PET04-2021

Nr. 4 - 2021

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,50

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 4 - 2021

E

‘Van Rotterdam weer een voorbeeldsite maken’ • Finalisten Plant Manager of the Year • Groene waterstof vooral voor systeembalans • Thema: Plantmanagement

0 15:17

PET4 omslag los.indd 1

11-05-21 17:46 17:25 11-05-21

MC2020-001

MC2020-001

EXPERT+ EXPERT + SOFTWARE SOFTWARE

Peoplefor forProcess ProcessAutomation Automation People

FieldXpert XpertSMT70 SMT70 Field

Universele, krachtige tablet voor digitale instrumentconfiguratie Universele, krachtige tablet voor digitale instrumentconfiguratie nieuwe industriële tablet Field Xpert SMT70 uitermate DeDe nieuwe industriële tablet Field Xpert SMT70 is is uitermate geschikt voor het inbedrijfstellen van instrumentatie met geschikt voor het inbedrijfstellen van instrumentatie met IO-Link, HART, PROFIBUS, Modbus FOUNDATION Fieldbus.

IO-Link, HART, PROFIBUS, Modbus enen FOUNDATION Fieldbus.

Door voorgeïnstalleerde software tablet direct klaar voor Door dede voorgeïnstalleerde software is is dede tablet direct klaar voor gebruik met automatische update service software altijd gebruik enen met dede automatische update service is is dede software altijd up-to-date. tablet ondersteunt u als expert effectief up-to-date.

DeDe tablet ondersteunt u als expert effectief inin uwuw onderhoudsbeheerwerkzaamheden een veilige onderhoudsenen beheerwerkzaamheden inin een veilige énén explosiegevaarlijke omgeving. explosiegevaarlijke omgeving.

Meer informatie: Meer informatie: www.nl.endress.com/SMT70 www.nl.endress.com/SMT70

PET Aomslag Voorplaat.indd PET A Voorplaat.indd 2 22 PET4 los.indd

11-05-21 17:47

IN DEZE EDITIE

8 ‘VAN ROTTERDAM WEER EEN VOORBEELDSITE MAKEN’ Bij de bouw van Huntsman-fabrieken in China dienden de Rotterdamse installaties als voorbeeld. Inmiddels zijn de Chinese fabrieken state-of-the-art en is het aan Rotterdam om weer haasje-over te doen. Petrochem sprak Kal Khogali, operations director Europa bij Huntsman.

32 THEMA: PLANTMANAGEMENT Fabrieken worden steeds slimmer. Sensoren, artificiële intelligence en automatisering zorgen dat processen efficiënter, goedkoper en veiliger worden. We vroegen verschillende bedrijven op welke manieren zij al bezig zijn hun fabriek slim te maken en wat er in de toekomst nog staat te gebeuren.

14 GROENE WATERSTOF VOORAL VOOR SYSTEEMBALANS Als alle plannen doorgaan, zou medio 2030 bijna één gigawatt aan elektrolysevermogen beschikbaar kunnen zijn. De vraag of dit genoeg is, is meer een kwestie van capaciteit dan volume.

18 FINALISTEN PLANT MANAGER OF THE YEAR 2021 Met trots stellen wij de drie finalisten van de Plant Manager of the Year 2021 verkiezing voor: Yolande Verbeek (Uniper), At Plasman (Nedmag) en Mark Gerards (Sabic). Waar zijn ze trots op en waar willen ze sterk voor maken?

24 AANDACHT VOOR CULTUUR­VERSCHILLEN BIJ OVERNAME De overname van DSM Resins & Functional Materials (RFM) door Covestro was begin april een feit. Daarmee begon het traject pas echt. ‘We zijn ons er van bewust dat tachtig procent van overnames en fusies mislukken door het onvoldoende erkennen van cultuurverschillen’, stelt Michael Friede van Covestro. Er wordt volgens hem alles wordt aan gedaan om deze de komende tijd wel te laten slagen. Want er is wel een ‘perfect match’.

26 ENERGIETRANSITIE VRAAGT OM TRANSPARANTIE Hoewel Nedmag straks als een van de eerste bedrijven waterstofgas inzet in hun processen, ziet plantmanager At Plasman die stap vooral als winst voor de gehele industrie.

EN VERDER Commentaar 5 Feiten en cijfers • Air Liquide viert opstart Antwerpse waterstoffabriek • Eerste fabriek DBG BioEnergy gepland in Moerdijk • BASF zet locatie De Meern in de etalage • Avantium vindt partner in Cosun voor MEG-fabriek 6 Deltavisie 2021: Smart 13 Petrochem platform 30-31 Neste breidt productie uit in Rotterdam 39 Projecten 40 Column • Henk Leegwater 54

PETROCHEM 4 - 2021 3

PET B Inhoud.indd 3

11-05-21 17:27

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Nummer 4 - 2021 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Gedempt Hamerkanaal 155, 1021 KP Amsterdam E-mail: redactie@industrielinqs.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen 020 3122 081 EINDREDACTIE: Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 REDACTIE: Dagmar Aarts 020 3122 084 David van Baarle VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, Henk Leegwater, Wim Soetaert LAY-OUT: Bureau OMA, Doetinchem OMSLAGFOTO: Wim Raaijen ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Arthur Middendorp 070 3990 000 - arthur@jetvertising.nl TRAFFIC: Breg Schoen 020 3122 088 COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben 020 3122 085 DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Nederland/België € 186,- per jaar Introductieabonnement NL/BE met 25% korting € 139,- per jaar Overig buitenland € 216,50 Losse verkoopprijs € 23,50 Studentenabonnement € 43,Proefabonnement 3 mnd € 31,Meer informatie over de verschillende abonnementen vindt u via www.petrochem.nl/abonneren OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via 020 3122 088.

ISSN: 1380-6386 Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk:

Papier omslag:

PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

PET Advertenties.indd 4

11-05-21 17:43

COMMENTAAR

‘Gaan fabrieken meer naar wireless, dan levert dat veel meer flexibiliteit op.

Maar ook een nieuwe uitdaging op het gebied van cybersecurity.’

Autonoom Onlangs hebben we in de online talkshow Industrielinqs LIVE gesproken over autonome fabrieken. Een boeiend onderwerp, waar je lang over kunt napraten. Alleen al over wat de term precies inhoudt. Daar is veel discussie over. Zijn autonome fabrieken dan installaties zonder operators? Of zijn het juist fabrieken zonder management? Is het bijvoorbeeld mogelijk om verschillende fabrieken centraal – van waar ook ter wereld – aan te sturen? En hoe wordt dan het onderhoud gedaan? Zitten straks wellicht decentraal asset managers aan de schermen om de vitaliteit van de installaties in de gaten te houden, terwijl de productie elders wordt aangestuurd? Wellicht is er veel van dit alles straks – en nu al – mogelijk.

Belangrijker is echter de vraag: Wat willen we? Wat is wenselijk? Tijdens de talkshow werd al gauw duidelijk dat autonome fabrieken geen doel op zich zijn. En het ontmensen van fabrieksterreinen al helemaal niet. Wie krijg je sowieso mee als dat een belangrijke doelstelling is? Henk Veldink omschreef het wel mooi. ‘Als ik met operators over een operator-loze fabriek ga praten, dan krijg ik niemand mee’, stelt de Europees directeur manufacturing van Hexion. ‘Dat wordt anders als we de installaties door verregaande digitalisering veiliger kunnen maken.’

Eigenaarschap Meer autonomie van installaties wordt pas echt interessant als er hogere doelen mee worden gediend. Zoals meer veiligheid, meer effectiviteit en efficiëntie, verduurzaming en misschien wel als medicijn voor de krapte op de technische arbeidsmarkt.

Dan zijn boardrooms, overheden, maar ook het personeel zelf beter te motiveren of stappen te zetten.

Stapjes, vooralsnog misschien. Zeker als het gaat om het verder automatiseren van bestaande installaties. Dat kan alleen maar met veel kleine stappen en soms een grote. Anders dan compleet nieuwe fabrieken, zijn oudere installaties niet intrinsiek ingericht om steeds autonomer te worden. Daar is herontwerp voor nodig, maar vooral ook eigenaarschap op elk niveau in de productieorganisatie.

Remote Bijzonder interessant werd het gesprek toen Edward Groen,

COO van Teijin Aramid, de bekabeling van installaties ter sprake bracht. Het aanpassen van die infrastructuur is vaak tijdrovend en duur. Een rem op de toepassing van digitale innovaties. Alleen dat is al een reden om de procesautomatisering slechts een keer in de tien tot vijftien jaar grondig aan te pakken. Daardoor kan het zijn dat er zelfs nog systemen op Windows XP draaien. In de kantooromgeving ligt dat al vier tot vijf generaties achter ons.

Gaan fabrieken meer naar wireless, dan levert dat veel meer flexibiliteit op. Maar mogelijk ook weer een nieuwe uitdaging, met name op het gebied van cybersecurity. Met bekabeling is het gemakkelijker om de besturing van een fabriek af te schermen, dan met draadloze technieken en bijvoorbeeld de mogelijkheden die 5G gaan bieden.

Sowieso is cybersecurity een onderwerp dat nu al speelt en steeds belangrijker wordt naarmate we nog meer gaan digitaliseren en verregaand gaan automatiseren. Het zal een enorme uitdaging worden om zowel van de enorme mogelijkheden gebruik te maken, en de fabrieken tegelijkertijd af te schermen van kwade bedoelingen van buitenaf. Hoe mooi kan het zijn als bijvoorbeeld storingen remote kunnen worden verholpen?

Dat verhoogt de reactiesnelheid en vermindert stilstand. Helaas kan dat niet zonder dat heel veel data heen en weer gaat. En dat vergroot weer de kans op datalekkage.

Het lijkt er op dat op het gebied van digitalisering al veel meer mogelijk is dan we ons kunnen voorstellen. En met onder andere machine learning en ontwikkelingen op het gebied van sensoren, snelle processoren en data-opslag, komen er per dag mogelijkheden bij. Misschien liggen daar ook niet de grootste uitdagingen. Het is veel belangrijker dat we met de mogelijkheden leren werken en vooral slimme keuzes maken. Zodat meer veiligheid op het fysieke vlak niet ten koste gaat van veiligheid op het digitale vlak.

Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via Twitter : @wimraaijen

PETROCHEM 4 - 2021 5

PET C Commentaar.indd 5

11-05-21 17:28

Shell startte begin mei aan een groot aardwarmteproject: Warmte van Leeuwarden. Daarbij pompt het bedrijf warm water op uit een warmtebron, zo’n 2,7 kilometer onder het aardoppervlak, om er woningen en gebouwen mee te verwarmen. Het afgekoelde water gaat terug in de aarde om daar weer op te warmen.

Het project begint met een boring die moet uitwijzen of de warmtebron geschikt en bruikbaar is. Als dat zo is, kan de aanleg van een warmtenet beginnen. Het project gaat dan warmte leveren die gelijk staat aan de warmtevraag van zes- tot achtduizend woningen. Als alles volgens plan verloopt, begint de levering van warmte in 2023.

