ILQS05-2021

JUNI2020 2021 SEPTEMBER

industrie linqs

VERBINDT INDUSTRIËLE KETENS industrielinqs | 05 | 2021

1 09:05

www.industrielinqs.nl www.industrielinqs.nl

Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

Scheve markt zit duurzame innovatie in de weg Elektrificatie roept vragen op

Prorail wil strategie terug naar hoger over asset veiligheidsniveau

Omslag los Ilinqs 5-2021.indd 1

Groene waterstof vooral voor Energietranstie kost systeembalans 52 miljard euro

Techport Special: Gunvor begint alsnog aan Smart maintenance uitgestelde stop

16:55 26-05-2021 16:49

Omslag los A4 Ilinqs ILINQS omslagbestand.indd 2 22 1 1 ILINQS omslagbestand.indd basis advertentie NL5-2021.indd contouren.indd basis advertentie A4 NL contouren.indd

26-05-2021 16:55 26-08-20 10:30 26-08-20 10:30

210x297_ 210x29

COMMENTAAR

3

Duurzame rechtsstaat Shell, Tata Steel en zelfs de Staat moeten verantwoordelijkheid afleggen voor hun milieubelastende activiteiten. Met wisselend succes proberen NGO’s en burgers grote bedrijven en overheden via de rechter te dwingen hun emissies terug te dringen. Urgenda kreeg het in 2019 voor elkaar om de Staat te dwingen de uitstoot van broeikasgassen fors terug te dringen.

Nu probeert Milieudefensie een zelfde truc uit te halen bij Shell.

De strafzaak die advocate Bénédicte Ficq aanspant tegen Tata Steel gaat nog een stapje verder en vecht zowel de rechtspersoon Tata Steel aan als de leiding die in de ogen van de advocaat verantwoordelijk de volksgezondheid in gevaar brengen. Ongeacht de uitslag van de rechtszaken laat de trend zien dat de burger niet alleen mondiger wordt, maar ook wantrouwender tegenover Dé Grote Industrie.

De geschiedenis van Tata Steel is een mooi voorbeeld van hoe de verhoudingen de afgelopen honderd jaar verschoven. Want waar eerst een lege vlakte was, bouwde men in 1920 de Hoogovens. Daaromheen kwamen de arbeiderswoningen en ontstonden nieuwe dorpen. De milieuomstandigheden moeten destijds heel wat slechter zijn geweest dan nu, maar klagen deden de bewoners niet. Ze verdienden immers de kost met staal. Nog steeds werken er veel mensen in de omgeving bij het staalbedrijf, maar niet iedereen heeft dezelfde binding met de fabriek. Terecht stellen mensen hun gezondheid boven de economische waarde voor de omgeving.

Hoewel de vergelijking moeilijk te trekken is, toch even zuidelijker kijken naar een vergelijkbare industrie: de zinkfabriek van Nyrstar. Het dorpje Budel is trots op de fabriek en veel dorpelingen komen dagelijks op het terrein omdat ze er werken. De afgelopen jaren kreeg het bedrijf ook meerdere milieumaatregelen opgelegd, maar wist zich steeds opnieuw uit te vinden. Met als resultaat dat het de referentie vormt voor de rest van de wereld.

Dé Industrie zal zich steeds meer moeten realiseren dat ze het niet kan veroorloven om wensen van de burger te negeren. Duurzame bedrijfsvoering is dan ook eerder een strategische keuze, dan een verplichte paragraaf in het MVO-jaarverslag. En voor wie duurzaam nog steeds als duur ziet: de advocaten die Shell en Tata Steel moeten inhuren, werken ook niet pro deo.

David van Baarle hoofdredacteur

Traffic Breg Schoen 020 3122 088 abonnementen@industrielinqs.nl

Colofon

Nummer 5 - 2021

SEPTEMBER 2020

www.industrielinqs.nl

industrie linqs

Commercieel team Janet Robben 020 3122 085 janet@industrielinqs.nl Pascal van der Molen 06 26 929 688 pascal@industrielinqs.nl

Uitgave van Industrielinqs pers en platform Gedempt Hamerkanaal 155 1021 KP Amsterdam 020 3122 088 - info@industrielinqs.nl Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

Lay-out Bureau OMA BV, Wehl

Hoofdredactie Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl David van Baarle 020 3122 082 david@industrielinqs.nl

Cover Hoofdfoto: Nyrstar Overig beeld: Adobestock, Techport Advertentieverkoop Jetvertising www.jetvertising.nl Rob Koppenol

Eindredactie Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 redactie@industrielinqs.nl Prorail wil terug naar hoger veiligheidsniveau

Energietranstie kost 52 miljard euro

Gunvor begint alsnog aan uitgestelde stop

rob@jetvertising.nl | 070 3990 000

Arthur Middendorp

arthur@jetvertising.nl | 070 3990 000

Redactie Dagmar Aarts 020 3122 084 redactie@industrielinqs.nl

Breg

Wim

Drukwerk PreVision Graphic Solutions

Dagmar

David

Liesbeth

Abonnementsprijzen: Abonnement NL/BE Introductie NL/BE Overig buitenland Proefabonnement 3 mnd Studenten Losse verkoopprijs

€ 133,00 € 99,75 € 155,00 € 30,50 € 43,00 € 19,00

Opzeggen Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan per e-mail naar abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is acht weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw

Miriam

Pascal

opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement.

Overige vragen kunt u stellen per e-mail naar abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via 020 312 20 88.

Prijswijzigingen voorbehouden.

ISSN: 2667-1123 © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk: PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

Papier omslag:

Suzanne

www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

B_Commentaar-Colofon.indd 3

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-21 16:51

OOK TE VOLGEN VIA EEN INTERACTIEVE LIVESTREAM

AVISIE 2020 DELTAVISIE DELTAVISIE DELTAVISIE 2020 2020 2020 DELTAVISIE 20 DELTAVISIE DELTAVISIE 2020 2 2021 DELTAVISIE DELTAVISIE2020 2020

OOK TE VOLGEN OOK OOK OOK TE VIA TE TE VOLGEN VOLGEN VOLGEN EENOOK INTERACTIEVE VIA VIA VIA EEN EEN EEN INTERACTIEVE INTERACTIEVE INTERACTIEVE LIVESTREAM LIVES LIVE LIVE TE VOLGEN VIA EEN INTERA

TE VOLGEN VIAEN EEN OOK INTERACTIEVE TE VOLGEN LIVESTRE EEN INT IN ININ IN TALKSHOWS PLANT MANAGERVIA 2021 IN INOOKLIVE U U U U N U I N N N N N JIUFJIJFF IJF IJF NU RINJFU INRCICJHCFHRHN RIR R H H C R SRIJF SCHSSS SCOOK H COOK S TE TE VIA VIA EEN LIVESTREAM LIVESTREAM H C OOK OOK TE VOLGEN VOLGEN TE VOLGEN VOLGEN VIA EEN EEN VIA INTERACTIEVE INTERACTIEVE EEN INTERACTIEVE INTERACTIEVE LIVESTREAM LIVESTREAM S N N I I N N U U RACHT |IJFSPIJKENISSE | 3 SEPTEMBER I I N N IIUJJFF NU FHN R R J I H R R C C S INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT |INNOVATIEKRACHT SPIJKENISSE |||SPIJKENISSE SPIJKENISSE SPIJKENISSE | 3 |SEPTEMBER |||333SEPTEMBER SEPTEMBER SEPTEMBER SCH S SCH SPIJKENISSE | 3 SEPTEM

INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT | SPIJKENISSE | |3 SPIJKENISSE SEPTEMBER | 3 SEP

ROTTERDAM AHOY | 17 JUNI

INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT || SPIJKENISSE || SPIJKENISSE || 3 3 INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT SPIJKENISSE SPIJKENISSE 3 ||SEPTEMBER SEPTEMBER 3 SEPTEMBER SEPTEMBER

SMART

POORT OPEN OPEN OPEN OPEN DEDE POORT DE DE DE POORT POORT POORT OPEN DEDEPOORT OPEN OPEN POORT POORT OPEN OPENDEDEPOORT POORT PROGRAMMA

Ochtend: voorprogramma met partners.

15.25 Smart People De industrie is in Hoe kunnen huidige medewerkers hun transitie. Daar is veel weg vinden in de transitie en wat wordt vaak gezien als Plant Manager of the Year 2020 slimheidVerkiezing voor nodig.

Hoofdprogramma: van de toekomstige generatie ‘smarts’ sen een hek. Dat De Plant Manager of the Year-verkiezing draagt bij aan verwacht?

Slimme innovaties en nnen om de grote Industrie een positief imago van de Nederlandse procesindustrie.

13.30 Welkom •Verkiezing Talk –als Young Professional Tes ofof en samenleving Industrie Industrie Industrie enen worden en samenleving samenleving samenleving vaak gezien worden worden worden alsvaak vaak vaak gezien gezien gezien Verkiezing als als als vaak Plant Verkiezing Manager Verkiezing Plant ofPlant Plant theManager Year Manager Manager 2020 the of the the Year Year Year 2020 2020 2020of the Industrie en samenleving worden gezien Verkiezing Plant Manager misschien ook disruptieve en samenleving worden Industrie vaak en gezien samenleving Verkiezing vaak gezien Plant Manager als of the Year 2020 Plant Manager o door dagvoorzitter Joostals Hoebink worden Apeldoorn (Neste) geeft inVerkiezing 8 minuten maat, veiligheid en twee Ditaparte doetIndustrie zijwerelden door de inspanning en prestaties van twee twee twee aparte aparte met aparte daartussen werelden werelden werelden met een met met daartussen hek. daartussen daartussen Dat een een een hek.

De hek. hek.

Plant Dat Dat Dat Manager De De De Plant of Plant Plant the Manager Year-verkiezing Manager Manager of of the of the the Year-verkiezing draagt Year-verkiezing Year-verkiezing bij aan draagt draagt draagt bijbij ba twee aparte werelden met daartussen een hek.

Dat De Plant Manager of the Year-ver oplossingen.

Digitalisering en gespreksleider Wim Raaij en haar visie op de toekomst van de twee aparte werelden met daartussen twee aparte een werelden hek.

Dat met daartussen De Plant Manager een hek.

Dat of the Year-verkiezing De Plant Manager draagt of bij the aan Yea akken. Zo heeft de terwijl plantmanagers te benoemen en te waarderen.

De ze juist niet terwijl terwijl terwijl zonder zezeze juist juist elkaar juist niet niet niet kunnen zonder zonder zonder om elkaar elkaar elkaar de niet kunnen grote kunnen kunnen om om om een dede de grote positief grote grote imago een een een positief van positief positief deenNederlandse imago imago imago van van van dede procesindustrie. de Nederlandse Nederlandse Nederlandse procesindus procesind procesin terwijl ze juist zonder elkaar kunnen om de grote een positief imago van de Nederl (Industrielinqs). industrie haar rol daarin. kan ook focus helpen, maar ook terwijl ze juist nietvan zonder elkaar terwijl kunnen ze juist omniet de zonder grote elkaar een kunnen positief om imago de grote van de Nederlandse een positief procesindustrie. imago van de N eide mensen nodig ligt hierbij op veiligheid, gezondheid, milieu, uitdagingen opuitdagingen het uitdagingen uitdagingen gebied op op op het klimaat, het het gebied gebied gebied veiligheid van van van klimaat, klimaat, klimaat, en veiligheid veiligheid veiligheid Ditvan doet enen zij en door Dit de Dit doet inspanning doet doet zijzij zij door door door de ende de inspanning prestaties inspanning inspanning van enen en prestaties prestaties prestaties van van van •Dit Talkshow met Mirjam Verhoeff uitdagingen op het gebied klimaat, veiligheid en Dit doet zij door de inspanning en nieuwe manieren van uitdagingen op het gebied van uitdagingen klimaat, veiligheid op het gebied en van Dit klimaat, doet zij veiligheid door de inspanning en Dit en doet prestaties zij door van de inspann rondstoffentransitie. productiviteit, efficiëntie en duurzaamheid.

Om dit 13.35 Smart Innovation (Covestro), Inge Godts (auteur en economische ontwikkeling economische economische economische aan ontwikkeling ontwikkeling ontwikkeling tegezien pakken.

Zo aan aan heeft te te pakken. tepakken. de pakken.

Zo plantmanagers Zo Zo heeft heeft heeft de de ofplantmanagers te plantmanagers plantmanagers benoemen en te te te benoemen tebenoemen waarderen. benoemen en en De tetewaarderen. tebenoemen waarderen. waarderen.

De De Dt Industrie Industrie en samenleving en samenleving worden worden vaak gezien vaak als alsaan Verkiezing Verkiezing Plant Manager Plant Manager the of Year the2020 Year 2020 economische ontwikkeling aan tede pakken.

Zo heeft de plantmanagers en Industrie Industrie en samenleving en samenleving worden worden vaak gezien vaak gezien als Welke als Verkiezing Verkiezing Plant Manager Plant Manager ofpakken. the of Year the 2020 Year 2020 kijken.

Want hoe kunnen economische ontwikkeling aan economische te pakken.

Zo ontwikkeling heeft aan plantmanagers te Zo te heeft benoemen de plantmanagers en temilieu, waarderen. te De benoeme innovaties zij n nodig ende hoe gaan Topsnelheid op de industriële met andere partners voor het voetlicht te brengen, verschijnen er interviews industrie betrokken industrie industrie industrie en goed betrokken betrokken betrokken opgeleide en en en goed mensen goed goed opgeleide opgeleide opgeleide nodig mensen mensen mensen focus nodig nodig ligt nodig hierbij focus focus op focus veiligheid, ligt ligt ligt hierbij hierbij hierbij gezondheid, op op op veiligheid, veiligheid, veiligheid, gezondheid, gezondheid, gezondheid, milieu, milieu milie twee aparte twee aparte werelden werelden met daartussen met daartussen een hek. een Dat hek.

Dat De Plant De Manager Plant Manager of the Year-verkiezing of the Year-verkiezing draagt draagt bij aan bij aan industrie betrokken en goed opgeleide mensen nodig focus ligt hierbij op veiligheid, ge we daar zoDe slim mogelij k nodig mee om? werkvloer), Pip van Dij twee aparte twee aparte werelden werelden met daartussen met daartussen een hek. een Dat hek.

Dat Plant De Manager Plant of the Year-verkiezing of the Year-verkiezing draagt draagt bijk (Cabot, aan bij aan industrie betrokken en goed opgeleide industrie betrokken mensen enManager goed opgeleide focus ligt hierbij mensen nodig veiligheid, focus gezondheid, ligt hierbij milieu, op Om veilighe en. en films de genomineerden in het blad en op de huidige medewerkers om tezonder werken aan om om om de te tewerken te energiewerken werken aan en aan aan de grondstoffentransitie. de de energieenergieenergieen en en grondstoffentransitie. grondstoffentransitie. grondstoffentransitie. productiviteit, efficiëntie productiviteit, productiviteit, productiviteit, enop duurzaamheid. efficiëntie efficiëntie efficiëntie en en en duurzaamheid.

Om duurzaamheid. duurzaamheid. dit Om ditdit d terwijl terwijl ze juistze niet juist niet van zonder elkaar elkaar kunnen kunnen om de om grote de grote een positief een positief imago imago van devan Nederlandse de Nederlandse procesindustrie. procesindustrie. om werken aan de(Huntsman) energieen grondstoffentransitie. productiviteit, efficiëntie enOm duurz •te Talk – Kal Khogali geeft Techniekheld 2019) en Jan van terwijl terwijl ze juist ze niet juist zonder niet zonder elkaar elkaar kunnen kunnen om de om grote de grote een positief een positief imago imago van de van Nederlandse de Nederlandse procesindustrie. procesindustrie. om te werken aan de energieom en te grondstoffentransitie. werken aan de energieproductiviteit, en grondstoffentransitie. efficiëntie en duurzaamheid. productiviteit, efficiëntie Om dit en m in contact met website. hun weg vinden een Dehet industrie wil De iedere De De industrie industrie industrie dag samen wil wil wil iedere iedere iedere met dag andere dag dag samen samen samen partners met met met andere andere andere partners partners het partners voetlicht voor voor voor tehet brengen, het het voetlicht voetlicht voetlicht verschijnen te tebrengen, tebrengen, brengen, er interviews verschijnen verschijnen verschijnen ererintervi erinterv inte in 8 minuten zij n visie opvoor smart Dinther (Siemens, Jong Haventalent uitdagingen uitdagingen op op gebied het in gebied van klimaat, van klimaat, veiligheid veiligheid en en Dit doet Dit zij doet door zij de door inspanning de en prestaties en prestaties van van De industrie wil iedere dag samen metinspanning andere partners voor het voetlicht te brengen, ver uitdagingen uitdagingen op hetop gebied het gebied van klimaat, van veiligheid veiligheid en en Dit doet Dit door zijde door inspanning de inspanning en prestaties en partners prestaties van van De industrie wilklimaat, iedere dag samen De industrie met andere wilzijdoet iedere partners dag samen voor het met voetlicht andere tede brengen, voor verschijnen hetop voetlicht er interviews teen brenge ussiëren, elkaar innovation 2021) veranderende omgeving? innovatieve oplossingen innovatieve innovatieve innovatieve ontwikkelen. oplossingen oplossingen oplossingen ontwikkelen. ontwikkelen. ontwikkelen. en films van deen genomineerden en films films films van van van de de genomineerden genomineerden in genomineerden het blad en in in het de inhet het blad blad blad en en op op op di economische economische ontwikkeling ontwikkeling aan te aan pakken. te pakken.

Zo heeft Zode heeft de plantmanagers plantmanagers te benoemen te benoemen en te waarderen. en te waarderen.

De Devan innovatieve oplossingen ontwikkelen. en films de genomineerden economische economische ontwikkeling ontwikkeling aan te aan pakken. te pakken.

Zo heeft Zo de heeft de plantmanagers plantmanagers te benoemen te benoemen en te waarderen. en te waarderen.

De De innovatieve oplossingen ontwikkelen. innovatieve oplossingen ontwikkelen. en films van de genomineerden en films in het van blad de en genomineer op de • Talkshow met Mirjam Verhoeff richtingen uitindustrie tebetrokken En watDaarom wordt van de het van Daarom Daarom Daarom groot isbelang ishet ishet het van van van om groot groot in groot contact belang belang belang met om om om in incontact inhierbij contact contact website. met met met website. website. website. industrie betrokken enis goed en opgeleide goed opgeleide mensen mensen nodig nodig focus ligt focus ligt hierbij op veiligheid, op veiligheid, gezondheid, gezondheid, milieu, milieu, Daarom is het van groot belang om in contact met website.

(Covestro), Henk Veldink (Hexion), 16.10 Bekendmaking Plant Manager industrie industrie betrokken betrokken en goed enopgeleide goed opgeleide mensen mensen nodig nodig focus ligt focus hierbij ligt hierbij opbelang veiligheid, op om veiligheid, gezondheid, milieu, Daarom is het van groot belang Daarom om indiscussiëren, isdiscussiëren, contact het van met groot website. ingezondheid, contact metmilieu, website.of op 3 september elkaar blijven, elkaar elkaar met elkaar te elkaar te blijven, te blijven, blijven, te discussiëren, met met met elkaar elkaar elkaar teelkaar te discussiëren, te elkaar elkaar elkaar toekomstige generatie om te werken om te werken aan dete aan energiede energieen grondstoffentransitie. en grondstoffentransitie. productiviteit, productiviteit, efficiëntie efficiëntie en duurzaamheid. en duurzaamheid.

Om ditOm dit elkaar te blijven, met te discussiëren, elkaar prof.

Egbert-Jan Solelkaar (TNO) en Simon the Year 2021 om te werken om te werken aan de aan energiede energieen grondstoffentransitie. en grondstoffentransitie. productiviteit, productiviteit, efficiëntie efficiëntie en duurzaamheid. en duurzaamheid.

Om dit Om dit elkaar te blijven, met elkaar te elkaar discussiëren, te blijven, elkaar met elkaar te discussiëren, elkaar dustrie De wagenwijd te inspireren tedag ook teinspireren teinspireren inspireren nieuwe enen en ook ook ook samen richtingen samen samen nieuwe nieuwe nieuwe uit ook te richtingen richtingen richtingen uituit tebrengen, teterichtingen Jagers (Samotics) industrie De industrie wil iedere wil iedere dagen samen samen met andere met andere partners partners voor het voor voetlicht het voetlicht teuit te brengen, verschijnen er interviews slimme medewerkers te inspireren en samen nieuwe uitverschijnen te er interviews 2020 De industrie De industrie wil iedere wil iedere dag samen dag samen met andere met andere partners partners voor het voor voetlicht het voetlicht te brengen, te brengen, verschijnen verschijnen er interviews er interviews te inspireren en ook samen nieuwe te inspireren richtingen en ook uit samen te nieuwe richtingen uit te rd bezoekers in 16.25 zetten.

Deltavisie zetten. zetten. zetten.

2020 Deltavisie zet Deltavisie Deltavisie daarom 2020 2020 op 2020 zet 3 zet september zet daarom daarom daarom op op op 3van 3films september 3september september innovatieve innovatieve oplossingen oplossingen ontwikkelen. ontwikkelen. en films en dedaarom van genomineerden de genomineerden inAfsluiting het blad in hetenblad op de en op de zetten.

Deltavisie 2020 zet op 3 september verwacht?

Tijdens innovatieve innovatieve oplossingen oplossingen ontwikkelen. ontwikkelen. en films envan films devan genomineerden de genomineerden inseptember het blad in hetenblad op de en op de zetten.

Deltavisie 2020 zet daarom zetten. op Deltavisie 3 september 2020 zet daarom op 3 14.20 korte pauze am houden wij tussen desamenleving de de poort poort poort tussen tussen en samenleving samenleving industrie samenleving wagenwijd en en en industrie industrie industrie wagenwijd wagenwijd wagenwijd Daarom Daarom is hetde van ispoort het groot van belang groot belang om intussen contact om in contact met met website. website. de poort tussen samenleving en industrie16.30 wagenwijd Deltavisie willen we daar Borrel Daarom Daarom is het van is het groot van belang groot belang om in contact om in contact met met website. website. de poort tussen samenleving de en poort industrie tussen wagenwijd samenleving en industrie wagenwijd elders. elkaar elkaar 2020 2020 2020 open. mogen open. open. open. maximaal Wij Wij mogen mogen mogen honderd maximaal maximaal maximaal bezoekers honderd honderd honderd in bezoekers bezoekers bezoekers ininin bezoekers te blijven, te blijven, met elkaar met elkaar te discussiëren, teWij discussiëren, elkaar elkaar open.

