IMA09-2017 by Industrielinqs pers en platform

www.imaintain.info

09 17 VEERTIENDE JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 17,50

iMaintain Nr. 09 - 2017

17 15:20

VEILIGHEID: INCIDENTEN DELEN IN DE VOLLE BREEDTE VAN DE KETEN

IMA9 omslag los.indd 1

17:11 17-10-17 16:34

Smeermiddelenvoor vooral aluw uw Smeermiddelen industriëletoepassingen toepassingen industriële

Voor uitgebreide informatie over onze mogelijkheden Voor uitgebreide informatie over onze mogelijkheden kunt u contact opnemen met: kunt u contact opnemen met: Total Nederland / Industriële smeermiddelen Total Nederland NVNV / Industriële smeermiddelen 070 31 80 408 070 - 31 80 408 smeermiddelen.industrie@total.com smeermiddelen.industrie@total.com www.total.nl www.total.nl

Energizingperformance. performance.Every Everyday day Energizing IMA09 A Voorplaat.indd IMA09 A Voorplaat.indd IMA9 omslag los.indd2 2 2

17-10-17 17:12

INHOUD 3

10 Nederland belangrijke speler in onderhoud aan F-35 Het onderhoud van de motoren, het landingsgestel en de hulpmotoren werd eerder al gegund aan Nederland. Afgelopen zomer blijkt dat ook de opslag, verzending en beheer van de reservedelen voor alle F-35 toestellen in Europa vanuit Logistiek Centrum Woensdrecht wordt geregeld.

14 ‘We zijn geen concurrenten op veiligheidsgebied’ Iedereen wil leren van incidenten of bijna-incidenten om te voorkomen dat iets nogmaals gebeurt. Het delen van incidenten in een vertrouwde omgeving is eenvoudiger dan het delen met anderen buiten de fabrieksomgeving, sector of regio. Vertrouwen blijkt de sleutel.

36 De fabriek van de toekomst is er al bijna De fabriek van de toekomst komt sneller dichterbij dan menigeen denkt. Het ‘internet of things’ is een van de grote motoren die de volgende industriële revolutie aandrijven. Maar ook big data, virtual en augmented reality, systeemintegratie en autonome of zelfs coöperatieve robots vormen de pijlers waarop de Smart Factory steunt.

En verder 5 COMMENTAAR

30 INNOVATIE

6 ACTUEEL

35 PRODUCTEN

19 WHAT’S NEXT

40 COMPLEXE KLUS VAN ENGINEERING, PROCUREMENT

22 PRESTATIEMANAGEMENT INFORMEERT EN INSPIREERT 24 EERSTE CO2 NEGATIEVE WEG GEPLAVEID MET INNOVATIES

EN CONSTRUCTIE 42 AGENDA

26 ‘TWEEDE PERSOON DIE GAAT DANSEN IS HEEL BELANGRIJK’

iMaintain 17

IMA09 B Inhoud.indd 3

17-10-17 16:36

Gasdetectie

Draagbaar - Vast - Onderhoud - Kalibratie

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees ............................................................................................ 18 EasyFairs Nederland .............................................................................. 8 Euro-Index ............................................................................................. 4 Expo Management ............................................................................... 43 Hateha................................................................................................. 16 Hempel ................................................................................................ 16 IFS Benelux.......................................................................................... 20 KNGF ..................................................................................................... 4 Mainnovation ....................................................................................... 44 Nyenrode collegereeks Plantmanagement ............................................ 34 Sitech Services .................................................................................... 28 Stratt+ Industrial Management............................................................. 28 Total Nederland...................................................................................... 2 Vinçotte Nederland .............................................................................. 18 WCM Regiolinqs 9/11 ......................................................................... 38

ADOPTEER EEN PUP ADOPTEER EEN PUP ADOPTEER EEN PUP Enkel- of multigas monitoren en lekdetectie voor toxische gassen, zuurstof, brandbare gassen en VOC’s. Wij bieden een passende oplossing voor vaste en draagbare detectie van benzeen na de verlaging van de grenswaarde naar 0,2 ppm op 1 oktober. U vindt ons bij Europort 2017 in Ahoy Rotterdam van 7 t/m 10 november (stand 5.102).

Meer informatie?

Ga naar euro-index.nl/gasdetectie

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN. EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN. EN HELPWWW.ADOPTEEREENPUP.NL ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

IMA09 Advertenties.indd 4

17-10-17 16:37

COMMENTAAR 5

Afspraak is afspraak Het voordeel van de functie van journalist is dat je op bijzondere plekken komt en dat je daar ook nog eens iedereen het hemd van het lijf mag vragen. Zo was ik onlangs weer eens op vertrouwd grondgebied. Een plek waar ‘een burger’ niet heel makkelijk binnen komt. Je moet wel iets te zoeken hebben op het terrein. Dat had ik! Ik had een afspraak voor het hoofdinterview op het kazerneterrein van de Koninklijke Luchtmacht in Woensdrecht. Ik ben ooit militair geweest bij de Koninklijke Landmacht (lichting ’96-1), dus het was een feest van herkenning. Mannen en vrouwen in uniform die een stevige hand geven bij begroeting. Een verhaal boordevol afkortingen waardoor bij mij het credo ‘je mipapo in je liboza’ weer naar boven kwam (jawel, je militaire paspoort hoorde in je linkerbovenzak). En een strakke werkvloer die een weerspiegeling is van een gestructureerde werkwijze. Is dit het gevolg van een gedisciplineerde aanpak waar ‘afspraak is afspraak’ een gouden regel is? Of is het de hiërarchie? Een duidelijke rolverdeling op de werkvloer en een duidelijke opdracht die je hebt uit te voeren. Of profiteert defensie gewoon van haar autonomie? Dat laatste werd in Woensdrecht weerlegd. De tijd dat defensie vooral bezig was met defensie is voorbij. Voor het onderhoud van de motoren, het landingsgestel en de hulpmotoren van de Lockheed Martin-F-35 Lightning II straaljager en voor de warehousefunctie wordt intensief samengewerkt met de BV Nederland. Ook de Koninklijke Marine zette eerder dit jaar de poort open voor de WCM Summer School om te profiteren van kennis vanuit de burgermaatschappij. Hier stond de vraag centraal hoe het onderhoud van de nieuwe serie M-fregatten van de Koninklijke Marine kan worden geoptimaliseerd. Defensie blijft een boeiende wereld, evenals de wereld van onderhoud. Mooi dat deze werelden hun krachten bundelen, want volgens mij kunnen we van elkaar leren. Van een beetje discipline op de werkvloer wordt niemand slechter, toch?

Laura van der Linde Reageren? laura@industrielinqs.nl

TRAFFIC

Breg Schoen 020 3122 088

COMMERCIEEL MANAGER NUMMER 9 - 2017

UITGAVE VAN

Industrielinqs pers en platform Gedempt Hamerkanaal 155 1021 KP Amsterdam

Janet Robben 020 3122 085 janet@industrielinqs.nl

MEDEWERKERS

David van Baarle, Evi Husson, Inge Janse

LAY-OUT

BureauOMA BV, Wehl

COVER

Wim Raaijen

UITGEVER EN HOOFDREDACTIE Wim Raaijen 020 3122 081 wim.raaijen@industrielinqs.nl

Laura van der Linde 020 31 22 083 laura@industrielinqs.nl

EINDREDACTIE

Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 redactie@industrielinqs.nl

REDACTIE

Dagmar Aarts 020 3122 084 redactie@industrielinqs.nl

ADVERTENTIEVERKOOP

Jetvertising Arthur Middendorp 070 3990 000 arthur@jetvertising.nl www.jetvertising.nl

DRUKKERIJ

PreVision Graphic Solutions

ABONNEMENTEN (EXCL. BTW) Nederland/België € 99,Introductie NL/B 25% € 74,25 Overig buitenland € 123,50 Losse verkoopprijs € 17,50 Studenten € 40,50 Proefabonnement 3 mnd € 29,-

OPZEGGEN

Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is acht weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon. Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Prijswijzigingen voorbehouden. ISSN: 2211-6826

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

Papier omslag:

ABONNEMENTENLAND

Postbus 20 1910 AA Uitgeest 0900-226 52 63 (€ 0,10 p.m.)

iMaintain 17

IMA09 C Commentaar.indd 5

17-10-17 16:41

6 ACTUEEL

1. Mijlpaal voor SDA-project Shell Pernis De in aanbouw zijnde Solvent DeAsphalter Unit (SDA) van Shell Pernis heeft weer een mijlpaal bereikt. Er zijn een aantal belangrijke onderdelen binnengekomen. Deze onderdelen zijn in China gefabriceerd en daarna per schip naar Nederland vervoerd. Ook wordt er op dit moment al virtueel getraind in de fabriek. Lees verder op pagina 9

2. Sensor smsâ&#x20AC;&#x2122;t onderhoudsdienst bij te koude wissels Vanaf november installeert ProRail 1500 draadloze sensoren op wissels bij belangrijke spoorknooppunten. De sensoren kunnen op afstand aangeven of de wisselverwarming goed werkt. Lees verder op pagina 7

3. Rijkswaterstaat inventariseert straalwerkzaamheden Rijkswaterstaat inventariseert met betrokken aannemers of bij projecten van RWS Eurogrit is gebruikt. Begin oktober werd bekend dat dit type straalgrit, dat wordt gebruikt voor het schoonstralen van harde oppervlakken, asbestdeeltjes kan bevatten. Lees verder op deze pagina

4. Proefproject geluidsscherm met zonnepanelen Heijmans start begin 2018 met de uitvoering van Solar Highways. Het gaat om een geluidscherm dat geluidsoverlast tegen gaat en tegelijkertijd energie opwekt. De eerste schermen worden geplaatst in de gemeente Uden. Lees verder op pagina 9

5. Veiligheid bij werk aan spoor nauwelijks verbeterd De veiligheid voor mensen die aan het spoor werken, is de afgelopen jaren nauwelijks verbeterd, blijkt uit een overzicht van de Inspectie Leefomgeving en Transport en de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Lees verder op pagina 7

09 17 iMaintain

IMA09 D Actueel.indd 6

Onderhoud Uithoflijn gegund aan Strukton Strukton gaat het onderhoudswerk uitvoeren voor de nieuwe trambaan in Utrecht, de Uithoflijn. Deze lijn is nog in aanbouw, maar wordt de belangrijkste schakel in de bereikbaarheid van Utrecht Science Park. De overeenkomst is afgesloten voor een periode tot eind 2021. Gewerkt wordt volgens het principe van cyclisch onderhoud. Strukton stelt hiervoor een onderhoudsplan op, waarbij de werkzaamheden zowel op tactisch als operationeel niveau worden beschreven. Omdat het gaat om een nieuwe trambaan die nog in aanbouw is, is afgesproken dat de provincie Utrecht en Strukton nog voor de overdracht van de Uithoflijn het voorbereidende werk starten, zodat beide partijen klaar zijn om op tijd de benodigde onderhoudswerkzaamheden op te kunnen pakken. Wanneer de nieuwe tramverbinding tussen Utrecht CS en de Uithof in gebruik wordt genomen, is nog onzeker. Deze stond gepland voor 8 juli 2018, maar begin september bleek dat deze datum niet reĂŤel is. Het is fysiek onmogelijk om de tramhaltes bij het Centraal Station en de verbindende sporen richting Jaarbeursplein tijdig te realiseren, doordat het stationsgebied grondig op de schop is genomen. Eind 2017 wordt een nieuwe planning bekendgemaakt.

FOTO: JAN OOSTERHUIS

MEEST GELEZEN ONLINE

Rijkswaterstaat inventariseert straalwerkzaamheden Rijkswaterstaat inventariseert met betrokken aannemers of bij projecten van Rijkswaterstaat Eurogrit is gebruikt. Begin oktober werd bekend dat dit type straalgrit, dat wordt gebruikt voor het schoonstralen van harde oppervlakken, asbestdeeltjes kan bevatten. Op 6 oktober werd bij het Amsterdamse Afval Energie Bedrijf in een van de verbrandingsketels asbest aangetroffen in het straalgrit dat bij onderhoudswerkzaamheden werd gebruikt. De werkzaamheden werden direct stilgelegd. Hetzelfde gebeurde bij Tata Steel en inmiddels is bekend dat ook bij Shell Pernis en Eneco in Houten met het bewuste straalgrit is gewerkt. Rijkswaterstaat inventariseert nu bij welke projecten het probleem met Eurogrit speelt en legt, indien dit al niet door de aannemer is gebeurd, in overleg met de aannemer het betreffende werk stil. Ook bekijkt Rijkswaterstaat of eigen medewerkers in aanraking zijn gekomen met asbestdeeltjes. Inmiddels zijn twee projecten daadwerkelijk stilgelegd of aangepast als gevolg van het gebruik van straalgrit. Het betreft betonrepartiewerkzaamheden aan de brughoofden bij Kornwerderzand en renovatiewerkzaamheden bij de Nijkerkerbrug tussen Nijkerk en Zeewolde. Bij de Nijkerkerbrug zijn ook daadwerkelijk asbestdeeltjes in het gebruikte grit aangetroffen. Bij Kornwerderzand wordt inmiddels ander materiaal gebruikt bij het stralen. De verwachting is dat meer projecten zullen volgen.

Sloop oude Botlekbrug De oude Botlekbrug in Rotterdam wordt de komende maanden gesloopt. De werkzaamheden zijn begin oktober begonnen. In 2015 is naast de oude brug de nieuwe Botlekbrug geplaatst. De nieuwe brug kan meer wegen treinverkeer aan en is veertien meter hoog, zes meter hoger dan de oude brug. Ook beschikt hij over twee doorvaartopeningen van ruim 87 meter breed. Hierdoor hoeft hij minder vaak open: van 50 naar 20 openingen per dag. Na de sloop van de oude brug kunnen schepen de brug aan beide kanten passeren.

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

17-10-17 16:42

ACTUEEL 7

Veiligheid bij werk aan spoor nauwelijks verbeterd

BEDRIJVENNIEUWS

De veiligheid voor mensen die aan het spoor werken, is de afgelopen vier jaar nauwelijks verbeterd. In 2016 deden zich weer aanrijdingen en zware elektrische schokken voor. Eén baanwerker verongelukte dodelijk. Ook het spoorverkeer liep gevaar. Dit blijkt uit een overzicht van de Inspectie Leefomgeving en Transport en de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Afgelopen jaar vonden vijf ernstige aanrijdingen plaats. Tweemaal tussen een trein en een baanwerker. Daarbij kwam één baanwerker om het leven. Tweemaal was er een aanrijding met een graafmachine en eenmaal met een hoogwerker. De Inspectie SZW ontving in 2016 drie meldingen van ongevallen waarbij een werknemer een zware elektrische schok kreeg (elektrocutie). Tweemaal gebeurde dat door werk aan de bovenleiding, eenmaal door werk aan een grondkabel. De inspecties dringen er bij de railinfrabranche op aan om met maatregelen te komen. De ILT inspecteerde daarnaast dertig verschillende bedrijven die aan het spoor werken. Bij de bedrijven die door ProRail erkend zijn was 74 procent van de inspecties in orde; bij de niet erkende bedrijven slechts 33 procent. Hierin is de afgelopen jaren geen verbetering zichtbaar. De ILT spoort ProRail aan om beter toezicht te houden op de werkzaamheden langs de rails, vooral op bedrijven die als onderaannemer werken, niet aan spoor gelieerd zijn en weinig kennis van zaken hebben.

Gemeenten moeten betonvloeren gebouwen controleren Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken heeft alle gemeenten gevraagd te inventariseren bij welke recent opgeleverde gebouwen een vergelijkbare constructie is toegepast als bij de ingestorte parkeergarage in Eindhoven. Daarnaast roept hij gemeenten op goed op dit risico te letten bij vergunningverlening voor nieuwbouw. Dit laat hij in een brief aan de Tweede Kamer weten. Op 27 mei stortte een in aanbouw zijnde parkeergarage bij Eindhoven Airport in. Uit onderzoek is gebleken dat dat kwam door een constructiefout. Uit de onderzoeken is naar voren gekomen dat de afschuifsterkte van het aansluitvlak van de gebruikte breedplaten onvoldoende was om de trekkracht over te dragen. Als gevolg daarvan is de constructieve kwaliteit van de vloer verloren gegaan. Plasterk heeft ook aan de stichting NEN gevraagd om te kijken of de toelichting op de NEN-norm voor dit soort betonconstructies verduidelijking nodig heeft.

FOTO: NLR DRONE CENTRE

Groningen Airport Eelde eerste Europese luchthaven met dronevluchten Groningen Airport Eelde is de eerste Europese luchthaven waar vliegen met onbemande luchtvaartuigen, zoals drones, is toegestaan. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft de regeling op afstand bestuurbare luchtvaartuigen aangepast. Hierdoor kan worden onderzocht hoe drones volledig kunnen worden geïntegreerd in het reguliere vliegverkeer. DroneHub GAE werkt hiervoor samen met Groningen Airport Eelde en Luchtverkeersleiding Nederland. Allereerst moet er voor worden gezorgd dat de drones goed zichtbaar zijn op de radar. Daarna wordt gekeken hoe de dronevluchten in het reguliere verkeer kunnen worden geïntegreerd. Gedeputeerde Henk Brink van de provincie Drenthe: ‘Wij hebben het initiatief genomen tot de oprichting van de DroneHub GAE, omdat het van belang is dat regelgeving in een vroeg stadium betrokken is bij innovatieve ontwikkelingen in de markt. Een voorbeeld hiervan is het leveren van noodmedicatie aan de Waddeneilanden. We zien ook kansen in andere sectoren.’ Naar verwachting vinden in maart 2018 de eerste dronevluchten plaats op de luchthaven, die worden uitgevoerd door gediplomeerde piloten. Het vliegen zal de eerste periode gescheiden van het reguliere verkeer plaatsvinden.