Sabic en Plastic Energy hebben het EPCM-contract voor de bouw van hun plastic-recyclingfabriek in Geleen toegekend aan Worley. De twee partijen bouwen de fabriek binnen een 50/50 joint venture: Sabic Plastic Energy Advanced Recycling (Spear).

Plastic Energy heeft een thermochemische omzettingstechnologie ontwikkeld om moeilijk recyclebare kunststoffen om te zetten in synthetische oliën. De vuile en gemengde plastics worden anders verbrand of gestort. De oliën – het bedrijf noemt het Tacoil – gaan als grondstof naar de installaties van Sabic op Chemelot.

Die maakt er opnieuw polymeren van.

Volgens planning moet de nieuwe fabriek in de tweede helft van 2022 in productie gaan.

Gasunie heeft de drie destillatiekolommen voor de nieuwe stikstoffabriek in Zuidbroek succesvol geïnstalleerd. Na vervolgwerkzaamheden begint begin 2022 de testfase en aansluitend is de ingebruikname gepland. De destillatiekolommen vormen het hart van de stikstofinstallatie. In de komende periode krijgt de staalconstructie voor de nieuwe grote hal verder vorm. Daarna worden alle grote, nieuwe onderdelen met elkaar verbonden worden via leidingwerk en kabels. Deze werkzaamheden duren tot eind dit jaar.

PETROCHEM 4 - 2021 6

PET D Feiten en cijfers.indd 6

FOTO: ADOBESTOCK

FEITEN & CIJFERS AIR LIQUIDE VIERT OPSTART ANTWERPSE WATERSTOFFABRIEK Air Liquide heeft haar nieuwe waterstoffabriek op de site van Covestro in het Antwerpse havengebied officieel in gebruik genomen. De eerste testresultaten tonen aan dat de prestaties van de unit nog beter zijn dan verwacht. Het project heeft 82 miljoen euro gekost.

De bouw van de fabriek begon ongeveer twee jaar geleden. Vanwege de beperkingen rond Covid-19 werd dit een grotere uitdaging dan voorzien en vanzelfsprekend leidde dit tot vertraging. De fabriek is een zogenoemde SMR-X, waarbij SMR staat voor Steam Methane Reformer. In een gangbare SMR reageert hogedruk stoom (H2O) met aardgas (CH4) tot waterstof (H2) en kooldioxide (CO2). In dit proces blijft ook stoom over.

Een SMR-X is echter zo ontworpen dat de stoom niet overblijft om elders te worden gebruikt, maar binnen het proces wordt hergebruikt. Daardoor kan het fornuis minder groot worden uitgevoerd en is het stoomsysteem ook nog eens eenvoudiger.

Zo’n twintig procent van de hitte die voor het proces nodig is, komt via warmte-uitwisseling in een SMR-X terug uit het proces. Dat levert een besparing van vijf procent op. Vijf procent minder operationele kosten want vijf procent minder gebruik van aardgas voor de productie van stoom. Maar ook de uitstoot van CO2 gaat daarmee met vijf procent omlaag. Daar komt nog bij dat Covestro een deel van de geproduceerde CO2 gebruikt als grondstof voor de productie van ammoniumcarbonaat.

De fabriek gaat zo’n 56.000 kubieke meter waterstof per uur produceren. Veertig procent daarvan gaat naar Covestro die het inzet bij de productie van aniline. De resterende zestig procent gaat naar andere klanten.

AVANTIUM VINDT PARTNER IN COSUN VOOR MEG-FABRIEK Cosun Beet Company en Avantium willen dit jaar een joint venture oprichten voor de bouw van een commerciële fabriek die suikers uit bieten omzet in glycolen. De investeringsbeslissing daarvoor volgt in de eerste helft van 2023. De commerciële activiteiten kunnen vervolgens in 2025 beginnen.

Avantium heeft een technologie ontwikkeld die suikers omzet in mono-ethyleenglycol (MEG) en mono-propyleenglycol (MPG). De eerste is een veel gebruikt tussenproduct.

De plantaardige variant is volledig recyclebaar en vindt toepassingen in bijvoorbeeld verpakkingen, polyester textiel en antivries. Plantaardig MPG kan worden gebruikt voor het ijsvrij maken van vliegtuigen of als warmteoverdrachtvloeistof in zonnepanelen.

Het proces dat Avantium heeft ontwikkeld voor de productie van plantaardig MEG en MPG verloopt in één enkele stap. Eind 2019 opende Avantium officieel haar MEG-demofabriek op Chemie Park Delfzijl. Deze heeft een capaciteit van ongeveer tien ton per jaar.

Genoeg voor samples die representatief zijn voor het eindproduct van een fabriek op commerciële schaal.

BASF ZET LOCATIE DE MEERN IN DE ETALAGE BASF wil haar vestiging in De Meern te verkopen. Op deze locatie produceert en ontwikkelt het chemieconcern hoogwaardige katalysatoren. Enkele activiteiten en producten die goed passen haar de strategie verplaatst BASF naar andere productielocaties. Andere producten verkoopt het bedrijf samen met de vestiging. Welke activiteiten BASF zelf houdt, is nog onduidelijk.

BASF wil het liefst de vestiging verkopen aan een bedrijf dat de site zal exploiteren met de bestaande configuratie. De vestiging in De Meern continueert haar productieactiviteiten om tot aan de verkoop aan haar klantenvraag te blijven voldoen. Gedurende deze periode zijn er ook geen veranderingen voor de omgeving. Daarbij doet BASF geen concessies aan veiligheid, stelt site-directeur Paul Evers. Deze speciale nadruk komt niet uit de lucht vallen. Jarenlang waren er uitdagingen op het gebied van veiligheid, in combinatie met de nabijheid van het dichtbevolkte gebied in de regio Utrecht. De laatste jaren lijkt BASF De Meern zich op dat gebied sterk te verbeteren.

Twee jaar geleden vierde BASF nog het vijftigjarige bestaan van de locatie.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

11-05-21 17:29

EERSTE FABRIEK DBG BIOENERGY GEPLAND IN MOERDIJK DBG BioEnergy is in onderhandeling met de haven van Moerdijk om er een fabriek te bouwen die industrieel afval omzet in biogas en organische kunstmest. De fabriek krijgt een capaciteit van drieduizend kubieke meter biogas per uur en moet eind 2022 operationeel zijn.

DBG heeft een gepatenteerd proces ontwikkeld om cellulose houdende, industriële afvalstromen te verwerken. Dit afval wordt vooralsnog gestort of gaat de verbrandingsoven in, maar eigenlijk is dit zonde en bovendien vervuilend en CO2-onvriendelijk. Enzymen van bacteriën kunnen het namelijk prima omzetten in biogas, van waaruit BioLNG kan worden geproduceerd.

Sinds maart werkt DBG BioEnergy in een 50/50 joint venture samen met Hive Energy.

Dit Britse bedrijf heeft talloze zonneparkprojecten in het VK en daarbuiten op haar naam staan. Deze samenwerking gaf het project in Moerdijk een enorme boost. Als alles volgens plan loopt, verwerkt de fabriek eind volgend jaar zo’n 270.000 ton afval per jaar.

Feed-stock partijen hebben al contracten getekend voor de levering ervan. De installatie zet dit om in ongeveer 3.000 kubieke meter biogas of bio-LNG per uur. Daarnaast maakt de unit van het residu nog 130.000 ton organische kunstmest per jaar.

De fabriek in Moerdijk wordt de eerste full scale commerciële unit van DBG BioEnergy, en het is de bedoeling dat er nog vele volgen. Berkay Gueres, managing director van DBG Bio Energy: ‘We voorzien drie fabrieken in Nederland en twee in Duitsland, maar het is te vroeg om daar nu meer over te zeggen.’

Het project is bijzonder omdat DBG het op veel verschillende vlakken duurzaam opzet.

De fabriek wordt ook cradle-to-cradle gebouwd, met een zo laag mogelijk energieverbruik. Het transport van afval en producten gaat grotendeels – ruim twee derde – via schepen en de daken van de fabriek komen vol te liggen met zonnepanelen.

START-UP SOLARDEW TEST TECHNOLOGIE BIJ RWZI Waterschap Vallei en Veluwe heeft SolarDew te gast op rioolwaterzuivering Apeldoorn.

Het jonge bedrijf heeft een technologie ontwikkeld om drinkwater te produceren uit bijvoorbeeld zeewater of vervuild water. De start-up test deze technologie een paar maanden op de rioolwaterzuivering Apeldoorn.

Het bedrijf heeft de technologie vooral ontwikkeld voor gebieden waar de zon overvloedig schijnt, maar waar weinig drinkwater te vinden is. Omdat het concept is simpel en robuust is, wordt het onderhoud tot een minimum beperkt. Het proces gebruikt de energie van de zon voor membraandestillatie. Het water verdampt, passeert het membraan en condenseert aan de andere kant. Het systeem is geschikt voor huishoudens (4 liter per dag), maar ook voor complete gemeenschappen (tot vijfduizend liter per dag). De kosten: 1 tot 2 cent per liter.

BRENT RUWE OLIEKOERS 69,0 68,1 67,2

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

66,3 65,4 64,5 63,6 62,7 61,8 60,9 60,0

29

30

31

1

5

6

7

Maart 2021 April 2021

8

9

12

13

14

15

16

19

20

21

22

23

26

27

28

29

30

3

Mei 2021

De chemie moet zich niet alleen richten op het verminderen van de eigen CO2-uitstoot, maar ook op het verduurzamen van producten van afnemers. Dat staat in het rapport ‘van Routekaart naar Realiteit’ dat de VNCI in april presenteerde. Het rapport laat de weg zien die de sector gaat afleggen om over minder dan dertig jaar klimaatneutraal en circulair te zijn. De branchevereniging van de chemische industrie in Nederland constateert in haar rapport dat het huidige beleid vooral heeft ingezet op de ‘eigen schoorsteen’ en veel minder op de producten-kant. Terwijl juist daar een enorme kans en groot potentieel ligt.

Bij ArcelorMittal Belgium zijn vier reusachtige bioreactoren aangekomen voor het Steelanol-project. Deze vormen het centrale element van de nieuwe installatie van het Gentse staalbedrijf. Zij kunnen industriële gassen die vrijkomen tijdens het staalproductieproces omzetten in duurzame ethanol. De Steelanol-installatie van 165 miljoen euro, produceert 80 miljoen liter duurzame ethanol per jaar. Dit komt overeenkomt met bijna de helft van de huidige jaarlijkse vraag in België. Deze duurzame ethanol kan worden gebruikt als brandstof voor transport of als bouwsteen voor de productie van chemicaliën. De verwachting is dat de installatie in 2022 operationeel is.

De eerste vier radiant coils voor project Skyline zijn op de site van Shell Moerdijk aangekomen. Deze coils vormen samen het hart van een nieuw fornuis voor de stoomkraker.

De komende jaren bouwt Shell in totaal acht nieuwe fornuizen op de site.

De acht nieuwe fornuizen vervangen zestien oude fornuizen die begin jaren zeventig zijn gebouwd. Het project vergt een investering van honderden miljoenen euro’s. Hoewel de totale capaciteit gelijk blijft, brengt Shell het energieverbruik op Moerdijk flink terug met de veel efficiëntere fornuizen.

