme?

Hoe leven zij in de stad, hoe maken zij hier gebruik van en wat voor invloeden heeft zij op de stad?

andere en het delen van hun consumptie ervaring gebeurt veel. Hieruit ontstaan gebruikers trends en kan een bedrijf zonder enige vorm van klassieke reclame toch een populair product worden.

De moderne jonge yuppies besteden liever hun geld aan een ervaring zoals aan uit eten gaan, foodtruck evenementen en muziek festivals. Dit in tegenstelling tot de vorige yup generaties waarbij materiaal bezit erg belangrijk was. De moderne jonge yuppies leeft minimalistisch thuis en bloeit buitenshuis.Wat erg belangrijk is voor de moderne jonge yuppies is gezondheid, in vergelijking tot voorgaande generaties, blijkt een onderzoek van Tetra Pak. Dit vertaalt zich door naar hoe deze generatie consumeert en haar geld besteed. Niet is de hoeveelheid en prijs het belangrijkste maar de inhoud zoals ingrediënten, e-nummers, suikers, calorieën, de verpakking, on the go verpakkingen, voor directe consumptie, duurzame productie van het product en wederom de ervaring van de consumptie van het product genieten voorkeur tegen over goedkopere grootverpakkingen.

B8

Wanneer wij dit doorvertalen naar de moderne yuppies, zijn zij in tegenstelling tot voorgaande yup generaties zeer anders. Hoewel zij in veel gevallen dezelfde financiële kracht hebben besteden zij deze financiële mogelijkheden vaak heel erg anders dan de vorige yup jonge generaties. Waarbij de vorige yup jonge generaties vooral erg materialistisch waren ingesteld vindt de moderne jonge yup generatie ervaringen waardevoller dan bezit. Dit kan worden verklaard door de digitalisering en internationalisering van de wereld. Zij vormen samen het hart van dedeeleconomie, interesse naar consumptie van

36 99

B9

B10

B11

B12

Dit heeft als gevolg dat de moderne yup generatie ook veel buitenshuis consumeert.

Goede voorbeelden hiervan is een bedrijf zoals Starbucks, Uber, Greenwheels, AirBnB die zich richten op on the go producten, die duurzaam zijn geproduceerd, die de afgelopen jaren een gigantische bloei heeft doorgemaakt in Nederland. In 2009 opende Starbucks haar eerste vestiging in Nederland en is dankzij Young urban professionals haar succes

doorgegroeid naar 57 vestigingen in Nederland met een omzet van 31,2 miljoen, een zeer forse omzet voor een bedrijf wat producten aanbied wat men voor een fractie van de prijs en zonder veel moeite zelf kan produceren thuis.9

B13 Dit toont aan dat de behoeften van de moderne jonge yup generatie erg anders is en het een gat in de markt is voor nieuwe vormen van bedrijvigheid. De behoeften naar producten die direct te consumeren zijn en multifunctioneel, zoals een drankje met een afsluitbare dop, zodat men zelf kan bepalen waar deze geconsumeerd wordt, on the go of op locatie. Samen met het gegeven dat maar 55% van deze groep op regelmatige tijden thuis eet, kan hier op worden ingespeeld door ondernemers die de behoefte kan vervullen naar producten die bijvoorbeeld in portie verpakt zijn, duurzaam geproduceerd zijn en gezond zijn.

Naarmate Yup de ouder wordt en groeit in zijn of haar sociale leven settelt deze zich vaak met een partner en krijgen zij een of meerdere kinderen. Met deze

Young urban professionals en de stad transitie veranderd van young urban professional naar young urban professional parents. In voorgaande generaties yuppies betekende een gezinsuitbreiding ook een vlucht uit de binnenstad. De stad werd gezien als een te overvolle en onveilige omgeving om kinderen in op te laten groeien en trokken zo naar de periferie van de stad.10 Zo groeiden rondom de meeste Nederlandse steden, en zo ook in Tilburg, buitenwijken waarin de functie wonen regel was. De gevolgen waren vrij drastisch voor de stadscentra, deze werd de leefwereld voor alleenstaanden, koppels zonder kinderen maar vooral ook studenten.

De mensen met economische kracht vertrokken met financiële mogelijkheden naar de buitenwijken en dit resulteerde in veel achterstallig onderhoud aan woningen in de binnenstad.

Karstens verklaard door de nieuwe mogelijkheden van werkgelegenheid in de zich ontwikkelende dienstensector, en cultuur en consumptie als grote aantrekker. Voornamelijk de tweeverdienende gezinnen die hoger opgeleide cultuur liefhebbers zijn, willen graag in de binnenstad blijven.11

B14.2

Echter is de afgelopen jaren de visie van de Yupps op de binnenstad veranderd en is de binnenstad erg in trek geworden bij de Yupps. Dit wordt volgens

Karsten stelt dat dankzij alle voorzieningen die dichtbij zijn gelegen in de binnenstad, de Yupps hun werk makkelijk kunnen combineren met het gezinsleven. Het hogere inkomen van de Yupps, samen met hun tijdsdruk in het dagelijks leven en kinderen, zorgt ervoor dat deze voorzieningen gebruiken die niet elk gezin kunnen betalen, zoals naschoolse opvang of muziekscholen. De economische kracht van de Yupps, samen met hun lust naar voorzieningen om hun leven gestroomlijnd te kunnen houden, zorgen voor economische ontwikkelingen in de binnenstad.15

Door deze sterke economische motor ontwikkelen zich ook nieuwe (bedrijfs)concepten in de binnenstad, zoals kindvriendelijke restaurants, cafés en natuurspeeltuinen, waar kinderen toch nog wat “natuur” ervaring kunnen opdoen. Omdat de voorzieningen die de Yupps zoeken vaak ontbreken in de binnensteden, omdat hier eerder geen vraag naar was, worden deze veelal door de Yupps of Yuppies zelf opgezet.12 Zo wordt het gat in de vraag naar bepaalde voorzieningen opgevuld en gaan ondernemers en de stad er zelf economisch op vooruit. Niet langer missen bepaalde voorzieningen meer of moet men verder reizen om hun behoeften te vervullen maar is deze in hun directe omgeving.

Doordat de voorzieningen door Yupies en Yupps worden opgezet is deze ook gericht op de exacte behoeften van hun. Namelijk plekken waar de buurtbewoners elkaar kunnen ontmoeten, om bij te kletsen en gezamenlijk dingen te doen met en voor de kinderen.13 Want deze groep mensen is niet alleen gericht op het individuele gezin maar meer op collectiviteit. Hierdoor wordt het sociaal weefsel in buurten hersteld en ontstaat er een sociale supportstructuur en verbeterd ook de veiligheid in de buurt.14 Waar kinderen niet alleen thuis worden opgevoed maar ook een “publieke” opvoeding krijgen in de kinderopvang, speeltuin, sportclubs e.d. Dit soort gezinsgerichte consumptie erg winstgevend kan zijn, zowel cultureel als economisch, zo stelt Karsten.15 Dit betekend voor de stad dat door de joggende ouders met kinderwagens het beeld kunnen bepalen in openbare ruimtes zoals parken. De openbare ruimte kan weer worden gebruikt door de mens voor andere doeleinden dan alleen verplaatsen.

B14.1 37

Conclusie Wat hieruit geconcludeerd kan worden is dat de stad een erg belangrijke invloed heeft op mensen en misschien nog wel belangrijker de samenleving die zij samen vormen. De trek naar de stad tijdens de industriele revolutie heeft voor extreme veranderingen gezorgd in de manier waarop men denkt en met elkaar omgaat. Een essentieel onderdeel hiervan is het mengen van mensen geweest, die elk andere achtergronden, gedachten en levenwijzen hadden. Hieruit ontstonden nieuwe manieren van leven.

Young urban professionals zijn hierbij een essentieel onderdeel, omdat zij vaak vanuit andere regio’s komen, hoger zijn opgeleid en breede financiele middelen hebben. De stedenbouwkundige denkwijze waarbij de stad erg werd opgesplitst en elke groep mensen een eigen plek kreeg toegewezen, zoals het geval was bij bijvoorbeeld vinex wijken, heeft een negatief effect gehad op de stad. In plaats van mensen samen te brengen heeft dit de mensen met verschillende achtergronden uit elkaar gedreven, in plaats van mensen te verbinden.

En juist het verbinden van mensen is essentieel in een stad en daar hoort een stad zich op te focussen, want juist de verbinding tussen mensen zorgt voor positieve ontwikkeling in de stad zelf. En juist de young urban professional is hier erg sterk in. Hoewel zij vaak diverse achtergronden hebben en eigenlijk het enigste wat zij sowieso gemeen hebben met elkaar is dat deze groep mensen een hoger inkomen heeft. Hoewel deze groep intern verschilt van elkaar, weten zij zich wel met elkaar te binden en ontwikkeling op gang te brengen.

Hiernaast is voor deze groep mensen de stad vaak hun tweede huiskamer en gebruiken deze ook zodoende.

38 99

B15

Verschillende achtergronden

B16

Mensen verbinden

B17

Deeleconomie

B18

Stad als huiskamer

H2. Welke invloed hebben young urban professionals op de stad?

Maar welke invloed heeft de young urban professional nu op de stad? Het leven van een young urban professional speelt veelal buitenshuis af. Zij kiest veelal voor gemak en kwaliteit. In plaats van zelf te koken of lunch mee te nemen, haalt zij dit vaak liever en is hiervoor ook bereid meer te betalen. Dit gegeven heeft een enorme potentie voor het centrum van een stad. Waar de afgelopen jaren de stadscentra leeg loopt door het missen van klandizie kan worden aangepakt door het dichterbij brengen van de young urban professional, de groep mensen met geld, die graag in en rondom het stadscentrum woont en bereid is om geld neer te leggen, kan een stad ge(re) vitaliseerd worden.

B19

Financieel sterk

B20

Kennis

B6

B21

Ondernemend

Verbonden met de stad

Ook hoeft er niet direct worden ingespeeld op al de voorziening behoeften van deze doelgroep.

Wanneer de young urban professional ergens woont en een bepaalde voorziening die essentieel is voor hun levenstijl ontbreekt, zal zij er zelf, individueel of in groepsvorm, voor zorgen dat deze behoefte toch vervult kan worden. Hiermee is het een van de sterktste doelgroepen die men kan inzetten voor gentrificatie. Want de young urban professional heeft de financieen, een affectie met haar eigen leefomgeving en de stad, de sociale en zakelijke vaardigheden een hoge opleiding en de motivatie om verbetering te brengen in haar leefomgeving en zo ook de stad.

Niet alleen heeft de young urban professional invloed op haar omgeving, op andere bevolkings groepen maar misschien vooral op haar zelf. Hierom is het essentieel de young urban professional weer terug te krijgen in en rondom het stadscentrum. Want de stad zal zich positief doen ontwikkelen door het plaatsen van deze groep mensen, zoals economisch, cultureel als op sociaal vlak.

39

Doelgroeponderzoek

3

40 99

H3. Hoe kunnen young urban professionals gebonden blijven aan Tilburg?

Veel mensen zien een bepaalde stad als hun thuisstad, zij voelen hier zich vaak het best en thuis.

In dit hoofdstuk wordt gekeken wat een mens nu precies bindt aan een stad. Eerst wordt er gekeken naar de trends in steden in Nederland en wordt er gekeken of deze trend ook van toepassing is in Tilburg.

Hierna wordt er gekeken naar wat een mens nu precies bindt, waarom wilt zij in een bepaalde stad of op bepaalde plek wonen? Hoe wordt de mens hierin gestuurd?

Aansluitend hierop wordt er gekeken naar diverse manieren van het binden van mensen aan steden en op plekken in steden. Zo wordt er op het gentrificatie proces ingegaan, gekeken naar levensloopbestendige wijken en woningen.

Dit wordt samengevat in de conclusie waarin de deelvraag wordt beantwoord.

41

Huidige situatie in steden Uit de studie van het PBL, “De stad: magneet, roltrap en spons”, blijkt dat sinds de jaren 80 de bevolking in steden groeit en dat deze groei versneld de afgelopen jaren. Meer jongen vertrekken richting de steden en minder gezinnen verlaten de stad. Voor omliggende gemeenten rond deze steden is het tegenovergestelde het geval.

Zij kiezen ervoor om in de stad te blijven en eventueel hier ook hun kinderwens te vervullen.

In veel steden zijn de mogelijkheden om hier hun woon carrière door te maken sterk verbeterd, waar kindvriendelijke wijken zijn ontstaan met woningen met voldoende woonoppervlakte voor gezinsuitbreiding. Enkele voorbeelden hiervan zijn IJburg in Amsterdam, Leidsche Rijn in utrecht en Ypenburg in Den Haag.

C1

pbl.nl

De stad werkt als magneet voor jongeren, die naar de stad trekken om hun hogere studie volgen en hun werk carrière beginnen. In tegenstelling tot vroeger, waar men na hun studie weer vertrok uit de stad naar omliggende gemeenten, blijven/ willen deze nieuwkomers van de stad in deze stad te blijven wonen.

C1

Oude situatie

C1

Nieuwe situatie 42 99

C1

pbl.nl

Wat vooral opvallend is, is dat sinds de economische crisis van 2008, waarbij de woningbouw stagneerde, het inwoners aantal in steden toch toenam. Dit is het spons effect van de stad, ook al is er geen nieuwbouw ontwikkeling neemt de woningbezetting toe.1

Huidige situatie in steden Zo ook in Tilburg, we zien dat er grote groeikernen rondom de stad is ontwikkeld. In het verleden waren de groeikernen buiten de stad zoals Tilburg Reeshof erg in trek. Mensen verhuisden hierin om een gezin te stichten en hun kinderen hier veilig buiten de stad te laten opgroeien.

Echter neemt ook de populariteit van dit soort buitenwijken in Tilburg af en is de binnenstad meer in trek. Hier is de afgelopen jaren vooral op ingespeeld rondom het stationsgebied met diverse nieuwbouw projecten. De objecten, woon en bedrijfigheid mogelijkheden zijn hier zeer populair en geeft zodoende de kans aan mensen om in de binnenstad te blijven wonen.

C2

Tilburg Reeshof

Wat echter problematisch is, is dat het merendeel van de woningen in dit soort nieuwbouw projecten of voor de verkoop zijn of voor sociale huur. Wat betekend dat de yup in dit geval weer tussen wal en ship valt.2

C3

Tilburg Stationslaan 43

Wat bindt een mens aan de stad ?

Wat mensen aan een plek bindt zal een eindeloze discussie kunnen zijn. Echter zijn er wel een aantal duidelijke factoren die mensen kan binden aan een plek of stad. Hoe belangrijk is het waar men zich settelt in de moderne tijd waar de wereld een stuk kleiner is geworden en waar men in theorie bijna altijd vanuit huis kan werken?

Hoewel de wereld een stuk kleiner is geworden, kan men nu veel meer beleven dan voorgaande generaties. De globalisering heeft over het algemeen een paradoxaal effect op mensen.

Waarbij men vroeger het grote onbekende wou verkennen, wilt men zich steeds vaker terugtrekken naar het oude bekende. Terug naar de plek waar zij een deel van hun leven hebben doorgebracht en goede herinneringen aan hebben. In veel gevallen is dit de plek waar men heeft gewoond als jong volwassene, dus haar studie periode.3

C4

Wereld wordt kleiner

C5

Verlangen naar het vertrouwde

Maar waarom binden mensen zich nog meer aan de stad? Het gaat dus vooral om ervaringen en herinneringen die een mens heeft aan een stad.

Hand in hand hiermee gaan voorzieningen.

Voorzieningen is een van de funderingen van het creeeren van herinneringen en ervaringen en mensen zijn vaak geneigd de positieve ervaringen beter te onthouden dan de negatieve.

Hierdoor is het essentieel om een bruisend stad en stadscentrum te hebben, om zo positieve ervaringen te creeeren voor de mensen. Hierdoor zal de stad in de mens gaan zitten.4

C6

Ervaringen 44 99

C7

Verbonden

Wat bindt een mens aan de stad ?

C8

Geen aanbod woningen

C9

Aanbod woningen

Het is dus essentieel om mensen de kans te bieden om in een soort gelijke woonvorm te kunnen wonen in de stad waar zij vandaan komen of waar zij willen blijven wonen. Een voorbeeld hiervan kan bijvoorbeeld een student zijn. Deze komt van een dorpje rondom Tilburg en komt haar hele leven al in Tilburg. Zij heeft hier haar droom opleiding gevonden en heeft een prachtige studentijd achter de rug in Tilburg. Maar na haar studie periode begint haar loopbaan, ze gaat voor een bedrijf werken in Tilburg. Echter verdient zij teveel om in een sociale huurwoning te wonen en heeft zij nog geen vast contract bij haar werkgever. Zij is dus aangewezen om in de vrije huursector te gaan huren. Echter is er geen aanbod voor haar rondom het stadscentrum, waar zij tijdens haar studietijd op kamers heeft gezeten. En is zij nu aangewezen of in een buitenwijk te gaan wonen of terug te keren naar haar oude dorp. Terwijl zij zo verlangt te blijven wonen in het centrum van Tilburg.5 Gevallen zoals deze maken het essentieel om een divers woningsoort aanbod aan te bieden in de wijken in en rondom het stadscentrum. Veelal willen de ex-studenten hier blijven wonen, alleen is hier de mogelijkheid niet voor en zij wegtrekt uit dit gebied. Door dit vertrek vertrekt ook een financieel sterk persoon uit de omgeving, die op haar beurt weer gebruik had gemaakt van voorzieningen, die nu een gebruiker mislopen. Door in te spelen op de diverse doelgroepen, in plaats van een doelgroep, in en rondom stadscentra, zal dit zowel economisch als sociaal en cultureel kunnen bloeien.

C10

Sociaal & culturele bloei

C11

Economische groei 45

Gentrificatie Gentrificatie is de transformatie waar nieuwe welgestelde mensen in oude, vaak centraal gelegen, buurten gaan wonen. Deze gaan op in dit soort buurten wonen vanwege de lage koop of huurprijs en de centraal gelegen locatie in een stad. De gevolgen van gentrificatie op een buurt is dat de vaak verouderde woningen worden opgeknapt, het aantrekken van nieuwe voorzieningen en prijsstijgingen van panden.

Hierdoor verlaten oude bewoners van de buurt vaak de wijk en maken deze plaats voor nieuwe rijkere bewoners.

Volgens de theorie van Cortie en Van de Ven verloopt gentrificatie in drie fasen Fase 1 - Rijkere mensen kopen de goedkopere woningen in en rondom het centrum op. Dit zijn veelal pas afgestudeerden, starters, alleenstaanden en young urban professionals, veelal werkzaam in een creatieve sector. De acceptatie van de levensstijl, namelijk de vrij leefwijze, van deze groep is in deze fase zeer belangrijk.

C12

C12

Fase - 1

Oorspronkelijke buurt

Fase 2 - Beginnen investeerders een potentie te zien in een wijk en beginnen zij met ontwikkelingen in de buurt. Er ontstaan diverse voorzieningen.

Fase 3 - Wanneer gentrificatie al een aantal jaren bezig is in een buurt trek deze steeds meer mensen en worden deze buurten populair. De mensen die aan worden getrokken zijn veelal financieel sterke mensen met kinderen die opzoek zijn naar een prettige woonomgeving rond het centrum. Dit wekt intresse op van projectontwikkelaars, waardoor buurten vaak nog verder gerenoveerd worden en nog duurder worden.6

46 99

C12

Fase - 2

C12

Fase - 3

Gentrificatie

C13

De theorie die hierachter zit is de theorie van Rogers.

Hij concludeerd dat wanneer er een product (in ons geval een buurt) wordt aangeboden dit in diverse fasen verloopt Dit begint met een aantal mensen, bij de innovators, vaak jonge en welgestelde mensen, die bereid zijn nieuwe dingen te proberen. Dit wekt intresse van andere mensen,de early adapters, die op haar beurt wilt wonen in de buurt. Wanneer de early adopters dit ook positief ervaren zal er een belangrijk kantelpunt worden gehaald. Door de positieve reacties worden mensen steeds meer enthousiast over de buurt, want de buurt heeft zich bewezen als een goede plek. Hierdoor zal de early majority zich mengen in het proces. Hierdoor zal er een grote marktvraag ontstaan naar de buurt en zullen prijzen stijgen. Nu begint het een plek voor investering te worden en mengt de late majority zich in het proces. Hierdoor kunnen buurten transformeren van bouwvallig tot erg in trek.7 Deze theorie heeft zich wereldwijd bewezen en zo ook een aantal keer in Nederland. Goede voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld de Jordaan en Oud-West in Amsterdam. Waarbij deze buurten een gentrificatie proces zijn begonnen. Dit resulteerde in nieuwe instroom van welgestelde mensen en een groter draagvlak voor nieuwe voorzieningen in de buurt. Waar de hoofd functie van de buurt eerst vooral wonen was, is er nu een grote diversiteit aan voorzieningen. Vele winkels en horeca voorzieningen zijn in de buurt gekomen, die een positief sociaal en economisch effect op de buurt hebben gehad.89

C14

47

Levensloopbestendig wijken Om zowel een buurt vitaal te houden, als de bewoners tevreden, is het essentieel dat buurten levensloopbestendig worden. Het verouderde concept van het scheiden van diverse bevolkingsgroepen en functies binnen een stad is achterhaald en wekt vaak ontevredenheid op bij mensen. “Waarom zou ik ver moeten verhuizen wanneer de samenstelling van mijn huishouden veranderd?� Is een veel voorkomende gedachte.

Zo ook bij young urban professional. Zoals eerder is geconcludeerd wilt zij het liefst in of rond het stadscentrum wonen. Wanneer zij eenmaal hier gesettled is en later de huishoud grootte veranderd, is het vaak moeilijk tot onmogelijk om een beshikbare woning te vinden op een zelfde soort locatie. Dit komt veelal door het eentoninge aanbod van de woningen in deze omgevingen.

C15

C16

Van homogeen

Daarom is het essentieel dat wijken, vooral in en rondom het stadscentrum levensloop bestendig worden. Hierdoor kan men deze bewoners in de stad houden, zodat hun financiele kracht niet wegtrekt uit de stad. Wanneer zij wegtrekt kan dit ernstige sociale en economische gevolgen hebben. Want zonder koper kan een verkoper niet overleven. 10 Uit het onderzoek van provincie Utrecht is gebleken dat er een aantal elementen aanwezig moeten zijn, wilt een wijk zich levensloopbestendig kunnen profileren. Deze elementen zijn een combinatie tussen wonen, infrastuctuur, diensten en voorzieningen, die op elkaar zijn afgestemd en voldoen aan de behoeften van de bewoners.

Essentieel hierin is draagvlak onder de bewoners.11

C17

Naar hetrogeen 48 99

C18

Levensloopbestendig wonen Woningen In tegenstelling tot het homogene karakter die veel wijken in Nederland hebben is het essentieel voor een levensbestendige wijk om een diversiteit aan woningtypologieen te hebben. Niet alleen hierdoor kan men groeien in de woningmarkt in haar eigen buurt, maar zo is er ook een groter scala aan diverse sociale klasse en levensfasen mogelijk. Dit kan een positief effect op de wijk hebben, omdat de wijk zo vitaal blijft en dag en nacht bewoonbaar is.

Infrastructuur Bereikbaarheid binnen de buurt staat bovenaan.

Hierdoor Is het essentieel dat alles makkelijk toegankelijk is, ook voor oudere bewoners.

C19

C20

Goede bereikbaarheid

Diverse woningen typologieen

C21

Mengen van diensten

C22

Plekken voor ontmoetingen

Diensten Een voorbeeld van diensten binnen een levensloop bestendige wijk is bijvoorbeeld zorg.

Dit kan zowel voor kinderen als ouderen worden gezien. Zorg heeft een potentie om een sociale verbinder te worden in een wijk, door diensten zoals kinderopvang, dagbesteding en ouderen zorg te combineren. Zo blijven zowel de bewoners als het geld binnen de wijk. Denk hierbij aan bijvoorbeeld aan een buurthuis waar men hun kinderen kan afgeven, waar ouderen uit de buurt op deze kinderen letten en gelijk een dagbesteding hebben.De praktijk heeft uitgewezen dat dit een positief effect heeft gehad op zowel king, oudere als de buurt.13 Voorzieningen Voorzieningen kunnen dienen als lijm in de wijk, een plek voor bewoners om elkaar te ontmoeten en vormen zo belangrijke sociale plekken waar men interactie kan hebben met elkaar.12

49

Levensloopbestendige woningen Maar de wijken alleen moeten niet alleen levensloopbestendig zijn, et heeft ook vele voordelen wanneer woningen zelf ook nog eens levensloopbestendig zijn. Veelal wordt er onder levensloopbestendige woningen verstaan dat woningen ook later bewoonbaar zijn voor de bewoners wanneer deze bejaarden zijn. Zo kunnen er de nodige aanpassingen aan een woning worden gedaan zodat een bewoner, ondanks deze zorgbehoefend is, er gewoon blijven wonen.

Een duurzame manier om met een woning om te gaan door bijvoorbeeld het plaatsen van een traplift of een slaapkamer op begaande grond. 14 Echter de scheiding van wonen en werken, die is ontstaan tijdens de industriele revolutie, begint nu langzaam aan te vervagen. Wanneer yuppen moeten verhuizen willen deze vaak liever in hun eigen buurt blijven wonen, alleen is dit vaak een hele opgave.

C23

C26

C25

Van stempel woningen 50 99

Ook levenfases

Niet alleen zorg

Zodoende kan het begrip levensloopbestendig wonen ook breder worden gezien. Niet iedereen leeft meer het zelfde soort leven. Sommige yuppen werken weer meer vanuit huis en hebben zodoende hier ook een ruimte voor nodig. Het merendeel van de woningen is ontworpen als een stempel en niet voor het individu. Dit betekend dat het wenselijk is dat de toekomstige woningmarkt hier rekening mee moet gaan houden en flexibeler woningen zal moeten gaan ontwikkelen. Dit betekend dat levensloopbestendig niet alleen meer geldt voor de fase waarin iemand bijvoorbeeld slechter te been wordt maar kan betrekking hebben op elke levensfase. Het krijgen van een kind, beginnen met uit huis werken of elke andere verandering die een mens kan meemaken in haar leven.15

C24

Naar maatwoningen

Levensloopbestendige woningen Een optie hiervoor zijn is modulair te bouwen.

Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat in een appartementen complex alleen de stramienmaten vast staan. Binnen deze stramienen kan de gebruiker zelf bepalen hoe haar woning eruit komt te zien, hoe de ruimtes zijn ingedeeld en waar zijn welke functie wilt hebben in de woning.

Hierdoor krijgen gebruikers van woningen meer vrijheid in haar eigen woning en is verhuizen niet direct een must. Wanneer een huishouden bijvoorbeeld een kind verwacht, kan zij van bijvoorbeeld van een deel van de woonkamer een slaapkamer maken voor het kind. Ook is het mogelijk wanneer iemand vaker thuis kan gaan werken en minder op kantoor werkt en toch liever een apparte werkruimte heeft.16

Nieuwe situatie

Oude situatie

C27

Oude woning

Door woningen zelf ook levensloopbestendig te maken in wijken hebben bewoners veel meer vrijheid hoe zij kunnen wonen in hun woning.

Hierdoor kan zich nog meer onderscheiden als individu en haar eigen directe leefomgeving naar haar hand zetten.

C28

Modulair inrichtbaar 51

Conclusie Sinds het begin van de 21e eeuw is de binnenstad weer meer in trek bij de bevolking. Het was eerst gebruikelijk dat men naar de stad trok voor studie en wanneer zij start met werken, en een beetje goed inkomen had, een huis kocht in een buitenwijk. In tegenstelling tot voorgaande jaren waar de buitenwijken erg populair waren, trekt de stad meer mensen aan en houdt deze ook meer vast. De mensen zijn meer gebonden aan de stad en willen hier blijven wonen. Dit heeft geresulteerd in verbouwing van bestaande objecten, waardoor de dichtheden binnen steden zijn toegenomen.

Hoewel dit positief voor de stad is, zoals een groter consumenten bereik, ontstaan hier ook diverse problemen zoals woningnood door. Het is hierom essentieel om in te spelen op de vraag van de bevolking van woningen in en rondom het stadscentrum.

Stad populair

Hogere dichtheid

Verlangen naar vertrouwen

Ervaringen

Omdat de wereld steeds kleiner is geworden in het digitale tijdperk, is de mens zich meer gaan vasthouden aan het oude en vertrouwde. Zij kan zich onbewust makkelijker binden aan een plek waar zij veel heeft meegemaakt tijdens haar jong volwassen jaren. Dit komt door de ervaringen die de mensen in die levensfase opdoet in haar leven, die op haar beurt de mens weer bindt aan de stad.

52 99

Hoe kunnen young urban professionals gebonden blijven aan een stad Een manier van ontwikkelingen in dichtbebouwde binnensteden is gentrificatie. Waarbij een gebied, met een kleine ontwikkeling, zichzelf intern kan uitbreiden. Vaak is er maar een kleine stimulans nodig om van een oude vervallen achterbuurt in het centrum een bloeiende en hippe wijk te creeeren. Hoewel dit proces veelal zonder project ontwikkelaar ontstaat, is het ook mogelijk om dit proces te sturen door middel van ontwikkeling.

