PET01-2021

Nr. 1 - 2021

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,50

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 1 - 2021

Veiligheid is voornamelijk mensenwerk • ‘Groei en innovatie motiveren teams’ • Groene energiecontracten verduurzamen procesindustrie • Thema: Veiligheid

PET1 omslag los.indd 1

03-02-21 10:41 10:45 03-02-21

Industriële Industriëleveiligheid veiligheid → → → → →

Brandwacht → Brandwacht Mangatwacht → Mangatwacht Gasmeetkundige → Gasmeetkundige (R-)DLP → (R-)DLP Reddingsteam → Reddingsteam besloten besloten ruimte ruimte

24/7 24/7 PARTNER PARTNER ININ VEILIGHEID! VEILIGHEID!

www.risksafety.nl www.risksafety.nl

020-4460665 020-4460665 of of 010-2004242 010-2004242

210128-RSH-Adv-A4-Petrochem.indd 210128-RSH-Adv-A4-Petrochem.indd 1 1 PET PET A Voorplaat.indd Aomslag Voorplaat.indd 2 2 PET1 los.indd

28-01-2021 28-01-2021 08:36 08:36 03-02-21 10:45

SISG19-2 SISG

IN DEZE EDITIE

10 VEILIGHEID IS VOORNAMELIJK MENSENWERK

28 THEMA: VEILIGHEID

DCMR-directeur Rosita Thé is geen voorstander van centralisatie van veiligheid- en milieutoezicht. Liever ziet ze betrokken maar strenge toezichthouders die met BRZO-bedrijven meedenken hoe ze veiliger kunnen werken. ‘Waar nodig moeten we de stok hanteren, maar als we de veiligheidscultuur in een bedrijf echt willen verbeteren, werkt de dialoog beter.’

Steeds meer horen we over de mogelijkheden van kunstmatige intelligentie en machine learning. Maar kunnen deze datagedreven technieken ook de procesindustrie helpen om onveilige situaties te voorkomen? Brightsite onderzoekt dat momenteel op het chemiepark Chemelot. Tijdens de European Industry and Energy Summit in december ontspon daar een interessant gesprek over in de livestream.

14 RLI: INVESTEER IN HOOFDTRANSPORTNET WATERSTOF De overheid moet vaart maken om een klimaatneutrale waterstofmarkt te helpen ontwikkelen. Volgens de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) hebben daarbij investeringen in infrastructuur en het stimuleren van de vraag naar CO2-vrije waterstof prioriteit.

16 GROENE ENERGIECONTRACTEN VERDUURZAMEN PROCESINDUSTRIE Ineos sloot onlangs zowel met RWE als Engie een zogenoemd power purchase agreement (PPA) af. Kunstmestproducent Yara deed hetzelfde met Ørsted. Hoewel de motivatie en achtergrond van de samenwerkingen verschillen, zijn het wel typische voorbeelden van hoe de industrie integreert met de energiewereld.

Hoe ver bedrijven daar in willen gaan, is met name afhankelijk van de flexibiliteit van de productieprocessen.

22 ‘GROEI EN INNOVATIE MOTIVEREN TEAMS’ Een van de doelen van Philippe Engels is om mensen in een veranderende en uitdagende industriële omgeving te begeleiden.

De plantmanager van Air Liquide in Rozenburg zit daarvoor op een uitstekende plek, midden in de haven van Rotterdam. Een groeiende omgeving waar hard wordt gewerkt aan de energietransitie. Air Liquide speelt daarin een grote rol op het gebied van waterstof.

EN VERDER Commentaar 5 Feiten en cijfers • Neptune Energy wil CO2 opslaan in lege gasvelden • Ineos stelt bouw PDH-fabriek Antwerpen uit • Itero bouwt demonstratiefabriek in Geleen • Sabic en Plastic Energy starten bouw fabriek voor chemische recycling plastic • Fins UPM wil mogelijk bioraffinaderij in Rotterdam bouwen 6 Plant One Rotterdam 20 Petrochem platform 26 Fotopagina • BASF Antwerpen 31 Projecten 32 Column • Henk Leegwater 46

PETROCHEM 1 - 2021 3

PET B Inhoud.indd 3

03-02-21 10:24

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Nummer 1 - 2021 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Gedempt Hamerkanaal 155, 1021 KP Amsterdam E-mail: redactie@industrielinqs.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen 020 3122 081 EINDREDACTIE: Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 REDACTIE: Dagmar Aarts 020 3122 084 David van Baarle VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, Henk Leegwater, Wim Soetaert, Jacqueline van Gool, Evi Husson LAY-OUT: BureauOMA, Doetinchem OMSLAGFOTO: Wim Raaijen ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Arthur Middendorp 070 3990 000 - arthur@jetvertising.nl TRAFFIC: Breg Schoen 020 3122 088 COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben 020 3122 085 DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Nederland/België € 186,- per jaar Introductieabonnement NL/BE met 25% korting € 139,- per jaar Overig buitenland € 216,50 Losse verkoopprijs € 23,50 Studentenabonnement € 43,Proefabonnement 3 mnd € 31,Meer informatie over de verschillende abonnementen vindt u via www.petrochem.nl/abonneren OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via 020 3122 088.

ISSN: 1380-6386 Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk:

Papier omslag:

PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

PET Advertenties.indd 4

03-02-21 10:25

COMMENTAAR

‘Het lijkt me essentieel om de eigen beoordeling van mensen voortdurend te blijven trainen.’

In de data geschreven Super interessant natuurlijk: Brightsite doet op Chemelot onderzoek naar de mogelijkheden om met kunstmatige intelligentie incidenten te voorkomen. En de eerste resultaten bij chemiebedrijf Anqore zijn hoopgevend. Tijdens de European Industry & Energy Summit 2020 hadden we daar in december een interessante talkshow over in de livestream. Uitgezonden vanuit Chemelot.

Het is vooral interessant omdat de eerste resultaten van het onderzoek hoopgevend zijn. Met een beperkt aantal historische gegevensbronnen waren voorspellingen te doen over het gedrag van installaties. Zo kondigde zich een incident - dat ook daadwerkelijk plaatshad - zich al een tijdje van tevoren aan. Dat stond dus niet in de sterren, maar in de data geschreven.

Alleen heb je om dat te ‘lezen’ krachtige computers nodig. Dat is sowieso het mooie van deze tijd. In een iPhone zit inmiddels meer rekencapaciteit dan in zogenoemde supercomputers van een kwart eeuw geleden. Natuurlijk vraagt het ook om slimme analytische programma’s die de juiste verbanden kunnen leggen. Causaliteiten die voor de mens op het oog niet zichtbaar zijn en zelfs niet na uitvoerige papieren analyses. Ook op dat vlak zijn er interessante ontwikkelingen.

Tot nu toe leert de industrie vooral achteraf van incidenten.

En ze hoopt met de nodige ervaring incidenten in de toekomst te voorkomen. Het vervelende is echter dat bijna geen ongeluk hetzelfde is. Dus het verleden zegt lang niet alles over de toekomst. De mogelijkheid om met heel veel beschikbare data risico’s te voorspellen kan dus een aardige stap voorwaarts zijn en de industrie weer significant veiliger maken.

Apple Carplay Toch lijkt me hier wel een bijsluiter op zijn plaats. Het is door de jaren heen duidelijk geworden dat de menselijke verantwoordelijkheid ook heel belangrijk is bij de veiligheidscultuur in de industrie. Te veel vertrouwen op machines kan ook een ongewenste afhankelijkheid creëren.

De avond voor de talkshow op Chemelot werd ik nog eens met de neus op de feiten gedrukt. Op de heenweg naar het

zuiden werkte de koppeling tussen mijn autocomputer en mijn iPhone niet. Oftewel, Apple Carplay deed zijn werk niet. Zo kon ik Google Maps niet openen. En toen merkte ik weer eens hoe afhankelijk ik ben geworden van routebegeleiding. Waar ik vroeger bepaalde bestemmingen eenvoudig en zonder enige hulp kon vinden, stuur ik tegenwoordig bijna bij elke rit op de routeplanner. Ook als ik er al meer dan vijf keer ben geweest.

Begrijp me niet verkeerd. Ik verlang niet per se terug naar de tijd dat je af en toe moest stoppen om het 100.000-stratenboek van Shell erbij te halen. Of die uitklapbare landkaarten. Die hadden wel hun charme, als je op vakantie ging. Voor zakelijk verkeer verlang ik daar zeker niet naar terug.

Extended Wel lijkt het me essentieel om de eigen beoordeling van mensen voortdurend te blijven trainen. Om je niet reddeloos verloren te voelen als de routebegeleiding het onverhoopt niet doet.

In de industrie lijkt het me van belang om operators te blijven trainen op bijzondere omstandigheden. Immers, ze kunnen incidenten dan lang niet altijd zien aankomen, maar ze kunnen in veel gevallen wel beter dan machines reageren op crises. Dit is ook regelmatig gebleken in het verleden.

Daarbij komt dat de gegevens waarop de computersystemen zich baseren bijvoorbeeld uit shift- en inspectierapporten komen. Door mensen ingevuld. Dus als zij een vergissing maken, wat menselijk is, kan de computer zich ook vergissen.

En dan is het belangrijk dat de mens in sommige situaties nog een second opinion kan geven.

Geweldig dat kunstmatige intelligentie de industrie veiliger kan maken. Daar kunnen we zeker hoopvol over zijn. Maar laten we onze eigen verantwoordelijkheid en intelligentie tegelijkertijd niet teveel extended maken.

Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via Twitter : @wimraaijen

PETROCHEM 1 - 2021 5

PET C Commentaar.indd 5

03-02-21 10:28

Nouryon Industrial Chemicals heeft een nieuwe naam: Nobian. Het is nog wel steeds een onderdeel van Nouryon, maar richt zich meer op basis­ chemie. Nouryon blijft zich richten op specialistische chemicaliën. De stap stelt de honderd procent dochteronderneming van Nouryon in staat om nog meer gerichte groeistrategieën te volgen. Specialty Chemicals heeft vestigingen in Rotterdam, Hengelo en Delfzijl. Zij vallen voortaan onder Nobian. Hoewel de productie van monochloorazijnzuur in Delfzijl wel binnen Nouryon blijft. In een persbericht laat Nobian weten verantwoordelijk te zijn voor de duurzame productie van zout, chloor, energie en utilities.

Scholt Energy zet een thermisch zoutbad bij VDL Weweler in als noodvermogen voor het Nederlandse elektriciteitsnetwerk. Het bad kan automatisch meer of minder elektriciteit verbruiken om te helpen vraag en aanbod op het net in balans te houden. VDL Weweler produceert in Apeldoorn onderdelen voor de truck-, trailer- en bedrijfswagenmarkt. In zijn fabriek heeft het bedrijf een thermisch zoutbad voor metaalbewerking. Het regelbare vermogen (energievraag) van dit industriële proces is vergelijkbaar met dat van zo’n duizend huishoudens. Scholt Energy verzorgt met haar toegang tot specifieke energiehandelsmarkten de vraagsturing voor dit proces. Het zoutbad is met software gekoppeld aan de markt voor noodvermogen van de landelijk netbeheerder in Nederland.

Covestro heeft de eerste levering duurzame benzeen ontvangen van Total. Het chemiebedrijf zet dit in als grondstof voor aniline, waarmee ze vervolgens MDI (difenylmethaandi-isocyanaat) produceert. Dit is de basis voor polyurethaan hardschuim, dat wordt gebruikt in bijvoorbeeld isolatiemateriaal. Het duurzame benzeen, ISCC Plus-gecertificeerd, is geproduceerd door het platform van Total Raffinage en Petrochemie in het Franse Normandië. Van daaruit is het vervoerd naar de Antwerpse vestiging van Covestro.

PETROCHEM 1 - 2021 6

PET D Feiten en cijfers.indd 6

FOTO: NEPTUNE ENERGY

FEITEN & CIJFERS NEPTUNE ENERGY WIL CO2 OPSLAAN IN LEGE GASVELDEN Neptune Energy gaat een haalbaarheidsonderzoek doen naar grootschalige CO2-opslag in het Nederlandse deel van de Noordzee. Het bedrijf wil 120 tot 150 miljoen ton CO2 opslaan in lege gasvelden.

De studie brengt de mogelijkheden in kaart om jaarlijks tussen vijf en acht miljoen ton CO2 op te slaan in de lege gasvelden in de licentiegebieden L10-A, L10-B en L10-E, die Neptune Energy exploiteerd. Hierdoor kan ze gebruik maken van bestaande infrastructuur voor de opslag van Co2. Als het project door gaat, wordt dit een van de grootste faciliteiten voor CO2-opslag (CCS) in het Nederlandse deel van de Noordzee. Met de hoeveelheid CO2 die hier kan worden opgeslagen, kan volgens Neptune ruim vijftig procent van de CO2-reductie worden gerealiseerd die de Nederlandse industrie zich tot doel heeft gesteld.

Neptune Energy beschikt al over ervaring met CO2-injectie. Gedurende 14 jaar is CO2 via het K12-B platform in het gasveld geherinjecteerd. Dit project werd uitgevoerd in nauwe samenwerking met TNO. INEOS STELT BOUW PDH-FABRIEK ANTWERPEN UIT Ineos stelt een deel van ProjectOne in Antwerpen uit en concentreert zich eerst op de bouw van een ethaankraker. Daarmee schuift de bouw van een PDH-unit (propaandehydrogenering) in de planning naar een later moment.

Volgens het oorspronkelijke plan wilde Ineos eerst de PDH-eenheid, ethaantank en bijhorende nutsvoorzieningen en logistieke installaties in de haven van Antwerpen realiseren. Pas daarna zou het concern beginnen aan de bouw van de ethaankraker en bijhorende infrastructuur.

De PDH-unit en de ethaankraker gaan respectievelijk propaan omzetten in propeen, en ethaan in etheen. Dit zijn grondstoffen voor de productie van diverse chemicaliën in verschillende vestigingen van Ineos in België en in Europa. De ethaantank is een tussenopslag voor de regionale verdeling van ethaan via schepen, maar zorgt ook voor de bevoorrading van de ethaankraker.

Het complexe project vergt een grote investering. Ineos heeft het totale project op vijf miljard euro geraamd. Een finale investeringsbeslissing volgt overigens nog als de front end engineering gereed is.

Intussen vordert de bouw van de PDH-fabriek van Borealis in Kallo gestaag. In december vorig jaar is de propeensplitter geïnstalleerd. Dit is de grote destillatiekolom waarin propaan wordt gescheiden van propeen. Het is een belangrijk onderdeel van de nieuwe fabriek en een nieuw element in de skyline van de locatie.

OFFSHORE PLATFORM NEPTUNE KRIJGT NOORSE ELEKTROLYZER Het Poshydon-project van Nexstep, de samenwerking tussen TNO, Nogepa en EBN, krijgt binnenkort een elektrolyzer van het Noorse Nel Hydrogen. De installatie komt op het Q13a-platform van Neptune Energy te staan. Het is de eerste stap in het onderzoek van offshore waterstofproductie met als uiteindelijk doel de aanlanding van windenergie via gasleidingen.

Nexstep denkt dat de aanlanding van de windenergie een stuk goedkoper kan. De gasinfrastructuur in de Noordzee, die de opbrengsten van de honderdvijftig offshore-productieplatforms aan land brengt, kan namelijk ook waterstof transporteren.

Het onderzoeksconsortium wil als eerste de offshore productie van waterstof onderzoeken. Daarvoor bestelde men een elektrolyzer bij het Noorse Nel Hydrogen. De installatie komt in een zeecontainer te staan en wordt geplaatst op het Q13a-platform van Neptune Energy op ongeveer dertien kilometer van de kust van Scheveningen. Het voordeel dit platform is dat deze al draait op groene stroom via een kabel die van het land komt. Het is dan redelijk eenvoudig om deze stroom te gebruiken om water te splitsen in waterstof en zuurstof. De pilot start naar schatting eind 2021.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

03-02-21 10:29

FOTO: ITERO

SABIC EN PLASTIC ENERGY STARTEN BOUW FABRIEK VOOR CHEMISCHE RECYCLING PLASTIC Sabic en Plastic Energy starten met de bouw van hun plasticrecyclingfabriek in Geleen.

Door middel van chemische recycling wordt een nieuwe grondstof geproduceerd die kan dienen als voeding voor de krakers van Sabic.

Plastic Energy ontwikkelde de pyrolysetechniek om laagwaardige, gemengde en gebruikte plastics, die anders bestemd zijn voor verbranding of storting, om te zetten in een nieuwe grondstof, Tacoil genaamd.

Sabic gaat Tacoil gebruiken in haar productieproces als alternatief voor traditionele fossiele materialen. Zo kan ze nieuwe circulaire polymeren produceren die qua eigenschappen identiek zijn aan de bestaande polymeren.

De fabriek bestaat uit een unit, waarvoor momenteel de engineering en constructiefase bezig zijn. Naar verwachting wordt deze unit in de tweede helft van 2022 in bedrijf genomen.

FINS UPM WIL MOGELIJK BIORAFFINADERIJ IN ROTTERDAM BOUWEN Het Finse UPM heeft groeiplannen voor biobrandstof en start met de eerste engineeringsfase voor een geavanceerde bioraffinaderij. Deze krijgt een capaciteit van 500.000 ton hooogwaardige hernieuwbare brandstoffen. UPM ziet Rotterdam als mogelijke plek voor de nieuwe raffinaderij.

UPM is een Fins bedrijf dat van reststromen hernieuwbare materialen maakt. De producten uit de geplande bioraffinaderij kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt als duurzame vliegtuigbrandstof. Grondstof voor de raffinaderij zijn houtige biomassa en duurzaam vloeibaar afval en andere restgrondstoffen.

Het bedrijf doet nu een engineeringstudie om de businesscase op te stellen, technologie te selecteren en kijken welke investeringen nodig zijn. Ook kijkt UPM of ze groene waterstof kan gebruiken in de raffinaderij.