Trendrapport: Maintenance manager van de toekomst

Vanaf november installeert ProRail 1500 draadloze sensoren op wissels bij belangrijke spoorknooppunten. De sensoren kunnen op afstand aangeven of de wisselverwarming goed werkt. Als de wissel te koud wordt, dan wordt er een sms’je aan de onderhoudsdienst gestuurd. De onderhoudsdienst kan dan het spoor nog op voor herstelwerkzaamheden voordat er een storing plaatsvindt. De sensoren zijn een hulpmiddel om mogelijke vertraging van het treinverkeer in de winter te voorkomen en worden deze winter voor het eerst ingezet. Dankzij het inzetten van draadloze sensoren op spoorwissels kan de spoorbeheerder sneller inspelen op problemen door onder meer winterweer of extreme hitte. Door het plaatsen van sensoren op de infrastructuur en ze aan te sluiten op een speciaal draadloos communicatienetwerk kan van alles op afstand worden gemeten: temperatuur, trillingen, versnellingen, luchtdruk en vocht. De sensoren zijn onderdeel van ProRail’s ambitie meer informatie voor gepland onderhoud te halen uit ‘ big data’. Sneeuw en kou vergroten de kans op storingen aan wissels. Ze kunnen bevriezen, of blokkeren door ijs en sneeuwhopen. Het verwarmen van de wissels kan dat voorkomen. Zodra het koud wordt, worden daarom 5500 van de ruim 7000 wissels met wisselverwarming verwarmd.

FOTO: DUAL INVENTIVE

Sensor sms’t onderhoudsdienst bij te koude wissels

Wat zijn de uitdagingen waar maintenance managers in de toekomst mee te maken krijgen? Het trendrapport ‘Maintenance Manager van de toekomst’ geeft een helder beeld. Het is geschreven met medewerking van 150 maintenance managers uit Nederland, België en Duitsland, die vragen over hun toekomstverwachtingen beantwoordden. Zo blijkt uit hun respons dat veiligheid en preventie een zeer belangrijk thema is en blijft. Ook kostenbeheersing en kennisborging staan hoog op de agenda. Om op die gebieden juiste keuzes te maken, hebben zij informatie nodig. Om alle informatiestromen goed te managen, verwachten ze meer gebruik te maken van condition monitoring systemen en maintenance management systemen. Download het rapport via www.imaintain.info en lees meer over de toekomstverwachting van maintenance managers.

iMaintain 17

IMA09 D Actueel.indd 7

17-10-17 16:42

VAKBEURS

17, 18 & 19 | 04 | 2018 | EVENEMENTENHAL GORINCHEM

TECHNOLOGIES FOR INDUSTRIAL MAINTENANCE AND ASSET MANAGEMENT

BOEK NU UW STAND WWW.EASYFAIRS.COM/MAINTENANCE-NL

MAIN18_185x267_Adv.indd 1

IMA09 Advertenties.indd 8

13/10/17 12:27

17-10-17 16:37

ACTUEEL 9

FOTO: SHELL

Mijlpaal voor SDA-project Shell Pernis

BEDRIJVENNIEUWS

De in aanbouw zijnde Solvent DeAsphalter Unit (SDA) van Shell Pernis heeft weer een mijlpaal bereikt. Er zijn een aantal belangrijke onderdelen binnengekomen. Deze onderdelen zijn in China gefabriceerd en daarna per schip naar Nederland vervoerd. Ook wordt er op dit moment al virtueel getraind in de fabriek. Bij Mammoet in Schiedam is de 650 ton wegende en 30 meter hoge procesmodule op een kleinere boot geladen, die vervolgens bij Shell Pernis aan de kant zijn gereden. De hele operatie, waaraan maanden aan voorbereiding vooraf gegaan is, is vlekkeloos verlopen. De SDA krijgt als taak zware bestanddelen te verwijderen uit een stroom aardolieproducten waardoor in andere fabrieken meer lichtere, hoogwaardige producten zoals benzine en diesel kunnen worden gemaakt. Hierdoor zal Shell Pernis een milieuvriendelijker productenportfolio krijgen. Het SDAproject zal de komende maanden steeds meer vorm krijgen en in 2018 operationeel zijn. Medewerkers van Shell Pernis hebben in China met iPads de nieuwe units van de SDA gecontroleerd. Ondertussen leerden medewerkers op de raffinaderij als een ‘avatar’ in een computerspel de fabriek kennen. Ingmar Ooms van het SDA-project: ‘Mijn team werkt aan het opstarten van alle units binnen het SDA-project. We hebben hiervoor nieuwe werken trainingsmethoden ontwikkeld. Voor de operators is een Operator Training Simulator (OTS) gebouwd. Door deze simulator kunnen alle start-ups, shut-downs en noodscenario’s worden getraind voordat de fabriek daadwerkelijk gaat draaien. De OTS heeft zelfs al een paar configuratiefouten vooraf aangetoond, zodat we deze voor de bouw en start van de SDA hebben kunnen elimineren. Zonder OTS kom je pas tijdens starten achter deze fouten.” Nieuw voor Shell Pernis is de mogelijkheid om met een iPad door de fabriek te lopen en met een 3D-model te checken of de constructie klopt zoals die bedacht is, stelt Ooms. ‘Wat operators van oudsher doen is het checken vanaf tekening in het veld, 2-dimensionaal. Maar daar kan je niet op zien hoe bijvoorbeeld een afsluiter daadwerkelijk moet worden geplaatst. Doordat de SDA-fabriek grotendeels in China wordt gebouwd, zijn twee operators in China geweest. Zij hebben de constructiewerkzaamheden met de iPad gecontroleerd.’

Fieldlab voor blockchain geopend

Heijmans start begin 2018 met de uitvoering van Solar Highways. Het gaat om een geluidscherm dat geluidsoverlast tegen gaat en tegelijkertijd energie opwekt. De eerste schermen worden geplaatst in de gemeente Uden waar het bestaande geluidsscherm moest worden vervangen. Solar Highways is een initiatief van Rijkswaterstaat en zijn projectpartners Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) en Solar Energy Application Centre (SEAC) en de gemeente Uden. Zij willen met Solar Highways in de praktijk leerervaring opdoen en laten zien hoe een geluidscherm van zonnepanelen kan bijdragen aan het winnen van groene energie en het terugdringen van CO2-uitstoot. De aanbesteding is afgerond en de opdracht is definitief gegund aan Heijmans. Het geluidscherm wordt vierhonderd meter lang en vijf meter hoog. De bovenste vier meter bestaat uit zonnepanelen. Omdat dit scherm in noord-zuidrichting is geplaatst, is het een perfecte testlocatie. De tweezijdige zonnepanelen krijgen daardoor namelijk in de ochtend en avond langer en meer zonlicht dan zonnepanelen die alleen op het zuiden gericht staan. Heijmans gaat nu aan de slag met het ontwerp van de maatregelen, met het verzorgen van vergunningen en met de werkplanning. Vanaf 2019 wordt er energie opgewekt: naar verwachting genoeg om 40 tot 60 huishoudens van stroom te voorzien.

FOTO: HEIJMANS

Proefproject geluidsscherm met zonnepanelen

Havenbedrijf Rotterdam en de gemeente Rotterdam zijn een fieldlab voor blockchain technologie begonnen, ‘BlockLab’ gedoopt. Heel simpel gezegd is blockchain een digitale versie van een grootboek gevuld met transacties. Hierbij is geen bank of notaris nodig, omdat het grootboek op computers van verschillende deelnemers in een keten is opgeslagen. Als er een transactie wordt gedaan, controleren al die computers de transactie waardoor fraude praktisch onmogelijk is. Met blockchain wordt het mogelijk om grote netwerken, ketens en markten vele malen efficiënter in te richten, zonder dat daar een dominante, regulerende partij voor nodig is. Dit geldt voor bedrijven, individuen en zelfs voor machines. Zo maakt blockchain het bijvoorbeeld mogelijk om een fijnmazig decentraal energienetwerk op te zetten, waarin bedrijven onderling restwarmte verhandelen, en stadsbewoners elektriciteit. Hiermee wordt een boost gegeven aan de energietransitie-opgave van haven en stad. Allard Castelein, president-directeur Havenbedrijf Rotterdam: ‘Ik denk aan de vele toepassingen die blockchain binnen de logistieke ketens mogelijk maakt om goederenstromen efficiënter te organiseren. Deze stap sluit naadloos aan bij onze ‘smartest port’-ambities.’ Tot de eerste concrete projecten behoort een toepassing voor voorraadfinanciering in de havenlogistiek die in samenwerking met Exact en ABN AMRO is ontwikkeld. Het BlockLab is gevestigd in het Cambridge Innovation Center in Rotterdam. In het fieldlab worden theoretische blockchain ideeën, met consortia van ontwikkelaars en gebruikers, in een praktijkomgeving ontwikkeld, getest en uitgewerkt tot concrete kansen. Daarnaast fungeert het als kennisbron voor het regionale bedrijfsleven.

uw mailbox? Al het nineuvoworsoninze nieuwsbrief op

iMaintain.info!

Meld u aa

iMaintain 17

IMA09 D Actueel.indd 9

17-10-17 16:43

10 INTERVIEW

Nederland belangrijke speler in onderhoud aan F-35

Posthuma: â&#x20AC;&#x2DC;De piloot zit in zijn eentje in de cockpit, maar hij is onderdeel van een systeem waar maintenance, logistiek en inlichtingen bij betrokken zijn.â&#x20AC;&#x2122;

09 17 iMaintain

IMA09 H Hoofdinterview.indd 10

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

17-10-17 16:47

INTERVIEW 11

De Nederlandse luchtmacht krijgt vanaf 2019 stapsgewijs de beschikking over 37 nieuwe gevechtsvliegtuigen. In 2015 en 2016 werd bekend dat het onderhoud van de motoren, het landingsgestel en de hulpmotoren is gegund aan Nederland en afgelopen zomer kon opnieuw de roodwitblauwe vlag uit omdat ons land ook uitvoering mag geven aan opslag, verzending en beheer van de reservedelen voor alle F-35 toestellen in Europa. Het Logistiek Centrum Woensdrecht van de Koninklijke Luchtmacht is er klaar voor.

Laura van der Linde

De Lockheed Martin-F-35 Lightning II straaljager is voortgekomen uit het Joint Strike Fighter-programma van het Amerikaanse ministerie van Defensie. Nederland beschikt reeds over twee testtoestellen en vanaf 2019 worden aan de Koninklijke Luchtmacht de overige toestellen geleverd. Naast Nederland hebben ook Noorwegen, Denemarken, de UK, Turkije, Israël, Australië, ZuidKorea, Japan en Italië bestellingen geplaatst voor dit jachtvliegtuig. Binnen Europa zijn ongeveer vierhonderd toestellen besteld. De Amerikaanse luchtmacht en marine zijn grootafnemers met ruim 2400 vliegtuigen. Het F-35 programma krijgt op drie plekken in de wereld een warehouse: Amerika, Australië en Nederland. Het assembleren van de Italiaanse en Nederlandse F-35’s gebeurt, onder leiding van Lockheed Martin, op de Final Assembly and Check Out, gevestigd op de Italiaanse vliegbasis Cameri. ‘Het is een project met grote internationale verbanden en belangen. Dat betekent dat het verkrijgen van de opdrachten voor het onderhoud van de motoren, landingsgestel en de hulpmotor en voor de opslag van reserveonderdelen gepaard gaat met een grote internationale verantwoordelijk-

09FOTC_CREDIT

“

IMA09 H Hoofdinterview.indd 11

heid. Die kan de Nederlandse industrie, ondersteund door ons, aan.’

Tender Aan het woord is Marcel Posthuma. Vanuit 983 Squadron Logistiek is hij één van de drijvende krachten achter het project. ‘Het 983 Squadron is verantwoordelijk voor het warehouse van de Koninklijke Luchtmacht. Voor de hele luchtmacht zijn wij het entrypoint voor alle onderdelen. We verwerken materialen van kleine boutjes en moertjes tot enorme rotorbladen van Chinook-helikopters en wielen van vliegtuigen. Maar ook artikelen zoals verbanddozen, schoonmaakmiddelen en communicatiemiddelen worden hier ingevoerd, verwerkt, opgeslagen en doorgesluisd naar de eenheden in het land en naar eenheden die zijn uitgezonden naar het buitenland.’ Voor het ontwerp, de bouw en de instandhouding van de nieuwe gevechtsvliegtuigen is in Washington (VS) het F-35 Joint Program Office opgericht. Net als voor het onderhoud van de motoren, landingsgestellen en hulpmotoren werd een tender uitgeschreven voor de warehouse-rol. Posthuma: ‘In een boekwerk van ongeveer 190 pagina’s – het gaat hier immers om

Posthuma: ‘Goede logistiek, goed voorraadbeheer, is de helft van het slagen van je missie.’ 09

iMaintain 17

17-10-17 16:47

12 INTERVIEW

een project in het kader van de internationale veiligheid – hebben wij invulling gegeven aan dit ‘Request for Information’. Elk land dat vliegtuigen afneemt, kon zich inschrijven op deze tender.’

Coördinatie Uit reacties vanuit het Joint Program Office blijkt dat Nederland zich in ieder geval onderscheidt op het gebied van coördinatie. René de Koning is met zijn brede kennis van logistiek en Supply Chain Management door de Topsector Logistiek aangewezen als coördinator, kartrekker en vertegenwoordiger namens de BV Nederland. ‘Mijn opdracht was om het beste dat Nederland te bieden heeft met elkaar te verbinden en dit als geheel te presenteren aan het Pentagon’, vertelt De Koning die hiervoor OneLogistics heeft opgericht. ‘Binnen OneLogistics zijn ruim zeventig partijen samengebracht. Dit zijn vijftig logistieke bedrijven – zowel grote internationale partijen als kleine MKB’ers – aangevuld met vertegenwoordigers uit diverse ministeries, consultancy bedrijven en kennisinstellingen als World Class Maintenance, NLR, Hogeschool Amsterdam, TNO, TU Eindhoven en TKI Dinalog.’ Vanuit samenwerking, waarbij iedere partij haar eigen specifieke kennis, vaardigheden of faciliteiten inbrengt, is vervolgens een concreet plan geformuleerd. De Koning: ‘Heel sec was de opdracht om een aanbieding te doen voor warehousing, maar wij zijn een stap verder gegaan. Aan iedere tender die vanuit Nederland uitgaat, wordt een logistieke paragraaf toegevoegd. Een concrete omschrijving hoe we een en ander

gaan inrichten en organiseren.’ Ook de aanwezigheid van luchthaven Schiphol en de oplossingen van de douane hebben bijgedragen aan het verkrijgen van de opdracht. ‘Maar de grootste kracht zit hem naar mijn idee in de ketenregie. Het is dus niet dat we er gebruik van kúnnen maken, het is concreter: de partijen hebben zich al gecommitteerd. We gáán gebruik maken van hun kracht. Ik denk dat Nederland zich met deze aanpak heeft onderscheiden van andere landen’, aldus De Koning.

Pluspunten Nadat in december 2016 het ‘Request for Information’, inclusief 35 businesscases en 15 volledig gesimuleerde supply chains, was ingeleverd, was het afwachten. Posthuma: ‘We leefden in een wolk die maar niet optrok. We hadden geen idee of we de opdracht zouden krijgen of niet en met een staatslot kun je geen hypotheek afsluiten. We moesten afwachten.’ Op 16 augustus 2017 klonk het verlossende woord. ‘De wolk verdween en de zon ging schijnen. Ja, we hebben echt wel even een vreugdesprong gemaakt.’ Toch is het niet zo dat toen opeens van alles moest worden geregeld, gebouwd en georganiseerd. ‘Ik denk dat het een van de redenen is dat we de opdracht hebben gekregen; de faciliteiten hadden we al en bij defensie is de compliance uiteraard ook op orde’, vertelt Posthuma. Toen in 2013 een nieuwe opslagfaciliteit werd gebouwd is rekening gehouden met groei en centralisatie binnen de krijgsmacht. ‘Dat is misschien wel een logistieke regel: nooit te klein bouwen. Daar profite-

ren we nu van. Ook was het goed dat we een werkend systeem konden laten zien. Ook dat zal een pluspunt zijn geweest.’ Op het goed beveiligde defensieterrein – uiteraard ook een enorme pré – staat een gebouw waarin een goed werkend magazijn is gesitueerd met daarbij een zeer modern opslagsysteem. Het is het grootste geautomatiseerde distributiecentrum van defensie.

Retriever Het state-of-the-art onderdelenmagazijn bestaat uit zo’n 12,5 miljoen kilo staal op ongeveer 14.000 vierkante meter warehouse. Zo’n 4700 vierkante meter is gereserveerd voor de retriever: een soort robot die zich door de gangen beweegt. Het warehouse draait op moderne SAPsoftware. Posthuma: ‘Het is een retriever met een systeem van meenemers. Deze is speciaal voor de luchtmacht gebouwd. Dit geeft ons de mogelijkheid om vele duizenden pakketjes op te slaan. Voor de beeldvorming: als je dit allemaal naast elkaar zou leggen, dan heb je dertien voetbalvelden vol.’ De retriever weet feilloos het juiste pakketje op te halen voor de verdere verwerking. En dat blijft natuurlijk mensenwerk. ‘De mensdominantie blijft belangrijk in dit systeem. Je kunt alles automatiseren, maar het pakketje gepaard laten gaan met de juiste documenten, afgestemd op de weten regelgeving van dat specifieke land, blijft mensenwerk. Evenals het vervoer.’ Er zijn in totaal negen gangen, verdeeld in drie compartimenten. ‘Mocht er brand uitbreken in een van deze compartimenten dan kunnen we alles hermetisch afsluiten en de zuurstof eruit trekken, waardoor de brand dooft. Het systeem is dus zeer goed beveiligd.’