In totaal komen er 32 radiant coils naar Moerdijk. Naar verwachting zijn de werkzaamheden in 2025 klaar.

PETROCHEM 4 - 2021 7

PET D Feiten en cijfers.indd 7

11-05-21 17:29

INTERVIEW

‘ Van Rotterdam weer een voorbeeldsite maken’

PETROCHEM 4 - 2021 8

PET O Interview.indd 8

11-05-21 17:30

Bijna twee jaar geleden hield hij tijdens een beach party voor het personeel een peptalk: ‘Let’s make Rotterdam great again’. Zijn Trumpiaanse uitspraak werd met gejuich en gevoel voor humor ontvangen. Enthousiaster dan Kal Khogali had verwacht, niet volledig bewust van de parodie. Zijn insteek?

Bij de bouw van Huntsman-fabrieken in China dienden de Rotterdamse installaties als voorbeeld.

Inmiddels zijn de Chinese fabrieken state-of-theart en is het aan Rotterdam om weer haasje-over te doen.

Wim Raaijen

FOTO’S: HUNTSMAN

Het is momenteel een drukte van belang op de productielocatie van Huntsman in Rotterdam, nabij Rozenburg om precies te zijn. De site beleeft de grootste onderhoudsstop in haar geschiedenis. Die gelegenheid is tegelijkertijd benut om een crystallizer te vervangen in de 48 jaar oude MDI-1-fabriek.

‘The old lady’, zoals Kal Khogali, Europees operations director van Huntsman, de installatie liefkozend noemt.

Eind vorig jaar is de kolom al in de staalconstructie gehesen en halverwege dit jaar moet de installatie veilig en succesvol draaien. Crystallizer 5 vervangt een ouder exemplaar, dat nog stamt uit de bouw van de fabriek in 1973. Met de nieuwe crystallizer kan Huntsman meer hoogwaardig product aan de downstream fabrieken leveren omdat de capaciteit groter is. Met pijpen van achttien meter lang kan de installatie zes ton destillaat per uur verwerken.

Partner Huntsman heeft in Rotterdam twee upstream MDI-fabrieken staan. MDI is een grondstof voor polyurethaan, wat op zijn beurt bijvoorbeeld terug te vinden is als zacht schuim in onder meer matrassen. MDI-1 is dus al sinds de jaren zeventig in bedrijf en in 1997 nam Huntsman MDI-2 in gebruik.

Met enige regelmaat steken sinds die tijd de geruchten de kop op over een derde MDI fabriek, MDI-3. Maar die staat er nog steeds niet. Khogali sluit het niet uit dat die er alsnog een keer komt. ‘We hebben er nog steeds ruimte voor op de site.

De focus van Huntsman ligt tegenwoordig echter iets meer downstream. MDI blijft belangrijk voor ons, ook als chemiPETROCHEM 4 - 2021 9

PET O Interview.indd 9

11-05-21 17:30

INTERVIEW sche bouwsteen die nodig is om meer downstream te gaan. Maar als we gaan uitbreiden, dan doen we dat waarschijnlijk met een partner of partners.’

Leraar Een veel internationalere levensloop dan die van Kal Khogali is bijna niet mogelijk. Geboren in Soedan, groeide hij op in het Midden-Oosten en ook in het Verenigd Koninkrijk. Eind jaren negentig kwam hij in dienst van Huntsman.

Voordat hij drie jaar geleden naar Rotterdam kwam, lag zijn focus vooral op Azië en was hij nauw betrokken bij de bouw van meerdere fabrieken in onder andere China.

Al eerder, aan het begin van deze eeuw, was hij een tijdje in Rotterdam. Om kennis op te doen voor de bouw van een fabriek in China. Die Chinese fabriek is nu de meest betrouwbare plant van Huntsman wereldwijd. Khogali vindt het een mooi idee dat Rotterdam eerst als voorbeeld voor China gold en dat de Rotterdamse site nu weer kan leren van wat er in het Verre Oosten gebeurt. De cirkel lijkt rond.

Toen hij aankwam kende de site in Rozenburg enkele operationele uitdagingen. Enkele fabrieken draaiden door technische problemen niet optimaal. De

druk op de mensen was groot. Tegelijkertijd zag Khogali een zeer gemotiveerd team. Dat leidde ook tot zijn uitspraak tijdens een beachparty voor het personeel: ‘Let’s make Rotterdam great again’.

De Trumpiaanse uitspraak werd met luid en vrolijk gejuich ontvangen. Enthousiaster dan hij had verwacht; niet bewust van de parodie. ‘Ik denk dat we van Rotterdam weer een voorbeeldsite kunnen maken. Zoals in het verleden. Rotterdam als leraar.’

Volgens Khogali moest Rotterdam wel eerst weer terug naar de basis. ‘We moesten opnieuw leren hoe we de dingen moeten doen. Op dat vlak kon ik me geen betere locatie en team wensen dan die in Rotterdam.’ Er zijn sinds die tijd forse stappen gezet.

BMW-fabriek Het blijft evenwel een stevige uitdaging om weer het voorbeeld te worden. De fabrieken in Rotterdam zijn bijvoorbeeld veel ouder dan die in Azië. Natuurlijk zijn veel onderdelen vervangen door efficiëntere versies, zoals de crystallizers. En er is ook nog recente nieuwbouw, zoals het Capstone-project in 2014. Daarbij is een polyolenfabriek elders in Noord-Brabant geconstrueerd en in modules naar Rozenburg verscheept. Daar zijn de

Kal Khogali (Huntsman): ‘We moesten opnieuw leren hoe we de dingen moeten doen.’

onderdelen op hun plaats gezet en aangesloten. Er is echter meer nodig om weer tot de koplopers te behoren.

Khogali verwacht veel van advanced analytics. Terwijl de traditionele analytische tools vooral historische gegevens onderzoeken, richten tools voor advanced analytics zich op het voorspellen van toekomstige gebeurtenissen en gedragingen.

Predictive analytics, data mining, big data analytics en machine learning zijn slechts enkele van de analytische categorieën die onder de noemer advanced analytics vallen.

Op dit vlak worden bij Huntsman in Rotterdam al interessante resultaten geboekt. ‘We hebben in een van onze fabrieken op grond van advanced analytics met een optimalisering 200.000 euro per jaar kunnen besparen.’ Serieus geld als dat op verschillende plaatsen gebeurt.

Hoewel fabrieken steeds verder worden geautomatiseerd en met kunstmatige intelligentie veel meer op voorspellingen te sturen is, blijven er volgens Khogali toch altijd mensen nodig. ‘Ik houd niet zo van de term autonome fabrieken.

Er blijven altijd mensen nodig. Laat ik een voorbeeld geven. Een tijdje geleden brachten we met een delegatie van Huntsman een bezoek aan een BMWfabriek. Onze CEO Peter Huntsman was ook mee. Alleen maar robots in die fabriek. Mijn vraag was toen: ‘Waarom is er bijna geen mens te zien?’Want hoe weten we dan of het honderd procent goed gaat met een robot? Een robot kan ons vertellen als hij zich minder goed voelt. Toch zijn er nog steeds mensen nodig om robots te beoordelen en te helpen waar nodig.’

Zoutzuur Op het gebied van verduurzaming wil Huntsman ook een belangrijke rol spelen.

Andere spelers in de polyurethaan-markt komen al met aansprekende showcases.

Denk bijvoorbeeld aan Covestro. Die produceert in het Duitse Dormagen al sinds een paar jaar twintig procent van haar polyurethaan uit zuivere CO2.

Ook binnen Huntsman worden processen ontwikkeld om de afhankelijkheid van fossiele grondstoffen te verkleinen.

Over details en mogelijkheden voor de locatie in Rotterdam kan Khogali momenteel nog niet veel kwijt. Maar er wordt zeker aan gewerkt. Dat de belang-

PETROCHEM 4 - 2021 10

PET O Interview.indd 10

11-05-21 17:30

Khogali gaf tijdens een beach party voor het personeel een peptalk: ‘Let’s make Rotterdam great again’. Zijn Trumpiaanse uitspraak werd met gejuich en gevoel voor humor ontvangen.

rijkste oplossingen liggen in recycling of biogebaseerde chemische bouwstenen, moge duidelijk zijn. Een volledige chemische recycling van MDI of polyurethaan naar MDI is nog niet mogelijk.

Wel kunnen andere kunststoffen worden ingezet als grondstof voor MDI. PET bijvoorbeeld. Met een eigen omesteringsproces gebruikt Huntsman in Houston zelfs zwaar beschadigd PET-schroot als bouwsteen. PET dat anders op de stort zou belanden of in onze oceanen terecht zou komen. Sinds 2014 heeft Huntsman het equivalent van vijf miljard 500 ml PET-flessen gebruikt om 290 miljoen pond polyolen te produceren.

Ook binnen bestaande productieketens kunnen met extra stappen chemische bouwstenen worden hergebruikt, bijvoorbeeld chloor en zoutzuur (HCL).

Khogali: ‘In China winnen we inmiddels chloor terug uit HCL. Een korte cyclus dus.’ Chloor is een essentiële grondstof voor de productie van MDI. Begin januari 2018 installeerde Huntsman een chloorinstallatie in zijn productiefaciliteit in het Chinese Caojing. De fabriek beschikt over een innovatief HCL-recyclingproces waarbij het zoutzuur direct

Kal Khogali (Huntsman): ‘Als we gaan uitbreiden, dan moeten we dat waarschijnlijk met een partner of partners.’ terug wordt omgezet in chloor. Daardoor wordt de hoeveelheid energie die nodig is in het productieproces en ook de CO2-uitstoot aanzienlijk verminderd.

Bovendien wordt het bijproduct natronloog geëlimineerd.

Vitaliteit Innovatie ligt ook in de praktijk van de dag. Helemaal als de omstandigheden extreem zijn en je toch stappen wilt blijven zetten. Khogali: ‘Onder Covid-omstandigheden hebben we ook veel bij moeten leren. En we zijn nog een stap verder gegaan dan andere bedrijven, met sneltesten.’ Vanaf de turnaround van MDI-1 participeert Huntsman Rotterdam in een pilot van Project Fastlane van het Ministerie van VWS. Het bedrijf investeerde samen met de overheid in vier teststraten, die ervoor zorgen dat de duizend man die dagelijks het terrein betreden, veilig aan het werk kunnen.

Het Nederlandse bedrijf Breathomix ontwikkelde hiervoor een sneltest die in enkele minuten kan vertellen of iemand corona onder de leden heeft. Daarnaast is er nog een straat waar antigeentesten worden beproefd. Huntsman test iedereen om de 48 uur. En wie positief wordt getest, moet direct in quarantaine.

De kans op besmetting op de site neemt dus significant af, maar de aanpak kent één uitdaging: wie positief getest is, moet direct naar huis. Dat levert wel lastige planningsuitdagingen op. Mensen met een kritische functie kan je niet zomaar vervangen. Dus moet het management redelijk veel bijsturen op zowel planning als bezetting.