Essentieel in dit ontwikkel proces is de gebruiker, deze moet een positieve ervaring hebben in het gebied. Wanneer deze als positief wordt ervaren zal het gebied zich, volgens de theorie van Rogers, zichzelf verder ontwikkelen, omdat steeds meer mensen gebruik willen maken van de wijk. De wijk verandert van een achterbuurt naar een wijk die erg in trek is en prijzen stijgen. Dit gegeven maakt ontwikkeling in de vorm van gentrificatie intressant voor projectontwikkelaars.

Gentrificatie

Steeds vaker willen mensen hun hele leven in een wijk blijven wonen. Echter kan dit vaak niet door het homogene leefmilieu. Om in te spelen op deze wens van bewoners is het essentieel om levensloopbestendige wijken en huizen te ontwikkelen, zodat men de mogelijkheid heeft om te blijven wonen in haar oude vertrouwde buurtje.

Dit heeft niet alleen voor het individue voordelen maar ook voor de wijk. Het hebben van bewoners in diverse levenfasen heeft verschillende voordelen zoals een hogere sociale controlle, het samenvoegen van functies en een beter sociaal contact. Om een mens aan de stad te binden is het essentieel dat er geluisterd wordt naar de vraag van de bevolking en haar diverse mogelijkheden biedt om haar wensen te vervullen.

Levensloopbestendige wijken

Levensloopbestendige huizen 53

Onderzoeksresultaten fase I Wat is het profiel van een young urban professional in de 21e eeuw?

De yup is voortgekomen uit een politieke tegenstroming op de hippie stroming. Echter is dit hedendaags niet meer zo. De yup houdt er een liberalistische gedachtengang op na, waarbij persoonlijke vrijheid centraal staat. De yuppen kunnen onderverdeeld worden in drie subcatogorieen, de young urban professional parent (yupp), young urban professional (yup) en 21th century urban professional (cup). De yupp is begonnen echt te settlen met een partner en heeft een kind gekregen, wat invloed heeft op zowel haar leefwijze als woonwensen. De yup werkt veelal in de stad en maakt veel gebruik van de voorzieningen die hier te vinden zijn. De cup staat aan het begin van haar woon- en werkcarriere en zit met een vestigings dilemma, zij moeten hun studentenwoning uit maar kunnen niet verhuizen naar een plek die voldoet aan hun woonwensen en budget.

Het merendeel van de yuppen heeft geen vast contract meer, waardoor zij zijn aangewezen op een huurwoning. Het gross van de yuppen willen in een appartement of rijwoning wonen in of rondom het stadcentrum. De wens van de yuppen is een woning tussen de 50 en 100m2 groot en mag maximaal 1000 euro per maand kosten.

54 99

Welke invloed hebben young urban professionals op de stad?

Hoe kunnen young urban professionals gebonden blijven aan een stad?

Door de diverser achtergronden van de bevolking in de stad, ontstaat er een intressant stadsleven.

Dit stadsleven zorg voor het dynamische karakter van de stad en op haar beurt weer voor sociale evolutie van de mens. Hierbij speelt de yup een groote rol, doordat zij financieel sterk is, een opleiding heeft gevolgd en innovatied, zorgt zij voor direct en indirect voor ontwikkeling in de stad.

Doordat de leefwijze van de yup zich merendeel in en rondom het stadscentrum plaats vind, wilt zij hier blijven wonen. In tegenstelling to voorgaande generaties yuppen die wegtrokken uit de stad naar een buitenwijk, wilt de moderne yup hier blijven. Dit komt omdat zij hier vaak een essentiele levensfase heeft doorlopen haar jong volwassen jaren. Tijdens deze jaren heeft zij in de stad vele ervaringen beleefd en is zij zich hier thuis gaan voelen.

Een ontwikkeling die de afgelopen jaren, vooral door de yup op gang is gekomen, is de deeleconomie (Uber, AirBnB) en het “To go�(Starbucks) concept. Eigendom vind men de yup, in tegenstelling tot voorgaande generaties yup, geen must meer, zij verkiest gemak en ervaring boven materialisme. Hierdoor speelt een groot deel van de yup zich buitenshuis af, waardoor zij een groot gebruiker wordt van de voorzieningen in de stad. Door haar financiele draagkracht en hoog gebruik van de voorzieningen heeft dit een positieve economische invloed op de stad.

Naas thet economische invloed, heeft dit ook een zeer sterk sociale invloed. Doordat zij haar leven veelal buitenshuis leeft, stijgt de behoefte naar voorzieningen en evenementen. Hierdoor komt de yup meer in contact met anderen mensen en groeit de sociale interactie in de stad. Door deze leefwijze heeft zij een drang met de stad en wilt zij zich hier ook vestigen.

Een manier op deze centrale vestigings dwang in de stad in te spelen is door middel van het gentrificatie proces. Tijdens dit proces worden oudere wijken gelijdelijk aan vernieuwd door middel van het binnenbrengen van nieuwe bewoners. In het gentrificatie proces kan de yup een zeer sterke speler zijn, zij heeft een financieel vermogen, bezit kennis en is innovatief, wat misschien wel de punten zijn die nodig zijn bij een gentrificatie doelgroep. Door kleine ontwikkelingen wordt er de kans geboden aan de yup om zich op haar manier te vestigen in de stad waar zij zich zo gebonden mee voelt. Wanneer men ook nog eens rekening houdt met levensloopbestendig wonen in dit soort ontwikkeling gebieden, kunnen er ook toekomstige woonmarkt verschuivingen worden opgevangen en biedt dit de vrijheid tot groei in de woningsmarkt voor de doelgroep.

Doelgroeponderzoek young urban professionals Cup

Achtergrond HBO Diploma

Jaar contract Werkloos

Woonwensen

â‚Ź 500,0,3 per huishouden Onzeker over woonsituatie

Naast het stadscentrum

Appartement

Openbaar vervoer

50 m2 -100m2

Werken vanuit huis

â‚Ź 750,-

Supermarkt

55

Fase II - Stedenbouwkundig onderzoek Tilburg De tweede fase van het onderzoek bestaat uit een stedenbouwkundig onderzoek van Tilburg.

De tweede fase is opgedeeld in drie gedeelten, waarin het volgende onderzocht is: • Hoe zit Tilburg ruimtelijk in elkaar?

Om Tilburg als stad te kunnen begrijjpen wordt er gekeken naar de ligging van Tilburg binnen Europa en Nederland. Ook wordt er ingegaan op de ontstaansgeschiedenis van Tilburg. Hierop volgend wordt Tilburg geanalyseerd op zowel stedelijk niveau als op niveau van de binnenstad.

•

Hoe functioneert Tilburg sociaal, economisch en cultureel?

In dit hoofdstuk word Tilburg sociaal, economisch en cultureel geanalyseerd. Er wordt gekeken naar de huidige bevolking en haar achtergronden. Zo worden onder andere de huishoudens, migratie achtergronden, inkomens, politieke voorkeur in de stad onderzocht. Ook wordt er ingegaan op de ontwikkeling van Tilburg als kennis en studentenstad.

•

Welke woonopties zijn er voor young urban professionals in Tilbug?

Om inzicht te krijgen welke woonopties er zijn voor young urban professionals is het essentieel dat er gekeken wordt naar de woningmarkt van Tilburg. In dit hoofdstuk wordt de woningvoorraad bekeken van Tilburg en worden de staat hiervan.

Hieop volgend wordt er gekeken naar de opties die er zijn voor young urban professionals bij zowel de woningbouwcorporaties als de particuliere woningmarkt. Hier wordt gekeken welke opties de young urban professionals hebben bij deze partijen.

56 99

H.4 - Hoe zit Tilburg ruimtelijk in elkaar?

Stedelijke analyse van Tilburg - Ligging van Tilburg - Ontstaansgeschiedenis - Omgeving - Mobiliteit - Functies Analyse centrum Tilburg - Mobiliteit - Functies - Openbare ruimte - Ruimtelijke structuur visie gemeente Conclusie hoofdstuk 4

P 57 P 58

H.5 - Hoe functioneert Tilburg sociaal, economisch en cultureel?

Demografie - Economie - Kennis en innovatie Conclusie hoofdstuk 5

P 79 P 80

H.6 - Welke woonopties zijn in Tilburg?

Woningvoorraad Huren via de woningbouwcorporatie Particulier huren Conclusie hoofdstuk 6

P 89 P 90 P 92 P 94 P 96

Conclusie fase II - Stedenbouwkundig onderzoek Tilburg

P 98

P 98

P 76

P 86

H4. Hoe zit Tilburg ruimtelijk in elkaar?

In het eerste hoofdstuk van het ruimtelijk onderzoek wordt ruimtelijk gekeken. Er wordt ingegaan op de locatie van Tilburg op internationaal, nationaal en provinciaals niveau en haar rol in deze schalen.

Hierna wordt er gekeken naar de stad zelf. Hoe deze is ontstaan en hoe deze is opgebouwd.

Hierin zijn de geschienis, omgeving, mobiiteit en de functies uitgelicht.

Omdat uit de eerste fase van dit onderzoek is gebleken dat de yup over het algemeen het liefst in en rondom het stadscentrum woont, wordt hierna ingezoomt op het stadscentrum en omgeving. Hier wordt er gekeken naar de mobiliteit, de functies, de openbare ruimte en de structuur visie van de gemeente.

De informatie komt allemaal samen in een conclusie op dit hoofdstuk.

57

Stedelijke analyse Tilburg Hoewel Tilburg binnen Nederland alles behalve centraal gelegen is, is zij in West - Europa zeer centraal gelegen en dient zij als verbindende factoor in het netwerk van de Europese Unie.

Hierdoor is Tilburg uitgegroeid tot een stad waarin er een sterke nationale en internationale logistieke economie is.

In Noord - Brabant ligt Tilburg centraal tussen Breda, Eindhoven en Den Bosch. Al deze omliggende steden zijn binnen 20 minuten te bereiken per auto of openbaar vervoer.1

D1

Internationale ligging Tilburg 58 99

Ligging van Tilburg

D2

Ligging in Noord - Brabant 59

onkern) Herdgang (woonkern) wel wordt gebruikt om een buurtschap aan te duiden.

Term die ook wel wordt gebruikt om een buurtschap aan te duiden.

Klooster: Klooster: Fabriekshuis Moederhuis, zusters van de liefde Moederhuis, zusters van de liefde

riekshuis

Stedelijke analyse Tilburg

- 1200 Hoewel het gebied rond Tilburg al sinds de pre historie sformatie tot weverswoning wordt bewoond waren er pas rond 1200 permanente (1849) Paleis, Willem II nederzettingen.

De eerste geschreven bronnen over Spoor bewoning op het gebied wat nu Tilburg is dateren uit 1191. In dezeRijksweg tijd bestond Tilburg uit diverse kleine buurtschappen met boerderijen. De plekken waar Ringbaan deze stonden werden herdgangen genoemd en waren met elkaar verbonden door diverse wegen.

Cityring

“1939-1945: Tweede Wereldoorlog” “193

(1849) Paleis, Willem II

(1963 - 1881) Spoorverbindingen (1963 - 1881) Spoorverbindingen (1965) Station Tilburg (1965) Station Tilburg

1200 - 1835 Snelweg De herdgangen zijn de afgelopen eeuwen steeds Tangent meer bebouwd en worden zo met elkaar verbonden.

(1826)nederzettingen Rijksweg Breda - Den Van enkele kleine is Bosch er (1826) een Rijksweg stad Breda - Den Bosch ontstaan. Tilburg krijgt in 1801 stadsrechten en telt ongeveer 2000 inwoners 1835 - 1900 Tijdens de industriële revolutie groeit Tilburg uit tot een industriële textielstad. De stad begint zich uit te breiden, er worden fabrieken gebouwd tussen de linten, waardoor deze steeds meer dichtslippen.

Hierdoor trekken er steeds meer mensen naar de stad, opzoek naar werk. Tilburg heeft een groeispurt en de bevolking groeit naar bijna 10.000 inwoners.

Hierdoor zet zij zich in Brabant op de kaart en wordt zij in 1826 verbonden met Breda via een rijksweg en in 1881 een treinstation.

1900 - 1950 De industriële groei blijft doorzetten in Tilburg, wat op een aantrek heeft op mensen die opzoek zijn naar werk en op haar beurt ook een woning nodig hebben.

Tilburg telt nu 165.000 inwoners. In 1917 worden de lege ruimtes tussen de oude herdgangen opgevuld door het uitbreidingsplan van Rückert. In dit plan werd ook het eerste stadscentrum van Tilburg ingepland.

1835

1835

Woningplattgronden

Woningplattgronden (1928) CIAM

(1928) CIAM

- Scheiding hoofdfuncties: Wonen, werken,- recreatie verkeer Scheidingenhoofdfuncties: Wonen, werken - Efficient mogelijke uitwisseling tussen hoofdfuncties - Efficient mogelijke uitwisseling tussen ho - R.O. op basis van sociale en economische grondwetten - R.O. op basis van sociale en economisch - Principe van licht, lucht en ruimte - Principe van licht, lucht en ruimte

(1898) Tuinstad gedachte

+/- 1200

Woningwet Woningwet (1898) Tuinstad gedachte

+/- 1200

D3

+/- 1200

1900 +/- 1900

60 99

(1953) Nieuw uitbr Aanleiding: woning

D4

1835

D6

1950

+/- 1935

1900

D5

+/- 1950

Ontstaansgeschiedenis van Tilburg 1950 - 2014 Na de tweede oorlog maakt Tilburg een grote groei door en haar bevolking groeit door naar 210.000 inwoners. De textielindustrie begint plaats te maken voor kantoren en logistieke bedrijven en trokken veel mensen aan. Het oude infrastructuur netwerk van Tilburg was hierdoor, samen met de kost van het algemeen auto bezit, niet op berekend.

Begin jaren 50 werd dit al duidelijk en de eerste stappen voor een systeem van ringbanen werden gezet. Deze werden afgerond in 1959. Door de woningnood in de jaren zestig werd er in het noorden van Tilburg grote uitbreidingswijken gebouwd. Logistiek blijkt door de gunstige locatie van Tilburg een sterke economische potentie en trek veel nieuwe bedrijven en mensen aan.2

D7

+/- 2014

2014 61

Stedelijke analyse Tilburg Rondom Tilburg liggen diverse dorpen. Tilburg dient als voorziening hub voor het merendeel van de voorziening vraag van deze dorpen. Zo werken veel van de mensen uit de dorpen in Tilburg en/ of winkelen zij hier. Tilburg is gelegen in een zeer groene omgeving.

Rondom de stad bestaat het landschap uit natuur gebieden en landbouw. Door Tilburg loopt het Wilhelmina kanaal, welk was ontworpen voor het vervoeren van goederen, zoals de textiel goederen uit Tilburg en de aanvoer van kolen naar Tilburg.

In de eerste plannen uit 1794 moest het kanaal Tilburg en Eindhoven met de Maas verbinden, echter duurde het tot 1910 totdat de aanleg van het kanaal begon. Deze was in 1916 gereed maar werd bijna direct overbodig in deze tijd door de komst van vrachtverkeer.

Echter in de jaren 50 bloeide de scheepvaart op het Wilhelmina kanaal weer op. Deze was niet meer zo zeer bedoelt voor transport van en naar Tilburg maar voor de doorvoer van zand, grind en kolen. Tegenwoordig is dit kanaal nog steeds van groot belang voor de doorvoer scheepvaart.3

Tilburg Dorp Natuurgebied Landbouw Water

Omgeving van Tilburg 62 99

Omgeving van Tilburg

Omliggende dorpen

Natuurgebieden

D8

Water

D9

D10 63

Stedelijke analyse Tilburg Het spoornetwerk van Tilburg verbind de stad goed met de direct omliggende steden en sommige dorpen. De spoorlijn verbindt Tilburg met Breda, Den Bosch, Eindhoven en verder in deze richtingen. Er maken gemiddeld 41.000 mensen gebruik van het spoornetwerk in Tilburg.4 Het zelfde geldt voor de snelweg verbindingen in en rondom Tilburg. Ten zuiden van Tilburg loopt de snelweg A58, de oost - west snelwegverbinding van zuid Nederland die loopt van Vlissingen tot aan Eindhoven. Noordelijk van Tilburg loopt de A59, een andere snelweg oost - west verbinding, die loopt van Serooskerke tot aan Den Bosch.

Door deze snelwegen is het voor het auto verkeer makkelijk om naar en/of van Tilburg te komen.

Binnen Tilburg zelf is een systeem van diverse ringwegen aangelegd die als hoofdontsluitingen dienen voor het auto verkeer en verbinden de stad met diverse provinciale wegen en de snelwegen.

Tilburg Snelweg Ontsluitingsweg Trein

Infrastructuur 64 99

Mobiliteit

Spoorverbinding

Snelwegen

D11

Hoofdontsluitingswegen

D12

D13 65

Stedelijke analyse Tilburg Aan de noord, oost en zuid randen van Tilburg zijn diverse industrie terreinen gelegen. Deze bestaan uit diverse bedrijvigheden zoals, logistiek en fabricage.

Tussen de industrie gebieden is de hoofdfunctie wonen. De diverse woonwijken in Tilburg bestaan grotendeels uit sociale huurwoningen en zijn merendeels tijdens de stedelijke uitbreidingen rond de eerste en tweede wereld oorlogen ontwikkeld.

In Tilburg bevinden zich momenteel rond de 96.000 woningen en een bevolkingsdichtheid van 1800 per km2 . Deze woningen hebben een gemiddelde woonbezetting van 2,2 personen per huishoudens, echter zijn er ook met 46.000 eenpersoons huishoudens. De gemiddelde huurprijs van de woningen bedraagt 550 euro per maand.5,6 In het hart van dit alles ligt het centrum van Tilburg.

Deze is niet op een organische en historische manier gegroeid maar in 1917 ontwikkeld met de plannen van Ruckert.7

Tilburg Industrie Wonen Centrum

Globale functies 66 99

Functies

Industrie

Centrum

Wonen

D14

D15

D16 67

Analyse centrum Tilburg Rondom het centrumgebied van Tilburg loopt die brede cityring. Een ringweg die als hart voor het infrastructuur netwerk binnen Tilburg dient. Vanaf deze ringweg kan men op elke locatie in Tilburg komen.

Rondom de ringweg zijn meerdere parkeergarages die de parkeerdruk makkelijk aan kunnen. De parkeergarages tellen samen 5000 parkeerplekken en het is zelden het geval dat 1 van deze parkeergarages vol staat. Tilburg kampt met een parkeer(garage) overschot. 9

P

Tussen de ringbaan en in het centrum gebied is een netwerk van kleine tussenwegen. Deze zijn merendeels eenrichtingsverkeer en zijn vooral gefocust op autoverkeer. Zo zijn er in dit netwerk geen fietspaden en wordt er op de stoep geparkeerd. Dit geeft een onprettig straatbeeld en kan gevaarlijke situaties creĂŤren.

P

P

P

P P

P 1:5000

Infrastructuur 68 99

Parkeer garage Autoweg Station

Mobiliteit

P P

P Ringweg

P

P P

P Parkeren

D17

Tussenwegen

D18

D19 69

Analyse centrum Tilburg Het centrum gebied in Tilburg bestaat uit het kernwinkelgebied met grote detailhandel ketens in het hart, die een staart heeft richting het noordwesten met unieke kleine winkels. Het kernwinkel gebied telt rond de 300 winkels met een winkelvloeroppervlakte van 70.000m2.

De staart van het kernwinkelgebied loopt over in een lint met kantoren richting het centraal station van Tilburg. Rondom het kernwinkel gebied is er een schil en diverse cluster met horeca voorzieningen. Zuiderlijk van het centrum is een cluster met diverse culturele en gemeentelijke voorzieningen.

In het tussengebied van het kernwinkelgebied, haar staart en de lint met kantoren bevind zich een zeer rustig woonmilieu. Echter in dit woonmilieu zijn er veel ruimtelijke leegtes die vaak dienen als parkeerplaatsen. Deze gebieden bevinden zich vaak in het hart van de bouwblokken en zijn ontstaan na het verdwijnen van de fabrieken in het stadscentrum.8

1:5000

Functies 70 99

Wonen Detailhandel Kantoor Horeca Cultuur Gaten weefsel

Functies

Wonen

Detailhandel

kantoren

Horeca

Culturele voorzieningen

Gaten in het stedelijk weefsel 71

Analyse centrum Tilburg De route van het station naar het kernwinkelgebied begint aan de Stationsstraat. Deze straat is het entree naar het kernwinkelgebied en loopt door de diverse sfeergebieden, van de kantoren, unieke winkels en uiteindelijk het kernwinkelgebied. Dit gebied wordt ook wel het dwaalgebied genoemd.

Zowel deze aanloop route als de route door het kernwinkel gebied als in het gebied er om heen, bevinden zich diverse knots en groene pockets.

De knots zijn veelal pleinen met horeca gelegenheden eraan en geven een zeer levendig straatbeeld. Dit zijn plekken in het stadscentrum waar mensen met elkaar afspreken en ontmoeten en hebben een groot belang in het stedelijk weefsel.

De groene gebieden in het centrum van Tilburg zijn veelal verborgen op binnen terreinen van het woongebied of deze bevinden zich niet direct aan de hoofd routes in en naar het stadscentrum.

Hierdoor word het stadscentrum niet als groen ervaren en worden deze plekken nauwelijks gebruikt. Dit is een onbenutte kans in het stedelijk weefsel van Tilburg, omdat deze een grote potentie bieden voor zowel recreatie, horeca en leefbaarheid.10

1:5000

Openbare ruimte 72 99

Route Openbaar groen Knots

Openbare ruimte

Huidige centrum route

Openbaar groen

D20

Knots

D21

D22 73

Analyse centrum Tilburg Gemeente Tilburg heeft een binnenstad visie opgesteld voor het centrum gebied van Tilburg. In deze visie wordt de nadruk gelegd op het versterken van de huidige kwaliteiten en functies van de diverse gebieden in het centrum gebied. Deze gebieden zijn opgedeeld in 6 gebieden met een eigen karakter waar de verbindingen tussen moeten worden gemaakt.

Aan de oostzijde van het centrum zijn het merendeel van de grote detailhandel ketens te vinden en dienen als groter trekker van winkelend publiek in Tilburg. De gemeente wilt dit verder oostelijk uit breiden. Aan de oost zijde van het centrum bevinden zich veel unieke kleine winkeltjes. Dit karakter wilt zij ook behouden en versterken. Echter tussen de oost en west gebieden wilt zij verbindingen versterken, door middel van het creĂŤren van meer detailhandel straten. Hiervoor heeft zij een structuur ontwerp opgesteld, waarin dit gebied wordt ontwikkeld als een ladder structuur. 11

Speerpunten binnenstedelijke visie Gemeente Tilburg 74 99

Ruimtelijke structuurvisie gemeente Tilburg

D24

D23

Trekkers

Druktebeeld

Functie veranderingen

D27

D26

Huidige winkelstructuur

D25

Toekomstige winkelstructuur

D28

Winkelstructuur visie 75

Conclusie Tilburg is zeer gunstig gelegen op internationaal en nationaal niveau. Door haar ligging heeft zij economisch logistieke potenties die zij momenteel benut. In Noord - Brabant ligt zij centraal tussen de andere grote steden omringt door groene gebieden, bestaande uit dorpen, landbouw en natuurgebieden. Voor de dorpen rondom Tilburg is Tilburg van groot belang, voor zowel werkgelegenheid, scholing als het aanbod van haar andere voorzieningen.

Tilburg is zeer goed bereikbaar met zowel de auto als de trein. Zij is verbonden aan de A58 en A59 en is met deze snelwegen verbonden met de omliggende steden en de rest van Nederland. Het zelfde geldt voor het spoornetwerk, deze is goed geregeld en zeer uitgebreid in Tilburg.

De industrie terreinen van Tilburg bevinden zich in de schil van de stad, waardoor deze goed bereikbaar zijn en weinig hinder geven aan de woonwijken. De woonwijken liggen tussen deze industriegebieden in en bevinden zich merendeels uit sociale huurwoningen. Hoewel de woningbezetting 2,2 bedraagt, is de helft van de woningen bewoond door eenpersoons huishoudens. In het hart van dit alles ligt het centrum gebied van Tilburg, waar het merendeel van de voorzieningen van de stad zich bevinden.

1:5000

Analyse Tilburg & omgeving 76 99

Tilburg Industrie Wonen Centrum

Conclusie Het centrum gebied is omringt door een ringweg, wat het goed bereikbaar maakt voor verkeer van alle delen van de stad. Aan deze ringweg bevinden zich veel parkeer garages die een parkeer overschot hebben en er is dus geen parkeer tekort in Tilburg.

1

Het centrumgebied in Tilburg bestaat uit het kernwinkelgebied met grote detailhandel ketens in het hart, die een staart heeft richting het noordwesten met unieke kleine winkels. De staart van het kernwinkelgebied loopt over in een lint met kantoren richting het centraal station van Tilburg maar zonder enige connectie tussen de twee gebieden. Het zelfde geldt voor de Spoorzone ten noorden van het station.

2

3

In het tussengebied van het kernwinkelgebied, haar staart en de lint met kantoren bevind zich een zeer rustig woonmilieu. Echter in dit woonmilieu zijn er veel ruimtelijke leegtes die vaak dienen als parkeerplaaten en groene pockets. Deze gebieden bevinden zich vaak in het hart van de bouwblokken en zijn ontstaan na het verdwijnen van de fabrieken in het stadscentrum. De groene gebieden zijn hierdoor niet of nauwelijks voelbaar in de stad en bieden een grote kans voor placemaking.

Hoewel deze gebieden elkaar allemaal kunnen versterken zijn dit momenteel op zichzelf staande gebieden, waar geen sterke verbinding tussen is.

Hier ligt een krachtige sterke stedelijke potentie.

Analyse Tilburg centrum 77

Stedenbouwkundig onderzoek Tilburg

5

78 99

H5. Hoe functioneert Tilburg sociaal, economisch en cultureel?

In dit hoofdstuk word Tilburg sociaal en cultureel geanalyseerd. Er wordt gekeken naar de huidige bevolking en haar achtergronden. Zo worden onder andere de huishoudens, migratie achtergronden, inkomens, politieke voorkeur in de stad onderzocht.

Ook wordt er ingegaan op de ontwikkeling van Tilburg als kennis en studentenstad

79

Hoe functioneert Tilburg sociaal en economisch?

Tilburg heeft momenteel meer dan 210.000 inwoners, wat het de 6e grootste stad van Nederland maakt qua inwoners. 1 Als de huidige trend zich doorzet zal Tilburg door blijven groeien. Niet alleen op vlak van totaal aantal inwoners is Tilburg aan het groeien maar ook op vlak van aantal huishoudens. Wat hier vooral opvallend aan is, is dat het aantal 1 of 2 persoonshuishoudens sterk stijgt. Dit gegeven versterkt de theorie uit fase 1 dat de moderne samenleving er aan het individualiseren is en er meer behoefte is aan woningen voor kleinere huishoudens. Dit betekend dat er de aankomende jaren meer vraag zal zijn voor zelfstandige woonruimten. Momenteel is de verwachting dat Tilburg het aankomende decennium rond de 9000 nieuwe huishoudens moet gaan vestigen. 2 Dit heeft de gemeente van Tilburg ook opgenomen in haar structuur visie en onderstreept zij het belang van de stedelijke groei van Tilburg en haar woningvoorraad.3

E1

E2

Gemiddeld gezien behoren de inwoners van Tilburg tot de armste van Nederland. Per persoon hebben zij rond de 20.000 euro te besteden, wat 12% minder is dan het landelijk gemiddelde. Dit wordt mede veroorzaak door het hoe werkloosheid cijfer van 7,6%.5 Zo’n 49% van de inwoners hebben in Tilburg een laag inkomen en 14% hoge inkomens. 4 Van deze 14% behoord 6,7% van de deze inwoners tot de 10% rijkste mensen van Nederland behoord.6

E3 80 99

Demografie Hoewel Tilburg een stad een gemiddeld laag inkomen is, geeft haar bevolking wel veel om cultuur. De diverse culturele voorzieningen in Tilburg zoals pop podia en bioscopen worden veelvuldig gebruikt. 7 Maar het gemiddelde lage inkomen vertaald zich ook door in de politiek. In gemeente Tilburg wordt vooral gestemd op partijen die de belangen van de bevolkingsgroepen met een lager inkomen behartigen. Dit heeft op haar beurt weer als gevolg dat de gemeente, wanneer er ontwikkeling plaats vind, zich focust op de bouw van sociale huurwoningen.

Door dit te doen worden de belangen van de grootste bevolkingsgroep in Tilburg wel vervult.

Echter kan dit ook een neven effect hebben namelijk dat mensen met een hoger inkomen, zoals yuppen, geen woonruimte kunnen vinden in Tilburg. Doordat de koopkracht van de gemiddelde Tilburg vrij laag is en de lage werkzekerheid, zorgt voor een negatieve koopkrachtontwikkeling. Hierdoor kan Tilburg verscheidene kansen mislopen wat groei betreft. 8

E4

E5 81

Hoe functioneert Tilburg sociaal en economisch?

De motoren van de Tilburgse economie zijn de zorg, groot - en detailhandel, industrie en het onderwijs. Deze vier sectoren zijn samen goed voor maar liefst 56,6% van alle banen in Tilburg. Economisch gezien is het dus verstandig geweest van Tilburg om zich te focussen op onderwijs, want naast banen heeft dit ook buitengemeentelijk geld van oa studenten naar de stad gebracht. Door dit buitengemeentelijk geld kunnen bijvoorbeeld horeca en detailhandel opbloeien in de stad.10 Het afgelopen decennium fluctueert de arbeidsmarkt van Tilburg erg. Dit kan een rede zijn van de hoge werkloosheids- cijfers. Dit heeft niet zo zeer te maken met de economie van de stad zelf maar met de economische crisis.