Daarnaast onderzoekt ze waar de fabriek kan komen te staan. Daarvoor heeft het bedrijf Rotterdam en Kotka (Finland) op het oog. De verwachting is dat de engineeringfase voor de nieuwe bioraffinaderij een jaar duurt.

Van de ontwikkeling van microbiële stammen tot grootschalige industriële procesoptimalisatie. DSM ziet brood in het toepassen van kunstmatige intelligentie bij bioproductie. Daarom steekt het bedrijf de komende vijf jaar 2,5 miljoen euro in een nieuw laboratorium, het Artificial Intelligence Lab for Biosciences. DSM wil de tijd verkorten die nu nodig is voor innovatiecycli, van prototype tot finetunen en vermarkten. Het bedrijf verwacht dat dit kan door biowetenschappen en digitale technologieën te integreren.

Het AI4B.io Lab is een gezamenlijk initiatief van DSM en TU Delft.

De Universiteit Maastricht start in september met een nieuwe bacheloropleiding ‘Circular Engineering’. Deze opleiding zorgt voor een nieuw soort ingenieur die over diverse disciplines heen kan kijken, rekening houdt met de footprint van materialen en naast technologie ook gevoel voor maatschappelijke verhoudingen heeft.

De circulaire ingenieurs hebben de kennis en vaardigheden om producten, processen en diensten te ontwerpen, ontwikkelen en optimaliseren om de circulariteit voor een duurzame samenleving en industrie te bevorderen. Dit type engineer denkt multidisciplinair en is in staat om de kloof tussen verschillende disciplines te overbruggen.

FOTO: PIXABAY

FOTO: SABIC

ITERO BOUWT DEMONSTRATIEFABRIEK IN GELEEN Het Britse Itero bouwt een demonstratiefabriek voor het recyclen van plastic afval in Sittard-Geleen. De fabriek moet in 2023 draaien op de Brightlands Chemelot Campus.

Het gaat om een totale investering van 25 miljoen euro.

Itero, opgericht in 2010, kan met haar gepatenteerde technologie moeilijk te recyclen plastic afval omzetten in een grondstof voor nieuwe plastics. De installatie maakt gebruik van pyrolyse waarbij heel weinig CO2 en afvalmateriaal vrijkomt. De voorbereidingen voor de demonstratiefabriek starten dit jaar, in 2022 vindt de oplevering plaats en in 2023 moet deze operationeel zijn. Intussen werkt Itero in Londen aan verdere optimalisatie van haar productieproces met behulp van haar eigen R&D-faciliteit.

De demonstratiefabriek heeft een capaciteit van 27 ton gemengd en vervuild plastic en krijgt een plek aan de noordzijde van de Brightlands Chemelot Campus. De eerste installatie is een enkele module. Voor toekomstige fabrieken kunnen meerdere modules naast elkaar worden gezet worden. Voor de langere termijn onderzoekt Itero de mogelijkheden om in de regio meerdere installaties op te zetten.

Om samen te kunnen werken aan elektrificatie-technologieën opent 10 februari het Fieldlab Industrial Electrification. Partners Port of Rotterdam, InnovationQuarter, TNO, Deltalinqs en FME hebben de krachten gebundeld binnen dit fieldlab. Om elektrificatie-technologieën verder te brengen, dient het op grote schaal en in de gewenste toepassing getest te worden. Alleen dan willen investeerders en eindgebruikers investeren in ontwikkeling, demonstratie of implementatie. Het fieldlab moet daarbij helpen. Het is een open innovatielocatie waar power-to-X technologieën op grote schaal kunnen worden doorontwikkeld en getest met regionale industriepartners.

PETROCHEM 1 - 2021 7

PET D Feiten en cijfers.indd 7

03-02-21 10:29

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees........................................................ 44 Boels Verhuur.................................................... 8 Boplan.............................................................. 30 Hi-Force Nederland........................................... 4 Indaver............................................................. 18 Indu-Tools........................................................ 42 Market review................................................. 44 OMV Gas Marketing Trading & Finance.......... 8 Petrochem platform............................ 24, 26, 27 Risk Safety Holland........................................... 2 SIS GmbH........................................................ 47

Bij OMV GAS gaan flexibiliteit en exceptionele service samen met de internationale kennis en financiĂŤle kracht van de OMV Group. Wij leveren aardgasoplossingen op maat aan grote Europese klanten en distributeurs. Onze flexibele prijs- en leveringsconcepten evenals gedetailleerde kennis van de markt zorgen ervoor dat onze producten perfect aansluiten op uw specifieke behoeften. Neem contact met ons op als u wilt weten hoe onze aardgasoplossingen uw bedrijf kunnen ondersteunen: www.omv-gas.nl

Van der Linden & Veldhuis............................. 48 210x297_omv_gas_nl_0219_rz.indd 1

PET Advertenties.indd 8

27.02.19 13:11

03-02-21 10:25

INEOS GAAT VOOR GROENE STROOM IN ZEE MET RWE Ineos is een stroomafnameovereenkomst aangegaan met RWE voor de aankoop van offshore windenergie in België. Het chemiebedrijf krijgt vanaf volgend jaar groene stroom van het Northwester2 windpark in de Belgische Noordzee.

Het contract loopt tien jaar en start in 2021. RWE voorziet Ineos van groene stroom met een capaciteit van 56 MW (198 GWh op jaarbasis). De overeenkomst is goed voor circa 25 procent afname van de hernieuwbare stroom van Northwester2. Het vermindert de CO2-voetafdruk van Ineos in België met 745.000 ton over de volledige looptijd van het contract. Dit is te vergelijken met het van de weg halen van 65.000 personenauto’s elk jaar.

Het is het tweede contract in hernieuwbare energie voor Ineos. In september kondigde ze een overeenkomst met Engie aan. Samen verlagen de deals de koolstofafdruk van Ineos in België met bijna twee miljoen ton.

MICRO-ORGANISMEN MAKEN METHAAN VAN CO2 UIT KALKOVEN Drie partners bundelen hun krachten voor het afvangen en hergebruiken van CO2 in Wallonië. Zij gaan CO2 uit een nieuw type kalkoven combineren met groene waterstof om er methaan van te maken. Daarbij maken ze gebruik van micro-organismen.

De drie partners – Carmeuse, Engie en John Cockerill – integreren reeds beschikbare maar ook nieuwe technologieën. Carmeuse is verantwoordelijk voor de bouw, de ingebruikname en de exploitatie van de innovatieve kalkoven. Het nieuwe eraan is dat deze een geconcentreerde CO2-stroom mogelijk maakt. De stroom omvat zowel de CO2 uit de stookovens als de CO2 die vrijkomt bij de omzetting van kalksteen in kalk, uit het proces dus.

John Cockerill is verantwoordelijk voor het ontwerp, de engineering en het in bedrijf nemen van de elektrolyse-installatie. Deze krijgt een capaciteit van 75 megawatt en wordt gebouwd op een site van Engie in de regio van Charleroi. Engie op haar beurt is verantwoordelijk voor de bouw en exploitatie van de elektrolyse-eenheid. En via dochter Storengy ook voor de bouw en de exploitatie van het methanatie-proces.

De technologie voor dit laatste proces is van Electrochaea. Dit bedrijf gebruikt micro-organismen, archaea, om kooldioxide samen met waterstof om te zetten in methaan. Electrochaea heeft al meerdere pilots gedaan en er draaien al demofabrieken op industriële schaal, in de Verenigde Staten, Zwitserland en Denemarken.

Volgens de initiatiefnemers kan het project resulteren in een reductie van meer dan 900.000 ton CO2-uitstoot gedurende de eerste tien jaar. De totale investeringskosten voor het project schatten ze in op meer dan 150 miljoen euro. Als de uitvoering van het project in 2022 van start kan gaan, kunnen de installaties in 2025 operationeel zijn.

BRENT RUWE OLIEKOERS 57,0 55,3

FOTO: RWE

FEITEN & CIJFERS

De import van waterstof in België is technisch en economisch haalbaar.

Dat blijkt uit een haalbaarheidsstudie van de waterstofimportcoalitie, die uit industriële partijen en publieke stakeholders bestaat. Zij willen nu pilotprojecten opstarten voor de levering van duurzame energie aan de Belgische industrie door middel van groene moleculen uit landen waar wind en zon in overvloed beschikbaar zijn.

Het Duitse Siemens Gamesa en Siemens Energy investeren samen 120 miljoen euro om een elektrolyzer te ontwikkelen die volledig is geïntegreerd in een offshore-windmolen.

Op die manier kan op zee direct groene waterstof worden gemaakt.

Over een periode van vijf jaar investeert Siemens Gamesa en Siemens Energy 40 miljoen euro in de ontwikkelingen. Siemens Gamesa past de krachtigste turbine ter wereld, de SG14-222 DD offshore windturbine, aan om een elektrolysesysteem naadloos te integreren. Siemens Energy ontwikkelt een nieuw elektrolyseproduct om niet alleen tegemoet te komen aan de behoeften van de ruwe maritieme offshore-omgeving en om in perfecte harmonie te zijn met de windturbine, maar ook om een nieuwe competitieve benchmark voor groene waterstof te creëren.

De elektrolyzer komt aan de basis van de windturbine te staan. De ontwikkelingen van de twee bedrijven dienen als proeftuin voor het realiseren van grootschalige kostenefficiënte waterstofproductie. Voor het project krijgen de bedrijven waarschijnlijk subsidie van de Duitse overheid.

53,6

PERSONALIA

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

51,9 50,2 48,5 46,8 45,1 43,4 41,7 40,0 10 11 12 13 16 17 18 19 20 23 24 25 26 27 30

November 2020

1 2 3 4 7 8 9 10 11 14 15 16 17 18 21 22 23 24 28 29 30 31 4 5 6 7 8 11 12 13 14 15 18 19 20 21

December 2020

Dutch Glycerin Refinery heeft een nieuwe plantmanager op ChemiePark Delfzijl. Peter Hol (49) was vanaf eind 2013 logistiek manager bij BioMCN en na de opsplitsing bij Dutch Glycerin Refinery.

Hij wil de fabriek in de komende drie jaar opschalen naar de maximale capaciteit van 160.000 ton glycerine. Moederorganisatie Musim Mas onderzoekt daarvoor de mogelijkheden.

Januari 2020

PETROCHEM 1 - 2021 9

PET D Feiten en cijfers.indd 9

03-02-21 10:29

INTERVIEW

Veiligheid is voornamelijk mensenwerk

PETROCHEM 1 - 2021 10

PET O Interview.indd 10

03-02-21 10:30

DCMR-directeur Rosita Thé is geen voorstander van centralisatie van veiligheid- en milieutoezicht.

Liever ziet ze betrokken maar strenge toezichthouders die met BRZO-bedrijven meedenken hoe ze veiliger kunnen werken. ‘Waar nodig moeten we de stok hanteren, maar als we de veiligheidscultuur in een bedrijf echt willen verbeteren, werkt de dialoog beter.’

David van Baarle

FOTO’S: ERIC DE VRIES

In de vijftig jaar dat de DCMR Milieudienst Rijnmond bestaat, is de wereld behoorlijk veranderd. Veel assets van de bedrijven in het gebied hebben inmiddels een vergelijkbare leeftijd en in die periode is ook veel nieuwe bedrijvigheid en technologie ontstaan. Waarmee risicobeheersing een andere focus krijgt en moet meebewegen met zowel ageing als innovatie.

Alweer bijna tien jaar geleden moest de vergunningverlener, toezichthouder en handhaver zichzelf opnieuw uitvinden. De tekortkomingen en near misses bij tankopslagbedrijf Odfjell riepen Kamervragen op en leidden zelfs tot een evaluatie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV). Die trok harde conclusies die neerkwamen op onvoldoende aandacht voor milieu en veiligheid bij het bedrijf, zowel bij het management als bij de Raad van Commissarissen. Ook wees de raad nadrukkelijk op tekortkomingen bij de inspectiediensten, zowel op het vlak van werkwijzen als samenwerking.

Onafhankelijk Voor DCMR-directeur Rosita Thé is het Odfjell-dossier vooral een les uit het verleden. Haar carrière bij DCMR startte vijf jaar geleden. ‘Toch merk ik dat het O-woord hier nog erg gevoelig ligt’, zegt Thé. ‘De conclusies uit het rapport van de OvV veroorzaakten destijds een schokgolf door de organisatie.

Men werkte en werkt hier nog steeds met de grootste inzet om de veiligheid te borgen en het milieu in het Rijnmondgebied te beschermen. Dat daar fouten in kunnen worden gemaakt, is menselijk. Je moet er natuurlijk wel van leren. De aanbevelingen uit het rapport zijn dan ook allemaal overgenomen en in de organisatie ingebed.’

Veel van de aanbevelingen van de Onderzoeksraad hadden te maken met de samenhang tussen vergunningverlening, toezicht en handhaving en vooral het belang van onafhankelijkheid in het inspectiewerk. Men trok de analogie van de slager die zijn eigen vlees keurt door en stelde voor vergunningverlening PETROCHEM 1 - 2021 11

PET O Interview.indd 11

03-02-21 10:30

INTERVIEW enerzijds en handhaving en toezicht anderzijds te scheiden.

Thé: ‘Nu hebben we twee aparte afdelingen met twee aparte bestuurders om alle schijn van belangenverstrengeling te voorkomen. Ook de samenwerking tussen de inspectiediensten, een van de andere aanbevelingen uit het rapport, is inmiddels een stuk verbeterd. DCMR is tenslotte niet de enige partij die de industriële veiligheid controleert. De Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond en de Inspectiedienst van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid houden op hun beurt toezicht op de brandveiligheid en arbeidsomstandigheden. De diensten stemmen weer af met het openbaar ministerie om ook de strafrechtelijke handhaving te betrekken bij de zogenaamde BRZO+ samenwerking. Om het lijstje compleet te maken zitten ook Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), de waterschappen en Staatstoezicht op de Mijnen in het overleg­orgaan.’

Het is niet geheel toevallig dat Thé ook voorzitter is van de landelijke samenwerking. De grootste milieudienst van het land heeft de meeste BRZO-bedrijven in zijn portfolio. ‘De concentratie

chemiebedrijven is zeer hoog in het Rotterdam-Rijnmondgebied. Inmiddels is DCMR bovendien verantwoordelijk voor het toezicht op de Zeeuwse industrie. Die stap vloeit voort uit de verbeterplannen naar aanleiding van het OvV-onderzoek. Na Odfjell is namelijk afgesproken dat het toezicht op de risico­ bedrijven wordt geconcentreerd bij zes gespecialiseerde inspectiediensten.’

Decentraal Ook de vorig jaar in het leven geroepen Commissie van Aartsen werpt zich inmiddels op verbetering van het vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH)-stelsel. De commissie kreeg van staatssecretaris van Milieu Stientje van Veldhoven de opdracht te adviseren over versterking van milieutoezicht en -handhaving. Van Veldhoven wil met name weten hoe de onafhankelijkheid en deskundigheid van toezichthouders, in het bijzonder omgevingsdiensten, kan worden versterkt. Ook wil de staatssecretaris weten hoe het stelsel van handhaving en toezicht eenvoudiger, effectiever en transparanter kan.

Thé zegt niet dat er niks te verbeteren valt, maar waarschuwt ervoor om het

Rosita Thé (DCMR): ‘Het is een beetje een achterhaalde gedachte om alles centraal te willen uitvoeren.’

stelsel weer helemaal om te gooien.

‘Het is ook een beetje een achterhaalde gedachte om alles centraal te willen uitvoeren. Kijk maar wat er nu gebeurt bij de Belastingdienst. Daar is de menselijke maat verdwenen door ogenschijnlijk gelijkwaardige zaken op één hoop te gooien.’ Thé pleit er dan ook voor om vanuit het opgebouwde stelsel van omgevingsdiensten nu verder te bouwen en de samenwerking en kwaliteit verder te versterken.

‘De uitvoering van het toezicht van de BRZO-bedrijven is nu veel beter dan ten tijde van Odfjell en bijvoorbeeld Chemiepack. Bij de grote dossiers trekken de toezichthouders gezamenlijk op en zetten hun specifieke expertise in om bedrijven te controleren en ondersteunen. De voorbeelden waar de OvV destijds zijn advies op baseerde, zijn inmiddels ook achterhaald. Daar hebben we nu talloze voorbeelden voor terug van bedrijven die snelle sprongen maken en open en transparant samenwerken.

Incidenten op het gebied van veiligheid en milieu hebben doorgaans te maken met menselijke fouten. Wil je die fouten in de toekomst voorkomen, dan zit de oplossing ook vaak bij die mensen.’

Advies De veiligheidscultuur van bedrijven is volgens Thé niet altijd in getallen uit te drukken. ‘Onze inspecteurs komen regelmatig over de vloer bij bedrijven en doorzien, dankzij jaren van ervaring, snel hoe veiligheid is geborgd. Dat zie je bijvoorbeeld al bij het melden van incidenten. Sommige bedrijven melden zelfs de kleinste incidenten en bellen gelijk terug als we informatie nodig hebben.

De bedrijven met een goed doorwrochte veiligheidscultuur belonen vaak ook mensen die near misses melden. Liever drie keer voor niets ingegrepen dan een keer een incident, redeneren ze. Er zijn zelfs bedrijven die intern strengere normen hanteren dan de wet voorschrijft.

Uiteraard moeten wij nog steeds controleren of ze ook daadwerkelijk aan de zelf opgelegde normen voldoen. Maar alleen de stok hanteren als het fout gaat, werkt niet. Zo is onze ervaring.’

Naast toezichthouden is DCMR ook veel bezig met advisering over vergunningverlening. ‘Het invullen van zo’n aanvraag is niet eenvoudig en bedrijven

PETROCHEM 1 - 2021 12

PET O Interview.indd 12

03-02-21 10:30

worstelen vaak met hoofd- en bijzaken.