Onderdelen F-35 Op een ‘need-to-know’ basis is bekend uit welke onderdelen de F-35 bestaat. Dat geldt voor alle drie varianten; er is een standaardversie, een versie voor gebruik vanaf vliegdekschepen – die uitgerust is met deels opklapbare vleugels, een versterkt landingsgestel en een haak om zich vast te grijpen in de remkabels – en een Short Take Off Vertical Landing-variant die beschikt over een tweede turbine zodat verticaal landen mogelijk is. De drie vliegtuigen gebruiken voor meer dan tachtig procent dezelfde onderdelen. Posthuma: ‘Maar wat we nog niet weten

09 17 iMaintain

IMA09 H Hoofdinterview.indd 12

17-10-17 16:47

INTERVIEW 13

is de roulatiefrequentie gerelateerd aan het onderhoud. Het zijn nieuwe assets met geweldig goede techniek, maar de mate van slijtage van de verschillende onderdelen is nog niet bekend.’ Algemeen voor de luchtvaart geldt dat de veiligheid voor honderd procent moet zijn gegarandeerd, dus dit wordt uiteraard goed gemanaged. ‘Het vliegtuig zit vol sensoren die diverse data verzamelen, opslaan en verwerken tot informatie voor de piloot en de specialisten op de grond. De piloot zit dan misschien in zijn eentje in de cockpit, maar hij is niet alleen. Hij is onderdeel van een systeem waar eveneens maintenance, logistiek en inlichtingen bij betrokken zijn. En dan heb ik het natuurlijk nog niet over operationele data die nodig is voor de voorbereiding van een militaire missie. De ICT in dit vliegtuig en er omheen is dus enorm belangrijk.’

24/7 levering De voorraad die op Logistiek Centrum Woensdrecht wordt beheerd, is eigendom van het F-35 programma en de aangesloten landen. Wanneer een onderdeel van de motor, het startmechanisme of het landingsgestel moet worden vervangen, dan gebeurt dit letterlijk ‘om de hoek’ van het warehouse. ‘Over anderhalf jaar staat hier op het terrein een motorentesthal met de benodigde onderhoudsfaciliteiten’, vertelt Posthuma. De Nederlandse vliegtuigen worden in Nederland dagelijks gereed gesteld en onderhouden indien er klachten zijn. Verder komt het in een organisatie als defensie geregeld voor dat ergens ter wereld een vliegtuig staat in het kader van een missie of een oefening, waar zo snel mogelijk een onderdeel naar toe moet. ‘We werken al met een ‘overnight delivery concept’. Naast onderdelen voor gepland onderhoud, die doorlopend en tijdig worden besteld, gaat het ook om onderdelen voor correctief onderhoud. Wanneer deze voor 20.00 uur ’s avonds worden besteld, worden ze de volgende dag geleverd. De derde categorie is dat er sprake is van een AOG (‘Aircraft On Ground’) tijdens een missie of oefening. Hiervoor zijn we 24/7 telefonisch bereikbaar zodat we onmiddellijk een levering in gang kunnen zetten.’ Uiteraard inclusief de douaneafhandeling en exportvergunningen. De organisatie is hier al goed op ingericht, maar Posthuma bereidt zijn mannen en vrouwen voor op het feit dat ze vanaf

“

De ICT in dit vliegtuig en er omheen is enorm belangrijk.’

nu een zwaardere, internationale verantwoordelijkheid dragen. ‘Het is belangrijk dat iedereen zich dat realiseert. We zijn niet alleen voor Nederland bezig. We moeten naar een ‘Customer Support Service’ van hoog niveau. Dat betekent dat we met alle F-35 bondgenoten een goede relatie willen opbouwen en behouden, rekening houdend met specifieke bedrijfsvoering, ketenlogistiek en gebruiken.’

Kracht van defensie Dat logistiek belangrijk is voor defensie mag duidelijk zijn. ‘Een goede logistiek, goed voorraadbeheer, is de helft van het slagen van je missie.’ In deze projecten is het een absolute must om als defensie samen te werken met zowel de overheid als burgerbedrijven. ‘We leren van elkaar, we hebben elkaar nodig. Op die manier zetten we samen een stap vooruit en kun-

nen we op professionele wijze uitvoering geven aan deze grote opdracht.’ Dat het Logistiek Centrum Woensdrecht de status van regional warehouse F-35 binnengehaald heeft, beschouwt Posthuma als een erkenning van de professionaliteit en faciliteiten. ‘Door deze krachten vervolgens te verbinden met industrieën en andere overheden ontstaat er iets moois, waar de BV Nederland echt trots op mag zijn.’ Wat specifiek de toegevoegde waarde van defensie zal zijn, vindt Posthuma, die van het type ‘bescheidenheid siert de mens’ is, in eerste instantie lastig te benoemen. Na enig nadenken benoemt hij enkele aspecten die kenmerkend zijn voor de bedrijfscultuur van deze organisatie. ‘Bij defensie gelden twee omgangsnormen die sterk kunnen bijdragen een aan goede logistiek: afspraak is afspraak en tijd is tijd. Daar staan we voor.’ ■

iMaintain 17

IMA09 H Hoofdinterview.indd 13

17-10-17 16:47

14 MAINTENANCE, VEILIGHEID EN ARBO

‘We zijn geen concurrenten op veiligheidsgebied’ Een ezel stoot zich niet tweemaal aan dezelfde steen. Iedereen wil leren van incidenten of bijna-incidenten om te voorkomen dat iets nogmaals gebeurt. Het delen van incidenten in een vertrouwde omgeving is echter veel eenvoudiger dan het delen met anderen buiten de fabrieksomgeving, sector of regio. Mits goede afspraken worden gemaakt, is het toch mogelijk. Vertrouwen blijkt de sleutel.

Evi Husson

Werken aan veiligheid is een continu verbeterproces. Een belangrijk aspect daarbij is communicatie en het op een constructieve wijze delen van kennis over veiligheid, incidenten en bijna-incidenten met anderen. ‘Dit is niet altijd zo eenvoudig’, geeft Corine Baarends aan. Zij is projectleider van het samenwerkingsverband Veiligheid Voorop dat het doel heeft om een goede veiligheidscultuur te bevorderen bij bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken. Aangesloten bij het verband zijn de brancheorganisaties VNO-NCW, VNCI, VNPI, VOTOB, VHCP, VVVF, Vereniging Afvalbedrijven, VNCW, Binnenvaart Logistiek NL, Velin, World Class Maintenance, NVDO, VOMI, NVVK en SSVV, Vereniging ION, NOVE en Belangenvereniging Pyrotechniek BPN. ‘Het leren van incidenten door de uitkomsten van nader onderzoek naar basisoorzaken met elkaar te delen, gebeurt op dit moment binnen de bedrijven zelf, binnen de brancheorganisaties en tijdens regiobijeenkomsten. In Nederland zijn er zes Regionale Veiligheidsnetwerken (RVN’s) als partners actief die samen een landelijke dekking vertegenwoordigen. In de netwerken ontmoeten

bedrijven elkaar, wisselen zij ervaringen uit, volgen gerichte opleidingen en workshops en leren ze door (bijna) incidenten met elkaar te delen. Aan de bijeenkomsten van de RVN’s nemen naast de BRZOook niet-BRZO-bedrijven en contractors deel waardoor een verbreding en verdieping van de chemieketen ontstaat.’

Leren van (bijna-)incidenten De deelnemende branches leveren een inspanningsverplichting om te bevorderen dat hun leden zich aansluiten bij en actief deelnemen aan een van de zes veiligheidsnetwerken. ‘Tijdens deze bijeenkomsten voeren bedrijven onderling in een beschermde omgeving gesprekken met elkaar en durven zaken te delen aangezien er niet rechtstreeks grote gevolgen aan vast hangen.’ Ook bij branchebijeenkomsten durven bedrijven openheid te tonen. ‘Onlangs was ik aanwezig tijdens een bijeenkomst van NOVE (Nederlandse Organisatie Voor de Energiebranche), de brancheorganisatie voor de zelfstandige brandstofhandel waar een bedrijf openlijk een gesprek voerde over lekkage van een

Handreiking ‘Heldere afspraken’ Om een veilige samenwerking tussen opdrachtgevers en -nemers te verbeteren en te ondersteunen, is vanuit Veiligheid Voorop een handreiking ‘Heldere afspraken’ ontwikkeld voor en door de bedrijven in de chemieketen en hun contractors. Het maken van duidelijke veiligheidsafspraken tussen ketenpartners staat centraal. Een belangrijke bottleneck is het creëren van voldoende openheid en vertrouwen tussen verschillende partijen. Veiligheid Voorop heeft daarom in 2015 een position paper en een checklist ‘Veiligheid in de keten’ gepubliceerd om bedrijven te stimuleren de veiligheid van hun ketenpartners te beoordelen en te versterken. Daarna zijn vijf regioworkshops gehouden rond dat thema. Uit deze workshops kwam naar voren dat betere, heldere veiligheidsafspraken gewenst zijn. De handreiking ‘Heldere afspraken’ die in mei dit jaar werd

09 17 iMaintain

IMA09 J Thema incidenten.indd 14

gepubliceerd, biedt bedrijven suggesties hoe ze zulke afspraken kunnen maken. Vijf uitgangspunten staan daarbij centraal: 1. Verankeren: plaats veiligheid op de agenda. 2. Gelijkwaardigheid: creëer een gelijkwaardige verhouding tussen ketenpartners. 3. Openheid: schep voorwaarden voor een open communicatie en spreek elkaar aan op gezond en veilig werken. 4. Melden en leren: stimuleer het melden en leren van incidenten en near misses. 5. Tijdsdruk weerstaan: Zorg dat werken onder tijdsdruk niet ten koste gaat van veiligheid. Meer informatie/downloaden: www.veiligheidvoorop.nu/do/download/get/258

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

17-10-17 16:48

FOTO: PXHERE

MAINTENANCE, VEILIGHEID EN ARBO 15

tank. Uit onderzoek kwam naar voren dat de basis waar de tank op stond niet over de volledige oppervlakte even stabiel was. In het verleden bleken er andere tanks op de plek te hebben gestaan. Door de verplaatsing van de tank naar deze locatie traden spanningen op in de bodem van de tank waardoor na verloop, ondanks verregaande inspecties, een scheur ontstond met lekkage tot gevolg.’ Belangrijk voor andere bedrijven om uit dit incident te leren, is dat men ook de historische situatie in ogenschouw moet nemen bij een tankpark. ‘Hoe stabiel is de ondergrond en wat heeft in het verleden op die plek gestaan? Op die manier krijgen andere bedrijven een beeld of er ook bij hen een dergelijk risico bestaat. Als dat zo is, kunnen bedrijven een actie in gang zetten zodat het optreden van hetzelfde incident bij hen wordt voorkomen. Kortom, lering trekken uit lessen van anderen voordat problemen optreden: dat is de kern van de zaak. Iedereen wil tenslotte veiligheid zo goed mogelijk kunnen garanderen.’

Blokkades opheffen Niet iedereen laat altijd het achterste van zijn tong zien en deelt alles, maar in een vertrouwde omgeving incidenten delen, gebeurt regelmatig. Toch kan het nog veel beter, meent Baarends: ‘De regionale veiligheidsnetwerken overleggen met elkaar

Baarends: ‘Lering trekken uit lessen van anderen voordat problemen optreden: dat is de kern van de zaak.’ met de VNCI als coördinator. Daaruit is de wens naar voren gekomen dat men nog veel meer zou kunnen leren van incidenten of bijna-incidenten. Wat bij een bedrijf intern of in een regionaal netwerk wordt gedeeld, komt vaak niet bij een ander bedrijf terecht waarvoor dit relevante informatie is om gelijkaardige incidenten te voorkomen. Wat in het noorden van

het land gebeurt, daar hebben bedrijven in het zuiden van Nederland vaak geen weet van. Er zijn nog blokkades die een vlotte informatiestroom rond kennisdeling van incidenten verhinderen. Dat kan beter en die stap willen we de komende jaren met elkaar gaan maken.’ Hoe? ‘Recentelijk is een subsidieaanvraag gedaan om gestructureerd onderzoek te doen. We willen nagaan wat de blokkades zijn voor bedrijven om structureel die zaken te delen met elkaar en hoe we het een en ander kunnen inrichten om die blokkades op te lossen zodat er veel meer wordt gedeeld.’ Breder delen dan op sector-, branche of regioniveau betekent ook dat de overheid een aantal zaken weet. ‘De angst is en blijft aanwezig dat als je incidenten en bijna-incidenten deelt, er de volgende dag een handhaver langskomt om een procesverbaal op te maken of dat de media er veel aandacht aan geeft en een negatief imago ontstaat. Dat zijn zaken die altijd moeilijk zullen blijven.’ Toch is het mogelijk. ‘We kijken onder

iMaintain 17

IMA09 J Thema incidenten.indd 15

17-10-17 16:48

MENNEKES X-contact iMaintain 185x132mm geen afloop.indd 1

10-10-2017 14:34:42

Avantguard® - Een superieure bescherming in corrosiebescherming

Avantguard® Activated zinc technology

• Een nieuwe dimensie in bescherming met minder roestverspreiding en een uitstekende bescherming tegen corrosie. • Een nieuwe dimensie in duurzaamheid met een hoge mechanische sterkte. • Een verbeterde productiviteit met meer werkende toleranties in verschillende weersomstandigheden, ook met een hoge droge laagdikte. avantguard.hempel.com Hempel introduceert Avantguard®, een innovatieve corrosie werende technologie op basis van geactiveerd zink, die is verwerkt in ons nieuwe assortiment hoogwaardige beschermende coatings. Avantguard® beperkt de gevolgen van corrosie aanzienlijk en biedt een superieure bescherming. Deze verbeterde duurzaamheid is tijdens uitgebreide tests onderzocht en vergeleken.

IMA09 Advertenties.indd 16

17-10-17 16:38

MAINTENANCE, VEILIGHEID EN ARBO 17

andere naar de luchtvaartsector waar het heel gewoon is om incidenten te delen. Er zijn hier afspraken gemaakt met de toezichthouder dat de sector wel bepaalde zaken met elkaar kan delen zonder dat dit meteen openbaar wordt gemaakt. Dat zou zeker kunnen helpen. Naar zo’n formule zijn we op zoek.’ Het mooie is dat Veiligheid Voorop al veel krachten heeft gebundeld. ‘Door alle brancheorganisaties die participeren en regionale veiligheidsnetwerken is het een landelijk en breed gedragen programma waar iedereen zijn steentje aan bijdraagt. Men ziet het belang er zeker van in. Nu moet je nog een stapje verder en zou het nog breder en dieper moeten gaan. Het

De Bont: ‘Je kunt niet zeggen dat je geen concurrent bent op het gebied van veiligheid als je niet begint met een stukje openheid.’ delen in de volle breedte van de keten van de grondstof tot eindproduct en in de diepte, van opdrachtgever tot aannemer en onderaannemer.’

Safety maturity tool Sandra de Bont, directeur van de Votob (Vereniging van Nederlandse Tankopslagbedrijven), legt uit hoe zij binnen haar branche heeft gezorgd voor vertrouwen en openheid en het delen van incidenten. ‘Bij mijn aanstelling als directeur, vijf jaar geleden, had een van onze bedrijven een safety shutdown. Aan alle directeuren van onze bedrijven heb ik destijds gevraagd waarom ze lid zijn van Votob en wat hen verbindt. “Wat ons verbindt, is dat we geen concurrenten zijn op het gebied van duurzaamheid en veiligheid”, kwam als gemeenschappelijk antwoord naar voren.’ De bedrijven deelden best practices en enkele incidenten, maar gaven tegelijkertijd aan niet alles met elkaar te delen. ‘Als je geen concurrent bent op veiligheidsgebied, zou je dus veel meer met elkaar kunnen delen’, stelt de Bont. ‘Bijvoorbeeld ook near misses. Mijn eerste doel was om te achterhalen waar iedereen staat op het gebied van veiligheid om zo de gemene deler te vinden waar ieder bedrijf op wil en zou kunnen verbeteren. In minder dan

drie maanden na mijn aanstelling zijn we gestart met de safety maturity tool waarin wordt gekeken naar de hardware (assets), software (managementsystemen) en mindware (veiligheidscultuur) van het bedrijf. In een driedaagse audit toetst een onafhankelijke adviseur hoe ieder bedrijf ervoor staat op deze gebieden. De resultaten van de audit – zo werd vooraf met de lid-bedrijven afgesproken – zouden de basis worden voor een verbeterplan ongeacht de hoogte van de score terwijl de resultaten met de branchegenoten zouden worden gedeeld. Het ging immers louter om veiligheid.’