Ondanks de fluxuerende arbeidsmarkt biedt Tilburg nu meer banen dan 10 jaar geleden. Dit wordt vooral veroorzaakt door de vraag naar werknemers in onder andere de bouw, zorg en vervoer en opslag11

82 99

E6

Economie

E7

A8

kernwinkel/horeca gebied

E9

Industrie & logistiek

E10

Welzijn 83

Hoe functioneert Tilburg sociaal en economisch?

Tilburg is zich de afgelopen decennia aan het omvormen tot een ware studenten stad, er studeren bijna 42.000 studenten in Tilburg.

Het diverse aanbod van opleidingsinstanties, diversiteit qua opleidingen, lage kamerprijzen en het bloeiende culturele leven in het stadscentrum maken van Tilburg een populaire plek om te gaan studeren. Voor zowel mensen uit Tilburg als voor mensen van buiten de stad. 11 Van deze studenten wonen er bijna 14.000 in Tilburg in een studentenhuisvesting. Deze studenten huisvestingen zijn de afgelopen jaren op last van de gemeente ontwikkeld in en rondom het stadscentrum en Tilburg University. globaal gezien heeft de student twee mogelijkheden, of een woning op de Tilburg University campus of in het centrum gebied, het centrum gebied is hierbij populairder. De gemiddelde huurprijs van een studentenkamer in Tilburg ligt rond de 340 euro en de uit onderzoek van studiekeuze is gebleken dat zeer tevreden zijn over zowel de beschikbaarheid als de prijs van de studentenwoningen.12

E11

Echter moeten studenten die zijn afgestudeerd binnen zes maanden hun studentenwoning uit en doorstromen naar een reguliere woning.

Veelal vallen deze afgestudeerden onder de subcategorie cup. Hierdoor kunnen zij vaak niet doorstromen naar een sociale huurwoning, omdat hun verwachte inkomen boven de sociale grens ligt.

E12

Talentsquare, studentenhuisvestiging centrum 84 99

Kennis & innovatie

E13

Tilburg University campus 85

Hoe functioneert Tilburg sociaal en economisch?

Tilburg is een stad met veel kleine huishoudens en lage inkomens. Ondanks de lage inkomens zijn cultuur, horeca en evenementen toch erg belangrijk en worden deze veel gebruikt. Het merendeel van de banen bevinden zich in de zorg, transport of onderwijs.

Het onderwijs aanbod binnen Tilburg is erg aan het groeien en heeft economische voordelen voor de stad, waardoor deze opbloeit. Het creĂŤert banen, het brengt buiten gemeentelijk geld naar Tilburg en zodoende economische groei.

Hoewel er erg veel in het onderwijs wordt geĂŻnvesteerd en er vele voordelen al zijn door deze ontwikkeling, laat Tilburg een kans liggen. Het onderwijs brengt veel mensen van buiten Tilburg naar de stad die hier hun diploma behalen. Echter richt Tilburg zich niet op het behouden van deze inwoners. Zowel de arbeidsmarkt als de huizenmarkt zijn niet gericht op deze doelgroep Hierdoor zal deze uiteindelijk Tilburg achter zich zal laten en zich vestigen op een andere plek.

E14

Lage inkomens

Kleine huishoudens

Dit is de gemiste kans van Tilburg, als zij naast de trek van de (potentiĂŤle) hoger opgeleide nu ook weet de hoger opgeleide(yup) te behouden in haar stad, zullen hier economische. sociale en culturele voordelen aan zitten. Hierdoor is het essentieel dat Tilburg zich ook zal gaan richten op deze doelgroep, zowel op de arbeidsmarkt als de woningmarkt om deze braindrain te stoppen.

E15

Cultuur belangrijk 86 99

E16

Tilburg studentenstad

Conclusie

Cup

E17

E18

Economische groei

Werkgelegenheid

E21

E20

E19

Zoekt een woning

Hoger opgeleiden

Zoekt werk

Vertrekt uit de stad 87

Stedenbouwkundig onderzoek Tilburg

6

88 99

H6. Welke woonopties zijn er voor young urban professionals in Tilburg?

Om inzicht te krijgen welke woonopties er zijn voor young urban professionals is het essentieel dat er gekeken wordt naar de woningmarkt van Tilburg.

In dit hoofdstuk wordt de woningvoorraad bekeken van Tilburg en de staat hiervan.

Hier opvolgend wordt er gekeken naar de opties die er zijn voor young urban professionals bij zowel de woningbouwcorporaties als de particuliere woningmarkt. Hier wordt gekeken welke opties de young urban professionals hebben bij deze partijen.

89

Woningvoorraad in Tilburg In Tilburg zijn momenteel ongeveer 96.000 woningen. Van deze woningen zijn er ongeveer 48.000 koopwoningen, 32.000 woningen in beheer bij de woningbouwcorporaties en 16.000 in handen van particuliere verhuurders. Het merendeel van de huurwoningen bevinden zich ofwel in het centrum of aan de stadsranden en het overgrote deel van de woningen is ook bewoond.

Echter in het centrum is er een hoger leegstands percentage wat rond de 8 procent zit.1 Wat erg opvallend is, is dat een onderzoek van de gemeente Tilburg aangeeft dat er een hoge vraag is naar groene leefomgevingen, zowel landelijk als stedelijk groen wonen.

F1 90 99

Woningvoorraad in Tilburg

F2

F3

F4 91

Huren via een woningbouwcorporatie Woningcorporaties richten zich vooral op bouwen, verhuren en beheren van sociale huurwoningen.

Deze betaalbare sociale huurwoningen mogen zij niet aan iedereen verhuren, hiervoor zijn regels opgesteld, er wordt namelijk gekeken naar inkomen.

De belangrijkste doelgroep van woningcorporaties zijn huishoudens met een inkomen beneden €35.739. Het inkomen wordt berekend door de inkomens uit werk, woning, dividend, aandelen, sparen en beleggen van een huishouden bij elkaar op te tellen. De woningcorporatie moet jaarlijks ten minste 80% van de vrijkomende sociale huurwoningen aan die groep geven.

Hiernaast mogen maximaal 10% van de vrijkomende woningen zijn voor huishoudens met een inkomen tussen € 35.739 en € 39.874 (prijspeil 2016). En nog eens 10% van de vrijkomende woningen mogen woningcorporaties vrij toewijzen.2

F5 Aantal woningen:

Subsidiable

- Totaal: 6700 huurwoningen - Subsidiabele: 6150 huurwoningen (92%) - Non subsidiabele: 550 huurwoningen (8%) Non subsidiable

Meeste non subsidiabele staan: - Centrum gebied Tilburg - De Blaak - Tilburg Reeshof

Non subsidiabele woningen beschikbaar: - 10 in ontwikkeling (0,14% van totaal aantal woningen)

€ 35.739

Non subsidiabele woningen verhuren snel: - Centrum gebied - De Blaak

92 99

F6

Huren via een woningbouwcorporatie Na contact te hebben gehad met de diverse woningbouwcorporaties in Tilburg blijken de meest active woningbouwcorporaties Wonen Breburg en TBV Wonen te zijn. Deze woningbouwcorporaties bezitten samen rond de 32.000 huurwoningen, wat 1/3e van de totale woningen in Tilburg is. Echter is hun markt vooral gericht op sociale huurwoningen en niet op de non subsidiabele woningen. Van de 32.000 woningen zijn er maar 1550 woningen boven de sociale huurgrens.

Dit betekend dat het aanbod voor yuppen die willen huren in Tilburg zeer minimaal is. Wonen Breburg heeft na contact aangegeven dat zij deze gemiste kans inzien en hier graag op in willen spelen.

Wanneer de proef op de som wordt genomen valt gelijk op dat het aanbod van huurwoningen boven de subsidiabele grens erg mager is in Tilburg. Er staan via de woningbouwcorporaties momenteel zes huurwoningen te huur in Tilburg die voldoen aan de inkomensvoorwaarden van de doelgroep. Vijf uit de zes huurwoningen staan te huur in de buitenwijk Tilburg Reeshof, ver van de meeste centrale voorzieningen.

Deze woningen voldoen niet aan veel van de behoeften van de doelgroep zoals woning typologie, vrij hoge gemiddelde huurprijs en het ontbreken van een divers programma. Hierdoor er maar op twee van de vijf een optie staat en staan de andere drie nog steeds te huur.

Aantal woningen: - Totaal: 27000 huurwoningen - Subsidiabele: 26000 huurwoningen (92,6%) - Non subsidiabele: 1000 huurwoningen (3,7%) - Non subsidiabele Tilburg: 500 huurwoningen (1,85%)

Meeste non subsidiabele staan: - Centrum gebied Tilburg - Rand van het centrum - Tilburg Reeshof

Een van de aangeboden huurwoningen is centraler gelegen in Tilburg, namelijk aan de rand van de stad.

Op deze woning zat na twee dagen al een optie en was dus zeer gewild. Deze woning is gelegen in de buurt van het stadscentrum, wat een divers programma aanbied, goede uitvalswegen en een goed openbaar vervoer netwerk. Een woning die goed aansluit op de behoeften van de doelgroep.

Non subsidiabele woningen beschikbaar: - 0 in ontwikkeling - 0 te huur

Non subsidiabele woningen verhuren snel: F7

- Met een goede afwerking - Onder de 900 euro

F8 93

Particulier huren Van de 96.000 woningen binnen Tilburg zijn rond de 16.000 particuliere verhuurders. Het merendeel van deze woningen bevindt zich of in/ rondom het stadscentrum of in Tilburg Reeshof. Dit betreffen alle soorten woningvormen, van studentenkamers tot aan villa’s. 3 Het merendeel van deze woning zijn verhuurd en het aanbod van huurwoningen via een particuliere verhuurder is mager. De woningen die wel worden aangeboden passen niet bij de wensen van de yup. Vaak sluit de locatie niet aan bij haar wensen en is de woning vaak ook nog eens te duur, met verhuur prijzen boven de 1000 euro.

Dit betekend dat het voor yuppen ook erg lastig is om een woning te vinden op de particuliere verhuur markt die aansluit bij haar wensen. De yup die zich in Tilburg wil vestigen is dus vaak genoodzaakt om water bij de wijn te doen wanneer het gaat om haar woning. Dit maakt Tilburg niet aantrekkelijk voor de yup en de kans is groot dat zij zich niet in Tilburg zal vestigen.

F9 94 99

Particulier huren

F10

F11

F12

F14

F15

Weinig aanbod

F13

Woningen zijn te groot

Woningen zijn te duur

Niet op de gewenste locatie 95

Conclusie Er zijn maar weinig woonopties voor young urban professionals in Tilburg op de huurwoning markt. Ondanks de helft van de woningvoorraad in Tilburg bestaat uit huurwoningen, is 2/3e , zo’n 32.000 woningen, hiervan in bezit van de woningbouwcorporaties. Binnen deze 32.000 woningen zijn er maar 1550 woningen die boven de subsidie grens liggen en zodoende bewoonbaar zijn voor de young urban professional.

Dit betekend dat het voor een young urban professional erg lastig is om een woning te vinden via een woningbouwcorporatie in Tilburg en is zij aangewezen op de particuliere woningmarkt.

De particuliere verhuurder hebben een marktaandeel van ongeveer 16.000 woningen, van kamers tot aan villa’s. Echter het aanbod wat er momenteel is sluit niet aan de woonwensen van de young urban professional of deze is te duur voor haar.

Dit betekend dat er een hele grote potentie binnen Tilburg is. Een zeer interessante en economisch sterke doelgroep kan niet vinden waarnaar zij zoekt binnen Tilburg. Hiernaast is deze doelgroep ook nog eens aan het groeien, waardoor de marktvraag naar huurwoningen voor de young urban professional nog groter wordt, een gat in de markt. Wanneer hier niet op wordt ingespeeld is de kans groot dat Tilburg deze doelgroep, met al haar positieve gevolgen, kan verliezen.

F16

Helft woningen is huurwoning

2/3 is in bezig van de woningbouw

32.000 > 1550 F17

Klein aanbod boven de grens 96 99

Aangewezen op de particuliere markt

Conclusie

16.000 F19

F18

Aantal particuliere huurwoningen

Weinig staat te huur

F20

Woningen zijn te groot

Niet op de gewenste locatie

F22

F21

Woningen zijn te duur

Vertrekt uit de stad 97

OnderzoeksresultatenFase II Hoe zit Tilburg ruimtelijk in elkaar?

Hoe functioneert Tilburg sociaal, economisch en cultureel?

Welke woonopties zijn er in Tilburg?

Het centrum gebied is omringt door een ringweg, wat het goed bereikbaar maakt voor verkeer van alle delen van de stad. Aan deze ringweg bevinden zich veel parkeer garages die een parkeer overschot hebben en er is dus geen parkeer tekort in Tilburg.

Tilburg is een stad met veel kleine huishoudens en lage inkomens. Ondanks de lage inkomens zijn cultuur, horeca en evenementen toch erg belangrijk en worden deze veel gebruikt. Het merendeel van de banen bevinden zich in de zorg, transport of onderwijs.

Het centrumgebied in Tilburg bestaat uit het kernwinkelgebied met grote detailhandel ketens in het hart, met in het noordwesten unieke kleine winkels. De staart van het kernwinkelgebied loopt over in een lint met kantoren richting het centraal station van Tilburg maar zonder enige connectie tussen de twee gebieden. Het zelfde geldt voor de Spoorzone ten noorden van het station.

Het onderwijs aanbod binnen Tilburg is erg aan het groeien en heeft vele voordelen voor de stad, waardoor deze opbloeit. Het creëert banen, het brengt buiten gemeentelijk geld naar Tilburg en zodoende economische groei.

Er zijn maar weinig woonopties voor young urban professionals in Tilburg op de huurwoning markt. Ondanks de helft van de woningvoorraad in Tilburg bestaat uit huurwoningen, is 2/3e , zo’n 32.000 woningen, hiervan in bezit van de woningbouwcorporaties. Binnen deze 32.000 woningen zijn er maar 1550 woningen die boven de subsidie grens liggen en zodoende bewoonbaar zijn voor de young urban professional.

Dit betekend dat het voor een young urban professional erg lastig is om een woning te vinden via een woningbouwcorporatie in Tilburg en is zij aangewezen op de particuliere woningmarkt.

Het tussengebied is een zeer rustig woonmilieu.

Echter in dit woonmilieu zijn er veel ruimtelijke leegtes die vaak dienen als parkeerplaaten en groene pockets. De groene gebieden zijn hierdoor niet of nauwelijks voelbaar in de stad en bieden een grote kans voor placemaking.

Hoewel deze gebieden elkaar allemaal kunnen versterken zijn dit momenteel op zichzelf staande gebieden, waar geen sterke verbinding tussen is.

Hier ligt een krachtige sterke stedelijke potentie.

98 99

Hoewel er erg veel in het onderwijs wordt geïnvesteerd laat Tilburg een kans liggen. Het onderwijs brengt veel mensen van buiten Tilburg naar de stad die hier hun diploma behalen.

Echter richt Tilburg zich niet op het behouden van deze inwoners. Zowel de arbeidsmarkt als de huizenmarkt zijn niet gericht op deze doelgroep Hierdoor zal deze uiteindelijk Tilburg achter zich zal laten en zich vestigen op een andere plek.

Dit is de gemiste kans van Tilburg, als zij naast de trek van de (potentiële) hoger opgeleide nu ook weet de hoger opgeleide(yup) te behouden in haar stad, zullen hier economische. sociale en culturele voordelen aan zitten. Hierdoor is het essentieel dat Tilburg zich ook zal gaan richten op deze doelgroep, zowel op de arbeidsmarkt als de woningmarkt om deze braindrain te stoppen.

De particuliere verhuurder hebben een marktaandeel van ongeveer 16.000 woningen, van kamers tot aan villa’s. Echter het aanbod wat er momenteel is sluit niet aan de woonwensen van de young urban professional of deze is te duur voor haar.

Dit betekend dat er een hele grote potentie binnen Tilburg is. Een zeer interessante en economisch sterke doelgroep kan niet vinden waarnaar zij zoekt binnen Tilburg. Hiernaast is deze doelgroep ook nog eens aan het groeien, waardoor de marktvraag naar huurwoningen voor de young urban professional nog groter wordt, een gat in de markt. Wanneer hier niet op wordt ingespeeld is de kans groot dat Tilburg deze doelgroep, met al haar positieve gevolgen, kan verliezen.

OnderzoeksresultatenFase II - Stedenbouwkundig onderzoek Tilburg Cup

Achtergrond HBO Diploma

Jaar contract Werkloos

Woonwensen

â‚Ź 500,0,3 per huishouden Onzeker over woonsituatie

Aantal woningen: - Totaal: 27000 huurwoningen - Subsidiabele: 26000 huurwoningen (92,6%) - Non subsidiabele: 1000 huurwoningen (3,7%) - Non subsidiabele Tilburg: 500 huurwoningen (1,85%)

Meeste non subsidiabele staan:

Naast het stadscentrum

Appartement

Openbaar vervoer

50 m2 -100m2

Werken vanuit huis

- Centrum gebied Tilburg - Rand van het centrum - Tilburg Reeshof

Non subsidiabele woningen beschikbaar: - 0 in ontwikkeling - 0 te huur

Non subsidiabele woningen verhuren snel: - Met een goede afwerking - Onder de 900 euro

â‚Ź 750,-

Supermarkt

99

Fase III - Strategie Tilburg & Young urban professionals De derde fase van het onderzoek bestaat uit een strategie, gericht op het stadscentrum van Tilburg waarbij de young urban professional wordt betrokken.

De derde fase is opgedeeld in drie gedeelten waarin het volgende aan bod komt: • Welke strategie voor centrum Tilburg?

Hierin wordt de strategie voor centrum Tilburg gepresenteerd. Deze begint met een algemene ervaring van de gebieden en gaat over in een uitgebreide strategie. Een strategie die zowel in enkele delen toepasbaar is als in het geheel. Met dit hoofdstuk wordt er een volledige strategie uitgerolt voor een ontwikkelproces in stadscentrum Tilburg. Gericht op de stad als op de gewenste gebruiker, de young urban professional.

•

Welke locatie heeft de sterkste potentie voor gentrificatie?

Tijdens dit gedeelte wordt er gekeken naar de gaten in het stedelijk weefsel, waar is er ruimte voor ontwikkeling?

En welk van deze ruimes sluit het beste aan bij zowel de gemaakte strategie als bij de doelgroep.

• Welke actoren spelen mee in de ontwikkeling?

In dit deel wordt er onderzocht welke actoren direct betrokken zijn bij een ontwikkeling van het gekozen gebied. Ook wordt er gekeken naar hoe een eventuele ontwikkeling kan verlopen.

100 99

H.7 - Welke strategie voor centrum Tilburg Ervaring - Het stationsgebied - De spoorzone - Het stadscentrum Opgave Huidige situatie & strategie Noord - zuid assen Oost - west assen Het tussengebied De cityring Conclusie hoofdstuk 7

P 101 P 102

H.8 - Welke locatie heeft de sterkste potentie voor gentrificatie Locatie wensen van de young urban professional Potentiele ontwikkel locaties Conclusie hoofdstuk 8

P 139 P 140 P 142 P 144

H.9 - Welke actoren spelen mee in de ontwikkeling?

De project ontwikkelaar, Van de Ven Gemeente Tilburg De beheerder, woningbouwcorporatie Het ontwerp bureau, Bo.2 De toekomstige gebruiker, 21th century urban bachelor Conclusie hoofdstuk 9

P 147 P 148 P 150 P 152 P 154 P 156 P 158

Conclusie fase III - Strategie Tilburg & Young urban professionals

P 162

P 108 P 110 P 112 P 124 P 128 P 132 P 136

H7. Welke strategie voor centrum Tilburg?

In dit hoofdstuk wordt er ingegaan op de strategie voor de binnenstad van Tilburg. Ten eerste wordt de ervaring in Tilburg weergegeven.

Aansluitend hierop wordt de opgave voor centrum Tilburg opgesteld. Deze is voortgevloeid uit de stedenbouwkundige analyse.

Hierop volgend is de huidige situatie uit geschetst met daarnaast de toekomst visie. Hier kan een duidelijk verschil uit worden gehaald. Hierna worden alle lagen van de visie een voor een behandeld, waardoor de totale visie duidelijk wordt.

In het hoofdstuk Noord - Zuid assen worden de nieuwe levensaders van de stad behandeld, hoe deze momenteel zijn en wat een eventueel toekomstbeeld is voor deze straten. Aansluitend hierop worden de oost - west assen behandeld en hoe deze kunnen dienen als secundaire verbindingen. Ook wordt er gekeken naar de tussengebieden die hierdoor ontstaan zijn en hoe deze moeten functioneren.

Aansluitend hieraan wordt de Cityring behandeld waarbij een nieuwe ader wordt gecreÍerd , die gebieden met elkaar verbindt en een oude barrière doorbreekt.

101

1:5000

Ervaring

Bus station

Trein station Stationsplein

Cityring n oord / Sp

oorlaan

Stati onss traat

Wanneer men met de bus of trein aankomt op Tilburg centraal station en aan de zuidelijke stadscentrum zijde naar buiten loopt, komt men uit op een stationsplein. Dit plein is momenteel ontworpen voor beweging en niet voor verblijf. Naast een aantal plantenbakken is er geen straat meubilair. Al gauw wordt duidelijk waarom dit niet aanwezig is. Het plein is namelijk verbonden aan de drukke Cityring noord, wat het geen prettige verblijf plek maakt.

OriĂŤntatie is ook vrij lastig, vanaf het plein is het niet duidelijk waar wat zich bevindt en waar men heen zou moeten lopen voor haar bestemming. Iets wat in het verleden wel erg duidelijk was in Tilburg. In 1893 was er een erepoort bij de Stationsstraat die een entree bood aan het stadscentrum. Deze entree mist er momenteel, zowel visueel als ruimtelijk.

Momenteel wordt dit opgelost door het plaatsen van een reeks borden op het stationsplein, die aangeven waar wat zich bevindt.

1:2500

Huidige situatie

Wanneer men de route volgt naar het centrum moet men langs een betonnen barrière langs de drukke Cityring noord lopen, een erg onprettige en eerste ervaring met de stad. In de verte wordt langzamerhand een zebrapad over de Cityring zichtbaar. Eenmaal daar aangekomen zijn er geen borden meer te vinden en is het weer onduidelijk waar men heen zou moeten gaan, mocht zij naar het stadscentrum willen gaan. Men kan zowel naar het busstation lopen of over de Cityring steken naar de Stationsstraat, waar enkele kantoren zichtbaar zijn.

Deze bedrijvigheid is de enigste trekker waardoor men zou kunnen denken dat zij deze kant op moeten gaan om bij het centrum aan te komen. Er is verder geen ruimtelijke geleiding.

Stationsplein 102 99

Tilburg CS

Station Wonen Detailhandel Kantoor Horeca Cultuur Gaten weefsel

Entree van het stadscentrum

G1

Entree Spoorlaan 1893

Entree Spoorlaan 2017

Diverse barrieres

Spoorlaan

Profiel Spoorlaan

Entree naar Stationsstraat 103

Ervaring Wanner men met de bus of trein aankomt op Tilburg centraal station en aan de noordelijke zijde naar buiten loopt komt men uit op een ander stationsplein, het Burgemeester Stekelenburgplein. Deze heeft een prettigere verblijfsfeer dan het Zuidelijk gelegen stationsplein. Er is een fontein, een aantal zitplekken en een grote fietsstalling. Echter missen hier nog functies, waardoor de levendigheid nog beperkt is.

Momenteel is dit gebied nog in ontwikkeling, dus dit zal waarschijnlijk nog veranderen in de nabije toekomst.

Het gebied wat hier aan het ontwikkelen is, is de Spoorzone. Een gebied met gemengde functies zoals: wonen, werken en Leisure, een hub voor innovatie. Momenteel mist er nog een prettige voetgangers verbinding naar dit gebied toe vanaf het station en moet men via de Burgemeester Bronkxlaan lopen. Een zeer brede en uitgestorven weg. Wanneer men hier loopt voelt men zich verdwaalt op een afgelegen industrie terrein en krijgt men niet het gevoel bij een innovatie hub te zijn. En hier ligt momenteel nog het obstakel, men moet er langs lopen en niet doorheen.

Wanneer men door het gebied heen geleid zou worden, zou dit een veel interessantere ervaring zijn voor de wandelaar.

Burgermeest e

r Bronkxlaan

Bus station

Burgermeest er Bronkxplein

Spoor zone

Trein station 1:2500

Station Wonen Detailhandel Kantoor Horeca Cultuur Gaten weefsel

Huidige situatie

Hier is echter wel de mogelijkheid voor in het stuk van de spoorzone wat reeds is ontwikkeld.

De voetganger en fietser wordt hier het gebied in gezogen en komt in een ontdekkingsgebied uit waarin zij het gebied kan verkennen en ervaren. Ook is hier een verbinding gemaakt voor voetgangers en fietsers door middel van de Willem II - passage, een tunnel die onder het spoor door loopt en de Spoorzone en met het stadscentrum verbindt.

Burgermeester Bronkxplein 104 99

Burgermeester Bronkxlaan

De Spoorzone

Burgermeester Bronkxlaan

Entree Spoorzone

Spoorzone

Willem II Passage

Entree naar Willem II straat

G2

Spoorzone

105

Ervaring Het stadscentrum is omringt door de ringbaan, een breed profiel gevuld met auto’s. Deze heeft een barrière werking en sluit het stadscentrum af van de omliggende gebieden. Hoewel er diverse toegangsroutes zijn tot het stadscentrum, zijn deze niet uitnodigend en veelal monotoon.

Echter aan deze monotone toegangsroutes, liggen er diverse mooie pleinen, welke vaak als knooppunt in de stad dienen. Eenmaal aangekomen in het kernwinkel gebied wordt men uitgenodigd om het gebied te verkennen. Het heeft een hele prettige sfeer, omdat het gebied alleen toegankelijk is voor voetgangers en de straten een menselijk profiel hebben. Tevens kent het stadscentrum een groot scala aan voorzieningen zoals; detailhandel, horeca, bedrijvigheid, diensten en kantoor voorzieningen.

Maar in het hart van het stadscentrum is een zo goed als onontdekt tussengebied, waar de voornaamste functie wonen is. Het tussengebied heeft diverse pockets, welke vaak een groene uitstraling heeft. Een deel van de straten sluit hier bij aan en heeft ook een groene uitstraling. Echter is het een terugkomend fenomeen dat de straten in het profiel gefocust zijn op de auto. Dit geeft de straten geen uitnodigend karakter noch is er plek voor de mens. Men zal hier niet snel voor haar plezier gaan wandelen.

106 99

1:10000

Station Wonen Detailhandel Kantoor Horeca Cultuur Openbaar groen

Huidige situatie

Omringt door auto’s

Monotone routes

Met mooie pleinen

Het Centrum

Uitnodigend winkelgebied

Diverse groene pockets

Diverse voorzieningen

Onontdekt tussengebied

Gefocust op auto’s

Met groene harten 107

Opgave Vanuit zowel de stedenbouwkundige analyse als de persoonlijke ervaring zijn er diverse opgaves die spelen in stadscentrum Tilburg. Deze zijn;

1

• Huisvestigingsbehoefte voor de yup Er voor zorgen dat er huisvesting mogelijkheden zijn voor de yup in de huur sector, die voldoen aan hun leef wensen,

2

•

Verbinden van het stadscentrum met het stationsgebied als met de Spoorzone Er voor zorgen dat het stadscentrum, het stationsgebied en de Spoorzone aan elkaar worden gelinkt en samen de binnenstad van de 21e eeuw van Tilburg gaan vormen, • Gaten in het stedelijk weefsel op te vullen De diverse gaten in het stedelijk weefsel die worden veroorzaakt door parkeren invullen met andere functies die de leefbaarheid van de omgeving verbeteren, als mede andere parkeeroplossingen op te zoeken.

• Openbare ruimte en infrastructuur richten op de mens De focus van de straatprofielen verschuiven van de auto naar de mens, waardoor de beleving voor de mens verbeterd.

• Het vergroenen van de stadZowel uit het oogpunt van klimaat adaptief als esthetische waarde de binnenstad vergroening, zodat gevolgen van klimaatverandering worden tegengegaan en de ervaring van de openbare ruimte wordt verbeterd.

3

1:10000

Woongelegenheid yup

Verbinden deelgebieden

1 1:10000

108 99

Opgave

Gaten in weefsel opvullen

Straten terug voor de mens

Binnenstad vergroenen

G3 109

Huidige situatie Aan de noord - westelijke kant van het centrum bevindt zich het station. Aan de noordzijde hiervan bevindt zich de Spoorzone, een innovatie gebied waar werk, recreatie en wonen gemengd is. Aan de zuidzijde bevindt zich het stadscentrum. Het stadscentrum van Tilburg is momenteel omringt door de brede Cityring. Hoewel de Cityring het centrum goed bereikbaar maakt voor gemotoriseerd verkeer werk het als een barrière voor langzaam verkeer die naar het centrum wilt gaan.

Burgerme e

ster Brok x

Spoorzon e

Centrum Tilburg

Westelijk van het centrum bevindt zich de Stationsstraat.