Het past naadloos bij de vitaliteit die Khogali weer met de Huntsman-site in Rotterdam wil uitstralen. ‘Een gezonde, veilige omgeving is de basis voor een gezonde bedrijfsvoering. Dat gaat hand in hand.’ ■ PETROCHEM 4 - 2021 11

PET O Interview.indd 11

11-05-21 17:30

DELTAVISIE 2021

Deltavisie 2021: Smart De industrie is in transitie. Daar is veel slimheid voor nodig.

Slimme innovaties en misschien ook disruptieve oplossingen.

Digitalisering kan helpen, maar ook nieuwe manieren van kijken.

Want hoe kunnen huidige medewerkers hun weg vinden in een veranderende omgeving? En wat wordt van de huidige en toekomstige generatie slimme medewerkers verwacht? Deltavisie 2021 wil op 17 juni daar meer inzicht in krijgen.

Wim Raaijen

Tijdens een recente aflevering van de online talkshow Industrielinqs LIVE was er al gauw consensus bij de tafelgasten.

Dat fabrieken meer zelfsturend worden, is geen doel op zich. Maar verregaande digitalisering en automatisering kan wel helpen om de processen veiliger, efficiënter en duurzamer te maken.

Volgens de tafelgasten zou de industrie wel wat minder terughoudend kunnen zijn. Echter te grote vergezichten kunnen ook afschrikken, stelde Edward Groen, COO van Teijin Aramid. Henk Veldink viel hem op dat vlak bij. ‘Als ik met operators over een operatorloze fabriek ga praten, dan krijg ik niemand mee’, zei de Europees manufacturing directeur van Hexion. ‘Dat wordt anders als we de installaties door verregaande digitalisering veiliger kunnen maken.’

Jonge operator Tijdens Deltavisie zal dit een van de vertrekpunten zijn van de gesprekken aan tafel. Hoe kan digitalisering de prestaties van de industrie verbeteren en wat of wie is daarvoor nodig? Het thema Smart is ontleend aan de verkiezing van Mirjam Verhoeff tot Plant Manager of the Year 2020. Tijdens de verkiezing riep ze de chemische industrie op om veel meer uit de mogelijkheden van digitalisering te halen. Verhoeff: ‘Hoe mooi zou het zijn als we de talenten van medewerkers in de industrie kunnen combineren met de kracht van digitalisering.’

Mirjam Verhoeff (Covestro): ‘Hoe mooi zou het zijn als we de talenten van medewerkers in de industrie kunnen combineren met de kracht van digitalisering.’

Er is volgens haar zoveel meer mogelijk dan dat er nu gebeurt. ‘Veertig jaar geleden had de chemie de eerste plant-computers. In de tijd dat postbodes nog op een ouderwetse manier hun wijkjes liepen. Inmiddels spreken we over moderne bezorgservices waarbij alles is geoptimaliseerd met beschikbare data. Juist de chemische industrie, met enorm veel beschikbare data, doet daar nog maar relatief weinig mee.’

Zelf is ze daar ook mee aan de slag gegaan op haar fabriekslocatie in Hoek van Holland, dat overigens begin april is overgegaan van DSM naar Covestro. Ze stimuleert medewerkers om met ideeën voor verbetering te komen. Digitalisering krijgt daarbij speciale aandacht.

En al met resultaat. Zo heeft een jonge operator inmiddels een app gebouwd.

Verhoeff: ‘Daarmee kunnen we de input van onze recepturen berekenen. Die is afhankelijk van de grondstofkwaliteit.

SAP-data worden automatisch ingevoerd in het systeem en de recepturen rollen er automatisch uit. Tot voor kort was dat een heel gedoe met overtypen in Excelsheets, wat foutgevoelig is. Dat kan resulteren in materiaal zonder de juiste eigenschappen. Met de nieuwe tool besparen we kosten en het is beter voor het milieu.’

Paplepel Tijdens Deltavisie zal daarom niet alleen aandacht zijn voor de mogelijke oplossingen, maar ook voor de mensen die de transitie mogelijk moeten maken. De huidige generatie medewerkers, die de mogelijkheid krijgt om zich verder te ontwikkelen en natuurlijk ook de nieuwe generatie, die digitalisering met de paplepel ingegoten krijgt. En voor wie de toekomst van de industrie nog van groter belang is. ■

PETROCHEM 4 - 2021 12

PET T Deltavisie.indd 12

11-05-21 17:31

PROGRAMMA DELTAVISIE 2021 Ochtend: voorprogramma met partners.

Hoofdprogramma: 13.30 Welkom door dagvoorzitter Joost Hoebink en gespreksleider Wim Raaijen (Industrielinqs).

13.35 Smart Innovation. Welke innovaties zijn nodig en hoe gaan we daar zo slim mogelijk mee om?

• Talk – expert geeft in 8 minuten zijn/haar visie op smart innovation.

• Talkshow met onder anderen Plant Manager of the Year 2020 Mirjam Verhoeff (Covestro), professor Egbert-Jan Sol (TNO), Henk Veldink (Hexion) en Simon Jagers (Samotics)

15.25 Smart People. Hoe kunnen huidige medewerkers hun weg vinden in de transitie en wat wordt van de toekomstige generatie ‘smarts’ verwacht?

• Talk – Young Professional Tes Apeldoorn (Neste) geeft in 8 minuten haar visie op de toekomst van de industrie en haar rol daarin.

• Talkshow met Mirjam Verhoeff (Covestro), Inge Godts (auteur Topsnelheid op de industriële werkvloer), Pip van Dijk (Cabot, Techniekheld 2019), Jan van Dinther (Siemens, Jong Haventalent 2021) 16.10 Bekendmaking Plant Manager of the Year 2021 16.25 Afsluiting

14.20 korte pauze

16.30 Borrel (indien fysieke deelname mogelijk is)

14.30 Pitches finalisten Plant Manager of the Year 2021 Yolande Verbeek (Uniper), At Plasman (Nedmag) en Mark Gerards (Sabic) mogen in een korte pitch hun nominatie kracht bijzetten. Aan tafel worden vragen van jury en uit het publiek aan ze gesteld.

Deltavisie 2021 wordt in ieder geval online uitgezonden vanuit Rotterdam Ahoy. Op het moment van het aanbieden aan de drukker is nog niet duidelijk of er ook fysiek publiek aanwezig mag zijn. Schrijf gerust in via www.petrochem.nl voor de kosteloze livestream (pay as you like) en houd de site ook in de gaten als je - indien mogelijk – er fysiek bij wilt zijn.

15.15 korte pauze

PETROCHEM 4 - 2021 13

PET T Deltavisie.indd 13

11-05-21 17:31

ENERGIETRANSITIE

Groene waterstof vooral voor systeembalans De industrie, energiemarkt en de transportsector zien in groene waterstof een schone vervanger voor fossiele grondstoffen en energiebronnen. Inmiddels lopen er dan ook heel wat haalbaarheidsstudies voor elektrolyzers.

Als alle plannen doorgaan, zou medio 2030 bijna één gigawatt aan elektrolysevermogen beschikbaar kunnen zijn. De vraag of dit genoeg is, is meer een kwestie van capaciteit dan volume. Het duurzame gas zal dan ook eerder een rol krijgen in de systeembalans.

David van Baarle

Het ligt voor de hand dat de meeste elektrolyzers daar komen te staan waar offshore wind aanlandt. De wispelturigheid van windenergie maakt het namelijk aantrekkelijk om productiepieken af te vlakken als de stroomvraag lager is dan het aanbod. De meeste groene waterstofplannen zijn dan ook te vinden in de kustgebieden. Vanaf Groningen, Noorden Zuid Holland tot in Zeeland zijn inmiddels ambities uitgesproken voor de bouw van elektrolyzers. Of ze er daadwerkelijk komen, is met name afhankelijk van de Europese en Nederlandse politieke besluitvorming en daaraan gerelateerde financiële ondersteuning.

Groningen Qua ambitieniveau ligt Groningen nog ver vooruit op de rest van Nederland. De Eemshaven wordt al het stopcontact van Nederland genoemd en daar zou groene waterstofhub aan kunnen worden toegevoegd. In het NortH2-consortium willen Shell, Gasunie, Groningen Seaports, Equinor, RWE en de Provincie Groningen samen de grootste groene waterstofketen van Noordwest-Europa ontwikkelen. De combinatie van een vier gigawatt offshore windpark met in 2030 vier en in 2040 tien gigawatt aan elektrolysecapaciteit moet in 2040 een jaarlijkse waterstofproductie van achthonderdduizend tot één miljoen ton opleveren.

Hoe deze ontwikkeling zich verhoudt tot projecten die al eerder werden aangekondigd, is nog niet geheel duidelijk. Zo kondigden Gasunie en Nobian al eerder de plannen aan voor het zogenaamde Djewels-project in Delfzijl. In dat licht lijkt een elektrolyzer van twintig megawatt bescheiden. Betrokken partijen Gasunie en Nobian laten de optie voor een grotere installatie dan ook nog open en bekijken ook de mogelijkheid om op

te schalen tot zestig megawatt.

Niet voor niets kondigde ook Engie onlangs aan plannen te hebben voor een elektrolyzer, naast zijn gascentrale in de Eemshaven. Dit project met de naam HyNetherlands zou een capaciteit van honderd megawatt moeten krijgen en een investeringssom tussen de vijftig en honderd miljoen euro. Gasunie neemt ook deel aan deze plannen die geleidelijk vorm moeten krijgen tot 2030.

De deelname van RWE in North2 is ook niet geheel verrassend. Samen met Innogy kondigde de Duitse energiereus twee jaar geleden plannen aan voor een waterstoffabriek tot honderd megawatt op het terrein van de Eemshavencentrale van RWE. De energiebedrijven willen de elektrolyzer koppelen aan het onshore windpark Westereems van innogy. Met een vermogen van meer dan honderd megawatt, is er genoeg vermogen aanwezig om groene waterstof te produceren.

Noord-Holland Iets meer naar het zuidwesten onderzoeken Tata Steel, Nobian en Port of Amsterdam, onder de naam H2ermes, de aanleg van een honderd megawatt waterstoffabriek op het terrein van de staalproducent. De staalproducent kan de vijftienduizend ton groene waterstofgas goed gebruiken in zijn productieprocessen. Bijkomend voordeel is dat Tata ook de bij de elektrolyse vrijkomende zuurstof inzet in zijn proces.

Aan vermogen zal het H2ermes project niet snel ontbreken. Zo leveren de windparken Egmond aan Zee en het Prinses Amalia Windpark al gezamenlijk 228 megawatt vermogen. Als in 2023-2025 ook de tender wordt uitgeschreven voor het offshore windpark IJmuiden ver, kan daar vierduizend megawatt bijkomen.

Ook Vattenfall heeft grote plannen met

PETROCHEM 4 - 2021 14

PET S Waterstof.indd 14

11-05-21 17:31

Zuid-Holland Uiteraard laat ook de Rotterdamse haven zich niet onbetuigd in de groene waterstofwedloop. Het havenbedrijf heeft al ruimte vrijgemaakt voor een conversiepark op de Tweede Maasvlakte waar ruimte is voor twee gigawatt aan elektrolysecapaciteit. Tweehonderd megawatt daarvan zal waarschijnlijk worden toegewezen aan Shell en Eneco. Onder de naam CrossWind wonnen de partners de aanbesteding voor het 759 megawatt windpark Hollandse kust Noord. Een belangrijke reden voor toewijzing van de concessie was het voorstel van de bedrijven om ook te investeren in opslag in de vorm van waterstof.