WijPitches mogen maximaal honderd in deelname 2020 finalisten Plant Manager (indien fysieke mogelijk is) 2020 met talks enWij talkshows elkaar elkaar te blijven, te blijven, met elkaar met elkaar teWij discussiëren, te discussiëren, elkaar14.30 elkaar open. mogen maximaal honderd open.

Wij bezoekers mogen maximaal in honderd bezoekers in de ook zaalen ontvangen. dede de zaal zaal Via zaal ontvangen. een ontvangen. ontvangen. livestream Via Via Via een houden een een livestream livestream wij houden houden houden wij wij wij of the Year 2021 te inspireren te inspireren en samen samen nieuwe nieuwe richtingen richtingen uit te uit telivestream de zaal ontvangen.

Via een livestream houden wij meer inzicht inook krijgen. te inspireren te inspireren en ooken samen ook samen nieuwe nieuwe richtingen richtingen uit te uitzaal te Verbeek de zaal ontvangen.

Via een de ontvangen. houden wij Via livestream houden wij ?

•livestream Yolande (Uniper), Ateen Plasman interactief contact interactief interactief interactief met publiek contact contact met elders. met met het het het publiek publiek publiek elders. elders. elders. zetten.zetten.

Deltavisie Deltavisie 2020 zet 2020 daarom zet daarom ophet 3contact september op 3 september interactief contact met het publiek elders.

Ook zullen de fi nalisten zetten.zetten.

Deltavisie Deltavisie 2020 zet 2020 daarom zet daarom op 3 september op 3 september interactief contact met het publiek interactief elders. met (Sabic) het publiek elders.

(Nedmag) encontact Mark Gerards de poort de tussen poort tussen samenleving samenleving en industrie en industrie wagenwijd wagenwijd mogen in een korte pitch hun Het aantal deelnemers dat wij in de de poort de tussen poort tussen samenleving samenleving enof industrie en industrie wagenwijd wagenwijd van deDenk Plant Manager 2020 2020 en debatteer Denk Denk Denk jeen met en en debatteer debatteer ons debatteer mee? jein jemet jemet met ons ons ons mee? mee? mee?je open. Wij open. mogen Wij mogen maximaal maximaal honderd honderd bezoekers bezoekers in Denk en debatteer ons nominatie kracht bijmet zetten.

Aanmee? tafel zaal mogen ontvangen 2020 2020is nu nog niet open. Wij open. mogen Wij mogen maximaal maximaal honderd honderd bezoekers bezoekers in in Denk en debatteer je met ons Denk mee? en debatteer je met ons mee? the Year 2021 verkiezing bekend. U kunt aangeven of u, als de de zaalde ontvangen. zaal ontvangen.

Via eenVia livestream een livestream houden houden wij worden wij vragen van jury en uit het de zaalde ontvangen. zaal ontvangen.

Viapartners: een Via livestream een livestream houden houden wij publiek wij Founding Founding Founding Founding partners: partners: partners: Founding partners: zich presenteren en maakt aan ze gesteld. maatregelen dit toelaten, aanwezig interactief interactief contact contact met het met publiek het publiek elders.elders.

Founding partners: Founding partners: interactief interactief contact contact met het met publiek het publiek elders. elders. wilt zijn op locatie. Kosten deelname: de jury de winnaar bekend.

Denk en Denk debatteer en debatteer je metje ons met mee? ons mee?

Denk en Denk debatteer en debatteer je metje ons met mee? ons mee?

Founding Founding partners: partners: Partners: Founding Founding partners: partners:

Partners: Partners: Partners: Partners:

15.15 korte pauze

€ 395 (excl. BTW). Inschrijven voor de livestream is gratis.

Partners: Partners:

Een productie van: Partners: Partners: Partners: Partners:

w.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.n www.deltavisie2021.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl Advertentie Eemsdeltavisie 2021.indd 1 Advertenties.indd 4

11:32 26-05-2021 16:34

INHOUD

5

Scheve markt zit duurzame innovatie in de 10 INTERVIEW weg Met de overname door Trafigura, krijgt Nyrstar de financiële slagkracht die het nodig heeft om zijn processen te blijven stroomlijnen en verduurzamen.

Vice President European Operations Guido Janssen ziet dan ook een rol weggelegd voor het zinkbedrijf als leverancier van flexcapaciteit. De eenzijdige keuze van de Nederlandse overheid om compensatie voor de CO2-opslag op elektriciteit vooralsnog af te schaffen, helpt daar niet bij.

16 THEMA Elektrificatie roept vragen op over asset strategie

Met het toenemende aandeel groene stroom is industriële elektrificatie een belangrijke stap in decarbonisatie van de industrie. Het is de vraag wat deze elektrificatietrend betekent voor het asset management van de procesindustrie. Gekeken naar de kosten, prestaties en risico’s van elektrische kapitaalgoederen valt op dat er nog veel onzekerheden kleven aan de vervanging van bestaande installaties voor elektrische varianten.

20 TECHPORT SPECIAL

Als er één bedrijfstak is die zichzelf continu heruitvindt, dan is het wel de papierbranche. Crown van Gelder is daar zeker geen uitzondering op.

Technieken die zijn ontwikkeld voor het meten van bewegingen bij paarden en het meten van agressie op straat worden nu ingezet in de staalfabriek in IJmuiden om de fabriek slimmer te maken.

In het Fieldlab Smart Maintenance Techport werkt de voorhoede van bedrijven, asset owners, mkb’ers, start-ups, ROC en universiteit samen om te experimenteren met nieuwe, slimme technologie en de waarde ervan te testen in de praktijk.

Tata Steel versnelt investeringen 26 PROJECT emissiereductie Nadat eerder bekend werd dat er een rechtszaak op stapel staat tegen Tata Steel in Velsen-Noord meldt de staalreus zijn Roadmap 2030 naar voren te halen. Met een extra investering van driehonderd miljoen euro in Roadmap Plus zegt Tata de geurbelasting en stofneerslag in twee jaar fors te reduceren.

36 WATERSTOF Groene waterstof vooral voor systeembalans

Als alle plannen doorgaan, zou medio 2030 bijna één gigawatt aan elektrolysevermogen beschikbaar kunnen zijn voor de productie van groene waterstof. Nog lang niet genoeg om de toenemende vraag te vergroenen.

Wel kan het een steeds belangrijkere rol spelen in het balanceren van de energievraag.

En verder

6 Actueel 18 Enlightenmentz: Van afvalstof naar bouwsteen 33 Borealis hergebruikt afvalwarmte in LDPE-fabriek 34 Deltavisie 2021: Smart 43 BASF en RWE willen 2 GW windpark in Duitsland 44 Projecten

www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

C_Inhoud.indd 5

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:46

6

ACTUEEL

Kort nieuws

Shell start aardwarmteproject in Friesland

De ambities van Chemelot zijn duidelijk: de chemische site wil in 2050 klimaatneutraal zijn en fossiele grondstoffen volledig terugdringen. Het wordt steeds duidelijker hoe de routekaart naar die duurzame toekomst er uit ziet. Groene energie en circulaire grondstoffen spelen daarin de hoofdrol. Lees er meer over in de whitepaper De rol van circulaire waterstof op Chemelot via industrielinqs.nl.

Shell begint aan een groot aardwarmteproject: Warmte van Leeuwarden.

Daarbij gaat het bedrijf warm water oppompen uit een warmtebron, zo’n 2,7 kilometer onder het aardoppervlak, om er woningen en gebouwen mee te verwarmen. Het afgekoelde water gaat terug in de aarde om daar weer op te warmen.

Scale-up Ioniqa heeft een financieringsronde van tien miljoen euro afgerond voor een upcyclingproces om van PET-plastic een echt duurzaam materiaal te maken.

Ioniqa gebruikt de financiering om de tien kiloton-fabriek in Geleen verder op te voeren tot de volledige capaciteit. En om licentiepakketten voor te bereiden die begin 2022 op de markt komen. Het geld is afkomstig van één nieuwe investeerder, aangevuld met een aantal bestaande aandeelhouders. Ioniqa is met haar proces in staat om alle soorten en kleuren PET-afval om te zetten in waardevolle ‘virgin-quality’ materialen voor voedselveilig PET-plastic. De scale-up onderzoekt ook upcycling processen voor andere soorten plastics om in de nabije toekomst te lanceren.

Het project begint met een boring die moet uitwijzen of de warmtebron geschikt en bruikbaar is. Als dat zo is, kan de aanleg van een warmtenet beginnen. Het project gaat dan warmte leveren die gelijk staat aan

BASF wil haar vestiging in De Meern te verkopen. Op deze locatie produceert en ontwikkelt het chemieconcern hoogwaardige katalysatoren. Enkele activiteiten en producten die goed passen haar de strategie verplaatst BASF naar andere productielocaties. Andere producten verkoopt het bedrijf samen met de vestiging. BASF wil het liefst de vestiging verkopen aan een bedrijf dat de site zal exploiteren met de bestaande configuratie. De vestiging in De Meern continueert haar productieactiviteiten om tot aan de verkoop aan haar klantenvraag te blijven voldoen.

Start-up SolarDew heeft een technologie ontwikkeld om drinkwater te produceren uit bijvoorbeeld zeewater of vervuild water. De start-up test deze technologie op de rioolwaterzuivering Apeldoorn van Waterschap Vallei en Veluwe. Het proces gebruikt energie van de zon voor membraandestillatie.

Het water verdampt, passeert het membraan en condenseert aan de andere kant. Het systeem is geschikt voor huishoudens (4 liter per dag), maar ook voor complete gemeenschappen (tot vijfduizend liter per dag). De kosten: 1 tot 2 cent per liter. www.industrielinqs.nl

D_Actueel.indd 6

FOTO: PIXABAY

1 miljard nodig voor nieuwe buisleidingen tussen Rotterdam en Chemelot Vier nieuwe buisleidingen tussen Rotterdam, Chemelot en Noordrijn-Westfalen kunnen de industrie helpen verduurzamen. Kosten van het tegelijk aanleggen van de vier leidingen zijn ruim één miljard euro.

Het plan is om de buisleidingen te gebruiken voor het transport van C4-LPG, propeen, waterstof en CO2. Uit een haalbaarheidsstudie die is gedaan in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Havenbedrijf Rotterdam en Chemelot blijkt dat de leidingen voordelen opleveren op het gebied van veiligheid, energietransitie en economie.

De aanleg van de buisleidingen, project ‘Delta Corridor’ genoemd, zorgt voor minder treinen met gevaarlijke stoffen over de Brabantroute waardoor kansen ontstaan voor woningbouw langs het spoor. Daarnaast krijgt de industrie op Chemelot er veilige en duurzame verbindingen met andere industrieclusters bij. Nog een voordeel is

dat de industrie met de leidingen mogelijkheden krijgt om productieprocessen te verduurzamen. De aanleg van de leidingen is ook belangrijk voor de haven van Rotterdam om zich te ontwikkelen tot duurzame energiehaven. En ten slotte ontstaan er voor bedrijven langs de route die een of meerdere van deze vier stoffen kunnen gebruiken of produceren ‘meekoppelkansen’.

Het tegelijk aanleggen van de vier leidingen tussen Rotterdam en Chemelot kost ruim één miljard euro. Als de leidingen een voor een worden aangelegd, dan is dat 365 miljoen euro duurder en is de overlast groter.

Uit het onderzoek blijkt dat een buisleidingenbundel financieel niet haalbaar is voor alleen het Nederlandse deel. Het verlengen van de leidingen naar Noordrijn-Westfalen en Antwerpen maakt dat ze aanzienlijk beter worden benut. Dat is essentieel voor het terugverdienen van de kosten. Nu de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek positief zijn, kunnen de plannen verder worden uitgewerkt.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

de warmtevraag van zes- tot achtduizend woningen.

In potentie kan aardwarmte voorzien in ongeveer 26 procent van de totale warmtevraag van alle huizen en gebouwen, blijkt uit recent onderzoek naar aardwarmte van EBN. 10 mei begon de aanleg van de boorlocatie. Dat neemt twee maanden in beslag.

In de zomer volgt een eerste proefboring.

Hieruit zal in september blijken of de ondergrond goed genoeg is om door te gaan met de aanleg van het warmtenet, de bouw van een warmtecentrale en het boren van een tweede put. Als alles volgens plan verloopt, begint de levering van warmte in 2023.

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:45

ACTUEEL

Spr Dan cijfe

7

Engie plant elektrolyzer in Den Helder

Het groene waterstofproject maakt deelt uit van een verduurzamingstraject dat Port of Den Helder samen met Engie, Total, Damen Shipyards, Alliander en andere partners uitstippelde. De haven bouwt voor een belangrijk deel op de offshore gasindustrie, een sector die langzaam maar zeker zal verdwijnen.

In het gebied van de Kooyhaven bouwt Total waterstofvulpunten waar personenvoertuigen en vrachtwagens kunnen tanken en schepen waterstof kunnen bunkeren. Als onderdeel van het project ontwikkelt Damen Shipyards een servicevaartuig dat elektrisch vaart op waterstof.

Om de elektrolyzer te voeden met groene stroom bouwt Engie in eerste instantie een zonnepark van 2,8 megawattpiek. Voor dit

FOTO: ADOBESTOCK

Engie en Port of Den Helder overwegen de bouw van een één tot anderhalf megawatt elektrolyzer in de Kooyhaven in Den Helder. De elektrolyzer zou de stroom van een nieuw drie megawattpiek zonnepark op industrieterrein Oostoever omzetten in groene waterstof. De elektrolyzer lost ook eventuele congestieproblemen op het lokale net op.

zonnepark is in november 2020 een vergunning verleend. Zodra de uitslag van de SDE++-subsidie aanvraag bekend is, start de bouw van het park. In een later stadium volgt dan een groter zonnepark.

Het streven is begin 2022 de keten van een zonnepark, elektrolyzer en het waterstoftankstation volledig operationeel te hebben.

ILT combineert gegevens risico’s Rotterdams havengebied

De Staat laat zien dat er veel partijen bij het toezicht betrokken zijn, maar dat het totaalplaatje ontbrak. De optelsom van gegevens brengt risico’s beter én in samenhang in beeld. Inspecteur-generaal Jan van den Bos: ‘Het is hopelijk een opmaat voor verdere samenwerking en versterking van de keten. Ik nodig alle partijen dan ook uit om de Staat de komende jaren door te ontwikkelen. Zo kan er een nog beter beeld ontstaan van de veiligheid en duurzaamheid van de mainport Rotterdam.’

ILT richt zich in de rapportage op drie hoofdonderwerpen: de logistieke veiligheid, de externe veiligheid en de luchtkwaliteit in de periode 2017-2019 in het havengebied.

Bij het transport met zee- en binnenvaartschepen in het havengebied gebeuren jaarlijks zo’n 115 scheepsongevallen. Voor de ‘nautische veiligheid’ ontwikkelde de Havenmeester een methode om de veiligheid te duiden in een cijfer. Met betrokken partijen kan zodoende onder andere worden beoordeeld of het veiligheidsniveau voldoet aan de gemaakte afspraken, doelen en ambities. En waar concrete verbeterpunten nodig zijn. Voor het transport over het spoor en de weg zijn dergelijke afspraken niet gemaakt. De ILT beveelt aan dat ook voor spoor- en wegvervoer een vergelijkbare methodiek wordt ontwikkeld.

De hoeveelheden gevaarlijke stoffen die jaarlijks over de weg, het water en het spoor worden vervoerd, blijven binnen de vastgestelde grenswaardes. Deze grenswaardes zijn er om te voorkomen dat bij incidenten met deze stoffen een onacceptabel veiligheidsrisico ontstaat voor de omgeving. Bij het transport met gevaarlijke stoffen gebeurden in de mainport de afgelopen jaren jaarlijks

FOTO: PIXABAY

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft de Staat van mainport Rotterdam 2021 uitgebracht. Deze rapportage brengt voor het eerst informatie over risico’s en uitstoot bij elkaar in kaart.

gemiddeld 26 ongevallen met gevaarlijke stoffen in bulk.

In de praktijk zijn bij het toezicht op het opslaan en transport van gevaarlijke stoffen verschillende partijen betrokken. Waar het toezicht overgaat van de ene naar de andere bevoegde autoriteit bestaat het risico dat het zicht en de grip vanuit de overheid op de risico’s vervagen. En witte vlekken in het toezicht ontstaan. Een meer strategisch en operationeel afgestemde ketenaanpak in het toezicht en de uitwisseling van informatie lijkt gewenst.

De helft van de landelijke emissie van zwavel door bedrijven vindt plaats in de mainport. Hiervan nemen de raffinaderijen het grootste deel voor hun rekening. Daar komt de uitstoot van de zee- en binnenvaartschepen nog bij. De mainport Rotterdam voldoet aan de luchtkwaliteitsnormen voor stikstofdioxide (NO₂). Voor fijnstof voldoet de mainport aan de Nederlandse wettelijke normen, maar niet aan de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

D_Actueel.indd 7

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:45

EEN MAN EEN MAN

EEN WOORD EEN WOORD

Muehlhan belooft en maakt waar Specialisten in staalconservering, steigerbouw en rope access

Interesse in een afspraak? Bel 010-4264960

www.muehlhan.nl staalconservering – steigerbouw – rope access

SEPTEMBER 2020

www.industrielinqs.nl

industrie linqs

Verbindt industriële ketens Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

www.ind ustrielinq s.nl www.ind ustrielinq s.nl

industrie linqs

SEPTEMB SEPTEM 2020 BERER2020

VERBI NDT INDUS TRIËLE KETEN S Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

Industrielinqs inspireert en verbindt met actuele berichtgeving, wekelijkse nieuwsbrieven, online talkshows en diverse evenementen.

Abonnees van het magazine Industrielinqs krijgen meer: • Acht edities Industrielinqs per jaar, met onder andere de projectendatabase • Industrielinqs Catalogus in de winterperiode • Industrielinqs Project & Innovatie update in de zomerperiode • Twee digitale edities Industrielinqs • Toegang tot alle interviews, artikelen en edities op de website www.industrielinqs.nl Prorail wil terug naar hoger veiligheidsniveau

Energietranstie kost 52 miljard euro

Aluminiumfabriek

als spil in de energietransi Corona verscherpt discussie

Prorail noodzaa wil terug naar k shutdow ns hoger veiligheidsniveau

Samenwerking waterketens Energietranstie bespaart systeemkost kosten

52 miljard euro

tie

Zijn micro-organismen fabrieke

Gunvor van begint alsnog de toekoms t? aan uitgestelde stop

n

Gunvor begint alsnog aan uitgestelde stop

A_Voorplaat.indd 1 09-09-20 10:17

Ga direct naar industrielinqs.nl/abonneren en blijf anderen voor Aboadv ILINQS halve liggend.indd 1

Advertenties.indd 8

09-09-20 10:19

26-05-2021 16:35

ACTUEEL

Spr Dan cijfe

9

Elektrische boiler test certificering tijdsgebonden groene stroom Eneco, CertiQ en FlexiDAO testen voor het eerst in Nederland tijdsgebonden groene stroom. In een pilotproject koppelt men Windpark Amalia aan een elektrische boiler die is aangesloten op het stadswarmtenet van de Haagse wijk Ypenburg. De partijen meten en certificeren de productie en het verbruik van groene stroom op uur en kwartierbasis.

FOTO: AD MESKENS/WIKIMEDIA COMMONS

Het huidige certificeringssysteem met Garanties van Oorsprong (GvO’s) werkt naar behoren, maar biedt niet de mogelijkheid om tijdsgebonden te certificeren. Een GvO vermeldt nu de start- en einddatum van productie. Een tijdsaanduiding geeft de garantie dat de groene stroom binnen hetzelfde uur of zelfs binnen hetzelfde kwartier wordt geproduceerd en ook geconsumeerd. Met de koppeling tussen Windpark Amalia en de elektrodeboiler in Ypenburg testen de partners de benodigde metingen, procedures en software om in de toekomst tijdsgebonden te kunnen certificeren.

Een transparanter certificeringssysteem geeft particuliere klanten en bedrijven nauwkeuriger inzicht in de duurzaamheid van hun stroomverbruik. Zo kunnen ze scherpere keuzes maken in welke elektriciteit zij willen gebruiken. Bedrijven kunnen hun behaalde duurzaamheidsambities bovendien nog explicieter maken.

Het project is een van de zes projecten wereldwijd die de mogelijk-

heid van tijdsgebonden groene stroom test. Dit gebeurt onder de paraplu van EnergyTag. Dit is een initiatief van de energie-industrie om samen met meer dan honderd bedrijven, overheden en NGO’s te werken aan een transparanter, weersafhankelijk certificeringssysteem. De eerste resultaten uit het pilotproject worden verwacht in het najaar.

Proef met terugwinning fosfaat kan resulteren in fabriek Afvalverwerker HVC en slibverwerker SNB doen de komende maanden een proef met terugwinning van fosfaat uit verbrandingsas. Dit is de as die overblijft na thermische verwerking van zuiveringsslib.

Als de proef succesvol uitpakt, is dit meteen ook een belangrijke stap naar het realiseren van een fabriek op grotere schaal. Deze zou meer dan tachtig procent van het fosfaat uit de verbrandingsas moeten terugwinnen

in de vorm van fosforzuur. HVC en SNB denken aan een fosfaatfabriek die zo’n 60.000 ton per jaar – alle verbrandingsas van de twee bedrijven – kan verwerken tot circa twaalf miljoen kilo fosforzuur. Dit product is onder meer geschikt voor het maken van kunstmest.

Als de bouw van de fabriek doorgaat, zou het de eerste fosfaatfabriek in haar soort zijn in Nederland. Maar zover is het nog niet. Voor een definitieve beslissing zijn er nog tal van vervolgstappen nodig, vooral

op het gebied van financiering en technische uitwerking.

Overigens kan de fabriek naast fosforzuur ook gips, ijzer/aluminium-zouten en een resterende as-fractie produceren. Al deze producten zijn geschikt voor hergebruikt.

Het gips als bouwstof, de ijzer/aluminiumzouten voor gebruik op rioolwaterzuiveringen. Voor de afzet van de asfractie denken de twee bedrijven aan verschillende toepassingen als vulstof in beton en asfalt.