Speeddate Het delen van de resultaten was erg leerrijk. ‘We zagen bijvoorbeeld dat veel bedrijven het lastig vinden om het met contractors te hebben over veiligheid. Er zijn met hen meer incidenten dan bij het eigen bedrijf, was de constatering. De activiteiten die door de contractors worden uitgevoerd zijn vaak risicovoller waardoor er meer (bijna-)incidenten gebeuren. Uit die constatering is een gezamenlijk verbetertraject met contractors voortgekomen. Onze bedrijven zijn eind vorig jaar met contractors, waarmee ze een duurzame relatie hebben, in de vorm van een speeddate in gesprek gegaan over de

veiligheidscultuur bij de opdrachtgever en de contractor. Het doel was het zoeken naar punten om de gezamenlijke veiligheidscultuur te verbeteren. Deze speeddates werden op neutrale basis gehouden en zorgde voor open gesprekken, los van contracten of gemaakte afspraken. Dit was vrij uniek.’

Confronterend De audits brachten gemene delers en verbeterpunten naar boven met de speeddate als een van de verbetertrajecten. Tegelijkertijd zijn de veiligheidsaudits – die inmiddels ieder jaar worden gehouden – ook erg confronterend. Bedrijven zagen meteen op welke deelaspecten ze beter of minder scoorden dan hun collegabedrijven. ‘Dit kan confronterend zijn, maar je kunt niet zeggen dat je geen concurrent bent op het gebied van veiligheid als je niet begint met een stukje openheid. Vanaf dat stukje openheid kun je vertrouwen opbouwen. Bedrijven weten waar ze staan en waar ze willen staan als bedrijf persoonlijk, maar ook als sector en hoe de sector kan groeien. Om de veiligheid in je sector te verbeteren, moet je elkaar vertrouwen en ondersteunen. Als één bedrijf alleen handelt of een scheve schaats rijdt, dan heeft iedereen er last van.’ ■

iMaintain 17

IMA09 J Thema incidenten.indd 17

17-10-17 16:48

BIZZ56'' De nieuwe standaard in webvertising Presenteer uw bedrijf, innovatie of project volgens de nieuwe standaard in webvertising: BIZZ56”. Vertel uw verhaal in uw eigen creatieve film van 56 seconden en de boodschap komt aan! Het doordachte stramien van BIZZ56” zorgt ervoor dat u en de filmers zich kunnen concentreren op het communicatieve en creatieve deel van uw boodschap. Bovenal zorgt BIZZ56” voor een snelle, complete en eigentijdse boodschap die de aandacht van uw doelgroep tot het einde vasthoudt. BIZZ56”-video’s zijn multi-inzetbaar: Eenvia grotere bunkercapaciteit op uw •website, smartphones en tablets en opvoor radiografisch onderzoek social media. • Uitstekende laad- en losfaciliteiten • Met een kraancapaciteit van 5 ton kunnen we nagenoeg alle objecten aan Verrijk uw teksten, advertenties en commerciële

VINÇOTTE BUNKER ROTTERDAM

boodschappen met een BIZZ56” video en integreer tekst, beeld en online voor een crossmediale boodschap.

Als dit icoon bij een afbeelding staat, bekijk dan het bijbehorende filmpje door met uw smartphone of tablet de foto te scannen met de iLinqs app. U vindt de gratis iLinqs app in de appstore voor andriod en apple.

BIZZ56”is een product van Movielinqs video & virals. iLinqs is een app van Industrielinqs pers en platform

Veiligheid, kwaliteit en milieuvriendelijkheid Met onze inspecties, testing, certificatie en opleidingen bieden wij alle oplossingen onder één dak om u en uw omgeving veiligheid, duurzaamheid en kwaliteit te garanderen en te zorgen dat uw investeringen renderen.

Meer weten?

Neem contact op met Gijs Hoekstra (06 42 24 53 85) of movielinqs@industrielinqs.nl

vincotte.nl |

_A5_liggend_bizz56.indd 43

22-10-14 09:25

iMaintain.info

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de gehele onderhoudssector Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten en diensten Multimediale bedrijfspresentaties Tweewekelijkse Nieuwsbrief Live twitter updates LinkedIn interacted

iMaintain-abonnees krijgen meer • De nieuwste iMaintain staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase • Ga naar www.imaintain.info en kies abonneren

Ga direct naar imaintain.info en blijf iedereen voor 56-59_MO_NVDO_ Roosterinterventie.indd 58 _adv_www_iMaintain-A5.indd 43 IMA09 Advertenties.indd 1818 IMA5 advertenties.indd

26-11-14 20-10-14 10:44 14:33 17-10-17 19-05-15 16:38 16:39

WHAT’S NEXT 19

Minister Schultz (I&M) heeft begin oktober een haalbaarheidsonderzoek over de hyperloop aan Tweede Kamer aangeboden. Het rapport stelt vast dat er kansen zijn voor een testtraject voor de hyperloop in Nederland. Met hyperlooptechnologie, een idee van Tesla-oprichter Elon Musk, kunnen personen en goederen op termijn door een vacuümbuis vervoerd worden met een snelheid tot 1200 kilometer per uur.

Ministerie van Infrastructuur en Milieu: Hyperloop biedt kansen voor Nederland Het rapport Hyperloop in the Netherlands, uitgevoerd door TNO, BCI, VINU en Arup, schetst een positief beeld over de maatschappelijke en economische waarde van een testbaan en stelt voor een traject van in totaal vijf kilometer aan te leggen. Het rapport stelt na afweging van verschillende locaties, op onder andere zaken als beschikbaarheid, kruising van vitale infrastructuur en ligging, de Vogelweg in Flevoland als meest geschikte locatie voor. Nederland timmert mondiaal stevig aan de weg op het gebied van zelfsturende auto’s, truck platooning en drones, en de hyperloop kan een volgend hoofdstuk worden bij deze inzet op nieuwe vormen van mobiliteit. De ontwikkelingen rond de hyperloop zijn sinds de lancering van het idee in 2013 snel gegaan. Twee hyperloopbedrijven – Hardt uit Delft en Hyperloop One uit de Verenigde Staten – hebben aangegeven dat zij een locatie zoeken om het hyperloopconcept te testen en certificeren voor personen- en goederenvervoer. Minister Schultz heeft naar aanleiding hiervan laten onderzoeken of en waarom het voor Nederland zinvol kan zijn om hier een testbaan aan te leggen.

te besluiten, aldus het rapport. De komende tijd wordt met beide hyperloopbedrijven nader verkend wat er nodig is om een testtraject in Nederland te realiseren. Een keuze daarover is uiteindelijk aan een nieuw kabinet.

Wat is een hyperloop? Hyperloop is een innovatief mobiliteitsconcept voor het vervoer van goederen en personen. Het werd in 2013 bedacht door Elon Musk, oprichter van Tesla en SpaceX. Sindsdien is een aantal commerciële partijen bezig met de ontwikkeling van het concept. Een hyperloop maakt gebruik van bijna-vacuüm buizen. Deze buizen vormen een magneetzweefbaan, waarin capsules met passagiers of goederen met een maximumsnelheid van circa 1200 kilometer per uur kunnen reizen. Aandrijving van de magneetzweefbaan geschiedt door een elektrische motor.

Commerciële haalbaarheid

FOTO: TU DELFT

De tests moeten leiden tot meer duidelijkheid over de commerciële haalbaarheid van een hyperloop. De testfaciliteit moet onder meer onderzoeken hoe hoge snelheidswissels, voertuigen en stations het beste kunnen worden ontworpen. Ook moet blijken of het systeem voldoende veiligheid, capaciteit en comfort kan bieden en hoe de kosten zich ontwikkelen. Het is belangrijk dat de standaardisering, samenwerking en certificering op Europees niveau goed op orde is. Het is te vroeg om in dit stadium al over commerciële trajecten in Nederland

iMaintain 17

IMA09 G Whats Next.indd 19

17-10-17 16:45

GLOBAL PROVIDER OF ENTERPRISE APPLICATION SOFTWARE

WHAT’S NEXT FOR YOUR BUSINESS? To remain competitive, service organizations need to embrace an end-to-end transformation to a digital model that delivers an enhanced customer relationship. Data capture from initial customer engagement to a technician’s mobile device can be seamless, meaning reduced costs and increased throughput for sustainable business growth.

IFSworld.com IMA09 Advertenties.indd 20

17-10-17 16:38

WHAT’S NEXT 21

SOLAR ENERGY BOOSTER WINNAAR JAN TERLOUW INNOVATIEPRIJS 2017 Tijdens het Kiemt Najaarscongres op 9 oktober is uit drie genomineerden Solar Energy Booster door de vakjury als winnaar gekozen. Jurylid Wilbert Menkveld van Nijhuis Industries (en winnaar van vorig jaar): ‘Prachtig systeem om elektriciteitsproductie via zonnecollectoren op huishoudniveau te combineren met warmteopwekking.’ De Solar Energy Booster maakt gebruik van PV-T. De toepassing van PV-T optimaliseert het gebruik van het beschikbare dakoppervlak omdat uit dezelfde vierkante meter zowel elektriciteit als warmte wordt geoogst. Door de thermische energie en extra opgewekte elektriciteit te voeden aan een warmtepomp kan een modern gebouw zonder aardgas worden verwarmd. Het PV-T paneel kan dus dienen als een gecombineerde vervanger voor zowel gas als stroom. De prijs is een initiatief van Stichting Kiemt en is bedoeld om innovaties en nieuwe bedrijvigheid op het gebied van duurzame energietransitie en circulaire economie in Oost-Nederland extra te ondersteunen. De Innovatieprijs is gericht op bewezen excellentie, als erkenning voor ondernemers die hun innovatie in 2015 of 2016 succesvol in de markt hebben geïntrodu-

ceerd en hier tevens omzet mee hebben gedraaid. Aan de prijs is een geldbedrag van 10.000 gebonden. De andere genomineerden waren Bluecon International dat huishoudelijk afvalwater zuivert en HyMove met een efficiënt brandstofcelsysteem voor bus en truck.

Ambitieprijs 2017 Naast de Jan Terlouw Innovatieprijs is ook de Ambitieprijs uitgereikt. Exergy Storage met de nieuwe NaSTOR batterijtechnologie won in deze categorie.

WAGENINGEN UNIVERSITY START ALGAEPARC OP BONAIRE

FOTO: WUR

Wageningen University gaat een algenpark ontwikkelen op Bonaire. De zoutpannen op het Antilliaanse eiland zijn zeer geschikt voor drijvende algenreactoren, zegt René Wijffels, hoogleraar Bioprocestechnologie.

Het eilandbestuur van Bonaire wil de economie, die nu vooral op toerisme drijft, diverser en duurzamer maken. Daarom vroeg het bestuur aan Wijffels of hij een algenpark voor de energievoorziening kon opzetten. ‘Mijn antwoord was: nee, dat is economische gezien nu niet haalbaar.’ Maar Wijffels denkt dat het op termijn wel betaalbaar is om visvoer en veevoer uit algen te maken op Bonaire. Daarom financiert Bonaire, het ministerie van Economische Zaken en OCTA (het innovatieprogramma voor overzeese gebieden van de EU) nu een haalbaarheidsstudie van 2 ton voor algenteelt op het eiland. Ook TUI financiert mee. De reisorganisatie wil de mogelijkheden van duurzaam vliegen en ecotoerisme op het eiland verkennen. De initiatiefnemers willen laboratoriumfaciliteiten en een proeffabriek voor algenkweek op Bonaire realiseren. Bovendien willen ze De initiatiefnemers willen laboratoriumfaciliteiten en een proeffabriek voor algenkweek op voorlichting geven aan toeristen over duurBonaire realiseren. zaam produceren van voedsel, diervoeding en biobrandstof.

iMaintain 17

IMA09 G Whats Next.indd 21

17-10-17 16:46

22 IMAINTAIN PRESTATIEMANAGEMENT

Prestatiemanagement inspireert en informeert In de wereld van maintenance draait alles om het instandhouden van de assets. Tijdens de crisis werd minimaal geïnvesteerd en was er geen geld voor innovaties en uitbreiding. Anno 2017 kijken we voorzichtig naar Industrie 4.0 en zijn we weer bereid te investeren. Maar we hebben ook geleerd van het verleden. Als we bij het ontwerp van een asset al rekening houden met alle facetten die tijdens de levensduur een rol spelen, kunnen we efficiënter opereren en geld besparen.

Laura van der Linde

iMaintain Prestatiemanagement 2017 stond in het teken van asset lifecycle management. Het congres wordt jaarlijks georganiseerd door het iMaintain platform in samenwerking met de NVDO Suto. Deze sectie van de NVDO speelt een belangrijke rol in het leggen van verbanden tussen theorie en praktijk. Wetenschappelijk onderzoek wordt ingezet om onderhoud en asset management te verbeteren, terwijl vanuit de praktijk input wordt gegeven aan de onderzoeken. Tijdens dit congres was er volop aandacht voor een onderzoek van de Universiteit Twente naar betrouwbare organisaties. Wat maakt een organisatie een high reliability organisation (HRO) en hoe gaan zij om met de introductie van nieuwe assets?

Infaseren van assets Het onderzoeksteam, bestaande uit Wilbert Wijns, Ton Klinkenberg, Nick Piscaer en Jan-Jaap Moerman, deden opzienbarende ontdekkingen. Uit het onderzoek, dat werd gehouden onder negentig participanten, bleek onder andere dat er een

verband bestaat tussen de prestatie van de assets en de mate van betrouwbaarheid van de organisatie zelf. Enigszins verontrustend is de uitkomst van de vraag in hoeverre de participanten tevreden zijn over de totale asset performance. ‘Slechts 53 procent vindt de eigen performance goed of uitstekend’, vertelt Moerman. ‘Het feit dat assets steeds complexer worden, zal hier zeker mee te maken hebben maar uiteindelijk zit de complexiteit in de organisatie, niet in de technologie.’ Het zijn van een HRO is een bewuste keuze. Het kunnen anticiperen op onverwachte gebeurtenissen is hierbij een belangrijke factor.

Betrouwbaarheid Bij KLM Engineering & Maintenance staat betrouwbaarheid – in de luchtvaart ook een synoniem voor veiligheid – zeer hoog in het vaandel. Flip Martens vertelde namens deze organisatie, die verantwoordelijk is voor het onderhoud van de totale KLM-vloot, over de introductie van de Dreamliner. Een van zijn adviezen richting organisaties die een nieuwe asset willen introduceren, is om hier vroegtijdig mee te beginnen. Martens: ‘Sprint early noem ik dit. Dus niet uitstellen en vlak voor de deadline nog duizend dingen moeten doen, maar ook niet vroeg beginnen en daarna focus en energie verliezen. Constante actieve betrokkenheid is erg belangrijk.’ Ook benoemde hij, evenals directeur NS Techniek Leo van Dongen die tijdens het congres vertelde over de introductie van de Flirt-treinen, dat succesvolle implementatie vraagt om aandacht voor de vier M’s: materieel, middelen, methoden en mensen. ‘Laten we leren van de kennis en expertise die we in huis hebben of bij onze samenwerkingspartners kunnen vinden. Als we continu bereid zijn om van elkaar te leren, kunnen we continu verbeteren.’

09 17 iMaintain

IMA09 M Congres.indd 22

17-10-17 16:52

FOTO'S: INDUSTRIELINQS PERS EN PLATFORM

IMAINTAIN PRESTATIEMANAGEMENT 23

Expertise van de mens Dat de ‘mens-factor’ een zeer belangrijke factor is, benadrukte ook Richard Ruitenberg, die vrijdag 13 oktober promoveerde aan de Universiteit Twente op basis van bijna vier jaar onderzoek naar het omgaan met verandering in strategisch asset management. ‘Om de betrouwbaarheid van de performances van onze assets te kunnen garanderen, wordt het steeds belangrijker om verbanden te leggen tussen technisch, economisch, compliance, klantkant en organisatie. Kennis en expertise die medewerkers over deze facetten hebben, moeten we bundelen om keuzes te kunnen maken over de instandhouding van de assets.’ Hij toonde de definitie van Pudney uit 2010, die nog steeds toepasbaar is voor asset lifecycle management: ‘Een georganiseerde, multidisciplinaire werkwijze die mensen en middelen inzet om prestatie- en kostendoelstellingen te halen gedurende de hele levenscyclus van de asset, rekening houdend met risico’s en externe ontwikkelingen.’

‘Tijdens ons onderzoek is door 37 procent van de respondenten aangegeven dat hun organisatie op het gebied van innovatie achter loopt op overige branches. Verder blijkt dat bij tachtig procent van de bedrijven de IT-systemen conditiegedreven onderhoud niet ondersteunen. Daar valt dus nog iets te winnen. Om de knelpunten bij de adoptie van innovaties op te kunnen vangen, moeten bedrijven werken aan draagvlak en geloof vanuit de organisatie.’

Het is een onderwerp dat de gemoederen bezighoudt. Tijdens een Mentimeter-stemming met de bezoekers was tweederde deel het eens met de stelling: We zien steeds meer ruimte voor investeringen in assets en 78 procent zei ‘Ja’, op de vraag of innovaties worden toegepast om de levensduur van assets te verlengen. En voor de organisatoren niet geheel onbelangrijk: Op de laatste vraag of het congres heeft geïnspireerd, antwoordde maar liefst 97 procent bevestigend. ■

Innoveren In 2010 hadden we nog niet de middelen beschikbaar die er nu wel zijn. De NVDO doet jaarlijks onderzoek naar de trends op het gebied van beheer en onderhoud en asset management. Korik Alons van Accenture, projectleider en schrijver van het Visiedocument, zoomde onder andere in op de bereidheid om te innoveren.

iMaintain 17

IMA09 M Congres.indd 23

17-10-17 16:52

24 INFRA

Eerste CO2-negatieve weg geplaveid met innovaties Tussen Den Haag en het Westland wordt de eerste CO2-negatieve weg aangelegd. Bij groot onderhoud aan de N211 worden 21 duurzame maatregelen toegepast die er samen voor zorgen dat meer CO2 wordt opgevangen dan er vrij komt. Er komt straatverlichting op zonne-energie, er wordt gewerkt met materialen die zo veel mogelijk hernieuwbaar of herbruikbaar zijn en er wordt energie gewonnen uit het wegdek die opgeslagen wordt in een warmte-koudeopslagsysteem.