Een dwaalgebied met een mix van woningen, detailhandel en horeca, volgens de gemeente, de verbinding tussen het station en het kernwinkelgebied.

Tussen al deze gebieden ligt een intiem woongebied, met intieme en karaktervolle straten.

Hoewel centrum Tilburg goed bereikbaar is voor de auto, is deze niet uitnodigend voor non gemotoriseerd vervoer. Het is niet duidelijk voor de fietser of voetganger op welke manier zij naar het centrum kan gaan. Hierdoor zijn er onbenutte kansen die het centrum gebied kunnen versterken.

n Ker

w

oorlaan

Heuvel oost

Harmonie park

Cityring n oord / Sp

ed ebi g l e ink

Cityring

Cityring west

Stati onss traat

Station

Aan de Cityring noord bevindt zich het trein en busstation en zijn hier veel kantoren gevestigd. Deze heeft een erg breed profiel, waarbij de auto het straatbeeld domineert.

De cityring oost verbind de noordelijke Cityring met de Zuidelijke Cityring, deze heeft een breed profiel waaraan diverse kantoren en horeca gelegenheden zijn gevestigd.

Ook komt deze langs de Heuvel, een van de pleinen van het kernwinkelgebied.

Bij de zuidelijke Cityring bevindt zich het kern winkelgebied met een groot scala van detailhandel. Deze is opgezet als een ladder structuur met diverse pleinen.

laan

Cityring z

uid 1:5000

Huidige situatie 110 99

Station Wonen Detailhandel Kantoor Horeca Cultuur Openbaar groen

Strategie voor centrum Tilburg In de vernieuwde strategie voor centrum Tilburg wordt het volledige centrum gebied toegankelijker gemaakt voor non gemotoriseerd verkeerd en wordt het centrum, het station en de spoorzone met elkaar gekoppeld.

De basis voor deze koppeling zijn het versterken van en ontwikkelen van de 4 noord - zuid assen, deze zullen als hoofdrager dienen voor de verbinding van alle gebieden.

Deze ontwikkeling bestaat uit diverse ingrepen, namelijk: • De vier karakters Het versterken van de identiteiten van de noord - zuid assen en daarmee het stadscentrum, stationsgebied en de Spoorzone met elkaar verbinden.

II

• Secundaire verbindingen De oost - west assen transformeren naar goede functionerende secundaire verbindingen voor fietsers en voetgangers,

IV III

I

• Intiem groen leefgebied De leefbaarheid en ervaring van het woongebied versterken, transformatie van anonieme ruimte naar plekken, • Barriere doorbreken & verbinden van de stad Cityring noord omleiden via de Burgemeester Brokxlaan en de oude cityring transformeren naar een stads promenade.

X

1:5000

Visie

Station Noord - oost as Ringweg Oost - west as Knots Openbaar groen Nieuw centrum

Al deze ingrepen kunnen los van elkaar geïmplementeerd worden, echter versterken deze elkaar allemaal. Met deze ingrepen zullen de spoorzone, het centraal station en het stadscentrum beter met elkaar verbonden worden. Dit zal ook een prettigere ervaring creëren voor de gebruiker en zal er een bruisender 21e eeuws stadscentrum ontstaan. In de hier opvolgende pagina’s wordt er per ingreep dieper ingegaan op hoe deze werken en wat hun effecten zijn.

111

Noord - Zuid assen Aan de Spoorlaan zitten vier interessante noord - zuid assen, waarvan de volledige potentie momenteel nog niet gebruikt worden. Zij kunnen de verbindende factor zijn voor het verbinden van het bestaande stadscentrum en het station en de Spoorzone. Al deze straten hebben een zeer divers karakter en geven andere ervaringen aan de passant. Deze vier assen en hun karakter zijn, van west naar oost; • • • •

I - De Stationsstraat - kantoren en winkelen, II - De Langestraat - groen en intiem wonen, III - De Willem II straat - horeca speciaal, IV - De Magazijnstraat - stedelijk en parkeren.

Al deze straten hebben een zeer divers karakter en geven andere ervaringen aan de passant.

Echter hebben ze momenteel een ding gemeen, ze lopen allemaal van de Spoorlaan naar het kernwinkelgebied. Momenteel wordt er door de gemeente vooral gefocust op de Stationsstraat en de Heuvelring, echter lopen hier nog drie zeer interessante straten tussen die nog onbenut zijn, elk met een eigen sfeer en potentie.

II I

IV III

Wanneer men de potentie benut van deze vier assen en ruimtelijk uitbreid en versterkt met zowel de Spoorlaan als de Spoorzone, zullen deze assen alle drie de gebieden met elkaar samenbrengen.

Hierdoor

1:5000

Bestaande sferen 112 99

X

Station Wonen Detailhandel Kantoor Horeca Cultuur Noord - zuid as

Verbinden van de stad

1 2

3

I

IV

heu velr ing

De Magazijnstraat

De Langestraat

De

II

De willem II straat

Stat ions stra at

Spoorlaan

1:10000

Huidige situatie

III

1 X

1:5000

Assen versterken

Station Noord - zuid as Openbaar groen

1:10000

Nieuwe situatie 113

Noord - Zuid assen Alle vier de assen hebben dus hun eigen karakter maar ook hebben zij elk interessante hot spots aan hun as liggen. Deze hot spots kunnen meehelpen aan het creëren van een identiteit van de straat.

Deze hot spots zijn: • • • •

I

II

I - De Stationsstraat - Horeca pleinen, II - De Langestraat - Het groene karakter, III - De Willem II straat - Speciaal zaken, IV - De Magazijnstraat - Hoog stedelijk karakter.

Door elk karakter door te trekken naar de des betreffende straat kan er een basis identiteit worden gecreëerd. In combinatie met het verplaatsen van het maaiveld parkeren in het stadscentrum naar de omliggende parkeer garages wordt er ruimte gecreëerd voor een transformatie in de openbare ruimte.

De openbare ruimte kan hierdoor een compleet andere en prettigere invulling krijgen, ontworpen naar het karakter van elke straat. Door ruimte weg te nemen van de auto en terug te geven aan de mens, zal er compleet andere sfeer ontstaan, die vele mogelijkheden biedt.

III

IV

De Willem II straat 114 99

De Langestraat

De Stationsstraat

De Magazijnstraat

De vier karakters

Spoorlaan

II De Spoorlaan

I

IV III

ied lgeb inke w n ker X

1:5000

Het kernwinkelgebied

Station Noord - zuid as Knots Openbaar groen

De vier assen 115

Straat I - De Stationsstraat

Wanneer de straat autovrij wordt kan er worden ingespeeld op het karakter van de straat. Namelijk een levendig werk en horeca gebied. Zo zal er ruimte zijn voor terrasjes en invulling voor de openbare ruimte, waardoor het leven naar de straat kan worden getrokken in plaats van achter de gevel.

1 Stat ions stra at

I

De

De Stationsstraat is momenteel, in de ogen van de gemeente, de poort naar het stadscentrum en het kernwinkelgebied. Vanaf de Spoorlaan is de entree van de straat niet erg uitnodigend en is het geen rode loper naar het stadscentrum. Echter wanneer men door deze straat heen gaat geeft deze een semi prettige ervaring. Er is een grote diversiteit aan voorzieningen, van kantoren, horeca gelegenheden en detailhandel. Alleen is het profiel van de straat vooral gericht op de auto, een enkele rijbaan met parkeren ernaast en zijn er vrij smalle stoepen.

2

Spoorlaan

De Tuinstraat

3

traat De Heuvels 1:10000

X

Station Noord - zuid as

Situatie

Entree vanaf Spoorlaan

Straat profiel

Stoep vult met auto’s

In de Stationsstraat zijn er twee plekken die als plein dienen zonder daadwerkelijk een plein te zijn, het “plein” bij de Heuvelstraat en het “plein” bij de Tuinstraat. Deze plekken zijn erg in trek door de horeca gelegenheden die er aan vast zitten.

Echter kunnen deze worden uitgebreid tot plekken waar mensen kunnen samen komen in een fijnere ruimte, zonder de overlast van het voorbijgaande auto verkeer of een straat gevuld met geparkeerde auto’s.

Hierdoor zullen ondernemers potentie gaan zien in de straat om hier te vestigen en er nog een groter scala aan functies in de Stationsstraat bij kan komen. Hierdoor zal de verbinding tussen het kernwinkelgebied, het station en de spoorzone zowel ruimtelijk als ervaringsgewijs versterkt worden.

116 99

Werk & Horeca

Plein Tuinstraat

Plein Heuvelstraat

Gewenst toekomstbeeld 117

Straat II - De Langestraat

Zo bevindt het Harmoniepark zich aan deze straat, een vrije grote en openbaar toegankelijk stuk groen, waar maar weinig mensen gebruik van maken. Dit komt vooral door het ontbreken van een gebruiksinvulling. Zo is er bijvoorbeeld geen straat meubilair aanwezig of prullenbakken. Hierdoor ervaren mensen het als een transitie ruimte en niet als verblijfsruimte. De straat komt uiteindelijk uit op de Oude Markt, een horeca plein bij het kernwinkelebied.

Naast het Harmoniepark is dit een van de groenere straten in het stadscentrum van Tilburg en domineren bomen het straatbeeld in de zomer. Dit kan ook gelijk de fundering zijn voor het versterken van het karakter van de Langestraat. Namelijk een groene oase creëren in de stad waar men tot rust kan komen. Hier kunnen diverse Leisure en diensten functies zich aan koppelen, door bijvoorbeeld een horeca gelegenheid te creëren die ook overdag open is aan het Harmoniepark of een kinderopvang voor de buurtbewoners.

Station

II

Harmonie park

De Langestraat

De Langestraat is voor menig mens een nogal anonieme straat, haar entree is niet erg uitnodigend waardoor maar weinig mensen er naar binnen worden getrokken. Echter heeft deze straat een zeer prettige en intieme sfeer, met een aantal mooie plekken en interessante doorgangen.

Spoorlaan

1

2

3 De Oude markt X

1:10000

Station Noord - zuid as Openbaar groen

Situatie

Entree vanaf spoorlaan

Harmoniepark

Groen domineert

Wanneer het groene karakter zich nog verder door vertaald in het straatbeeld van de Langestraat, volledig van noord naar zuid, zal deze een nog betere ervaring geven. Wat uiteraard essentieel is in het creëren van een groene poort aan de Spoorlaan.

118 99

Leisure en diensten

Deel is autovrij

De Oude markt

Gewenst toekomstbeeld 119

Straat III - De Willem II straat De Willem II straat is momenteel de enigste straat die het kernwinkelgebied en de Spoorzone directe verbinding brengt. Dit komt dankzij de veelgebruikte Willem II passage die onder het spoor door loopt.

De straat zelf heeft een vrij uitnodigend karakter bij haar entree, dit komt door de horeca gelegenheid die op de hoek is geplaatst en de brede voetpaden.

Echter voelt het alsof deze straat niet in directe verbinding met het station staat, dit wordt momenteel veroorzaakt door de drukke Ringweg noord. Met het verplaatsen van de Ringweg en het creëren van een promenade zal deze straat een veel sterkere potentie hebben.

De straat zelf heeft een zeer prettig profiel, conform aan de menselijke maat. Er zijn brede voetpaden en een deel van de straat is autovrij. Echter ontbreekt er een inrichting van de straat waardoor de voetpaden vaak gebruikt worden als parkeerplaats, waardoor de fijne ervaring in de straat verdwijnt. In de straat zelf is een divers scala aan functies, dit zijn onder andere woningen, kantoren en specialistische detailhandel.

1

2

Spoorlaan III

3

1:10000

X

Station Noord - zuid as

Situatie

Entree vanaf spoorlaan

Diverse speciaal zaken

Deel is autovrij

Door het volledig weren van gemotoriseerd vervoer en door middel van een betere inrichting in de openbare ruimte, zal deze straat kunnen opbloeien en haar volledige potentie kunnen benutten. Namelijk het creëren van een intiem winkelgebied met een gemengde functie. De diverse specialistische detailhandelaren en horeca gelegenheden kunnen zo het private gedeelte en de openbare gedeelte met elkaar laten samen smelten. Dit zal levendigheid in de straat creëren en er zal een dynamischer straatbeeld ontstaan en zo de verbinding tussen noord en zuid versterkt.

120 99

Intiem winkel gebied

Intiem profiel

Een lege openbare ruimte

Gewenst toekomstbeeld 121

Straat IV - De Magazijnstraat De Magazijnstraat is de meest oostelijk gelegen noord - zuid verbinding en wordt gekenmerkt door verval. Vanaf haar entree is het al duidelijk, leegstand en verval. In de straat zelf is het niet anders, het enigste wat hier momenteel te vinden is, is een brede rijbaan met een smalle stoep ernaast en parkeer velden op maaiveld. Ook staan er een aantal vervallen panden in de straat die al in jaren niet zijn onderhouden. Dit creĂŤert een anonieme en nietszeggende ruimte, waar zowel verblijf als transitie niet als prettig kan worden ervaren.

Aan het eind van de straat bevindt zich het Pieter Vreedeplein, een gigantisch winkel, Leisure en wooncomplex, wat met haar rug naar de Magazijnstraat staat. Onder het complex bevindt zich een parkeergarage met een groot aantal parkeerplekken. In het complex is er een doorgang door het pand heen wat uitkomt op het Pieter Vreedeplein zelf en een plein met diverse winkels en horeca gelegenheden.

1

2

Spoorlaan IV

3

1:10000

X

Station Noord - zuid as

Situatie

Entree vanaf spoorlaan

Alleen ruimte voor de auto

Anonieme ruimte

De Magazijnstraat heeft de potentie om de verbindende factor te zijn tussen het Pieter Vreedeplein en de Spoorlaan. Deze potentie is nu nog onbenut en biedt veel kansen. Door de grote diversiteit aan functies en de korrelmaat in de directe omgeving, zal het krachtig zijn om deze straat te ontwikkelen naar een hoog stedelijk gebied met een gemengd programma. De auto zal echter hier niet uit het straatbeeld verdwijnen, dit komt door de aanwezigheid van de belangrijke parkeergarage.

Dit kan voor deze straat positief zijn, omdat automobilisten de straat kunnen ervaren en zo ook weer mensen trekt naar de functies die hier aanwezig kunnen zijn.

122 99

Hoogstedelijk gemengd milieu

Pieter Vreedeplein

Laden en lossen

Gewenst toekomstbeeld 123

Oost - West assen Momenteel zijn de oost - west assen voor alle vormen van verkeer toegankelijk. Deze assen, die lopen over de Poststraat en de Tuinstraat, lopen beide naar het Pieter Vreedeplein en worden veel gebruikt door fietsers. Maar ook zijn deze straten ook toegankelijk voor auto’s waardoor er chaotische verkeerssituaties kunnen ontstaan, die niet wenselijk zijn in dit gebied. Hiervoor zijn diverse oplossingen mogelijk: Model I - Verbod op parkeren Algeheel verbod op het parkeren in deze straten en het verbod ook handhaven door middel van geparkeerde auto’s weg te slepen. Zo zal het straat beeld opgeschoond worden en naast een veiligere verkeerssituatie ook een betere beleven creëren.

Model II - Rijbaan alleen voor fietsers Door deze assen af te sluiten voor gemotoriseerd verkeer zullen er snelfiets routes ontstaan die van oost naar west, en visa versa, door het centrum heen lopen. Naast dat het overlast van het gemotoriseerd verkeer hierdoor verdwijnt, zal er een heel ander milieu ontstaan in deze straten en de leefbaarheid verbeteren.

Spoorlaan

Poststraa t

Tuinstraat

Pieter Vreedeplein

Model III - Autovrij en nieuwe inrichting Een uitgebreider model van het voorgaande model is de autovrije straten met een nieuw inrichting.

Doordat de auto uit de straat verdwijnt is er de mogelijkheid om een volledig nieuw profiel te ontwerpen voor de straten. Zo kan er meer groen worden toegevoegd, een van de speerpunten in de visie van de gemeente Tilburg voor het centrum gebied en kunnen er diverse plekken in de straten worden gecreëerd voor zowel bewoner als bezoeker.

1:5000

Versterken van de oost - west assen 124 99

Station Oost - west as

Secundaire verbindingen

Model I

Model II

Model III

G4

G5 125

Oost - West assen In deze visie is dit gebied ook auto vrij, waardoor de chaotische verkeerssituaties zich niet meer kunnen voordoen. Hierdoor ontstaat er ruimte om voetpaden te verbreden en zo kan de straat terug worden gegeven aan de bewoner. De huidige rijbaan blijft in een andere vorm aanwezig, deze kan worden verkleind en gericht worden op fietsers.

Zo blijven deze fiets aders behouden en worden deze versterkt en ontstaan er goed functionerende secundaire verbindingen voor zowel de bewoner als voor de passant.

Ook ontstaat er ruimte om de openbare ruimte een nieuwe invulling te geven en de ruimte terug te geven aan de mens in plaats van de auto. Er zijn ontelbare mogelijkheden, van een groene invulling tot het creĂŤren van middeleeuws achtige verharde straten, alles is mogelijk. Tevens zal hierdoor de woonkwaliteit van de bewoners, in deze voorheen drukkere straten, verbeteren. Zo zal hun gezondheid minder schade lijden, zal er meer sociale interactie ontstaan tussen de mensen en zal men meer connectie krijgen met hun straat. Ook is er potentie om hier diverse nieuwe functies te verwezenlijken.

G6

Mogelijke variaties

G8 126 99

G7

G9

De ideale toekomst

Gewenst toekomstbeeld 127

Het tussengebied Tussen de vier assen door is een zeer intiem leefgebied. Bestaande uit kleinere straten en veelal oudere maar goed onderhouden woningen. In dit gebied zijn diverse kleine pleintjes en parkjes, echter ervaar je deze nauwelijks wanneer je door het gebied heen gaat. Deze zijn veelal verborgen en weggestop. Wanneer de routing naar deze plekken verbeterd, zullen deze plekken hun potentie kunnen benutten. Hiervoor zijn diverse oplossingen mogelijk: Model I - Auto te gast Door de auto niet meer op nummer een te zetten maar op de laatste plaats, wordt de straat terug gegeven aan de voetganger en fietser. Door het toepassen van het auto te gast principe wordt autoverkeer beperkt en zodoende ook de negatieve aspecten van het auto verkeer in de binnenstad.

Model II - Autovrij maken tussengebied Het autobezit in dit gebied is vrij laag, waardoor het auto vrij maken van het stadscentrum wordt vergemakkelijkt. De bewoners kunnen bijvoorbeeld in samenwerking met de gemeente voor een gereduceerd tarief parkeren in de omliggende parkeergarages. Hierdoor kan het tussengebied volledig autovrij worden en wordt er ruimte gecreĂŤerd voor ontwikkeling in de openbare ruimte.

Model III - CreĂŤren van een groene route Naast het autovrij maken van het tussengebied, kunnen ook alle groene gebieden, die zich in de binnenstad en de omliggende gebieden, aanwezig zijn, met elkaar verbonden worden. Door deze met elkaar te verbinden ontstaan interessante routes en zullen deze gebieden meer ontdekt en gebruikt worden.

128 99

1:5000

Groene clusters

Station Groen structuur

Intiem groen leefgebied

Model I

Model II

Model III

129

Het tussengebied Doordat er ruimte is gecreëerd in de straten, is er ook ruimte voor ontwikkeling in de straten, waardoor de straat terug wordt gegeven aan de bewoner. In deze herinrichting van de openbare ruimte is het bijvoorbeeld mogelijk om in het centrumgebied een integraal netwerk te maken tussen alle groenvoorzieningen en kan tegelijk worden verbonden met de voorgaande visie voor de oost west assen. Hierdoor word voor zowel de bewoner als bezoeker een interessant gebied gecreëerd en kan dit fungeren als begeleiding en oriëntatie in het gebied.

Spoorzone Spoorlaan

Dit groene netwerk kan zich ook op grotere schaal aanknopen op groenvoorzieningen buiten het stadscentrum, zoals aan het oostelijk gelegen Tivolipark als aan de Spoorzone. Hierdoor kan het stadscentrum zich op een groene manier verbinden aan de rest van de stad en biedt dit een leuke optie voor omwonende om zo naar haar stadscentrum te gaan.

Tivoli Park

1:5000

Creeeren van een groene route 130 99

Station Groen structuur

De ideale toekomst

k

Gewenst toekomstbeeld 131

De cityring Een versterking van de verbinding tussen het centrum, het station en de Spoorzone is een must in de opgave voor Tilburg centrum. Momenteel werkt het brede wegprofiel van de Spoorlaan, met al het gemotoriseerd verkeer, als zware barrière. Hiervoor zijn diverse oplossingen mogelijk: Model I - Verbeteren oversteek mogelijkheden Het verbeteren van voet- en feestgangers oversteek plaatsen die tussen noord en zuid lopen.

Momenteel ontbreken deze of liggen deze niet ideaal. Door uitnodigende oversteek plaatsen te maken zullen deze drie gebieden beter met elkaar verbonden worden.

FOTO HUIDIGE SITUATIE

Model II - Meer ruimte voor de mens Het profiel van de Spoorlaan wordt nu gedomineerd door de auto. Dit maakt de Spoorlaan enkel een transitie ruimte en geen verblijfsruimte. Wanneer er meer ruimte wordt gegeven aan zowel de voetganger als fietser heeft de Spoorlaan de potentie om ook een verblijfsruimte te worden en te dienen als centrale hub aan het station wat het centrum, het station en de Spoorzone met elkaar verbind.

Model III - Spoorlaan autovrij Het ideaal beeld om de drie gebieden met elkaar te verbinden en de Spoorlaan zelf te verbeteren is het auto vrij maken van de Spoorlaan. Door het auto vrij maken van de Spoorlaan ontstaat er een enorme ruimte wat veel potentie heeft. Een potentie voor deze ruimte is het ontwikkelen van een Spoorlaan promenade, wat als centrale oost - west kan dienen in het stadscentrum van Tilburg. Een levendige plek met een groot scala aan voorzieningen, wat tevens een werende werking heeft op auto gebruik.

G10

De ringbaan 132 99

Barriere doorbreken

Model I

Model II

G11

Model III

G12

G13 133

De cityring

De Burgemeester Bronkxlaan heeft momenteel een vergelijkbaar wegprofiel met het wegprofiel van de Spoorlaan, waardoor deze de verkeersdruk op kan vangen. Tevens is uitbreiding van een extra rijbaan op de Burgemeester Bronkxlaan ook mogelijk, door een rijbaan te creëren in de zeven meter brede groen strook die momenteel de rijwegen scheidt.

Dit heeft verder geen invloed op de bereikbaarheid van de gebieden, omdat de parkeergarages met deze ingreep nog steeds bereikbaar zijn.

Burgerme e

ster Bron kx

P

Station Cit yring noo rd / Sp

Gasthuis ring

Het ideaal beeld voor de Spoorzone is het verleggen van de noordelijke Cityring. Deze loopt momenteel via de Spoorlaan en heeft een grote barrière werking in het gebied. Wanneer deze wordt afgesloten voor gemotoriseerd verkeerd en via de Gasthuisring en de Burgemeester Bronkxlaan zal lopen, zal dit de barrière werking wegnemen in het gebied.

oorlaan

P

P

P

laan

Spoorzon e Station

Spoorlaan

P

P P 1:10000

1:10000

Station Afsluitenautoverkeer Focusautoverkeer

Huidige situatie

Ingrepen

Spoorlaan

Burgermeester Bronkxlaan

Door deze ingreep ontstaat er ruimte en rust op de Spoorlaan waardoor ontwikkeling mogelijk is.

Hier zou een stadspromenade ontwikkeld kunnen worden, wat van de Spoorlaan een levendig gebied kan maken, waar wonen, werken en Leisure gecombineerd wordt, zowel in de gebouwen als in de openbare ruimte. Dit zal een prettig entree voor Tilburg creëren en biedt mogelijkheden voor een duidelijke geleiding naar de diverse omliggende gebieden. Tevens zal het stadscentrum hierdoor autovrij kunnen worden gemaakt, wat beperkt toegankelijk is voor bewoners. Het auto bezit is al vrij laag in het gebied en het huidig parkeren kan worden opgelost in de omliggende parkeergarages, zoals al aan de zuidelijke zijde van het stadscentrum wordt toegepast.

134 99

De ideale toekomst

Spoorzon e

P

Station

Spoorlaan

P

P

P

P P

P

1:10000

Nieuwe situatie

Spoorzon e

P

Station Spoorlaan

Promena de

P

P

P

P

1:10000

P P Station Promenade

Spoorlaan promenade

Gewenst toekomstbeeld 135

Conclusie In de vernieuwde strategie voor centrum Tilburg wordt het volledige centrum gebied toegankelijker gemaakt voor non gemotoriseerd verkeerd en worden het centrum, het station en de spoorzone met elkaar gekoppeld. De strategie bestaat vier verschillende ingrepen, die elke verschillende model opties hebben: • De noord - oost assen Het versterken van de identiteiten van de noord - zuid assen en daarmee het stadscentrum, stationsgebied en de Spoorzone met elkaar verbinden.

• De oost west assen De oost - west assen transformeren naar goede functionerende secundaire verbindingen voor fietsers en voetgangers, • Groene routes De leefbaarheid en ervaring van het woongebied versterken, • Spoorlaan promenade Cityring noord omleiden via de Burgermeester Brokxlaan en de oude cityring transformeren naar een stads promenade Al deze ingrepen kunnen los van elkaar geïmplementeerd worden, echter versterken deze elkaar allemaal en kunnen ook te samen worden toegepast. Elk van deze ingrepen hebben ook te maken met de gaten in het stedelijk weefsel die zullen worden opgevuld. Hierbij is het gebruik van de yup fundamenteel om de binnenstad verder te kunnen ontwikkelen. Met deze ingrepen zullen de Spoorzone, het centraal station en het stadscentrum beter met elkaar verbonden worden, een prettigere ervaring creëren voor de gebruiker en zal er een bruisender 21e eeuws stadscentrum ontstaan. In de hier opvolgende pagina’s wordt er per ingreep dieper op ingegaan hoe deze werken en wat hun effecten zijn.

Spoorlaan

II I

IV III

X

1:10000

Station Oost - west as

1:10000

Noord - zuid assen

Oost - west assen

Spoorzon e

P

Station Spoorlaan

Promena de

P

P

1:10000

Groene routes 136 99

Station Noord - zuid as Knots Openbaar groen

Station Groen structuur

P

P

1:10000

P P Station Promenade

Spoorlaan promenade

Welke strategie voor centrum Tilburg

X

1:5000

Station Noord - oost as Ringweg Oost - west as Knots Openbaar groen Nieuw centrum

Alle ingrepen samen 137

Strategie - Tilburg & Young urban professionals

8

138 99

H8. Welke locatie heeft de sterkste potentie voor gentrificatie?

In dit hoofdstuk worden de theorie en wensen van de young urban professionals met de praktijk gekoppeld. Zo wordt er gekeken naar welke reikwijdte vanaf het centrum in Tilburg voldoet aan de wensen van young urban professionals.

Hierna wordt er ingezoomd op dit gebied om een overzicht te krijgen op het stedelijk weefsel. Er wordt gekeken hoe het stedelijk weefsel in elkaar zit, waar er gaten in het stedelijk weefsel zitten die mogelijkheden bieden voor gentrificatie en welke locaties aan kunnen sluiten op de gemaakte stedelijke visie. Hierop volgend wordt een locatie uitgezocht voor het gentrificatie en ontwikkel proces.

139

Locatie wensen van de young urban professional

Het stadscentrum is merendeels goed bereikbaar vanuit andere stadsdelen door middel van alle vormen van verkeer. Echter willen de young urban professionals op een maximale loop afstand van tien minuten van het stadscentrum wonen. Dit is weergegeven in de kaart hiernaast. In deze radius zal een gentrificatie ontwikkeling met betrekking tot young urban professionals moeten plaats vinden.

Cup

Achtergrond HBO Diploma

Jaar contract Werkloos â‚Ź 500,Woonwensen

Het is duidelijk geworden in hoofdstuk 1 dat de young urban professional vooral dicht bij het stadscentrum en haar voorzieningen wilt wonen.

Het is duidelijk dat de doelgroep hier zou moeten landen.

0,3 per huishouden Onzeker over woonsituatie

Naast het stadscentrum

Appartement

Openbaar vervoer

50 m2 -100m2

Werken vanuit huis

â‚Ź 750,-

Supermarkt

Locatie in de stad 140 99

Tilburg Industrie Wonen Centrum

Locatie wensen van de young urban professional Het netwerk in en rondom het stadscentrum bestaat uit meerdere lussen met een bepaald soort typologie aan voorzieningen. Vanaf het station loopt er een lus met bedrijfigheid, wat overloopt in horeca en uiteindelijk in detailhandel. Aan de andere zijde, de Heuvel, zijn vooral horeca gelegenheden geclusterd in een lus. Tussen deze lussen bevind zich een woongebied, wat een perfecte locatie zou zijn voor young urban professionals.

1:5000

Station Wonen Detailhandel Kantoor Horeca Cultuur Openbaar groen

Locatie in de stad 141

Potentiele ontwikkel locaties In het netwerk van het stadscentrum en stationsgebied liggen een aantal potentiele ontwikkel gebieden. Deze gebieden worden momenteel veelal gebruikt voor maaiveld parkeren en zorgen voor een onprettige sfeer in haar directe omgeving. Ten eerste zijn dit gaten in het netwerk van de stad en ten tweede worden deze gaten opgevuld met geparkeerde auto’s De niet uitgelichte gebieden zijn plekken waar niet alleen geparkeerd wordt maar ook een verblijfsfunctie hebben maar deze niet optimaal benutten.