Asset management personeel opleiden met game Veel bedrijven zijn genoodzaakt om zelf nieuw asset management personeel op te leiden. Verschillende bedrijven gaan daar nu samen een interactieve simulatiegame voor ontwikkelen. Ze hebben daarvoor geld ontvangen van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat voor hun MBK!dee.

175 mkb-bedrijven ontvangen in totaal

tien miljoen euro voor hun MKB!dee: projecten waarmee ondernemers kunnen experimenteren met hoe je de kennis en vaardigheden van je personeel kunt opvijzelen. Veerenstael, Raccoon Serious Games en Ivy Global ontvingen 198.460 euro voor de ontwikkeling van hun asset management game.

Asset management leer je volgens deze bedrijven niet uit boeken of in workshops.

Het gaat om het ervaren en doordenken

van uiteenlopende scenario’s. Hun oplossing is de Asset Management Experience.

Een interactieve simulatie-game die te spelen is in teams. Het spel behandelt de asset managementfilosofie, voorbeelden en trainingselementen die de dynamiek van de praktijk nabootsen.

De ontwikkeling start in juni 2021 en naar verwachting is de game begin 2022 beschikbaar voor het brede publiek.

www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

D_Actueel.indd 9

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:45

INTERVIEW GUIDO JANSSEN NYRSTAR

FOTO’S: NYRSTAR

10

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

H_Interview.indd 10

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-21 16:49

11

Scheve markt zit

duurzame

innovatie in de weg

Met de overname door Trafigura, krijgt Nyrstar de financiële slagkracht die het nodig heeft om zijn processen te blijven stroomlijnen en verduurzamen. Vice President European Operations Guido Janssen ziet dan ook een rol weggelegd voor het zinkbedrijf als leverancier van flexcapaciteit. De eenzijdige keuze van de Nederlandse overheid om compensatie voor de CO2-opslag op elektriciteit vooralsnog af te schaffen, helpt daar niet bij.

David van Baarle De Zink, noemen de inwoners van Budel-Dorplein liefkozend de fabriek van Nyrstar in het plaatsje in Brabant.

De zinksmelterij kent dan ook een bijna 130 jaar lange historie met de afgelopen jaren veel onzekerheden over het voortbestaan. Nieuwe aandeelhouder Trafigura investeerde recent onder meer twintig miljoen euro in de vernieuwing van de gasbehandelingsinstallatie in Budel. En zo’n dertig miljoen euro in de bouw van een 25 megawatt batterij op de site in het Belgische Balen.

Guido Janssen gaf leiding aan zowel de site in Balen als Budel en is inmiddels als Vice President European Operations verantwoordelijk voor alle Europese en Noord-Amerikaanse smelters van Nyrstar. Janssen toont zich gedurende het gesprek als een zeer betrokken en gepassioneerde voorstander van efficiënte en duurzame productie. Een houding die de sites helpt om continu te verbeteren. Om dieper te kunnen ingaan op hoe hij dat doet, is wel enig inzicht nodig in de wereld van zink.

Guido Janssen is als Vice President European Operations verantwoordelijk voor alle

Schoonschrapen Janssen: ‘Ons proces begint bij zinkerts dat in mijnen wordt gewonnen en zinkoxides die vrijkomen bij het recyclen van staal. Voor wat betreft deze hele grondstoffenketen is responsible sourcing voor ons de sleutel. In vier stappen werken we de ruwe grondstoffen op tot blokken zink met klantspecifieke legeringen. Specifiek voor de productie van zink is dat je een heel mooie warmtebalans hebt. De eerste stap, het verbranden van het zinkconcentraat en zinkoxide, is namelijk een exotherm proces. De twee wervelbedovens draaien volcontinu. Pas als we ze eens in de vijf jaar in onderhoud nemen, hoeven we ze weer op te stoken. Het surplus aan warmte uit dit proces, zetten we om in stoom en gebruiken we in het tweede proces. In die tweede stap wordt het zogenaamde roostgoed omgezet in zinksulfaat. Daarna kan het zink verder worden gezuiverd en gescheiden van waardevolle bijproducten zoals nikkel, kobalt, lood, zilver en goud. De derde

‘We blijven streven naar een combinatie van duurzame producten en productie.’

Europese en Noord-Amerikaanse smelters van Nyrstar.

GUIDO JANSSEN VICE PRESIDENT EUROPEAN OPERATIONS NYRSTAR

www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

H_Interview.indd 11

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-21 16:49

12

INTERVIEW GUIDO JANSSEN NYRSTAR

In vier stappen werkt Nyrstar de ruwe grondstoffen op tot blokken zink met klantspecifieke legeringen.

stap is een elektrochemisch proces waarbij aluminium kathodeplaten onder spanning worden gezet waaraan het zink zich gaat hechten. De loden anode produceert dan zuurstof.’ In 22 uur hecht alle zink uit de oplossing zich aan de platen en kunnen ze worden schoon geschraapt. Daarna smelt men het pure zink opnieuw en wordt het in blokken gegoten tot puur zink en zinklegeringen.

CO2-belasting Hoewel er bij de productie van zink bijna geen CO2 vrij komt, betaalt Nyrstar wel een hoge CO2-opslag via de ingekochte stroom. Een doorn in het oog van Janssen, met name omdat Nederland daar een eigen pad in trekt. De Europese Unie sprak met de grootverbruikers van elektriciteit af dat ze voor een deel van deze CO2-kosten worden gecompenseerd. De zinkhandel is nu eenmaal een mondiale business die vooral op kosten concurreert.

Janssen: ‘De zinkfabriek koopt zijn stroom volledig groen in, maar we betalen wel de volle CO2-prijs. Nederland is het enige Europese land dat geen duidelijkheid schept vanuit de politiek.

Het speelveld is compleet scheef geworden. We concurreren nu niet alleen www.industrielinqs.nl

H_Interview.indd 12

GUIDO JANSSEN VICE PRESIDENT EUROPEAN OPERATIONS NYRSTAR

met landen buiten Europa, maar ook met België, Frankrijk en Duitsland, die wel een vergoeding krijgen. Daarmee schiet de Nederlandse overheid in haar eigen voet.’

Wat misschien nog wel het meeste steekt is dat de assets van Nyrstar in Budel gelden als referentie voor de rest van de wereld. ‘Dankzij de zwavelzuurfabriek hebben we de laagste zwaveloxide-emissie. En we bedrijven als enige ter wereld een biologische waterzuivering die zulk schoon water produceert dat het effluent in de beek kan worden gevoed, waarmee het de natuur herstelt. Het enige effect dat een eenzijdige CO2-heffing heeft, is dat de productie op den duur verschuift naar landen met een minder strikt milieubeleid.’

Veel van de verbeteringen zijn wel een gevolg geweest van overheidsbemoeienis. Het verbod op het storten van reststoffen rondom de site in 2000 leidde tot een levendige handel in

allerlei restproducten. De biologische waterzuivering kwam als optie boven toen in 2000 het storten van gips werd verboden. De gaszuiveringsinstallatie biedt de site in Budel de mogelijkheid om ook lagere kwaliteit zinkconcentraat te verwerken. Ook een indirect gevolg van de door de overheid afgedwongen kostenverhoging, dat de site dwong duurdere grondstoffen in te kopen en daarmee minder winstgevend te zijn.

Flexcapaciteit Janssen: ‘Als een hogere CO2-prijs een prikkel moet zijn om meer groene stroom te gebruiken, dan zal dat helaas geen effect hebben. Energieleveranciers hanteren de marktprijs van grijze stroom plus een opslag voor groene stroom.

We kopen al honderd procent groene stroom in via garanties van oorsprong en wellicht in de toekomst ook power purchase agreements. Energiebesparing

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

‘Als een hogere CO2-prijs een prikkel moet zijn om meer groene stroom te gebruiken, dan zal dat helaas geen effect hebben.’

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-21 16:49

13

zal het ook niet in de hand werken omdat je helaas met de fysische grenzen van elektrolyse moet leven. Wat we wel kunnen, is onze productie terugdraaien op momenten dat het duurzame stroomaanbod terugloopt. We onderzoeken momenteel wat wenselijk en haalbaar is. We regelen onze processen tot zo’n zestig procent terug als dit nodig is. Op een totaal vermogen van 150 megawatt is dat best veel. We hebben buffers genoeg om zo’n zes uur lang flexcapaciteit te leveren en we zouden meer kunnen investeren in buffercapaciteit om dit nog eens te verlengen.’

Die investeringen zouden wel mede uit publieke budgetten moeten komen.

‘Uiteindelijk profiteert namelijk de netbeheerder het meeste van deze optie, die veel goedkoper is dan investeringen in verhogen van netcapaciteit. Andersom kunnen we uiteraard ook onze processen inzetten in dat geval met extra investeringen om overschotten op te vangen of netcongestie te voorkomen.’

In de tussentijd helpt Nyrstar in het realiseren van meer duurzame opwek op eigen terrein. Het vermogen van het huidige 43, 8 megawatt zonnepark levert weliswaar een fractie van het stroomverbruik van de site, maar is toch een stapje richting CO2-neutraliteit. De plannen liggen al klaar om de capaciteit te verdubbelen. Daarmee zou een zonnepark van in totaal 178 voetbalvelden ontstaan.

Circulair Dat verduurzaming in de aderen van Janssen zit, is wel te merken aan de grondstoffen en energiestromen die de site uitwisselt met de omgeving. Janssen: ‘Bij de eerste processtap ontstaat zwavelgas, dat we afvangen, zuiveren en laten condenseren. Het zwavelzuur dat overblijft, is een waardevolle grondstof voor de kunstmestindustrie. Ook de verschillende metalen vinden hun weg naar

Ondanks de bijna ideale warmtebalans, ziet Janssen nog wel mogelijkheden om de site in Budel helemaal CO2-neutraal te krijgen.

de afnemers, net als het kopercement.

Tegelijkertijd proberen we zo duurzaam mogelijk in te kopen. Zo voeden we de sulfaatreducerende bacteriën in de waterzuivering met ethanol. Nu zijn die bacteriën niet zo kieskeurig dat ze per se zuivere ethanol nodig hebben. Een zoektocht naar een alternatieve bron leidde naar het Rode Kruis, dat ethanol gebruikt om bloedfracties te splitsen. Na dat proces houdt men het ethanol over.

Wij kunnen dat goed gebruiken, terwijl zij het anders hadden moeten laten afvoeren. Als je goed op zoek gaat, zijn veel meer van dit soort winwin-samenwerkingen te bedenken. Het afvalproduct van de een kan een grondstof zijn voor de ander. Zo verbruiken we natronloog in onze waterzuivering dat eerst gebruikt is door de textielindustrie.’

CO2-neutraal Ondanks de bijna ideale warmtebalans, ziet Janssen nog wel mogelijkheden om de site in Budel helemaal CO2-neutraal te krijgen. ‘Bij een temperatuur van tien graden Celsius is de balans precies in evenwicht, wat wil zeggen dat we beneden die grens extra warmte moeten bijstoken. Daar gebruiken we nu aardgas voor. Dat zou echter met waterstof kunnen of met aardwarmte, maar bijvoorbeeld ook door metaalpoeder te verbranden.’

Dat laatste idee leidde tot de samenwerking met Metalot en plannen voor een proeffabriek op Duurzaam Industriepark Cranendonck, op het terrein van Budel.

Helaas liepen die plannen stuk op de stikstofproblematiek, maar Nyrstar blijft de ontwikkeling volgen. Janssen: ‘Ook voor de warmteoverschotten in de zomer willen we een oplossing. Denk aan de mogelijkheid om warmte te gebruiken om varkensmest te inertiseren. Dat is namelijk verplicht als we mest willen uitvoeren.’

Blijft alleen nog het transport over. ‘We proberen zoveel mogelijk per schip of trein te vervoeren’, zegt Janssen. ‘Toch gaan er jaarlijks ook nog veel vrachtwagens over de weg. We streven er naar dit zoveel mogelijk te elimineren en investeren momenteel fors in aanpassing van onze laad- en losstations om meer spoorvervoer mogelijk te maken. Zo komen we steeds dichterbij een product dat niet alleen een bijdrage levert aan verduurzaming van staalproducten, maar dat ook koolstofneutraal is. Tegelijkertijd blijven we investeren in verduurzaming van onze producten, bijvoorbeeld nieuwe legeringen die eenzelfde corrosiebescherming bieden terwijl de zinklaag dunner kan zijn. Op die manier wordt je indirect energie-efficiënter. We blijven streven naar een combinatie van duurzame producten en productie.’ www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

H_Interview.indd 13

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-21 16:49

14

THEMA MAINTENANCE

Elektrificatie roept vragen op over asset strategie Met het toenemende aandeel groene stroom is industriële elektrificatie een belangrijke stap in decarbonisatie van de industrie. Het is de vraag wat deze elektrificatietrend betekent voor het asset management van de procesindustrie. Gekeken naar de kosten, prestaties en risico’s van elektrische kapitaalgoederen valt op dat er nog veel onzekerheden kleven aan de vervanging van bestaande installaties voor elektrische varianten.

David van Baarle

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2030 zeventig procent van de beschikbare elektriciteit uit hernieuwbare bronnen komt. Rond die tijd staat er zo’n elf gigawatt aan offshore windcapaciteit in de Noordzee. Om ervoor te zorgen dat die groene stroom ook daadwerkelijk tot terugdringing van de CO2­uitstoot leidt, spraken de deelnemers aan het Klimaatakkoord ook af meer te investeren in elektrificatie.

Elektrische processen zijn niet nieuw. Zo produceert ESD­Sic al jarenlang siliciumcarbide door spanning te zetten op een grafietkern in een mengsel van zand en petroleumcokes. In 2017 tekende het bedrijf een contract met Engie, dat mag ingrijpen in de energiehuishouding. Redelijk uniek aan dit proces is dat de productie binnen twee minuten aan en kan worden uitgezet, zonder gevolgen voor de assets en productkwaliteit. Bij dreigende stroomtekorten zet Engie de productie tijdelijk stil en vormt zo een virtuele batterij.

Kosten en baten Ook de reductie van aluminiumoxide tot aluminium is een elektrochemisch proces. Aldel investeert in aanpassing van zijn assets om eveneens flexibiliteit te kunnen leveren. Volgens COO David Eisma onderzoekt het bedrijf nog wel de impact op de assets van een dergelijke ingreep. ‘Je kunt een installatie die normaal gesproken op vol vermogen werkt, niet even terugdraaien of opschakelen. We moeten aanpassingen doen aan de stroomrails en met name oplossingen vinden voor de zogenaamde magnetische veldcompensatie. Met een ombouw­ pakket vangen we de wisselingen in het magnetische veld op. www.industrielinqs.nl

I_Thema.indd 14

Elektrificatie Inmiddels onderzoeken steeds meer bedrijven de mogelijkheden van elektrificatie. Zo verving Shell onlangs een stoomaandrijving voor een elektrisch exemplaar. Wat betreft CO2­besparing een verstandige keuze. Op jaarbasis bespaart de nieuwe aandrijving 13.000 ton CO2.

Andere bedrijven deden inmiddels ook ervaringen op met elektrificatie. Zo investeerde Dow in elektrische stoomrecompressie, deed papierproducent Smurfit Kappa proeven met een dertig megawatt elektrodenboiler en 2,5 megawatt industriële warmtepomp, terwijl FrieslandCampina een elektrische luchtkanaalverhitter uittestte.

Nu is de impact van de redelijk kleine installaties iets anders dan de volgende stap die Shell, Dow en vele andere chemiebedrijven overwegen: het vervangen van stoomkrakers voor elektrische varianten. BASF, Borealis, BP, LyondellBasell, Sabic en Total richtten onlangs hiervoor nog het ‘Cracker of the Future Consortium’ op. Iets concreter overwegen BASF, Sabic en Linde de bouw van een multi­megawatt demonstratie­ installatie bij BASF in Ludwigshafen die naar verwachting al in 2023 kan worden opgestart. Het Finse Coolbrook bereidt wat dat aangaat een interessant alternatief met de roto dynamic reactor (RDR) die warmte opwekt door elektrisch aangedreven rotorbladen op hoge snelheid te laten draaien.

Een veelbelovende elektrificatiestap is de inzet van plasma­ technologie. Plasma bestaat uit geïoniseerde atomen en moleculen. Brightlands bekijkt de mogelijkheden van deze technologie voor de omzetting van aardgas naar waterstof en etheen.

Asset management Het is de vraag wat deze elektrificatietrend betekent voor het asset management van de procesindustrie. Gekeken naar de kosten, prestaties en risico’s van elektrische kapitaalgoederen valt op dat er veel onzekerheden kleven aan de vervanging van bestaande gasgestookte installaties voor elektrische varianten.

Om met de kosten te beginnen. De investeringskosten van

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Hoe goed we de aanpassingen ook doorvoeren, de efficiency van een installatie die op lagere vermogens werkt, zal altijd afnemen. Onze installaties zijn namelijk ontworpen voor een constante flow. Bovendien verwachten we versnelde degradatie van assets door temperatuurschommelingen. We weten bijvoorbeeld nog niet precies hoe die schommelingen de vuurvast bekleding beïnvloeden. Zo’n inzet als groene batterij is dan ook zeker niet gratis en we moeten de kosten blijven afwegen tegenover de baten.’

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-21 16:52

Spr Dan

FOTO’S: ADOBESTOCK

15

Hoogleraar dynamic based maintenance Tiedo Tinga (Universiteit Twente) ziet voordelen in het feit dat elektromotoren minder draaiende delen hebben.

veel elektrische systemen zijn relatief laag in vergelijking met mechanische systemen. Elektrische motoren zijn vaak compacter en hebben weinig draaiende delen. Ook elektroboilers zijn redelijk goedkoop en betrouwbaar.

‘Met behulp van kunstmatige intelligentie kan je patronen uitfilteren die samenhangen met degradatiemechanisme.’

SIMON JAGERS OPRICHTER SAMOTICS

Helaas zijn de operationele kosten van elektrische assets momenteel wel veel hoger omdat stroom bijna twee keer zo duur is als aardgas. Met het toenemend aanbod duurzame stroom, worden de stroomprijzen de komende jaren bovendien steeds volatieler, zo is de verwachting. Bedrijven die flexibel kunnen meeveren met de marktprijzen, kunnen het meeste profiteren van de lage tot zelfs negatieve prijzen.

Tegelijkertijd is de verwachting dat de prijs voor fossiele brand­ stoffen kunstmatig wordt opgedreven met CO2-belasting. Wat betreft financiële risico’s kan elektrificatie op de lange duur

gunstig uitpakken. Op de korte duur is dat afhankelijk van het stimulerende beleid van Europese en Nederlandse overheden.

Prestaties Over de prestaties zijn de meeste experts het wel eens dat elektrische assets superieur zijn aan hun mechanische tegenhangers. Zo ziet hoogleraar dynamic based maintenance Tiedo Tinga van de Universiteit Twente met name een voordeel in het feit dat elektromotoren minder draaiende delen hebben. ‘Dat maakt assets doorgaans betrouwbaarder, maar de harde getallen hebben we nog niet in het vizier. We krijgen wel steeds meer vragen over met name het faalgedrag van vermogenselektronica. Voordat bedrijven investeren in elektrificatie willen ze uiteraard wel weten hoe ze de assets veilig in bedrijf kunnen houden.’

Wat betreft de voorspelbaarheid van degradatie kan Simon Jagers van Samotics asset managers gerust stellen.

‘Er zijn diverse methodes beschikbaar om de conditie van elektromotoren te bewaken. Een voorbeeld daarvan is de analyse van hoogfrequente stroom- en spanningsdata. Met behulp van kunstmatige intelligentie kan je al snel patronen uitfilteren die samenhangen met degradatiemechanismen en daarmee zowel elektrische als mechanische schades in een vroeg stadium detecteren. Bij bijvoorbeeld staalproducent ArcelorMittal zetten we die technologie in om de conditie www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

I_Thema.indd 15

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-21 16:52

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Wat is Asset Management?

• Hoeveel onderhoud is juist genoeg?

• Kunnen we met de onderhoudsfunctie waarde creëren?

• Wat is de rol van onderhoud binnen het Asset Management?

• Wat is Predictive Maintenance en hoe geef ik dit vorm?

DEZE OPLEIDIN ZIJN IN TE BR GEN ENG IN DE BACHEL EN WERKTUIGBOU OR WKUNDE DEELTIJD.

INFORMEER!

2021 EXTRA START LOGIE TECHNO ONDERHOUDS EEN. IN HOOGEV

W ARDECREAT WA A IE DOOR GOED ONDERHOUD AT Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. Aan de hand van kaders gesteld door het Institute of Asset Management (IAM) en de European Federation of National Maintenance Societies (EFNMS) zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Maintenance Management bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken.

• Post-MBO Onderhoudstechniek (OTK) • Post-HBO Onderhoudstechnologie (OT) • Post-HBO Onderhoud en Asset Management • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

INFORMEER!

Start september 2021 Start oktober 2021 Start oktober 2021 Start september 2021

Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden.

Informeer naar de mogelijkheden.

Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

iMaintain 2019-FC-210x297mm.indd 1 Advertenties.indd 16

20-05-20 15:17 26-05-2021 16:35

17

van een door elektromotoren aangedreven rollenbaan te bewaken. De afgelopen twee jaar hebben we op die manier alle opkomende schades aan zowel de motor als de rollen gedetecteerd. Dat zorgt voor een hoge betrouwbaarheid van de lijn, want het stelt de onderhoudsteams in staat om onderhoud in te plannen ruim voordat de motoren falen.’

‘Wil de chemische industrie echt over gaan op elektrochemische processen, dan kan dat niet efficiënt met zestig jaar oude assets.’

De hoge vermogenselektronica van elektrische systemen vraagt om specialistische kennis.

MARIT VAN LIESHOUT LECTOR PROCES VERDUURZAMING HOGESCHOOL ROTTERDAM

Flexvermogen Maarten Steinbuch, wetenschappelijk directeur van het TU/e High Tech Systems Center, ziet dat elektrische systemen hoger scoren op het gebied van betrouwbaarheid. ‘En gaat er iets stuk, dan kan je dat vaak eenvoudig modulair vervangen. Bovendien is een elektromotor veel efficiënter dan een explosiemotor.