Vanuit de doelstelling van de provincie Zuid-Holland om in 2025 de CO2footprint van het beheer en onderhoud van haar wegen te halveren ten opzichte van het niveau in 2015, en het streven naar volledige CO2-neutraliteit in 2050, is gekozen voor deze aanpak. ‘Deze doelstelling krijgt concreet vorm in het onderhoud aan de N211 en de N470’, vertelt Mirza Milosevic, programmamanager bij de provincie Zuid-Holland. ‘Daarbij hebben we veel kennis en ervaring kunnen opdoen over de noodzakelijke producten procesinnovaties om dit doel te bereiken.’

Laura van der Linde

Aanbesteding Bij de aanbesteding is aannemers gevraagd om innovaties te presenteren die praktisch toepasbaar zijn en bijdragen aan genoemde doelstelling. Ook gemeente Westland, TU Delft en scholen uit de omgeving zijn nauw betrokken bij de vernieuwde weg. Uiteindelijk is ervoor gekozen de weg aan te leggen met de duurzame technologie van morgen en om ruimte te bieden aan veldtesten van de duurzame oplossingen van overmorgen. Milosevic: ‘De N211 heeft een onderhoudsbehoefte voor de fundering, verhardingslagen, damwand en verlichting.

09 17 iMaintain

IMA09 R N211.indd 24

De omgeving was ontzettend enthousiast over onze ambitie om naast het reguliere onderhoud in te zetten op CO2-neutraliteit. Vanuit dit enthousiasme en de geboden samenwerking hebben we de N211 als pilotlocatie gekozen.’ De aanbesteding werd gewonnen door BAM dankzij een grote diversiteit aan CO2-reducerende maatregelen. Marcel Geleijnse, projectleider binnen BAM Infra vertelt: ‘We zijn op zoek gegaan naar innovaties die passen in de weg. Toen we ongeveer honderd innovaties hadden gevonden, zijn we gestopt en zijn we gaan kijken in hoeverre het bewezen innovaties betrof – waarbij de zogenaamde ‘technical readiness’ boven een bepaalde waarde zat – en welke het best aansloten op de opdracht van de provincie.’ De innovaties die daadwerkelijk worden toegepast zijn, op drie na, allemaal door BAM ingebracht.

Duurzame innovaties Samenwerking met derden was een belangrijk gunningscriterium in de aanbesteding. BAM gaat samenwerken met een breed scala aan bedrijven die ieder verantwoordelijk zijn voor een duurzame innovatie. Geleijnse: ‘Een mooie uitvraag van de provincie. Normaliter zijn weinig financiële middelen beschikbaar voor innovaties, maar in dit project wordt juist alle kans gegeven aan innovaties. Deze bedrijven krijgen de kans om de techniek te verbeteren en om zich te bewijzen.’ Team Fast plaatst bijvoorbeeld een hydrozinegenerator, ook wel een mierenzuursysteem genoemd, voor de energievoorziening van de bouw. Mierenzuur is een duurzame brandstof dat ontstaat door waterstof te laten reageren met kooldioxide. Er is dus geen CO2-uitstoot. ‘Dat dit werkt, heeft Team Fast al eens bewezen. Ze hebben bussen laten rijden op mierenzuur. Het is de eerste keer dat dit wordt toegepast in de bouw.’

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

17-10-17 17:05

ILLUSTRATIES: PROVINCIE ZUID-HOLLAND

INFRA 25

Impressie van de N211 na renovatie

Een andere maatregel is de aanleg van een warmte-koudeopslagsysteem voor energie-uitwisseling tussen de weg en omliggende bedrijven. BAM gaat onder meer warm water leveren aan een potgrondbedrijf. Een leidingsysteem in het asfalt regelt ook de temperatuur in de weg waardoor in de winter minder hoeft te worden gestrooid. Daarnaast wordt grote energiewinst geboekt met zonnecellen. In de straatverlichting verwerkt Flexsol Solutions cilindervormige zonnepanelen die bovendien dynamisch dimbaar zijn. De hoeveelheid LED-licht die wordt afgegeven, wordt afgestemd op de hoeveelheid verkeer. Ook worden zonnepanelen geïntegreerd in de zichtschermen langs de weg en in bushokjes en wordt een zonneveld aangelegd. Naast het implementeren van innovaties, wordt gekeken in hoeverre materialen uit de oude weg kunnen worden hergebruikt. De bestaande betonnen damwanden worden gebroken en hergebruikt in de fundering van de nieuwe weg. Het verwijderde, teerhoudende asfalt wordt in een veelbelovende test met schimmels gereinigd. Verder is het de verwachting dat weggebruikers zo’n 2,5 procent minder brandstof gebruiken, doordat de weg extra vlak

en met een juiste textuur wordt aangelegd. Dit draagt ook bij aan de vermindering van de dagelijkse CO2-uitstoot van de weg. ‘Om dit te realiseren, doen we binnen de gemeente Westland proeven. We willen uitzoeken welke fundering nodig is zodat je uiteindelijk een gladde asfaltlaag kunt leggen.’

Geleijnse: ‘Het is de eerste keer dat mierenzuur wordt toegepast in de bouw.’

Winst Een projectonderdeel met een behoorlijke CO2-impact was het vervangen van de stalen damwanden. Geleijnse: ‘Hier hebben we lang over nagedacht. Diverse opties passeerden de revue. Toen kwamen we uit bij het aanbrengen van een kathodische beschermingslaag waarmee we de wand onder stroom kunnen zetten zodat geen corrosie optreedt. Dit gebeurt al wel in zout water en het bleek ook mogelijk in zoet water. Gebroeders de Koning kan nu

dunnere wanden aanbrengen en dit betekent minder CO2-uitstoot.’ Op deze manier onderhoud plegen en innovaties toepassen maakt dat de kosten van dit onderhoudsproject hoger uitvallen, maar de provincie ziet het als een investering in de toekomst. ‘Succesvolle innovaties willen we straks ook op andere plekken toepassen’, aldus Milosevic. ‘BAM heeft dus maar liefst 21 verschillende maatregelen in het plan opgenomen, die pasten bij onze ambitie om deze in de toekomst ook toe te passen bij de rest van onze infrastructuur.’ Milosevic vertelt dat de CO2-footprint vooral is gebaseerd op terugkerend onderhoud. ‘We willen voor minstens twaalf jaar CO2-neutraal zijn. Dit wordt ruim gehaald door het maatregelpakket van de BAM. Het streven was om 4.000 ton CO2 te compenseren die vrijkomen bij de werkzaamheden. In totaal besparen alle maatregelen samen nu zo’n 13.000 ton CO2. Dit betekent dat de weg dus CO2 opneemt.’ Het eerste kwartaal van 2018 starten de werkzaamheden. Het is de bedoeling dat in het najaar van 2018 weggebruikers tussen Den Haag en Poeldijk over de volledig gereconstrueerde N211 kunnen rijden. ■

iMaintain 17

IMA09 R N211.indd 25

17-10-17 17:05

26 MAINTENANCE MANAGER

‘Tweede persoon die gaat dansen is heel belangrijk’ Vijf jaar geleden lag er een enorme uitdaging voor de onderhoudsorganisatie van zetmeelfabrikant Avebe in het Groningse Foxhol. Door een ongewisse toekomst van de locatie werd er voornamelijk reactief onderhoud gedaan. Stap voor stap bouwt maintenance manager Adam Deermann aan een onderhoudsorganisatie die inmiddels veel actieve en zelfs proactieve kenmerken heeft. Hij durft zelfs over een interactieve aanpak te dromen.

Wim Raaijen

Toen Adam Deermann vijf jaar geleden bij Avebe in het Groningse Foxhol aan de slag ging, schrok hij van wat hij aantrof. ‘Behoorlijk chaotisch.’ Locatiedirecteur Roelof van Wijk had hem gevraagd om de maintenance-organisatie opnieuw op te bouwen. Van Wijk was een jaar eerder overgekomen van het tegenwoordige Essity Hoogezand, waar Deermann op dat moment ook werkte. Een producent van incontinentiematerialen en babyluiers, bekend van producten als Tena Lady en Libero. Het leek even een transfer van Barcelona naar VV Veendam. Essity – toen nog bekend als SCA – had haar onderhoudsorganisatie immers spic en span. Dat kon van de locatie van Avebe in Foxhol niet worden gezegd. Deermann zag dat echter niet zo. ‘Ik heb een uitdaging nodig, ik wil bouwen met voldoende mogelijkheden om te verbeteren. Slechts op de winkel passen, ligt mij gewoon niet zo.’

Reactief Avebe is een coöperatie van zetmeel- en aardappeltelers, met name in het noorden van Nederland. In de fabrieken op verschillende locaties in Groningen en Drenthe wordt uit aardappelen zetmeel en eiwitten gewonnen en bewerkt tot producten. In Foxhol worden met name lijmen en andere materialen voor de bouw geproduceerd.

PROFIEL Naam: Adam Deermann Leeftijd: 51 Bedrijf: Avebe, locatie Foxhol Functie: Maintenance manager Opleiding: Werktuigbouw (HTS) Achtergrond: Productontwikkelaar Philips Drachten, process engineer Essity (SCA) Hoogezand, production manager Essity (SCA) Hoogezand Soort werkzaamheden: Richten op actief en proactief onderhoud en uiteindelijk interactief onderhoud.

09 17 iMaintain

IMA09 K Maintenaince manager.indd 26

Dat de coöperatie in Foxhol de technische organisatie had verwaarloosd, was wel te verklaren stelt maintenance manager Adam Deermann. ‘Heel lang leek het erop dat de locatie in Foxhol zou worden gesloten. Alle activiteiten zouden worden verplaatst, met name naar de vestiging in Ter Apelkanaal. Maar toen ze dat eens echt gingen doorrekenen, bleek het een onbetaalbare exercitie. Roelof van Wijk kreeg de opdracht om de locatie in Foxhol weer aan de praat te krijgen.’ Zo zijn issues op het gebied van veiligheid zo goed als opgelost en ook heeft de locatie stevig geïnvesteerd in de relatie met de directe omgeving. Het vertrouwen van buren in Avebe was laag, doordat de organisatie zeer naar binnen was gericht. In de afgelopen vijf jaar is op deze vlakken al veel bereikt. Er zijn grote stappen gezet en dat is ook gezien. Niet voor niets was Roelof van Wijk dit jaar een van de drie finalisten bij de landelijke verkiezing van de Plant Manager of the Year. Adam Deermann droeg daar ook een forse steen aan bij door een professionele onderhoudsorganisatie op te zetten. ‘Toen ik kwam, was die er gewoon niet. Er liepen hier monteurs en maintenance engineers rond, maar de aansturing gebeurde vanuit Ter Apelkanaal. De mensen hier waren zeker betrokken, maar het was nauwelijks duidelijk wat de verantwoordelijkheden waren. De maintenance-engineers bemoeiden zich, overigens vanuit een terechte bezorgdheid, met alles. Zelfs met productie. Ik zag het daarom als mijn eerste uitdaging om de taken en verantwoordelijkheden duidelijker te definiëren.’ Hij zag daarbij ook meteen de potentie van de organisatie. ‘Op zich was het goed dat de organisatie nog niet passief was geworden. Het onderhoud werd voornamelijk reactief gedaan. Op zich goed natuurlijk en daar was gelukkig verder op te bouwen.’

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

17-10-17 16:49

FOTO’S: WIM RAAIJEN

MAINTENANCE MANAGER 27

Oude patronen Er zijn verschillende niveaus te onderscheiden in onderhoud, weet Deermann. ‘Passief is het laagste niveau, daarboven komt reactief, dan actief en via proactief onderhoud kun je uiteindelijk naar interactief komen. In mijn visie is het interactieve niveau gelijk met Industrie 4.0. Dan kun je voorspellen wanneer onderhoud moet worden gepleegd, of direct ingrijpen als je verstoringen meet.’ Gelukkig hoefde Deermann de organisatie bij zijn komst dus niet uit een passieve houding te trekken. Wel moest op het reactieve niveau nog veel gebeuren. ‘Inmiddels zijn we ook op hogere niveaus bezig, maar nog steeds kunnen en moeten we ook het reactieve onderhoud verbeteren. Dat blijft ook zo.’ Wel had hij vanaf het begin het besef dat hij geduldig moest zijn en niet gelijk door willen schieten naar de hogere niveaus. Een gevaar dat er inzit als je vanuit een organisatie komt die beduidend verder is. ‘Heel belangrijk in een veranderingsproces is dat je de mensen mee krijgt. Dat gebeurt niet als je iets van bovenaf oplegt. In het begin was dat ook best las-

tig. Mensen houden graag vast aan oude patronen. Nieuwe mensen aantrekken, die al wel anders dachten, hielp in het begin ook niet.’ Die werden volgens de maintenance manager nog geassimileerd door de overheersende cultuur.

Deermann: ‘Juist die combinatie vind ik zeer aantrekkelijk. Robots naast haast antieke machines.’

Aantrekkelijk Toch kwam daar wel een kentering in. Van binnenuit. Deermann laat een filmpje zien op Youtube. De sfeer: een zonnige dag in een park met veel mensen die er rustig aan het recreëren zijn. ‘Kijk daar gaat een man uit het niets dansen. In het begin krijgt hij weinig aandacht en er zijn misschien een paar mensen die hem van een afstandje bekijken. Dat gaat nu veranderen, want er komt een tweede persoon bij die ook gaat dansen. Die tweede persoon is echt heel belangrijk. Eén is een

individu, twee is een groep. En daarna gaan er meer mensen dansen. Zo werkt dat in veranderprocessen. Je hebt eerst volgers nodig om een cultuuromslag te bewerkstelligen.’ Belangrijk is volgens Deermann ook dat duidelijk is wat de doelen zijn. ‘Het gaat er niet om dat je een paar methodieken gaat invoeren. Mijn voorgangers hebben zich daar op stuk gebeten. Het gebruik van bijvoorbeeld SAP werd tot doel verheven. Maar daar draait het niet om. Je moet je eerst afvragen wat je wilt bereiken. Daarna kun je je pas afvragen hoe.’ Te vaak worden middelen met doelen verward. De doelen hebben veel meer te maken met het verhogen van de uptime, meer efficiëntie en betere prestaties op het gebied van veiligheid.

Antieke machines Stap voor stap begaf de onderhouds-organisatie van Avebe zich de afgelopen jaren ook op hogere niveaus van het onderhoud. Sinds een paar jaar wordt er ook veel meer actief onderhoud uitgevoerd, waarbij niet alleen wordt gereageerd op storingen, maar meer wordt uitgegaan

iMaintain 17

IMA09 K Maintenaince manager.indd 27

17-10-17 16:49

09FOT

Elke dag verbeteren wij de procesindustrie Sitech Services levert de top in onderhoud en procesoptimalisatie. Ons doel: klanten helpen om succesvol te zijn. Dat doen we door professioneel asset management, waarbij de levenscyclus van fabrieksinstallaties van klanten centraal staat. Onze ISO55001 certificering onderschrijft het succes van deze integrale aanpak. Ambitieus? We maken het waar. Wij noemen het World Class Manufacturing.

www.sitech.nl

STRATT+ INDUSTRIAL MANAGEMENT

Divisies:

n Industry n Safety n Technical Documentation n Aerospace Stratt+ voor technische adviezen, projecten en processen in de industrie. Extra kennis en capaciteit met persoonlijke aandacht en kwaliteit.

MAATWERK IN INDUSTRIE! Hoofdkantoor H.A. Lorentzstraat 1A 3331 EE Zwijndrecht Naamloos-3 1

IMA09 Advertenties.indd 28

Vestiging Zeeland Amundsenweg 29 4462 GP Goes

T. 078 - 6120 320 I. www.stratt.nl E. welkom@stratt.nl 19-06-17 14:01

17-10-17 16:38

MAINTENANCE MANAGER 29

van een degelijke planning. Inmiddels zijn ook stappen gezet op het proactieve niveau. ‘Onderhoud dat gericht is op het verbeteren van de processen. Op dat vlak is hier nog veel meer mogelijk, maar we hebben de eerste stappen gezet. En zelfs op het interactieve niveau gebeurt al het een en ander. Laatst hebben we bijvoorbeeld een big-data-analyse gedaan van een installatie waar in een vat te veel klonten ontstonden, die het proces verstoorden. Door heel veel gegevens te analyseren en te interpreteren hebben we hier een oplossing voor gevonden. Dat vind ik trouwens ook geweldig. Ik werk bij een bedrijf waar een deel van de installaties meerdere decennia oud zijn en andere onderdelen pure high tech. Juist die combinatie vind ik zeer aantrekkelijk. Robots naast haast antieke machines.’