Shell is van plan om de productie in 2023 te starten om vervolgens zo’n vijftig- tot zestigduizend kilogram waterstof per dag te maken. De eerste groene waterstof vervangt de grijze waterstof van Shell Pernis, voor de ontzwaveling van transportbrandstoffen. Shell verwacht jaarlijks zo’n 20.000 ton grijze waterstof te kunnen vervangen.

Ook Nobian en BP willen gebruik maken van de ruimte in het Rotterdamse havengebied. De bedrijven bekijken de haalbaarheid van een waterstof-elektrolyse-installatie van 250 megawatt. De naam H2.50 verwijst naar waterstof, de capaciteit van de elektrolyser en het jaar waarop de bedrijven richten in uitvoering van de ambities: 2050.

Zeeland Groningen mag de kop nemen in waterstofproductie, wat betreft consumptie spant het Zuid-Westen van Nederland de kroon. Bedrijven als Dow, Yara en Zeeland Refinery consumeren meer waterstof dan de rest van de Benelux. Smart Delta Resources (SDR) vertegenwoordigt niet alleen deze Nederlandse partijen, maar ook een aantal grote Vlaamse gebruikers, zoals Arcelor Mittal, in het Hydrogen Delta-initiatief.

De SDR-regio verbruikt jaarlijks 580 kiloton waterstof, maar men verwacht een doorgroeipotentieel naar meer dan één megaton waterstof per jaar in 2050.

FOTO’S: GEMINI

groene waterstof. Op het terrein van de voormalige Hemweg kolencentrale, de Hemweg Hub Amsterdam, onderzoekt het Zweedse bedrijf de haalbaarheid van een 100 megawatt elektrolyzer.

De huidige waterstofbehoefte komt op conto van steam methane reforming, ofwel grijze waterstof. SDR ziet de aanwezigheid van deze capaciteit als voordeel omdat deze eventuele tekorten aan groene waterstof kan opvangen.

Hoewel de plannen nog niet heel concreet zijn, zien de partijen mogelijkheden voor enkele groene waterstof kickstartlocaties op 100 tot 200 megawattschaal in het havengebied rond 2025. Daarna denken de bedrijven en overheden een drietal kickstartlocaties, bij Zeeland Refinery, Sloe en Rodenhuize, op te schalen naar gigawattschaal in 2030.

Productie Het is natuurlijk de vraag of alle plannen doorgaan, maar voor het gemak gaan we

strea

daarvan uit. Hoeveel waterstof verwachten we dan in Nederland? (Zie kader) Rekensom Nu de gegevens bekend zijn, kunnen we gaan rekenen aan de potentiële opbrengst van de elektrolyzers. Als alle plannen doorgaan, is er in 2030 9.365 megawatt aan elektrolysecapaciteit beschikbaar. Een één megawatt elektrolyzer produceert zo’n twintig kilo of 200 kuub waterstof per uur. Dat zou betekenen dat alle elektrolyzers samen 187.300 kilo groene waterstof per uur kunnen produceren.

De volgende vraag is hoeveel uren de elektrolyzers kunnen produceren. Zoals het er nu naar uitziet is het offshore windvermogen in 2030 krap elf giga-

GROENE WATERSTOF IN NEDERLAND Provincie Project Capaciteit in 2030 Groningen North2 4000 MW Groningen Djewels 60 MW Groningen HyNetherlands 100 MW Noord-Holland H2Ermes 100 MW Noord-Holland Hemweg Hub Amsterdam 100 MW Zuid-Holland Conversiepark Tweede Maasvlakte 2000 MW Zeeland Hydrogen Delta 3000 MW Totaal 9360 MW capaciteit

PETROCHEM 4 - 2021 15

PET S Waterstof.indd 15

11-05-21 17:31

MOBILE DEGASSING, GUARANTEED CONTINUITY

YOUR SITE. A BETTER PLACE.

FLYING COMBUSTOR®

MOBILE COMBUSTOR®

ZONE - 0 VENTILATOREN

LANGE TERMIJN OPLOSSINGEN

SIS, marktleider in mobiele verbrandingssystemen en Zone – 0 ventilatoren. Onze services en technologieën vormen de sleutel om (VOC) emissies en geur te reduceren, onder controle te houden en te voldoen aan de meest stringente milieuwetten en regels.

Wij zorgen voor uw continuïteit.

TANK TERMINAL

BACK-UP EN VERVANGING VRU

RAFFINADERIJEN/ CHEMISCHE PLANTS

PIJPLEIDINGEN

VERSCHEPEN

BOL TANKS

SIS GmbH   

+49 (0) 4132 654 9100 +31 (0)6 1559 7982 INFO@S-I-S.COM

 WWW.S-I-S.COM

SISG19-24270 CorporateADV_Petrochem_210x297_V4.indd 1 PET Advertenties.indd 16

17-09-19 10:39 11-05-21 17:43

watt. Nu is vermogen wel wat anders dan opbrengst. De tijd dat een windturbine echt produceert, noemt men de capaciteitsfactor. Die wordt nu op zo’n 34 procent geschat. Dus van de 8760 uren per jaar, produceren de parken maar 2.978 uur. Al kan dat in de toekomst best gunstiger worden. Zeker als windparken verder van de kust worden geplaatst.

Uitgaande van een capaciteitsfactor van 34 procent voor offshore wind, zouden de offshore windparken in 2030 11 gigawatt x 2978 uur = ongeveer 33 terawattuur stroom per jaar produceren.

Als al deze stroom zou worden omgezet in waterstof, levert dat 6,1 megaton groene waterstof op. Dat is echter met de huidige capaciteit niet mogelijk. De geschatte capaciteit in 2030 zal slechts 187.300 kilo x 2978 = 5557.779.400 kilo, oftewel ongeveer een halve megaton groene waterstof produceren. Ter vergelijking: de Nederlandse industrie gebruikt momenteel jaarlijks anderhalf megaton grijze waterstof, onder andere als grondstof voor de productie van ammoniak en voor de ontzwaveling van transportbrandstoffen.

Energiemix Het huidige grijze waterstofgebruik kan dus nog niet worden vervangen door groene waterstof. Daarbij komt het feit dat maar een deel van de stroom bij de elektrolyzers belandt. De stroom kan namelijk ook direct worden geconsumeerd. Het huidige Nederlandse jaarlijkse elektriciteitsverbruik is zo’n 120 terawattuur (432 petajoule). Dat betekent dat de offshore windenergie in 2030 maar 27,5 procent van de huidige stroomvraag afdekt. Daar komt natuurlijk nog wel onshore vermogen bij (momenteel zo’n 3527 megawatt vermogen, ofwel 6,578 terawattuur productie) en zonne-energie (nu 6874 megawatt vermogen, ofwel acht gigawattuur productie).

Een grotere uitdaging is dat groene stroom maar een klein deel van de energiemix bepaalt. Van het jaarlijkse Nederlandse energieverbruik van 3080 petajoule komt 1360 petajoule (44 procent) op het conto van aardgas. De tweede plaats in de energiemix wordt ingenomen door aardolie (36 procent) en steenkool neemt nog de derde plaats

Kiest Nederland voor groene elektriciteit en groene waterstof, dan is er nog veel meer offshore windvermogen nodig. in. De opbrengst van de offshore windturbines in 2030 komt neer op zo’n 115,2 petajoule. Dat is krap vier procent van het totale energieverbruik in 2020.

Flexcapaciteit Omdat de Nederlandse overheid het fossiele gasgebruik wil afbouwen, kijkt zowel de industrie als de gebouwde omgeving en de transportsector naar elektrificatie. Dat betekent dat het stroomverbruik in de toekomst alleen nog maar zal toenemen. Maar in die ontwikkeling zit gelijk de uitdaging dat de dagelijkse fluctuaties en seizoenschommelingen van wind- en zonne-energie op een of andere manier moeten worden opgevangen. En daar zou groene waterstof een goede rol in kunnen spelen. In de overwegingen van bedrijven en de overheid om te investeren in elektrolysecapaciteit voor de productie van waterstof zal de kwantiteit dan ook minder een rol spelen dan de leverings- en voorzieningszekerheid.

Groene waterstof zal in de nabije toe-

komst dan ook qua volume een marginale rol spelen in de energiemix, maar wel een cruciale rol in het nieuwe energiesysteem. In de energiemix van de toekomst hebben alle alternatieve bronnen hun eigen plek in de keten: blauwe waterstof, geothermie, biomassa en allerlei vormen van circulair synthesegas vormen duurzame alternatieven voor fossiele brandstoffen. Bovendien is het maar de vraag of Nederland alle duurzame stroom en waterstof zelf moet produceren of ook kan importeren. Er zijn verbindingen genoeg met Duitsland, Noorwegen, Denemarken en het Europese achterland.

Tegelijkertijd biedt vervanging van fossiele bronnen voor met name offshore windenergie ook mogelijkheden voor de Nederlandse economie. De gunstige ligging aan een redelijk ondiepe Noordzee, maakt de exploitatie van windparken zeer aantrekkelijk. Kiest Nederland voor groene elektriciteit en groene waterstof, dan is er nog veel meer offshore windvermogen nodig. En dat moet hand in hand gaan met de elektrolysecapaciteit. ■ PETROCHEM 4 - 2021 17

PET S Waterstof.indd 17

11-05-21 17:32

DELTAVISIE 2021

Finalisten Plant Manager of the Year 2021 Met trots stellen wij de drie finalisten van de Plant Manager of the Year 2021 verkiezing voor: Yolande Verbeek (Uniper), At Plasman (Nedmag) en Mark Gerards (Sabic). Waar zijn ze trots op en waar willen ze sterk voor maken als ze worden verkozen tot het nieuwe boegbeeld van de Nederlandse procesindustrie?

Tijdens het congres Deltavisie op 17 juni maken we bekend wie de trofee mee naar huis mag nemen.

Dagmar Aarts

Yolande Verbeek (Uniper)

Yolande Verbeek (51 jaar) is plantmanager van de elektriciteitscentrale van Uniper op de Maasvlakte. De nominatie vindt ze een hele eer, maar ook nog wat onwerkelijk. ‘Ik vind het vooral gaaf hoe mijn organisatie erop heeft gereageerd.

Het geeft een hele boost aan het team.

Ook is de verkiezing een mooie manier om ons werk een podium te geven.’

Verbeek is er trots op dat medewerkers zich sterk maken voor de toekomst en steeds willen verbeteren in hun werk.

‘We werken in een centrale met een grondstof, kolen en biomassa, waarvan iedereen vindt dat die niet is geaccepteerd. Tegelijkertijd beseffen onze medewerkers dat het product dat we maken essentieel is. Als medewerker zit je dan soms een beetje klem. Je wilt trots zijn op je werk, maar je kan dat buiten je col-

lega’s niet kwijt. Toch zie ik dat de wil er is om te blijven ontwikkelen en dat geeft mij vertrouwen in de toekomst. Ik zie dat de veerkracht er is om te veranderen.