Een elektrische auto verspilt minder energie en hoeft minder vaak naar de garage voor een onderhoudsbeurt. Wat ook een significant voordeel biedt, is dat je elektromoren heel compact en goedkoop kunt maken. Daardoor kan je een elektrische auto uitrusten met vier motoren of een elektrisch aangedreven vliegtuig met tien stuks. Daarmee zijn de systemen ook redundant terwijl de motoren minder zwaar worden belast. De industrie zou ook kunnen profiteren van deze eigenschappen, maar dat vraagt wel om een andere inrichting van processen.’

De grootste bottleneck is nog de energievoorziening. ‘Gelukkig geldt deze beperking minder voor stationaire industriële systemen, maar bedrijven die serieus willen elektrificeren moeten wel nadenken over een fallback-scenario. Als het gehele proces elektrisch is aangedreven, kan een stroomstoring al snel tot grote problemen leiden. Hier kunnen stationaire batterijen een uitkomst bieden, met als bijkomend voordeel dat bedrijven het opslagvermogen ook kunnen inzetten voor het leveren van flexvermogen. Zo levert een noodzakelijke backupvoorziening ook nog een interessant businessmodel op.’

Risico’s Toch zijn er ook wel wat risico’s te benoemen bij grootschalige elektrificatie. Lector proces verduurzaming Marit van

Lieshout van Hogeschool Rotterdam vraagt zich met name af of bedrijven wel voldoende kennis en expertise in huis hebben voor het bedrijven van elektrische systemen. ‘Een elektrische warmtepomp verschilt nogal van een gasboiler in ontwerp, onderhoud en gebruik. Een warmtepomp is meer te vergelijken met een koelkast. Zo’n systeem gedijt beter als het continu een bepaalde temperatuur kan leveren. Wil een bedrijf veel schakelen tussen vollast en deellast, dan moet je een zeven megawatt systeem opsplitsen in een drietal pompen met oplopend vermogen. Om het uiterste uit zo’n systeem te halen, moet je het heel anders bedrijven dan men nu gewend is.’

Over elektrisch kraken heeft Van Lieshout nog wel haar bedenkingen. ‘De huidige stoomkrakers hebben behoorlijke vermogens. Wil je dat één op één vervangen voor een elektrische kraker, dan heb je voor één kraker al een volledig offshore windpark nodig om hem van groene stroom te voorzien. Ik denk dat de chemische industrie duidelijke keuzes moet maken tussen bestaande processen zo efficiënt mogelijk uitvoeren of investeren in nieuwe processen. Voor dat eerste is nog veel mogelijk met procesintensificatie. Maar wil ze echt over gaan op elektrochemische processen, dan kan dat niet efficiënt met zestig jaar oude assets.’

Misschien nog wel het grootste risico is het huidige tekort aan elektrotechnici. De hoge vermogenselektronica van elektrische systemen vraagt om specialistische kennis. De wet stelt hoge eisen aan de veiligheid en integriteit van hoogspanningsinstallaties. Alleen hiervoor gediplomeerde experts mogen een installatie ingaan, afschakelen en onderhouden. Elektrificatie moet dus hand in hand gaan met het doceren van de kennis en vaardigheden van de toekomst. www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

I_Thema.indd 17

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-21 16:52

Spr Dan

18

ENLIGHTENMENTZ

afvalstof naar bouwsteen Van

Het Antwerpse D-CRBN kan met behulp van plasma CO2-moleculen splitsen en er zo chemische bouwstenen van maken. Die kunnen dienen als grondstof voor biobrandstoffen, chemicaliën en polymeren. De start-up wil een plasmareactor in de haven van Antwerpen bouwen in 2029.

Hoe is D-CRBN ontstaan?

‘D-CRBN is een spin-off van de Universiteit Antwerpen’, legt mede-oprichter David Ziegler uit. ‘Het idee achter D-CRBN komt uit de onderzoeksgroep Plasmant. We zijn een zeer nieuw bedrijf, maar hebben al tien jaar onderzoek achter ons.

De bedoeling is nu om in de Antwerpse haven een industrieel consortium te maken met een paar grote spelers om te kijken waar onze technologie in het proces past. We focussen ons op de petrochemie en metaalsector.’

Wat doen jullie?

Dagmar Aarts

‘Wij gaan CO2 capteren. Via plasmareactoren trekken we de moleculen uit elkaar. Waarna we CO (koolstofmonoxide, red.) en O (zuurstof, red) overhouden. CO wordt gebruikt als bouwstof voor polymeren, chemicaliën en biobrandstof. We gaan van een afvalstof naar een bouwsteen.’

Andere technologieën kunnen ook CO2-moleculen splitsen. Wat is het voordeel van jullie technologie?

‘Ons systeem is heel robuust. In de industrie komt er ook wel eens een zwavelhoudende component in de CO2-stroom terecht. Dat tast de efficiëntie van ons systeem niet aan. Je kunt bij ons injecteren wat je wilt, de CO2 breekt gewoon af. Wat ook heel interessant is, is dat we geen vierkante kilometers nodig hebben om onze installatie te plaatsen. We hebben in ons hoofd om in 2029 een industriële plant te plaatsen die één miljoen ton CO2 per jaar kan verwerken. Het gaat om een vrij kleine fabriek.

Dat past perfect in gebieden waar nog weinig plaats is.’

Hoe ver zijn jullie nu?

‘We zijn in contact met alle grote spelers in de haven van Antwerpen. Maar dat zijn beginnende gesprekken. Met behulp van een techno-economische analyse kunnen bedrijven kijken of ons proces in hun werkwijze past. Wij maken een businesscase waarmee bedrijven de technologie kunnen vergelijken met andere technologieën en kunnen beslissen of het wat voor hen is. Dit jaar gaan we een paar van die analyses uitvoeren. Met die kennis willen we in 2021-2023 een pilootinstallatie opstellen. Van daaruit gaan we opschalen.’

Tussen 2023 en 2026 wordt de unit opgeschaald zodat hij 30.000 ton CO2 per jaar kan omzetten. In 2029 moet dan de industriële installatie die één miljoen ton CO2 per jaar om kan zetten klaar zijn.

Hoe gaan jullie de techniek toepassen?

‘Dat hangt van de klant af. Er zijn twee businessplannen.

We kunnen werken met een unit on site. Ook willen we www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

E_Enlightenmenz.indd 18

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:44

Spr Dan

FOTO: ADOBESTOCK

19

D-CRBN wil een CO2-hub maken op een centrale plek in de Antwerpse haven.

een CO2-hub maken op een centrale plek bouwen in de Antwerpse haven. Dat wordt het NextGen District, een plek waar innoverende bedrijven rond een circulaire economie zich kunnen vestigen. Via pijpleidingen kan CO2 naar ons toekomen en producten kunnen wij doorverkopen en doorsturen naar andere bedrijven. Bedrijven die CO2 emitteren en CO rechtstreeks in hun proces kunnen gebruiken, zullen kiezen voor een unit on site. Ben je alleen een uitstoter van CO2, dan verkoop je de CO waarschijnlijk liever en maak je gebruik van onze centrale installatie.’

‘We moeten heel hard ons best doen om de klimaatdoelstellingen te halen.’

DAVID ZIEGLER MEDE-OPRICHTER D-CRBN

Wat zijn uitdagingen voor jullie?

‘Een industriële plant in 2029 is heel ambitieus, net als de klimaatdoelstellingen voor 2030 om veertig procent minder broeikasgassen uit te stoten. Alles zit eigenlijk mee om mensen te duwen naar verandering. Het opschalen willen we echt met partners doen. We zijn een customer funded bedrijf. We willen onze technologie niet pushen in de markt. We willen met onze

klanten meegroeien. Als blijkt dat de technologie niet iets is dat ze willen, dan zullen we wel ons best doen, maar we gaan niet honderden miljoenen investeren om onze technologie te pushen. De kans op slagen is dan heel klein. De kostprijs van een industriële installatie is natuurlijk een uitdaging. Maar ik denk dat die in een industriële omgeving zeker en vast meevalt.

We spreken voor de grote unit over een bedrag van 150 tot 170 miljoen euro. Dat is voor ons heel veel geld. Maar als dat voor de industrie een goede return of investment is, dan valt dat mee. Een andere uitdaging is dat we energie nodig hebben. Die energie moeten we groen aangeleverd krijgen en zal uit winden zonne-energie moeten komen.’

Zijn jullie de oplossing voor het CO2-uitstoot in de industrie?

‘Ik denk dat D-CRBN een van de mogelijke oplossingen is om de klimaatdoelen te halen. Naast ons zijn heel veel concurrerende technologieën nodig. Wat ik zie is dat er weinig technologie al op industriële schaal is. Het zit allemaal nog in pilotfases. We moeten heel hard ons best doen om de klimaatdoelstellingen te halen.’

Is jullie technologie ook buiten Antwerpen beschikbaar?

‘We richten nu op Antwerpen om op te schalen, dat is onze achtertuin. Daarna willen we de techniek overal in kunnen zetten.’ www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

E_Enlightenmenz.indd 19

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:44

20

BRANDED CONTENT TECHPORT SPECIAL

Smart maintenance begint bij slimme technische dienst Als er één bedrijfstak is die zichzelf continu heruitvindt, dan is het wel de papierbranche.

Crown van Gelder is daar zeker geen uitzondering op. De papierfabriek in Velsen-Noord produceert papier gemaakt van suikerbietenpulp en onderzoekt de inzet van een elektrische boiler. Toch begint een duurzame bedrijfsvoering volgens hoofd onderhoud en voorzieningen Keesjan van Opzeeland bij instandhouding en optimalisatie van de bestaande bedrijfsmiddelen. Smart maintenance kan daar bij helpen.

Van Opzeeland: ‘Voor de productie van papier gebruiken we redelijk veel stoom. Dat wekken we op in onze warmtekrachtcentrale (WKC, red.) via een 22 megawatt gasturbine in combinatie met bijstookbranders. Daarmee produceren we maximaal negentig ton stoom per uur met een druk van zeventig bar. Die druk reduceren we vervolgens in een tegendrukstoomturbine naar zeven bar waarbij we maximaal 7,5 megawatt aan elektrisch vermogen opwekken. Door deze integratie van warmte en elektrici-

teit bereikt de WKC een rendement van tachtig procent.’

Smart maintenance De WKC is in 2017 gereviseerd en deels gemoderniseerd. Daarmee is de 38 jaar oude centrale weer redelijk up-to-date.

Toch ziet Van Opzeeland nog wel mogelijkheden om nog meer uit de installatie te halen. ‘Meer inzicht in het gedrag en prestaties van de gasturbine zou gunstig kunnen uitpakken voor de beschikbaarheid en efficiëntie ervan. We

overwegen dan ook smart maintenance tools in te zetten om data boven water te krijgen en analyses uit te voeren. Het is bijvoorbeeld interessant om te weten in hoeverre vervuiling in de compressor het rendement beïnvloedt. We voeren twee keer per jaar groot onderhoud uit en één keer in de vier jaar halen we de WKC uit bedrijf voor een grote revisie. Wellicht loont het om vaker korte onderhoudsstops uit te voeren als we daarmee gas kunnen besparen. Dan wil je wel weten om hoeveel kuub het gaat en wat de ideale onderhoudscycli zijn. Om die informatie boven water te halen, kan je sensoren inzetten om data boven water te krijgen. En AI-software om de data te vertalen naar bruikbare informatie.’

Sensoren

De warmtekrachtcentrale is in 2017 gereviseerd en deels gemoderniseerd.

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

B2 BC-Crown WKC.indd 20

Van Opzeeland ziet smart maintenance als meer dan een verzameling technieken. ‘Om dit soort techniek tot wasdom te laten komen, moet je ook de organisatie eromheen op orde hebben.

Sensoren kunnen alleen maar die data geven die je van ze vraagt. Je moet wel voldoende kennis in huis hebben om de juiste gegevens boven water te krijgen.

En die analyses uit te voeren die bijdragen aan verbetering van veiligheid, productkwaliteit, beschikbaarheid en milieu. De kwaliteit van de mensen die de werkzaamheden uitvoeren is daarbij net zo belangrijk. In mijn ogen is een

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:42

technische dienst dan ook een belangrijk onderdeel van de risicomatrix.’

Die risicomatrix is dan ook leidend voor het onderhoud aan de warmtekrachtcentrale. ‘We willen eerst in kaart brengen welke inspecties bijdragen aan de overall equipment efficiency en andere key performance indicators. Dat doen we met behulp van een criticaliteitsanalyse. Daarnaast moeten we ook weten hoe vaak die inspecties nodig zijn en of je wel veilig toegang hebt tot de assets.

Als je daarvoor delen moet stilleggen, beïnvloedt dat de dagelijkse gang van zaken. In die gevallen zouden sensoren een fysieke inspectie kunnen besparen, maar het blijft een afweging tussen kosten en baten.’

Arbeidsmarkt Dat het onderhoud slimmer moet, heeft volgens Van Opzeeland ook te maken met de krappe arbeidsmarkt.

‘De vraag naar technici is zo groot dat een goede technicus al lang een baan heeft. Dat betekent dat als personeel van baan verwisselt of met pensioen gaat, je niet snel een vervanger hebt.

Als je inspecties slimmer kunt uitvoe-

Techport is het netwerk van meer dan zestig scholen, bedrijven en overheden en is actief in de Metropoolregio Amsterdam, met de IJmond als kern.

Onze ambitie is om in 2030 dé excellente economische regio van de Nederlandse maak- en onderhoudsindustrie te zijn. We werken samen aan een gezonde arbeidsmarkt, een actueel en uitdagend opleidingsaanbod en aan voldoende talent.

FOTO’S: SANDER VAN DER TORREN

21

Door de integratie van warmte en elektriciteit bereikt de warmtekrachtcentrale een rendement van tachtig procent.

‘De kunst is om dingen klein te maken. Eerst de top drie prestatiekillers aan te pakken en zo steeds verder gaan. ’ Keesjan van Opzeeland hoofd onderhoud en voorzieningen Crown van Gelder

ren, drukt dat minder zwaar op de eigen organisatie. Of kan je wellicht delen van werkzaamheden uitbesteden. Alhoewel dat laatste ook niet zomaar is geregeld, want niet alle specifieke kennis is binnen handbereik aanwezig. En welke technologie biedt goede ondersteuning op afstand?’

Intussen kijkt Van Opzeeland wel naar mogelijkheden om de stoomproductie via andere wegen te verduurzamen.

‘Samen met Eneco overwegen we de inzet van een 25 megawatt elektrische boiler. Wanneer er voldoende groene stroom beschikbaar is, kunnen we de gasbranders en gasturbine terugregelen en zo ongeveer dertien procent CO2-uitstoot voorkomen. Of we hier daadwerkelijk mee doorgaan, is met name afhankelijk van de SDE++-

subsidie. Maar stel dat de subsidie wordt toegekend, dan moeten we ook bestaande hoogspanningsinstallaties en stoomsystemen aanpassen.’

Klein beginnen Dat smart maintenance een grotere rol krijgt, is volgens Van Opzeeland dan ook evident. ‘Tegelijkertijd moet je wel je concurrentiepositie bewaken. We kunnen nu eenmaal niet in een keer heel grote investeringen doen. De kunst is om dingen klein te maken. Eerst de top drie prestatiekillers aan te pakken en zo steeds verder gaan. Hightech gaat daarbij hand in hand met lowtech. Je kunt nog zoveel metingen doen maar in de basis moet je het onderhoud en de organisatie daarom heen wel hebben geregeld.’ www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

B2 BC-Crown WKC.indd 21

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:42

22

BRANDED CONTENT TECHPORT SPECIAL

paardensport staalfabriek

Techniek van naar

Wat hebben paarden, staal en lantaarnpalen met elkaar gemeen? Niet zoveel zou je misschien denken. Toch komen deze drie samen bij Tata Steel. Technieken die zijn ontwikkeld voor het meten van bewegingen bij paarden en het meten van agressie op straat worden nu ingezet in de staalfabriek in IJmuiden om de fabriek slimmer te maken.

Innovatieve technieken uit andere sectoren kunnen ook in de industrie een uitkomst zijn. Techport, een netwerk van scholen, bedrijven en overheden, brengt partijen bij elkaar. En vanuit het Fieldlab Smart Maintenance Techport worden met behulp van subsidies innovatieve toepassingen ontwikkeld. Zo kwamen er bij Tata Steel technieken op de vloer die eerder bij paarden en in de openbare ruimte zijn gebruikt.

Bij de staalproducent is onder andere gekeken naar innovatieve technieken voor de gloeierij. Daar staan stolpen met een diameter van 2,5 meter en

een hoogte van 6 meter. Daarin laat het bedrijf rollen staal gloeien om de metaaleigenschappen te verbeteren.

Een ventilator in de stolp zorgt ervoor dat gassen circuleren waardoor het staal niet oxideert. Als die er tijdens het driedaagse proces mee ophoudt, moet het staal worden afgekeurd. De ventilator moet dus heel betrouwbaar zijn.

Bewegingen Op de ventilatoren zaten trillingssensoren die één keer per maand met de hand werden uitgelezen. Daarvoor moest de ventilator wel net in bedrijf zijn, anders

kon er pas weer een maand later een meting worden gedaan. Tata Steel wil graag dat ze de sensoren continu kan uitlezen om te zien of er iets stuk dreigt te gaan.

Via Techport kwam het staalbedrijf in contact met Inertia. Dit bedrijf maakt draadloze systemen die bewegingen en trillingen kunnen waarnemen, verwerken en communiceren. ‘Het is begonnen als een applicatie in de zorg’, legt Mihai Marin-Perianu, eigenaar van Inertia uit. ‘Daar konden we bewegingen van mensen monitoren.’ Het is te gebruiken voor zelfmanagement, coaching en behandeling op afstand van mensen die lijden aan een chronische aandoening.

‘Daarna zijn we bij paarden verschillende aspecten van bewegingen gaan meten.’

Zo kan bijvoorbeeld overbelasting van paarden worden voorkomen.

Terughoudend

Met sensoren onder andere onderaan de benen kan Inertia overbelasting bij paarden meten.

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

B3 BC-Sensoren.indd 22

Op een gegeven moment kreeg het bedrijf steeds meer vragen uit de industrie of ze met hun draadloze systeem ook trillingsmetingen konden doen. Dat doet Inertia nu dus bij de ventilatoren van Tata Steel. Met het systeem kunnen de sensoren draadloos worden uitgelezen. Marin-Perianu: ‘Het is voor ons een mooie test, waarbij we veel leren over Industrie 4.0 in de praktijk. En waarmee we kunnen laten zien dat onze technologie werkt. We lopen in veel projecten mee, maar bedrijven zijn vaak terughoudend om onze technologie ook daadwerkelijk te gebruiken.’

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:43

23

Het systeem van Inertia is nu een jaar in gebruik bij Tata Steel. Er kan een alarm worden ingesteld als het trillingsniveau te hoog is. Recentelijk heeft het bedrijf een aantal verdachte ventilatoren gezien die anders pas na één of twee maanden met een handmeting waren ontdekt.

Ook bij de transportbanden is een technologie uit een andere sector ingezet.

Sorama maakt akoestische camera’s die geluid inzichtelijk maken. Deze zette ze in eerste instantie in bij bedrijven die hun producten stiller wilden maken. ‘Wij kunnen met onze akoestische camera vrij eenvoudig zien waar een component zit dat een ongewenst geluid maakt’, zegt Paul van Dooren. ‘Op een gegeven moment zijn we op het idee gekomen om onze geluidscamera’s in te zetten in de openbare ruimte. We kunnen geluid uit de buitenruimte opvangen en bijvoorbeeld een signaal naar de politie sturen als er agressie wordt gedetecteerd.’

Of er agressie is ‘weet’ de akoestische camera, die wel duizend microfoons heeft en aan een lantaarnpaal hangt, doordat hij wordt getriggerd door brekend glas, autoalarmen die afgaan en uitingen van agressie. Van Dooren: ‘We kunnen de bron van geluid nauw-

FOTO’S: INERTIA

Geluid zichtbaar maken

Het systeem van Inertia is nu een jaar in gebruik bij Tata Steel. Er kan een alarm worden ingesteld als het trillingsniveau te hoog is.

‘Het is fijn dat Techport een proefinstallatie heeft.

Daar kunnen we bewust fouten in introduceren om onze technologie verder te testen.’

Paul van Dooren product owner listener platform Sorama keurig detecteren en lokaliseren. Een bekend voorbeeld waar we dit hebben toegepast is Stratumseind in Eindhoven (de langste kroegstraat van Nederland, red.). Inmiddels ontwikkelen we onze technologie verder voor toepassingen in de industrie.’

Exact

Techport is een netwerk van ruim zestig bedrijven, scholen en overheid. Samen werken we aan de toekomst van de maak- en onderhoudsindustrie. Enthousiast geworden over Techport? Wil je meer weten over een partnership? Ga naar Techport.nl of volg ons op LinkedIn.

Bij Tata Steel zet Sorama de camera in bij de transportbanden. Het staalbedrijf heeft er vijftig kilometer van. Nu lopen inspecteurs langs om de controleren of de rolletjes die de rubberen banden ondersteunen niet zijn versleten. Dat doen ze vooral met hun eigen oren.

Als de rolletjes slijten, maken ze een piepend geluid. De inspecteurs kunnen op deze manier niet exact bepalen waar het piepende geluid vandaan komt, waardoor uit zekerheid te veel rolletjes worden gewisseld. Met de akoestische

camera is veel beter te detecteren welke rolletjes niet meer goed zijn. Zo hoeven monteurs veel minder rolletjes te vervangen en besparen ze op onderhoudskosten.

Sorama wil haar techniek verder ontwikkelen voor de industrie en legt zich ook toe op het meten van lekkages van perslucht. Van Dooren: ‘In een fabriek is het dan eigenlijk wachten totdat het misgaat voordat we onze camera hierop kunnen testen. Daarom is het fijn dat Techport ook een proefinstallatie heeft.

Daar kunnen we bewust fouten in introduceren om onze technologie verder te testen.’