Vergezicht Het vraagt allemaal wel om andere en nieuwe kwaliteiten van mensen in de onderhoudsorganisatie. Mensen die steeds minder en veel gerichter sleutelen. Mensen die met tablets door installaties lopen. ‘Dat los je niet alleen maar op met de mensen die al sinds jaar en dag bij Avebe in Foxhol werken. Leve de vergrijzing? Ja, dat durf ik haast wel uit te spreken. De gemiddelde leeftijd ligt hoog, dus dat

betekent dat de komende tijd veel mensen met pensioen gaan. Natuurlijk gaat er kennis verloren, maar het biedt ook de gelegenheid om jongere mensen aan te

‘Leve de vergrijzing? Ja, dat durf ik haast wel uit te spreken.’ nemen die op een moderne manier naar onderhoud en productie kijken. Die met hun smartphones rondlopen en analyses doen vanachter hun computers.’ Dat gaat ook ongetwijfeld zijn uitwerking hebben op hoe een onderhoudsafdeling eruitziet. ‘Toen ik hier kwam lagen overal onderdelen, soms halfopen om gerepareerd te worden, maar ook al een tijdje nutteloos. Zoals je ziet is het nu meer een schone kantoorruimte waar mensen achter computers onderzoeken hoe we

het onderhoud nog slimmer kunnen doen. Ik kan me zelfs voorstellen dat hier straks een diagnostische ruimte komt, een soort controlekamer zoals bij operations.’ Of misschien wel in plaats van de huidige controlekamers, omdat er steeds minder procesoperators nodig zijn en helemaal als de conditie van installaties veel beter zijn te voorspellen. ‘Dat sluit ik ook zeker niet uit,’ stelt Deermann. ‘Sterker nog, ik ken bedrijven die daar al concrete plannen voor hebben.’ Het is voor Avebe in Foxhol nog een vergezicht. Voorlopig heeft Adam Deermann nog veel om aan te bouwen. ‘De komende twee à drie jaar willen we forse stappen maken in proactief onderhoud. Zodat we continu met verbeteringen bezig kunnen zijn. En wat daarna komt? Veel meer interactief, predictief onderhoud? Wellicht, maar eerst de stappen die nu moeten worden genomen.’ ■

MAINTENANCE MANAGER OF THE YEAR 2018 Wie volgt Binne Visser van Philips Consumer Lifestyle op in 2018 en wordt Maintenance Manager of the Year 2018? Schrijf nu in of draag uw kandidaat voor via de website van de NVDO: www.nvdo.nl.

iMaintain 17

IMA09 K Maintenaince manager.indd 29

17-10-17 16:49

30 INNOVATIE

Afvalketen sluiten met keukenkastjes Schoonmaakrobot Nano sneller, veiliger en milieuvriendelijker

Flowreactor produceert nanomaterialen voor efficiënte zonnepanelen Wetenschappers van Zuyd Hogeschool hebben een flowreactor ontwikkeld voor de productie van een specifieke soort nanomateriaal. Met dit materiaal kan de lichtopbrengst van zonnepanelen vijf tot tien procent worden verhoogd. Het nanomateriaal wordt verwerkt in de folie die onder het afdekglas van een zonnemodule zit. De flowreactor maakt het mogelijk om het nanomateriaal snel en gecontroleerd te produceren. De ontwikkeling van de reactor is onderdeel van een project waarin drie Zuyd lectoraten samenwerken met tien gespecialiseerde MKB-bedrijven, Brightlands Materials Center en Chemelot Innovation and Learning Labs. ‘Doordat we vanaf het begin konden beschikken over alle benodigde kennisgebieden om vanuit de flowreactor en het nanomateriaal tot een zonnepaneel te komen, en in die keten van kennis samengewerkt hebben aan het bedenken van oplossingen, konden we een hoog ontwikkeltempo realiseren’, aldus Pascal Buskens, lector Nanostructured Materials van Zuyd Hogeschool en principal scientist bij Brightlands Materials Center en TNO. ‘In iedere fase van het proces kijken de deskundigen uit vorige en volgende fasen mee, dat helpt enorm.’ Studenten van diverse opleidingen van Zuyd werken mee in alle deelfasen van de ontwikkeling en de bouw van de flowreactor. Vier studenten werken aan de synthese van het nanomateriaal, en er is een team van studenten begonnen om met docenten en gespecialiseerde bedrijven te bedenken hoe het nanomateriaal het best in de folie kan worden geïntegreerd. De Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN) gaat onderzoeken of hetzelfde nanomateriaal in de glastuinbouw kan worden ingezet om de lichtinval in kassen, en daaruit voortvloeiend de gewasopbrengst, te verbeteren.

FOTO: ITANKS

Boskalis en KI< hebben een robot ontwikkeld, die meerpalen schoonmaakt: de Nano, opvolger van de Jopie. Deze cilindervormige robot kan om een meerpaal worden bevestigd om vervolgens te starten met een schoonmaakprocedure. Dit is mogelijk bij meerpalen met een diameter tussen de 0,70 en 1,2 meter. De robot maakt de meerpaal binnen twee uur vrij van aanslag, micro-organismen en de verouderde coating. De kwaliteit van het proces wordt gemonitord met behulp van camera’s en sensoren die wanddiktes meten. Vanwege strenge milieueisen en veiligheidseisen is de Nano zo ontworpen dat het systeem een recyclerend proces doorloopt. Het afvalwater, met de smurrie van de meerpaal, wordt afgevangen. Vervolgens wordt deze met behulp van een vacuümpomp naar een IBC verplaatst. Hierna wordt de smurrie naar een filter getransporteerd die het afval scheidt naar een tweede IBC en het gezuiverde water opvangt in een derde IBC. Vervolgens wordt het gefilterde water weer hergebruikt in het schoonmaakproces. Door de sensoren en camera’s kan de operator meekijken met het proces en krijgt hij inzicht in de wanddikte en schades van de meerpaal. Doordat de robot vanaf een afstand wordt bestuurd zijn de hogedrukwerkzaamheden niet gevaarlijk voor de operator.

Sustonable wil dit jaar met de bouw van een nieuwe fabriek in Brabant starten. Op de productielocatie worden op basis van gerecyclede kunststoffen op innovatieve wijze nieuwe producten gemaakt die natuursteen kunnen vervangen. Sustonable is gespecialiseerd in het produceren van composiet plaatmateriaal met het volledig gerecyclede bindmiddel PET. Met dit materiaal worden onder andere volledig recyclebare, hoogwaardige en oersterke keukenbladen gemaakt met de uitstraling van natuursteen. Hiermee kan het gebruik van natuursteen met tachtig procent verminderen en wordt plastic afval opgewerkt naar een hoogwaardig nieuw product. Afvalbedrijf Suez investeert in de startup. Beide partijen zien de krachtenbundeling als een nieuwe stap in hun streven om de circulaire economie te stimuleren en grondstoffenschaarste het hoofd te bieden. De ontwikkeling vindt plaats gezamenlijk met de partners Dekker Zevenhuizen, grootste keukenbladfabrikant in Nederland en de Brabantse Ontwikkelings Maatschapij (BOM). Laurens van Graafeiland van Sustonable, vertelt: “Er is een enorme behoefte onder consumenten aan hoogwaardig, duurzaam en betaalbaar plaatmateriaal voor keukens en badkamers. Daarom willen we samen met partners het hoogwaardige plaatmateriaal doorontwikkelen en uitgebreid testen. Voor de nieuwe fabriek heeft de startup nog wel financiering nodig.

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

09 17 iMaintain

IMA09 Q iTanks.indd 30

17-10-17 16:55

INNOVATIE 31

De komende jaren moeten veel naoorlogse stalen verkeersbruggen worden gerenoveerd. Om die opgave soepel te laten verlopen, hebben adviesbureau Expericon, Iv-Consult, Hollandia Infra en Mammoet gezamenlijk een vernieuwend concept bedacht: de doorschuifbrug. Daarmee kunnen stalen bruggen systematisch en milieuvriendelijk worden gerenoveerd. Grondgedachte van het concept is dat bestaande stalen brugconstructies zich bij uitstek lenen voor hergebruik. Een stalen brugconstructie is doelmatig te demonteren, reviseren en upgraden en is – mede dankzij het geringe eigen gewicht – met weinig hinder voor verkeer en omgeving eenvoudig te transporteren om opnieuw te worden ingezet op een andere locatie. Met het concept kan een te renoveren stalen brug vlot worden vervangen door een stalen brug die reeds is gerenoveerd. Op zijn beurt wordt de verwijderde stalen brug gerenoveerd, wederom snel en onder optimale omstandigheden. Na beperkte constructieve aanpassingen en desgewenste toevoeging van slimme monitorsystemen gaat de brug op transport naar zijn nieuwe locatie, om daar een toekomstbestendig tweede leven te beginnen. Op die locatie wordt de bestaande brug verwijderd en zo ontstaat een efficiënt doorschuifsysteem.

FOTO: IV-GROEP

Doorschuifsysteem regelt vlotte renovatie van stalen bruggen

Zeecontainer volgen dankzij blockchain en IoT Start-up Glassbox heeft zeecontainer ontwikkeld met daarin een Glassbox-module. Hiermee worden verschillende moderne technologieën aan elkaar gekoppeld en wordt een zeecontainer smart gemaakt. Zo krijgt deze een identiteit in de blockchain en dit kan bijdragen aan het efficiënter maken van internationale handelsprocessen. Er wordt sterk gebruik gemaakt van het Internet of Things. De container is voorzien van diverse sensoren. De data wordt naar buiten gebracht door de container te laten trillen met ultrasoon geluid. Deze data wordt verzameld op een centraal punt op een schip en dit gaat vervolgens de cloud in. En hierna wordt het op de blockchain gezet. Zo kunnen ook containers die diep ingebouwd zitten en ver weg zitten worden uitgelezen en worden gevolgd. Door gebruik te maken van deze technieken kan data snel en efficiënt worden uitgewisseld en wordt de logistieke keten transparanter en toegankelijker. Het administratieve proces wordt hiermee aanzienlijk versimpeld en verkort. Het idee werd geboren tijdens een hackaton van ABN Amro. Dit project is gerealiseerd door Glassbox in samenwerking met IBM, Maersk Line en Core|vision.

Vanuit samenwerking door verschillende partners van iTanks is een volledig op afstand te bedienen brandblussysteem succesvol geïmplementeerd. Op de Vingerpier 1 van Vopak Terminal Europoort heeft ZERO Fire Systems de bestaande brandblusinstallatie flink geüpgraded. Op de pier is een kleppenstation aangelegd met besturing voor de systemen. Op hoge palen staan blusmonitoren die op afstand kunnen worden bestuurd en die heel gericht water op de vuurhaard kunnen spuiten met een snelheid van 4.000 liter per minuut. Activering gebeurt vanuit de controlekamer. Ramon de Vreede, projectleider ZERO Fire systems: ‘Dit concept kan volledig op afstand worden bediend. Op component- en materiaalniveau is nagedacht over veiligheid en duurzaamheid.’ Zo is een schuimblusinstallatie gerealiseerd die fluorvrij schuim laat vrijkomen. Beide partijen zijn trots op het resultaat. ‘Bij eventuele brand op de pier komt het dankzij deze installatie niet tot een escalatie’, aldus Alko Knook, veiligheidsinspecteur Vopak.

FOTO: ITANKS

Op afstand bedienbaar brandblussysteem geïmplementeerd

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

iMaintain 17

IMA09 Q iTanks.indd 31

17-10-17 16:56

Het iMaintain platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond onderhoud en asset management. Het platform belicht op een journalistieke en onafhankelijke manier innovaties, behandelt actuele onderwerpen en inspireert. Via het vakblad iMaintain, met de website www.imaintain.info, met drie rondetafelmeetings per jaar, diverse bijeenkomsten en met een jaarcongres bereikt het iMaintain platform haar doelgroep.

Partnernieuws Tata Steel vervangt straatverlichting door reflectoren Tata Steel in IJmuiden gaat alle straatverlichting op de wegen aan de westrand van het bedrijventerrein vervangen door LED-reflectoren, die midden op het wegdek worden aangebracht. De autonome wegdekreflectoren worden om de 20 meter aangebracht op rechte stukken, om de 10 meter bij een flauwe bocht en om de 5 meter bij een scherpe bocht. De reflectoren laden overdag op en geven bij duisternis licht af. Alleen op kruisingen blijft één lichtmast branden. ‘Tata Steel werkt al jaren aan het steeds verder terugdringen van de verlichting op de site’, aldus Hans van den Berg, directeur in IJmuiden. ‘We streven ernaar de impact van ons bedrijf op de omgeving en het milieu te minimaliseren.’ Gerenoveerde Abdijtunnel klaar voor de toekomst ENGIE heeft de Abdijtunnel volledig gerenoveerd in opdracht van de Provincie Noord-Holland. De tunnel voldoet al aan alle eisen van de nieuwe Tunnelwet die in 2019 ingaat. De Abdijtunnel vormt de verbinding tussen Hoofddorp en Luchthaven Schiphol en is uitsluitend bedoeld voor busvervoer. Dagelijks rijden circa vijfhonderd bussen met ongeveer tienduizend passagiers door de Abdijtunnel. Er zijn twee nieuwe nooduitgangen gebouwd en er zijn een camerabeveiligingssysteem, snelheidsonderschrijdingslussen (om een te lage snelheid te signaleren), tunnelventilatie en nieuwe verlichting aangebracht. De werkzaamheden hebben een jaar geduurd en zijn succesvol afgerond. Na de renovatie blijft ENGIE gedurende een periode van tien jaar verantwoordelijk voor het onderhoud van de tunnel. AkzoNobel produceert in Nederland alle verf met groene stroom AkzoNobel produceert alle verven en lakken in Nederland vanaf nu met groene stroom. De sites in Sassenheim, Wapenveld, Groot Ammers en Ammerzoden gebruiken net als alle Sikkens-winkels elektriciteit die met windenergie is opgewekt. AkzoNobel heeft hiervoor een meerjarig contract afgesloten met Eneco. Per jaar gaat het om 66 gigawattuur, gelijk aan het energieverbruik van een stad met 33.000 inwoners, zoals Meppel. Het nieuwe contract vermindert de CO2-uitstoot met 19 kiloton per jaar.

Partners van het iMaintain platform

Bekijk alle partnerfilmpjes op www.imaintain.info/partners-leden/

Contentpartners Kennis- en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie

Leden van het iMaintain platform

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het iMaintain platform, kijk dan op www.imaintain.info of neem contact op met Janet Robben: Janet@industrielinqs.nl – 020 3122 085

IMA09 P Platform.indd 32

17-10-17 16:53

‘Quotes’ ‘Sprint early noem ik dit. Dus niet uitstellen en vlak voor de deadline nog duizend dingen moeten doen, maar ook niet vroeg beginnen en daarna focus en energie verliezen. Constante actieve betrokkenheid is erg belangrijk.’ Flip Martens, KLM Engineering & Maintenance, vertelt tijdens iMaintain Prestatiemanagement over het vroegtijdig introduceren van een nieuwe asset in de organisatie. ‘Het gaat er niet om dat je een paar methodieken gaat invoeren. Mijn voorgangers hebben zich daar stuk gebeten. Je moet je eerst afvragen wat je wilt bereiken. Daarna kun je je pas afvragen hoe.’

‘Om de betrouwbaarheid van de performances van onze assets te kunnen garanderen, wordt het steeds belangrijker om verbanden te leggen tussen technisch, economisch, compliance, klantkant en organisatie. Kennis en expertise die medewerkers over deze facetten hebben, moeten we bundelen om keuzes te kunnen maken over de instandhouding van de assets.’ Richard Ruitenburg, Universiteit Twente, sprak tijdens iMaintain Prestatiemanagement over het omgaan met verandering in strategisch asset management.

Maintenance manager Adam Deermann van Avebe, locatie Foxhol, in deze editie van iMaintain.

Het expertpanel van het iMaintain platform bestaat uit: Ivo van der Gaag

Giel Jurgens

Hans Peters

Erik Bijlsma Asset owner, Gemeente Amsterdam

Michel Grijpink

Nico van Kessel

Ruud Schenk

Jac de Boer

Mark Haarman

Theo Knijff

Peter Schokker

Henk Akkermans Hoogleraar Supply Chain Management, Universiteit Tilburg

Technical manager, VTTI

Asset owner, Havenbedrijf Rotterdam

Wetenschappelijk directeur WCM

Senior consultant Asset Management & Maintenance, Tebodin

Dennis Braamse

Manager asset management, LambWeston/Meijer

Annemarie Burgemeester

Principal consultant Asset Management, Dimensys

Michael Donders

Managing director, Mainnovation

Principal consultant Asset Management, Tata Steel

Operational manager, Ki<|MPi

Algemeen directeur, ENGIE West Industrie

Maintenance manager, Koninklijke Vezet Maintenance Manager of the Year 2016

Hans Hennekam

Manager IA Service Europe, Yokogawa

Rob de Heus

Champion World Class Maintenance, Sitech Services

Cor van de Linde

Roelf Venhuizen

Maintenance Manager of the Year 2012

Voormalig CEO NAM en voorzitter Profion

Henk van der Meer

Binne Visser

Directeur innovatieplatform iTanks

Teamleider Events, BP Raffinaderij Rotterdam

Bestuurslid, Veiligheid Voorop,

Director Prod. Eng. & Maintenance, Philips Maintenance Manager of the Year 2017

Geert-Jan van Houtum

Taco Mets

Ron Wever

Leo van Dongen

Ton Huibers

Mark Oosterveer

Johan Wolt

Professor Maintenance Engineering, Universiteit Twente

Maintenance Manager of the Year 2013

Manager techniek & engineering, Delicia Eigenaar Donders RCM Consultancy Directeur NS Techniek

IMA09 P Platform.indd 33

Learning & Development consultant, Hogeschool Utrecht

Teammanager, Drinkwaterbedrijf Dunea Maintenance Manager of the Year 2015

Professor Reliability, Quality en Maintenance, TU Eindhoven

Supervisor, Humaintain

Technical director, Van Meeuwen Industries

Productmanager SAM, Malmberg

Asset manager, Schiphol Group

Maintenance manager, AkzoNobel lndustrial Chemicals MCA Delfzijl Maintenance Manager of the Year 2014

17-10-17 16:54

S C H R IJ F N U IN!