Door vooraf voorlichting te geven ontlasten we niet alleen de bedrijven, maar zijn we er ook zeker van dat ze hun tijd kunnen steken in de zaken die bijdragen aan de veiligheid. Het doel is tenslotte niet het op orde hebben van de papieren, maar het borgen van de veiligheid.’

Toezichtlast Intussen merkt Thé dat de burger een stuk kritischer is geworden en risico’s anders inschat dan een aantal jaren geleden. ‘Dat is ook niet vreemd. We delen een klein gebied met miljoenen mensen.

Het is soms ook best wonderlijk hoe dicht mensen op de industrie wonen.

Vroeger hoorde je uit die omliggende dorpen minder klachten vandaan komen omdat de meeste mensen bij diezelfde industrie werkten. Dat is inmiddels wel veranderd.’

Mensen stellen terecht vragen als er stoffen als PFAS of andere zeer zorgwekkende stoffen in het milieu terechtkomen. ‘Binnen BRZO+ hebben we een gremium gevonden waar we dit soort informatie kunnen uitwisselen om er gezamenlijk van te leren. De industrie werkt op zijn beurt meer samen met wetenschappers en overheden in Safety Delta Nederland. Al bij de oprichting drongen we er op aan om ook bij de besprekingen aan tafel te komen. Anders loop je het risico dat de partijen allemaal mooie plannen bedenken en dat de overheden dan moeten zeggen: dat kan helemaal niet. Dan denken we liever van tevoren mee om er zeker van te zijn dat we in lijn liggen.’

Transparantie Tegelijkertijd ziet de industrie ook steeds meer op zich afkomen. Bedrijven geven aan te zuchten onder de toezichtlast en vragen wat ze zelf kunnen doen om het vertrouwen te winnen. Thé gaat daar gedeeltelijk in mee. ‘Het huidige tijdsgewricht is best complex voor BRZO­ bedrijven. Naast verscherpte wetgeving, bijvoorbeeld rondom zeer zorgwekkende stoffen, vraagt de maatschappij ook of ze hun CO2-uitstoot wil beperken en circulaire processen inricht. Wij begrijpen ook wel dat het voor bedrijven lastig is al die bordjes draaiende te houden. We horen dan ook nog wel eens de wens om een met de luchtvaart vergelijkbaar

Rosita Thé (DCMR): ‘Wij begrijpen dat het voor bedrijven lastig is al die bordjes draaiende te houden.’ toezicht in te richten. Wat ze niet moeten vergeten is dat het jarenlang overleg en opbouwen van vertrouwen vergde voor ILT en de luchtvaart tot een just culture kwam. Een groot deel van het opgebouwde vertrouwen is gebaseerd op transparantie. En dat zie ik nog niet altijd terug bij de chemische industrie.

We snappen ook wel dat bedrijven soms hun intellectueel eigendom moeten beschermen. Maar waar het om gevaarlijke stoffen en processen gaat, moeten ze in onze ogen meer openheid van zaken geven.’

Andersom geldt dat volgens Thé overigens ook. ‘Wij moeten ook onze processen transparant en openbaar toegankelijk maken. Daar zijn we mee bezig met het inrichten van altijd actuele digitale vergunningen. In de toekomst moeten bedrijven alle uitstaande vergunningen op één plek kunnen inzien. In het meest

ideale geval kunnen bedrijven daar ook zelf hun eigen vergunningen aanvragen.

Dan hoeven wij alleen te kijken of ze dat goed hebben gedaan.’

Een goed voorbeeld van de toenemende transparantie vond Thé bij kunststofproducent Ducor. Toen de Plastic Soup Foundation plastic korrels vond in de Londenhaven, trok ze aan de bel bij DCMR. ‘Ducor heeft direct het boetekleed aangetrokken en actie ondernomen om de korrels op te ruimen en spills in de toekomst te voorkomen. Ook buiten haar eigen bedrijfsgrenzen. Doordat het bedrijf zo open en transparant was, kon DCMR samen met de gemeente Rotterdam en Ducor optrekken om het probleem bij de wortel aan te pakken.

Dit soort acties dragen meer bij aan het opbouwen van vertrouwen dan het tekenen van convenanten. Al is dat natuurlijk een begin.’ ■ PETROCHEM 1 - 2021 13

PET O Interview.indd 13

03-02-21 10:30

ONDERZOEK

RLI: Investeer in hoofd­ transportnet waterstof De overheid moet vaart maken om een klimaatneutrale waterstofmarkt te helpen ontwikkelen. Volgens de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (RLI) hebben daarbij investeringen in infrastructuur en het stimuleren van de vraag naar CO2-vrije waterstof prioriteit.

Dagmar Aarts

Zeker voor de industrie is de ontwikkeling van een waterstofmarkt belangrijk om de klimaatdoelen te kunnen halen.

Er zijn geen alternatieven om hogetemperatuurwarmte klimaatneutraal te maken zonder waterstof. Daarnaast is waterstof een belangrijke chemische bouwsteen. Het aandeel van waterstof in een nieuw klimaatneutraal energie- en grondstoffensysteem is mede daardoor aanzienlijk. In scenario’s wordt gemiddeld gesproken van een waterstofaandeel in de energiebehoefte die minimaal tussen de 15 en 25 procent ligt.

Op dit moment is de productie en het gebruik van CO2-vrije waterstof volstrekt onvoldoende, stelt de RLI in zijn advies Waterstof, de ontbrekende schakel. De infrastructuur voor het transport, de distributie en de opslag zijn nog niet gereed en de kostprijs van klimaatneutrale waterstof is hoger dan die van waterstof geproduceerd uit aardgas. Er is haast bij om dat te veranderen.

Infrastructuur De kern van het advies van de raad is dan ook om te investeren in een hoofdtransportnet. ‘Zorg dat waterstof kan worden vervoerd en dat er mogelijkheden voor een markt ontstaan’, zei Pallas Agterberg, voorzitter van de raadscommissie, tijdens de overhandiging van het advies aan het kabinet.

WAT STAAT ER IN HET KLIMAATAKKOORD? In het klimaatakkoord van Parijs hebben 197 landen afgesproken dat de CO2-uitstoot in 2050 is teruggebracht met 95 procent ten opzichte van 1990, met als tussenstap een reductie van 49 procent in 2030. De Europese Commissie heeft het CO2-reductiedoel voor 2030 in september 2020 verder aangescherpt naar 55 procent. Om deze klimaatdoelen te halen is, een transitie nodig naar een klimaat­ neutraal energie- en grondstoffensysteem.

Anton van Beek, president-directeur Dow Benelux, is het daar helemaal mee eens. Hij was gevraagd om commentaar te geven op het advies tijdens de presentatie. ‘De infrastructuur is een no regret, kijk maar naar olie en gas. Dat is een wereldwijde markt, waar wereldwijd partijen in handelen. Wij moeten samen met België, Duitsland en Frankrijk een ondergrondse structuur maken om waterstof te kunnen verhandelen.’

Aardgasnetwerk Met wij bedoelt Van Beek niet alleen de industrie. Samenwerking tussen industrie, netbeheerders en overheid is nodig om dit voor elkaar te krijgen. Zo voorkom je dat netbeheerders en industrie op elkaars plannen gaan wachten. ‘Dat kipei-probleem is enorm lastig. Dat moeten we met zijn allen doorbreken.’

De raad geeft in het advies aan dat de kosten van een landelijk dekkende infrastructuur voor transport en distributie van waterstof relatief laag zijn. Er ligt immers al een aardgasnetwerk dat kan worden benut voor waterstoftransport.

De benodigde overheidsinvesteringen zijn daarom beperkt volgens de raad.

Niet alleen voor de infrastructuur moet er worden samengewerkt volgens Van Beek, maar ook voor andere investeringen op het gebied van waterstof. ‘De vraag is vaak waarom er niet in waterstof wordt geïnvesteerd. Het antwoord is vaak omdat de businesscase er niet is. De sense of urgency ontbreekt, terwijl 2050 maar drie investeringscycli weg is. Daarom moeten overheid, bedrijfsleven en de investment community samenwerken.’

Competitief Het sluit aan bij een andere kernboodschap uit het advies: zorg voor vraag­ stimulering. Daarvoor is het nodig om

PETROCHEM 1 - 2021 14

PET R Waterstof.indd 14

03-02-21 10:30

FOTO: PIXABAY

klimaatneutrale waterstof concurrerend te laten zijn met fossiele brand- en grondstoffen. Daar moet de overheid actief beleid op inzetten. Agterberg: ‘Er bestaat al een ETS-aanpak (prijs voor emissierechten, red.), die moet worden verbreed met niet-ETS gerelateerde maatregelen.’ Denk daarbij aan bijmengverplichtingen en fiscale stimulering. De raad adviseert het kabinet om samen met Europa op te trekken en de economische condities voor een klimaatneutrale waterstofmarkt snel te verbeteren. ‘Als er vraag is, kan het aanbod zich ontwikkelen.’

Op langere termijn is de verwachting dat de stijgende ETS-prijs in combinatie met de dalende kostprijs van klimaatneutrale waterstof voldoende stimulans biedt om klimaatneutrale waterstof concurrerend te maken. De andere maatregelen zijn daarom tijdelijk en moeten na 2030 opnieuw worden bekeken.

Om de prijs van waterstof omlaag te krijgen, is een open markt nodig stelt Van Beek. ‘Zorg dat het geen monopolie wordt van bepaalde netbeheerders.

Zorg dat je competitie krijgt. Als je een concurrerende markt met elkaar kunt

organiseren net als er voor olie, gas en elektra is, dan zie je dat partijen gaan proberen de kosten verder naar beneden te krijgen en ook hun marge competitief laten zijn.’

Ontwikkeling technologieën De raad adviseert verder om tijdens de ontwikkeling van een waterstofmarkt geen vormen van waterstofproductie uit te sluiten. Blauwe waterstof is bijvoorbeeld een belangrijke overgangstechnologie voor de komende vijftien tot twintig jaar. Ondertussen moet er wel worden doorgewerkt aan groene waterstof.

Daarom is het volgens de raad belangrijk dat de overheid financiële ondersteuning biedt aan (productie)technologieën die het ontstaan van een Nederlandse markt voor klimaatneutrale waterstoftechnologie bevorderen. Denk daarbij aan CCS, gecombineerde energieopwekking en waterstofproductie uit wind-op-zee, waterstofopslag in zoutcavernes en de productie van brandstoffen op basis van waterstof. De overheid zou de ontwikkeling van dit soort technologieën financieel moeten ondersteunen. Dit is mogelijk door middel van bijvoorbeeld contracts-

Blauwe waterstof is een belangrijke overgangstechnologie voor de komende vijftien tot twintig jaar.

for-difference, waarbij fabrikanten van producten die met deze relatief dure technologieën zijn gemaakt, het prijsverschil van de overheid terugkrijgen.

Strategisch Agterberg geeft tijdens de presentatie de overheid nog het advies om waterstof vanuit een strategisch perspectief te benaderen. Er is sprake van een groeiend mondiaal momentum. De hele wereld overweegt stappen te zetten op het gebied van waterstof. Alleen gebeurt er nog weinig, omdat wordt gewacht op zekerheid over de vraagontwikkeling en een afzetmarkt. Ook geopolitieke overwegingen spelen hierbij een rol. Landen die als eerste in beweging komen en in staat zijn een stabiele marktvraag naar klimaatneutrale waterstof te ontwikkelen, hebben voordeel bij het opbouwen van een concurrerende positie in de handel en bij het creëren van een vestigingsplaats voor nieuwe industrie.

Nederland heeft hier al een gunstige uitgangspositie voor. Agterberg: ‘Onze kracht is dat wij relevante kennis hebben, havens die import mogelijk maken en een bestaande gasinfrastructuur. Deze is zelfs al deels om te bouwen terwijl we nog bezig zijn met gas.’ Gunstig is ook dat de Nederlandse chemische industrie al met waterstof werkt, de Noordzee kansen biedt voor opwekking van duurzame elektriciteit en er goede mogelijkheden zijn voor CO2-afvang en opslag. ■ PETROCHEM 1 - 2021 15

PET R Waterstof.indd 15

03-02-21 10:30

ENERGIETRANSITIE

Groene energiecontracten verduurzamen procesindustrie Ineos sloot onlangs zowel met RWE als Engie een zogenoemd power purchase agreement (PPA) af. Kunstmestproducent Yara deed hetzelfde met Ørsted. Hoewel de motivatie en achtergrond van de samenwerkingen verschillen, zijn het wel typische voorbeelden van hoe de industrie integreert met de energiewereld.

Hoe ver bedrijven daar in willen gaan, is met name afhankelijk van de flexibiliteit van de productieprocessen. Maar dat het aandeel duurzame elektriciteit in de energiemix toeneemt, mag duidelijk zijn.

David van Baarle

De inzet van groene elektriciteit is een van de instrumenten van de zware industrie om haar CO2-uitstoot te verlagen.

Nu kan die elektriciteit worden ingezet om elektrische pompen of verlichting te voeden, maar nog interessanter wordt het als de stroom de inzet van (proces) gas kan vervangen. Steeds meer (petro) chemische bedrijven sluiten dan ook zogenaamde power purchase agreements (PPA’s) af met energiebedrijven. De PPA is een redelijk nieuw instrument dat de ontwikkeling, bouw en financiering van hernieuwbare energieprojecten ondersteunt. Traditionele PPA’s hebben doorgaans een looptijd van tien tot soms zelfs 35 jaar. In die jaren krijgt de klant vaak tegen een vaste prijs hernieuwbare energie. Veel leveranciers bieden daarbij nog extra diensten.

Groene ammoniak Ammoniak krijgt inmiddels al mythische proporties in de discussie rondom de overgang naar een koolstofemissieloze energievoorziening. Waar waterstof alleen vloeibaar wordt bij zeer lage temperaturen, is ammoniak dat bij kamertemperatuur. Ideaal om waterstof (en stikstof ) over grotere afstanden te transporteren. Het lijkt dan ook niet heel verwonderlijk dat een van de grootste kunstmestproducenten ter wereld een rol wil spelen in deze interessante markt.

Want kunstmest bestaat voornamelijk uit ammoniak: een anorganische verbinding van waterstof en stikstof, waarvan het deel waterstof nu nog uit aardgas wordt gewonnen. Het is echter ook mogelijk ammoniak te produceren door stikstof te laten hydrogeneren met groene waterstof. Op die manier zou in afgelegen gebieden geproduceerde groene waterstof eenvoudig via schepen kunnen worden getransporteerd.

Het Noorse bedrijf Yara vond een sterke bondgenoot in het Deense Ørsted dat steeds meer offshore windparken ontwikkelt. De samenwerking kan goed uitpakken voor beide bedrijven omdat Ørsted zeker is van een vaste afname van zijn windstroom. Yara op haar beurt bespaart honderdduizend ton CO2, wat het bedrijf emissierechten oplevert. Om de omzet van elektriciteit naar waterstof mogelijk te maken, investeren de bedrijven eerst in een honderd megawatt elektrolyzer. Daarmee kan Yara jaarlijks 75 duizend ton groene ammoniak produceren. Dat is nog maar tien procent van de totale capaciteit van de grootste ammoniakfabriek in Sluiskil. Voordat het zover is, moeten de bedrijven er nog wel zeker van zijn dat de subsidie en regelgeving voor waterstof in orde is. Maar als dat obstakel is genomen, verwacht men rond 2024/2025 operationeel te zijn. Ørsted staat momenteel op het punt het windpark op zee Borssele 1&2 in gebruik te nemen. Dit windpark is het op één na grootste ter wereld, gelegen voor de kust van Zeeland, vlakbij de fabriek van Yara in Sluiskil. De groene ammoniak wordt voorlopig nog ingezet bij de productie van groene meststoffen.

Daarmee kan de voedselketen verder CO2-neutraal worden gemaakt. In de toekomst kan de groene ammoniak mogelijk ook worden gebruikt voor klimaat-neutrale scheepsbrandstof.

Propaandehydrogenatie Ineos kan organische grondstoffen voorlopig niet vervangen, maar wel zorgen dat de productie ervan duurzaam verloopt. Het bedrijf tekende in 2016 een overeenkomst met de stad Antwerpen en de Vlaamse overheid voor de bouw van twee chemische installaties voor de productie van ethyleen en propyleen. Die

PETROCHEM 1 - 2021 16

PET S Windindustrie.indd 16

03-02-21 10:31

FOTO’S: ØRSTED

zouden medio 2025 in gebruik moeten worden genomen. Helaas gooit corona ook bij dit zogenaamde Project One roet in het eten. Met name de propaandehydrogenatie-eenheid wordt voorlopig vooruitgeschoven. Dat is jammer omdat deze kraker grotendeels op groene elektriciteit zou draaien. De ingekochte duurzame energie kan echter alsnog worden aangewend in de ethaankraker, die als eerste wordt gebouwd. De voor het proces benodigde waterstof is namelijk honderd procent groen.

Overigens zijn de contracten van zowel Engie als RWE al begin dit jaar ingegaan.

De stroom wordt voorlopig dan ook nog ingezet op de sites van Ineos in Zwijndrecht en Lillo. Ook daar bekijkt men de mogelijkheden voor elektrificatie en de inzet van waterstofgas in de productieprocessen of de warmtekrachtcentrale.

Engie levert de komende tien jaar stroom uit zijn Norther offshore windpark. De overeenkomst geldt voor een capaciteit van 84 megawatt. Het Franse bedrijf berekende al dat Ineos in die tien jaar

Offshore windenergie-leveranciers lijken de Nederlandse industrie steeds vaker te vinden bij het afsluiten van PPA’s.

meer dan één miljoen ton CO2-uitstoot vermijdt.

De overeenkomst van RWE geldt eveneens voor tien jaar. Het bedrijf verwacht jaarlijks 198 gigawattuur groene stroom te kunnen leveren van zijn Northwester 2-offshore windpark. De PPA vertegenwoordigt ongeveer 25 procent van de elektriciteit die Northwester 2 opwekt.

Dankzij de PPA vermindert Ineos de koolstofvoetafdruk in België met 745.000 ton CO2 tijdens de looptijd van de overeenkomst.