De samenwerking tussen Tata Steel, Sorama en Inertia vanuit Techport loopt nog tot medio volgend jaar. Katalysator Techport zorgt voor verbinding en levert kansen op voor new business voor producent en nieuwe toetreders. www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

B3 BC-Sensoren.indd 23

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:43

24

BRANDED CONTENT TECHPORT SPECIAL

Fieldlab als opstap naar smart maintenance Argumenten genoeg voor slimmer onderhoud. Want behalve dat smart maintenance de efficiëntie en beschikbaarheid van productiemiddelen verbetert, is het ook een manier om kennis en ervaring vast te leggen. Beide doelen zijn hard nodig in een globaliserende economie en krimpende arbeidsmarkt. In het Fieldlab Smart Maintenance Techport werkt de voorhoede van bedrijven, asset owners, mkb’ers, start-ups, ROC en universiteit samen om te experimenteren met nieuwe, slimme technologie en de waarde ervan te testen in de praktijk.

Het elektromechanisch onderhoud dat Facta al sinds decennia uitvoert, verschoof de afgelopen jaren steeds meer richting preventive en predictive maintenance. Jeffrey Schoordijk zag de focus voor zijn ogen veranderen. ‘Nog niet heel lang geleden was een monteur die snel een storing kon verhelpen de held van de dag. Nu zien bedrijven steeds meer in dat zo’n ongeplande stilstand de efficiency van machines en productiesystemen negatief beïnvloedt.

Met trillingsmetingen en andere predictive maintenance-technieken zie je een

storing al van tevoren aankomen. Door pompen, tandwielkasten of bijvoorbeeld elektromotoren gepland uit bedrijf te nemen, voorkom je niet alleen productieverliezen, maar hoef je ook geen grote voorraden met reserveonderdelen aan te houden.’

Slimme mensen Goedkopere sensoren en slimmere kunstmatige intelligentie versnellen de introductie van smart maintenance in de industrie. Toch begint slimme techniek bij slimme mensen, vindt Schoor-

dijk. ‘Het doel van smart maintenance is niet om zoveel mogelijk sensoren in een machine te stoppen, maar anders naar risico’s te kijken. Als uitval van een goedkope pomp geen directe gevolgen heeft voor de continuïteit van een productielijn, kan het een goede keuze zijn om hem te laten draaien tot hij stuk gaat. Hoe kritischer een asset voor het systeem is en hoe hoger de vervangingswaarde, hoe interessanter het wordt om ze te monitoren. Die beslissingen beginnen bij inzicht in processen en het productiesysteem, faalmechanismen en de gevolgen van falen voor mens, milieu en omzet.’

Om de techniek en software in de praktijk te testen, bouwden Facta en Samotics een proefinstallatie op het terrein van Tata Steel in Velsen-Noord.

‘Ik noem het altijd de zandbak voor smart maintenance’, zegt Schoordijk.

‘De basis is een viertal pompen, talloze kleppen en afsluiters en een bak met vijftig kuub water. Samen met Techport bieden we hier ruimte voor bedrijven om hun producten te testen in de praktijk of ervaring op te doen met predictive maintenance-technieken. Bovendien is het een perfecte omgeving om jong technisch talent op te leiden in de techniek van de toekomst.’

Kunstmatige intelligentie Goedkopere sensoren en slimmere kunstmatige intelligentie versnellen de introductie van smart maintenance in de industrie.

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

B1 BC-Fieldlab.indd 24

Ook SKF is partner van het Fieldlab Smart Maintenance. Oskar Diergaarde

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-21 16:55

ziet veel toegevoegde waarde in de proeftuin, waar ook wel eens wat mag misgaan. ‘Voor SKF is datagedreven onderhoud al langer een speerpunt. We voeren al jarenlang trillingsmetingen uit en leveren lagers waar de trillingssensor al zit ingebouwd. Het verzamelen van data is echter slechts een deel van smart maintenance. Misschien nog wel belangrijker zijn de algoritmes die operators kunnen waarschuwen dat assets kritische waarden bereiken. Inmiddels leveren we artificial intelligence (AI) software die dit soort trends kunnen ontdekken, zodat assets tijdig kunnen worden vervangen of gereviseerd vóórdat ze daadwerkelijk in storing gaan.

We gebruiken het smart maintenance fieldlab niet alleen voor onze eigen testen, maar bijvoorbeeld ook om klanten te overtuigen van de waarde van SKF Enlight AI. Zo voerde de marine testen uit om te weten of bepaalde lagerschades te voorspellen waren. De praktijktesten wezen uit dat een combinatie van elektrische metingen en trillingsmetingen inderdaad voldoende inzicht geeft in degradatiemodellen.’

Het Fieldlab Smart Maintenance Techport is dé proeffabriek voor slim onderhoud waar bedrijven samenwerken, testen en experimenteren.

Zowel in de proeffabriek als in echte productieomgevingen wordt een brede range aan sensoren getest, data samengebracht en geanalyseerd. Het Fieldlab Smart Maintenance Techport werkt aan honderd procent voorspelbaar onderhoud van installaties in de maak- en procesindustrie. Kijk voor meer informatie op Techport.nl

FOTO’S: TECHPORT

25

Met trillingsmetingen en andere predictive maintenance-technieken zie je een storing al van tevoren aankomen.

‘De businesscase voor conditiemonitoring kan zeer gunstig zijn als daarmee de overall equipment effi­ ciency toeneemt en productieverliezen afnemen.’

Oskar Diergaarde business manager condition monitoring SKF

Diergaarde vervolgt: ‘We maken ook graag gebruik van de bestaande productieomgevingen van het Fieldlab waar we met actuele data kunnen experimenteren. Zo registreerden we bij Tata Steel via online systemen het gedrag van elektrische motoren die de rollen aandrijven voor het transport van plakken staal. Door het toerental en het motorvermogen te monitoren, zijn al veel slijtagepatronen te registreren. We zagen echter ook andere patronen ontstaan naar mate de dikte van het staal varieerde. Veel van die data is al uit de scada-systemen te halen. Het is vooral de kunst de juiste algoritmes aan die data te koppelen om bepaalde patronen en verbanden te ontdekken.’

Met betaalbare sensoren, verbeterde datacommunicatie en slimmere algoritmes zijn er nog weinig technische barrières om smart maintenance toe te passen. Diergaarde: ‘Het grootste struikelblok is misschien nog wel de onbekendheid met de opbrengsten van smart maintenance. De business­ case voor conditiemonitoring kan zeer gunstig zijn als daarmee de overall equipment efficiency toeneemt en productieverliezen afnemen. Zeker bij bedrijven met complexe en dure assets.

De combinatie van een gecontroleerde omgeving en living labs kan bedrijven net dat zetje geven dat ze nodig hebben om echt stappen te zetten naar smart maintenance.’ www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

B1 BC-Fieldlab.indd 25

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-21 16:55

26

PROJECT

Tata Steel versnelt investeringen emissiereductie Nadat eerder bekend werd dat er een rechtszaak op stapel staat tegen Tata Steel in VelsenNoord, meldt de staalreus zijn Roadmap 2030 naar voren te halen. Met een extra investering van driehonderd miljoen euro in Roadmap Plus zegt Tata de geurbelasting en stofneerslag in twee jaar fors te reduceren.

David van Baarle

Advocaat Bénédicte Ficq kondigde in februari van dit jaar al aan een rechtszaak te willen aanspannen tegen Tata Steel. Ze wilde nog wel wachten tot er voldoende mensen achter de aanklacht gingen staan. Dat is gelukt. Eind mei stapte Ficq binnen bij het Amsterdams functioneel parket met een aangifte namens 1100 mensen en acht stichtingen.

De advocaat die in 2016 de tabaksindustrie aanklaagde, bijt zich vast in de emissies van het staalbedrijf naar de directe omgeving. Begin dit jaar kwam de vestiging in Velsen-Noord nog negatief in het nieuws nadat de sneeuw in de directe omgeving zwart kleurde. Al eerder klaagden omwonenden over grafietemissies. De advocaat haalt ook een recent onderzoek van RIVM aan dat onderzocht of er statistische afwijkingen waren in de gezondheid van mensen in de omgeving van het Tata-terrein. Aanleiding van dit onderzoek was een uitstoot van grafiet in 2018 en 2019 tijdens het slakverwerkingsproces bij Tata Steel en Harsco. Deze zogenaamde grafietregen riep veel vragen op bij de omwonenden over gezondheidseffecten. Het RIVM constateerde dat mensen in de omgeving van de staalfabriek vaker last hebben van misselijkheid, hoofdpijn, oogirritatie, jeuk en benauwdheid dan in andere gebieden in Nederland.

Dat geldt ook voor chronische aandoeningen van het hart, longkanker, COPD en diabetes.

De emissies zijn niet onbekend voor het staalbedrijf, dat in 2019 een Roadmap presenteerde naar een schonere productie in 2030. Snel na het nieuws over de rechtszaak, kondigde Tata aan de in dit rapport genoemde maatregelen naar voren te halen. Met een extra impuls van driehonderd miljoen euro zou in twee jaar de geurbelasting met circa 85 procent afnemen en de stofneerslag in de omgeving met 65 procent. Het bedrijf investeert tegelijkertijd in een DeNOx- en ontstoffingsinstallatie, maar die kan pas in 2025 in bedrijf.

Stof Tata paste na stofemissies in 2019 al procedures aan en nam fysieke stofbeperkende maatregelen. Veel problemen ontstonden bij het storten van de zogenaamde converterslak.

Dit restproduct van de staalproductie verzamelt Tata in slakpannen die men leegstort bij Harsco waarna de nog warme slakken worden gekoeld. Vooral bij dit storten kwam veel stof vrij. Uit onderzoek bleek dat vooral de beschermlaag van de slakpannen voor extra emissies zorgde. Inmiddels hebben de slakkenpannen geen beschermende laag meer, zodat er geen verpulverde beschermlaag meekomt met het storten van de slakken. Ook stort men van een kleinere hoogte. Een tijdelijke overkapping moest het stof tegenhouden dat nog wel vrijkomt. www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

K Tata Steel.indd 26

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-21 16:56

Spr Dan

FOTO.S: TATA STEEL

27

Om emissies terug te dringen, bouwde Tata een elektrofilter die de lucht uit de sinterkoelers reinigt.

Tata nam ook bij de ertsbereiding stofbeperkende maatregelen.

Zo sproeit het bedrijf water op de ertsvelden om het stof te laten neerdalen en ook de transportbanden kregen een vernevelingsinstallatie.

Hoewel de reeds genomen maatregelen volgens metingen van Tata de klachten over stofverspreiding significant lieten dalen, staan in de Roadmap Plus extra nieuwe maatregelen tegen stofverspreiding. Een belangrijke maatregel in het verminderen van het zichtbare stof is het beperken van stofverwaaiing bij de opslagen en bij het overstorten op transportbanden in het grondstoffengebied. De oplossing zit met name in het bouwen van stofschermen en het pertinent overkappen van de bunkers van de hoogovens en de grondstoffenaanvoer hiernaartoe. Ook het overkappen van het koelproces van converterslak levert een belangrijke bijdrage aan stofvermindering.

koolstoffilterinstallatie, maar Tata denkt die nog wel te kunnen optimaliseren. Daarnaast onderzoekt men of het mogelijk is de hoeveelheid polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAKs) in de productie van stopmassa te reduceren. Wat er niet in zit, hoeft er tenslotte ook niet worden uitgefilterd.

Ook bij de voorbereiding van het ijzererts in de sinterfabriek ontstaan emissies, waaronder van zware metalen. Om emissies terug te dringen, bouwde Tata een elektrofilter die de lucht uit de sinterkoelers reinigt.

Om emissies in de hoogovens zelf tegen te gaan, krijgen ze zogenaamde smidse kappen: een speciale afzuigkap.

De oxystaalfabriek krijgt eveneens een passende extra afzuiginstallatie. Het doel is om stofhoudende gassen tijdens het kiepen van ruwijzer in de converter beter af te zuigen.

Hierdoor vinden er minder emissies van stof en zware metalen plaats via het dak van de fabriek.

Zorgwekkende stoffen Bij de voorbereiding van het ijzererts en het smelten van het staal komen veel gassen vrij, waaronder polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) en zware metalen. Deze zeer zorgwekkende stoffen horen niet in de lucht en dus zijn veel maatregelen genomen om de gassen die vrijkomen te filteren.

Zo ook in de hulpstoffenfabriek van de hoogovens. Hier maakt men de zogenoemde stopmassa: een substantie die wordt gebruikt om het tapgat in een hoogoven te dichten na het aftappen van de hoogoven. Deze fabriek heeft al een

Geur Veel van de stankklachten waren te wijten aan Kooksfabriek 2. Om emissies tegen te gaan startte Tata met herstelwerkzaamheden aan de ovenwanden. Daarbij verbeterde men het stookproces bij de kooksfabriek door de werking van stookgaskanalen te optimaliseren en ovenwanden opnieuw af te stellen. Tegelijkertijd investeert men vijftig miljoen euro in verbetering van de mechanische afdichting, waardoor geur en uitstoot van PAKs vermindert. Ook is Tata www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

K Tata Steel.indd 27

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-21 16:56

MAGAZINES ONLINE TALKSHOWS BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT NIEUWS

Industrielinqs pers en platform is een moderne uitgeverij en netwerk voor de industrie. Binnen onze platforms bouwen wij samen met partners, leden en experts aan uitgebreide kennisnetwerken.

Versterk uw netwerk!

Meer informatie over partnerships, lidmaatschappen en contentproducten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Pascal van der Molen +31(0)6 26 92 96 88 pascal@industrielinqs.nl

Onze platforms

www.industrielinqs.nl Industrielinqs advertentie Advertenties.indd 28 nieuw.indd 1

7-9-2020 13:19:37 26-05-2021 16:36

29

Door het totaalpakket aan geurmaatregelen verwacht Tata Steel een vermindering van geurbelasting voor de directe woonomgeving tot ongeveer 85 procent in 2023.

van plan de deuren in beide kooksfabrieken te vervangen.

Inspecties moeten uitwijzen welke deuren niet meer voldoen en dienen te worden vervangen. De gassen die nog vrijkomen bij het garen van de cokes worden in de toekomst verbrand door een ontstekingslans.

Andere geurbronnen zijn de droogstandinstallatie bij de staalfabriek en Beitsbaan 22 bij de koudbandwalserij. Bij die laatste processtap wil Tata Steel PAKs afvangen met actief koolfilters bij de ovens. Een zogenaamde elektrische naverbrander zorgt er vervolgens voor dat koolwaterstoffen en overgebleven PAKs van de stromen uit de filters oxideren en worden omgezet in water en kooldioxide.

Omdat de geurklachten na de eerdere ingrepen niet significant afnamen, investeerde Tata Steel in uitbreiding van de zogenaamde elektronische neuzen, die het bedrijf tijdig konden waarschuwen voor eventuele overschrijdingen van geurnormen.

Een samenwerking met de Provincie Noord-Holland, die een netwerk van zestig e-neuzen beheert, moet ervoor zorgen dat de bron van stankoverlast eerder wordt gevonden.

Binnen de Roadmap Plus kondigde Tata ook op het vlak van geuroverlast extra maatregelen af. Zo voert het bedrijf versneld verbeteringen door bij de Kooksfabriek 2, waaronder aanpassingen van de mechanische afdichting en verlaging van de ovendruk van de 108 kookskamers. Een andere nieuwe maatregel bij de aanpak tegen geur is het installeren van een nieuwe dampwasser bij Beitsbaan 22. Door het totaalpakket aan geurmaatregelen verwacht Tata Steel een vermindering van geurbelasting voor de directe woonomgeving tot ongeveer 85 procent in 2023.

DeNOx Een groot project binnen de Roadmap Plus is de realisatie van een DeNOx- en ontstoffingsinstallatie bij de pelletfabriek.

Eerder concludeerde men nog dat de selectieve catalytische reductie-techniek te duur was.

Naast het verminderen van stikstofoxiden met circa dertig procent (NOx) stoot het bedrijf ook 35 procent minder fijn stof uit en 55 procent minder zware metalen. Alleen al dit proces vergt een investering van 150 miljoen euro.

CO2-emissies Hoewel CO2-emissies geen directe overlast geven voor de omgeving, levert het gas wel een directe bijdrage aan het broeikaseffect. Tata Steel heeft dan ook plannen klaarliggen om procesgassen te scheiden in waterstof en CO2. Op deze manier kan ze jaarlijks 100.000 ton waterstof produceren. Het blauwe waterstofgas kan men inzetten voor de productie van staal of worden geleverd aan een nationaal toekomstig waterstofnet. Het koolzuurgas kan men ondergronds opslaan in uitgeproduceerde offshore gasvelden.

Om dit mogelijk te maken, is wel een behoorlijke investering nodig in de infrastructuur. Het publiek-private samenwerkingsverband Athos heeft de tekeningen al klaarliggen voor de route over land en zee. Als de plannen worden goedgekeurd en de benodigde financiering wordt overeengekomen, zou dit leiden tot veertig procent reductie van de CO2 uitstoot van Tata Steel in 2030. Goed nieuws is dat vergelijkbare plannen in Rotterdam, het Porthos-project, onlangs financiële steun kreeg van de Rijksoverheid. www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

K Tata Steel.indd 29

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-21 16:57

Spr Dan

30

PLATFORM

Industrielinqs en haar verschillende platforms hebben diverse partners, leden en experts die het netwerk versterken Partners Industrielinqs

Partners iMaintain

Partners Utilities en Watervisie

Partners Het Nieuwe Produceren

Contentpartners

Kennis- en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie

Leden Industrielinqs

Leden iMaintain

Leden Utilities en Watervisie

CIRCULAIR

KOELWATER

Leden Het Nieuwe Produceren

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van Industrielinqs, kijk dan op www.industrielinqs.nl of neem contact op met Janet Robben - janet@industrielinqs.nl www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

05 | 2021

31-07-20 14:43

F_Industrielinqs Platform 05-2021.indd 30

26-05-2021 16:40

31

Experts iMaintain Henk Akkermans

Michel Grijpink

Universiteit Tilburg/WCM

Hogeschool Utrecht

Erik Bijlsma

Mark Haarman

TNO

Mainnovation

Taco Mets

Van Meeuwen Industries

Ron Wever

Havenbedrijf Rotterdam

Mark Oosterveer

Johan Wolt

iTanks

Delesto

Maarten Habets

Nico van Kessel

Peter Schokker

Tim Zaal

Heineken

Tata Steel

Koninklijke Vezet

TZConsultancy

Annemarie Burgemeester

Hans Hennekam

Ton Klinkenberg

Rijkswaterstaat

Yokogawa

Phijns

Michael Donders

Rob de Heus

Theo Knijff

Unilin Insulation

HeusConsult

Dow Chemicals

voormalig NAM/ Profion

Leo van Dongen

Geert-Jan van Houtum

Cor van de Linde

Binne Visser

Universiteit Twente

TU Eindhoven

iTanks

Philips

Celeste Martens

Ivo van Vliet

Croonwolter &dros

ENGIE Services West Industrie

Simon Jagers

Semiotic Labs

Schiphol Group

Giel Jurgens

Dennis Braamse

LambWeston/ Meijer

Jan Stoker

Hogeschool Utrecht

Roelf Venhuizen

Ivo van der Gaag

Alpha Storage Group

Ton Huibers

Nedschroef

Experts Utilities en Watervisie

Experts Het Nieuwe Produceren Jacques Reijniers

Rob Kreiter Sjoerd Delnooz

Kiwa

TKI Energie en Industrie

Henri Spanjers

Geanne van Arkel

TU Delft

AmbassadorWise

EBS Business School

Martijn Kruisweg

Hans van der Spek

Corine Baarends

Richard Schouten

FME

VNO-NCW

SA3M

Aaldrik Haijer

Diana Seijs

Bilfinger Tebodin

Bird & Bird

AkzoNobel Coatings

Duska Disselhof

André Mepschen

Frank Tielens

Frontier Ventures

Water Alliance

HeatMatrix Group

Water & Energy Solutions

Teus van Eck Energie en Milieu

Johan van Mourik

Roy Tummers

Petrus Postma

Jan Willem Slijkoord

SKIW

VEMW

&Flux

SPIC Emmen

Marcel Galjee

Fokko Mulder

Arne Verliefde

Nouryon

TU Delft

Universiteit Gent

Martijn de Graaf

Frank Oesterholt

Cyril Widdershoven

VoltaChem/TNO

KWR

Verocy

Niels Groot

Johan Raap

Ad van Wijk

Dow Benelux

Avans Hogeschool

TU Delft

Paul Kloet

Han Slootweg

Iv-Water

Enexis

Sophie Dingenen

Teus van Eck

www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

F_Industrielinqs Platform 05-2021.indd 31

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:40

ADVERTORIAL

Chemievrij en circulair koelen Water wordt niet alleen schaarser, ook neemt de maatschappelijke druk op bedrijven toe om er verantwoord mee om te gaan.

Pathema kan bedrijven helpen om hier stappen in te zetten, vertelt directeur Mark Boeren. ‘Onze oplossingen zijn duurzaam én bieden een economisch verdienmodel.’

Alle apparaten die water verdampen om te koelen, dus ook koeltorens, krijgen te maken met kalkaanslag, corrosie en microbiologische groei. Deze problemen zijn sinds de jaren zeventig standaard aangepakt met chemische middelen, verklaart Boeren. ‘Alleen maak je een circulair proces zo lineair, want de aan het water toegevoegde chemicaliën komen ook in het milieu terecht. Ze vervuilen het water, waardoor het niet meer bruikbaar is en niet meer kosteloos kan worden geloosd.

Daarvoor bieden wij een alternatief.’

Microbiologie De technologie die Pathema heeft ontwikkeld, pakt kalkaanslag, corrosie en microbiologische groei aan, zonder daarbij gebruik te hoeven maken van chemicaliën. Boeren: ‘Dat doen we met onze Industrial Vortex Generator-Circulation Technology (IVG-CT). Dat is het gepatenteerde onderdeel in het hart van de installatie. Aan de voorkant filteren wij het water, waardoor je sowieso minder water gaat gebruiken.

Vervolgens ‘Vortexen’ wij het water.

Dit houdt in dat met behulp van een heel krachtige draaikolk in het water een vacuüm ontstaat. Daardoor kunnen wij kalk uitkristalliseren, wat voorkomt dat er kalkaanslag op het warmtewisselende gedeelte ontstaat met mogelijk

“Lang was duurzaam duur, maar dat spanningsveld los je hiermee op.” rendementsverlies tot gevolg. Verder kunnen we met de Vortex ook microbiologisch reinigen. Daarnaast gebruiken we nog een aantal technieken, zoals filtratie en ultraviolette C-bestraling om microbiologie onder controle te houden.’