• • • • • •

4 Spoorlaan

6

1

1 - Betaald parkeerveld 2 - Parkeerveld voor kantoor 3 - Veld waar men een parkeerplek kan huren 4 - Fietsenstalling en ongebruikte ruimte 5 - Betaald parkeerveld 6 - Parkeerveld voor kantoren

Plek 1 & 3 zijn een mogelijke ontwikkel plekken, echter valt deze tussen allemaal gebouwen in en zal bouw hier moeizaam zijn en ligt deze niet direct aan een van de te ontwikkelen assen.

2 5

3

Plekken 2 & 6 vallen af voor directe ontwikkeling, omdat deze in beheer zijn van private eigenaren die deze niet snel zullen verkopen.

Plek 4 is een mogelijke ontwikkelplek, in beheer van de gemeente, echter is deze locatie zeer groot.

Plek 5 is een mogelijke ontwikkelplek, valt direct aan een as en heeft voldoende ruimte om te ontwikkelen en is niet dusdanig groot dat ontwikkeling in voor deze doelgroep een te groot risico zal zijn, de ideale locatie.

142 99

1:5000

Gaten in het stedelijk weefsel

Station Gaten weefsel

De leegte van de auto opvullen

1

2

3

4

5

6 143

Conclusie De locatie voor ontwikkeling van een van de noord - zuid assen en een gentrificatie proces met young urban professionals op een locatie die voldoet aan hun wensen is de Magazijnstraat heeft de meeste potentie. Noord oosterlijk gelegen van het stadscentrum is zij nu een erg anonieme straat, veelal alleen gebruikt om toegang te krijgen voor de parkeergarage onder het Pieter Vreedeplein.

Zo is er geen enkele rekening gehouden voor voetgangers in het gebied, waardoor men deze straat niet snel zou gebruiken.

In deze straat liggen, naast de parkeer garage van het Pieter Vreedeplein, ook twee maaiveld parkeerplekken. Een hiervan wordt reeds ontwikkeld en voor het tweede parkeerveld zijn er nog geen concrete plannen. Het is een bedrijf die beide parkeervelden beheerd en ook een van deze parkeervelden ontwikkeld. Dit betekend dat de eigenaar open staat voor ontwikkeling op de parkeervelden.

Spoorlaan

Dit zal een zeer goede en gewilde locatie zijn voor de doelgroep. De ligging is ideaal, alle gewenste voorzieningen zijn in de buurt en het openbaar vervoer is op loop afstand.

Door deze straat te ontwikkelen met betrekking tot young urban professionals zal deze van een anonieme grijze auto straat naar een levendige straat veranderen, waar wonen, werken en recreatie worden gemengd. Ook zal er een versterking plaats vinden van de verbinding tussen het stadscentrum, het station en de spoorzone.

1:5000

Ligging in de stad 144 99

Locatie Station Wonen Detailhandel Kantoor Horeca Cultuur Openbaar groen

Locatie Keuze

Ligging in de buurt 145

Strategie - Tilburg & Young urban professionals

9

146 99

H9. Welke actoren spelen mee in de ontwikkeling?

Omdat er in ontwikkeling altijd meerdere partijen betrokken zijn is het noodzakelijk om deze partijen in kaart te brengen. Na onderzoek is gebleken dat er vijf hoofdpartijen zijn in de ontwikkeling van de Magazijnstraat, deze zijn: - De projectontwikkelaar - De gemeente - De beheerder - Het ontwerpbureau - De toekomstige gebruikers In dit hoofdstuk wordt er dieper ingegaan op deze actoren. Er wordt gekeken wie zij zijn, wat hun belangen en wensen zijn in een ontwikkeling en welke rol zij hierin zullen spelen. Het hoofdstuk word afgesloten met een conclusie en ontwikkelmethode.

147

De eigenaar & projectontwikkelaar De eigenaar van het plangebied is Van de Ven Bouw en Ontwikkeling Tilburg, een bedrijf dat zich specialiseert in zowel projectontwikkeling als bouw. Dit bedrijf is zeer actief in en rondom Tilburg. Zo zijn zij momenteel bezig met diverse bouwprojecten in en rondom de Spoorzone en het stadscentrum van Tilburg. Dit betekend dat zij zeer bekend zijn met zowel de markt als de huidige situatie in Tilburg.

Een ander belangrijk aspect aan het bedrijf zelf tegen over de CUB’s is dat zij zich richten op duurzame bouw. Onder duurzaam verstaan zij niet alleen hoe milieu vriendelijk het gemaakte bouwwerk is maar ook de sociale aspecten, veiligheid, verzorging en bewustzijn tijdens de bouw zelf wordt in de gaten gehouden tijdens het bouwproces. Een verantwoorde manier van bouwen.

Van de Ven Bouw en Ontwikkeling Tilburg heeft het plangebied in de Magazijnstraat in eigendom en willen dit graag ontwikkelen, echter zijn hier nog geen concrete plannen voor. Dit betekend dat in theorie alle opties nog open zijn voor het plangebied, mits er een goed gefundeerd plan wordt opgesteld voor het gebied.

I1 148 99

Belangen

Rol in ontwikkeling

Wensen

I2 De projectontwikkelaar heeft een groot belang bij de ontwikkeling van het plangebied.

Dit komt vooral omdat voor deze partij de financiële risico’s en/of winsten het grootst zijn. Dit betekend dat deze partij overtuigt moet zijn van de gemaakte plannen, waarbij de projectontwikkelaar zo min mogelijk risico loopt en het grootst mogelijke financiële winst kan behalen. De projectontwikkelaar heeft dus vooral een financieel belang.

I3 Naast het financiële aspect heeft Van de Ven geen concrete wensen. Zij geven zelf aan dat door de geldende parkeer norm binnen het stadscentrum er weinig opties zijn naast sociale woningbouw. Momenteel mogen er volgens het bestemmingsplan veertig woningen worden gebouwd op het plangebied. Deze woningen mogen een maximale bouwhoogte hebben van vijftien meter met een eventuele kap met een hoogte van vier meter. Echter sluiten zij andere plannen niet uit, zolang er maar een ontwikkeling plaats vindt wat financieel positief is voor de projectontwikkelaar. Dit betekent de project ontwikkelaar geen specifieke wens heeft voor het plangebied, naast een ontwikkeling waarbij er winst wordt gegenereerd.

I4 De rol van de projectontwikkelaar binnen het ontwikkelproces is het goedkeuren van de plannen, alle vergunningen te regelen, afspraken te maken met alle betrokken partijen en de bouw verzorgen.

149

De gemeente De rol van gemeente Tilburg binnen dit proces is zeer belangrijk. Zij zal moeten instemmen met de denkwijze van de strategie als voor de plannen voor het plangebied zelf. Zo zal er een bestemmingswijziging aangevraagd moeten worden voor het plangebied. Een bestemmingsplanwijziging zal er niet komen wanneer de gemeente het niet eens is met de gemaakte plannen.

Hierom is het essentieel om transparant te zijn met de gemeente om zo de belangen van de projectontwikkelaar als zowel de gemeente met elkaar tegemoet te komen.

Na verkennende gesprekken met het hoofd van de afdeling stedenbouw Tilburg zijn er een aantal interessante zaken naar voren gekomen. Zo ziet de gemeente in dat de gebruikelijke parkeernorm wat geldt bij nieuwbouw projecten in de stad niet altijd even wenselijk is. Ook zij hebben geconcludeerd, net zoals eerder in dit verslag, dat er zowel een parkeerplaats overschot is in de binnenstad als dat het op maaiveld parkeren onwenselijk is. Tijdens dit gesprek gaf de gemeente ook aan dat het mogelijk is om de gehele parkeernorm te schrappen voor dit plangebied, mits er afspraken worden gemaakt met de naastgelegen parkeergarage.

Deze afspraken met de parkeergarage zouden betekenen dat de toekomstige bewoners, tegen een lager dan gebruikelijke vergoeding, kunnen parkeren in de parkeergarage aan het eind van de Magazijnstraat. Hieruit valt te concluderen dat de gemeente positief kijkt tegen de ideeĂŤn voor ontwikkeling op het plangebied.

I5 150 99

Belangen

Rol in ontwikkeling

Wensen

I6

I7

I8

Het belang van de gemeente met de ontwikkeling is dat het een positieve ontwikkeling is voor zowel, straat, wijk als stad. Voor de gemeente is het essentieel dat de ontwikkeling niet tegen vigerende plannen ingaat en de visie van de gemeente versterkt. Het grootste belang van de gemeente is een positieve ontwikkeling. Of in andere woorden een beter gebruik van het grond dan voorheen, waar veel mensen baat bij hebben.

Een grote wens van de gemeente is dat de binnenstad autovrij/luw wordt de aankomende jaren en dat de loopbaarheid en fietsbaarheid in het centrum wordt verbeterd. Andere wensen van de gemeente zijn het versterken van de diverse identiteiten in de binnenstad en het toevoegen van groen.

De voornaamste rol van de gemeente is het goedkeuren van de gemaakte plannen en het afgeven van vergunningen.

151

De beheerder - woningbouwcorporatie Vanwege de stagnerende huizenmarkt, als zowel de wensen van de yuppen, is het nodig dat er een beheerder komt voor de te ontwikkelende panden op het plangebied. De panden op het plangebied moeten namelijk de verhuur in. De faciliterende rol van de beheerder zal zorgen voor het verhuur van de panden en zal er voor moeten zorgen dat de panden worden verhuurt aan de aangewezen gebruikers. Zij moet er dus voor zorgen dat de correcte doelgroep gebruik zal maken van het plangebied.

Omdat de beheerder de panden over zal moeten nemen na de bouw is het belangrijk dat deze er al in een vroeg stadia bij wordt betrokken. Dit wilt zeggen na het goedkeuren van de plannen door zowel de projectontwikkelaar als eventueel de gemeente. Hierdoor ontstaat er zekerheid bij alle partijen en zal de daadwerkelijke ontwikkeling sneller en vloeiender kunnen verlopen.

Een eventuele beheerder is WonenBreburg. Na contact te hebben gehad met WonenBreburg over het doelgroep onderzoek en de plannen hebben zij interesse getoond hierin. Zij zien namelijk ook in dat er een gat in de markt is gevallen voor deze doelgroep en hebben tot op heden hier nog niet op in kunnen spelen.

I9 152 99

Belangen

Rol in ontwikkeling

Wensen

I10

I11

I12

Een belang voor de verhuurder is zekerheid hebben van het verhuur van de objecten. Het is daarom essentieel dat er hier in een vroeg stadium duidelijkheid over kan ontstaan, zodat zij geen pand in beheer nemen wat zij niet kunnen verhuren. Dit is dus een financieel belang.

De wensen van WonenBreburg zijn onder andere het kunnen aanbieden van woningen voor iedereen.

Hoewel WonenBreburg vooral inspeelt op de vraag naar sociale huurwoningen willen zij ook graag inspelen op andere bevolkingsgroepen.

De rol van de beheerder is het linken van de objecten met de gebruiker. Wanneer de beheerder in een vroeg stadium bij de ontwikkeling wordt betrokken, kan zij eerder opzoek naar eventuele gebruikers. Wanneer zij kan aantonen deze makkelijk te vinden, kan dit betekenen op een gemakkelijker ontwikkelproces.

153

Het ontwerpbureau De rechten voor het ontwerpen van het plangebied liggen bij Bo2, bureau voor architectuur en stedenbouw. Dit bureau zal de ideeĂŤn moeten door vertalen naar concrete bouwplannen en aangeven bij de projectontwikkelaar wat wel en niet mogelijk is.

Het bureau heeft zich al meerdere malen bewezen op vlak van architectuur, stedenbouw, duurzaamheid en stelt zich proactief op en denkt mee.

I13 154 99

Belangen

Rol in ontwikkeling

Wensen

I14

I15

I16

Het is voor het ontwerpbureau belangrijk om een goede uitwerking te kunnen maken van de plannen die aansluiten bij hun identiteit.

Dit betekend dat de projectontwikkelaar en de ontwerpers op een lijn moeten zitten over wat er gebouwd moet worden en hoe dit er uit komt te zien.

Een wens van het ontwerpbureau is dat zij de vrijheid heeft om van de te ontwerpen objecten zowel een esthetisch mooi als duurzaam iets kunnen maken.

De rol van het ontwerpbureau is het vertalen van de ideeĂŤn naar bouwplannen, in een zo esthetisch mooi en goed functionerend iets, wat betaalbaar is. Tijdens de ontwikkeling zelf is het bureau verantwoordelijk voor de directievoering en bewaakt de planning, de kosten en de kwaliteit.

155

De toekomstige gebruikers De toekomstige gebruiker is essentieel zowel tijdens als na het proces. Tijdens het proces is het mogelijk, mits er een beheerder is vastgesteld, om toekomstige gebruikers te vinden. Wanneer deze voor de concrete bouw gevonden zijn, is het mogelijk om hiermee in dialoog te gaan, om zo de gemaakte plannen te toetsen.

Door op deze manier te werken zal er niet per definitie gebouwd worden voor de bouw maar zal er gebouwd worden specifiek aan de wensen van de gebruiker. Dit kan vele voordelen hebben doordat dit de zekerheid van succes van gentrificatie kan beĂŻnvloeden. Wanneer de behoeften van de toekomstige bewoners zo veel mogelijk kunnen worden meegenomen in de planvorming zal deze niet achter de feiten aan lopen.

Ook zal de toekomstige bewoner het gevoel krijgen meer invloed te hebben op de beslissingen die uiteindelijk haar leefomgeving kunnen gaan beĂŻnvloeden. Dit zal ook de drang naar individualiteit beantwoorden.

Yup

I17 156 99

Belangen

Rol in ontwikkeling

Wensen

I18

I19

I20

De toekomstige gebruiker heeft de hoogste menselijke belangen bij een succesvolle ontwikkeling, want zij moet uiteindelijk gebruik gaan maken van het te plangebied. Het is daarom belangrijk om rekening te houden met de wensen van de toekomstige gebruiker, want dit heeft direct invloed op de haalbaarheid van het plangebied.

De wensen van de bewoners zijn het hebben van een woning in of rond het stadscentrum. Deze moet gelegen zijn bij diverse voorzieningen zoals een supermarkt, bakkerij, winkels en openbaar vervoer. De woning moet tussen de 50 en 100m2 groot is. Met een maximale huurprijs van 1000 euro per maand.

De toekomstige bewoner kan een belangrijke rol spelen om zekerheid van ontwikkeling te garanderen. Wanneer deze vroeg wordt meegenomen in het ontwikkelproces kunnen haar ideeĂŤn worden meegenomen in het ontwerp en kan men al zekerheid creĂŤren van het verhuur van de objecten.

Wanneer het plangebied positief wordt ontwikkeld in de ogen van de toekomstige gebruiker, zal zij hier willen vestigen, zal er geen leegstand komen en is het mogelijk dat dit invloed kan hebben op de prijzen van de bouwwerken op het plangebied.

157

Om ontwikkeling in goede banen te leiden is het verstandig om van te voren een plan van aanpak, of ontwikkelmethode op te stellen. Hiermee kan er een beeld worden geschept hoe er ontwikkeld kan worden en wanneer er betrekking is op welke actoren. Een gewenste scenario ziet er als volgt uit: 1 - De eigenaar en project ontwikkelaar hebben een stuk grond wat zij graag willen ontwikkelen.

2 - Bo.2 wordt ingehuurd om het plangebied te onderzoeken en ideeën te schetsen.

3 - Hun bevindingen en ideeën leggen zij voor aan de gemeente, om haalbaarheid te toetsen.

4 - Hun bevindingen en ideeën leggen zij voor aan diverse woningbouw instanties, om zo interesse te wekken en een eventuele beheerder te vinden.

5 - De ideeën samen, ondersteunt met het onderzoek worden voorgelegd aan de projectontwikkelaar ter goedkeuring.

6 - Wanneer de projectontwikkelaar haar goedkeuring heeft gegeven, kan Bo.2 haar plannen verder uitwerken.

7 - De uitgewerkte plannen gaan naar de gemeente om deze door te nemen en worden eventueel aangepast.

158 99

Actoren

Conclusie

1 Tijd

2

3

4

5

6

7

De ontwikkelmethode 8 - Met de goedkeuring tot ontwikkeling wordt er weer contact gemaakt met de diverse woningbouw instanties en wordt er een beheerder gezocht.

Yup

9 - De gevonden beheerder gaat op haar beurt weer opzoek naar geïnteresseerde gebruikers.

10 - Bo.2 gaat om tafel met geïnteresseerde bewoners en schetsen verdere ideeën uit met hun.

11 - Al deze plannen gaan terug naar de projectontwikkelaar voor een laatste goedkeuring.

Yup

12 - Nu gaan de plannen naar de gemeente voor het aanvragen van een bouwvergunning en kan de bouw starten wanneer deze er is.

13 - Wanneer de bouw start kan de beheerder opzoek naar eventueel extra benodigde gebruikers.

14 - Wanneer de bouw voltooid is en de objecten uit handen worden gegeven aan de beheerder kunnen de gebruikers intrekken in de objecten.

8

9

10

11

12

13

14

159

Conclusie Het is hiermee duidelijk dat een groot scala aan actoren meespelen in dit ontwikkelproces en elk hun eigen belangen en wensen hebben. Aan de ene kant is geld een groot belang en aan de andere zij is het leefbaarheid. Hierin moet een balans worden gevonden tijdens de ontwikkeling.

Er zijn vijf hoofdpartijen die mee zullen werken aan het proces, deze zijn: - De projectontwikkelaar - De gemeente - De beheerder - Het ontwerpbureau - De gebruiker Wat belangrijk is, is dat er goede communicatie is tussen alle partijen en dat hun belangen en wensen zoveel mogelijk worden gerespecteerd.

Op deze manier kunnen de ideeĂŤn worden omgevormd naar concrete plannen en uiteindelijk tot een ontwikkeling van het plangebied.

160 99

Yup

Belangen

Rol in ontwikkeling

Wensen

De projectontwikkelaar - Financiele winst

De projectontwikkelaar - Ontwikkeling wat winst gegenereerd

De gemeente - Verbetering van het gebruik van het grondgebied

De gemeente - Versterken voetganger en fietser - Minder gericht op de automobilist - Versterken identiteiten binnenstad - Meer groend

De beheerder - Financiele haalbaarheid Het ontwerp bureau - Identiteit De gebruiker - Woningen op maat - Een goede leefomgeving

De beheerder - Faciliteren iedereen

van

woningen

Het ontwerp bureau - Vrijheid - Duurzaamheid De gebruiker - Wonen in of naast het centrum - Nabij voorzieningen - Tussen de 50 en 100m2 - Maximale huurprijs 1000 euro

voor

De projectontwikkelaar - Juridisch aspect - Management De gemeente - Goedkeuren plannen - Afgeven vergunningen De beheerder - Het linken van gebruikers aan de objecten Het ontwerp bureau - Vertalen van ideeen naar bouwplannen - Directievoering De gebruiker - Meedenken in ontwerp proces - Zekerheid van verhuur geven

161

Onderzoeksresultaten Fase III - Strategie Welke strategie voor centrum Tilburg?

Welke locatie heeft de sterkste potentie?

In de vernieuwde strategie voor centrum Tilburg wordt het volledige centrum gebied toegankelijker gemaakt voor non gemotoriseerd verkeerd en worden het centrum, het station en de spoorzone met elkaar gekoppeld. De strategie bestaat vier verschillende ingrepen, die elke verschillende model opties hebben:

De locatie voor ontwikkeling van een van de noord - zuid assen en een gentrificatie proces met young urban professionals op een locatie die voldoet aan hun wensen is de Magazijnstraat heeft de meeste potentie. Noord oosterlijk gelegen van het stadscentrum is zij nu een erg anonieme straat, veelal alleen gebruikt om toegang te krijgen voor de parkeergarage onder het Pieter Vreedeplein.

Zo is er geen enkele rekening gehouden voor voetgangers in het gebied, waardoor men deze straat niet snel zou gebruiken.

• De noord - oost assen Het versterken van de identiteiten van de noord - zuid assen en daarmee het stadscentrum, stationsgebied en de Spoorzone met elkaar verbinden.

• De oost west assen De oost - west assen transformeren naar goede functionerende secundaire verbindingen voor fietsers en voetgangers, • Groene routes De leefbaarheid en ervaring van het woongebied versterken, • Spoorlaan promenade Cityring noord omleiden via de Burgermeester Brokxlaan en de oude cityring transformeren naar een stads promenade Al deze ingrepen kunnen los van elkaar geïmplementeerd worden, echter versterken deze elkaar allemaal en kunnen ook te samen worden toegepast. Elk van deze ingrepen hebben ook te maken met de gaten in het stedelijk weefsel die zullen worden opgevuld en is het gebruik van de yup fundamenteel.

162 99

Dit zal een zeer goede en gewilde locatie zijn voor de doelgroep. De ligging is ideaal, alle gewenste voorzieningen zijn in de buurt en het openbaar vervoer is op loop afstand.

Door deze straat te ontwikkelen met betrekking tot young urban professionals zal deze van een anonieme grijze auto straat naar een levendige straat veranderen, waar wonen, werken en recreatie worden gemengd. Ook zal er een versterking plaats vinden van de verbinding tussen het stadscentrum, het station en de spoorzone.

Welke actoren spelen mee in de ontwikkeling?

Het is hiermee duidelijk dat een groot scala aan actoren meespelen in dit ontwikkelproces en elk hun eigen belangen en wensen hebben. Aan de ene kant is geld een groot belang en aan de andere zij is het leefbaarheid. Hierin moet een balans worden gevonden tijdens de ontwikkeling.

Er zijn vijf hoofdpartijen die mee zullen werken aan het proces, deze zijn: - De projectontwikkelaar - De gemeente - De beheerder - Het ontwerpbureau - De gebruiker Wat belangrijk is, is dat er goede communicatie is tussen alle partijen en dat hun belangen en wensen zoveel mogelijk worden gerespecteerd.

Op deze manier kunnen de ideeën worden omgevormd naar concrete plannen en uiteindelijk tot een ontwikkeling van het plangebied.

Onderzoeksresultaten Fase III - Strategie - Tilburg & Young urban professionals

X

1:5000

Station Noord - oost as Ringweg Oost - west as Knots Openbaar groen Nieuw centrum

163

Fase IV - Stedenbouwkundig ontwerp De vierde fase van het onderzoek bestaat uit een stedenbouwkundige uitwerking. De vierde fase is opgedeeld in drie gedeelten waarin het volgende onderzocht is: •

Wat is de huidige situatie van het Magazijnkwartier?

Hierin wordt het gekozen gebied in zijn geheel onderzocht en wordt het plangebied afgekaderd. Hierna wordt er ingezoomd op het plangebied en wordt deze ruimtelijk ontleed.

•

Hoe vertaalt de strategie zich ruimtelijk door in het Magazijnkwartier?

Tijdens dit gedeelte komen alle bevindingen van de voorgaande fasen samen en worden doorvertaald naar een stedenbouwkundig plannen. De plannen bestaan uit een herinrichting van een van de noord - zuid assen en een gebiedsontwikkeling gericht op young urban professionals.

•

Welke gevolgen heeft de ontwikkeling op het Magazijnkwartier?

Eerst wordt er ingekeken naar een eventuele nabije toekomst en hoe gentrificatie van toepassing kan zijn op de ontwikkeling. Mocht gentrificatie op gang komen in het gebied zal uitbreiding gewenst zijn.

Hierom is het Magazijnkwartier nogmaals bekeken en worden eventuele uitbreidingsplannen verkent. Hier volgend tweeverschillende uitbreidingsplannen uit, die aansluiten op de oorspronkelijke herinrichtin en gebiedsontwikkeling.

164 99

H.10 - Wat is de huidige situatie van het Magazijnkwartier?

Huidige ontwikkelingen Magazijnkwartier Afbakening plangebied Analyse Magazijnkwartier - Infrastructuur - Entrees - Functies Conclusie hoofdstuk 4

P 165 P 166 P 168 P 170

P 176

H.11 - Hoe vertaalt de strategie zich ruimtelijk door in het Magazijnkwartier? P 179 Herinrichting Magazijnstraat P 180 - Stedenbouwkundig plan - Verkeersstromen - Parkeren, laden & lossen P 186 Ontwikkeling plandeel C - Stedenbouwkundigplan - Entrees - Bebouwing - Openbare ruimte P 196 Conclusie hoofdstuk 5 H.12 - Welke gevolgen heeft de ontwikkeling op het Magazijnkwartier?

Gentrificatie Mogelijke uitbreiding plandeel C - Model 1 - Model 2 Conclusie hoofdstuk 6

P 199 P 200 P 202

Conclusie fase IV - Stedenbouwkundig ontwerp

P 210

P 208

H10. Wat is de huidige situatie van het Magazijnkwartier?

Voordat er een ontwerp kan worden gemaakt is het essentieel om eerst te kijken naar het gebied waarin men moet ontwerpen en wat de context hiervan is. Dat wordt in dit hoofdstuk ontleed en uitgebreid.

Deze fase start met een overzicht op de huidige ontwikkelingen in de directe omgeving die van toepassing zijn met het plangebied. Hier bij aansluitend worden de exacte kaders van het plangebied vastgesteld.

Na de verduidelijking van de huidige situatie en wat het plangebied exact is, wordt er gekeken naar de ligging van het plangebied in de context.

Hierbij worden diverse lagen ontleed zoals; de infrastructuur en verkeersstromen, de entrees naar het plangebied, de morfologie samen met de voor en achterkanten van deze bebouwing, welke functies hierin zitten en de openbare ruimte. En dit wordt allen samengevat in een conclusie.

165

Huidige ontwikkelingen Magazijnkwartier De gaten in het gebied rond de Magazijnstraat, ook wel het Magazijnkwartier genoemd, is al in ontwikkeling. De grond rondom de Magazijnstraat is in eigendom van de project ontwikkelaar Van de Ven die deze ontwikkeld en is opgedeeld in drie deelgebieden. Van west naar oost: - Deelgebied A, is reeds opgeleverd en bestaat uit studenten huisvestigingen, - Deelgebied B, waar momenteel een appartementen complex met detailhandel op maaiveld wordt gebouwd, - Deelgebied C, waar nog geen concrete plannen voor zijn.

Deelgebied C is waar de voorkeur naar een ontwikkeling voor yuppen uit ging vanwege de goede locatie. De opgave voor dit stuk grond en de straat is:

J1

Situatie

J2

Deelgebied A

- Hoe moet de Magazijnstraat getransformeerd worden naar een goede noord zuid verbinding, die de behoeften vervult voor alle vormen van verkeersstromen?

- Wat er in deelgebied C moet komen, welke functies komen hier, wat is de systematiek, hoe staat dit in relatie tot de directe context en de stad?

J3

Ontwikkel deelgebieden 166 99

J4

Deelgebied A

Huidige ontwikkelingen Magazijnkwartier

J5

Deelgebied B

J6

Deelgebied B

J7

Toekomst schets 167

Afbakening plangebied Het gekozen gebied, oostelijk aan de Magazijnstraat is in handen van Van de Ven bouw en ontwikkeling en bestaat uit diverse percelen die aan elkaar zijn gelinkt. Het stuk grond is aan de Magazijnstraat kant 30 meter breed en 64 meter diep. Vanaf de noordelijke spoorlaan is er nog een doorsteek van 7,5 meter breed en 35 meter diep en heeft grofweg een oppervlakte van 2500 vierkante meter.

Momenteel dient het rondgebied als parkeerplaat en gaat er veel verkeer over. Zo ook van omwonenden. Rondom het plangebied is er sprake van vier vormen van recht van overpad waarbij in het ontwerp proces rekening moet worden gehouden. Zowel bij 1, 2 als 3 moet auto verkeer aan de aangegeven zijde kunnen oversteken over het perceel met hun perceel. Bij punt 4 moet er een mogelijkheid zijn om te kunnen laden en lossen met een kleine vracht auto of busje.

1 2 3

4

1:1250

Plangrenzen deelgebied A 168 99

Vrij te ontwikkelen Recht overpad

Afbakening plangebied

Huidige situatie deelgebied A 169

Analyse Magazijnkwartier De magazijnstraat is een belangrijke verkeersader.

Dit komt door zowel de Pieter Vreede garage, een van de parkeergarages voor bezoekers van het stadscentrum, als door het Pieter Vreede plein, met al haar voorzieningen. Auto’s kunnen de Magazijnstraat alleen bereiken via de Spoorlaan of Telegraafstraat vanuit westelijke richting. Hoewel de magazijnstraat maar vanuit een windrichting bereikbaar is, heeft dit een aardige verkeersdruk.

Naast de druk van de auto’s in en rondom de Magazijnstraat, lopen er twee belangrijke fiets assen langs de Magazijnstraat. Deze lopen over de Spoorlaan en de Telegraafstraat. Van de Magazijnstraat maken fietsers nauwelijks gebruik. Dit wordt veroorzaakt door de slechte verkeerssituatie in de Magazijnstraat, waarbij verkeersstromen niet verdeeld zijn.

1:2500

Parkeren

1:2500

Auto bewegingen

Wel wordt de Magazijnstraat veel door voetgangers gebruikt. Dit gebeurd niet omdat het hier plezierig wandelen is, maar vanwege hun begin of eind bestemming, namelijk de parkeerplaats en het stadscentrum.