Trend De offshore windenergie-leveranciers lijken de Nederlandse industrie inmiddels steeds vaker te vinden bij het afsluiten van PPA’s. Zo kregen kregen AkzoNobel

Specialty Chemicals, DSM, Google en Philips in 2018 voor het eerst stroom van het windpark Bouwdokken. Een jaar later volgde de elektriciteit van windpark Krammer. In de twee jaren daarvoor tekenden de partijen de samenwerkingsovereenkomst voor de bouw van de twee windparken met een gezamenlijk vermogen van 140 megawatt.

Alle vier de bedrijven streven naar een honderd procent groene energievoorziening. Net als overigens 280 andere bedrijven die zich committeerden aan de Climate Group RE 100 doelstelling van honderd procent groene energie. Google en Philips hadden dat streven met deze investering al bereikt. Akzonobel, nu Nobian (was hiervoor Nouryon, red.) zat ongeveer op de helft.

PETROCHEM 1 - 2021 17

PET S Windindustrie.indd 17

03-02-21 10:31

Uw partner voor een veilig en duurzaam beheer van uw (petro)chemisch afval

On-site manpower

Innovatief webportaal met reporting

Kennis & expertise

Oplossing op maat borgt uw continuĂŻteit van afvoer

Veilig ADRtransport

Hoogtechnologische verwerking

Ompakken, op- & overslag

Recycling van materialen & energie

Contacteer ons: salesnl@indaver.nl +31 115 67 88 40 Samen met de Nederlandse industrie naar een circulaire economie www.indaver.nl

adv A4_20201009.indd 1 PETPetrochem Advertenties.indd 18

13/10/20 03-02-21 15:29 10:26

Shell sloot eind vorig jaar nog een vijftienjarige PPA af met de ontwikkelaars van het Dogger Bank Windpark: SSE Renewables en Equinor. Het Dogger Bank Windpark A en B, dat voor de kust van Yorkshire ligt heeft een vermogen van maar liefst 2,4 gigawatt. Shell zal daarvan 480 megawatt gebruiken.

Elektrificatie Tegelijk met de vergroening van de elektriciteitsvoorziening, bekijken de bedrijven ook hoe ze hun processen kunnen elektrificeren. De elektrochemische processen van Nobian, dat chloor produceert uit zout, zijn het eenvoudigst te vergroenen. Maar het bedrijf wil ook andere processen elektrificeren. Zo onderzoekt men de inzet van e-boilers voor de productie van stoom.

Intussen onderzoeken Shell en Dow of ze in de toekomst elektrische fornuizen kunnen inzetten. Deze technologie staat nu echter nog in de kinderschoenen. In de tussentijd bekijken de bedrijven wel hoe ze andere processen kunnen elektrificeren. Zo verving Shell Moerdijk tijdens een grote stop de stoomaandrijving van de MSPO-1 door een elektrische aandrijving. Op jaarbasis zorgt deze nieuwe aandrijving voor een CO2-reductie van dertienduizend ton.

Minstens zo interessant lijkt het om de groene stroom aan te wenden voor de productie van groene waterstof. Zeker als opslagmedium kan waterstof een belangrijke rol spelen in het afstemmen van energieproductie en -consumptie.

Nobian heeft wat dat aangaat de meeste ervaring met elektrolyseprocessen.

Het bedrijf heeft meer dan honderd jaar ervaring met elektrolyse en beheert wereldwijd meer dan 1.000 megawatt aan elektrolyse-capaciteit. Deze technologie wordt nu nog met name gebruikt voor de productie van chloraat, chloor en loog, maar door elektrolyse van water is het ook mogelijk op grotere schaal groene waterstof te produceren.

Ook andere bedrijven hebben interesse in elektrolysecapaciteit. De energiebedrijven omdat ze daarmee meer kans maken op het binnenhalen van concessies. De industriële gebruikers kunnen de waterstof op hun beurt inzetten in hun processen. Onderdeel van het CrossWind-project, een joint venture tussen Shell en Eneco, is dan ook de aanleg van

Waterstof kan als opslagmedium een belangrijke rol spelen in het afstemmen van energieproductie en -consumptie.

een tweehonderd megawatt elektrolyzer.

De windenergie komt van het offshore windpark Hollandse Kust. Het windpark heeft een geïnstalleerd vermogen van in totaal 759 megawatt en levert ten minste 3,3 terawattuur groene stroom per jaar.

Havenbedrijf Rotterdam maakte al een terrein vrij met ruimte voor in totaal twee gigawatt conversiecapaciteit, ofwel

elektrolyzers en bijbehorende assets. Als alles daadwerkelijk doorgaat zal Shell in 2023 dagelijks zo’n vijftig tot zestigduizend kilogram waterstof maken. Deze groene waterstof gebruikt Shell in het begin in zijn krakers in Pernis. De ambitie is om vanaf 2023 voldoende groene waterstof te hebben om de transportsector rechtstreeks te verduurzamen. ■

ZONNEPARKEN Hoewel veel eigenaren van offshore windparken power purchase agreements afsluiten, weten zonneparkbeheerders de industrie inmiddels ook te vinden. Zo tekende PV-ontwikkelaar Solaria begin dit jaar een PPA met Shell Energy Europe voor zes zonne-energiecentrales in Spanje met een gecombineerde capaciteit van driehonderd megawatt. De overeenkomst heeft een looptijd van tien jaar en de stroomlevering begint na de voltooiing van de installaties. Men verwacht dat de centrales samen ongeveer 570 gigawatt elektriciteit per jaar produceren. Shell had al een PPA in Spanje afgesloten voor een PV-installatie van 26,1 megawatt.

In 2019 sloot Shell nog een vergelijkbare deal met de Noord-Amerikaanse tak van EDF. Het bedrijf tekende voor een vijftien jaar lange afname van stroom van een zonnepark in Californië. Het bedrijf gebruikt ‘slechts’ 132 megawatt van de in totaal vijfhonderd megawatt vermogen van het Palen Solar’s Maverick 7 Solar Project.

PETROCHEM 1 - 2021 19

PET S Windindustrie.indd 19

03-02-21 10:32

PLANT ONE

Chinees bedrijf werkt in Rotterdam aan duurzame technologieën Het Chinese Jiahua Chemicals is nog niet heel bekend in Europa, maar daar komt volgens het bedrijf snel verandering in. Sinds kort is het familiebedrijf ook in Nederland gevestigd. Bij test­ faciliteit Plant One Rotterdam werkt Jiahua aan duurzame tech­ nologieën voor haar producten.

Jiahua Chemicals is een Chinees familiebedrijf, met een hoofdkantoor in Shanghai. Het is opgericht in 1998 en heeft zes fabrieken langs de kust van China. Nog eens drie plants worden op het moment in China, Vietnam en de Verenigde Staten (in Houston) gebouwd. In de fabrieken maakt Jiahua polyolen, chemicaliën voor de bouw en oppervlakte-actieve stoffen.

Europa Begin 2020 besloot Jiahua een R&D Centre of Excellence op te zetten in Rotterdam om gebruik te kunnen maken van de technologische trends in Europa op het gebied van de petrochemische industrie. Het bedrijf koos voor Rotterdam vanwege het uitgebreide netwerk van petrochemische technologieën en het gunstige investeringsklimaat van meerdere partners in de regio.

De nieuwe R&D-faciliteit staat bij Plant One Rotterdam en is bijna klaar voor gebruik. Covid-19 vertraagde het afgelopen jaar helaas de bouw en inrichting van de nieuwe laboratoria. David Popplewell, European Director of R&D: ‘In februari

kunnen wij beginnen met onderzoek en ontwikkeling van projecten voor zowel de Europese als Chinese markt.’

Lignine Bij Plant One gaat Jiahua naar een breed scala aan technologieën kijken, maar de focus ligt op duurzaamheid. Popplewell: ‘Denk daarbij aan bio-oppervlakteactieve-stoffen, het gebruik van lignine als grondstof en het afvangen en gebruiken van CO2. Deze technologieën kunnen voor onze huidige producten worden gebruikt, maar ook voor compleet nieuwe markten. De coronapandemie heeft bijvoorbeeld voor nieuwe trends gezorgd in de gezondheidszorg en de schoonmaakindustrie. Jiahua zoekt nu naar manieren om nieuwe, nuttige producten te creëren en bestaande producten in verschillende toepassingen te gebruiken.’

FOTO: JIAHUA

Naamsbekendheid De naamsbekendheid van het bedrijf was tot nu toe nog niet groot, omdat veel aandacht is besteed aan het opbouwen van een commercieel bedrijf op specifieke gebieden. ‘We hopen dat de bekendheid van Jiahua Chemicals als innovatief bedrijf door onze nieuwe R&D-faciliteit groeit’, zegt Popplewell. ‘Verder willen we anderen kennis met ons laten maken via beurzen, wetenschappelijke bijeenkomsten en door samenwerking met academische partners in Nederland en de rest van Europa.’ ■ PETROCHEM 1 - 2021 20

PET M Plant One.indd 20

03-02-21 10:32

PLANT ONE PYRO-ONE START OP!

H2CIF MAAKT WATERSTOF CIRCULAIR

FOTO: MICHAEL BAKS

Hoe maken we waterstof op een veilige en efficiënte manier beschikbaar voor toepassing in bijvoorbeeld mobiliteit? H2CiF heeft een innovatief antwoord op die vraag. Met een uniek proces legt het bedrijf waterstof vast in natriumboorhydride, een stabiele vaste stof die opslag en transport eenvoudig maakt. Een reactie van het boorhydride met ultra puur water (UPW) maakt de waterstof vrij. Zelfs in dubbele hoeveelheden, want ook het UPW is een bron van waterstof in dit proces. Dit alles gebeurt zonder toevoeging van externe energie en direct op de plek waar de waterstof wordt ingezet, bijvoorbeeld aan boord van een schip.

Het natriumbooroxide dat na reactie overblijft, wordt weer opgewerkt naar het hydride. De cirkel is rond.

In nauwe samenwerking met het team van H2CiF, heeft Plant One een installatie gebouwd op lab-schaal waarmee inmiddels een proof-of-concept is geleverd.

H2Cif werkt nu verder aan integratie van de processtappen en demonstraties in de praktijk.

FOTO: H2CIF

Bij Plant One Rotterdam staat een bijzondere pyrolyse-installatie. De kracht zit in het volledig geïntegreerde proces, dat restmaterialen zoals oude autobanden voor bijna honderd procent in hoogwaardige producten omzet. Daarbij wordt ook nog eens CO2 afgevangen en water gezuiverd.

Zero waste dus!

Dat unieke concept trekt veel belangstelling in binnen- en buitenland.

De Duitse chemiereus BASF heeft bijvoorbeeld al laten weten de pyrolyse-olie te willen afnemen als hernieuwbare grondstof. Andere grote ondernemingen (Trelleborg, Continental) zien een goede toepassing voor het carbon black. Hiermee kunnen zij nieuwe autobanden maken. Daarnaast is onderzoek naar de ontwikkeling van actieve kool in volle gang. Het syngas tenslotte gebruikt Plant One Rotterdam voor energieproductie.

Vanwege de totaaloplossing die PyroOne biedt, is het geen wonder dat er ook gesprekken zijn met partijen die graag zo’n installatie op hun eigen locatie willen neerzetten. Na de succesvolle proof-of-concept, is de afgelopen maanden hard gebouwd aan een volwaardige installatie. De reactor heeft zijn eerste draaiuren gemaakt. PyroOne is klaar voor productie.

WASTE TO VALUE: ELEMETAL MAAKT VOLGENDE STAP Elemetal ontwikkelt bij Plant One een innovatief proces voor de terugwinning van zink uit bodemassen van energiecentrales. Doel is het produceren van een hoogwaardig zinksulfaat dat opnieuw als grondstof in de zinkindustrie kan worden ingezet, maar ook in andere industrieën zoals mijnbouw, agro en pigmenten.

Een praktisch werkende oplossing die een mooie bijdrage levert aan het circulair maken van onze economie.

Na een succesvolle eerste fase in 2020, werken de teams van Elemetal en Plant One nu samen aan de volgende stap. Ze vergroten de verwerkingscapaciteit flink door de ontwikkeling en implementatie van een nieuwe logingsreactor. Daarnaast breiden ze het proces uit met een zuiveringsstap om aluminium te verwijderen.

Ook wordt een kristallisator toegevoegd om naast zinksulfaat als oplossing ook vast zinksulfaat van hoge kwaliteit te produceren. De engineering van de installaties in volle gang. De verwachting is dat het proces in de tweede helft van dit jaar operationeel is.

FOTO: ELEMETAL

Deze pagina’s worden mogelijk gemaakt door Plant One Rotterdam

3D-render van de installatie bij Plant One

PETROCHEM 1 - 2021 21

PET M Plant One.indd 21

03-02-21 10:32

PLANTMANAGER

‘Groei en innovatie motiveren teams’ Een van de doelen van Philippe Engels is om mensen in een veranderende en uitdagende industriële omgeving te begeleiden. De plantmanager van Air Liquide in Rozenburg zit daarvoor op een uitstekende plek, midden in de haven van Rotterdam. Een groeiende omgeving waar hard wordt gewerkt aan de energietransitie. Air Liquide speelt daarin een grote rol op het gebied van waterstof.

Dagmar Aarts

‘Het liefste werk ik met mensen’, zegt Philippe Engels (58 jaar, 32 jaar in dienst). ‘Ik wil hen vooruithelpen.’ Een functie waarbij hij ‘alleen op de winkel past’, past niet bij hem. Hij gaat graag aan de slag om projecten op te zetten en verbeteringen en veranderingen door te voeren. Dat kan allemaal op de site in Rozenburg waar Air Liquide waterstof, koolmonoxide, CO2, elektriciteit en stoom produceert.

Dat er groei en innovatie mogelijk is, is niet alleen economisch gezien een voordeel voor het bedrijf, maar het helpt volgens Engels eveneens om zijn teams te motiveren. ‘Ik heb vroeger ook in streken in Frankrijk gewerkt waar de industrie eerder achter- dan vooruitging.

Daar werd afgebouwd en men ging meer naar een dienstenomgeving toe. Dan is het moeilijker om teams te motiveren en om te verbeteren op de site. Dat is hier helemaal het geval niet. In de wereld in het algemeen wordt er veel naar duurzaamheid gekeken, maar Rotterdam is daar een voortrekker in. Het is leuk om projecten op dat gebied te zien verschij-

nen en om er denkoefeningen over op te zien komen. Hoe gaan we er over tien, twintig en dertig jaar mee om?’

Energietransitie Air Liquide is zelf volop bezig met de energietransitie. Engels: ‘Wij produceren al enkele decennia waterstof. Op dit moment is dat voornamelijk grijze waterstof. Maar binnen de groep wordt gewerkt aan het maken van koolstofarme en koolstofvrije waterstof. We nemen bijvoorbeeld deel aan het Rotterdamse Porthos-project voor CO2-afvang en opslag. Hierbij worden pijpleidingen gelegd om de afgevangen CO2 naar een onderzees gasveld te brengen. Op die manier komt er geen CO2 in de atmosfeer, kunnen wij blauwe waterstof produceren en bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelstellingen.’

Air Liquide neemt onder andere ook deel aan het project H-vision. Als eerste willen de partijen in dit project twee grootschalige blauwe waterstoffabrieken bouwen waarbij de CO2 wordt afgevangen, getransporteerd en onderzees

PORTHOS Air Liquide is betrokken bij Porthos, het project voor CO2­ afvang en opslag in Rotterdam. Ze heeft subsidievragen ingediend en werkt nu mee aan technische ontwikkelingen. Het project loopt op schema.

Vanaf 2024 moet met het project jaarlijks 2,5 miljoen ton CO2 van de industrie worden opgeslagen in lege gasvelden onder de Noordzee. Eind vorig jaar hebben vier bedrijven (Air Liquide, Air Products, ExxonMobil en Shell) samen ingeschreven op in totaal twee miljard euro uit de SDE++-regeling voor de komende vijftien jaar. In het voorjaar wordt de toekenning van deze subsidie verwacht.

Eind 2021 zijn naar verwachting de vergunningprocedures achter de rug. 2021 wordt door de bedrijven vooral benut om

zich voor te bereiden op de aanleg van de afvanginstallaties.

De Porthos-projectorganisatie (EBN, Gasunie, Havenbedrijf Rotterdam) gebruikt dit jaar om de aanleg van de pijpleidingen op het land en in de zeebodem, het compressorstation en aanpassing van het platform op zee technisch voor te bereiden.

Begin 2022 is de finale investeringsbeslissing voor Porthos gepland en kan de realisatie van start gaan.

Belangrijke ontwikkelingen in het afgelopen jaar waren het indienen van het milieueffectrapport (MER) en een aantal vergunningaanvragen, het maken van afspraken tussen Porthos en de vier bedrijven die van het Porthos-systeem gebruik willen gaan maken en de toezegging van de EU om 102 miljoen euro aan het project bij te dragen.

PETROCHEM 1 - 2021 22

PET P Plantmanager.indd 22

03-02-21 10:33

FOTO’S: AIR LIQUIDE

opgeslagen. De kennis, investeringen en infrastructuur moeten uiteindelijk de weg effenen naar groene waterstof.

Elektrolyzers ‘De plannen voor elektrolyzers liggen bij ons op tafel’, zegt Engels. ‘Maar voordat we die uitvoeren, moet er goed worden gekeken naar capaciteit. Als je de waterstofproductie van vandaag zou willen maken via elektrolyzers, dan wordt dat heel moeilijk. Om die volumes te houden moet je reusachtige elektrolyzers bouwen. Daar heb je plaats voor nodig en ook windmolens en zonnepanelen die genoeg elektriciteit leveren. Dat is een stap die we samen met de overheid moeten bekijken.’