Advertorial Pathema.indd 32

KRAANWATER

WARMTEBRON

5%

95%

85% 15%

OPPERVLAKTEWATER

SPUIWATER TERUGWINNING

WATERZUIVERING IVG

BWR

SDF

NANO / RO

UV-C

PADES

Industrial Vortex Generator

Spinning Disc Filtration

AFVALWATER

Ultra Violet type C radiation

GRONDWATER

Blowdown Water Recovery

Membrane pre-filtration

PAthema DESinfect

RMA

Remote Monitoring & Assistance

CIP

Clean In Place

P&P

Plug & Play

GRONDSTOFWINNING

Het is een zelfreinigend systeem, waardoor het teruggewonnen afvalwater kan worden hergebruikt én er minder koelwater wordt verbruikt.

Waterfootprintbesparing Na de marktintroductie in 2012 zijn inmiddels een aantal vervolgstappen gezet. Zo heeft het bedrijf een waterbehandelingssysteem beschikbaar, waarbij nagenoeg geen drinkwater meer hoeft te worden ingenomen voor de koeltorens: de IVG-CT Waste Water Recovery. ‘We hebben de kennis en ervaring om afvalwater te zuiveren voor hergebruik in de koeltorens en voor bijvoorbeeld stoomproductie, maar andere toepassingen zijn ook denkbaar’, legt hij uit. ‘Het is een zelfreinigend systeem, waardoor het teruggewonnen afvalwater kan worden hergebruikt én er minder koelwater wordt verbruikt. Er is sprake van een substantiële waterfootprintbesparing van tussen de 20 en 50 procent. Ook wordt meer dan 95 procent op leidingwater bespaard.

Het spuiwater valt door middel van filtratie te hergebruiken, zodat er geen koelwater hoeft te worden geloosd. Zo koel je niet alleen chemievrij, maar ook circulair’, verklaart Boeren.

stuk groter. Wij hebben wereldwijd al heel wat systemen draaien. Hierdoor kunnen wij gemakkelijk referenties geven van klanten die er al jaren naar alle tevredenheid mee werken. Ik kan met trots zeggen dat wij er nog nooit een hebben hoeven terugnemen.’

Verduurzaming zet door Het feit dat het om een ‘plug-andplay’-systeem gaat, maakt de overstap volgens Boeren extra laagdrempelig.

‘Een laag water- en energiegebruik en de mogelijkheid van aanschaf op basis van full operational lease en ‘no cure no pay’ vergroot die laagdrempeligheid nog verder. Zonder een investering te doen, kun je een maand later al tot veertig procent op je kosten besparen en duurzaam opereren. Lang was duurzaam duur, maar dat spanningsveld los je hiermee op. Het mes snijdt aan twee kanten. Ja, het is duurzaam, maar zeker ook een economisch verdienmodel.’

Transitie Industriële bedrijven die al tientallen jaren van chemicaliën gebruikmaken, stappen niet zomaar over op een relatief nieuw systeem dat goedkoper is, duurzamer is en minder water nodig heeft. Sommige hadden last van koudwatervrees, merkt Boeren. ‘Maar tegenwoordig is de welwillendheid een

CIRCULAIR

KO E LWAT E R

Pathema B.V. Maidstone 28 5026 SK Tilburg T: 013 - 7820201 | E: sales@pathema.nl www.pathema.nl

26-05-2021 16:41

INNOVATIE 33

Borealis hergebruikt afvalwarmte in LDPE-fabriek Een mijlpaal voor Borealis en Qpinch nu hun demonstratie-eenheid voor warmterecuperatie is opgestart. De eenheid bevindt zich in een bestaande LDPE-fabriek van Borealis in de haven van Antwerpen. Het chemiebedrijf verwacht er grote stappen mee te zetten bij het verlagen van de CO2-uitstoot.

Sinds oktober 2018 werken de twee bedrijven samen om de technologie van Qpinch op te schalen. Deze start-up liet zich bij het ontwerp van zijn proces inspireren door het menselijk lichaam, waarin warmteproductie, -opslag en -transport zeer efficiënt in een cyclus zijn geregeld. Qpinch heeft deze processen goed bekeken en bootst ze na om industriële restwarmte van rond de 75 graden Celsius op te waarderen tot 230 graden Celsius en hoger.

Temperatuurlift Voor de meeste processen in levende cellen is energie nodig.

Adenosinetrifosfaat (ATP) is daarvoor een energiedrager. Ons lichaam maakt daarom continu ATP door een vrije fosfaatgroep te hechten aan een molecuul adenosinedifosfaat (ADP). Het gebruikt daarvoor energie uit voedsel. Qpinch doet dit proces na, alleen dan met chemische componenten. De technologie werd ontwikkeld in samenwerking met professor Christian Stevens van de Universiteit Gent en is gepatenteerd.

Om deze cyclus met ATP en ADP na te bootsen, zet Qpinch een koude en warme reactor in, waartussen fosfaten en water worden rondgepompt. De voeding van de pompen is de enige toegevoegde energie in dit proces. Daardoor zijn de operationele kosten heel laag en vergt de installatie geen aanpassing aan het elektriciteitsnet. In de hete reactor vindt een exotherme reactie plaats die voor de temperatuurlift zorgt. De technologie is schaalbaar van één tot vijftig megawatt en kan dus enorme hoeveelheden industriële restwarmte verwerken.

Investering De veelbelovende technologie is in staat om de helft van de laagwaardige restwarmte die energiegrootverbruikers anders niet benutten, te recupereren. Doordat het een chemisch proces

FOTO: BOREALIS

Liesbeth Schipper

De Qpinch demonstratie-eenheid bij Borealis in Antwerpen.

betreft, is maar weinig extra energie in de vorm van elektriciteit nodig voor een temperatuurlift van vijftig tot honderd graden.

De installatie bouwen, is niet goedkoop. De oprichters van Qpinch schatten de investering op enkele miljoenen. Daar staat tegenover dat de installatie nauwelijks operationele kosten meer heeft als hij eenmaal is gebouwd. Bovendien kunnen bedrijven, afhankelijk van de case, tien tot dertig procent van hun energiekosten besparen. En dus ook CO2. Opschaling kan een enorme boost betekenen voor CO2-besparing in de industrie.

Potentie Borealis zag tweeënhalf jaar geleden de potentie van de technologie en investeerde samen met Qpinch en de Vlaamse overheid in opschaling ervan. Ze besloten een eerste installatie op commerciële schaal te bouwen die de restwarmte van de polyolefinenfabriek van Borealis in Antwerpen opwaardeert.

Deze is nu opgestart en het chemiebedrijf verwacht ongeveer 2.200 ton CO2 per jaar met de installatie te kunnen besparen.

Bovendien testen de twee partners de technologische capaciteiten en het opschaalpotentieel van de technologie voor fabrieken van Borealis in andere delen van de wereld. Het chemiebedrijf heeft zich ten doel gesteld om tegen 2030 twintig procent meer energie-efficiënt te zijn ten opzichte van 2015. De Qpinch-technologie kan daarbij een aanzienlijke rol spelen. www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

O Borealis.indd 33

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-21 16:54

34

DELTAVISIE 2021

Deltavisie 2021: Smart De industrie is in transitie. Daar is veel slimheid voor nodig. Slimme innovaties en misschien ook disruptieve oplossingen. Digitalisering kan helpen, maar ook nieuwe manieren van kijken. Want hoe kunnen huidige medewerkers hun weg vinden in een veranderende omgeving? En wat wordt van de huidige en toekomstige generatie slimme medewerkers verwacht? Ons congres Deltavisie 2021 wil op 17 juni daar meer inzicht in krijgen.

Wim Raaijen

‘Hoe mooi zou het zijn als we de talenten van medewerkers in de industrie kunnen combineren met de kracht van digitalisering.’

MIRJAM VERHOEFF PLANTMANAGER COVESTRO

Tijdens een recente aflevering van de online talkshow Industrielinqs LIVE was er al gauw consensus bij de tafelgasten.

Dat fabrieken meer zelfsturend worden, is geen doel op zich.

Maar verregaande digitalisering en automatisering kan wel helpen om de processen veiliger, efficiënter en duurzamer te maken.

Volgens de tafelgasten zou de industrie wel wat minder terughoudend kunnen zijn. Echter te grote vergezichten www.industrielinqs.nl

L Deltavisie2021.indd 34

Jonge operator Tijdens Deltavisie zal dit een van de vertrekpunten zijn van de gesprekken aan tafel. Hoe kan digitalisering de prestaties van de industrie verbeteren en wat of wie is daarvoor nodig? Het thema Smart is ontleend aan de verkiezing van Mirjam Verhoeff tot Plant Manager of the Year 2020. Tijdens de verkiezing riep ze de chemische industrie op om veel meer uit de mogelijkheden van digitalisering te halen. Verhoeff : ‘Hoe mooi zou het zijn als we de talenten van medewerkers in de industrie kunnen combineren met de kracht van digitalisering.’

Er is volgens haar zoveel meer mogelijk dan dat er nu gebeurt. ‘Veertig jaar geleden had de chemie de eerste plantcomputers. In de tijd dat postbodes nog op een ouderwetse manier hun wijkjes liepen. Inmiddels spreken we over moderne bezorgservices waarbij alles is geoptimaliseerd met beschikbare data. Juist de chemische industrie, met enorm veel beschikbare data, doet daar nog maar relatief weinig mee.’

Zelf is ze daar ook mee aan de slag gegaan op haar fabriekslocatie in Hoek van Holland, dat overigens begin april is overgegaan van DSM naar Covestro. Ze stimuleert medewerkers om met ideeën voor verbetering te komen.

Digitalisering krijgt daarbij speciale aandacht.

En al met resultaat. Zo heeft een jonge operator inmiddels een app gebouwd. Verhoeff : ‘Daarmee kunnen we de input van onze recepturen berekenen. Die is afhankelijk van de grondstofkwaliteit. SAP-data worden automatisch ingevoerd in het systeem en de recepturen rollen er automatisch uit. Tot voor kort was dat een heel gedoe met overtypen in Excelsheets, wat foutgevoelig is. Dat kan resulteren in materiaal zonder de juiste eigenschappen. Met de nieuwe tool besparen we kosten en het is beter voor het milieu.’

Paplepel Tijdens Deltavisie zal daarom niet alleen aandacht zijn voor de mogelijke oplossingen, maar ook voor de mensen die de transitie mogelijk moeten maken. De huidige generatie medewerkers, die de mogelijkheid krijgt om zich verder te ontwikkelen en natuurlijk ook de nieuwe generatie, die digitalisering met de paplepel ingegoten krijgt. En voor wie de toekomst van de industrie nog van groter belang is.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

kunnen ook afschrikken, stelde Edward Groen, COO van Teijin Aramid. Henk Veldink viel hem op dat vlak bij. ‘Als ik met operators over een operatorloze fabriek ga praten, dan krijg ik niemand mee’, zei de Europees manufacturing directeur van Hexion. ‘Dat wordt anders als we de installaties door verregaande digitalisering veiliger kunnen maken.’

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:38

35

Programma Deltavisie 2021 Ochtend: voorprogramma met partners.

Hoofdprogramma: 13.30 Welkom door dagvoorzitter Joost Hoebink en gespreks­ leider Wim Raaijen (Industrielinqs).

13.35 Smart Innovation. Welke innovaties zijn nodig en hoe gaan we daar zo slim mogelijk mee om?

• Talk – Kal Khogali (Huntsman) geeft in 8 minuten zijn visie op smart innovation.

• Talkshow met onder anderen Plant Manager of the Year 2020 Mirjam Verhoeff (Covestro), professor Egbert-Jan Sol (TNO), Henk Veldink (Hexion) en Simon Jagers (Samotics).

15.25 Smart People. Hoe kunnen huidige medewerkers hun weg vinden in de transitie en wat wordt van de toekomstige generatie ‘smarts’ verwacht?

• Talk – Young professional Tes Apeldoorn (Neste) geeft in 8 minuten haar visie op de toekomst van de industrie en haar rol daarin.

• Talkshow met Mirjam Verhoeff (Covestro), Inge Godts (auteur Topsnelheid op de industriële werkvloer), Pip van Dijk (Cabot, Techniekheld 2019), Jan van Dinther (Siemens, Jong Haven­ talent 2021) 16.10 Bekendmaking Plant Manager of the Year 2021 16.25 Afsluiting

14.20 korte pauze 16.30 Borrel (indien fysieke deelname mogelijk is) 14.30 Pitches finalisten Plant Manager of the Year 2021 Yolande Verbeek (Uniper), At Plasman (Nedmag) en Mark Gerards (Sabic) mogen in een korte pitch hun nominatie kracht bijzetten.

Aan tafel worden vragen van jury en uit het publiek aan ze gesteld.

15.15 korte pauze

Deltavisie 2021 wordt in ieder geval online uitgezonden van­ uit Rotterdam Ahoy. Op het moment van het aanbieden aan de drukker is nog niet duidelijk of er fysiek publiek aanwezig mag zijn. Schrijf gerust in via www.petrochem.nl voor de kosteloze livestream (pay as you like) en houd de site ook in de gaten als je indien mogelijk – er fysiek bij wilt zijn.

www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

L Deltavisie2021.indd 35

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:38

Spr Dan

36

WATERSTOF

Groene waterstof vooral voor systeembalans Als alle plannen doorgaan, zou medio 2030 bijna één gigawatt aan elektrolysevermogen beschikbaar kunnen zijn voor de productie van groene waterstof. Nog lang niet genoeg om de toenemende vraag te vergroenen. Wel kan het een steeds belangrijkere rol spelen in het balanceren van de energievraag.

Het ligt voor de hand dat in Nederland de meeste elektrolyzers komen te staan waar windenergie aanlandt. De wispelturigheid van windenergie maakt het namelijk aantrekkelijk om productiepieken af te vlakken als de stroomvraag lager is dan het aanbod. De meeste groene waterstofplannen zijn dan ook te vinden in de kustgebieden. Vanaf Groningen, Noord- en Zuid-Holland tot in Zeeland zijn inmiddels ambities uitgesproken voor de bouw van elektrolyzers.

Groningen

David van Baarle

Qua ambitieniveau ligt Groningen nog ver voor op de rest.

De Eemshaven wordt al het stopcontact van Nederland genoemd en daar zou groene waterstofhub aan kunnen worden toegevoegd. In het NortH2-consortium willen Shell, Gasunie, Groningen Seaports, Equinor, RWE en de provincie Groningen samen de grootste groene waterstofketen van Noordwest-Europa ontwikkelen. De combinatie van een vier gigawatt offshore windpark met in 2030 vier en in 2040 tien gigawatt aan elektrolysecapaciteit moet in 2040 een jaarlijkse waterstofproductie van achthonderdduizend tot één miljoen ton opleveren.

Dossier waterstof Waterstof staat volop in de belangstelling. In de digitale uitgave van Industrielinqs Magazine die eind augustus uitkomt gaan we daarom uitgebreider in op de actuele ontwikkelingen rond waterstof. Verschillende onderwerpen komen dan aan bod: Battle for the elektrolyzer Een groot deel van de kosten van waterstof hangen samen met de kosten van elektrolyzers. Die kosten zouden omlaag moeten gaan door grootschalige productie en door innovatie. Welke partijen spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van alkalineen PEM-elektrolyzers? En is er ruimte voor Nederlandse partijen in die markt? Welke partijen zijn dat, wat doen ze en wat hebben ze nodig om te groeien? FME en TNO zien in ieder geval genoeg kansen.

De Europese waterstofbackbone Plannen voor een waterstofbackbone in Nederland en Europa krijgen steeds meer vorm. Daarbij speelt ook Gasunie een grote rol.

Hoe zien die plannen eruit en wat is er nog nodig? En waarmee concurreert zo’n waterstofleiding? Halen we per schip straks ook waterstof of ammoniak uit Chili of Australië?

www.industrielinqs.nl

M Waterstof.indd 36

Ruim baan voor blauwe waterstof Met de toezegging van twee miljard euro subsidie voor het Porthos CCS-project, maakt de Nederlandse overheid de weg vrij voor grootschalige blauwe waterstof. Wat betekent deze investering voor het tijdspad van Porthos ( initiatief van Shell, Exxon, Gasunie, Air Liquide en Air Products)? En hoe staat het met de andere plannen voor CCS? In de Amsterdamse regio rondom Tata Steel liggen plannen klaar voor het Athos CCS-project. Waar komen de waterstoffabrieken te staan? En zijn er al voorbeelden in het buitenland van CCS (Noorwegen)?

Alternatieve routes Naast blauwe waterstof werken bedrijven ook toe naar groene en turquoise waterstof, of zelfs waterstof dat wordt gemaakt uit afval. De kosten daarvan zijn vooralsnog hoger. Welke factoren spelen een rol bij kostenreductie? Zijn dat alleen technische factoren of zijn er meer mogelijkheden om de kosten te verlagen of te beheersen?

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Havenbedrijf Rotterdam zoekt alvast samenwerking met verre oorden. Of komt dit dichterbij uit Portugal, Spanje of Marokko?

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:47

Spr Dan

FOTO’S: GEMINI

37

De meeste groene waterstofplannen zijn te vinden in de kustgebieden.

Al eerder kondigden Gasunie en Nobian plannen aan voor het zogenaamde Djewels-project in Delfzijl. In dat licht lijkt een elektrolyzer van twintig megawatt bescheiden. Betrokken partijen Gasunie en Nobian laten de optie voor een grotere installatie dan ook nog open en bekijken ook de mogelijkheid om op te schalen tot zestig megawatt.

Ook Engie kondigde onlangs aan plannen te hebben voor een elektrolyzer, naast zijn gascentrale in de Eemshaven. Dit project met de naam HyNetherlands zou een capaciteit van honderd megawatt moeten krijgen en een investeringssom tussen de vijftig en honderd miljoen euro. Gasunie neemt ook deel aan deze plannen die geleidelijk vorm moeten krijgen tot 2030.

De deelname van RWE in NortH2 is ook niet geheel verrassend.

Samen met Innogy kondigde de Duitse energiereus twee jaar geleden plannen aan voor een waterstoffabriek tot honderd megawatt op het terrein van de Eemshavencentrale van RWE. De energiebedrijven willen de elektrolyzer koppelen aan het onshore windpark Westereems van Innogy. Met een vermogen van meer dan honderd megawatt, is er genoeg vermogen aanwezig om groene waterstof te produceren.

Noord-Holland In de IJmond onderzoeken Tata Steel, Nobian en Port of Amsterdam, onder de naam H2ermes, de aanleg van een

honderd megawatt waterstoffabriek op het terrein van de staalproducent. De staalproducent kan de vijftienduizend ton groene waterstofgas goed gebruiken in zijn productieprocessen. Bijkomend voordeel is dat Tata ook de bij de elektrolyse vrijkomende zuurstof inzet in zijn proces.

Aan vermogen zal het H2ermes project niet snel ontbreken. Zo leveren de windparken Egmond aan Zee en het Prinses Amalia Windpark al gezamenlijk 228 megawatt vermogen. Als in 20232025 ook de tender wordt uitgeschreven voor het offshore windpark IJmuiden ver, kan daar vierduizend megawatt bijkomen.

Ook Vattenfall heeft grote plannen met groene waterstof.

Op het terrein van de voormalige Hemweg kolencentrale onderzoekt het Zweedse bedrijf de haalbaarheid van een 100 megawatt elektrolyzer.

Zuid-Holland Uiteraard laat ook de Rotterdamse haven zich niet onbetuigd in de groene waterstofwedloop. Het havenbedrijf heeft al ruimte vrijgemaakt voor een conversiepark op de Tweede Maasvlakte waar ruimte is voor twee gigawatt aan elektrolysecapaciteit.

Tweehonderd megawatt daarvan zal waarschijnlijk worden toegewezen aan Shell en Eneco. Samen wonnen ze de aanbesteding voor het 759 megawatt windpark Hollandse www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

M Waterstof.indd 37

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:47

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten? Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor PET_half_liggend.indd 1

ADOPTEER EEN PUP

13-12-17 12:46

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees Industrielinqs.................................................................................... 8 Abonnees Petrochem .......................................................................................38

ADOPTEER EEN PUP

Deltavisie 17 juni 2021 ....................................................................................... 4 Hogeschool Utrecht Centrum voor Natuur & Techniek ........................... 16 Industrielinqs pers en platform .....................................................................28 KNGF .....................................................................................................................38 Mainnovation ....................................................................................................... 2 MODELEC Data-Industrie.................................................................................52

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

Muelhan ................................................................................................................. 8 OMV Gas Marketing Trading & Finance .......................................................51

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

Pathema ...............................................................................................................32 Techport special ...........................................................................................20-25

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

Advertenties.indd 38

VEGA NL .........................................................................................................40-42

26-05-2021 16:36

39

kust Noord. Bij de toewijzing van de concessie waren de waterstofplannen in Rotterdam doorslaggevend.

Shell is van plan om de productie in 2023 te starten om vervolgens zo’n vijftig- tot zestigduizend kilogram waterstof per dag te maken. De eerste groene waterstof vervangt de grijze waterstof van Shell Pernis, voor de ontzwaveling van transportbrandstoffen. Shell verwacht jaarlijks zo’n 20.000 ton grijze waterstof te kunnen vervangen.

Ook Nobian en BP hebben plannen in het Rotterdamse havengebied. De bedrijven bekijken de haalbaarheid van een waterstof-elektrolyse-installatie van 250 megawatt.

Zoals het er nu naar uitziet is het offshore windvermogen in 2030 krap elf gigawatt.

Zeeland Wat betreft consumptie spant het Zuidwesten van Nederland de kroon. Bedrijven als Dow, Yara en Zeeland Refinery gebruiken meer waterstof dan de rest van de Benelux. En net over de grens is onder meer ArcelorMittal ook een potentiële grootgebruiker. De regio verbruikt jaarlijks 580 kiloton waterstof, maar men verwacht een doorgroeipotentieel naar meer dan één megaton waterstof per jaar in 2050. De huidige waterstofbehoefte komt op conto van steam methane reforming, ofwel grijze waterstof.

Hoewel de plannen nog niet heel concreet zijn, zien de partijen mogelijkheden voor enkele groene waterstoflocaties op 100 tot 200 megawattschaal in het havengebied rond 2025. Daarna denken de bedrijven en overheden een drietal kickstartlocaties, bij Zeeland Refinery, Sloe en Rodenhuize, op te schalen naar gigawattschaal in 2030.