1:2500

1:2500

Fiets bewegingen 170 99

Voetganger bewegingen

Infrastructuur

Telegraafstraat

Magazijnstraat

Magazijnstraat

Telegraafstraat

Magazijnstraat

Spoorlaan 171

Analyse Magazijnkwartier Het plangebied is voor alle verkeersstromen zowel vanaf de Magazijnstraat te bereiken als via de Spoorlaan. Het auto entree wat tussen het plangebied en de Magazijnstraat zit creëert vaak onhandige verkeerssituaties in de Magazijnstraat, veroorzaakt door mensen die het terrein willen verlaten of opkomen en hierdoor een file veroorzaken. Hier dient rekening mee te worden gehouden met het ontwerp van het plangebied of hier een auto ontsluiting wel wenselijk is.

Ook is het plangebied aan de noordzijde verbonden met de Spoorlaan. Dit is een vrij verborgen entree, wat een gevoel geeft van een privé oprit. Deze ontsluiting zorgt voor een simpele doorstroom met het verkeer op de Spoorlaan, doordat zij een eigen stukje invoeg strook heeft.

Een ontsluiting aan deze zijde van het plangebied kan hierom wenselijk zijn.

Ten Zuiden van het plangebied loopt een zeer fijnmazige structuur. Hoewel deze fijnmazige structuur openbaar toegankelijk is, is dit in privé handen en kan hier niet mee ontwikkeld worden.

Echter kan dit het plangebied op een menselijk manier verbinden met omliggende straten, mits er wordt onderhandeld met de eigenaar van het grond.

1:1250

Entrees 172 99

Entrees

Ontsluiting Magazijnstraat

Oprit vanaf het plangebied

Oprit naar het plangebied

Fijnmazig gebied

Fijnmazige ontsluiting

Fijnmazige ontsluiting 173

Analyse Magazijnkwartier Het Magazijnkwartier is qua functies alles behalve homogeen. Aan de noordelijke Spoorlaan kant zit er in de bebouwing vooral kantoren en woningen, veelal gecombineerd in dezelfde woning.

In de Magazijnstraat zelf is er een tweedeling aan functies. Aan de westelijke zijde van de Magazijnstraat wordt momenteel een blok gebouwd met op maaiveld detailhandel met daarboven diverse lagen met woningen. Aan de oostelijke zijde van de Magazijnstraat zijn momenteel diverse vormen van wonen. Deze woningen lopen tot in de Telegraafstraat door, ten zuiden van het plangebied. In de telegraafstraat zijn ook diverse horeca voorzieningen te vinden.

Omdat er een duidelijke tweedeling te zien is in de Magazijnstraat, met aan de westelijke kant detailhandel en wonen en aan de oostelijke kant kantoren/bedrijvigheid en wonen, is het verstandig om hierop aan te klikken, door op het plangebied een combinatie te maken van wonen en werken

1:1250

Functies 174 99

Station Wonen Detailhandel Kantoor Horeca Cultuur Plangebied

Functies

Detailhandel en wonen

Winkelhart

MKB’s

Wonen

Kantoren en Wonen

Studenten woningen 175

Conclusie Het kan worden geconcludeerd dat het Magazijnkwartier een zeer divers karakter en programma heeft. In en rondom het Magazijnkwartier lopen diverse belangrijke verkeersaders, zowel voor gemotoriseerd verkeer als voor non gemotoriseerd verkeer.

Dit wordt veroorzaakt door de ligging naast het stadshart en de parkeergarage van het centrum gebied. Al deze verkeersstromen maken van de Magazijnstraat een straat waar altijd beweging en leven is. Hoewel dit levendig is, zorgt dit soms ook voor chaotische en gevaarlijke verkeerssituaties, welke moeten worden aangepakt. Naast de straat zijn de gebouwen zo goed als altijd levendig. Dit komt door het diverse programma van wonen en werken, veelal in het zelfde pand.

Hoewel het Magazijnkwartier een zeer levendig gebied is, is het plangebied dit niet echt. Het ligt aan de Magazijnstraat en is omringt met achterkanten van woningen. Hoewel dit in eerste instantie kan worden gezien als een zwakte, heeft dit ook een potentie om een op zichzelf staand gebied te worden, midden in het Magazijnkwartier.

Dit gebied heeft een sterke potentie voor een ontwikkeling voor young urban professionals, omdat dit erg dicht bij het centrum met alle voorzieningen is gelegen. Wanneer er een opzichzelfstaand woongebied wordt gecreĂŤerd, waar young urban professionals vanuit huis kunnen werken, kan dit een start zijn van het gentrificeren van het oostelijke Magazijnkwartier.

1:1250

Analyse deelgebied A 176 99

Station Wonen Detailhandel Kantoor Horeca Cultuur Plangebied Fiets bewegingen Auto bewegingen Entrees

Conclusie

1:1250

Vrij te ontwikkelen Behouden

Plangrenzen deelgebied A 177

Het stedenbouwkundig ontwerp

11

178 99

H.11 Hoe vertaalt de strategie zich ruimtelijk door in het Magazijnkwartier Als antwoord op de onderzoeken en analyses worden in dit hoofdstuk diverse ontwerpen verbeeld. Zowel een ontwerp aansluitend op de strategie, een ontwerp gericht op de doelgroep en een ontwerp met deze twee ontwerpen samengevoegd.

In het eerste deel van dit hoofdstuk, Herontwikkeling Magazijnstraat, wordt het ontwerp gepresenteerd voor de Magazijnstraat. Deze is voortgekomen uit de strategie, waarin duidelijk werd dat het nodig was dat de noord - zuid verbindingen versterkt moest worden. Ook neemt deze diverse andere elementen mee uit de strategie, die al direct toepasbaar zijn, zoals de focus op langzame verkeersstromen en de straat terug geven aan de mens.

Hierop volgend wordt het ontwerp voor het plangebied tegen de Magazijnstraat gepresenteerd. Een woonwerk ontwikkeling voor young urban professionals, op een locatie die voldoet aan hun wensen.

Dit hoofdstuk wordt afgesloten met de herontwikkeling voor het magazijnkwartier. Hierin worden beide ontwerpen samengevoegd en vormen zo een geheel voor een herontwikkeling voor het Magazijnkwartier. Deze vormen samen de eerste stappen naar een gentrificatie proces en woongelegenheid voor young urban professionals.

179

Herinrichting Magazijnstraat Voor de herontwikkeling van de Magazijnstraat was het essentieel om haar zwakten te transformeren naar sterkten. Voorheen was de Magazijnstraat vooral gericht op auto bewegingen. Echter bevinden zich rond dit gebied ook de belangrijke verkeersstromen van voetgangers en fietsers die geen ruimte kregen in het oude profiel van de straat. Dit zorgde er onder andere voor dat er geen connectie was tussen de gebieden noordelijk en zuidelijk van de Magazijnstraat. Ook was het zuidelijke gedeelte van de straat vaak gevuld met vrachtverkeer wat hun goederen leverde aan de zuidelijk gelegen Pieter Vreedeplein.

at

Kaart magazijnstraat Magazijns tra

In het nieuwe ontwerp is er zowel ruimte gegeven aan de auto als voetganger en fietsers. Samen met een prettige inrichting van de straat, voorrang op langzame verkeersstromen en de nieuwe functies aan de westelijke bebouwing aan de Magazijnstraat, zal de functie van de straat transformeren van alleen een transitie straat naar een straat die ook een verblijfsfunctie heeft. De eerdere problemen van ladende en lossende vrachtwagens zijn aangepakt met dit ontwerp.

Hierdoor vormen de vrachtwagens geen gevaar meer, een hinderlijk straatbeeld vormen als een verbeterde manier voor laden en lossen.

Spoorlaan

Telegra af

straat

Telegraafstraat

Pieter Vreedeplein 1:1250

Stedenbouwkundigplan Magazijnstraat 180 99

kader plangebied Bebouwing Trottoir Autorijbaan Fietspad Parkeren Openbaar groen Boom

Stedenbouwkundigplan

Bovenaanzicht Magazijnstraat

Zuidaanzicht

Zichtlijn naar Pieter Vreede plein

Langzaam verkeer 181

Herinrichting Magazijnstraat Het autoverkeer kan de Magazijnstraat en de parkeergarage onder het Pieter Vreedeplein bereiken via de Spoorlaan, vanaf zowel de oostelijke als westelijke richting. Het vernieuwde profiel is conform aan de CROW richtlijnen een dubbele rijbaan in beide richtingen van 5,5 meter breed.

Niet alleen kan deze maatvoering de verkeersdruk in de Magazijnstraat aan, ook zal deze maatvoering er voor zorgen dat het auto verkeer minder snel zal rijden. Ook is er een extra uitweg gecreĂŤerd in de oostelijke Telegraafstraat richting de Heuvelring.

Deze is zowel bedoelt voor mensen die verkeerd zijn gereden en voor vertrekkend vrachtverkeer uit dit gebied.

at Telegra af

straat

Telegraafstraat

Pieter Vreedeplein 1:1250

Verkeersstromen 182 99

Heuv elrin g

Waarbij in het oude profiel van de Magazijnstraat de voetganger letterlijk aan de zijkant werd geschoven met een enkele meter voetpad, heeft zij nu een prominente plaats gekregen in het vernieuwde straatprofiel. Aan de westelijke zijde van de Magazijnstraat, langs de plint met diverse voorzieningen, is er 5 meter voetpad ontworpen.

Aan de weerszijde van de straat krijgt zij 3,2 meter.

Hierdoor zal de straat beloopbaar worden en kan zij dienen als zowel transitie als verblijfsplaats.

Magazijns tra

De fietsverbindingen in en rondom de Magazijnstraat zijn nu met elkaar verbonden.

Zowel de fietsverbinding van de Spoorlaan, Telegraafstraat als de Heuvelring zijn nu direct verbonden aan de Magazijnstraat. Ook heeft zij een plek gekregen in de Magazijnstraat zelf door middel van een fietspad van 2 meter breed, waarbij fietsers beide richtingen op kunnen rijden. Doordat het fietspad van de auto rijbaan is gescheiden door middel van een groenstrook creĂŤert dit naast een veiliger fietspad ook een fijnere ervaring.

Spoorlaan

Fiets beweging Auto beweging Bebouwing Trottoir Autorijbaan Fietspad Parkeren Openbaar groen Boom

Verkeersstromen

3.2 m

2m

1m

x5.5 m

Doorsnede magazijnstraat

5m.

Noordelijke richting

Zuidelijke richting 183

Herinrichting Magazijnstraat Voorheen was er in de Magazijnstraat een probleem met het vrachtverkeer wat haar vracht loste aan de zuidzijde van de straat. Voor dit vracht verkeer zijn er twee laad en los plekken gecreĂŤerd, beide aan de zuidzijde van de Magazijnstraat en in de Telegraafstraat.

Spoorlaan

De eerste laad en losplek, westelijk van de Magazijnstraat, is gericht op de kleinere vrachtwagens. Dit stuk rijbaan wordt naast het vrachtverkeer alleen gebruikt door de bewoners van de westelijke bebouwing van de Magazijnstraat en heeft een zeer lage verkeersdruk.

Magazijns tra

Heuv elrin g

Door het ontwerpen van een eigen laad en los plek voor het vrachtverkeer in de straat zijn de gevaarlijke en rommelige situaties verwijderd, wat de beleving van de straat ten goede komt.

at

In de oostelijk gelegen Telegraafstraat is er in het vernieuwde profiel en langwerpig laad en los strook ontworpen voor het grotere vrachtverkeer.

Zij kunnen deze laad en los strook bereiken door de Magazijnstraat in te rijden vanaf de Spoorlaan en de oostelijke Telegraafstraat in te rijden. Nadat het vrachtverkeer haar vracht heeft gelost kan zij door de oostelijke Telegraafstraat heen rijden richting de Heuvelring.

Telegra af

straat

Telegraafstraat

Zuidelijk kan het auto verkeer nog steeds makkelijk de parkeergarage bereiken, door noordelijk aan te rijden en zuidelijk weg te rijden.

Pieter Vreedeplein 1:1250

Parkeren, laden & lossen 184 99

Laden en lossen Ingang garage Bebouwing Trottoir Autorijbaan Fietspad Parkeren Openbaar groen Boom

Parkeren, laden & lossen

Bovenaanzicht

Laden & Lossen 185

Ontwikkeling Magazijnkwartier plandeel C Het oude parkeerterrein wat oostelijk gelegen is aan de Magazijnstraat is her ontworpen naar een woongelegenheid voor young urban professionals.

Centraal gelegen naast het centrum gebied van Tilburg met alle gewenste functies op loopafstand.

Spoorlaan

Het plan is opgebouwd uit drie massa’s; - Een appartementen complex parallel aan de Magazijnstraat, bestaande uit twintig wooneenheden.

Het plan is zo ontworpen dat zij aan westzijde met een grote massa aansluit aan de Magazijnstraat.

De eenheden in dit appartementen blok zijn van dusdanig formaat dat het ook mogelijk is om te werken vanuit huis. Zo is er ook de mogelijkheid om in de plint te vullen met diverse functies naast wonen. Denk bijvoorbeeld aan bedrijvigheid aan huis, wat de Magazijnstraat levendiger maakt.

Achter deze massa is een zeer persoonlijke en knusse leefwereld ontworpen voor de young urban professional. De woningen zijn rondom een groene semi openbare ruimte gesitueerd, wat het hart is van het plan en zijn hierop gericht.

Magazijns tra

at

- Rijwoningen in het hart van het plangebied, bestaande uit negen wooneenheden samen met een massa bedoeld voor bergingen.

1:1250

Stedenbouwkundigplan plandeel C 186 99

Plangebied Nieuwe bebouwing Bestaande bebouwing Trottoir Autorijbaan Fietspad Parkeren Groene pocket Boom

Stedenbouwkundig plan

Stedenbouwkundigplan plandeel C 187

Ontwikkeling Magazijnkwartier plandeel C Het plangebied is op twee manieren ontsloten met de buitenwereld. Alle vormen van verkeer kunnen het plangebied bereiken via de Spoorlaan. Via deze steeg kunnen bewoners met een auto het plangebied bereiken en hun auto parkeren en verder lopen naar hun woning. Dit geldt ook voor fietsers, die via deze steeg het gebied kunnen bereiken en hun fiets kunnen stallen in hun berging of fietsenrekken op maaiveld.

at Magazijns tra

Ook is het plangebied ontsloten met de Magazijnstraat. Zuidelijk van het appartementen complex aan de Magazijnstraat is een doorsteek voor langzaam verkeer gemaakt die beide gebieden verbinden. Deze doorsteek geeft vanaf beide gebieden een interessante zichtlijn.

Vanuit het plangebied ziet men de massa aan de westzijde van de Magazijnstraat met de voorzieningen in de plint. Vanuit de Magazijnstraat ken men de centraal gelegen groene pocket in het plangebied zien, wat mensen kan triggeren om te gaan ontdekken in dit gebied.

Spoorlaan

Op het plangebied zijn er momenteel 21 parkeerplekken geplaatst. Hoewel de huidige parkeernorm 1 parkeerplek per woning is, zijn uitzonderingen mogelijk bij Gemeente Tilburg.

Zo zijn er 20 vrije parkeerplekken voor bewoners en is er 1 parkeerplek gereserveerd voor een gemeenschappelijke elektrische auto voor de eenheden. Mochten er meer parkeerplekken nodig zijn is dit op te vangen in de parkeergarage onder het Pieter Vreedeplein.

1:1250

Entrees 188 99

Gemotoriseerd entree Nongemotoriseerd entree Plangebied Nieuwe bebouwing Bestaande bebouwing Trottoir Autorijbaan Fietspad Parkeren Groene pocket Boom

Entrees

Entree vanaf de Spoorlaan

Entree vanaf de Magazijnstraat 189

Ontwikkeling Magazijnkwartier plandeel C De massa parallel aan de Magazijnstraat is een appartementen complex, gericht op young urban professionals. De massa is 26 meter lang, 12 meter diep en heeft 5 bouwlagen. Per bouwlaag zijn er vier eenheden met een stramien van 5,4 meter en hebben elk een oppervlakte van 65 vierkante meter, conform aan de wensen van de young urban professional.

Op maaiveld niveau zijn de eenheden ontsloten op zowel op het binnengebied als aan de Magazijnstraat. Dit biedt de gebruiker de mogelijkheid om eventueel bedrijvigheid te voeren vanuit huis en kan zo zichzelf ook tentoonstellen aan de kant van de Magazijnstraat. Dit is een mogelijkheid en de keus is aan de gebruiker dit zo te doen of niet.

De boven gelegen eenheden zijn ontsloten aan het binnengebied via een galerij. De galerij sluit aan op een gemeenschappelijke ruimte waar het trappenhuis, lift en bergingen bevinden.

Deze gemeenschappelijke ruimte is op maaiveld ontsloten aan zowel het binnen terrein als de Magazijnstraat.

De appartementen aan de Magazijnstraat 190 99

Bebouwing

De appartementen aan de Magazijnstraat 191

Ontwikkeling Magazijnkwartier plandeel C De massa op het binnenterrein van het plangebied zijn beneden- bovenwoningen gericht op young urban professionals. De massa is 17 meter lang, 14 meter diep en heeft 3 bouwlagen. Per bouwlaag zijn er drie eenheden met een stramien van 5,5 meter en hebben een oppervlakte van 71 vierkante meter, conform aan de wensen van de young urban professional.

De woningen zijn ontsloten aan de westelijke kant van de massa, gericht op het groene binnen terrein. Intern is de woonkamer ook gesitueerd aan deze kant. Hierdoor brengt het de levendigheid in de woning en van het buitenterrein samen.

De slaap gedeeltes van de woningen worden gesitueerd aan de westelijke kant, de kant met het parkeerterrein.

De rijwoningen aan de groene pocket 192 99

Bebouwing

De rijwoningen aan de groene pocket 193

Ontwikkeling Magazijnkwartier plandeel C In het hart van het plangebied bevind zich een groene pocket. Hoewel deze semi openbaar is, is deze vooral bedoelt voor de bewoners en kunnen gezamenlijk een invulling kunnen geven aan deze ruimte. De oude en grote boom die aanwezig was op het oude parkeerterrein blijft behouden en vormt het middelpunt van de groene pocket. Deze is al vanaf de Spoorlaan en de Magazijnstraat te zien.

at Magazijns tra

Omdat langzame verkeersstromen belangrijk werden geacht in het ontwerp proces is er in het ontwerp voor de openbare ruimte hier rekening mee gehouden. De voetpaden uitnodigend door hun formaat en materialisering. Ook worden de voetpaden bij de massa’s nog eens verbreedt, door elke eenheid op maaiveld een extra stuk stoep te geven, die zij naar eigen smaak kunnen invullen.

Hierdoor zullen de grenzen tussen openbaar en privĂŠ vertroebelen en kan het plangebied een eigen karakter gaan vormen door middel van haar bewoners.

Spoorlaan

1:1250

Openbare ruimte 194 99

Openbare ruimte

Het groene binnenterrein

195

Conclusie Beide ontwerpen zijn puzzelstukjes tot het verbeteren van Tilburg op vlak van leefbaarheid, woningaanbod, verbinden van de stad en duurzaamheid. Hoewel deze los van elkaar geĂŻmplementeerd kunnen worden, zullen de ontwerpen elkaar versterken wanneer deze beide worden geĂŻmplementeerd. Het ontwerp voor het plangebied kan worden ontwikkeld zonder een ontwikkeling van de Magazijnstraat. Wanneer de Magazijnstraat wordt mee ontwikkelt in een de ontwikkelproces van het plangebied, zal de leefbaarheid van zowel het plangebied als het omliggende gebied verbeteren.

at Telegra af

straat

Telegraafstraat

Heuv elrin g

Magazijns tra

Door de ontwikkeling op het plangebied aan de Magazijnstraat en de ontwikkeling aan de weerszijde zal de Magazijnstraat haar karakter volledig transformeren. Van een straat gericht op auto verplaatsingen naar een bruisende straat met een divers programma van wonen, werken en recreatie. Hierdoor zal het stadscentrum verder noordelijk verbinden gaan verbinden richting de Spoorzone. Het zal een eerste stap zijn in een groter geheel naar de ontwikkeling van het stadscentrum van Tilburg in de 21e eeuw. Waarbij alle soorten doelgroepen kunnen wonen en hun voorziening wensen worden vervult. Niet langer is het voor de young urban professional lastig om een woning te vinden die voldoen aan haar woonwensen. Nu is het mogelijk te wonen waar zij altijd al heeft willen wonen, in en rondom het stadscentrum, met alle voorzieningen op loopafstand.

Spoorlaan

Pieter Vreedeplein 1:1250

Ontwerpen samengevoegd 196 99

Plangebied Nieuwe bebouwing Bestaande bebouwing Trottoir Autorijbaan Fietspad Parkeren Groene pocket Boom

Herontwikkeling Magazijnkwartier

Ontwerpen samengevoegd 197

Het stedenbouwkundig ontwerp

12

198 99

H.12 Welke gevolgen heeft deze ontwikkeling op het Magazijnkwartier?

In dit laatste hoofdstuk worden de ontwerpen getoetst aan de eerdere bevindingen uit het onderzoek. Zo wordt er ingegaan op de gentrificatie theorie.

Hierna wordt er gekeken hoe een eventuele uitbreiding van het plangebied mogelijk is in de nabije toekomst, als gentrificatie een succes is op de locatie. Zo is er een toekomstbeeld geschetst over hoe een eventuele uitbreiding van de ontwerpen mogelijk zijn in de wijk in twee verschillende modellen.

199 99

Gentrificatie In het Magazijnkwartier was al een gentrificatie proces gestart door de bouw van het studentencomplex in plandeel A. Momenteel wordt er ook ontwikkeld in plandeel B en staat de ontwikkeling van plandeel C in de planning.

Dit betekend dat de buurt al meer in trek komt en zowel mensen als bedrijven zich hier willen vestigen.

Na de ontwikkeling van plandeel C moet er gekeken worden naar hoe succesvol dit is. Mocht dit succesvol zijn en voldoen aan de voorwaarden van fase 2 uit het gentrificatie proces, Is er de mogelijkheid om de derde fase uit het gentrificatie proces te starten. De fase waarin ontwikkelaars, mensen en bedrijven bereid zijn om meer te betalen voor ontwikkeling. Mocht dit het geval zijn is het aan te raden om de wijk verder te ontwikkelen.

L1

Fase - 1

Oorspronkelijke buurt

L2

200 99

L1

L3

Gentrificatie

L1

L1

Fase - 2

Fase - 3

201 99

Mogelijke uitbreiding plandeel C Ten zuiden van het plangebied is een stuk verwaarloost gebied. Hoewel dit verwaarloost is, zijn er diverse structuren waar aan kan worden aangesloten. Zo zijn er fijnmazige doorsteken die het hart van de wijk met alle windrichtingen verbind.

Wanneer na een succesvolle gentrificatie het gebied ten zuiden van het plangebied op zal worden gekocht, kan het plangebied worden uitgebreid.

Met minimale sloop, 1 loods en 3 huizen, is het mogelijk een plangebied te creĂŤren waarbij er op een goede manier kan worden ontwikkeld aan zowel aan de Magazijnstraat als het hart van de wijk.

Op de volgende pagina’s zijn er twee modellen gemaakt, om de mogelijkheden te verkennen van deze ruimte.

1:1250

Doorbraak mogelijkheden 202 99

Mogelijke uitbreiding plandeel C

Huidige situatie

1:1250

Eventueel uitbreidings gebied

Huidig plangebied Uitbreiding

Oosterlijke doorsteek 203 99

Gevolgen voor het Magazijnkwartier Het eerste model voor een eventuele uitbreiding van het bestaande plangebied gaat uit van dezelfde parkeernorm als gehanteerd is bij plandeel C. In deze uitbreiding worden dezelfde stedenbouwkundige principes gebruikt als bij de plannen voor plandeel C. Zo wordt aan de westelijke zijde een massa geplaatst aan de Magazijnstraat, waarmee de straat af wordt gemaakt. Hierdoor zal er aan beide zijden middelhoogbouw zijn. Echter tussen de gebouwen door zijn er doorgangen voor zowel de fietsers als de voetganger. Door de massa’s zo te plaatsen worden de Magazijnstraat en het binnen gebied achter de westelijke massa’s gescheiden.

Deze doorgangen verbinden de Magazijnstraat met het binnen gebied, die op haar beurt noordelijk is verbonden met de Spoorlaan, oostelijk met de heuvelring en zuidelijk met de Telegraafstraat.

Hierdoor is er een kans om een zeer uniek en een fijnmazig gebied te maken.

In dit binnen gebied is er ruimte voor verdere ontwikkeling. Om in te spelen op de persoonlijke sfeer die is gecreëerd bij de ontwerpen voor plandeel C, wordt dezelfde typologie toegepast bij de uitbreiding. Door deze op dezelfde lijn te zetten, ontstaat er een groene pocket, voor zowel bewoner als voorbijganger.

Het parkeren is opgelost, net zoals bij de plannen van plandeel C aan de oostelijke zijde van het uitbreidingsgebied. Door deze hier te plaatsen is er parkeer comfort maar nog belangrijker, de auto is niet aanwezig in het beeld van de bruikbare openbare ruimte.

Zuidaanzicht 204 99

Model 1

Westaanzicht

Noordaanzicht

Oostaanzicht

Entree Magazijnstraat

Groene pocket

Entree vanaf parkeerplaats 205 99

Mogelijke uitbreiding plandeel C In het tweede model is de parkeernorm omlaag gesteld. Een onderzoek is nodig na het ontwikkelen van plandeel C of de parkeernorm omlaag kan. Zijn mensen bereid om geen auto te bezitten wanneer zij rondom het stadscentrum wonen, openbaar vervoer in de buurt hebben en toegang hebben tot een gemeenschappelijke elektrische auto? Als dit het geval is kan het parkeerterrein van het eerste model plaatsmaken voor bebouwing.

Door hier bebouwing te plaatsen is het mogelijk om fijnmazige assen te creĂŤren in het plangebied, die zowel van oost naar west lopen als van noord naar zuid. Aan deze assen kunnen diverse kleine openbare ruimten worden ontwikkeld, waardoor het hele gebied een zeer persoonlijk gevoel krijgt en de leefbaarheid zal worden verhoogd.

Zuidaanzicht 206 99

Model 2

Westaanzicht

Noordaanzicht

Oostaanzicht

Entree Magazijnstraat

Groene pocket

Entree Heuvelring 207 99

Conclusie Hoewel de plannen voor plandeel C nog in de begin stadia staan, is het essentieel om ook vooruit te kijken in de toekomst en na te denken over de mogelijkheden en gevolgen.

Huidige ontwikkelingen en reacties van actoren geven een indicatie dat er vraag is naar dit soort ontwikkeling. Hierdoor is de verwachting dat de ontwikkeling op plandeel C goed zal verlopen en dit het gentrificatie proces binnen het Magazijnkwartier verder brengt.

Hierdoor is het verstandig om de mogelijkheden alvast te verkennen wat er nog meer mogelijk is in het Magazijnkwartier. Het blijkt dat met een aankoop van een stuk grond met minimale sloop heel veel mogelijk is te ontwikkelen in de wijk om zo de wijk verder op te waarderen de leefbaarheid te verbeteren.

De gevolgen voor het Magazijnkwartier zullen positief zijn met een ontwikkeling. Er zullen nieuwe mensen komen wonen, werken en gebruik komen maken van de functies. Niet langer is de wijk vooral gefocust op de auto maar meer op de mens. Hierdoor zal verblijf als prettiger worden ervaren en mensen aantrekken, met de positieve economische, culturele en sociale gevolgen van dien.

208 99

Wat zijn de gevolgen van een ontwikkeling?

209

Onderzoeksresultaten Fase IV - Stedenbouwkundig ontwerp Wat is de huidige situatie van het Magazijnkwartier?

Er kan worden geconcludeerd dat het Magazijnkwartier een zeer divers karakter en programma heeft. In en rondom het Magazijnkwartier lopen diverse belangrijke verkeersaders, zowel voor gemotoriseerd verkeer als voor non gemotoriseerd verkeer. Dit wordt veroorzaakt door de ligging naast het stadshart en de parkeergarage van het centrum gebied. Al deze verkeersstromen maken van de Magazijnstraat een straat waar altijd beweging en leven is. Hoewel dit levendig is, zorgt dit soms ook voor chaotische en gevaarlijke verkeerssituaties, welke moeten worden aangepakt. Naast de straat zijn de gebouwen zo goed als altijd levendig. Dit komt door het diverse programma van wonen en werken, veelal in het zelfde pand.

Hoewel het Magazijnkwartier een zeer levendig gebied is, is het plangebied dit niet echt. Het ligt aan de Magazijnstraat en is omringt met achterkanten van woningen. Hoewel dit in eerste instantie kan worden gezien als een zwakte, heeft dit ook een potentie om een opzichzelfstaand gebied te worden midden in het Magazijnkwartier.

Dit gebied heeft een sterke potentie voor een ontwikkeling voor young urban professionals, omdat dit erg dicht bij het centrum met alle voorzieningen is gelegen. Wanneer er een opzichzelfstaand woon gebied wordt gecreĂŤerd, waar young urban professionals vanuit huis kunnen werken, kan dit een start zijn van het gentrificeren van het oostelijk Magazijnkwartier.

210 99

Hoe vertaalt de strategie zich ruimtelijk door in het Magazijnkwartier?