En ook dat de vindingrijkheid om mee te bewegen met de energietransitie er is.

Medewerkers zien voor zichzelf en voor onze site een nieuwe rol in het energiesysteem. Ik probeer als plantmanager om medewerkers te stimuleren om initiatief te nemen en ik ben er trots op dat het lukt om zo’n cultuur te scheppen.’

Initiatieven Welke rol Verbeek daarin heeft, is dat ze transparant en duidelijk is naar medewerkers. ‘Ik wil ze echt meenemen in de strategie van het bedrijf en laten zien hoe de toekomst eruit kan zien. De zwaarweer-kant en de zonnige kant. Ik zal er niet omheen draaien wat er op ons afkomt en welke uitdagingen er zijn.

Als je vertrouwen geeft en ruimte om te ontwikkelen, zowel in de techniek als op het persoonlijke vlak, dan voelen mensen

FOTO: WIM RAAIJEN

Yolande Verbeek (Uniper): ‘Voor mij is de energietransitie samen­ werken. Jong, oud, ervaren, onervaren, overheid en bedrijfs­ leven.’

PETROCHEM 4 - 2021 18

PET Q PMY.indd 18

11-05-21 17:32

zich gesteund om initiatieven te nemen die ons op weg helpen in de energietransitie. Er zijn inspirerende voorbeelden van nieuwe technische oplossingen die echt van onderop zijn bedacht en ontwikkeld.’

Als Verbeek wordt uitgeroepen tot Plant Manager of the Year 2021 wil ze aandacht vragen voor de mens in de energietransitie, openheid en samenwerken.

‘We gaan vraagstukken tegenkomen die we alleen met elkaar kunnen aanpakken.

Voor mij is de energietransitie samenwerken. Jong, oud, ervaren, onervaren, overheid en bedrijfsleven. Alleen als we het met elkaar doen, kunnen we de puzzel leggen.’

Mensenwerk De energietransitie is mensenwerk volgens de plantmanager. ‘Het betekent dat je als bedrijf en mens open moet zijn in wat je nodig hebt om die transitie te doen. Het is nodig om deuren te openen tussen bedrijven en de overheid. Weg van alleen maar commerciële gesprekken voeren en juist ruimte creëren voor het delen van kennis en benoemen van behoeften. Idealiter delen bedrijven en overheid met elkaar in die context wat nodig is om succesvol te kunnen blijven, ook in de periode van transitie. Als je dat doet, raak je in gesprek over de uitdagingen en oplossingen voor de toekomst.’

Omgeving Plasman is duidelijk trots op het bedrijf waar hij werkt. ‘Ik ben trots op het sociale karakter van ons bedrijf. We hebben korte banden onderling. En we gaan op een goede manier om met medewerkers. Daar krijg je veel voor terug. Daarnaast heb ik nog nooit bij een onderneming gewerkt die zich zo bewust bezighoudt met de impact op de omgeving. Zowel met omwonenden als met het milieu.’

Als Plasman de verkiezing wint, wil hij zich met name sterk maken voor twee zaken: veranderingen intern en de energietransitie. Met dat laatste is hij al anderhalf jaar intensief bezig. Nedmag wil in 2035 onafhankelijk zijn van fossiele grondstoffen. ‘Wij zijn bezig met waterstof en het elektrificeren van installaties. De tijd van praten is voorbij, we moeten gewoon doen. Wij kunnen dat ook. De industrie is aanjager van innovaties en creëert mogelijkheden en oplossingen. De remmende factor zit in wet- en regelgeving. Daar zit een enorme uitdaging.’

Gesprekspartner Plasman wil er samen met nog zes bedrijven voor zorgen dat Industriecluster Oost-Groningen op de kaart wordt gezet.

‘Bij de Industrietafels die zijn geweest, is veel tijd gestoken in de industrieparken in Delfzijl, het industriecluster in Emmen, in het zuiden en in het westen.

Maar het Industriecluster Oost-Groningen, zoals we onszelf hebben genoemd, is overgeslagen. Terwijl wij ruim twee keer zoveel energie verbruiken als het energiecluster in Emmen.’

Geen bulk productie meer Intern heeft Plasman zich de opdracht toegeëigend om ook te veranderen.

Nedmag wil zijn product op andere manieren in gaan zetten. In de voedingsmiddelenindustrie bijvoorbeeld en voor andere milieutoepassingen. ‘Dit betekent dat we veel meer tijd moeten spenderen aan productontwikkeling. En dat betekent dat we testen moeten doen die verstorend zijn voor onze normale operatie.

Ik ga ervan uit dat onze opdracht over vijftien jaar geen bulkproductie meer is,

At Plasman (Nedmag): ‘Ik heb nog nooit bij een onderneming gewerkt die zich zo bewust bezig­ houdt met de impact op de omgeving

At Plasman (Nedmag)

FOTO: BERT BUIRING

At Plasman (55 jaar) is directeur operations bij Nedmag in Veendam. Hij is trots dat hij is genomineerd voor de verkiezing, hoewel hij het ook vreemd vindt om zo in de belangstelling te staan. ‘Het geeft trots voor mezelf, maar ook voor Nedmag.’

Nedmag wint magnesiumzout (magnesiumchloride) op een diepte van tweeduizend meter. Een deel van het magnesiumzout wordt direct op locatie verwerkt tot producten voor bijvoorbeeld de voedingsmiddelen, cosmetische en medische industrie. Het andere deel gaat naar de productielocatie van Nedmag.

Hier wordt het magnesiumzout verwerkt tot grondstoffen voor onder andere de productie van vuurvaste stenen voor de cement- en staalindustrie, een voedingsadditief bij de productie van kaas, voor het bleken van pulp en het terugwinnen van fosfaten uit afvalwater.

PETROCHEM 4 - 2021 19

PET Q PMY.indd 19

11-05-21 17:32

OOK TE VOLGEN VIA EEN INTERACTIEVE LIVESTREAM

AVISIE 2020 DELTAVISIE DELTAVISIE DELTAVISIE 2020 2020 2020 DELTAVISIE 20 DELTAVISIE DELTAVISIE 2020 2 2021 DELTAVISIE DELTAVISIE2020 2020

OOK TE VOLGEN OOK OOK OOK TE VIA TE TE VOLGEN VOLGEN VOLGEN EENOOK INTERACTIEVE VIA VIA VIA EEN EEN EEN INTERACTIEVE INTERACTIEVE INTERACTIEVE LIVESTREAM LIVES LIVE LIVE TE VOLGEN VIA EEN INTERA

TE VOLGEN VIAEN EEN OOK INTERACTIEVE TE VOLGEN LIVESTRE EEN INT IN ININ IN TALKSHOWS PLANT MANAGERVIA 2021 IN INOOKLIVE U U U U N U I N N N N N JIUFJIJFF IJF IJF NU RINJFU INRCICJHCFHRHN RIR R H H C R SRIJF SCHSSS SCOOK H COOK S TE TE VIA VIA EEN LIVESTREAM LIVESTREAM H C OOK OOK TE VOLGEN VOLGEN TE VOLGEN VOLGEN VIA EEN EEN VIA INTERACTIEVE INTERACTIEVE EEN INTERACTIEVE INTERACTIEVE LIVESTREAM LIVESTREAM S N N I I N N U U RACHT |IJFSPIJKENISSE | 3 SEPTEMBER I I N N IIUJJFF NU FHN R R J I H R R C C S INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT |INNOVATIEKRACHT SPIJKENISSE |||SPIJKENISSE SPIJKENISSE SPIJKENISSE | 3 |SEPTEMBER |||333SEPTEMBER SEPTEMBER SEPTEMBER SCH S SCH SPIJKENISSE | 3 SEPTEM

INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT | SPIJKENISSE | |3 SPIJKENISSE SEPTEMBER | 3 SEP

ROTTERDAM AHOY | 17 JUNI

INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT || SPIJKENISSE || SPIJKENISSE || 3 3 INNOVATIEKRACHT INNOVATIEKRACHT SPIJKENISSE SPIJKENISSE 3 ||SEPTEMBER SEPTEMBER 3 SEPTEMBER SEPTEMBER

SMART

POORT OPEN OPEN OPEN OPEN DEDE POORT DE DE DE POORT POORT POORT OPEN DEDEPOORT OPEN OPEN POORT POORT OPEN OPENDEDEPOORT POORT PROGRAMMA

De industrie is in transitie. Daar Ochtend: voorprogramma met partners.

15.25 Smart People Hoe kunnen huidige medewerkers hun is veel slimheid voor nodig. weg vinden in de transitie en wat wordt vaak gezien alsSlimme innovaties Verkiezing Plant Manager of the Year 2020 en misschien Hoofdprogramma: van de toekomstige generatie ‘smarts’ sen een hek. Dat De Plantoplossingen.

Manager of the Year-verkiezing draagt bij aan ook disruptieve verwacht? nnen om de grote een positief imago van de Nederlandse procesindustrie.

13.30 Welkom • Talk Tes Digitalisering kan ook helpen, Industrie en samenleving Industrie Industrie Industrie enen worden en samenleving samenleving samenleving vaak gezien worden worden worden als vaak vaak vaak gezien gezien gezien Verkiezing als als als vaak Plant Verkiezing Verkiezing Manager Verkiezing Plant ofPlant Plant theprofessional Manager Year Manager Manager 2020 of ofthe of the the Year Year Year 2020 2020 2020of the Industrie en samenleving worden gezien als – Young Verkiezing Plant Manager Industrie en samenleving worden Industrie vaak en gezien samenleving als worden Verkiezing vaak gezien Plant Manager als Verkiezing the 2020 Manager o door dagvoorzitter Joost Hoebink Apeldoorn (Neste)of geeft inYear 8 minuten maat, veiligheidmaar en ook Dit doet zij door de inspanning en prestaties van manieren van tweenieuwe aparte werelden twee twee twee aparte aparte met aparte daartussen werelden werelden werelden een met met daartussen hek. daartussen daartussen Dat een een een hek.

De hek. hek.

Plant Dat Dat Dat Manager De De De Plant ofPlant Plant the Manager Year-verkiezing Manager Manager ofofthe of the the Year-verkiezing draagt Year-verkiezing Year-verkiezing bijPlant aan draagt draagt draagt bijbij ba tweemet aparte werelden met daartussen een hek.

Dat De Plant Manager of the Year-ver en gespreksleider Wim Raaij en haar visie op de toekomst van de twee aparte werelden met daartussen twee aparte een werelden hek.

Dat met daartussen De Plant Manager een hek.

Dat of the Year-verkiezing De Plant Manager draagt of bij the aan Yea akken. Zo heeft de terwijl plantmanagers te benoemen en te waarderen.

De ze juist niet terwijl terwijl terwijl zonder zezeze juist juist elkaar juist niet niet niet kunnen zonder zonder zonder om elkaar elkaar elkaar de niet kunnen grote kunnen kunnen om om om een dede de grote positief grote grote imago een een een positief van positief positief de Nederlandse imago imago imago van van van de de procesindustrie. de Nederlandse Nederlandse Nederlandse procesindus procesind procesin kijken.