Een ander punt waar Air Liquide rekening mee moet houden, is de prijs van groene waterstof. Het is vandaag nog een stuk duurder dan grijze of blauwe waterstof. ‘De overheid zal daar ook een stukje in mee moeten helpen. De toekomst is groene waterstof. Technologieën zullen de komende decennia evolueren zodat

Philippe Engels (Air Liquide): ‘De betrouwbaarheid van onze installaties moet enorm zijn. Een heel stuk van de Botlek hangt aan elkaar.’ er kleinere installaties of meer intensieve installaties kunnen worden gebouwd.’

vervoersbussen van Connexion, ook vrachtwagens terecht kunnen.

Mobiliteit Ondertussen merkt Engels dat de vraag naar blauwe en groene waterstof van klanten groter wordt. ‘We zien dat klanten bereid zijn om wat duurdere waterstof te kopen. Dat is een trend.’

Net als dat waterstof een rol gaat spelen in mobiliteit. ‘Samen met het Havenbedrijf Rotterdam hebben we het plan om voor 2025 een duizendtal vrachtwagens op waterstof te laten rijden. Om het vrachtvervoer van Rotterdam naar het achterland duurzamer te maken.’

Sinds 2014 heeft Air Liquide al een waterstoftankstation in Rhoon, naast de A15. Het bedrijf wil deze uitbreiden zodat er naast personenauto’s en

Warmtekrachtcentrales Air Liquide richt zich voor de energietransitie niet alleen op de verschillende kleuren waterstof, maar kijkt ook naar haar warmtekrachtcentrales. In Rozenburg staan er drie. Engels: ‘Warmtekrachtcentrales zijn de meest efficiënte manier om stoom mee te maken omdat je ook nog eens elektriciteit produceert.

Ook daar kijken we naar verduurzaming. Er wordt bijvoorbeeld gesproken over een stoomnetwerk in de Botlek met verschillende bedrijven die stoom produceren en andere die stoom nodig hebben. Daarnaast zijn ook e-boilers een mogelijkheid. Die wereld verandert de komende jaren.’

PETROCHEM 1 - 2021 23

PET P Plantmanager.indd 23

03-02-21 10:33

MAGAZINE

ONLINE NIEUWS

BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT Nr. 5 - 2019

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta

‘Oliebedrijven hebben gebrek aan voorstellingsvermogen’ • Finalisten Plant Manager of the Year 2019 bekend • Thema: Engineering & Contracting

Het Petrochem platform is een zelfstandig en onafhankelijk kennisnetwerk, gericht op asset owners en toeleveranciers in de hele keten van olie-, gas- en chemische industrie Het Petrochem platform deelt binnen de industrie kennis via haar netwerk, magazines, websites, events en verkiezingen.

Het Petrochem platform versterkt uw netwerk.

Het Petrochem platform kent experts, leden en partners.

Meer weten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Het Petrochem platform biedt partners en leden een optimale mix van zichtbaarheid, bereik, netwerk en kennis.

www.petrochem.nl petrochem platformadv nieuw-1.indd 1 PET Advertenties.indd 24

12-07-19 10:26 10:24 03-02-21

Air Liquide houdt de veranderende wereld en bedrijven in Rotterdam goed in de gaten, want als een bedrijf uitbreidt, moet de leverancier van gassen daarop in kunnen spelen. Veel bedrijven zijn voor hun productie afhankelijk van de producten van Air Liquide.

Dat zorgt voor een van de grootste uitdagingen van Engels. ‘De betrouwbaarheid van onze installaties moet enorm zijn.

Een heel stuk van de Botlek hangt aan elkaar. Als wij een storing hebben, is dat een breder probleem. Om onze klanten zo weinig mogelijk te storen, zijn wij altijd heel keen op de betrouwbaarheid van onze installaties. We zien daar altijd nog verbetermogelijkheden.’

Onderhoud Zo loopt er momenteel een project om de maintenance excellence verder te verbeteren. Daar is mee begonnen nadat er een aantal wijzigingen zijn doorgevoerd in de organisatie. Het meerjaarlijkse onderhoud werd namelijk eerst door een apart team voor de hele Benelux voorbereid.

Dat is nu nog maar deels zo. Een aantal taken zijn bij sites zelf terecht gekomen.

‘Dat gaat om het stuk rond elektriciteit en instrumentatie’, legt Engels uit. ‘We moeten nu nog een goede manier vinden tussen het correctieve onderhoud, het plannen van dagelijks onderhoud en gepland onderhoud. Dat vraagt een aanpassing aan de organisatie en de manier van werken van de medewerkers.’

In Rozenburg worden daarom de methodes toegepast van het centrale team voor de Benelux. Zo moeten de lokale teams die eerder verantwoordelijk waren voor het dagelijkse en correctieve onderhoud transformeren naar verantwoordelijken voor langetermijnonderhoud.

Turnarounds zijn een grote uitdaging voor Engels. Er moet rekening worden gehouden met al die bedrijven die afhankelijk zijn van de producten van Air Liquide. ‘Turnarounds moet je heel goed inplannen zodat ze zoveel mogelijk gelijklopen met plannen van klanten.’

Er moet voldoende waterstof kunnen worden geproduceerd voor de afnemers.

Verschillende waterstofinstallaties verbonden aan een pijpleidingennetwerk dat zelfs reikt tot Noord-Frankrijk moeten aan de vraag kunnen voldoen. Er zijn daarom niet veel windows, waarin een stop kan plaatvinden. ■

‘We moeten nu nog een goede manier vinden tussen het correctieve onderhoud, het plannen van dagelijks onderhoud en gepland onderhoud.’

DE PLANTMANAGER In deze rubriek ‘De plantmanager’ laten wij elke keer een andere plantmanager aan het woord over zijn werk, visie en bedrijf. Hoe lukt het plantmanagers om succesvol te zijn en kunnen ze anderen daarin inspireren?

Kent u interessante plantmanagers? Mail dan naar redactie@industrielinqs.nl

PETROCHEM 1 - 2021 25

PET P Plantmanager.indd 25

03-02-21 10:34

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie.

Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

BASF lanceert Circular Economy Program BASF heeft een nieuw Circular Economy Program gelanceerd. Tegen het jaar 2030 wil de onderneming haar omzet met oplossingen voor de circulaire economie verdubbelen tot 17 miljard euro. Om dit te bereiken, concentreert de onderneming zich op drie actiegebieden: circulaire grondstoffen, nieuwe materiaalkringlopen en nieuwe bedrijfsmodellen. Vanaf 2025 wil BASF jaarlijks 250.000 ton gerecyclede en op afval gebaseerde grondstoffen verwerken, ter vervanging van fossiele grondstoffen.

Victor van der Chijs nieuwe voorzitter Deltalinqs Victor van der Chijs wordt de nieuwe voorzitter van de Rotterdamse ondernemersvereniging Deltalinqs en Rotterdam Port Promotion Council (RPPC). Hij start 1 april 2021 officieel als voorzitter.

Van der Chijs was de afgelopen zeven jaar bestuursvoorzitter van Universiteit Twente met daarnaast diverse nevenfuncties. Daarvoor bouwde hij het Rotterdamse architectenbureau OMA van architect Rem Koolhaas uit tot wereldspeler en was hij voorzitter van de topsector Creatieve Industrie. In het verleden heeft hij ook uiteenlopende managementfuncties gehad bij Schiphol.

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden CONTENTPARTNERS

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

ENGIE logotype_solid_BLUE_RGB 14/04/2015 24, rue Salomon de Rothschild - 92288 Suresnes - FRANCE Tél. : +33 (0)1 57 32 87 00 / Fax : +33 (0)1 57 32 87 87 Web : www.carrenoir.com

RÉFÉRENCES COULEUR

Zone de protection 1 R0 G170 B255

Zone de protection 2 Zone de protection 3

LEADER IN HIGH TEMPERATURE SOLUTIONS

Havenbedrijf Rotterdam sluit zich aan bij BIM Basis Infra De Rotterdamse haven en de bouw digitaliseren in hoog tempo. Digitalisering en informatisering maken het mogelijk om in een steeds complexere omgeving met elkaar samen te werken. Voorwaarde voor digitaal samenwerken met ketenpartners zoals ingenieursbureaus en bouwbedrijven, is dat men dezelfde ‘digitale’ taal spreekt.

Daarom sluit Havenbedrijf Rotterdam zich aan bij BIM Basis Infra, een gemeenschappelijke taal waarmee digitale informatie over infrastructuur wordt uitgewisseld.

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 020 312 2085

PET01 L Platform.indd 26

03-02-21 10:40

‘EXPERTQU TES’ Iedereen die we in Den Haag spreken, vindt dat we als NortH2 een goed plan hebben. Maar we moeten meer vaart maken. In Duitsland en Frankrijk investeert de overheid al enorm veel geld in de groene waterstof. We moeten onze voorsprong niet kwijtraken.’

Cas König, Groningen Seaports, in Dagblad van het Noorden in reactie op het advies van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (over het waterstofbeleid).

Studenten of onderzoekers met een innovatief idee hebben vaak niet alle kennis en vaardigheden om een succesvolle onderneming te starten. Er zijn al allerlei voorzieningen om ze daarbij te helpen, maar dat was nog te versnipperd.’

Jeroen van Woerden op Tweakers.net over het nieuwe startloket voor techstart-ups: The Gate, waar hij sinds kort directeur van is.

Met een beter begrip worden betere maatregelen genomen en ook beter geaccepteerd en nageleefd. Vandaar mijn pleidooi om cybernetica als algemeen vak in het onderwijs breed in te voeren.’

Henk Leegwater in zijn column in deze editie.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN

PET01 L Platform.indd 27

Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive Consultancy

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Genserik Reniers TU Delft, professor Safety and Security Science Group

Wouter Stam Flowid, managing director

Frank Beckx Essencia Vlaanderen, gedelegeerd bestuurder

Ronald Hoenen DSM, global SHEQ director

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter­ nationaal MVO programma

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, senior business manager

Bart Leenders Neste, vice president production

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Sandra de Bont VOTOB Academy, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, global supply chain director

Frank de Leng Van Happen Containers, operationeel directeur

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

Henk Veldink Hexion, senior director European manufacturing

Jan Bout Bout&Co, partner

Hans Kerkhoven voormalig topman Shell Global Solutions

Michel Leyseele Nationale Maatschappij der Pijpleidingen, managing director

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

René Venendaal BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Frans Brüning Iv-Industrie, business development manager

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Gerald Schotman Shell, presidentdirecteur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Roelof van Wijk Teijin Aramid, plantmanager

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Cas König Groningen Seaports, directeur

Michel Meertens DSM, vice president premix operations

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

Plant Manager of the Year 2015

Plant Manager of the Year 2017

Jeroen van Woerden Jitink, managing director Plant Manager of the Year 2016 Cor Zijderveld voormalig voorzitter SBE

03-02-21 10:40

THEMA: VEILIGHEID

Kunstmatige intelligentie: beter voorkomen dan genezen Steeds meer horen we over de mogelijkheden van kunstmatige intelligentie en machine learning. Maar kunnen deze datagedreven technieken ook de procesindustrie helpen, om bijvoorbeeld onveilige situaties te voorkomen? Brightsite onderzoekt dat momenteel op het chemiepark Chemelot. Tijdens de European Industry and Energy Summit in december ontspon daarover een interessant gesprek in de livestream.

Wim Raaijen

Bestaande managementsystemen voor health, safety and environment (HSE) zijn beperkt, als het gaat om het voorkomen van onveilige situaties. Programma-manager Esta de Goede van Brightsite: ‘Traditionele HSE-systemen kijken terug naar incidenten en ze onderzoeken hoe die konden gebeuren. En daar leren we dan van. Maar ze kijken nauwelijks naar voren.’

Deze manier van reageren zal steeds minder wenselijk zijn, is haar overtuiging.

Zo brengt de transitie naar duurzamere processen nieuwe en complexere situaties met zich mee. En dan heb je vaak niet veel aan wat je tot nu toe hebt geleerd.

Tegelijkertijd accepteert de samenleving ook steeds minder risico’s. De Goede: ‘In de toekomst moet de chemische industrie zich daarom steeds meer richten op het voorspellen en voorkomen van incidenten en onveilige situaties.’

Interessant perspectief En dat kan ook, stelt ze. Zo is er al heel veel data beschikbaar, bijvoorbeeld over hoe chemische fabrieken opereren. Die gegevens worden ook opgeslagen. Veel van deze data wordt nog steeds niet gebruikt om de veiligheid van installaties te verbeteren.

Daarom doet het team van De Goede op chemiepark Chemelot onderzoek naar de mogelijkheden om data van bijvoorbeeld inspecties, numerieke gegevens van installaties en verslagen van shifts en incidenten te gebruiken om voorspellingen te doen.

De eerste resultaten zijn hoopgevend.

Vooral in combinatie met moderne digitale technologie. De Goede: ‘Voor een mens blijkt het heel moeilijk om overzicht te houden in deze enorme hoeveelheid informatie, laat staan belangrijke verbanden te zien. Echter met behulp

van kunstmatige intelligentie en machine learning, slaagden we er inmiddels al in om zwakke signalen op te vangen en verborgen patronen te herkennen, gebaseerd op slechts twee historische databronnen.’

Volgens De Goede biedt dat een interessant perspectief voor nieuwe HSE-systemen en -tools. ‘Toekomstige systemen kunnen de operatie van chemische fabrieken op elk niveau helpen om onveilige situaties te voorkomen. En ze kunnen bijvoorbeeld ook engineers ondersteunen om veiligere installaties te ontwerpen.’

Voorkomen Voor het onderzoek werkt Brightsite nauw samen met chemiebedrijf Anqore, dat op Chemelot is vertegenwoordigd met zes productiefabrieken. ‘Bij Anqore zijn we geïnteresseerd in de toepassing van kunstmatige intelligentie, en daarom nemen we graag deel aan dit project’, zegt HSE-manager Gui Hoedemakers.

‘De meeste incidenten in de operationele praktijk herhalen zich niet, maar zijn nieuw. Daarom kunnen we de kennis die we opdoen bij het leren van eerdere incidenten lang niet altijd inzetten. Dus als productiebedrijf zijn we zeer geïnteresseerd in tools die ons helpen om van tevoren te voorspellen wanneer onveilige situaties zich voordoen. Wanneer komen verschillende factoren samen die een incident kunnen veroorzaken? We hebben ook al tests gedaan met data van onze fabriek uit 2019.’

Nettoresultaat Ze onderzochten gegevens die beschikbaar waren in aanloop naar een daadwerkelijk incident. ‘We kwamen tot de conclusie dat we al signalen uit de gegevens konden halen voordat het incident plaatshad. Gegevens die halve of zelfs een

PETROCHEM 1 - 2021 28

PET X THEMA.indd 28

03-02-21 10:34

FOTO: ADOBESTOCK

Gui Hoedemakers (Anqore): ‘We moeten ons er van bewust zijn dat de informatie die de machine krijgt van mensen afkomstig is.’

hele week van tevoren bekend waren. Als operators die informatie hadden gehad, waren ze veel bewuster geweest van de situatie.’ Dan hadden ze mogelijk het incident zelfs kunnen voorkomen.

Wanneer zich een incident voordoet, is dat vaak het resultaat van een hele reeks factoren. Hoedemakers: ‘Het incident kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door achterstallig onderhoud in combinatie met een order die de productie­ capaciteit van de fabriek bijna overschrijdt, en het nettoresultaat van deze ongunstige factoren kan dan aanleiding geven tot een gevaarlijke situatie.’

installatie verschillend zijn. Uiteindelijk resulteren onze activiteiten in een bedrijfsspecifiek model voor elke fabriek, samen met een generieke component.

Een fabriek kan de bedrijfsspecifieke component gebruiken om geavanceerde analyses uit te voeren. Dankzij onze samenwerking met Anqore ontwikkelen we momenteel de eerste blauwdruk.’

Blauwdruk Om dat soort situaties te identificeren, moeten verschillende bronnen van HSE-gerelateerde gegevens worden gecombineerd. Esta de Goede: ‘Dat kunnen ‘historische’ gegevens zijn zoals incidentenrapporten. Maar ook operationele gegevens, onderhoudsgegevens en real-time sensorgegevens. Wat we moeten doen, is nagaan welke bronnen belangrijk zijn en welke methoden kunnen worden gebruikt om de gegevens te doorzoeken, te analyseren en te beoordelen. Hoewel we in staat zullen zijn om generieke factoren te identificeren die van toepassing zijn op de chemische industrie als geheel, zullen de bronnen en methoden voor elke productie-­

Behappen Volgens Hoedemakers is het essentieel dat mens en machine goed samenwerken.

Belangrijk is dat de betrokken mensen ook daadwerkelijk iets doen met de informatie die de machine geeft. ‘Tegelijkertijd moeten we ons ervan bewust zijn dat de informatie die de machine krijgt van mensen afkomstig is. Mensen hebben de rapporten ingevuld.’ Die gegevens moeten zo gepresenteerd worden dat de machine er ook iets mee kan.

Een datagedreven aanpak kan volgens hem ook een oplossing zijn voor de segmentatie binnen bedrijven. ‘De onderhouds- en productieafdelingen binnen fabrieken hebben verschillende informatie. Niemand kan al die informatie volle-

dig behappen. Op dat vlak kan machine learning zeer behulpzaam zijn.’