Welke gevolen heeft de ontwikkeling op het Magazijnkwartier?

Beide ontwerpen zijn puzzelstukjes tot het verbeteren van Tilburg op vlak van leefbaarheid, woningaanbod, verbinden van de stad en duurzaamheid. Hoewel deze los van elkaar geĂŻmplementeerd kunnen worden, zullen de ontwerpen elkaar versterken wanneer deze beide worden geĂŻmplementeerd. Het ontwerp voor het plangebied kan worden ontwikkeld zonder een ontwikkeling van de Magazijnstraat.

Wanneer de Magazijnstraat mee wordt ontwikkelt in een de ontwikkelproces van het plangebied, zal de leefbaarheid van zowel het plangebied als het omliggende gebied verbeteren.

Hoewel de plannen voor plandeel C nog in de begin stadia staan, is het essentieel om ook vooruit te gaan kijken in de toekomst en na te denken over de mogelijkheden en gevolgen.

Door de ontwikkeling op het plangebied aan de Magazijnstraat en de ontwikkeling aan de weerzijde zal de Magazijnstraat haar karakter volledig transformeren. Van een straat gericht op auto verplaatsingen naar een bruisende straat met een divers programma van wonen, werken en recreatie.

Hierdoor zal het stadscentrum verder noordelijk verbinden gaan verbinden richting de Spoorzone.

Het zal een eerste stap zijn in een groter geheel naar de ontwikkeling van het stadscentrum van Tilburg in de 21e eeuw. Waarbij alle soorten doelgroepen kunnen wonen en hun voorziening wensen worden vervult. Niet langer is het voor de young urban professional lastig om een woning te vinden die voldoen aan haar woonwensen. Nu is het mogelijk te wonen waar zij altijd al heeft willen wonen, in en rondom het stadscentrum, met alle voorzieningen op loopafstand.

Huidige ontwikkelingen en reacties van actoren geven een indicatie dat er vraag is naar dit soort ontwikkeling. Hierdoor is de verwachting dat de ontwikkeling op plandeel C goed zal verlopen en dit het gentrificatie proces binnen het Magazijnkwartier verder brengt.

Hierdoor is het verstandig om de mogelijkheden alvast te verkennen wat er nog meer mogelijk is in het Magazijnkwartier. Het blijkt dat met een aankoop van een stuk grond met minimale sloop heel veel mogelijk is te ontwikkelen in de wijk om zo de wijk verder up te graden die de leefbaarheid zal verbeteren.

De gevolgen voor het Magazijnkwartier zullen positief zijn met een ontwikkeling. Er zullen nieuwe mensen komen wonen, werken en gebruik komen maken van de functies. Niet langer is de wijk vooral gefocust op de auto maar meer op de mens.

Hierdoor zal verblijf als prettiger worden ervaren en mensen aantrekken, met de positieve economische, culturele en sociale gevolgen van dien.

Gevolgen Magazijnkwartier

211 99

212 99

Onderzoeksresultaten & conclusie Deze thesis wordt afgesloten met een samenvatting van de onderzoeksresultaten van alle fasen. Met de beantwoording van de deelvragen in de fases tijdens het onderzoek kan er antwoord gegeven worden op de hoofdvraag van deze thesis: " Hoe kunnen young urban professionals dienen als drijvende kracht voor vitalisering van Tilburg? "

213

Onderzoeksresultaten fase I - Doelgroep onderzoek

De young urban professionals hebben een zeer grote invloed op de stad. Door haar manier van leven, koopkracht en kennis kan dit steden maken of breken.

Door haar financiële draagkracht en hoog gebruik van de voorzieningen heeft dit een positieve economische invloed op de stad. Naast het economische invloed, heeft dit ook een zeer sterk sociale invloed. Doordat zij haar leven veelal buitenshuis leeft, stijgt de behoefte naar voorzieningen en evenementen. Hierdoor komt de yup meer in contact met anderen mensen en groeit de sociale interactie in de stad.

Een manier op deze centrale vestiging dwang in de stad in te spelen is door middel van het gentrificatie proces.

Tijdens dit proces worden oudere wijken geleidelijk aan vernieuwd door middel van het binnenbrengen van nieuwe bewoners. In het gentrificatie proces kan de yup een zeer sterke speler zijn, zij heeft een financieel vermogen, bezit kennis en is innovatief, wat misschien wel de punten zijn die nodig zijn bij een gentrificatie doelgroep. Door kleine ontwikkelingen wordt er de kans geboden aan de yup om zich op haar manier te vestigen in de stad waar zij zich zo gebonden mee voelt. Wanneer men ook nog eens rekening houdt met levensloop bestendig wonen in dit soort ontwikkeling gebieden, kunnen er ook toekomstige woonmarkt verschuivingen worden opgevangen en biedt dit de vrijheid tot groei in de woningmarkt voor de doelgroep.

214 99

Cup

Achtergrond HBO Diploma

Jaar contract Werkloos € 500,Woonwensen

De young urban professional kent diverse generaties.

Aanleiding De yuppen kunnen onderverdeeld worden in drie Probleemstellingde young urban professional parent subcategorieën, (yupp), young urban professional (yup) en 21th Onderzoeksvragen century urban professional (cup). De moderne young urban professional en de cup verschillen heel erg van Doelstelling generaties. Bij voorgaande generaties voorgaande was hun woning hun kasteel, bij de moderne yup en Leeswijzer cup is dat de stad.

0,3 per huishouden Onzeker over woonsituatie

Naast het stadscentrum

Appartement

Openbaar vervoer

50 m2 -100m2

Werken vanuit huis

€ 750,-

Supermarkt

Onderzoeksresultaten fase II - stedenbouwkundig onderzoek Tilburg is zowel op internationaal vlak als provinciaal vlak zeer centraal gelegen en heeft hier door economische potentie. Het centrumgebied is omringt door een ringweg en bestaat uit het kernwinkelgebied met grote detailhandel ketens in het hart, met in het noordwesten unieke kleine winkels. De staart van het kernwinkelgebied loopt over in een lint met kantoren richting het centraal station maar zonder enige connectie tussen de twee gebieden. Het zelfde geldt voor de Spoorzone ten noorden van het station.

Aantal woningen: - Totaal: 27000 huurwoningen - Subsidiabele: 26000 huurwoningen (92,6%) - Non subsidiabele: 1000 huurwoningen (3,7%) - Non subsidiabele Tilburg: 500 huurwoningen (1,85%)

Meeste non subsidiabele staan: - Centrum gebied Tilburg - Rand van het centrum - Tilburg Reeshof

Non subsidiabele woningen beschikbaar: - 0 in ontwikkeling - 0 te huur

Het onderwijs aanbod binnen Tilburg is erg aan het groeien en heeft vele voordelen voor de stad, waardoor deze opbloeit en veel nieuwe mensen trekt.Hoewel er erg veel in het onderwijs wordt geĂŻnvesteerd laat Tilburg een kans liggen. Het onderwijs brengt veel mensen van buiten Tilburg naar de stad die hier hun diploma behalen.

Echter richt Tilburg zich niet op het behouden van deze inwoners. Zowel de arbeidsmarkt als de huizenmarkt zijn niet gericht op deze doelgroep Hierdoor zal deze uiteindelijk Tilburg achter zich zal laten en zich vestigen op een andere plek.

Dit is de gemiste kans van Tilburg, als zij naast de trek van de (potentiĂŤle) hoger opgeleide nu ook weet de hoger opgeleide(yup) te behouden in haar stad, zullen hier economische. sociale en culturele voordelen aan zitten. Hierdoor is het essentieel dat Tilburg zich ook zal gaan richten op deze doelgroep, zowel op de arbeidsmarkt als de

Non subsidiabele woningen verhuren snel: - Met een goede afwerking - Onder de 900 euro

215

Onderzoeksresultaten fase III - strategie In de vernieuwde strategie voor centrum Tilburg wordt het volledige centrum gebied toegankelijker gemaakt voor non gemotoriseerd verkeerd en worden het centrum, het station en de spoorzone met elkaar gekoppeld. De strategie bestaat vier verschillende ingrepen, die elke verschillende model opties hebben: • • • •

De noord - oost assen De oost west assen Groene routes Spoorlaan promenade

De locatie voor ontwikkeling van een van de noord - zuid assen en een gentrificatie proces met young urban professionals op een locatie die voldoet aan hun wensen is de Magazijnstraat heeft de meeste potentie. Door deze straat te ontwikkelen met betrekking tot young urban professionals zal deze van een anonieme grijze auto straat naar een levendige straat veranderen, waar wonen, werken en recreatie worden gemengd. Ook zal er een versterking plaats vinden van de verbinding tussen het stadscentrum, het station en de spoorzone. En zo de meeste raakpunten hebben met de diverse punten uit de strategie.

Wat echter belangrijk is, is dat er goede communicatie is tussen alle actoren en dat hun belangen en wensen zoveel mogelijk worden gerespecteerd. Op deze manier kunnen de ideeën worden omgevormd naar concrete plannen en uiteindelijk tot een ontwikkeling van het plangebied.

X

1:5000

216 99

Station Noord - oost as Ringweg Oost - west as Knots Openbaar groen Nieuw centrum

Onderzoeksresultaten fase IV - Stedenbouwkundig ontwerp In en rondom het Magazijnkwartier lopen diverse belangrijke verkeer aders, zowel voor gemotoriseerd verkeer als voor non gemotoriseerd verkeer. Dit wordt veroorzaakt door de ligging naast het stadshart en de parkeergarage van het centrum gebied. Al deze verkeersstromen maken van de Magazijnstraat een straat waar altijd beweging en leven is. Hoewel dit levendig is, zorgt dit soms ook voor chaotische en gevaarlijke verkeer situaties, welke moeten worden aangepakt. Naast de straat zijn de gebouwen zo goed als altijd levendig. Dit komt door het diverse programma van wonen en werken, veelal in het zelfde pand.

Door de ontwikkeling van de Magazijnstraat en het plangebied zal het karakter volledig transformeren.

Van een straat gericht op auto verplaatsingen naar een bruisende straat met een divers programma van wonen, werken en recreatie. Hierdoor zal het stadscentrum verder noordelijk verbinden gaan verbinden richting de Spoorzone. Waarbij alle soorten doelgroepen kunnen wonen en hun voorziening wensen worden vervult. Niet langer is het voor de young urban professional lastig om een woning te vinden die voldoen aan haar woonwensen.

Nu is het mogelijk te wonen waar zij altijd al heeft willen wonen, in en rondom het stadscentrum, met alle voorzieningen op loopafstand.

De gevolgen voor het Magazijnkwartier zullen positief zijn met een ontwikkeling. Er zullen nieuwe mensen komen wonen, werken en gebruik komen maken van de functies en de wijk doen herleven.

Niet langer is de wijk vooral gefocust op de auto maar meer op de mens. Hierdoor zal verblijf als prettiger worden ervaren en mensen aantrekken, met de positieve economische, culturele en sociale gevolgen van dien.

217

Hoe kunnen young urban professionals dienen als drijvende kracht voor vitalisering van Tilburg?

In het onderzoek is gezocht naar een antwoord op de vraag: “Hoe kunnen young urban professionals dienen als drijvende kracht voor vitalisering van Tilburg?” Hier is uitgebreid onderzoek uitgevoerd naar de doelgroep en Tilburg.

Uit de resultaten is gebleken dat young urban professionals het liefst in of rondom het stadscentrum wonen, voor niet al te hoge huur. Het liefst wonen ze in een niet al te groot appartement of rijtjeswoning, wat de mogelijkheid biedt om vanuit huis te werken. Young urban professionals hebben veel invloed op de stad en het stadsleven.

Tilburg heeft zich ontwikkeld tot een ware kennis productie stad, qua leerling aantal staat zij op de vijfde plek in Nederland. Echter staat Tilburg zelf niet bekend als kennis stad. Dit komt omdat zij moeite heeft met de afgestudeerde studenten (CUB’s) te behouden in haar stad. Tilburg investeert dus zeer veel geld in deze groep mensen maar profiteert er nauwelijks van.

De rede dat Tilburg young urban professionals niet behoud komt door het woonaanbod. Young urban professionals hebben niet de mogelijkheid om volgens hun woonwensen te wonen. In Tilburg zijn zij aangewezen op de krappe particuliere woningmarkt, omdat de woningbouwcorporaties nauwelijks woningen bezit die gericht zijn op deze doelgroep.

Ook wanneer er gekeken wordt naar de geprefereerde woonlocatie van de young urban professional, vallen er diverse dingen op. Het

218 99

stadscentrum, het station gebied en de Spoorzone, de drie gebieden die de young urban professional aantrekt, zijn volledig op zichzelf staand. Deze hebben nauwelijks interactie met elkaar. Als er wordt gekeken naar het stadscentrum valt op dat merendeel van de functies geclusterd zijn, waardoor er grote verschillen zijn met leven op bepaalde tijdstippen. Zo is het kernwinkelgebied na het sluiten van de winkels volledig uitgestorven.

Dit kan worden aangepakt door functiemenging, de gaten in het stedelijk weefsel op te vullen, de openbare ruimte in te richten op de mens in plaats van de auto en woonfuncties toe te voegen waar deze nog niet of weinig aanwezig zijn, gericht op young urban professionals. In het geval van Tilburg zullen de drie centrum gebieden, het stadscentrum, het stationsgebied en de Spoorzone, met elkaar gekoppeld moeten worden. Dit kan worden gedaan door middel van de noord - zuid assen te versterken en verder te ontwikkelen. Hierdoor zal er een ruimtelijke connectie worden gecreëerd tussen deze gebieden en ook zo worden ervaren.

Dit kan nog meer worden versterkt door het gebied auto vrij te maken en het verkeer alleen nog over de (vernieuwde) ringweg te laten gaan. Hiervoor is echter wel draagkracht voor nodig, die de young urban professional heeft. Zij hoeft niet perse een auto te bezitten. De young urban professional is een groot verbruiker van de deel economie.

Wanneer de young urban professional geen auto bezit en deze wel voor een dag nodig heeft, zal zij deze lenen van een kennis die er wel een bezit of huurt er een.

De locatie in Tilburg die de meeste potentie hiervoor heeft is het Magazijnkwartier, een wijk die rond een van de noord zuid assen ligt. Deze as is momenteel enkel gericht op gemotoriseerd verkeer.

Wanneer deze zal worden getransformeerd naar een straat die gericht is op non gemotoriseerd verkeer en waar nieuwe functies zoals wonen en bedrijvigheid zal worden toegevoegd, zal de wijk herleven. Dit is echter alleen mogelijk door young urban professionals richting deze wijk te krijgen.

Zij hebben namelijk de draagkracht hiervoor om dit financieel te laten gebeuren plus haar leven stijl past bij deze vorm van ontwikkeling. Hierdoor kan het Magazijnkwartier een gentrificatie proces doorlopen. Het Magazijnkwartier biedt vele kansen tot het ontwikkelen voor de young urban professional. De locatie, de nabij gelegen voorzieningen en de fijnmazigheid voldoen aan al haar woon en leef wensen.

Uit het onderzoek is gebleken wanneer er gehoor wordt gegeven aan de woonwensen van de young urban professionals dit een grote invloed kan hebben op de vitaliteit van de stad. De young urban professionals wonen graag in en rondom het stadscentrum en gebruikt deze als haar tweede huiskamer. Het wordt daarom aangeraden aan Tilburg om de mogelijkheid te bieden aan young urban professionals om in de stad, hun tweede huiskamer, te leven. Dit heeft als gevolg dat de economie, sociale interactie en cultuur kan gaan opbloeien in de stad. Het stadscentrum zal wederom transformeren naar een plek waar mensen, ideeën en ervaringen samen komen.

Conclusie

219

Bibliografie, bronnen & bijlage In de hierop volgende pagina’s is de bibliografie, op alfabetische volgorde terug te vinden, met alle geschreven bronnen.

Op de pagina’s hier na zijn alle eindnoten en afbeelding bronvermelding, gemaakt aan de hand van de Chicago stijl van bron notatie, van alle fasen en hoofdstukken terug te vinden.

ABF research, woningmarkt en woonuitgaven, rijksoverheid.nl/ binaries/.../10/.../woningmarkt-en-woonuitgaven.pdf AGF, De helft van generatie Y vindt ‘ervaring’ waardevoller dan ‘bezit’, agf.nl/ artikel/138071/De-helft-van-generatie-Y-vindt-ervaring-waardevoller-dan-bezit Alle top 10 lijstjes, Top 10 Grootste Steden van Nederland, alletop10lijstjes.nl/ top-10-grootste-steden-van-nederland/

De Graaff, T., Consumer city or production city? Market areas and density effects in the Netherlands, pbl.nl/sites/default/files/cms/publicaties/PBL_2013_ Consumer-city-or-production-city-market-areas-and-density-effects-in-theNetherlands_0.pdf Drogendijk, D., ‘Niet de yup maar het gezin zorgt voor verandering in de stad’, parool.nl/opinie/-niet-de-yup-maar-het-gezin-zorgt-voor-verandering-inde-stad~a3719485/

Bauman, Z., City of fears, City of hopes, London 2003.

Beleggen.info, de beurscrash van 1987: zwarte maandag, beleggen.info/ beleggen/beurskrach-1987 Bewust NIEUW bouw, veel millennials wonen het liefst in de stad, bewustnieuwbouw.nl/veel-millennials-wonen-het-liefst-in-de-stad/

Eelants, M., adoptie model Rogers: diffusion of innovation en innovatietheorie, strategischmarketingplan.com/marketingmodellen/adoptiemodel-van-rogers/ Eelants, M., Adoptiemodel Rogers, strategischmarketingplan.com/ marketingmodellen/adoptiemodel-van-rogers/ Florida, R., Cities and the creative class, Washington 2003.

Brabants dagblad, Arbeidsmarkt in Midden-Brabant knapt flink op, bd.nl/ tilburg/arbeidsmarkt-in-midden-brabant-knapt-flink-op~a40936e4/ CBS in uw buurt, percentage huurwoningen - buurten, cbsinuwbuurt.nl/#subbuurten2014_percentage_huurwoningen

Gehl, J., Cities for people, Copenhagen 2010.

Gemeente Tilburg ,Woonvisie Tilburg 2014 - 2018 Gemeente Tilburg, Binnenstad visie Tilburg

CBS in uw buurt, percentage personen tot 15 jaar, cbsinuwbuurt. nl/#gemeenten2016_perc_personen_tot_15_jaar Centraal Bureau voor de Statistiek, Demografische kerncijfers per gemeente 2015, cbs.nl/nl-nl/publicatie/2015/52/demografische-kerncijfers-pergemeente-2015 Centraal Bureau voor de Statistiek, meer jongeren verkiezen studie boven werk, cbs.nl/nl-nl/nieuws/2010/49/meer-jongeren-verkiezen-studie-bovenwerk Centraal Bureau voor de Statistiek, Particuliere huishoudens naar samenstelling en grootte, statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA =37975&D1=0-19&D2=0&D3=0,5,10,15-20&VW=T Centraal Bureau voor de Statistiek, toename aantal ZZP’ers stokt, cbs.nl/nl-nl/ nieuws/2016/46/toename-aantal-zzp-ers-stokt CROW, stedelijke gemeenten laagste autobezit,crow.nl/mobiliteit-en-gedrag/ nieuws-mobiliteit-en-gedrag/december-2016/stedelijke-gemeenten-laagsteautobezit

220 99

Gemeente Tilburg, Levensloopbestendige woningen in Tilburg, movisie.nl/ sites/default/files/alfresco_files/Levensloopbestendige%20woningbouw%20 -%20een%20tussenstand%20[MOV-14725-0.5].pdf Gemeente Tilburg, Ruimtelijke structuurvisie Tilburg 2040 Gemeente Tilburg, Tilburg in cijfers, tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/stad/ Tilburg-in-cijfers-2016.pdf Gemeente Tilburg, Tilburg in cijfers, tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/stad/ Tilburg-in-cijfers-2016.pdf Gemeente Tilburg, woonvisie Tilburg 2014 - 2018 Hammer, K., Kindergarten in a retirement home proves a hit with young and old, https://www.theglobeandmail.com/news/national/kindergarten-in-aretirement-home-proves-a-hit-with-young-and-old/article4103165/ Harris, M., What makes people attatched to a city?, www.minnpost.com/ cityscape/2013/05/what-makes-people-attached-city

LiteratuurlijstBibliografie & bijlagen Hypotheek24.nl ,Kan ik een hypotheek krijgen zonder vast contract?, hypotheek24.nl/informatie/hypotheek-zonder-vast-contract Info Nu, Gentrification, wat is het en hoe ontstaat het?, mens-en-samenleving. infonu.nl/sociaal/127472-gentrification-wat-is-het-en-hoe-ontstaat-het.html

Nu.nl, Zzp’ers kunnen eerder hypotheek met NHG krijgen, nu.nl/ wonen/4354518/zzpers-kunnen-eerder-hypotheek-met-nhg-krijgen.html

Thuiscomfort, Wat is een levensloopbestendige woning?, thuiscomfort.nl/ thema/wat-is-een-levensloopbestendige-woning-.html

Nullomento, K., De yup als wapen tegen criminaliteit, jalta.nl/lifestyle/de-yupals-wapen-tegen-criminaliteit/

Urhan - Tilburg Next!

Park, E, The city, Chicago 1925.

Van Beuningen, J., Personenautobezit van huishoudens en personen, cbs. nl/-/media/imported/documents/2012/14/2012-k1-v4-p34-art.pdf

Investopedia, yuppie, investopedia.com/terms/y/yuppie.asp Jonkers, B., Tilburg Tissues, 2014 Jorritsma, P., waarom jong volwassenen de auto minder gebruiken, cvscongres.nl/cvspdfdocs_2013/cvs13_008.pdf Kanaal op het zand, Henk van Doremalen en Paul Spapen, 2002, Uitg.

Stichting Thuishaven Tilburg/Henk van Doremalen Producties Karsten, L, april 2014, From Yuppies to Yupps: Family Gentrifiers Consuming Spaces and Re-inventing Cities, Tijdschrift voor economische en sociale geografie, Volume 105, issue 2, pages 175 – 188.

Keuzegids, helft HBO’ers heeft magere kansen op arbeidsmarkt, keuzegids. org/nieuws7691-helft-hbo-ers-heeft-magere-kansen-op-arbeidsmarkt Kruyswijk, M., Jonge gezinnen willen Amsterdam niet meer uit, www.parool.nl/ amsterdam/jonge-gezinnen-willen-amsterdam-niet-meer-uit~a3387458 Meershoek, P., Yuppenparadijs: hip en hoogopgeleid neemt Amsterdam over, parool.nl/binnenland/yuppenparadijs-hip-en-hoogopgeleid-neemtamsterdam-over~a3851842/ Mima housing, The Essence behind beauty process, mimahousing.com/ process-1/# Nibud, traditioneel kostwinnersgezin met modaal inkomen heeft het financieel gezien zwaar, nibud.nl/beroepsmatig/nibud-traditioneel-kostwinnersgezinmet-modaal-inkomen-heeft-het-financieel-gezien-zwaar/ Nieuwbouw - Tilburg, Projecten in Tilburg, www.nieuwbouw-tilburg.nl/ projecten NOS, Nederlander wil kleiner wonen, nos.nl/artikel/671715-nederlander-wilkleiner-wonen.html

Planbureau voor de Leefomgeving, De stad: magneet, roltrap en spons, pbl. nl/nieuws/nieuwsberichten/2015/de-stad-magneet-roltrap-en-spons

Van den Bergh, M., een op de drie jongeren gaat minstens een keer per week uiteten, volkskrant.nl/economie/een-op-de-drie-jongeren-gaat-minstenseen-keer-per-week-uit-eten~a4445790/

Provincie Utrecht - Een wijk voor iedereen Rijksoverheid, Toewijzen van betaalbare woningen, rijksoverheid.nl/ onderwerpen/woningcorporaties/inhoud/toewijzen-betaalbare-woningen Rottenberg, D., about that urban renaissance, chicagomag.com/ChicagoMagazine/May-1980/Yuppie/ RTL nieuws, Alles over werkloosheid in Tilburg: 7,8%, rtlnieuws.nl/buurtfacts/ geld/werkloosheid/noord-brabant/tilburg///werkloosheid-tilburg RTL nieuws, Zo rijk zijn inwoners van Tilburg, rtlnieuws.nl/buurtfacts/geld/ inkomen%20in%20jouw%20gemeente/noord-brabant/tilburg///Tilburg-rijkeinwoners Sassen, S., Whose City Is It? Globalization and the Formation of New Claims, Chicago 1996.

Sennet, R., Classic essays on the culture of cities an introduction, New Jersey 1969.

Shopper marketing update, ‘winkels willen weer boeien en verassen’, shoppermarketingupdate.nl/10609/winkels-willen-weer-boeien-en-verrassen/ Stadsleven, ‘Gentrificatie is heel goed voor de stad’ – Interview Jos Gadet,. stadsleven.nu/2015/06/29/gentrificatie-is-heel-goed-voor-de-stad-interviewjos-gadet/ Stoffelen, A., Drukke yup kiest vrijwilligerswerk 2.0, volkskrant.nl/binnenland/ drukke-yup-kiest-vrijwilligerswerk-2-0~a989636/

Van den Eerenbeemt, M., wonen op 40 vierkante meter rukt op: de microwoning is in opkomst, volkskrant.nl/economie/wonen-op-40-vierkantemeter-rukt-op-de-microwoning-is-in-opkomst~a4475815/ van der Vossen, B., Levensloop bestendige woningen; een onderzoek naar de sociale effecten, bibliotheek.nl/content/landelijk/bnl/nl/catalogus/ titel.189493542.html Verheggen, P.P., auto niet langer het statussymbool voor jongeren, motivaction.nl/kennisplatform/in-de-media/auto-niet-langer-het-statussymboolvoor-jongeren Verkeersnet, Transport en mobiliteit in cijfers, verkeersnet.nl/15816/transporten-mobiliteit-in-cijfers/ Vissers, P., Een derde HBO’ers minder naar WO, trouw.nl/home/een-derdeminder-hbo-ers-naar-wo~abfdf33b/ Vlieger, E., Lokaal ontmoeten: wat bindt mensen aan elkaar en aan een plek, vliegerprojecten.nl/blog/locatiemarketing-ci/lokaal-ontmoeten-wat-bindtmensen-aan-elkaar-en-aan-een-plek/ Wiebenga, E., de yup is terug, nrc.nl/nieuws/2015/06/20/de-yup-is-terug1508879-a998387 Wirth.L , Urbanism as a Way of Life, e American Journal of Sociology, Chicago 1938.

Xpertise Wonen, Gemeente Oost Gelre, xpertisewonen.nl/project/gemeenteoost-gelre-levensloopbestendige-wijk/

Studiekeuze 123, Studeren in Tilburg, studiekeuze123.nl/steden/Tilburg Zukin, S., Whose culture? Whose city?, Oxfort 1995.

99 221

Eindnoten geschreven bronnen Geschreven bronnen hoofstuk 1: 1 - Investopedia, yuppie, investopedia.com/terms/y/yuppie.asp 2 - Beleggen.info, de beurscrash van 1987: zwarte maandag, beleggen.info/beleggen/beurskrach-1987 3 - Wiebenga, E., de yup is terug, nrc.nl/nieuws/2015/06/20/de-yupis-terug-1508879-a998387 4 - Eelants, M., adoptie model Rogers: diffusion of innovation en innovatietheorie, strategischmarketingplan.com/marketingmodellen/ adoptiemodel-van-rogers/ 5 - Hypotheek24.nl ,Kan ik een hypotheek krijgen zonder vast contract?, hypotheek24.nl/informatie/hypotheek-zonder-vast-contract 6 - Nu.nl, Zzp’ers kunnen eerder hypotheek met NHG krijgen, nu.nl/ wonen/4354518/zzpers-kunnen-eerder-hypotheek-met-nhg-krijgen. html 7 - Van Beuningen, J., Personenautobezit van huishoudens en personen, cbs.nl/-/media/imported/documents/2012/14/2012-k1-v4p34-art.pdf 8 - ABF research, woningmarkt en woonuitgaven, rijksoverheid.nl/ binaries/.../10/.../woningmarkt-en-woonuitgaven.pdf 9 - Vissers, P., Een derde HBO’ers minder naar WO, trouw.nl/home/ een-derde-minder-hbo-ers-naar-wo~abfdf33b/ 10 - Centraal Bureau voor de Statistiek, Particuliere huishoudens naar samenstelling en grootte, statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SL NL&PA=37975&D1=0-19&D2=0&D3=0,5,10,15-20&VW=T

14 - Verheggen, P.P., auto niet langer het statussymbool voor jongeren, motivaction.nl/kennisplatform/in-de-media/auto-nietlanger-het-statussymbool-voor-jongeren 15 - Nibud, traditioneel kostwinnersgezin met modaal inkomen heeft het financieel gezien zwaar, nibud.nl/beroepsmatig/nibudtraditioneel-kostwinnersgezin-met-modaal-inkomen-heeft-hetfinancieel-gezien-zwaar/

Geschreven bronnen hoofdstuk 2: 1 - Wirth, L., Urbanism as a Way of Life, e American Journal of Sociology, Chicago 1938.

2 - Sennet, R., Classic essays on the culture of cities an introduction, New Jersey 1969.

3 - Bauman, Z., City of fears, City of hopes, London 2003.

4 - Park, R., The city, Chicago 1925.