Want hoe kunnen huidige terwijl ze juist zonder elkaar kunnen om de grote een positief imago van de Nederl (Industrielinqs). industrie en haar rol daarin. terwijl ze juist nietvan zonder elkaar terwijl kunnen ze juist omniet de zonder grote elkaar een kunnen positief om imago de grote van de Nederlandse een positief procesindustrie. imago van de N eide mensen nodig uitdagingen focus ligt hierbij op veiligheid, gezondheid, milieu, op uitdagingen het uitdagingen uitdagingen gebied op op het klimaat, het het gebied gebied gebied veiligheid van van van klimaat, klimaat, klimaat, en veiligheid veiligheid veiligheid Ditvan doet enen zij en door Dit Dit de Dit doet doet doet zijzij zij door door door de ende de inspanning prestaties inspanning inspanning van enen en prestaties prestaties prestaties van van van •inspanning Talkshow met Mirjam Verhoeff uitdagingen op het gebied klimaat, veiligheid en Dit doet zij door de inspanning en medewerkers hun weg vinden inop uitdagingen op het gebied van uitdagingen klimaat, veiligheid op het gebied en van Dit klimaat, doet zij veiligheid door de inspanning en Dit en doet prestaties zij door van de inspann rondstoffentransitie. productiviteit, efficiëntie en duurzaamheid.

Om dit 13.35 Smart Innovation (Covestro), Inge Godts (auteur economische ontwikkeling economische economische economische aan ontwikkeling ontwikkeling ontwikkeling tegezien pakken. aan Zo aan aan heeft te tepakken. tepakken. de pakken.

Zo plantmanagers Zo Zo heeft heeft heeft de de ofplantmanagers te plantmanagers plantmanagers benoemen te te te benoemen tebenoemen waarderen. benoemen enen en De tetewaarderen. tebenoemen waarderen. waarderen.

De De Dt Industrie Industrie samenleving en samenleving worden worden vaak gezien vaak als als Verkiezing Verkiezing Plant Manager Plant Manager the of Year the2020 Yearen 2020 economische ontwikkeling aan tede pakken.

Zo heeft de plantmanagers en eenen omgeving?

En Industrie Industrie enveranderende samenleving en samenleving worden worden vaak gezien vaak gezien als aan als Verkiezing Verkiezing Plant Manager Plant Manager ofpakken. the of Year the 2020 Year 2020 economische ontwikkeling economische te pakken.

Zo ontwikkeling heeft de plantmanagers te Zo te heeft benoemen de plantmanagers en temilieu, waarderen. te De benoeme Welke innovaties zij n nodig enaan hoe Topsnelheid op de industriële met andere partners voor het voetlicht te brengen, verschijnen er interviews industrie betrokken industrie industrie industrie en goed betrokken betrokken betrokken opgeleide en en en goed mensen goed goed opgeleide opgeleide opgeleide nodig mensen mensen mensen focus nodig nodig ligt nodig hierbij focus focus op focus veiligheid, ligt ligt ligt hierbij hierbij hierbij gezondheid, op op op veiligheid, veiligheid, veiligheid, gezondheid, gezondheid, gezondheid, milieu, milieu milie twee aparte twee aparte werelden werelden met daartussen met daartussen een hek. een Dat hek.

Dat De Plant De Manager Plant Manager of the Year-verkiezing of the Year-verkiezing draagt draagt bij aan bij aan industrie betrokken en goed opgeleide mensen nodig focus ligt hierbij op veiligheid, ge wat wordt van de toekomstige gaan we daar zoManager slim mogelij mee werkvloer), Pip draagt van Dij kgezondheid, (Cabott, twee aparte twee aparte werelden werelden met daartussen met daartussen een hek. een Dat hek.

Dat Plant De Plant Manager ofkthe Year-verkiezing of the Year-verkiezing draagt bij aan bij aan industrie betrokken en goed opgeleide industrie betrokken mensen nodig en goed opgeleide focus ligt hierbij mensen nodig veiligheid, focus ligt hierbij milieu, op Om veilighe en. en films de genomineerden in het bladDe en op de om te werken aan om om om de te tewerken te energiewerken werken aan en aan aan de grondstoffentransitie. de de energieenergieenergieen en en grondstoffentransitie. grondstoffentransitie. grondstoffentransitie. productiviteit, efficiëntie productiviteit, productiviteit, productiviteit, enop duurzaamheid. efficiëntie efficiëntie efficiëntie envan en en duurzaamheid.

Om duurzaamheid. duurzaamheid. dit Om ditdit d terwijl terwijl ze juistze niet juist zonder niet van zonder elkaar elkaar kunnen kunnen om de om grote de grote positief een positief imago imago van devan Nederlandse de Nederlandse procesindustrie. procesindustrie. om te werken aan de energieen grondstoffentransitie. productiviteit, efficiëntie enOm duurz om? een Techniekheld 2019), Jan Dinther generatie slimme medewerkers terwijl terwijl ze juist ze niet juist zonder niet zonder elkaar elkaar kunnen kunnen om de om grote de grote een positief een positief imago imago van de van Nederlandse de Nederlandse procesindustrie. procesindustrie. om te werken aan de energieom en te grondstoffentransitie. werken aan de energieproductiviteit, en grondstoffentransitie. efficiëntie en duurzaamheid. productiviteit, efficiëntie Om dit en m in contact met website.

Dehet industrie wil De iedere De De industrie industrie industrie dag samen wil wil wil iedere iedere iedere met dag andere dag dag samen samen met met met andere andere andere voor partners partners het partners voetlicht voor voor voor tehet brengen, het het voetlicht voetlicht voetlicht verschijnen te te brengen, tebrengen, brengen, er 2021) interviews verschijnen verschijnen verschijnen ererintervi erinterv inte • samen Talk –partners expert geeft in 8samen minuten zijn/ (Siemens, Jong Haventalent uitdagingen uitdagingen op op gebied het gebied van klimaat, van klimaat, veiligheid veiligheid en en Dit doet Dit zij doet door zij de door inspanning de inspanning en prestaties en prestaties van van De industrie wil iedere dag met andere partners voor het voetlicht te brengen, ver verwacht?

Deltavisie willen uitdagingen uitdagingen op hetTijdens op gebied het gebied van klimaat, van veiligheid veiligheid en en Ditvisie doet Dit doet door zijde door inspanning de inspanning en prestaties en partners prestaties van van Deoplossingen industrie wilklimaat, iedere dag samen De industrie met andere wil iedere partners dag samen voor het met voetlicht andere tede brengen, voor verschijnen hetop voetlicht er interviews teen brenge ussiëren, elkaar haar opzij smart innovation innovatieve innovatieve innovatieve innovatieve ontwikkelen. oplossingen oplossingen oplossingen ontwikkelen. ontwikkelen. ontwikkelen. en films van deen genomineerden en films films films van van van de de genomineerden genomineerden in genomineerden het blad en in in het de inhet het blad blad blad en en op op op di economische economische ontwikkeling ontwikkeling aan te aan pakken. te pakken.

Zo heeft Zode heeft de plantmanagers plantmanagers te benoemen te benoemen en te waarderen. en te waarderen.

De Devan innovatieve oplossingen ontwikkelen. en films de genomineerden economische economische ontwikkeling ontwikkeling aan te aan pakken. te pakken.

Zo heeft Zo de heeft de plantmanagers plantmanagers te benoemen te benoemen en te waarderen. en te waarderen.

De De we daar met talks en talkshows innovatieve oplossingen ontwikkelen. innovatieve oplossingen ontwikkelen. en films van de genomineerden en films in het van blad de en genomineer op de • Talkshow met onder anderen Plant 16.10 Bekendmaking Plant Manager of richtingen uitindustrie tebetrokken Daarom het Daarom Daarom Daarom groot isbelang ishet ishet het van van van om groot groot in groot contact belang belang met om om om in incontact inhierbij contact contact website. met met met website. website. website. industrie betrokken enisgoed envan opgeleide goed opgeleide mensen mensen nodig nodig focus ligt focus ligt hierbij op veiligheid, op veiligheid, gezondheid, gezondheid, milieu, milieu, Daarom isbelang het van groot belang om in contact met website.

Manager of the Year 2020 Mirjam themet Yearmilieu, 2021 milieu, industrie industrie betrokken betrokken en goed enopgeleide goed opgeleide mensen mensen nodig nodig focus ligt focus hierbij ligt hierbij opbelang veiligheid, op om veiligheid, gezondheid, Daarom isOok het van groot belang Daarom om indiscussiëren, isdiscussiëren, contact het van met groot website. ingezondheid, contact website. meer inzicht in krijgen. zullen op 3 september elkaar blijven, elkaar elkaar met elkaar te elkaar te blijven, te blijven, blijven, te discussiëren, met met met elkaar elkaar elkaar te elkaar te discussiëren, te elkaar elkaar elkaar om te werken om te werken aan dete aan energiede energieen grondstoffentransitie. en grondstoffentransitie. productiviteit, productiviteit, efficiëntie efficiëntie en duurzaamheid. en duurzaamheid.

Om ditOm dit elkaar te blijven, met elkaar te discussiëren, elkaar Verhoeff (Covestro), professor om te werken om te werken aan de aan energiede energieen grondstoffentransitie. en grondstoffentransitie. productiviteit, productiviteit, efficiëntie efficiëntie en duurzaamheid. en duurzaamheid.

Om dit Om dit elkaar te blijven, met elkaar te elkaar discussiëren, te blijven, elkaar met elkaar te discussiëren, elkaar dustrie De wagenwijd de industrie finalisten van de Manager te inspireren en tePlant ook teinspireren teinspireren inspireren nieuwe enen en ook ook ook samen richtingen samen samen nieuwe nieuwe nieuwe uit ook te richtingen richtingen richtingen uit uit tebrengen, te terichtingen Egbert-Jan Sol (TNO), Henk Veldink 16.25 Afsluiting industrie De wil iedere wil iedere dag samen dag samen met andere met andere partners partners voor het voor voetlicht het voetlicht teuit te brengen, verschijnen er interviews er interviews te inspireren en samen nieuwe uitverschijnen te 2020 De industrie De industrie wil iedere wil iedere dag samen dag samen met andere met andere partners partners voor het voor voetlicht het voetlicht te brengen, te brengen, verschijnen verschijnen er interviews er interviews te inspireren en ook samen nieuwe te inspireren richtingen en ook uit samen te nieuwe richtingen uit te rd bezoekers in of theoplossingen Year 2021 verkiezing zich (Hexion) en Jagers (Samotics) zetten.

Deltavisie zetten. zetten. zetten.

2020 Deltavisie zet Deltavisie Deltavisie daarom 2020 2020 op 2020 zet 3 zet september zet daarom daarom daarom op op op 3Simon 3films september 3september september innovatieve innovatieve oplossingen ontwikkelen. ontwikkelen. en films en van de van genomineerden de genomineerden in het blad in hetenblad op de en op de zetten.