Social media Programmadirecteur van Safety Delta Nederland Arjan van Dijk is erg blij met dit soort initiatieven. ‘Wat mij betreft twee voeten op de grond en het hoofd in de cloud.’ Volgens hem kan de veiligheid van de Nederlandse industrie zeer gebaat zijn bij kunstmatige intelligentie en het combineren van heel veel bruikbare data. ‘Ik droom er van dat we over een paar jaar de veiligheidsprestaties van de Nederlandse industrie real-time kunnen volgen. Daarvoor hebben we informatie nodig van de bedrijven en van overheden die inspecties doen. Maar ook kunnen we de info gebruiken van mensen die naast de fabrieken wonen. Die zeggen relevante dingen, bijvoorbeeld op social media. Ben je in staat om die data te combineren in een grote computer, dan kun je daar relevante informatie uithalen. Daarmee kunnen we de veiligheidsprestatie van de hele industrie verbeteren. En vooral tijdig ingrijpen als iets fout dreigt te gaan.’ ■ PETROCHEM 1 - 2021 29

PET X THEMA.indd 29

03-02-21 10:34

Valpreventie op het hoogste niveau Industriële veiligheidspoorten voor een robuuste valbescherming ✓ ZELFSLUITEND, MET REGELBARE

✓ EENVOUDIGE PLAATSING,

✓ OPENT IN 2 RICHTINGEN

✓ OPTIMALE ZICHTBAARHEID

✓ BESTAND TEGEN CORROSIE,

✓ UITVOERIG GETEST

✓ EXTREEM LANGE LEVENSDUUR

✓ VEILIG EN KOSTENBESPAREND

SLUITINGSKRACHT

NAGENOEG OVERAL INZETBAAR

CHEMICALIËN EN UV-LICHT

EN GOEDGEKEURD

✓ GEHEEL UIT POLYURETHAAN (PU), ✓ KEUZE UIT 2 TYPES IN DE MASSA GEKLEURD

IN VERSCHILLENDE LENGTES

Voor meer informatie over onze producten, diensten en wereldwijd dealernetwerk

BOPLAN bv · Headquarter · Muizelstraat 12 · 8560 Moorsele (B) +32 (0)56 20 64 20

info@boplan.com

www.boplan.com

FOLLOW US BOPLAN® WORLDWIDE:

PET Advertenties.indd 30

BELGIUM (HQ)

I

FRANCE

I

GERMANY

I

S PA I N

I

THE NETHERLANDS

I

UK

I USA

03-02-21 10:27

FOTO: BASF ANTWERPEN

PROJECT

Een spectaculair beeld bij BASF in Antwerpen eind januari. Toen kwamen daar de eerste grote kolommen aan voor haar nieuwe installatie.

Het bedrijf bouwt een tweede grote ethyleenoxide-fabriek en investeert daarnaast in verschillende installaties voor ethyleenoxide-derivaten. Het gaat om

een totale investering van vijfhonderd miljoen euro.

Naast de al bestaande fabriek in Antwerpen heeft BASF ook een ethyleenoxideinstallatie in Ludwigshafen. Samen hebben deze een capaciteit van 845.000 ton per jaar. Daarmee is het concern al de grootste producent van ethyleen­oxidederivaten in Europa. En nu komt daar met de bouw van de tweede fabriek in Antwerpen nog zo’n vierhonderd­duizend ton per jaar productiecapaciteit extra bij.

Ethyleenoxide is een basisstof voor onder meer shampoo, handgel en ontsmettings­middel. De uitbreidingen in derivaten omvatten niet-ionische surfactanten, glycolethers voor toepassingen in de automobielsector en andere alkoxylaten.

De nieuwe installatie is goed voor zo’n honderd nieuwe banen. Bij de aankondiging van het project verwachtte BASF de nieuwe installaties gefaseerd te kunnen opstarten in 2022. ■ PETROCHEM 1 - 2021 31

PET Q Fotopagina.indd 31

03-02-21 10:35

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2021

BASF breidt stapsgewijs de capaciteit van haar alkoxyleringseenheid in Antwerpen uit.

De eenheid is een downstream-activiteit van de ethyleenoxideproductie. In 2021 moet de productiecapaciteit met 25 procent zijn verhoogd.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: ruim 500 miljoen euro Afronding: 2022

BASF investeert meer dan vijfhonderd miljoen euro in de bouw van een tweede grote ethyleenoxide-fabriek en verschillende installaties voor ethyleenoxide-derivaten. De gefaseerde opstart van de nieuwe installaties begint in 2022.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: 1 miljard euro Afronding: medio 2022

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 zou de fabriek moeten opstarten.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: onbekend Afronding: najaar 2020

Borealis breidt de capaciteit van zijn polypropeenfabriek in Kallo uit met tachtig kiloton.

De verwachting is dat de toegevoegde capaciteit in 2020 in gebruik kan worden genomen.

De capaciteitsverhoging is bedoeld om ten volle te profiteren van de nieuwe propaandehydrogeneringsfabriek in Kallo.

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen Investering: 300 miljoen euro Afronding: 2022

Covestro wil driehonderd miljoen euro investeren in de bouw van een nieuwe productieeenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2022. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

Opdrachtgever: Huntsman Waar: Rotterdam-Botlek Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Huntsman installeert bij haar MDI 1-fabriek een nieuwe crystallizer. De vijftig meter hoge installatie gaat hoogwaardige MDI-producten produceren. De nieuwe crystallizer vervangt niet alleen de oude uit 1973, maar heeft ook een hogere capaciteit.

UPDATE Opdrachtgever: Ineos Waar: Lillo (Antwerpen) Investering: 5 miljard euro Afronding: 2024

Ineos investeert drie miljard euro in een nieuwe ethaankraker en een propaandehydrogeneringsfabriek in Lillo (Antwerpen). De propaanhydrogeneringsfabriek krijgt een capaciteit van 750.000 ton propeen per jaar en de ethaankraker krijgt een capaciteit van 1.250.000 ton etheen per jaar. Voorlopig concentreert Ineos zich eerst op de bouw van de ethaankraker.

Opdrachtgever: Isobionics Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

BASF-dochter Isobionics bouwt op Chemelot in Geleen een destillatiefabriek voor de productie van natuurlijke geur- en smaakstoffen. De onderneming gaat zelf op industriële schaal destilleren en wil ook nieuwe geur- en smaakstoffen ontwikkelen.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: 2022

Kronos, producent van titaandioxide, investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en mogelijk een vierde stoommaler en nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor kan de productiecapaciteit worden verhoogd naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het bedrijf 10 miljoen euro in energierecuperatie.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2021

Om ook tijdens periodiek onderhoud aan de vraag naar chloor te kunnen voldoen, bereidt Nouryon een investering voor in twee parallelle productielijnen die los van elkaar kunnen functioneren. Dankzij het splitsen van de Rotterdamse fabriek kan het bedrijf straks continu via pijpleidingen chloor aan klanten leveren.

PETROCHEM 1 - 2021 32

PET01 K Projecten.indd 32

03-02-21 10:36

PROJECTEN Opdrachtgever: Nouryon Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: begin 2021

Nouryon wil de productiecapaciteit voor monochloorazijnzuur (MCA) in Delfzijl uitbreiden. Nouryon investeert in technologie- en efficiencyverbeteringen om de huidige MCA-productie in Delfzijl te verhogen. Hiermee komt het bedrijf tegemoet aan de groei van de markt en aan de eigen toegenomen consumptie van MCA voor de productie van carboxymethylcellulose (CMC).

Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: honderden miljoenen euro’s Afronding: 2025

Shell Moerdijk vervangt de zestien oudste fornuizen van de stoomkraker door acht nieuwe. De capaciteit blijft gelijk. De nieuwe fornuizen worden vanaf 2022 in modules naar de locatie verscheept. Daar worden ze één voor één in elkaar gezet om gefaseerd de capaciteit van de oude fornuizen over te nemen.

Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Teijin Aramid breidt haar productiecapaciteit voor Twaron supervezels met meer dan 25 procent uit. De totale extra capaciteit zal volledig beschikbaar zijn in 2022. Diverse grote investeringen verhogen de productiecapaciteit, inclusief implementatie van de nieuwste technologie.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: o.a. Alco Bio Fuel Waar: Gent Investering: 10 miljoen euro Afronding: voorjaar 2022

Bioraffinaderij Alco Bio Fuel (ABF), industriële gasleverancier Messer Benelux en IJsfabriek Strombeek investeren tien miljoen euro in een ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide. Het gaat om een tweede unit bij Alco Bio Fuel in Gent. De installatie recupereert en zuivert CO2-gas uit de processtroom en zet het om in vloeistof. In het voorjaar van 2022 moet de unit operationeel zijn.

Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 120 miljoen euro Afronding: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bioethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Opdrachtgever: Cargill Waar: Gent Investering: 150 miljoen euro Afronding: juni 2022

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodieselfabriek in Gent. Deze krijgt een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar en kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Nordsol Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Nordsol bouwt een bio-LNG-installatie op het terrein van Renewi in Amsterdam. De installatie gaat 3,4 kiloton bio-LNG per jaar produceren uit biogas dat Renewi in vergisters maakt van organisch afval. Shell verkoopt het bio-LNG bij haar LNG-tankstations.

Opdrachtgever: S4 GroNext Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

S4 GroNext bouwt een fabriek in de Eemshaven waarin plastic afval dat niet recyclebaar is, wordt omgezet in gas. Dit kan vervolgens in de chemische industrie worden gebruikt als duurzame grondstof.

UPDATE Opdrachtgever: Sabic en Plastic Energy Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: tweede helft 2022

Sabic investeert in een project voor de chemische recycling van moeilijk verwerkbaar plastic afval in een grondstof voor stoomkrakers. Het bedrijf werkt hierbij samen met Plastic Energy. Voor de productie van Tacoil, een gepatenteerd product van Plastic Energy, bouwen ze op Chemelot een fabriek die naar verwachting in de tweede helft van 2022 in bedrijf gaat.

PETROCHEM 1 - 2021 33

PET01 K Projecten.indd 33

03-02-21 10:36

PROJECTEN

Opdrachtgever: SCW Systems/Gasunie Waar: Delfzijl Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2023

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Opdrachtgever: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2022

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol bouwen Europa’s eerste productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof in Delfzijl. Om aan voldoende waterstof te komen, bestuderen Nouryon en Gasunie een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid ter plaatse. Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Opdrachtgever: Zitta Biogas Chemelot Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Zitta Biogas Chemelot bouwt een grootschalige biogasinstallatie op Chemelot. De installatie verwerkt 700.000 ton mest tot 60 miljoen kubieke meter biogas, en verder nog gedroogde mestkorrels en zuiver water. Het biogas wordt ingezet ter vervanging van aardgas voor de kunstmestproductie op Chemelot.

OLIE, GAS EN OFFSHORE NIEUW PROJECT Opdrachtgever: NAM Waar: Pernis Investering: onbekend Afronding: onbekend

NAM wil de gaswinning uit het gasveld Pernis herstarten. Met een nieuwe boring kan het bedrijf de gaswinning hervatten en nog ongeveer 300 miljoen kubieke meter gas produceren over een periode van meerdere jaren.

Opdrachtgever: ONE-Dyas Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: onbekend

ONE-Dyas wil gas winnen in veld N05-A in de Noordzee. Boven het veld komt een gaswinningsplatform in zee, ongeveer twintig kilometer uit de kust van Schiermonnikoog.

Vanaf deze locatie worden maximaal twaalf putten geboord, waarvan een deel naar veld N05-A en een deel naar een aantal naastgelegen velden die mogelijk gas bevatten.

Opdrachtgever: Petrogas E&P Waar: blokken A en B (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Petrogas E&P Netherlands wil in de komende tien jaar circa vijf gasvelden in de blokken A en B van de Noordzee uitrusten met een gasproductieplatform. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd naar het platform A12. Daar wordt het verzameld, behandeld en gecomprimeerd voor transport via NOGAT-pijpleiding, die in Den Helder aan land komt.

Opdrachtgever: Vermilion Energy Waar: Heerenveen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vermilion Energy Netherlands wil vanuit de bestaande locatie Nieuwehorne aardgas winnen uit twee gasvoorkomens. De verwachte capaciteit is maximaal 470.000 kubieke meter aardgas per dag. Vermilion verwacht er aardgas te winnen tot 2029. Voor het transport moet een transportleiding worden aangelegd naar de bestaande gasleiding in Mildan.

Opdrachtgever: Wintershall Noordzee Waar: blok D12 (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Wintershall Noordzee wil in blok D12 van de Noordzee aardgas winnen. Een nieuw, onbemand productieplatform produceert 20-25 jaar naar verwachting drie miljoen kubieke meter aardgas per dag. Dat wordt met een nieuwe pijpleiding van twaalf kilometer getransporteerd naar productieplatform D15-A van operator Neptune Energy, om verder te worden verwerkt.

TANKOPSLAG Opdrachtgever: Alpha Terminals Waar: Vlissingen Investering: 450 miljoen Afronding: 2022

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

PETROCHEM 1 - 2021 34

PET01 K Projecten.indd 34

03-02-21 10:36

PROJECTEN NIEUW PROJECT Opdrachtgever: GPS Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

GPS breidt haar tankopslag in de haven van Amsterdam uit. Eind 2019 nam het bedrijf al zeventien nieuwe tanks met in totaal 134.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit in gebruik, dedicated voor VARO Energy. Nu komt daar nog zo’n 17.000 bij voor opslag van ethanol.

Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte 1 Investering: enkele honderden miljoenen euro’s Afronding: derde kwartaal 2021

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. De HES Hartel Tank Terminal wordt een onafhankelijke opslagterminal, maar BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal, die eind 2019 gereed is.

Opdrachtgever: Katoen Natie Waar: Limburg Investering: 80 miljoen euro Afronding: uitgesteld (was medio 2020)

Katoen Natie investeert 80 miljoen euro in Limburg. Zo wordt er een nieuwe opslagterminal op Chemelot gebouwd, met 54.500 vierkante meter magazijnruimte en 207 silo’s.

Daarnaast krijgt de bestaande logistieke terminal in Nuth er 10.000 vierkante meter magazijnruimte en zestig silo’s bij.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Koole Tankstorage Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Koole Tankstorage Botlek bouwt een state-of-the-art opslagterminal met een capaciteit van 80.000 kubieke meter naast de bestaande Koole Botlek terminal in Rotterdam. Koole bouwt de terminal dedicated voor Marvesa Supply Chain Services. Dit bedrijf zal de terminal voor lange termijn leasen.

Opdrachtgever: LBC Tank Terminals Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

LBC Tank Terminals breidt haar terminal in de Botlek uit met 70.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit voor chemicaliën. Daarmee komt de totale capaciteit van de terminal op 180.000 kubieke meter. Ook de nieuw gebouwde diepzeesteiger wordt uitgebreid met twee extra aanlegplaatsen. Het project is naar verwachting in het derde kwartaal van 2021 klaar.

Opdrachtgever: Maastank Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Maastank gaat in de Botlek zijn opslagcapaciteit uitbreiden. Op termijn wil het bedrijf de tankopslagactiviteiten in de Rotterdamse haven verdubbelen van 67.900 kubieke meter naar zo’n 140.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Oiltanking Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Oiltanking Antwerp Gas Terminal wordt de logistieke partner van Borealis voor de handling van propeen en propaan. Daarom bouwt het bedrijf een nieuwe opslagtank met een capaciteit van 135.000 kubieke meter propaan.

Opdrachtgever: Rubis Terminal Waar: Rotterdam Investering: 120 miljoen euro Afronding: onbekend

Rubis Terminal breidt haar terminal in Rotterdam in vijf fases uit. In totaal bestaat de uitbreiding uit 45 tanks met een totale capaciteit van bijna 150.000 kubieke meter, waarmee een totale investering van 120 miljoen euro is gemoeid. Fase 2 van de uitbreiding wordt in het tweede kwartaal van 2020 afgerond. Het gaat daarbij om negen tanks van 1.500 kubieke meter en zes tanks van 3.000 kubieke meter voor chemicaliën.

Opdrachtgever: Sea-Mol Waar: Antwerpen Investering: 300 à 400 miljoen euro Afronding: medio 2021

De Japanse groep MOL Chemical Tankers investeert samen met havengroep SEAInvest 300 à 400 miljoen euro in de bouw van een tankterminal voor vloeibare chemicaliën. Hiervoor wordt de joint venture Sea-Mol opgericht. De terminal wordt in fasen gebouwd en krijgt uiteindelijk een capaciteit van 500.000 kubieke meter.

PETROCHEM 1 - 2021 35

PET01 K Projecten.indd 35

03-02-21 10:36

PROJECTEN Opdrachtgever: Sea-Tank Terminal Waar: Antwerpen Investering: 250 miljoen euro Afronding eerste fase: 2019

Sea-Tank Terminal bouwt in Antwerpen een dedicated tankterminal voor een wereldspeler uit de chemiesector. In eerste instantie krijgt de terminal een capaciteit van 750.000 kubieke meter. Naar verwachting duurt de bouw van de terminal twee jaar. De investering wordt geraamd op 250 miljoen euro.

Opdrachtgever: Standic Waar: Antwerpen Investering: 200 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Tankopslagbedrijf Standic realiseert in Antwerpen een nieuwe opslagterminal voor de distributie van chemieproducten en chemische nichemarkten. De grootte van de tanks varieert van 500 tot 3.500 kubieke meter. De terminal krijgt een opslagcapaciteit van ongeveer 95.000 kubieke meter. De oplevering is gepland begin 2021. De investering is zo’n 200 miljoen euro.

Opdrachtgever: Vesta Terminals Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2022

Vesta Terminals breidt zijn terminal in Antwerpen uit met 150.000 kubieke meter. De extra capaciteit is bestemd voor vliegtuigbrandstoffen, gasolie en diesel. Het gaat om vijf nieuwe tanks van elk 30.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2020

Vopak bouwt in Rotterdam vijftien nieuwe roestvrijstalen opslagtanks voor styreen en andere chemicaliën. Het gaat om 63.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit op de Botlek-terminal. De expansie moet in het tweede kwartaal van 2020 gereed zijn.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: 2020

Vopak investeert in twee nieuwe gasbullets bij haar gasopslag in Vlissingen. In totaal wordt er 9.200 kubieke meter opslagcapaciteit bijgebouwd. De verwachting is dat deze uitbreiding in de loop van 2020 in gebruik kan worden genomen.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

Vopak breidt zijn terminal op de Linkeroever in Antwerpen uit met vijftigduizend kubieke meter. De extra capaciteit is volledig bestemd voor de opslag van chemicaliën. Het concern wil de nieuwe tanks in het derde kwartaal van 2021 in gebruik nemen.