16 - Keuzegids, helft HBO’ers heeft magere kansen op arbeidsmarkt, keuzegids.org/nieuws7691-helft-hbo-ers-heeftmagere-kansen-op-arbeidsmarkt

5 - Florida, R., Cities and the creative class, Washington 2003.

6 - Gehl, J., Cities for people, Copenhagen 2010.

17 -Centraal Bureau voor de Statistiek, meer jongeren verkiezen studie boven werk, cbs.nl/nl-nl/nieuws/2010/49/meer-jongerenverkiezen-studie-boven-werk 18 - Jorritsma, P., waarom jong volwassenen de auto minder gebruiken, cvs-congres.nl/cvspdfdocs_2013/cvs13_008.pdf 19 - Verkeersnet, Transport en mobiliteit in cijfers, verkeersnet. nl/15816/transport-en-mobiliteit-in-cijfers/ 20 - Bewust NIEUW bouw, veel millennials wonen het liefst in de stad, bewustnieuwbouw.nl/veel-millennials-wonen-het-liefst-in-destad/ 21 - Van den Bergh, M., een op de drie jongeren gaat minstens een keer per week uiteten, volkskrant.nl/economie/een-op-de-driejongeren-gaat-minstens-een-keer-per-week-uit-eten~a4445790/

7 - Sassen, S, Whose City Is It? Globalization and the Formation of New Claims, Chicago 1996.

8 - Zukin, S., Whose culture? Whose city?, Oxfort 1995.

9 - AGF, De helft van generatie Y vindt ‘ervaring’ waardevoller dan ‘bezit’, http:// www.agf.nl/artikel/138071/De-helft-van-generatie-Y-vindt-ervaring-waardevollerdan-bezit 10 - Rottenberg, D., About that urban renaissance, http://www.chicagomag.com/ Chicago-Magazine/May-1980/Yuppie/ 11 - Kruyswijk, M., Jonge gezinnen willen Amsterdam niet meer uit, http://www. parool.nl/amsterdam/jonge-gezinnen-willen-amsterdam-niet-meer-uit~a3387458 12 - Stoffelen, A., Drukke yup kiest vrijwilligerswerk 2.0, http://www.volkskrant.nl/ binnenland/drukke-yup-kiest-vrijwilligerswerk-2-0~a989636/

11 - Centraal Bureau voor de Statistiek, toename aantal ZZP’ers stokt, cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/46/toename-aantal-zzp-ers-stokt

22 - Van den Eerenbeemt, M., wonen op 40 vierkante meter rukt op: de microwoning is in opkomst, volkskrant.nl/economie/ wonen-op-40-vierkante-meter-rukt-op-de-microwoning-is-inopkomst~a4475815/

13 - Drogendijk, D., ‘Niet de yup maar het gezin zorgt voor verandering in de stad’, http://www.parool.nl/opinie/-niet-de-yup-maar-het-gezin-zorgt-voor-verandering-in-de-stad~a3719485/

12 - Rottenberg, D., about that urban renaissance, chicagomag.com/ Chicago-Magazine/May-1980/Yuppie/

23 - NOS, Nederlander wil kleiner wonen, nos.nl/artikel/671715nederlander-wil-kleiner-wonen.html

14 - Nullomento, K., De yup als wapen tegen criminaliteit, http://jalta.nl/lifestyle/ de-yup-als-wapen-tegen-criminaliteit/

13 - CROW, stedelijke gemeenten laagste autobezit,crow.nl/ mobiliteit-en-gedrag/nieuws-mobiliteit-en-gedrag/december-2016/ stedelijke-gemeenten-laagste-autobezit

24 - Shopper marketing update, ‘winkels willen weer boeien en verassen’, shoppermarketingupdate.nl/10609/winkels-willen-weerboeien-en-verrassen/

15 - Karsten, L, april 2014, From Yuppies to Yupps: Family Gentrifiers Consuming Spaces and Re-inventing Cities, Tijdschrift voor economische en sociale geografie, Volume 105, issue 2, pages 175 – 188.

222 99

Literatuurlijst Eindnoten geschreven bronnen Geschreven bronnen hoofdstuk 3: 1 – Planbureau voor de Leefomgeving, De stad: magneet, roltrap en spons, pbl.nl/nieuws/nieuwsberichten/2015/de-stad-magneet-roltrap-en-spons

13 – Hammer, K., Kindergarten in a retirement home proves a hit with young and old, theglobeandmail.com/news/national/kindergarten-in-a-retirementhome-proves-a-hit-with-young-and-old/article4103165/

Geschreven bronnen hoofdstuk 5: 1 - Alle top 10 lijstjes, Top 10 Grootste Steden van Nederland, alletop10lijstjes.nl/ top-10-grootste-steden-van-nederland/

2 – Nieuwbouw - Tilburg, Projecten in Tilburg, www.nieuwbouw-tilburg.nl/ projecten

14 – Thuiscomfort, Wat is een levensloopbestendige woning?, huiscomfort.nl/ thema/wat-is-een-levensloopbestendige-woning-.html

2 - Gemeente Tilburg, woonvisie Tilburg 2014 - 2018

3 – Vlieger, E., Lokaal ontmoeten: wat bindt mensen aan elkaar en aan een plek, vliegerprojecten.nl/blog/locatiemarketing-ci/lokaal-ontmoeten-wat-bindtmensen-aan-elkaar-en-aan-een-plek/

15 – Gemeente Tilburg, Levensloopbestendige woningen in Tilburg, movisie. nl/sites/default/files/alfresco_files/Levensloopbestendige%20woningbouw%20 -%20een%20tussenstand%20[MOV-14725-0.5].pdf

4 – Harris, M., What makes people attatched to a city?, minnpost.com/cityscape/2013/05/what-makes-people-attached-city

16 – Mima housing, The Essence behind beauty process, mimahousing.com/ process-1/#

5 – De Graaff, T., Consumer city or production city? Market areas and density effects in the Netherlands, pbl.nl/sites/default/files/cms/publicaties/PBL_2013_ Consumer-city-or-production-city-market-areas-and-density-effects-in-theNetherlands_0.pdf

Geschreven bronnen hoofdstuk 4: 1 - Urhan - Tilburg Next!

2 – Jonkers, B., Tilburg Tissues, 2014

6 – RTL nieuws, Zo rijk zijn inwoners van Tilburg, rtlnieuws.nl/buurtfacts/geld/ inkomen%20in%20jouw%20gemeente/noord-brabant/tilburg///Tilburg-rijke-inwoners

6 – Info Nu, Gentrification, wat is het en hoe ontstaat het?, mens-en-samenleving.infonu.nl/sociaal/127472-gentrification-wat-is-het-en-hoe-ontstaat-het.html

3 - Kanaal op het zand, Henk van Doremalen en Paul Spapen, 2002, Uitg.

Stichting Thuishaven Tilburg/Henk van Doremalen Producties

7 – Gemeente Tilburg, Tilburg in cijfers, tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/ stad/Tilburg-in-cijfers-2016.pdf

7 – Eelants, M., Adoptiemodel Rogers, strategischmarketingplan.com/marketingmodellen/adoptiemodel-van-rogers/

4 – Gemeente Tilburg, Tilburg in cijfers, tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/ stad/Tilburg-in-cijfers-2016.pdf

8 - Gemeente Tilburg ,Woonvisie Tilburg 2014 - 2018

8 – Stadsleven, ‘Gentrificatie is heel goed voor de stad’ – Interview Jos Gadet, stadsleven.nu/2015/06/29/gentrificatie-is-heel-goed-voor-de-stad-interview-josgadet/

5 – Centraal Bureau voor de Statistiek, Demografische kerncijfers per gemeente 2015, cbs.nl/nl-nl/publicatie/2015/52/demografische-kerncijfers-pergemeente-2015

9 – Meershoek, P., Yuppenparadijs: hip en hoogopgeleid neemt Amsterdam over, parool.nl/binnenland/yuppenparadijs-hip-en-hoogopgeleid-neemt-amsterdam-over~a3851842/

6 – Gemeente Tilburg, Tilburg in cijfers, tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/ stad/Tilburg-in-cijfers-2016.pdf

3 - Gemeente Tilburg, Ruimtelijke structuurvisie Tilburg 2040 4 – Centraal Bureau voor de Statistiek, Demografische kerncijfers per gemeente 2015, cbs.nl/nl-nl/publicatie/2015/52/demografische-kerncijfers-per-gemeente-2015 5 – RTL nieuws, Alles over werkloosheid in Tilburg: 7,8%, rtlnieuws.nl/buurtfacts/ geld/werkloosheid/noord-brabant/tilburg///werkloosheid-tilburg

9 - Gemeente Tilburg, Tilburg in cijfers, tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/ stad/Tilburg-in-cijfers-2016.pdf 10 – Brabants dagblad, Arbeidsmarkt in Midden-Brabant knapt flink op, bd.nl/ tilburg/arbeidsmarkt-in-midden-brabant-knapt-flink-op~a40936e4/ 11 - Gemeente Tilburg, Tilburg in cijfers, tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/ stad/Tilburg-in-cijfers-2016.pdf

7 - Jonkers, B., Tilburg Tissues, 2014 10 – van der Vossen, B., Levensloop bestendige woningen; een onderzoek naar de sociale effecten, bibliotheek.nl/content/landelijk/bnl/nl/catalogus/ titel.1894935 42.html 11 - Provincie Utrecht - Een wijk voor iedereen 12 – Xpertise Wonen, Gemeente Oost Gelre, http://xpertisewonen.nl/project/ gemeente-oost-gelre-levensloopbestendige-wijk/

12 – Studiekeuze 123, Studeren in Tilburg, studiekeuze123.nl/steden/tilburg 8 – Gemeente Tilburg, Tilburg in cijfers, tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/ stad/Tilburg-in-cijfers-2016.pdf 9 - Gemeente Tilburg, Tilburg in cijfers, tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/ stad/Tilburg-in-cijfers-2016.pdf 10 - Gemeente Tilburg, Binnenstad visie Tilburg 11 – Gemeente Tilburg, Binnenstad visie Tilburg

Geschreven bronnen hoofdstuk 6: 1 – CBS in uw buurt, percentage huurwoningen - buurten, cbsinuwbuurt. nl/#sub-buurten2014_percentage_huurwoningen 2 – Rijksoverheid, Toewijzen van betaalbare woningen, rijksoverheid.nl/ onderwerpen/woningcorporaties/inhoud/toewijzen-betaalbare-woningen 3 – CBS in uw buurt, percentage personen tot 15 jaar, cbsinuwbuurt. nl/#gemeenten2016_perc_personen_tot_15_jaar

223

Eindnoten afbeeldingen Afbeelding bronnen hoofdstuk 1:

Afbeelding bronnen hoofdstuk 2:

Afbeelding bronnen hoofdstuk 3:

A1 - https://www.getabstract.com/abstractData/krecThumb/ the-wolf-of-wall-street-9780553384772.jpg A2 - https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/736x/de/2b/11/ de2b11bb0687119d399d62c277319e49.jpg A3 - http://assets.nydailynews.com/polopoly_ fs/1.1111745.1341974318!/img/httpImage/image.jpg_gen/ derivatives/article_750/ethics11n-1-web.jpg A4 - http://dtmw9u23bb9ya.cloudfront.net/uploads/image/ file/5625/lecture.jpg

B1 - http://image.elib.tlvnimg.com/document/thumbnail/ collection/240x160/394966-67_1408443059.jpg B2 - https://s-media-cache-ak0.pinimg. com/736x/57/6a/3c/576a3c81bfb8a4579694c23625a98eb6.jpg B3 - https://nl.pinterest.com/pin/300474606363048258/ B4 - http://switchandshift.com/wp-content/uploads/2014/08/228.jpeg B5 -http://ohmanufacturing.org/wp-content/uploads/2016/05/ business-clusters-542x343.png B6 - http://www.puna.nl/wp-content/uploads/2014/06/tourist-pasipepe-mike-mijnstad-605x337.png B7.1 - http://www.ngl-solutions.com/en/craftsmanship/ B7.2 - https://heatherkampe.files.wordpress.com/2011/12/ globalization1.png B8 - https://assets3.thrillist.com/v1/image/1239466/size/tmgfacebook_social.jpg B9 - https://2q72xc49mze8bkcog2f01nlh-wpengine.netdna-ssl.com/ wp-content/uploads/2011/12/New-Logo-Vertical-Dark.jpg B10 - https://cdn.worldvectorlogo.com/logos/airbnb-2.svg B11 - https://qph.ec.quoracdn.net/main-qimg-75fbb865c4a7141b74 2ff7124fc4ed41 B12 -http://www.hallo040.nl/wp-content/uploads/2012/07/LOGOFULL-COLOUR-als-JPEG.jpg B13 - https://media-cdn.tripadvisor.com/media/photo-s/02/b9/bf/f2/ merzenich-backereien.jpg B14.1 - https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/31/vinex-stellen-mindervaak-uit-elkaar-dan-gemiddeld B14.2 - https://www.ludens.nl/kinderdagverblijven/locaties/ Elfenbankje/ B15 -http://www.lechotouristique.com/ mediatheque/5/9/1/000028195_5.jpg B16 - http://i.perezhilton.com/wp-content/uploads/2012/04/johndepp-and-indians__oPt.jpg B17 - https://cdn-images-1.medium.com/max/800/1*9OnD_ SYWlberSn3XIcoaYg.jpeg B18 - https://ariadneonclin.files.wordpress.com/2016/10/ parkingday0091-e1475422548470.jpg?w=640 B19 - http://www.membersfirstflcreditunion.org/wp-content/ uploads/2013/01/golf-financially-fit4.jpg B20 - http://www.samatters.com/wp-content/uploads/2013/06/ Screen-Shot-2013-06-15-at-9.07.24-AM.png B21 - https://www.ondernemer24.nl/images/easyblog_images/16028/ b2ap3_medium_ondernemend-ondernemer.jpg

C1 - http://www.pbl.nl/nieuws/nieuwsberichten/2015/de-stad-magneet-roltrapen-spons C2 - http://www.baminfra.nl/sites/default/files/domain-621/Reeshof570x200.jpg C3 - http://www.bd.nl/stadsgezicht-tilburg/straatbeeld-tilburgse-skyline-bijnacht~aa558d3d/ C4 - http://scmesporte.com C5 - https://www.parentmap.com/article/trust-your-instincts-how-to-block-outthe-noise-and-find-the-excellent-mother-within C6 - https://pixabay.com/nl/technologie-achtergrond-784046/ C7 - http://www.puna.nl/tourist-pasi-pepe-mike-mijnstad/ C8 - http://www.beeuwkes.nl/nieuws/opnieuw-meer-woningen-verkocht-.html C9 - http://www.hetstation.be/sites/default/files/styles/large/public/130327_te_ koop.jpg?itok=VocsnMsv C10 - http://www.landezine.com/index.php/2014/11/blooming-city-nieuwegeinby-bureau-bb/ C11 - http://www.business-review.eu/wp-content/uploads/2016/01/Romania’seconomic-growth-200x150.jpg C12 - https://pbs.twimg.com/media/BxbKLWwCAAA2feg.jpg C13 - http://www.valuebasedmanagement.net/images/picture_rogers_ adoption_innovation_curve.gif C14 - http://josgadet.nl/laat-die-gentrifiers-maar-komen/ C15 -http://www.autoweek.nl/column/marc-klaver/file-vinex-file/ C16 - http://www.brabantscentrum.nl/oud_archief_2008/nieuws/0830_ welstand.htm C17 - https://www.ditismijnthuis.nl/thuisaandezaan/het-project/ C18 - https://www.esl-taalreizen.com/nl/volwassenen/engels/taalschool/ wimbledon-school-of-english/londen/engeland.htm C19 - http://www.seniorsmartliving.nl/aan-de-slag/ C20 - http://www.lithos.nl/woningbouwprojecten-in-aanbouw/gageldonk-west/ C21 - http://edition.cnn.com/2015/06/19/living/preschool-nursing-home-seattle/ C22 - https://stad.gent/samenleven-welzijn-gezondheid/samenleven/ buurtwerk-voor-door-en-samen-met-bewoners/zalen-dienst-ontmoeten-enverbinden/zalen-buurtcentrum-muide C23 - https://img.2dehands.be/f/normal/304538099_2-tweedehands-trapliftinclusief-montage-en-service.jpg C24 - http://cdn4.moneynewsdaily.com/o-WOMAN-WORKING-FROMHOME-facebook-300x336.jpg C25 -http://reneklotz.nl/wp-content/uploads/rijtjeswoning-300x200.jpg C26 - https://mijn.rvo.nl/koopsubsidie C27 - http://www.obly.com/files/8114/3532/8968/123-BH11-9748-c.jpg C28 - http://4.bp.blogspot.com/-ozbU09gnVro/T2m-NivhxqI/AAAAAAAABcM/ kLIhmAuc59c/s1600/image_006.png

224 99

Literatuurlijst Eindnoten afbeeldingen afbeeldingen Afbeelding bronnen hoofdstuk 4:

Afbeelding bronnen hoofdstuk 5:

Afbeelding bronnen hoofdstuk 6:

D1 - Urhan - Tilburg Next!

D2 - Google maps D3 - D7 - B.Jonkers, Tilburg Tissues, 2014 D8 - http://www.bezoekoisterwijk.nl/uploads/cache/carousel/ uploads/media/58455d28576e3/dscf0360.jpg D9 - http://www.columbusmagazine.nl/images/user_images16/dfa60/1200x630/dfa60.jpg D10 - http://static.zoom.nl/13A59E13118D0A2C63DF6964A0E07CB5-winter-in-tilburg.jpg D11 - http://rona-info.nl/wp-content/uploads/2015/03/Tilburg1. jpg D12 - http://static.panoramio.com/photos/original/10106741. jpg D13 - https://tilburgers.nl/wp-content/uploads/2012/10/41421ringbaan-noord-2012-800.jpg D14 - http://www.vanderzanden.nl/wp-content/uploads/2015/09/vb3.jpg D15 - http://www.logistiektilburg.nl/picture/aj/AJ10.jpg D16 - https://www.regioinbedrijf.nl/uploads/media/afbeeldingen/RiB/economische_informatie/Tilburg-luchtfoto.jpg D17 - https://tilburgers.nl/wp-content/uploads/2010/11/45-Spoorlaan-bij-station-Streetview.jpg D18 - http://www.centrumtilburg.com/wp-content/uploads/2015/12/peiter-vreedeplein.jpg D19 - https://tilburgers.nl/wp-content/uploads/2011/01/56-Tuinstraat-streetview2.jpg D20 - https://tilburgers.nl/wp-content/uploads/2011/01/52-Begin-stationsstraat-nu.jpg D21 - http://www.architectuurgidsmiddenbrabant.nl/sites/ default/files/imagecache/projectfoto/Harmoniepark%20Tilburg%20centrum_LS_0.JPG D21 - https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/48/60/1d/48601dc3d88fae103a21fb828e4dd6a4.jpg D22 - D28 - Binnenstad visie Tilburg

E1 - woonvisie Tilburg 2014 - 2018 E2 - woonvisie Tilburg 2014 - 2018 E3 - https://www.tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/stad/ Tilburg-in-cijfers-2016.pdf E4 - https://www.tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/stad/ Tilburg-in-cijfers-2016.pdf E5 - https://www.tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/stad/ Tilburg-in-cijfers-2016.pdf E6 - https://www.tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/stad/ Tilburg-in-cijfers-2016.pdf E7 - https://www.tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/stad/ Tilburg-in-cijfers-2016.pdf E8 - http://3.bp.blogspot.com/-yBHqlJPM938/UC5Ej6vinqI/ AAAAAAAADZk/WMVDzUDznsQ/s1600/Tilburg_vreedeplein. jpg E9 - http://www.logistiektilburg.nl/picture/aj/AJ10.jpg E10 - http://www.hooper.nl/_images/user/2000Z00%20 TSZ%201.jpg E 11 - https://www.tilburg.nl/fileadmin/files/stad-bestuur/stad/ Tilburg-in-cijfers-2016.pdf E12 - https://universonline.nl/wp-content/uploads/univers/2014/06/Talent-Square.jpg E13 - https://mediaplanet.azureedge.net/images/1003/61321/ Renoveren-en-moderniseren.png E14 - https://contentpathway.s3.amazonaws.com/3566-ocdsymptoms-lg.jpg E15 - http://www.tc013.nl/images/TheaterCultuurTilburg-Header.jpg E16 - https://www.studentenwerk.nl/public_images/Image/ meer%20studeren.jpg E17 - https://deventer.pvda.nl/wp-content/blogs. dir/295/pvda_files/cache/th_8b01c82b528000fdf7c8c8452ae263b2_1421539622werkpvda.jpg E18 - https://www.dutchromaniannetwork.nl/wp-content/uploads/2015/09/economie.jpg E19 - http://media.nu.nl/m/m1mxackaqit7_wd640.jpg/waarom-starters-moeilijker-geworden-huis-kopen.jpg E20 - https://www.hi-re.nl/wp-content/uploads/werkloos1.jpg E21 - https://storybird.s3.amazonaws.com/artwork/silviac/full/ leaving-the-city.jpeg

F1 - http://www.cbsinuwbuurt.nl/#sub-buurten2014_ percentage_huurwoningen F2 - http://www.cbsinuwbuurt.nl/#sub-buurten2014_ percentage_bewoond F3 - http://www.cbsinuwbuurt.nl/#sub-buurten2014_ leegstaande_woningen F4 - woonvisie Tilburg 2014 - 2018 F5 - http://www.cbsinuwbuurt.nl/#sub-buurten2014_ percentage_woningcorporaties F6 - http://www.erly.nl/wp-content/uploads/2016/06/LogoTBV-wonen.jpg F7 - http://www.saval.nl/files/2015/02/Open-websiteWonenBreburg.jpg F8 - http://www.vindjeplek.nl/woningen F9 - http://www.cbsinuwbuurt.nl/#sub-buurten2014_ huurwoningen_overige verhuurders F10 - http://www.funda.nl/huur/tilburg/ F11 - https://www.pararius.nl/huurwoningen/tilburg F12 - https://www.huurwoningen.nl/in/tilburg/ F13 - http://vignette3.wikia.nocookie.net/disney/images/5/5e/ Alice-in-wonderland-disney-company-315748-1680x1277.jpg/ revision/latest?cb=20150219004058 F14 - http://www.lingedael.nl/wp-content/uploads/2015/03/ Te-duur.jpg F15 - https://www.citycloud.com/wp-content/uploads/2014/12/ location-11399655.jpg F16 - http://tech.co/wp-content/uploads/2014/05/equity.png F17 - http://media.nu.nl/m/m1mxackaqit7_wd640.jpg/waaromstarters-moeilijker-geworden-huis-kopen.jpg F18 - http://www.hilversumeen.nl/wp-content/ uploads/2015/11/SORRY-VERHUURD-Hilversum-Een705x453.jpg F19 - https://www.citycloud.com/wp-content/uploads/2014/12/ location-11399655.jpg F20 - http://vignette3.wikia.nocookie.net/disney/images/5/5e/ Alice-in-wonderland-disney-company-315748-1680x1277.jpg/ revision/latest?cb=20150219004058 F21 -http://www.lingedael.nl/wp-content/uploads/2015/03/ Te-duur.jpg F22 - https://storybird.s3.amazonaws.com/artwork/silviac/full/ leaving-the-city.jpeg

225

Eindnoten afbeeldingen Afbeelding bronnen hoofdstuk 7:

G1 - https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/f0/97/47/ f0974785582c346f4d341674162e0dbe.jpg G2 - http://www.spoorzone013.nl/bezoeken/ G3 - http://www.bd.nl/tilburg/speijs-verskwaliteit-br-in-tilburgstadshart~a3bc59fd/ G4 - www.googlemaps.com G5 - http://www.ebbingekwartier.nl/media/ images/2013-05-17%2016.01.50%20-1000.jpg G6 - https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/236x/56/b7/ fa/56b7fad31c93488b15ca71b3d1f201ef.jpg G7 - https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ thumb/c/cb/Granville_Mall_Halifax_2016.jpg/600px-Granville_ Mall_Halifax_2016.jpg G8 - http://images.miamiandbeaches.com/ images/111152_6207_full.jpg G9 - https://nacto.org/publication/urban-street-design-guide/ interim-design-strategies/temporary-street-closures/ G10 - www.bingmaps.com G11 - http://www.vanaalst-tapijten.nl/nieuwe-station-is-open/ G12 - https://www.stappen-shoppen.nl/uploads/ image/57c568112a5ab0080ef23dbc.jpg G13 - http://albabtaindesign.com/wp-content/ uploads/2011/09/screen-shot-2011-09-17-at-7-54-25-am.png

226 99

Afbeelding bronnen hoofdstuk 8:

Afbeelding bronnen hoofdstuk 9:

Geen externe afbeeldingen gebruikt

I1 - https://www.vandevenbv.nl/dynamics/modules/SFIL0200/ view.php?fil_Id=5603&thumb_nr=0 I2 - http://www.e-legal-incasso-advocaten.nl/media/thumbs/ cache/55368aaed2b5dccb712640469ffb41b8_88.jpg I3 - https://image.coolblue.io/products/147721?maxwidth=422&max-height=390 I4 - http://www.logic-immo.be/simages/lexicon/bouwpromotor. jpg I5 - https://rijnboutt.nl/attachments/2901/high.jpg I6 - https://media.licdn.com/mpr/mp.png I7 - http://znacenipraha.cz/wp-content/uploads/2016/01/ B03b-281x281.jpg I8 - http://www.frankenbouwbedrijf.nl/6957/web/files/ fancybox/7/3/7379.jpg I9 - https://www.corporatiegids.nl/resize/size/header/400x400/ q0hlL5S9sGvovitNeDnf7qyoxgGu75MA_WonenBreburgjpg. jpg I10 - http://www.e-legal-incasso-advocaten.nl/media/thumbs/ cache/55368aaed2b5dccb712640469ffb41b8_88.jpg I11 - https://www.hoeinvestereninvastgoed.com/1-ding-datde-rijken-die-financieel-onafhankelijk-zijn-anders-doen-dande-armen/ I12 - http://tcbmag.com/news/articles/2013/nash-finch-to-beacquired-in-$1-3-billion-deal I13 -http://www.bo2.nl/projecten/detail/231/kantoor-bo2/ I14 - http://www.bo2.nl/projecten/detail/231/kantoor-bo2/ I15 - https://www.greenbiz.com/blog/2010/09/28/5-waysgrow-revenue-green-innovation I16 -http://dastech.com.ar/unlz/wp-content/uploads/2013/12/ ing-ind.jpg I17 - http://wrkshp.org/28-01-13-day-3-building-community-ii/ img_0879/ I18 - https://www.nationaleombudsman.nl/uploads/2013_ woningen.jpg I19 - http://www.koopchalet.nl/img_new/info/Duinlust/ omgeving-duinlust-%20tilburgstad.jpg I20 - https://www.verzekering.tips/wp-content/ uploads/2017/03/Een-verzekeringsovereenkomst.jpg

Literatuurlijst Eindnoten afbeeldingen Afbeelding bronnen hoofdstuk 10:

Afbeelding bronnen hoofdstuk 12:

Afbeelding bronnen hoofdstuk 12:

J1 - www.bingmaps.com J2 - Archief bo.2 J3 - Archief bo.2 J4 -http://tccdn.tilburgcom.netdna-cdn.com/media/WB-PAXtilburg2.jpg J5 - Archief bo.2 J6 - http://tilburg.com/nieuws/het-tilburgs-arsenaal-brengtlevendigheid-in-magazijnstraat/ J7 - http://www.bo2.nl/workspace/uploads/03_1448_ maquette.jpg

Geen externe afbeeldingen gebruikt

L1 - https://pbs.twimg.com/media/BxbKLWwCAAA2feg.jpg L2 - https://www.bing.com/maps L3 - http://www.dichtbij.nl/tilburg/lifestyle/wonen/ artikel/2685084/hoogste-punt-studentenwoningen-paxbereikt.aspx

227

Bijlagen Om de gegevens te verzamlen van de young Aanleiding urban professionals zijn er naast een literatuur Probleemstelling studie ook enquetes en interviews gehouden. De resultaten hiervan zijn samengevat in hoofdstuk 1, Onderzoeksvragen het profiel van de young urban professional. In de hierop volgende pagina’s zijn de gegevens van de Doelstelling enquete terug te vinden.

Leeswijzer

228 99

Voorwoord Bijlagen

229

Bijlagen

230 99

Voorwoord Bijlagen

231

Feedback

232 99

Beoordeling Persoom Initiatief Zelfstandigheid Beroepshouding Communicatie en samenwerking Reflectie en zelfsturing

Persoom Initiatief Zelfstandigheid Beroepshouding Communicatie en samenwerking Reflectie en zelfsturing

Proces

Proces Plan van aanpak Feedback verwerking

Plan van aanpak Feedback verwerking

Product Vormgeving en verzorging Taalgebruik en bronvermelding Structuur

Product Vormgeving en verzorging Taalgebruik en bronvermelding Structuur

Onderzoek Methode van onderzoek Onderbouwing en verantwoording

Onderzoek Methode van onderzoek Onderbouwing en verantwoording

Advies en/of ontwerp Complexiteit en diepgang Innovatie Bruikbaarheid

Advies en/of ontwerp Complexiteit en diepgang Innovatie Bruikbaarheid

Presentatie Presentatie Beantwoording van vragen Overzicht / helicopterview

Presentatie Presentatie Beantwoording van vragen Overzicht / helicopterview

Beoordeling voor presentatie

Beoordeling na presentatie

233