Rekensom Als alle plannen doorgaan, is er in 2030 9.365 megawatt aan elektrolysecapaciteit beschikbaar (zie kader). Een één megawatt elektrolyzer produceert zo’n twintig kilo of 200 kuub

waterstof per uur. Dat zou betekenen dat alle elektrolyzers samen 187.300 kilo groene waterstof per uur kunnen produceren.

De volgende vraag is hoeveel uren de elektrolyzers daadwerkelijk kunnen produceren. Zoals het er nu naar uitziet is het offshore windvermogen in 2030 krap elf gigawatt. De tijd dat een windturbine echt produceert, noemt men de capaciteitsfactor. Die wordt nu op zo’n 34 procent geschat. Dus van de 8760 uren per jaar, produceren de parken maar 2.978 uur.

Als alle stroom van windparken in 2030 wordt omgezet in groene waterstof, wat op zich al een utopie is, levert dat 6,1 megaton op. Dat is echter met de huidige capaciteit niet mogelijk. De geschatte capaciteit in 2030 zal slechts 187.300 kilo x 2978 = 5557.779.400 kilo, oftewel ongeveer een halve megaton groene waterstof produceren. Ter vergelijking: de Nederlandse industrie gebruikt momenteel jaarlijks anderhalf megaton grijze waterstof, onder andere als grondstof voor de productie van ammoniak en voor de ontzwaveling van transportbrandstoffen.

Flexcapaciteit Provincie

Project

Capaciteit in 2030

Groningen NortH2 4000

MW

Groningen Djewels 60

MW

Groningen

100

MW

Noord-Holland H2ermes 100

HyNetherlands

MW

Noord-Holland

Hemweg Hub Amsterdam

MW

Zuid-Holland

Conversiepark 2e Maasvlakte 2000

MW

Zeeland Hydrogen Delta 3000

MW

100

Totaal 9360 MW

Omdat de Nederlandse overheid het fossiele gasgebruik wil afbouwen, kijkt zowel de industrie als de gebouwde omgeving en de transportsector naar elektrificatie. Dat betekent dat het stroomverbruik in de toekomst alleen nog maar zal toenemen. Maar in die ontwikkeling zit gelijk de uitdaging dat de dagelijkse fluctuaties en seizoenschommelingen van winden zonne-energie op een of andere manier moeten worden opgevangen. En daar kan groene waterstof een goede rol in spelen. In de overwegingen van bedrijven en de overheid om te investeren in elektrolysecapaciteit voor de productie van waterstof zal de kwantiteit dan ook minder een rol spelen dan de leverings- en voorzieningszekerheid. www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

M Waterstof.indd 39

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:48

Spr Dan

ADVERTORIAL

VEGAFLEX 86 levert nauwkeurige meet wa Na aankomst van ruwe olie op de Bayernoil-locatie Vohburg moet, voordat de olie verder kan worden verwerkt, eerst het water uit de emulsie worden verwijderd. Dit wordt gedaan met een elektrostatische ontzilter. Sensoren van de serie VEGAFLEX leveren nu nauwkeurige waarden, met als gevolg dat de scheiding van de water- en olielaag effectief verloopt.

Het scheiden van het water van de ruwe olie is een continu proces. Om diverse redenen is het daarom belangrijk te weten waar de scheidingslaag tussen water en olie in de ontzilter loopt. Aan de ene kant moet het hoogspanningsrooster in de oliefase liggen, omdat dit alleen bij niet-geleidende media functioneert. Maar er mag ook niet te veel water naar beneden worden afgetapt. Afgezien daarvan zou het zuiveringsproces voor het dan met olie verontreinigde water duurder worden.

Maar aan de andere kant moet de tank optimaal worden benut en het scheidingsproces effectief verlopen.

In de ontzilter bevinden zich hoogspanningsroosters, die het scheidingsproces van de fasen sneller doen verlopen. Daarbij slaat het zouthoudende water op de bodem neer, wordt naar beneden afgetapt en aan de desbetreffende zuiveringsinstallaties toegevoerd. Dit vindt plaats bij een verhoogde temperatuur van ongeveer 130 graden Celsius, om de viscositeit van de ruwe olie te verlagen. De ontzilte ruwe olie wordt vervolgens in de richting van de destillatiekolom gepompt.

Schommelende soortelijke massa’s de baas zijn Vanuit het oogpunt van de scheidingslaagmeting bestaat hier een aantal uitdagingen: de samenstelling en daarmee ook de DC-waarde en de soortelijke massa van het ruwe-olie-watermengsel zijn varia-

Advertorial.indd 3640 Advertenties.indd

bel, afhankelijk van de herkomst van de olie. Zo schommelt de soortelijke massa bijvoorbeeld tussen 820 en 940 kilogram per kubieke meter. Daarmee varieerde ook de looptijd bij de tot nu toe gebruikte meetmethoden.

Tot nu toe werd hier gebruik gemaakt van een niveaumeting die werkt volgens het verdringerprincipe. Maar naast de schommelende soortelijke massa waren ook trillingen en turbulentie van invloed op de nauwkeurigheid van de meting. Desondanks was deze meting daar vele jaren in gebruik, omdat er simpelweg geen alternatief was. Een klassieke scheidingslaagmeting leverde gewoon niet de vereiste nauwkeurigheid. Een TDR-referentiesensor van een andere fabrikant werkte niet naar tevredenheid, omdat het compensatiebereik niet groot genoeg was. Een ander meetprincipe, dat zelfs drie sondes gebruikte, bleek in het dagelijks gebruik te complex te zijn en moeilijk te kalibreren.

Gewaardeerd partner op twee locaties De firma VEGA uit het Duitse Schiltach is specialist op het gebied van innovatieve meettechniek. Deze onderneming uit het Zwarte Woud richt zich met name op druk- en niveaumeettechniek. VEGA’s handelsmerk is enerzijds een eenvoudige bediening en anderzijds een maximum aan veiligheid en betrouwbaarheid. Sinds 2013 is VEGA met een groot aantal druk- en niveausensoren op de Bayernoil-locaties Vohburg en Neustadt aanwezig.

Op de locatie Vohburg is inmiddels een aantal VEGA-sensoren in gebruik, onder andere veel druksensoren van de series VEGABAR en VEGADIF. Bijzonder overtuigend was ook de VEGASWING 66, een universeel inzetbare vibratieschakelaar. Deze wordt met name vanwege zijn zeer grote procestemperatuur- en procesdrukbereik

in de veeleisende raffinageprocessen op waarde geschat.

Voor het probleem van de meting in de ontzilter ontwikkelden Bayernoil en VEGA samen een oplossing. Parallel aan de aanwezige verdringeroplossing is twee jaar geleden een meetinstrument met geleide radar geïnstalleerd, een VEGAFLEX 86 met referentieafstand. Daarmee moest met name bij schommelende DC-waarden van de ruwe olie de scheidingslaag tussen olie en water zo nauwkeurig mogelijk worden gemeten, zodat het mogelijk was nog dichter bij de grenzen te komen.

25-05-2021 16:37 14:03 26-05-2021

Advertoria

ADVERTORIAL

eet waarden in de verwerking van ruwe olie

2021 14:03

Op de locatie Vohburg zijn inmiddels verschillende typen druk- en niveaumeters van VEGA in gebruik.

Trotseert trillingen en mechanische schokken

Bij de ontwikkeling van de sensoren van de serie VEGAFLEX 80 stonden toentertijd naast een eenvoudige instrumentkeuze en de geleide inbedrijfstelling betrouwbaarheid en meetzekerheid centraal. Grootste voordeel van de sensor: hij levert onafhankelijk van de mediumeigenschappen, zoals de dichtheid of de diëlektrische constante, exacte waarden. Bovendien onderscheidt de sensor zich door een robuuste mechanische constructie en een tweede procesafdichting. Hij is

Advertorial.indd 3741 Advertenties.indd

inzetbaar bij temperaturen van -196 tot +450 graden Celsius en drukken van -1 tot +400 bar.

Bij de scheidingslaagmeting met geleide radar worden de radarimpulsen langs een kabelsensor of staafelektrode geleid en door het productoppervlak weerkaatst. De meetsonde van de TDR-sensor zorgt ervoor dat het signaal ongestoord het product bereikt.

De serie bestaat uit vier instrumentreeksen, die telkens op de toepassing zijn afgestemd. Voor hoge temperaturen en hogedruktoepassingen, bijvoorbeeld in destillatiekolommen of bij

de verwerking van ruwe olie, wordt vaak de VEGAFLEX 86 gebruikt. Deze beschikt over een keramische isolatie en een grafietafdichting in de koppeling. Deze kunnen het binnendringen van stoom met een druk van maximaal 400 bar voorkomen en zijn bestand tegen een temperatuur van 450 graden Celsius. Ook de afstandshouders in de coaxiaalsonde zijn van keramiek en mechanisch voldoende stabiel om trillingen en schokken te kunnen doorstaan.

Ook voor aan verandering onderhevige diëlektrische constanten is bij

25-05-2021 16:37 14:03 26-05-2021

ADVERTORIAL

deze sensor een goede oplossing ontwikkeld. Deze sonde oorspronkelijk ontworpen voor de compensatie van de signaallooptijd in de stoomatmosfeer in stoomketels. Nu moest uit een test blijken of dit ook in de ruwe olie van een ontzilter werkte. De innovatieve stoomcompensatie zorgt immers voor een hogere meetnauwkeurigheid. De in Vohburg toegepaste VEGAFLEX 86 gebruikt een referentieafstand van 750 milimeter en heeft een staaflengte van 3950 milimeter. De referentieafstand voor het compenseren van afwijkingen is overigens de langste op de markt.

Hoe langer deze afstand is, des te nauwkeuriger ook de meting.

Eenvoudige inbedrijfstelling Om de gevoeligheid van de sensor te verbeteren, is bij de ontwikkeling van de sensor een bijzondere signaalverwerking geïmplementeerd. Basis is een al bij de inbedrijfstelling aanwezige stoorsignaalonderdrukking. De sensor trekt deze stoorsignaalonderdrukking af van de daadwerkelijk zichtbare echocurve. Het resultaat is een rechte echolijn. De niveau-echo is daarmee de enige echo in het meetbereik.

Dankzij deze methode kunnen media met zeer kleine reflectiviteit (diëlektrische constante) betrouwbaar worden gedetecteerd.

Toen was het wachten op de praktijktest, altijd een spannende aangelegenheid. Maar deze verliep allesbehalve spectaculair. De inbedrijfstelling was eenvoudig - de toepassing is als ‘normale’ niveaumeting geconfigureerd. Er waren dan ook geen speciale instellingen nodig om een betrouwbare meting met voldoende meetzekerheid te waarborgen.

Testrun met positief resultaat

De sensor onderscheidt zich door een robuuste mechanische constructie en een tweede procesafdichting.

Al gauw bleek dat zelfs bij ruwe olie van wisselende kwaliteit de voordelen van de zelfcompenserende VEGAFLEX-meting een positief effect hadden op de meetnauwkeurigheid. Voor de zekerheid is de meting op basis van het verdringerprincipe gehandhaafd, zodat de meetwaarden met elkaar konden worden vergeleken. De testrun verliep anderhalf jaar lang ronduit positief - er was in die hele periode geen enkele uitval. Na deze succes-

volle testrun is verleden jaar nog een ontzilter met een VEGAFLEX 86 met referentieafstand in gebruik genomen.

Bij de echocurve zijn eveneens geen opvallende zaken vastgesteld. Met andere woorden: ook op dit meetpunt raakt de VEGAFLEX 86 niet onder de indruk van de wisselende samenstelling van de ruwe olie en levert betrouwbare meetwaarden.

Advertorial.indd 3842 Advertenties.indd

VEGA NL Arnhemseweg-Zuid 213-2 3817 CG Amersfoort T: +31 33 4502502 | E: info.nl@vega.com www.vega.com

25-05-2021 16:37 14:03 26-05-2021

ACTUEEL 43

ILLUSTRATIE: RWE EN BASF

BASF en RWE willen 2 GW windpark in Duitsland

BASF en RWE presenteerden medio mei een plan voor een twee gigawatt offshore windpark in het Duitse deel van de Noordzee. Hiermee willen ze de chemische site in Ludwigshafen voorzien van groene elektriciteit. Ook moet een driehonderd megawatt elektrolyzer de productie van groene waterstof mogelijk maken. Het gaat om een investering van vier miljard euro.

Dagmar Aarts

Het doel van het project van RWE en BASF is om de productieprocessen voor basischemicaliën te elektrificeren.

BASF wil in 2050 klimaatneutraal zijn. In 2030 wil het chemiebedrijf wereldwijd 25 procent minder CO2 uitstoten dan in 2018.

Om dat voor elkaar te krijgen, is veel elektriciteit uit hernieuwbare bronnen nodig. BASF wil verschillende technologieën inzetten. Zo wil het bedrijf in de toekomst bijvoorbeeld geen fossiele grondstoffen meer gebruiken voor haar stoomkrakers. Daarvoor ontwikkelt ze met Sabic en Linde elektrisch verwarmde stoomkrakers.

Waterstof Ook waterstof moet niet meer worden geproduceerd uit fossiele grondstoffen. Martin Brudermüller (voorzitter van de Raad van Bestuur van BASF): ‘Bij BASF gebruiken we jaarlijks één miljoen ton waterstof wereldwijd. Er zijn twee natuurlijke bronnen hiervoor: water en methaan. We willen beide technologieën gebruiken. We willen daarbij hernieuwbare energie gebruiken. Maar in vergelijking met methaanpyrolyse, gebruikt waterelektrolyse vijf keer zoveel elektriciteit per ton waterstof. Dit laat zien hoe belangrijk het is om open-minded te zijn ten opzichte van technologieën. We hebben veel nieuwe op elektriciteit gebaseerde processen nodig.’

Twintig procent van de elektriciteit die wordt opgewekt met het nieuwe windpark willen RWE en BASF gebruiken voor de productie van groene waterstof. Ze willen daarvoor een driehonderd megawatt elektrolyzer bouwen. Ook andere bedrijven kunnen gebruikmaken van deze groene waterstof.

Waar de elektrolyzer wordt gebouwd hangt af van waar installaties voor het windpark komen te staan.

2030 Door het elektrificeren van Ludwigshafen verdrievoudigt de energievraag van de site naar twintig terawattuur. Dat is hetzelfde als vijftien procent van de windenergie die nu jaarlijks wordt opgewekt in Duitsland. Het project van de twee bedrijven kan mogelijk leiden tot 3,8 miljoen ton CO2-emissies per jaar, waarvan 2,8 miljoen ton rechtstreeks bij BASF in Ludwigshafen. Het gaat om een investering van vier miljard euro. Voor het windpark is geen subsidie nodig. BASF en RWE willen het project tegen 2030 uitvoeren. www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

N_Actueel.indd 43

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:32

44

PROJECTEN

GROOT ONDERHOUD Wie: Gate terminal Wat: onderhoud jetties 1 en 2 Waar: Maasvlakte Rotterdam Wanneer: juni - juli 2021

Vanaf 15 juni 2021 voert Gate terminal onderhoudswerkzaamheden uit aan haar jetties 1 en 2.

Voor een periode van 26 dagen zijn dan geen schepen toegestaan aan de steigers. Gate heeft de opdracht voor het uitvoeren van de detailengineering en de constructie-activiteiten gegund aan Spie.

Wie: Teijin Aramid Wat: groot onderhoud Waar: Delfzijl Wanneer: april - juni 2021

Teijin Aramid op Chemiepark Delfzijl begint in april aan de grootste stop in haar geschiedenis.

Deze zal tot medio juni duren. Het bedrijf produceert er de grondstof voor Twaron, een supersterke vezel die het bedrijf in Emmen spint.

VERVANGING, RENOVATIE EN SLOOP

www.industrielinqs.nl

Wie: AVR Wat: vervanging turbine Waar: Rozenburg Wanneer: eerste kwartaal 2022

AVR Rozenburg vervangt een bijna vijftig jaar oude turbine door een nieuwe tegendrukturbine van Siemens. Deze kan op volle kracht 22 megawatt elektriciteit leveren. Tegelijkertijd blijft hij ook goed draaien bij 5 megawatt, terwijl er efficiënt lagedrukstoom wordt gemaakt. Het project moet in het eerste kwartaal van 2022 zijn afgerond.

Wie: Dunea Wat: modernisering productielocatie Waar: Katwijk Wanneer: tot en met 2025

De procesautomatisering van productielocatie Katwijk wordt vervangen door volautomatische procesvoering enworden elektrotechnische installaties aangepast. BAM Industrie is in december 2018 begonnen met de vernieuwing van de energievoorziening van het drinkwaterpompstation.

Dunea wil de middenspanning distributie en noodstroomvoorziening herinrichten.

Wie: EPZ Wat: ontmanteling kolencentrale Waar: Borssele Wanneer: 2019 - 2021

EPZ is begonnen met de ontmanteling van zijn kolencentrale in Borssele. De centrale is in 1987 in gebruik genomen en sinds 2000 wordt er ook biomassa meegestookt. Vóór de sloop is de installatie zoveel mogelijk gereinigd. Volgens de planning worden de ontmanteling en bodemsanering eind juli 2021 afgerond.

Wie: Huntsman Wat: vervanging crystallizer Waar: Rozenburg Wanneer: medio 2021

Huntsman vervangt een crystallizer voor de MDI 1-fabriek in Rozenburg. Eind vorig jaar werd de kolom al in de staalconstructie gehesen en halverwege dit jaar moet de installatie veilig en succesvol draaien. Crystallizer 5 vervangt een ouder exemplaar, dat nog stamt uit 1973.

Wie: TenneT Wat: grote vervangingsopgave Waar: Nederland Wanneer: tot 1 januari 2032

TenneT gaat met negen partners 360 hoogspanningsstations aanpassen, vernieuwen of uitbreiden. De stations van 110kV en 150kV moeten in veel gevallen volledig worden vervangen.

Ze zijn soms vijftig jaar of langer in bedrijf en aan het eind van hun technische levensduur.

Wie: Vattenfall Wat: ontmanteling Hemweg 8 Waar: Amsterdam Wanneer: vanaf 2020

Vattenfall heeft zijn kolencentrale aan de Hemweg in Amsterdam eind december 2019 gesloten.

Het ontmantelingstraject van Hemweg 8 is begonnen in 2020. Het terrein wordt een plek voor productie, doorvoer en tijdelijke opslag van fossielvrije elektriciteit en warmte.

Wie: Waterschap Brabantse Delta Wat: renoveren afvalwaterpersleiding Waar: Noord-Brabant en Zeeland Wanneer: start medio 2019

De afvalwaterpersleiding transporteert afvalwater van industrieterrein Moerdijk en 35 dorpen en steden naar de RWZI in Bath. In 2019 is de renovatie van persstations bij Roosendaal, Bergen op Zoom en Bath gestart. Ook wordt de leiding over 3,5 kilometer verdubbeld. De extra leiding is in 2020 in bedrijf en de gerenoveerde persstations in 2023.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 05-2021.indd 44

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:33

PROJECTEN 45

GROEN EN BIO Wie: o.a. Alco Bio Fuel Wat: recovery unit CO2 Waar: Gent Wanneer: voorjaar 2022

Bioraffinaderij Alco Bio Fuel (ABF), industriële gasleverancier Messer Benelux en IJsfabriek Strombeek investeren tien miljoen euro in een ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide. Het gaat om een tweede unit bij Alco Bio Fuel in Gent. De installatie recupereert en zuivert CO2-gas uit de processtroom en zet het om in vloeistof. In het voorjaar van 2022 moet de unit operationeel zijn.

Wie: ArcelorMittal Wat: bio-ethanol uit afvalgassen Waar: Gent Wanneer: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bio-ethanol.

C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Wie: ArcelorMittal en Dow Wat: pilot met CO/syngas Waar: Gent Wanneer: 2022

Staalproducent ArcelorMittal in België wil CO uit zijn afvalgassen leveren aan Dow Benelux in Terneuzen. Dow kan de CO met eigen overtollig waterstof combineren tot syngas. Allereerst worden voor 20 miljoen euro twee proeffabrieken gebouwd in Gent. In 2022 wordt op basis van de pilots besloten of het businessplan economisch levensvatbaar is.

Wie: Cargill Wat: biodieselfabriek Waar: Gent Wanneer: juni 2022

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodieselfabriek in Gent. Deze krijgt een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar en kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn.

NIEUW PROJECT Wie: DBG BioEnergy Wat: biogas uit afval Waar: Moerdijk Wanneer: eind 2022

DBG BioEnergy wil in Moerdijk haar eerste fabriek bouwen. Deze gaat industrieel afval dat anders wordt verbrand, omzetten in biogas en organische kunstmest. De fabriek krijgt een capaciteit van drieduizend kubieke meter biogas per uur en het is de planning om eind 2022 operationeel te zijn.

Wie: Deep Branch Wat: eiwitten uit CO2 en H2 Waar: Geleen Wanneer: onbekend

Biotechbedrijf Deep Branch wil een proeffabriek bouwen op Chemelot. Het bedrijf gebruikt micro-organismen om CO2 en waterstof om te zetten in eiwitten. Met de proeffabriek wil het bedrijf informatie verzamelen voor het engineeringontwerp van haar eerste productiefaciliteit op commerciële schaal. Die fabriek zou in al 2023 moeten produceren.

Wie: IST Green Chemicals Wat: bio-ethanol uit suikerbieten Waar: Axelse Vlakte Wanneer: begin 2024

IST Green Chemicals gaat op de Axelse Vlakte in Zeeland een nieuwe fabriek bouwen die bioethanol uit suikerbieten maakt. Niet via een tussenstap met suiker, maar rechtstreeks, dankzij de Betaprocess-technologie. Deze brengt de cellen van de suikerbiet via vacuümextrusie tot explosie, waardoor de suikers direct bloot komen te liggen.

Wie: o.a. Inovyn Wat: pilot met CO2/methanol Waar: Antwerpen Wanneer: eind 2022

Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaan duurzame methanol produceren in de Antwerpse haven. Bij Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Eind 2022 is de fabriek operationeel en produceert ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

NIEUW PROJECT Wie: Neste Wat: aanpassingen voor productie SAF Waar: Rotterdam Wanneer: tweede helft 2023

Neste investeert 190 miljoen euro in haar productiecapaciteit in Rotterdam om de productie van duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) mogelijk te maken. Momenteel produceert de raffinaderij voornamelijk duurzame diesel. Dankzij aanpassingen aan de raffinaderij kan Neste straks 500.000 ton SAF per jaar produceren.