UTILITIES Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Antwerpen Investering: 80 miljoen euro Afronding: 2020

Air Liquide investeert tachtig miljoen euro in de bouw van een waterstoffabriek op de site van Covestro in Antwerpen. De eenheid gaat dankzij een nieuwe technologie energie-efficiënter waterstof produceren, zonder overtollige stoomproductie. Bijzonder is dat Covestro een deel van de CO2 die bij de productie vrijkomt, afvangt en gebruikt als grondstof in haar productieproces. De productie-unit wordt in 2020 in gebruik genomen.

Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Moerdijk Investering: 125 miljoen euro Afronding: 2022

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Air Liquide bouwt een nieuwe stikstofverwijderingseenheid op de site van BASF in Antwerpen. Deze kan het bedrijf van zeer zuiver gas voorzien om een efficiëntere productie van MDI mogelijk te maken. Naar verwachting is de nieuwe eenheid medio 2021 operationeel.

PETROCHEM 1 - 2021 36

PET01 K Projecten.indd 36

03-02-21 10:36

PROJECTEN Opdrachtgever: Air Products Waar: Zuidbroek Investering: onbekend Afronding: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor Nederlands gebruik. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Avaio en Aecom Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2024

Avaio en Aecom bouwen samen een ontziltingsinstallatie op het terrein van Covestro in de haven van Antwerpen. Deze gaat vanaf begin 2024 brak dokwater oppompen en omzetten in hoogwaardig proceswater voor de chemiesector. Avaio verwacht medio 2022 te kunnen beginnen met de bouw van de installatie. Die zou twee jaar later, in 2024, operationeel moeten zijn.

Opdrachtgever: BP Geel Waar: Geel Investering: onbekend Afronding: 2021

BP Geel bouwt een nieuwe stoomketel die ervoor zorgt dat de site van stoom wordt voorzien als een van de twee bestaande ketels in onderhoud is. De komende jaren worden de drie ketels op elkaar afgestemd om een optimale combinatie te maken. Zo wordt een van de bestaande ketels op termijn een standby-ketel. Tegen 2021 moet dat proces rond zijn.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Evides Industriewater Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: voorjaar 2022

Evides Industriewater bouwt een slimme demiwaterinstallatie op de site van BASF in Antwerpen. De installatie gebruikt verschillende waterstromen uit de productie van BASF en zet restwarmte uit condensaat in om de zuivering te verduurzamen. Dit resulteert in efficiënter watergebruik en een lager energie- en chemicaliënverbruik.

Opdrachtgever: Gasunie Transport Services Waar: Zuidbroek Investering: 500 miljoen Afronding: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Opdrachtgever: LyondellBasell en Covestro Waar: Maasvlakte Rotterdam Investering: 150 miljoen euro Afronding: 2020

LyondellBasell en Covestro investeren 150 miljoen euro in een ‘bioplant’ en verbrandingsinstallatie op de Maasvlakte. Daarin wordt het afvalwater van de productie van propyleenoxide en styreenmonomeer behandeld en omgezet in stoom. De stoom wordt gebruikt als een energiebron in de bestaande productiefaciliteit op de locatie. Hierdoor ontstaat een circulair proces. Het project moet in 2020 klaar zijn.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: eind 2020

Nouryon neemt de warmtekracht-eenheid Delesto 2 weer in gebruik. De installatie op Chemiepark Delfzijl zal eind 2020 gaan fungeren als start-stopinstallatie voor de levering van elektriciteit aan het openbare net op piekmomenten. De eenheid werd in maart 2012 uit gebruik genomen.

Opdrachtgever: Stercore Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

Opdrachtgever: Tien partners Waar: Rodenhuize Investering: 140 miljoen euro Afronding: 2024

Tien private en publieke partners investeren 140 miljoen euro in het North-CMethanol project. Dit project omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die deze waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol. De partners voorzien op termijn een opschaling naar 600 MW in 2030.

PETROCHEM 1 - 2021 37

PET01 K Projecten.indd 37

03-02-21 10:36

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Vattenfall Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

Opdrachtgever: VoltH2 Waar: Vlissingen Investering: 35 miljoen euro Afronding: onbekend

VoltH2 wil een groene waterstoffabriek in Vlissingen bouwen. Het gaat om een 25 megawatt elektrolyse-eenheid die jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof gaat produceren.

Eventueel kan de fabriek later worden uitgebreid tot 100 megawatt met een potentiële productie van 14.400 ton groene waterstof per jaar.

PILOTS/PROEFFABRIEKEN Opdrachtgever: ArcelorMittal en Dow Waar: Gent Investering: 20 miljoen euro Afronding: 2022

Staalproducent ArcelorMittal in België wil CO uit zijn afvalgassen leveren aan Dow Benelux in Terneuzen. Dow kan de CO met eigen overtollig waterstof combineren tot syngas. Allereerst worden twee proeffabrieken gebouwd in Gent. In 2022 wordt op basis van de pilots besloten of het businessplan economisch levensvatbaar is.

Opdrachtgever: Asbeter Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2022

Asbeter kan met hun proces asbestplaten veilig, betaalbaar en circulair vernietigen met behulp van zure industriële reststromen. Het bedrijf heeft een pilotinstallatie in Rotterdam.

In 2021 wil het starten met de bouw van een demoplant van 8.000 ton per jaar. Deze moet dan in 2022 operationeel zijn.

Opdrachtgever: bedrijven en overheden Zeeland en Vlaanderen Waar: Vlissingen-Oost Investering:100 miljoen euro Afronding: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 staan.

Opdrachtgever: o.a. Bek & Verburg Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent. Na de proefperiode kan de installatie mogelijk tot twee ton visnetvezels per uur recyclen.

Opdrachtgever: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: begin 2023

Het project MULTIPLHY integreert een hoge-temperatuur elektrolyzer met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyzer gaat groene waterstof produceren voor de productie van biobrandstoffen. Het gaat om ‘s werelds eerste multi-megawatt hoge-temperatuur elektrolyser voor waterstofproductie. De elektrolyser krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt en een waterstofproductiecapaciteit van 60 kilo per uur.

Het consortium denkt ook al aan een elektrolyser van 100 megawatt in een volgende fase.

Opdrachtgever: Coolbrook Waar: Geleen Investering: 12 miljoen euro Afronding: 2020

Het Finse Coolbrook investeert twaalf miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

Opdrachtgever: Deltalinqs, AVR en Tronox Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Deltalinqs, AVR en Tronox onderzoeken de haalbaarheid van een 5 megawatt elektrolyser met verwaarding van de geproduceerde waterstof, restwarmte én zuurstof. Het project geeft ook een doorkijk naar opschaling richting 100 megawatt. Hierbij wordt rekening gehouden met mogelijkheden voor het verwerken van CO/CO2 uit restgas en mogelijk ook rookgas naar chemicaliën zoals methanol. Het onderzoek, e-THOR genoemd, wordt uitgevoerd door TNO. De resultaten worden in mei 2020 verwacht.

PETROCHEM 1 - 2021 38

PET01 K Projecten.indd 38

03-02-21 10:36

PROJECTEN Opdrachtgever: Indaver Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Afvalbeheerder Indaver bouwt een demo-installatie voor het recyclen van vijftienduizend ton end-of-life plastics per jaar. De installatie zet gemengde polyolefines om in basisproducten als nafta en wax. Polystyrenen worden afgebroken tot monomeren die opnieuw als grondstof zijn te gebruiken. De installatie krijgt een capaciteit van twee ton per uur.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Itero Waar: Sittard-Geleen Investering: 25 miljoen euro Afronding: 2023

Het Britse Itero bouwt op de Brightlands Chemelot Campus een demonstratiefabriek voor het omzetten van moeilijk te recyclen plastic afval in een grondstof voor nieuwe plastics.

De unit krijgt een capaciteit van 27 ton gemengd en vervuild plastic. Voor toekomstige fabrieken kunnen meerdere modules naast elkaar worden gezet worden.

Opdrachtgever: o.a. Paques Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Vijf waterschappen, Stowa, Paques en HVC bouwen in Dordrecht een proeffabriek om PHBV te produceren. Dit is een volledig afbreekbaar en duurzaam bioplastic, gemaakt uit organische afvalstromen zoals zuiveringsslib, industrieel afvalwater en voedselresten. De proeffabriek komt bij de slibverwerkingsinstallatie van HVC in Dordrecht te staan.

Opdrachtgever: Photanol en Nouryon Waar: Delfzijl Investering: acht miljoen euro Afronding: 2020

Photanol bouwt met Nouryon een demonstratiefabriek in Delfzijl, waarin bacteriën CO2 omzetten in organische zuren, zo’n 10.000 tot 15.000 kilo, die worden gebruikt in de MCA-fabriek van Nouryon. Een commerciële fabriek zou twintig tot dertig miljoen kilo produceren.

De bouw daarvan staat alvast gepland voor 2023.

Opdrachtgever: PolyStyreneLoop Waar: Terneuzen Investering: 6,5 miljoen euro Afronding: onbekend

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw start begin 2019. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

Opdrachtgever: o.a. Port of Antwerp Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Een consortium van Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaat duurzame methanol produceren in de haven van Antwerpen. Op de site van Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Tegen het einde van 2022 is de pilotfabriek operationeel en produceert hij ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

Opdrachtgever: Stora Enso Waar: Gent Investering: 9 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Stora Enso investeert negen miljoen euro in een proeffabriek in de haven van Gent. De fabriek gebruikt in eerste instantie industrieel beschikbare fructose om hoogwaardige chemicaliën en materialen te produceren voor het testen van toepassingen. In de toekomst moeten dat suikers uit hout en andere non-food biomassa worden. De fabriek is naar verwachting klaar in het eerste kwartaal van 2021.

Opdrachtgever: o.a. Twence Waar: Hengelo Investering: onbekend Afronding: 2020

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 uit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie. Mierenzuur heeft de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Opdrachtgever: VITO Waar: Antwerpen Investering: 4,3 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO bouwt met Jacobs Belgium en VMH een pilot-installatie voor de productie van bio-aromaten uit lignine/hout. De installatie krijgt een capaciteit van ongeveer tweehonderd kilo per dag. Het LignoValue Pilot project kost 4,3 miljoen euro en moet tegen het eerste kwartaal van 2021 resulteren in een werkende installatie.

PETROCHEM 1 - 2021 39

PET01 K Projecten.indd 39

03-02-21 10:36

PROJECTEN PLANNEN Opdrachtgever: Antwerp@C Waar: Antwerpen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Antwerp@C, een consortium van Air Liquide, BASF, Borealis, ExxonMobil, Ineos, Fluxys, Port of Antwerp en Total, onderzoekt de haalbaarheid van een CO2-infrastructuur in Antwerpen. Het gaat om een centrale pijpleiding op beide oevers en verschillende gemeenschappelijke behandelingsunits. Ook een gemeenschappelijke installatie voor het vloeibaar maken van CO2 en de tussentijdse opslag ervan zijn onderdeel van de infrastructuur.

Opdrachtgever: Avantium Waar: Delfzijl Investering: 150 miljoen euro Beslissing: 2023

Avantium wil zijn eerste commerciële fabriek met een capaciteit van vijf kiloton in Delfzijl bouwen. De fabriek gaat industriële suikers omzetten in FDCA, een grondstof voor groene plastics. Een definitief investeringsbesluit volgt nog dit jaar, waarna de eerste productie in 2023 moet volgen. De bouw van de fabriek vergt een investering van 150 miljoen euro.

Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Beslissing: onbekend

Avantium, Nouryon en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die kunnen dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton houtsnippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

Opdrachtgever: BioBTX Waar: onbekend Investering: onbekend Beslissing: onbekend

BioBTX wil een fabriek bouwen die op grote schaal chemicaliën produceert uit reststromen zoals plastic afval. De fabriek moet in 2023 klaar zijn. Op dit moment werkt het bedrijf nog aan het optimaliseren van de processen, technieken en producten in de demofabriek op het Zernikepark in Groningen.

Opdrachtgever: Black Bear Carbon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Black Bear Carbon wil in de haven van Rotterdam een fabriek bouwen die granulaat van oude banden omzet in carbon black, pyrolyse-olie en -gas. Het bedrijf werkt samen met Havenbedrijf Rotterdam de technische en financiële details uit en overlegt met regionale en nationale partners over de financieringsstructuur van de op te zetten onderneming.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Beringen Investering: onbekend Beslissing: uitgesteld

Borealis heeft de front end engineering and design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd en het EPC-contract toegekend aan Tecnimont. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

Opdrachtgever: BP Waar: Rotterdam-Europoort Investering: 1 miljard euro Beslissing: onbekend

BP overweegt zijn raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen straks meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

Opdrachtgever: o.a. BP, Nouryon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

BP, Nouryon en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken samen de haalbaarheid van een waterelektrolyse-installatie van 250 megawatt. Daarmee zou maximaal 45.000 ton groene waterstof per jaar kunnen worden geproduceerd voor de raffinaderij van BP in Rotterdam.

De partners willen in 2022 een definitieve investeringsbeslissing over het project nemen.

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: 150 miljoen euro Beslissing: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie.

De fabriek krijgt een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: Dow en Tata Steel Waar: IJmuiden Investering: 1 miljard euro Afronding: 2025-2027

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die rookgassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas.

Dow kan daar in Terneuzen plastics van maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten.

PETROCHEM 1 - 2021 40

PET01 K Projecten.indd 40

03-02-21 10:36

PROJECTEN Opdrachtgever: Fluxys/Parkwind/Eoly Waar: Zeebrugge Investering: 35 miljoen euro Beslissing: 2023

Fluxys, Parkwind en Eoly willen een elektrolyzer van 25 megawatt in Zeebrugge realiseren. De haalbaarheidsstudie voor het project – Hyoffwind genoemd – is positief uitgevallen. Als het project groen licht krijgt wil het consortium tegen midden 2021 beginnen met de bouw van de installatie. De eerste productie is gepland voor begin 2023.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Zuidwending Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof voor in vier zoutcavernes bij Zuidwending. Het gaat om een verkenning naar de marktbehoefte en een onderzoek naar eisen waaraan de installatie moet voldoen. Als de bouw in 2023 of 2024 begint, kan de eerste caverne in 2026 worden gevuld.

Opdrachtgever: Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Als het project van Shell voor de bouw van een waterstoffabriek op de Tweede Maasvlakte doorgaat, is er ook een pijpleiding nodig. Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam willen die samen aanleggen en exploiteren. De pijpleiding loopt van de fabriek op de Tweede Maasvlakte naar de raffinaderij van Shell in Pernis. Het definitieve besluit voor de aanleg is gepland in de eerste helft van 2021. Het project kan dan in 2023 worden afgerond.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Amsterdam IJmuiden Investering: onbekend Beslissing: 2020

Gasunie en Havenbedrijf Amsterdam willen binnen vijf jaar een waterstofleiding tussen Amsterdam en IJmuiden realiseren. De regionale leiding moet uiteindelijk onderdeel worden van de landelijke waterstofbackbone die Gasunie wil realiseren. Een haalbaarheidsstudie moet eind 2020 zijn afgerond.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Den Helder Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie, NAM, GasTerra, Port of Den Helder, Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, gemeente Den Helder, provincie Noord-Holland en New Energy Coalition onderzoeken de haalbaarheid van een waterstoffabriek in Den Helder. Het gaat om een fabriek die waterstof maakt uit aardgas en de CO2 afvangt voor opslag.

Opdrachtgever: Groningen Seaports, Gasunie en Shell Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Groningen Seaports, Gasunie, RWE, Shell en Equinor slaan de handen ineen voor het ambitieuze project NortH2. Kern van het plan is de bouw van ’s werelds grootste windpark in de Noordzee met een vermogen van tien gigawatt. En de bouw van een waterstoffabriek in de Eemshaven, waar de windenergie wordt omgezet in groen waterstof. De partners verwachten zo’n 800.000 ton groen waterstof per jaar te produceren in 2040.

Opdrachtgever: o.a. Haven Oostende Waar: Oostende Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Haven Oostende, DEME Concessions en PMV willen een groene waterstoffabriek bouwen. De fabriek vangt pieken bij de productie van groene stroom af en moet in 2025 klaar zijn. Eerst wordt de haalbaarheid verder onderzocht waarna demonstratieprojecten volgen. De fabriek - Hyport - krijgt een capaciteit van 50.000 ton waterstof per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en Energie Beheer Nederland hebben het CCS-project Porthos gelanceerd. Het gaat om een leiding door het havengebied in Rotterdam waaraan bedrijven afgevangen CO2 kunnen leveren. Jaarlijks moet zo’n twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen ton in 2030. De partijen nemen in 2021 een investeringsbeslissing. In 2024 moet het systeem operationeel zijn.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: mogelijk Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2023

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

PETROCHEM 1 - 2021 41

PET01 K Projecten.indd 41

03-02-21 10:36

ADVERTORIAL

Passie voor service en techniek Eind 2020 heeft industrieel verhuurder Indu-Tools de meerderheid van de aandelen van het Antwerpse I-Rental overgenomen. Een bundeling van krachten welke Indu-Tools de toegang tot de Belgische, Duitse en Franse markt mogelijk maakt en beide organisaties in staat stelt een nog bredere dienstverlening aan haar klanten te bieden.

Het van huis uit Rotterdamse Indu-Tools, met vier vestigingen goed vertegenwoordigd op de Nederlandse markt, is met name bekend voor de verhuur van las-equipment, industrieel materieel en het aanbieden van totaaloplossingen (magazijn op locatie, brandstof­ management et cetera) voor industriële projecten en turnarounds.

I-Rental met haar vier vestigingen in België en een vestiging in Noord-Frankrijk is verhuurder van industriële gereedschappen en specialist voor de aanleg van tijdelijke nutsvoorzieningen (licht, lucht en stroom). Het samengaan betekent voor beide partijen een mooie aanvulling van ieders portefeuille waardoor men de markt in Nederland, België en Frankrijk nog beter kan bedienen.