COLLEGEREEKS PLANT MANAGEMENT NEXT EEN EFFICIËNTER PRODUCTIEPROCES EN BETERE RESULTATEN

Nieuwe technieken bieden nieuwe kansen, maar wanneer leveren innovaties daadwerkelijk wat op voor het Moderne Plant Management? Speciaal voor u ontwikkelden Nyenrode Business Universiteit en Petrochem de Collegereeks Plant Management Next. RETURN ON EDUCATION:

UW INVESTERING

• Inzicht in de kansen en uitdagingen voor het moderne Plant Manage-

€ 1.995,- excl. BTW.

ment. • Ontwikkel professionele vaardigheden en stuur uw teams en fabrieken met verbeterde impact aan.

STARTDATUM 31 januari 2018

• Praktische handvatten om hedendaagse uitdagingen om te zetten in effectieve strategieën op het gebied van communicatie, innovatie, veiligheid en leiderschap. Ontwikkel een nieuwe kijk op eigenaarschap en help het moderne Plant

IN SAMENWERKING MET

Management aan betere resultaten! MEER INFORMATIE EN INSCHRIJVING VIA

PP@NYENRODE.NL

+31 (0)346 291 717

EXECUTIVEEDUCATION.NL

NYENRODE. A REWARD FOR LIFE

PMN_A4adv_w34_01.indd IMA09 Advertenties.indd 341

22-08-17 16:39 14:27 17-10-17

PRODUCTEN 35

CO2-lasermarkeersysteem

Robotkoppeling voor belastingen tot 1.000 kg

Energievrije automatische rioolreiniging

Flensventiel met labyrinttechnologie

Compacte hogedrukpomp

Het CO2-lasersysteem Videojet 3640 is ontworpen om complexe codes op de hoogste snelheid te verwerken. De CO2-laseroplossing biedt hogere snelheden voor gegevensverwerking en communicatie, zodat er meer en sneller kan worden gecodeerd. Het lasersysteem brengt ook de juiste afwerking voor de betreffende markering aan. De 3640 heeft de mogelijkheid om meer dan 1000 variabele codes, met dotmatrix, vier regels tekst en zonder vertraging, per minuut te verwerken. Fabrikanten in de farmaceutische-, tabaks- en drankindustrie kunnen meteen beginnen met het coderen van hun producten, zonder dat ze hoeven te wachten tot gegevensopslag is voltooid. Hierdoor besparen fabrikanten opnieuw tijd en geld aan hun productielijn. Meer informatie: www.videojet.nl

Het Rioflush spoelsysteem verzamelt regen- of lekwater om riolen met krachtige vloedgolven te spoelen. De grote hoeveelheid water die uitstroomt heeft veel sterker reinigend effect dan het gebruikelijke aansluiten van kolken of dakafvoeren. Verstoppingsgevoelige delen van het riool kunnen zo continu worden onderhouden met weinig water. Rioflush gebruikt minimale hoeveelheden regenwater voor krachtige spoelingen. Het systeem bestaat uit een tank met een vlottergestuurde afvoerklep, die normaal gesloten staat. De tank wordt gevuld met regen- of lekwater. Wanneer de maximale vulling (vanaf 100 liter) bereikt is, schiet de klep open. Het water stroomt uit met snelheden van 30-50 l/s, wat een vloedgolf in het riool veroorzaakt. Dit voorkomt accumulatie van afzetting. De klep vergrendelt automatisch waarna het opsparen van spoelwater weer begint. Meer informatie: www.aqa.nl

Synthetische werkhandschoen

De lederen werkhandschoenen, ook wel ‘Amerikaantjes’ genoemd, waren lange tijd de norm. Tegenwoordig maken steeds meer ondernemingen gebruik van handschoenen die gemaakt zijn van hoogwaardige synthetische vezels. De handschoenen zijn naadloos gebreid waardoor er geen hinderlijke naden zijn die over de hand schuren. Daarnaast sluiten ze veel beter aan om de hand, waardoor ze veel comfortabeler zitten. Ook bieden ze in veel gevallen een hogere en betrouwbaardere bescherming dan lederen handschoenen. Meer informatie: www.wiltec.nl

De NSR-koppeling met minimaal interferentiecontour kan worden gebruikt als de beschikbare ruimte beperkt is en maakt het mogelijk om pallets zeer dichtbij de machine te beladen. Met deze koppeling is een bijzonder lage opbouw van opspanstation en pallet mogelijk. Omdat onderdelen buiten de krachtstroom van aluminium zijn en onderdelen binnen de krachtstroom van gehard roestvast staal, biedt de koppeling een optimale verhouding tussen stijfheid, degelijkheid en gewicht. Openen, sluiten en aanwezigheid van pallets worden geregistreerd door inductieve naderingsschakelaars, zodat het volledige wisselproces kan worden bewaakt. Om de stabiliteit van het proces te verhogen, is de robotkoppeling afgedicht tegen spanen en koelvloeistof en standaard uitgerust met een reinigingsfunctie. Meer informatie: www.nl.schunk.com

De DN65, DN80 en DN100 ventielen zijn herontwikkeld, conform de Richtlijn Drukapparatuur (2014/68/EU), en beschikbaar als serie. Op basis van het ‘force-lifting’ syteem worden de nieuwe flenskleppen uitgerust met de labyrinttechnologie. In plaats van een gegroefde ring wordt de labyrintzuiger voorzien van PTFE-geleidingsringen, die slijtvast en duurzaam zijn en bestand tegen hoge temperaturen en drukstoten tegen de stromingsrichting. Uitgerust met een vernieuwde handbediening, die rechtstreeks werkt op de spindel van het ventiel en zorgt voor een snelle reactie. Het ventiel kan worden geopend en gesloten met een eenvoudige halve draai. Door de mechanische verbinding tussen plunjer en anker is een handmatige slagafstelling niet meer nodig, waardoor service en onderhoud aanzienlijk eenvoudiger en sneller worden. Meer informatie: www.imi-precision.com

De nieuwe Movitec-uitvoering biedt voor OEM-ers en installatiebouwers meer mogelijkheden om deze efficiënte pompen toe te passen. De pompen lenen zich voor toepassingen in de watervoorziening, waterbehandeling, koelwatervoorziening, ketelvoeding en drukverhoging. Alle onderdelen die met het medium in aanraking komen, zijn vervaardigd van hoogwaardig RVS. De pompen zijn uitgevoerd met cartridge mechanische asafdichtingen die het onderhoud vereenvoudigen. Voor de afdichtingen is een ruime keuze aan materiaalcombinaties leverbaar. Zo kan voor iedere toepassing de optimale asafdichting worden geselecteerd en is een langdurig en storingsvrij bedrijf mogelijk. Meer informatie: www.ksb.nl

iMaintain 17

IMA09 E Producten.indd 35

17-10-17 16:44

36 SMART INDUSTRY

De fabriek van de toekomst is er al bijna De fabriek van de toekomst komt sneller dichterbij dan menigeen denkt. Nadat onze oosterburen Industrie 4.0 omarmden, volgde Nederland niet veel later met Smart Industry. De benaming is anders, maar de technische trends die er achter zitten zijn onmiskenbaar hetzelfde. Dankzij de integratie van informatie- en communicatietechnologie en elektrotechniek kunnen machines met elkaar praten. Het ‘internet of things’ is dan ook een van de grote motoren die de volgende industriële revolutie aandrijven. Maar ook big data, virtual en augmented reality, systeemintegratie en autonome of zelfs coöperatieve robots vormen de pijlers waarop de Smart Factory steunt.

Onmiskenbaar is voor deze industriële revolutie andere kennis nodig. De automatiseringsgraad van de fabrieken is zeer hoog, waardoor een operator zowel technische als ICT-kennis nodig heeft, maar ook moet begrijpen hoe de systemen samenwerken. Om de programmeurs, systeemontwerpers en mechatronicaexperts van de toekomst ook te laten zien, voelen en beleven hoe zo’n toekomstige fabriek er uit ziet, bouwden Festo en Exact de Cyber Physical Factory. Festo heeft in Duitsland al een aantal van deze fabrieken van de toekomst gebouwd, maar tijdens de Hannover Messe ondertekenden Festo en Exact een samenwerkingsovereenkomst voor een CP Factory in Delft. Die is inmiddels gereed en kan straks bij scholen of bedrijven worden geplaatst.

David van Baarle

Naadloos

Auke Hylarides, Exact

09 17 iMaintain

IMA09 T Superfabriek.indd 36

In de vestiging van Festo in Delft staan de verplaatsbare modules opgesteld die gezamenlijk een productielijn vormen. Het bedrijf heeft wereldwijd meerdere van dit soort zogenaamde learningcenters staan waar diverse producttrainingen kunnen worden gevolgd. Het product dat automatisch van de band komt rollen, is een mobiele telefoon. Wim Kluiters van Festo en Auke Hylarides van Exact, lichten de samenwerking tussen de bedrijven toe. ‘Festo levert industriële automatiseringstechniek aan machinebouwers’, zegt Kluiters. ‘Onze klanten bouwen dus de machines die straks in de fabriek van de toekomst een plek krijgen. In die fabriek werken niet alleen mechanische systemen samen met elektronische, maar lopen ook kantoorautomatisering en fabrieksautomatisering naadloos in elkaar over. Festo is traditioneel goed in dat laatste deel, terwijl Exact jarenlange ervaring heeft met enterprice resource plannings-systemen (ERP) die de productiviteit van bedrijven optimaliseren. Gekoppeld aan het manufacturing execution system (MES) van de

fabriek, zorgen die systemen ervoor dat de klant krijgt wat hij wil, zonder dat er een mens aan te pas komt.’

Voorbereiden op smart industry Hylarides ziet dan ook steeds meer interesse ontstaan voor geïntegreerde systemen. ‘De hogere automatiseringsgraad van moderne fabrieken maakt het steeds aantrekkelijker om productielijnen weer terug te halen uit de lagelonenlanden. Loonkosten zijn in dit soort autonome systemen immers niet meer leidend. Door dicht bij de klant te produceren, reduceer je transportkosten en wordt het mogelijk om op maat gemaakte producten aan te bieden. Dat zie je al bij de grote auto-fabrikanten die online tools hebben om de kleur van een auto helemaal naar eigen smaak aan te passen. Op de achtergrond draaien daar intelligente planningssystemen die er niet alleen voor zorgen dat klanten de auto krijgen die ze hebben besteld, maar er tevens voor zorgen dat de klant de juiste factuur krijgt en de voorraden in het magazijn toereikend zijn.’ Ook het midden- en kleinbedrijf ziet mogelijkheden om zijn producten aan te passen aan de smaak van zijn klanten en dat is juist de groep waar Exact breed in is vertegenwoordigd. ‘We willen onze klanten dan ook graag laten zien wat voor hun specifieke product mogelijk is en laten begrijpen wat er momenteel speelt op het gebied van ICT, elektrotechniek en mechanica. Want dat blue collar en white collar, ofwel de fabrieks- en kantooromgeving, samenkomen, dat mag wel duidelijk zijn. Die hightech productielijnen met bijbehorende complexe logistieke en administratieve systemen vereisen heel andere kennis, kunde en vaardigheden dan momenteel wordt onderwezen. We proberen het onderwijs te ondersteunen bij de taak om leerlingen voor te bereiden op Smart Industry. Uiteindelijk profiteren

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

17-10-17 17:01

FOTO’S: FESTO EN EXACT

SMART INDUSTRY 37

De hightech productielijnen met bijbehorende complexe logistieke en administratieve systemen vereisen heel andere kennis, kunde en vaardigheden.

onze klanten weer van deze kennis waardoor ze mee gaan in de vierde industriële revolutie.’

Geplande stops Dat ook het onderhoud aan die nieuwe fabrieken verandert, is volgens beide heren een logisch gevolg van de koppeling van business software en procesbesturingssystemen aan slimme sensoren en actuatoren. Hylarides: ‘Sommigen noemen het internet of things ook wel het internet of sensors. Want in een productielijn zoals hier getoond, zullen niet alleen veel robots het werk doen, maar houden tevens verschillende sensoren toezicht op de conditie van het systeem. Zelfdiagnose zou dan ook een volgende stap zijn in de onderhoudsevolutie waarbij slimme sensoren degradatie kunnen voorspellen aan de hand van trends in bijvoorbeeld temperatuuropbouw of trillingen.’ Een monteur hoeft straks niet meer zijn dagelijkse inspectierondes uit te voeren, maar krijgt een bericht op zijn telefoon dat een onderdeel stuk dreigt te gaan. Het achterliggende servicemanagement sys-

teem van Exact kan niet alleen de planning van de monteur aanpassen, maar zorgt er ook voor dat hij het juiste gereedschap en reserveonderdelen meeneemt. Bovendien kan het systeem de monteur veel werk uit handen nemen door de financiële afhandeling voor zijn rekening te nemen.

Hylarides: ‘We proberen het onderwijs te ondersteunen bij de taak om leerlingen voor te bereiden op Smart Industry.’ ‘Door zowel in de fabriek als in het kantoor de factor mens er uit te halen, kun je veel tijd en geld besparen, maar ook fouten of vergissingen voorkomen. Uiteraard streven we naar alleen geplande onderhoudstops, maar als een productielijn ongepland stil moet worden gezet voor correctief onderhoud, moet de klant wel worden geïnformeerd als daardoor zijn bestelling later wordt geleverd.’

Bypass Aan de voorkant van de fabriek staat de configurator, waar de klant zijn eigen telefoon kan samenstellen. De uiteindelijke keuzes komen samen in een uniek ordernummer, wat zowel naar ERP als Scada gaat. De opstelling in de vestiging van Festo in Delft bestaat uit een aantal elementen. Zo haalt een robot eerst de voorkant van de telefoon uit een schap en plaatst deze op een pallet met een eigen unieke RFID-tag. Vervolgens transporteert de pallet de telefoon door de minifabriek. Onderweg krijgt de telefoon een printplaat met keuze uit twee of drie zekeringen en wordt ook nog een van tevoren bepaald aantal boringen verricht. Tussen de bedrijven door worden nog de nodige optische inspecties gehouden om er zeker van te zijn dat de onderdelen op de centimeter nauwkeurig worden geplaatst. Als laatste drukt een pneumatisch systeem de achterkant op de telefoon en is deze klaar voor verzending. Het systeem kent ook diverse bypasses zodat niet perse alle handelingen hoeven te worden doorlopen als dat niet nodig is.

iMaintain 17

IMA09 T Superfabriek.indd 37

17-10-17 17:01

[Sch

rijf

nu i

PHILIPS CONSUMER LIFESTYLE | DRACHTEN | 9 NOVEMBER

VERBETEREN START VANDAAG Donderdag 9 november wordt bij Philips Drachten een WCM regiolinqs bijeenkomst gehouden in combinatie met een Masters of Industry. Het thema is ‘ Verbeteren start vandaag’.

Programma 13.00 uur 13.30 uur

Maintenance manager Binne Visser (Philips) en Henk Akkermans (World Class Maintenance) maken duidelijk dat verbeteren en innoveren niet moeilijk hoeft te zijn. Zij maken duidelijk dat het belangrijk is om de gehele keten hierbij te betrekken en om te focussen op innovatie-prioriteiten. Philips Drachten is doorlopend aan het innoveren - verbeteren zit hier in het DNA - en dat kunnen deelnemers zelf zien tijdens de rondleiding door de fabriek. Initiatiefnemers:

Ontvangst Start bijeenkomst - Welkom door Laura van der Linde (iMaintain) - Presentatie Binne Visser (Maintenance Manager of the Year 2017) - Presentatie Henk Akkermans (WCM)

14.45 uur

Rondleiding door de fabriekshallen

16.15 uur

Netwerkborrel

17.00 uur

Einde

AANMELDEN Op de website kunt u zich registreren voor deze bijeenkomst. Deelname kost € 195 excl. BTW. De bijeenkomst is KOSTELOOS voor WCM-leden, partners en experts van het iMaintain platform en genodigden. Partners kunnen met hun VIP-code met twee personen gratis inschrijven. Genodigden van World Class Maintenance en bedrijfsleden van de platforms van Industrielinqs kunnen met € 100 korting inschrijven.

www.imaintain.info/wcm-regiolinqs Advertentie WCM regiolinqs IMA09 Advertenties.indd 389 november.indd 1

15-09-17 17-10-17 09:55 16:39

SMART INDUSTRY 39

Monteurs van de toekomst Alle elementen en robots staan op aparte modulaire en eenvoudig te verplaatsen systemen, inclusief besturing. Het systeem kan daardoor eenvoudig worden aangepast aan de leerdoelen en zo nodig worden uitgebreid. De communicatie van alle procesdata verloopt via één centraal protocol: CPS Gate. Volgens Festo hoeven modules en applicaties niet meer apart te worden bedraad en individueel geprogrammeerd, maar integreert de centrale CPS Gate alle procescontrole-applicaties in één product. Daardoor kan hij eenvoudig aan de ERP- en MES-software worden gekoppeld, maar bijvoorbeeld ook aan cloud-applicaties. Hierdoor kan de operator elke stap in het proces volgen en zou een klant dat ook kunnen.