Wie: Nordsol Wat: bio-LNG-installatie Waar: Amsterdam Wanneer: juni 2021

Nordsol bouwt een bio-LNG-installatie op het terrein van Renewi in Amsterdam. De installatie produceert 3,4 kiloton bio-LNG per jaar uit biogas dat Renewi in vergisters maakt van organisch afval. Shell verkoopt het bio-LNG bij haar LNG-tankstations.

www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

G_Projecten 05-2021.indd 45

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:33

46

www.industrielinqs.nl

PROJECTEN

Wie: o.a. Paques Wat: proeffabriek voor PHBV Waar: Dordrecht Wanneer: eind 2021

Vijf waterschappen, Stowa, Paques en HVC gaan in Dordrecht een proeffabriek bouwen om PHBV te produceren. Dit is een volledig afbreekbaar en duurzaam bioplastic, gemaakt uit organische afvalstromen zoals zuiveringsslib, industrieel afvalwater en voedselresten. De proeffabriek komt bij de slibverwerkingsinstallatie van HVC in Dordrecht te staan.

Wie: Photanol en Nouryon Wat: organische zuren uit CO2 Waar: Delfzijl Wanneer: 2024

In een demofabriek van Photanol en Nouryon in Delfzijl zetten bacteriën CO2 om in organische zuren. De twee partijen willen de fabriek in 2023 gaan opschalen naar 30.000 ton. Deze commerciële fabriek moet vervolgens in 2024 in productie gaan.

Wie: Relement Wat: aromaten uit biomassa Waar: Bergen op Zoom Wanneer: onbekend

Relement, een spin-off van TNO, vestigt zich op de Green Chemistry Campus. Het bedrijf gaat op commerciële schaal bio-aromaten uit biomassaresiduen produceren voor toepassing in onder meer smeermiddelen en coatings. Een van de eerste bio-aromaten die Relement op de markt brengt, is een alternatief voor ftaalzuuranhydride in alkydverf.

Wie: S4 GroNext Wat: waste-to-plastics fabriek Waar: Eemshaven Wanneer: medio 2021

S4 GroNext bouwt een fabriek in de Eemshaven waarin plastic afval dat niet recyclebaar is, wordt omgezet in gas. Dit kan vervolgens in de chemische industrie worden gebruikt als duurzame grondstof.

Wie: SCW Systems/Gasunie Wat: groen gas uit organische reststromen Waar: Delfzijl Wanneer: 2023

SCW Systems bouwt samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Wie: Shell Wat: demofabriek voor CO2-afvang Waar: Moerdijk Wanneer: 2024

Shell heeft een nieuwe technologie ontwikkeld om CO2 uit rookgassen af te vangen en bouwt daarvoor een demonstratiefabriek op het terrein van energiecentrale BMC Moerdijk. Deze gaat in de loop van 2024 zo’n 150 ton CO2 per dag afvangen. Bilfinger is engineering en projectpartner in het demonstratieproject, dat TulipGreenCO2 heet.

Wie: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Wat: fabriek duurzame vliegtuigbrandstof Waar: Delfzijl Wanneer: 2022

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol bouwen Europa’s eerste fabriek voor duurzame vliegtuigbrandstof in Delfzijl. Nouryon en Gasunie bestuderen daarvoor een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid. Het plan is om groene waterstof te combineren met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Wie: Synkero Wat: fabriek duurzame kerosine Waar: Amsterdam Wanneer: 2027

Start-up Synkero wil in de Amsterdamse haven een fabriek bouwen voor de productie van 50.000 ton duurzame kerosine. Grondstof is CO2 dat wordt afgevangen in de industrie of direct uit de lucht. Dit wordt samen met groene waterstof omgezet in synthetisch kerosine. De planning is dat de fabriek in 2027 draait.

Wie: o.a. Twence Wat: pilot met CO2/mierenzuur Waar: Hengelo Wanneer: 2021

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 uit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie. Mierenzuur heeft de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Wie: Waternet Wat: groengasinstallatie Waar: Amsterdam Wanneer: tweede kwartaal 2021

Waternet bouwt in opdracht van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht een groengasinstallatie op het terrein van de rioolwaterzuivering in het westelijk havengebied van Amsterdam. De groengasinstallatie haalt CO2 uit biogas dat ontstaat bij het vergisten van slib. Door stikstof toe te voegen, krijg je groengas, met dezelfde calorische waarde als aardgas. De installatie maakt van ongeveer 14,7 miljoen m3 biogas zo’n 9,7 miljoen m3 groengas en 5,7 miljoen m3 bruikbaar CO2.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 05-2021.indd 46

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:33

PROJECTEN 47

Wie: Zenid Wat: demofabriek duurzame kerosine Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Zenid, een initiatief van Rotterdam The Hague Airport, Climeworks, SkyNRG en Rotterdam The Hague Innovation Airport, wil in Rotterdam een demonstratiefabriek voor duurzame kerosine bouwen. Met afgevangen CO2 uit de lucht als grondstof. Uniper is bij het project betrokken voor de engineering en gaat de fabriek opereren.

UTILITIES Wie: Air Liquide Wat: luchtscheidingseenheid Waar: Moerdijk Wanneer: 2022

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

Wie: Air Liquide Wat: stikstofverwijderingseenheid Waar: Antwerpen Wanneer: medio 2021

Air Liquide bouwt een nieuwe stikstofverwijderingseenheid op de site van BASF in Antwerpen.

Deze kan het bedrijf van zeer zuiver gas voorzien om een efficiëntere productie van MDI mogelijk te maken. Naar verwachting is de nieuwe eenheid medio 2021 operationeel.

Wie: Air Products Wat: drie luchtscheidingsinstallaties Waar: Zuidbroek Wanneer: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor Nederlands gebruik. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

Wie: Avaio en Aecom Wat: ontziltingsinstallatie Waar: Antwerpen Wanneer: 2024

Avaio en Aecom bouwen samen een ontziltingsinstallatie op het terrein van Covestro in de haven van Antwerpen. Deze pompt vanaf begin 2024 brak dokwater op en zet dit om in hoogwaardig proceswater voor de chemiesector. Avaio verwacht medio 2022 te kunnen beginnen met de bouw van de installatie. Die zou twee jaar later, in 2024, operationeel moeten zijn.

Wie: BP Geel Wat: stoomketel Waar: Geel Wanneer: 2021

BP Geel bouwt een nieuwe stoomketel die ervoor zorgt dat de site ook betrouwbaar van stoom wordt voorzien als een van de twee bestaande ketels in onderhoud is. De komende jaren worden de drie ketels op elkaar afgestemd om een optimale combinatie te maken. Zo zal een van de bestaande ketels op termijn een standby-ketel worden. In 2021 moet dat proces rond zijn.

Wie: Evides Industriewater Wat: demiwaterinstallatie Waar: Antwerpen Wanneer: voorjaar 2022

Evides Industriewater bouwt een slimme demiwaterinstallatie op de site van BASF in Antwerpen.

De installatie gebruikt verschillende waterstromen uit de productie van BASF en zet restwarmte uit condensaat in voor verduurzaming van de zuivering. Dit resulteert in efficiënter watergebruik en een lagere energie- en chemicaliënverbruik.

Wie: Gasunie Transport Services Wat: uitbreiding stikstofinstallatie Waar: Zuidbroek Wanneer: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Wie: Stercore Wat: mestvergassingsinstallatie Waar: Emmen Wanneer: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

Wie: Tessenderlo Group Wat: gascentrale Waar: Tessenderlo Wanneer: eind 2025

Tessenderlo Group wil een tweede gascentrale bouwen in Tessenderlo. Als alles volgens plan verloopt, zou de nieuwe 900 MW energiecentrale per 1 november 2025 operationeel moeten zijn.

Het bedrijf heeft al een gasgestookte 425 MW STEG-centrale in Tessenderlo.

www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

G_Projecten 05-2021.indd 47

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:33

48

PROJECTEN

Wie: Twence Wat: mestverwaardingsinstallatie Waar: Zenderen Wanneer: mei 2022

Twence bouwt een mestverwaardingsinstallatie in Zenderen. Met deze installatie kan 250.000 ton mest worden verwerkt. Hiermee wordt groen gas voor drieduizend huishoudens geproduceerd en worden schaarse grondstoffen teruggewonnen. Naar verwachting zal de installatie in mei 2022 operationeel zijn.

Wie: Vattenfall, Gasunie en Equinor Wat: innovatieproject waterstof Waar: Eemshaven Wanneer: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

WIND EN ZON Wie: CrossWind Wat: windpark Hollandse Kust (noord) Waar: Noordzee Wanneer: 2023

CrossWind (joint venture van Shell en Eneco) bouwt het windpark Hollandse Kust (noord), 18,5 kilometer uit de Nederlandse kust bij Egmond aan Zee. Het windpark krijgt een vermogen van 759 megawatt en levert minstens 3.300 gigawatt uur per jaar. Het park omvat ook de toepassing van technologische demonstraties, zoals accu-opslag voor de korte termijn, turbines om onderlinge negatieve ‘windschaduw’-effecten te beperken en groene waterstof gemaakt door elektrolyse.

Wie: RWE Wat: zonnepark Kerkrade Waar: Kerkrade Wanneer: zomer 2021

RWE bouwt op een terrein van 12 hectare bij Kerkrade een zonnepark met een capaciteit van meer dan 14 megawatt. De ingebruikname van de meer dan 36.000 zonnepanelen is gepland voor het begin van de zomer van 2021.

Wie: Shell Wat: zonnepark Sas van Gent-Zuid Waar: Sas van Gent Wanneer: 2021

Shell bouwt in Sas van Gent een zonnepark op de vloeivelden van het voormalige CSM-terrein.

Het gaat om ruim 55.000 panelen met een totale capaciteit van 30 megawatt. Het zonnepark is naar verwachting in november 2021 klaar. Shell nam het project, oorspronkelijk gestart door SolarEnergyWorks, in 2020 over.

Wie: Vattenfall Wat: windpark Hollandse kust Zuid Waar: Noordzee Wanneer: 2023

Windpark Hollandse Kust Zuid bestaat uit 140 windturbines die ruim 6 TWh groene stroom per jaar kunnen produceren. Het is het eerste en grootste windpark op zee dat zonder subsidie wordt gebouwd. Het windpark komt tussen 18 en 36 kilometer voor de kust van Nederland tussen Den Haag en Zandvoort te liggen.

ELEKTRIFICATIE Wie: Coolbrook Wat: testreactor naftakraker Waar: Geleen Wanneer: eerste helft 2021

Het Finse Coolbrook investeert twaalf miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

ELEKTROLYSE

www.industrielinqs.nl

Wie: Tien private en publieke partners Wat: North-C-Methanol project Waar: Rodenhuize Wanneer: 2024

Tien private en publieke partners investeren 140 miljoen euro in het North-C-Methanol project.

Dit project omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die deze waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol. De partners voorzien trapsgewijs een opschaling naar 600 MW in 2030.

Wie: Bedrijven en overheden Wat: pilot groene waterstof Waar: Vlissingen-Oost Wanneer: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 zijn.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 05-2021.indd 48

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:33

PROJECTEN 49

Wie: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Wat: pilot Multiplhy Waar: Rotterdam Wanneer: begin 2023

Het project Multiplhy integreert een hoge-temperatuur elektrolyzer met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyzer produceert groene waterstof voor de productie van biobrandstoffen. Het gaat om ‘s werelds eerste multi-megawatt hoge-temperatuur elektrolyzer voor waterstofproductie. De elektrolyzer krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt.

Wie: Gasunie en Nouryon Wat: waterstofproject Djewels Waar: Eemshaven Wanneer: Onbekend

Een consortium van Nouryon, Gasunie en vier partners ontvangt elf miljoen Europese subsidie voor het groene waterstofproject Djewels. De partners installeren een twintig megawatt elektrolyzer in Delfzijl voor de productie van waterstof als basis voor groene methanol. Het project krijgt ook vijf miljoen euro subsidie van het Waddenfonds.

Wie: VoltH2 Wat: groene waterstoffabriek Waar: Vlissingen Wanneer: onbekend

VoltH2 bouwt een groene waterstoffabriek in Vlissingen. Het gaat om een 25 MW elektrolyseeenheid die jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof kan produceren. Sweco ontwerp de installatie zo dat deze kan worden uitgebreid naar 100 MW. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 miljoen euro. De jaren erna kan die bij uitbreiding oplopen tot 100 miljoen euro.

NIEUW PROJECT Wie: VoltH2 en Virya Energy Wat: groene waterstoffabriek Waar: Terneuzen Wanneer: tweede helft 2023

VoltH2 Terneuzen en Virya Energy bereiden de bouw van een groene waterstoffabriek op industriepark Axelse Vlakte in Terneuzen voor. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid. De fabriek zal jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof produceren. Eventueel kan de productie later nog worden verdubbeld en mogelijk verdrievoudigd. De investering is voor de eerste fase is begroot op 35 tot 40 miljoen euro.

INFRA Wie: Fluxys Wat: uitbreiding hervergassing LNG Waar: Zeebrugge Wanneer: tot begin 2026

Fluxys LNG gaat op de LNG-terminal in Zeebrugge zes miljoen ton extra hervergassingscapaciteit per jaar aanbieden, en daarvoor is bijkomende infrastructuur nodig. De extra capaciteit wordt in twee stappen aangeboden. Vanaf begin 2024 gaat het om in totaal 4,7 miljoen ton per jaar, en vanaf begin 2026 moet de volledige 6 miljoen ton per jaar beschikbaar zijn.

Wie: Gasunie Wat: opslag groene waterstof Waar: Zuidwending Wanneer: 2026

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof in zoutcavernes voor bij Zuidwending. Het bedrijf slaat in Zuidwending al aardgas op in zes zoutcavernes en onderzoekt wat er nodig is om vier zoutholtes in te richten voor groene waterstof. De eerste opslag kan in 2026 worden gevuld.

Daarvoor moet de bouw in 2023 of 2024 beginnen.

Wie: Gasunie Wat: hydrogen backbone Waar: Nederland Wanneer: 2026

Gasunie investeert 1,5 miljard euro in een nationaal transportnet voor waterstof. Dit net sluit grote industriële clusters aan op installaties waar straks blauwe of groene waterstof wordt gemaakt. Het bedrijf zet voor dit net bestaande gasleidingen in, die vrijkomen door de dalende aardgasvraag. De backbone kan er al in 2026 liggen.

Wie: North Water Wat: transportleiding voor industriewater Waar: Delfzijl - Appingedam Wanneer: onbekend

North Water wil een transportleiding voor industriewater realiseren tussen Delfzijl en Appingedam. Door deze vervolgens aan te sluiten op de industriewaterleiding GarmerwoldeEemshaven wordt het mogelijk om industriewater op basis van oppervlaktewater te leveren aan de regio Delfzijl.

Wie: o.a. Shell Wat: restwarmte Shell Pernis Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Shell, Warmtebedrijf Rotterdam en Havenbedrijf Rotterdam gaan restwarmte, die vrijkomt bij de raffinaderij van Shell Pernis, leveren aan de regio Rotterdam. Het project moet energie leveren om in de warmtebehoefte van 16.000 huishoudens te kunnen voorzien. Met het project is een totale investering van ongeveer 16 miljoen euro gemoeid.

www.industrielinqs.nl

05 | 2021

Naamloos-2 1

G_Projecten 05-2021.indd 49

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:33

50

PROJECTEN

RECYCLING Wie: o.a. Bek & Verburg Wat: pilot met recycling visnetten Waar: Eemshaven Wanneer: onbekend

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent. Na de proefperiode kan de installatie mogelijk tot twee ton visnetvezels per uur recyclen.

Wie: Black Bear Carbon Wat: pyrolyse autobanden Waar: Geleen Wanneer: onbekend

Black Bear Carbon gaat op Chemelot twee identieke productielijnen bouwen die rubbergranulaat van oude vrachtwagen- en autobanden langzaam pyrolyseren tot carbon black, pyrolyse-olie en -gas. De lijnen krijgen elk een capaciteit van 2.300 kilo granulaat per uur en kunnen samen 40.000 ton per jaar verwerken.

Wie: CFK Recycling Wat: pyrolyse aramidevezels Waar: Delfzijl Wanneer: onbekend

Het Duitse CFK Recycling wil met Teijin Aramid een pilot opzetten voor het recyclen van koolstofvezels door middel van pyrolyse. Het gaat om een pilot op kleine schaal voor de recycling van aramide. De insteek is vooral om te kijken wat er met het gerecyclede product mogelijk is.

Wie: Indaver Wat: demo-installatie Waar: Antwerpen Wanneer: medio 2021

Afvalbeheerder Indaver bouwt een demo-installatie voor het recyclen van vijftienduizend ton end-of-life plastics per jaar. De installatie zet gemengde polyolefines om in basisproducten als nafta en wax. Polystyrenen worden afgebroken tot monomeren die opnieuw als grondstof zijn te gebruiken. De installatie krijgt een capaciteit van twee ton per uur.

Wie: Itero Wat: demofabriek Waar: Sittard-Geleen Wanneer: 2023

Het Britse Itero bouwt op de Brightlands Chemelot Campus een demonstratiefabriek voor het omzetten van moeilijk te recyclen plastic afval in een grondstof voor nieuwe plastics. De unit krijgt een capaciteit van 27.000 ton gemengd plastic afval per jaar. Voor toekomstige fabrieken kunnen meerdere modules naast elkaar worden gezet worden. Investering: 25 miljoen euro.

Wie: PolyStyreneLoop Wat: demofabriek Waar: Terneuzen Wanneer: eind tweede kwartaal 2021

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval recyclet. De bouw is begin 2019 gestart. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

UPDATE Wie: Sabic en Plastic Energy Wat: chemische recycling plastic Waar: Geleen Wanneer: tweede helft 2022

Sabic en Plastic Energy bouwen binnen een 50/50 joint venture een fabriek die moeilijk recyclebare kunststoffen omzet in synthetische oliën. Deze Tacoil gaat als grondstof naar de installaties van Sabic op Chemelot. Die maakt er opnieuw polymeren van. De fabriek is de eerste installatie op commerciële schaal en krijgt een capaciteit van 15.000 ton Tacoil per jaar.

Wie: Umincorp Wat: plastic recycling fabriek Waar: onbekend Wanneer: onbekend

Umincorp wil een tweede plastic recycling fabriek in Nederland bouwen. Het bedrijf heeft al een recyclingfabriek in Amsterdam en werkt bij de tweede samen met Bilfinger voor de engineering, procurement en constructie.

Wie: UPM Wat: bioraffinaderij Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Het Finse UPM wil een geavanceerde bioraffinaderij met een capaciteit van 500.000 ton hooogwaardige hernieuwbare brandstoffen bouwen. Het bedrijf ziet Rotterdam als mogelijke plek voor de nieuwe raffinaderij, naast het Finse Kotka . Grondstof voor de raffinaderij zijn houtige biomassa en duurzaam vloeibaar afval en andere restgrondstoffen.

INDUSTRIE 4.0 Wie: BASF Wat: slimme proeffabriek Waar: Antwerpen Wanneer: begin 2023 www.industrielinqs.nl

BASF Antwerpen investeert 25 miljoen euro in een proeffabriek voor superabsorberende polymeren (SAP). Het nieuwe SAP Excellence Center wordt uitgerust met dataverwerkings­ systemen en sensortechnologie, die zorgen voor hogere productperformance en versnelling van de opschaling in de productie-installaties.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 05-2021.indd 50

05 | 2021

31-07-20 14:43

26-05-2021 16:33

20 10:30 08-20 10:30

BijBij OMV GAS gaan flexibiliteit enen exceptionele service samen met dede internationale OMV GAS gaan flexibiliteit exceptionele service samen met internationale kennis enen financiële kracht van dede OMV Group.

Wij leveren aardgasoplossingen opop maat kennis financiële kracht van OMV Group.

Wij leveren aardgasoplossingen maat aan grote Europese klanten enen distributeurs.

Onze flexibele prijsenen leveringsconcepten aan grote Europese klanten distributeurs.

Onze flexibele prijsleveringsconcepten evenals gedetailleerde kennis van dede markt zorgen ervoor datdat onze producten perfect evenals gedetailleerde kennis van markt zorgen ervoor onze producten perfect aansluiten opop uwuw specifieke behoeften.

Neem contact met ons opop alsals u wilt weten hoe aansluiten specifieke behoeften.

Neem contact met ons u wilt weten hoe onze aardgasoplossingen uwuw bedrijf kunnen ondersteunen: www.omv-gas.nl onze aardgasoplossingen bedrijf kunnen ondersteunen: www.omv-gas.nl

Omslag los Ilinqs 5-2021.indd 51 210x297_omv_gas_nl_0219_rz.indd 1 1 210x297_omv_gas_nl_0219_rz.indd

16:55 26-05-2021 16:49 27.02.19 13:11 26-05-2021 16:49 27.02.19 13:11

www.moxa.com

industrielinqs | 05 | 2021

Hoe beveilig je eenvoudig én betrouwbaar, je kritische industriële systemen tegen cyberbedreigingen?

Er zijn vele manieren om de cybersecurity te verbeteren. Vanuit de IT gedachte of vanuit de OT belangen. Waarom niet allebei? Onze Cybersecurity Appliance combineert IT en OT technologie als ware specialist, net als wij.

Waarom Moxa & MODELEC? • Detecteer en beperk cyberbedreigingen • Beveilig OT netwerken door geïntegreerde IT/OT technologie • Centraliseer beheer voor eenvoudige monitoring en het automatisch kunnen uitvoeren van updates • Industriële IPS/IDS met hardware bypass en Next Generation Firewall • Deep packet Inspection van industriële protocollen en Virtual Patching technologie • Ultra compact én uiterst betrouwbaar • Industriële netwerk experts

MODELEC Data-Industrie B.V. Tel. 0318 - 636 262 contact@modelec.nl

21_adv_A4_Moxa_CyberSecurity.indd 1 Omslag omslagbestand.indd los Ilinqs 5-2021.indd 1 52 ILINQS

21-01-21 09:05 26-05-2021 16:55