Stabiliteit en continuïteit De omvang en het ‘DNA’ van beide organisaties lijken sterk op elkaar, er is veel technische kennis aanwezig en een passie voor het leveren van uitstekende service. Het management van Indu-Tools en I-Rental is dan ook heel optimistisch over de meerwaarde van de fusie. “Onze klanten kunnen nu werken met een dienstverlener die grensoverschrijdend opereert en in de diverse regio’s exact de behoeftes van de klant kent”, aldus directeur en mede­ aandeelhouder Bert van der Burght.

Van links naar rechts: Bert van der Burght, Louis Hanjoul, Sander Matthijssen, Michel De Weerdt.

in coronatijden met de bijbehorende reisbeperkingen kan dit een voordeel zijn voor de klant.“ Maar er zijn niet alleen geografische voordelen, ook de bundeling en uitwisseling van interne technische kennis en manpower biedt een groot voordeel.

Sander Mathijssen, managing director Indu-Tools: “I-Rental heeft voor de aanleg van de tijdelijke nutsvoorziening vaak contact met de eindklanten, waar Indu-Tools vaker met contractors samenwerkt.” Door de samenwerking bundelen de bedrijven de krachten en treden op als één aanspreekpartner met alle expertise in huis. “Dit is een belangrijke toegevoegde waarde voor de klanten.”

Louis Hanjoul, managing director I-Rental vult aan: “Daarbij komt dat je voor de aanleg van tijdelijke nutsvoorzieningen vaak met pieken werkt.

Je hebt voldoende gekwalificeerd personeel met de juiste veiligheidscertificeringen nodig om deze pieken in te vullen. Door de samensmelting van Indu-Tools en I-Rental beschikken wij in één klap over een veel grotere pool van hooggekwalificeerde en gecertifi-

ceerde medewerkers. Dit betekent meer stabiliteit en continuïteit voor de klant.”

Optimale inzet personeel en vloot “Niet alleen beschikken we nu over meer hooggekwalificeerd personeel, ook onze huurvloot is aanzienlijk vergroot en vult elkaar optimaal aan. Klanten die bij ons huren kunnen gebruikmaken van het totale productenpalet van de twee organisaties. Dit is handig voor de klant en intern levert het winst op omdat je de gezamenlijke huurvloot efficiënter kunt managen en inzetten.”

Het enthousiasme over het samengaan van deze twee business-to-business verhuurders is groot en er wordt hard gewerkt aan de integratie van beide organisaties. “Ondanks dat wij veel op elkaar lijken, komen er toch twee culturen en identiteiten bij elkaar en dat heeft tijd nodig”, aldus Bert van der Burght. “Door onze medewerkers is de fusie als zeer positief ervaren en wij hopen dat onze klanten ook snel de voordelen zullen ervaren. Vanaf nu opereren wij als één bedrijf en gaan, zoals men van ons gewend is, voor de beste service en knowhow.”

“We gaan voor de beste service en knowhow.”

“Indu-Tools mocht al diverse klanten in het Belgische bedienen, maar door de toegang via de diverse vestigingen verdeeld over Nederland, België en Frankrijk, kunnen wij de markt nog beter bereiken omdat we nu ter plekke zijn en snel service bieden. Zeker nu

Advertorial Indu-Tools.indd 42

Indu-Tools Driemanssteeweg 62 3084 CB Rotterdam T: 0031 10 85 09 010 www.indu-tools.nl

I-Rental N.V. Noorderlaan 485 2030 Antwerpen T: 0032 70 22 24 78 www.i-rental.be

03-02-21 10:37

PROJECTEN Opdrachtgever: Mitsubishi Gas Chemical Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Mitsubishi Gas Chemical wil een nieuwe fabriek voor de productie van meta-xyleen­ diamine (MXDA) bouwen op het terrein van Huntsman in Botlek-Rotterdam. MXDA wordt gebruikt als verharder en corrosieremmer in coatings.

Opdrachtgever: NAM Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningengas.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: Neptune Energy Waar: Noordzee Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Neptune Energy doet een haalbaarheidsonderzoek naar grootschalige CO2-opslag in de Noordzee. Het bedrijf wil jaarlijks tussen vijf en acht miljoen ton CO2 opslaan in de lege gasvelden in de licentiegebieden L10-A, L10-B en L10-E, die Neptune Energy exploiteert. In totaal gaat het om 120 tot 150 miljoen ton CO2.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Neste overweegt een fabriek voor duurzame kerosine op de Eerste Maasvlakte in Rotterdam te bouwen. Het bedrijf heeft daar al een raffinaderij voor duurzame diesel. De tweede fabriek zou een investering van ruim honderd miljoen euro vergen. De fabriek kan echter ook worden gebouwd in Finland, waar het bedrijf eveneens een raffinaderij heeft.

Opdrachtgever: o.a. Nouryon Waar: IJmuiden Investering: onbekend Beslissing: 2021

Nouryon, Tata Steel en Port of Amsterdam onderzoeken de haalbaarheid van een honderd megawatt waterelektrolysefabriek voor de productie van maximaal vijftienduizend ton waterstof per jaar, plus zuurstof, op het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Een definitief besluit wordt verwacht in 2021. De bouw zou rond 2023-2024 klaar kunnen zijn.

Opdrachtgever: Nouryon en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Nouryon en Gasunie New Energy onderzoeken een grootschalige power-to-gas-installatie op het Chemie Park Delfzijl. De bedrijven willen met een twintig megawatt waterelektrolyse-unit elektriciteit omzetten in drie kiloton groene waterstof per jaar. BioMCN gaat de waterstof combineren met CO2 uit andere processen voor de productie van biomethanol, een grondstof voor biobrandstoffen en de chemische industrie. In verband met een geplande kerosinefabriek in Delfzijl onderzoeken de partijen een scale-up van twintig naar zestig megawatt.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: Proton Ventures Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Proton Ventures onderzoekt of het technisch en economisch haalbaar is om een fabriek voor de productie van groene ammoniak te bouwen op de site van Sabic in Bergen op Zoom. Het bedrijf denkt daarbij aan een capaciteit van 8.500 ton groene ammoniak per jaar. Grondstof voor de ammoniakfabriek is waterstof dat als bijproduct ontstaat in de chloorfabriek van Sabic.

Opdrachtgever: RWE Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: 2021

Het project Eemshydrogen van RWE omvat de bouw van een 50 MW-elektrolyzer in de Eemshaven met een directe aansluiting op windpark Westereems van RWE. Als RWE in 2021 een definitieve investeringsbeslissing neemt, kan het in 2024 groene waterstof produceren. BioMCN is dan de eerste klant. Mogelijk neemt Evonik ook groene waterstof af.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: RWE Waar: Geleen Investering: onbekend Beslissing: 2022

RWE wil op Chemelot een installatie bouwen die organische reststromen verwerkt tot grondstoffen-pellets, om die vervolgens via vergassing om te zetten in circulaire waterstof.

Over de afname van deze waterstof is RWE in gesprek met OCI, het moederbedrijf van kunstmestproducent OCI Nitrogen. Waterstof kan aardgas vervangen bij de productie van ammoniak, de belangrijkste bouwsteen van kunstmest.

PETROCHEM 1 - 2021 43

PET01 K Projecten.indd 43

03-02-21 10:36

MARKET REVIEW DEMONTAGE

PIPE SUPPORTS

DDM Demontage B.V. Demontage, Sloopwerken Industriële verhuizingen, Asbestsanering 3454 PW DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

PROCESS CONTROL

MAGION Process Control Engineering B.V. Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen Pijpondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000.

Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

STUDBOLTS

WARMTEBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 472 73 10 56 E-mail: sales@basco.be Website: www.bc-basco.com Contactpersonen : Vanessa Schelfhout en Jon Cockram

SMIT Heat Treatment PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten? Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor PET_half_liggend.indd 1

13-12-17 12:46

PET09_MartketReview-liggend2020.indd 50

02-02-21 13:44

PET Advertenties.indd 44

03-02-21 10:27

PROJECTEN NIEUW PLAN Opdrachtgever: Shell Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing:onbekend

Shell heeft vergevorderde plannen om een 10 megawatt elektrolyzer bouwen op het terrein van de voormalige gaszuiveringsinstallatie van de NAM in Emmen. De elektrolyzer gaat de energie van het 12 megawatt zonnepark van Shell op de locatie (28.500 panelen) omzetten in groene waterstof.

Opdrachtgever: o.a. Shell Waar: Tweede Maasvlakte Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2023

Samen met partners wil Shell een waterstoffabriek bouwen op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam. Groene stroom uit windenergie moet daarbij water splitsen in waterstof en zuurstof. De fabriek krijgt een vermogen van rond de tweehonderd megawatt. De productie moet in 2023 starten met zo’n vijftig- tot zestigduizend kilo waterstof per dag. Het definitieve investeringsbesluit voor de waterstoffabriek is nog niet genomen.

Opdrachtgever: Smart Delta Resources Waar: Gent, Terneuzen, Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Een consortium van Belgische en Nederlandse bedrijven, waaronder ArcelorMittal, Dow Benelux, PZEM, Yara, Zeeland Refinery, Gasunie en Fluxys, heeft het project Carbon Connect Delta opgezet. Het project onderzoekt de haalbaarheid van CCUS in het havengebied van North Sea Port (Gent, Terneuzen, Vlissingen). Het consortium verwacht de haalbaarheidsstudie eind 2020 af te ronden. De ambitie is om al vanaf 2023 1 miljoen ton CO2 per jaar af te vangen en dat uit te breiden tot een niveau van 6,5 miljoen ton per jaar in 2030.

Opdrachtgever: Teijin en BioBTX Waar: Emmen en Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Teijin en BioBTX hebben grote investeringsplannen om de Twaron-vezels van Teijin te verduurzamen. Teijin is al zo ver dat de engineering wordt voorbereid. BioBTX heeft nu een demofabriek in Groningen en denkt aan een fabriek – mogelijk in Delfzijl – van enige tientallen miljoenen euro’s. De investering van Teijin zou een veelvoud daarvan bedragen.

Opdrachtgever: W2C Waar: Rotterdam Investering: 200 miljoen euro Beslissing: onbekend

Een samenwerkingsverband van Nouryon, Shell, Air Liquide, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam wil een waste-to-chemicals-fabriek in Rotterdam realiseren. De installatie gaat uit ongeveer 360.000 ton huishoudelijk en bedrijfsafval synthesegas en vervolgens zo’n 220.000 ton methanol produceren.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

Opdrachtgever: Yara Waar: Sluiskil Investering: onbekend Beslissing: uiterlijk begin 2022

Yara wil op haar site in Sluiskil groene ammoniak gaan produceren. Daarvoor werkt het bedrijf samen met offshore windparkontwikkelaar Ørsted. Een 100 megawatt elektrolyzer moet de windenergie van Ørsted omzetten in groene waterstof, waarmee Yara zo’n 75.000 ton groene ammoniak per jaar kan maken, en vervolgens groene meststoffen. Yara neemt uiterlijk begin 2022 een definitieve investeringsbeslissing. Het project kan dan in 2024/2025 operationeel zijn.

Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Zeeland Refinery heeft plannen voor de bouw van een honderdvijftig megawatt elektrolyzer in Vlissingen. Deze zou vanaf 2025 waterstof aan de raffinaderij kunnen gaan leveren. Een groeipad naar één gigawatt in 2030 behoort ook tot de mogelijkheden.

PETROCHEM 1 - 2021 45

PET01 K Projecten.indd 45

03-02-21 10:37

COLUMN

‘Met een beter begrip worden betere maatregelen genomen en ook beter geaccepteerd en nageleefd.’

Cybernetica Zou ik dan toch leiden aan beroepsdeformatie? Ben ik dan diegene die alleen een hamer heeft en daarom alle problemen met spijkers denkt op te kunnen lossen? Oordeel zelf en vertel het mij. Wat is het geval? Om de ouders te ontlasten die thuiswerken, hadden wij tijdens de lockdown onze kleinkinderen te logeren. Ze zitten in groep 3 en 5 van het basisonderwijs. ’s Morgens om half negen begon de thuisschool met een kringgesprek via Teams van groep 3 en later in de ochtend die van groep 5. Vervolgens moesten de nodige vakken worden gedaan.

Leuk om zo mee te maken en te vergelijken met mijn tijd zestig jaar geleden. Is er veel veranderd?

bekend onder de naam de overkoepelende term cybernetica zelf. Norbert Wiener, de grondlegger van dit vakgebied, schreef het boek The Human Use of Human Beings waarin hij stelt dat de samenleving alleen kan worden begrepen door studie van de interactie tussen machines en mensen en ook hun onderlinge interactie. Het toepassingsgebied kan bijna niet breder: van hightech tot dus menselijke interactie. Het leven zelf is zonder cybernetica, in dit geval feedback, niet mogelijk. Denk maar aan de temperatuurregeling en zuurstofregeling inclusief hartslagregeling in het menselijk lichaam, of de evenwichtsregeling om te kunnen lopen en fietsen.

Weinig veranderd Toen ik tijdens de vorige lockdown mijn zoldercoronaproject deed, kwam ik het strikdiploma van mijn dochter van dertig jaar later geleden tegen en dat was volledig identiek aan dat van haar eigen dochter nu. Ook de inhoud van de vakken is in grote lijnen gelijk gebleven. Dat lijkt mij ook prima voor de basisschool. Lezen, schrijven en rekenen zijn basisvaardigheden die eeuwigheidswaarde hebben, hoop ik. Geschiedenis en aardrijkskunde dragen bij tot maatschappelijk begrip. Gelukkig zie ik nu wel dat die maatschappij dichterbij komt. Zo moest mijn kleinzoon van acht een poster maken over voedselverspilling.

De vakken, ook in het voortgezet onderwijs, blijven echter gelijk zoals dat al een eeuw gebruikelijk is. Is dat goed? De maatschappij is nogal veranderd. Veel technischer, maar bevat ook meer communicatie en sociale interactie. Ok, techniek is er op sommige scholen als vak bijgekomen. Maar in grote lijnen is er weinig veranderd.

Hamer Ook onze sociale interactie zit vol feedback-kringen. Veel fysiologische processen worden automatisch geregeld, maar bij de sociale processen, zoals hoe we met elkaar omgaan, moeten we dat zelf doen. Dan is kennis van de feedback toch wel handig. Of van feed forward. Dat leidt tot een beter begrip en een betere interactie. Bijvoorbeeld bij het regelen van maatschappelijke zaken als werkeloosheid, gezondheid, onderwijs, of het bedwingen van de corona-epidemie. Met een beter begrip worden betere maatregelen genomen en ook beter geaccepteerd en nageleefd. Vandaar mijn pleidooi om cybernetica als algemeen vak breed in het onderwijs in te voeren. Als dat het geval zou zijn geweest, had ik vanuit mijn vakgebied (de meet- en regeltechniek) minder hoeven te worstelen met het uitleggen van nieuwe regelingen in fabrieken die soms wegens onbegrip niet werden geaccepteerd met alle nadelige consequenties van dien.

Ik ben benieuwd of u het met mijn zienswijze eens bent, of dat u vindt dat de cybernetica toch mijn hamer is.

Interactie Dat zette mij aan het denken. Een vak dat na de Tweede Wereldoorlog goed gestalte heeft gekregen is de cybernetica: de techniek en wetenschap die zich bezighoudt met besturing van systemen in de ruimste zin van het woord. De cybernetica kent vele toepassingen in regeltechniek, lucht- en ruimtevaart, elektronica, robotica, kunstmatige intelligentie, biologie en biomedische wetenschappen enzovoorts. Zelfs in beleid, didactiek, bedrijfsleer en psychologie, aldus Wikipedia. Hoewel zelden

Henk Leegwater is onafhankelijk consultant. henk.leegwater@lexxin.com

PETROCHEM 1 - 2021 46

PET I Column.indd 46

03-02-21 10:38

2021 08:3608:36

MOBILE MOBILE DEGASSING, DEGASSING, GUARANTEED GUARANTEED CONTINUITY CONTINUITY

YOUR YOURSITE. SITE.AABETTER BETTERPLACE. PLACE.

MOBILE MOBILE ® ® COMBUSTOR COMBUSTOR

FLYING FLYING ® ® COMBUSTOR COMBUSTOR

ZONE ZONE - 0- 0 LANGE LANGE TERMIJN TERMIJN VENTILATOREN VENTILATOREN OPLOSSINGEN OPLOSSINGEN

SIS,SIS, marktleider marktleider in mobiele in mobiele verbrandingssystemen verbrandingssystemen en Zone en Zone – 0– 0 ventilatoren. ventilatoren.

Onze Onze services services en technologieën en technologieën vormen vormen de de sleutel sleutel omom (VOC) (VOC) emissies emissies en geur en geur te reduceren, te reduceren, onder onder controle controle te houden te houden en en te voldoen te voldoen aanaan de de meest meest stringente stringente milieuwetten milieuwetten en regels. en regels.

WijWij zorgen zorgen voor voor uwuw continuïteit. continuïteit.

TANKTANK TERMINAL TERMINAL

BACK-UP BACK-UP EN EN RAFFINADERIJEN/ RAFFINADERIJEN/PIJPLEIDINGEN PIJPLEIDINGEN VERSCHEPEN VERSCHEPEN VERVANGING VERVANGING CHEMISCHE CHEMISCHE VRU VRU PLANTS PLANTS

BOL TANKS BOL TANKS

SIS SIS GmbH GmbH  

+49+49 (0) 4132 (0) 4132 654654 9100 9100

  +31+31 (0)6(0)6 1559 1559 7982 7982 @S-I-S.COM @S-I-S.COM   INFO INFO

  WWW.S-I-S.COM WWW.S-I-S.COM

SISG19-24270 SISG19-24270 CorporateADV_Petrochem_210x297_V4.indd CorporateADV_Petrochem_210x297_V4.indd 1 1 PET1 omslag los.indd 47

17-09-19 17-09-19 10:3910:39 03-02-21 03-02-21 10:41 03-02-21 10:4610:41

Petrochem Nr. 1 - 2021

PET1 los.indd 48 PET Aomslag Voorplaat.indd 1

03-02-21 10:46