Kluiters: ‘De onderhoudsmonteur van de toekomst gaat dus steeds vaker met een tablet op pad en hoeft niet meer uren te zoeken naar installatieschema’s.’ Kluiters: ‘De producten waarin Festo is gespecialiseerd, zoals vision, pneumatiek en plc-systemen komen allemaal samen in de CP Factory. Onze klanten bouwen straks dezelfde soort systemen en hebben werknemers nodig die ze kunnen installeren, programmeren en onderhouden. We hebben al eerder samen met De Haagse

Wim Kluiters, Festo

Hogeschool, TNO, TU Delft en Innovation Quarter het platform RoboHouse opgericht. De CP Factory is daar een direct uitvloeisel van. Het kan dus best zijn dat de studenten van de Haagse Hogeschool en de TU Delft straks hun praktijkproeven op deze pilotfabriek uitvoeren. Voor mbo-studenten hebben we weer andere modules bedacht om ze bekend te maken met augmented reality, RFID en mobile robotics. Zo kunnen ze een iPad op een QR-code richten en krijgen zo informatie over de installatie, of bijvoorbeeld interactieve werkinstructies. De onderhoudsmonteur van de toekomst gaat dus steeds vaker met een tablet op pad en hoeft niet meer uren te zoeken naar installatieschema’s. We denken dat daarmee hun werk niet alleen sneller en efficiënter zal verlopen, maar dat het ook veel leuker wordt. Naarmate dit soort complexe systemen meer ingeburgerd raken, worden we steeds afhankelijker van hoogwaardige kennis. We moeten het dus aantrekkelijk maken voor de monteurs van de toekomst om voor een technische studie te kiezen. Daar helpt de integratie van ICT met mechanica en elektrotechniek ook bij. Programmeren kan heel droog zijn, maar als je direct ziet wat de uitwerking is van

je inspanningen, draagt dat positief bij aan het leerproces.’

Foutloos produceren De belofte van de smart factory is in ieder geval groot en beide heren zien dat de eerste voorzichtige stappen al worden genomen. Hylarides: ‘In een goed op elkaar afgestemd systeem zijn minder voorraden nodig, gaat de flexibiliteit omhoog, net als de betrouwbaarheid. De efficiency neemt dus toe, waardoor de kosten significant kunnen worden verlaagd. De feedback vanuit de logistieke en productiesoftware en de data van de sensoren kunnen worden gebruikt voor big data analyses. Als een boortje in de freesmachine er langer over doet om een gaatje te boren, kan je de productieplanning er op aanpassen of besluiten hem te vervangen. En als de monteur die het boortje vervangt zijn tijden en werkzaamheden goed invult, kan je ook de werkelijke overhaaltijden vergelijken met de normtijden. Wanneer deze afwijken, kan je gewogen beslissen om de normtijden aan te passen of de monteur extra te scholen. Zo komen de virtuele systemen steeds meer overeen met de tastbare werkelijkheid en kun je straks foutloos produceren.’ ■

iMaintain 17

IMA09 T Superfabriek.indd 39

17-10-17 17:01

40 OFFSHORE

Complexe klus van engineering, procurement en constructie Bij Damen Shiprepair in Schiedam is de FPSO Petrojarl 1, een drijvend productieplatform uit 1986, omgebouwd om voortaan in het Atlanta Field in Brazilië te kunnen opereren. Een complexe klus van engineering, procurement en constructie, waarbij met veel personeel op een klein oppervlak moest worden gewerkt tussen een heleboel kwetsbaar equipment.

Dagmar Aarts

Het 215 meter lange schip, een FPSO (floating, production, storage and offloading unit), is 28 jaar lang door Teekay gebruikt op de Noordzee. Een FPSO is een drijvend productieplatform dat op plekken in de zee kan worden ingezet waar het te diep is om een productieplatform te plaatsen. Het bedrijf wil de Petrojarl 1 nu gaan gebruiken in het Atlanta-veld in Brazilië, waar de samenstelling van de olie die wordt opgepompt en verwerkt anders is dan in de Noordzee. De procestechnologie op het schip moest daarom worden aangepast. Meer dan vijftig procent van de procesinstallaties is vervangen. Ook konden sommige installaties na al die jaren wel worden verbeterd.

Regelgeving Bij de ombouw moest niet alleen worden gedacht aan nieuwe productietechnologie, maar moest ook rekening worden

gehouden met de klasse (DNVGL) en Braziliaanse regelgeving voor FPSO. Die laatste is uiteraard niet van toepassing op de Noordzee. Zo moeten waarschuwingen zowel in het Engels als het Portugees worden aangegeven, gelden er strikte kleurcoderingen die afwijken van Europese standaarden en horen primaire vluchtroutes 1,20 meter breed te zijn. Ook hiervoor waren aanpassingen nodig, want de originele vluchtroutes waren maar een meter breed. Het was onmogelijk om de routes te verbreden tussen alle leidingen, daarom is ervoor gekozen om paden af te splitsen zodat mensen bij eventuele calamiteiten snel weg kunnen komen. Xander Smit, constructiemanager: ’Je moet je echt goed verdiepen in de regelgeving en alles daaromheen. Er wordt in Brazilië veel gewerkt met vakbonden die bijvoorbeeld bepalen of een apparaat aan de eisen voldoet of niet.’

Uitdagend Het was een uitdagend project voor Damen. Smit: ‘We werkten met 650 man tegelijk op het schip. Dat waren veel disciplines, medewerkers en contractors op een klein oppervlak. We zijn dan ook trots dat we tijdens dit complexe project van 2,5 jaar veilig hebben gewerkt. Er zijn geen noemenswaardige incidenten gebeurd.’ Nog een uitdaging was dat de documentatie van elf eerdere conversies van het schip niet altijd goed is bijgehouden, waardoor er een hoop tijd in engineering ging zitten. Marc Derks, overall construction manager: ‘We hadden voor het procesgedeelte alleen al 22.000 unieke tags (unieke equipment items, red.) nodig.’ Smit vult aan: ‘We moesten onze logistiek en inkoop heel goed plannen. Als een onderdeel custom made is, dan kan het wel eens een half jaar duren voordat je het binnen hebt. Er zijn ook aparte dingen waar je rekening mee moet houden. Zo

09 17 iMaintain

IMA09 L FPSO.indd 40

Abonnees lezen meer op www.imaintain.info

17-10-17 16:51

OFFSHORE 41

FOTO'S: DAMEN

09FOT

ging onze leverancier in Italië elf weken dicht in de zomer. Als je in die periode iets nodig hebt, ben je sowieso een aantal weken verder.’ Het schip heeft voor haar nieuwe functie een betrekkelijk klein process deck. Om alle nieuwe procestechnologie er op te krijgen, moesten extra verdiepingen worden gebouwd. Derks: ‘Het is een mooie prestatie dat het ons allemaal is gelukt.’ Het offshore-schip is na 2,5 jaar weggevaren van de kade van Damen in Schiedam en zal na een korte stop in Noorwegen doorgaan en worden ingezet in Brazilië. Damen heeft ervoor gezorgd dat alle procesapparatuur is geïnstalleerd en aangesloten. Teekay gaat het schip zelf in bedrijf stellen, het zogenaamde ‘livening up and commissioning’.

Zelf bouwen Het ombouwen van de FPSO is heel wat anders dan bijvoorbeeld het (ver)bouwen van ‘gewone schepen’ zoals sleepboten,

kustvaarders, veerboten en werkschepen. Smit: ‘De complexiteit van een offshore schip is veel groter dan die van een normale scheepsconfiguratie. Er komt niet alleen ambacht bij kijken, maar ook veel

Smit: ‘We werkten met 650 man tegelijk op het schip. Dat waren veel disciplines, medewerkers en contractors op een klein oppervlak.’

classifiseringen en certificeringen. De standaarden zijn hoger op veiligheidsvlak en kwaliteit.’ De Petrojarl 1 was niet het eerste offshore-project van de scheepsbouwer. Derks: ‘Als Damen willen we meer van dit soort projecten gaan doen. Het idee

is om dit type schepen in de toekomst wellicht zelf te gaan bouwen.’ Hij denkt dat daar zeker een markt voor is. ‘Vroeger kon het niet op in de olie- en gasmarkt. Overal was geld voor, ook voor de schepen en equipment. Nu is dat niet meer zo, de industrie is aan het omschakelen om voor lagere prijzen olie en gas te kunnen winnen. Daar horen ook goedkopere schepen bij.’ Volgens Smit zijn de offshore-projecten heel leerzaam geweest voor Damen om in te kunnen spelen op de markt. ‘We zien nieuwe facetten in de FPSO’s, LNG wordt hier de nieuwe markt. Kijk maar naar Shell die kort geleden de Prelude presenteerde. Dat is op dit moment het grootste drijvende object dat de mensheid heeft gebouwd.’ Op de Prelude wordt uit de zeebodem gewonnen gas vloeibaar gemaakt, het zogenaamde liquefied natural gas (LNG). Smit: ‘De hoop in olie en gas is nog niet weg, maar de vraag is wel wat je er mee gaat doen.’ ■

iMaintain 17

IMA09 L FPSO.indd 41

17-10-17 16:51

42 AGENDA

November 2 november 2017 AkzoNobel, Arnhem www.veiligheidvoorop.nu Veiligheidsdag Veiligheid Voorop Veiligheid Voorop organiseert de vijfde Veiligheidsdag bij AkzoNobel in Arnhem. Het thema is ‘eigenaarschap’. Hoe werk je op veiligheid samen en hoe neem je je persoonlijke verantwoordelijkheid daarin? In twee break-outsessies ga je samen met andere deelnemers aan de hand van een casus een ruimtemissie voltooien. Daarnaast zal keynote speaker André Kuipers zijn licht laten schijnen op het thema ‘veiligheid en eigenaarschap’.

8 november 2017 Marine Etablissement Amsterdam seminars.amccentre.nl Seminar Asset Management Control Er worden drie keynotes gepresenteerd door Benno Bultink (RWS), Cecile van Oppen (Copper 8) en Richard Laurijssen, waarna er 21 parallel presentaties plaatsvinden.

8 november 2017 High Tech Campus, Eindhoven www.isnconference.com Intelligent Sensor Networks Conference Sensor networks for smart industry (industry 4.0) and smart infrastructure are getting more and more essential. Real time information from ‘the real world’ to support decision making and control of vital processes will be an integral part of business processes. With Industrial internet, Machine to Machine (M2M) or Internet of Things (IoT) traditional boundaries disappear. The conference will give you insights into the latest applications and research in the field.

8 en 9 november 2017 TT-hal, Assen www.mainindustry.nl Main Industry Noord-Nederland De nieuwe industriële vakbeurs Main Industry is een actieve beurs, waarbij de maakindustrie de nieuwste ontwikkelingen presenteert op het gebied van slim, innovatief en duurzaam produceren. Op deze vakbeurs voor smart industry en maintenance ziet u de nieuwste trends op het gebied van industrie 4.0, technologie en innovatie, engineering en installatie, materialen, onderdelen en gereedschappen, assetmanagement, software en energiebeheer. Main Industry is het platform voor de maakindustie in Noord-Nederland.

9 november 2017 Philips, Drachten www.imaintain.info/wcm-regiolinqs WCM Regiolinqs/Masters of Industry: Verbeteren start vandaag Maintenance manager Binnen Visser (Philips) en Henk Akkermans (World Class Maintenance) maken duidelijk dat verbeteren en

innoveren niet moeilijk hoeft te zijn. Zij maken duidelijk dat het belangrijk is om de gehele keten hierbij te betrekken en om te focussen op innovatie-prioriteiten. Philips Drachten is doorlopend aan het innoveren en dat kunnen deelnemers zelf zien tijdens de rondleiding door de fabriek.

15 en 16 november 2017 NH Conference Centre Koningshof, Veldhoven www.precisiebeurs.nl Precisiebeurs 2017 De zeventiende editie van de Precisiebeurs vindt plaats op 15 en 16 november 2017 in de Brainport regio Eindhoven en richt zich op precisietechnologie van micron tot nanometergebied. Speciale aandacht is er dit jaar voor additive manufacturing en toepassingen in health tech, lucht- en ruimtevaart.

28 november 2017 Holiday Inn, Amsterdam www.havenconferentie.nl Nationale Havenconferentie Tijdens deze derde editie wordt met experts en ervaringsdeskundigen van buiten en binnen de havens ingegaan op de volgende thema’s: Congestie in havens, efficiënt achterlandtransport, digitalisering en verduurzaming havens als CO2-reductie. Met sprekers van onder andere Tata Steel, Avantium, Port of Amsterdam.

December

12 december 2017 FME, Zoetermeer www.utilities.nl/inschrijfpagina/jaarcongres2017/ Industrie & Energie: Versnellen Het gaat allemaal nog te langzaam. Willen we de klimaatdoelstellingen van Parijs halen dan is versnelling noodzakelijk. Wie wil versnellen, moet innovatie een kans te geven en de kracht van de keten benutten. Nieuwe businessmodellen, circulaire systemen en transparante samewerking maken versnelling mogelijk. Industrielinqs pers en platform, het Utilities platform en FME Cluster Energy willen tijdens het congres ‘Industrie & Energie 2017’ de knelpunten benoemen. En wat zijn inspirerende voorbeelden op het snijvlak van technische en sociale innovatie?

12-14 december 2017 Evenementenhal Hardenberg www.evenementenhal.nl/elektro Elektro Vakbeurs 2017 Nieuw tijdens de beurs zijn de inspiratiepleinen. Hierop staan vier actuele thema’s centraal: ‘Living’, ‘Security’, ‘Industry’ en ‘Energy’. Het plein ‘Industry’ richt zich op exposanten die hun doelgroep willen informeren over de nieuwste ontwikkelingen betreft automatisering, optimalisatie, digitalisering van apparaten en productiemiddelen. In de transitie naar een volledig duurzame en schone energievoorziening speelt opslag van energie, energieopwekking en energiebesparing een steeds grotere rol. Op het ‘Energy’-plein laten exposanten hiervoor de oplossingen zien.

09 17 iMaintain

IMA09 F Agenda.indd 42

17-10-17 16:45

REGISTREER U NU ALS BEZOEKER: REGISTREER U NU ALS BEZOEKER: WWW.MAININDUSTRY.NL WWW.MAININDUSTRY.NL

VAKBEURSMAAKINDUSTRIE MAAKINDUSTRIENOORD-NEDERLAND NOORD-NEDERLAND VAKBEURS

POWERED POWERED BY: BY:

Vakbeurs voor smart industry en maintenance Vakbeurs voor smart industry en maintenance Hier ziet u de nieuwste trends op gebied industrie Hier ziet u de nieuwste trends op hethet gebied vanvan industrie technologie en innovatie, engineering en installatie, 4.0,4.0, technologie en innovatie, engineering en installatie, materialen, onderdelen en gereedschappen, software, materialen, onderdelen en gereedschappen, software, assetmanagement ergiebeheer. Main Industry is hĂŠt assetmanagement en en ergiebeheer. Main Industry is hĂŠt platform voor de maakindustie in Noord-Nederland. platform voor de maakindustie in Noord-Nederland. EenEen inspirerende ontmoetingsplek waar kennis wordt inspirerende ontmoetingsplek waar kennis wordt uit-uitgewisseld, nieuwe contacten gelegd worden en gewisseld, nieuwe contacten gelegd worden en allealle sectorgerelateerde ontwikkelingen elkaar gedeeld sectorgerelateerde ontwikkelingen metmet elkaar gedeeld worden. Ook kunt u deelnemen aan interessante kennisworden. Ook kunt u deelnemen aan interessante kennissessies of wokshops. U komt toch ook? sessies of wokshops. U komt toch ook?

Openingstijden en entree Openingstijden en entree Woensdag 8 en donderdag 9 november 2017. Woensdag 8 en donderdag 9 november 2017. Beide dagen open 10.00 18.00 Beide dagen open vanvan 10.00 tot tot 18.00 uur.uur.

Bestel tickets www.mainindustry.nl Bestel uwuw tickets via via www.mainindustry.nl Locatie Locatie TT Hall Assen TT Hall Assen De Haar - Assen De Haar 11 -11 Assen richting Assen - afrit A28A28 richting Assen - afrit 31A31A

WWW.MAININDUSTRY.NL WWW.MAININDUSTRY.NL Organisatie: Organisatie:

IMA9 omslag los.indd 43

Management ExpoExpo Management Stobbenhorst T: 0546 546 820 Stobbenhorst 2 2 T: 0546 - 546- 820 NN Bornerbroek E: info@expo-management.nl E: info@expo-management.nl 76277627 NN Bornerbroek

www.expo-management.nl www.expo-management.nl

17-10-17 16:34 17-10-17 16:34 17-10-17 17:12

iMaintain Nr. 09 - 2017

Na het wereldwijde succes van VDM:

Tijd voor vernieuwing Wat is de toekomst van onze verouderende industrie, die niet vervangen kan worden, maar wel moet concurreren met jonge fabrieken uit opkomende landen? Het antwoord is Value Driven Maintenance & Asset Management, kortweg VDM XL. Wilt u weten wat VDM XL voor u kan betekenen? Bestel het nieuwe boek van Mark Haarman en Guy Delahay.

www.mainnovation.com

IMA09omslag A Voorplaat.indd IMA9 los.indd 441 adv XL iMaintain A4.indd 1

17-10-17 17:12 16-01-17 15:20