Deltavisie 2020 zet daarom op 3 september innovatieve innovatieve oplossingen oplossingen ontwikkelen. ontwikkelen. en films envan films devan genomineerden de genomineerden hetBorrel blad in hetenblad op de en op de zetten.

Deltavisie 2020 zet daarom zetten. op Deltavisie 3 september 2020 zet daarom op 3in september 16.30 am houden wij presenteren en maakt de jury de tussen desamenleving de de poort poort poort tussen tussen en samenleving samenleving industrie samenleving wagenwijd en en en industrie industrie industrie wagenwijd wagenwijd wagenwijd Daarom Daarom is hetde van ispoort het groot van belang groot belang om intussen contact om in contact met met website. website. de poort tussen samenleving en industrie wagenwijd 14.20 korte pauze (indien fysieke deelname mogelijk is) 2020 Daarom Daarom is het van is het groot van belang groot belang om in contact om in contact met met website. website. de poort tussen samenleving de en poort industrie tussen wagenwijd samenleving en industrie wagenwijd elders. elkaar elkaar 2020 2020 2020 open.

Wij mogen open. open. open. maximaal Wij Wij mogen mogen mogen honderd maximaal maximaal maximaal bezoekers honderd honderd in maximaal bezoekers bezoekers bezoekers ininin bezoekers in winnaar bekend. te blijven, te blijven, met elkaar met elkaar te discussiëren, teWij discussiëren, elkaar elkaar open.

Wij honderd mogen honderd 2020

?

elkaar elkaar te blijven, te blijven, met elkaar met elkaar teWij discussiëren, te discussiëren, elkaar elkaar open. mogen maximaal honderd open.

Wij bezoekers mogen maximaal in wij honderd bezoekers in de ook zaalen ontvangen. dede de zaal zaal Via zaal ontvangen. een ontvangen. ontvangen. livestream Via Via Via een houden een een livestream livestream wij houden houden wij wij 14.30 Pitches fihouden nalisten Plant Manager Deltavisie te inspireren te inspireren en samen ook samen nieuwe nieuwe richtingen richtingen uit te uit telivestream de zaal ontvangen.

Via een livestream houden wij 2021 wordt in ieder geval te inspireren te inspireren en ooken samen ook samen nieuwe nieuwe richtingen richtingen uit telivestream uitzaal te ontvangen. de zaal ontvangen.

Via een de houden wij Via een livestream houden wij of the Year 2021 interactief contact interactief interactief interactief met publiek contact contact met elders. met met het het het publiek publiek publiek elders. elders. elders. zetten.zetten.

Deltavisie Deltavisie 2020 zet 2020 daarom zet daarom ophet 3contact september op 3 september interactief contact met het publiek elders. online uitgezonden vanuit Rotterdam zetten.zetten.

Deltavisie Deltavisie 2020 zet 2020 daarom zet daarom op 3 september op 3 september interactief contact met het publiek interactief elders. contact met het publiek elders.

Yolande Verbeek (Uniper), At Plasman Ahoy. Op het moment van het de poort de tussen poort tussen samenleving samenleving en industrie en industrie wagenwijd wagenwijd (Nedmag) en Mark Gerards (Sabic) aanbieden aan de drukker is nog de poort de tussen poort tussen samenleving samenleving en industrie en industrie wagenwijd wagenwijd 2020 Denk en debatteer Denk Denk Denk jeen met en en debatteer debatteer ons debatteer mee? jein jemet jemet met ons ons ons mee? mee? mee? open. Wij open. mogen Wij mogen maximaal maximaal honderd honderd bezoekers bezoekers in Denk en debatteer met onshun mee? mogen eenje korte pitch nominatie of er ook fysiek publiek 2020k2020 2020 open. Wij open. mogen Wij mogen maximaal maximaal honderd honderd bezoekers in en in Denk en debatteer jebezoekers metinonsDenk mee? debatteer je met ons mee? niet duidelij kracht bijzetten. Aan tafel worden aanwezig mag zijn. Schrijf gerust in via de zaalde ontvangen. zaal ontvangen.

Via eenVia livestream een livestream houden houden wij wij de zaalde ontvangen. zaalFounding ontvangen.

Viapartners: eenVia livestream een livestream houden houden wij wij Founding Founding Founding partners: partners: partners: Founding partners: vragen van jury en uit het publiek aan www.petrochem.nl voor de kosteloze interactief interactief contactcontact met het met publiek het publiek elders.elders.

Founding partners: Founding partners: interactief interactief contactcontact met het met publiek het publiek elders.elders. ze gesteld livestream (pay as you like) en houd Denk en Denk debatteer en debatteer je metje ons met mee? ons mee?

Denk en Denk debatteer en debatteer je metje ons met mee? ons mee?

Founding Founding partners: partners: Partners: Founding Founding partners: partners:

Partners: Partners: Partners: Partners:

15.15 korte pauze

de site ook in de gaten als je - indien mogelijk – er fysiek bij wilt zijn.

Partners: Partners:

Een productie van: Partners: Partners: Partners: Partners:

w.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.n www.deltavisie2021.nl www.deltavisie2020.nl www.deltavisie2020.nl Advertentie Eemsdeltavisie PET Advertenties.indd 20 2021.indd 1

10-05-21 17:43 12:24 11-05-21

maar dat we dan een veel gevarieerder productenpallet hebben. Dat vraagt van onze organisatie een compleet andere manier van werken en denken.’

Mark Gerards (39 jaar) is sinds vorig jaar plantmanager van de Olefins-3-plant van Sabic in Geleen. Van de kraker van deze fabriek is het de vraag of hij over tien jaar nog op de huidige manier opereert.

Sabic onderzoekt of ze de kraker kan elektrificeren. Gerards ziet zijn nominatie voor de verkiezing als een waardering voor de inzet en energie die hij en zijn team in de plant steken. ‘Ik ben er blij mee. We zijn niet de beste plant als het gaat om energie en kosten, maar we zijn geen lelijk eendje.’

Gerards is er trots op dat de sfeer in de plant goed is, ondanks de onzekerheid over de toekomst en een ernstig ongeval een aantal jaar geleden. ‘Na dat ongeval zijn een aantal kritische opmerkingen gekomen over de plant. Het heeft tijd nodig om dat duurzaam op te lossen. Ik vind ook dat dat langer duurt dan nodig is. Maar we zetten er samen de schouders onder om het voor elkaar te krijgen. Dat kenmerkt onze organisatie: niet teveel energie steken in frustratie, maar samen doorpakken en elkaar helpen.’

Plezier Als hij wordt uitgeroepen tot Plant Manager of the Year 2021 wil Gerards zich dan ook sterk maken voor de toekomst van zijn plant. ‘Ik maak me sterk dat er erkenning en waardering is voor de bezetting die hier hard werkt en om te laten zien dat we een goede plant hebben waar we met vertrouwen in kunnen investeren. Mijn doelstelling is dat men hier met plezier werkt. Jonge operators moeten hier het gevoel hebben dat ze hier aan hun toekomst werken en dat het geen verloren jaren zijn. Olefins-3 is een grote plant, een naftakraker en technisch best wel complex. Ik zou het fijn vinden als mensen het een voorrecht vinden om hier te werken.’

Eerlijk beeld Sabic kan helpen bij verschillende maatschappelijke problemen. Ze maakt grondstoffen voor duurzame plastics en als ze elektrificeert draagt ze bij aan het verminderen van CO2-uitstoot en het

FOTO: SABIC

Mark Gerards (Sabic)

Mark Gerards (Sabic): ‘Ik zou het fijn vinden als mensen het een voorrecht vinden om hier te werken.’

gebruik van fossiele energie. De hamvraag is of het hoofdkantoor van Sabic in Saoedi-Arabië de investering in elektrificatie op grote schaal wil doen. Gerards: ‘Mijn rol is zorgen dat deze plant veilig is, maar ook om uit te leggen wat het betekent om te elektrificeren. Om daar een eerlijk beeld te krijgen. Wat vergt dat aan investering en doorlooptijden. Dat is

de kennis die ik heb met mijn team.’

Gerards ziet de investering zelf ook als een kans om een voorbeeld voor anderen te zijn. ‘Alle naftakrakers zitten in dezelfde boot. Wij zijn een van de eersten in het rijtje waar discussie over is. Uiteindelijk krijgen anderen ook met deze materie te maken. Laten wij maar de proeftuin zijn voor anderen.’ ■

JURY De winnaar van Plant Manager of the Year 2021 verkiezing wordt bepaald door internetstemmen (20 procent van de stemmen), de bezoekers van Deltavisie (20 procent) en een jury (60%). De jury heeft uitgebreid met de finalisten gesproken en is bij hen op sitebezoek geweest. De jury bestaat uit: • Jan Zuidam (voormalig DSM-bestuurder) • Mirjam Verhoeff (Plant Manager of the Year 2020 en plantmanager bij Covestro Hoek van Holland Resins site (tot voor kort DSM)) • Marinus Tabak (Plant Manager of the Year 2019 en plantmanager bij RWE) • Manon Bloemer (directeur VNCI) • Jeroen Maan (voorzitter Vomi) • Maria van der Heijden (directeur MVO Nederland) • Willem Henk Streekstra (directeur Votob)

PETROCHEM 4 - 2021 21

PET Q PMY.indd 21

11-05-21 17:33

(advertorial)

Kost- en energiebesparingen met een FOAMGLAS® tankbodemisolatiesysteem Opslagtanks worden gebruikt voor de opslag van een verscheidenheid aan vloeistoffen en gassen, gaande van grondstoffen, tussenproducten tot eindproducten.

De groeiende wereldwijde vraag naar chemicaliën, en de juiste opslag en verwerking ervan, maakt de energie-efficiëntie en de veiligheid van opslagtanks steeds belangrijker.

Tanks kunnen variëren in concept en ontwerp omdat de constructie afhankelijk is van de opslagtemperatuur en de eigenschappen van de producten die worden opgeslagen. Een gedetailleerde studie is nodig om ervoor te zorgen dat alle aspecten in overweging worden genomen zodat producten op de veiligste en meest efficiënte manier kunnen worden opgeslagen. Toch worden er jaarlijks grote hoeveelheden energie verspild omdat warme opslagtanks niet voorzien worden van een goed isolatiesysteem. Het installeren van een tankbodemisolatiesysteem is één van de beste en gemakkelijkste manieren om de efficiëntie te verhogen door energie te besparen en de onderhoudskosten te verlagen.

Energieverlies in warme tanks Bij warme opslagtanks worden vaak de tankwanden en daken beschouwd als de grootste bronnen van energieverlies. Echter, is het de bodem van de tank die de grootste bron van energieverlies is. Wanneer een tank slechts voor 10 procent gevuld is, zal de tankbodem altijd 100 procent in contact zijn met de warme vloeistof, waardoor de bodem de meest gevoelige locatie is voor warmteoverdracht en energieverlies. Om dit energieverlies te beperken

PET Advertenties.indd 22

is het nodig om de tank te voorzien van een goed thermisch tankbodem-isolatiesysteem.

Naast het verminderen van energieverlies heeft een geïsoleerde tankbodem ook meerdere andere voordelen. Allereerst, beschermt het isolatiesysteem de betonnen fundering tegen de hoge temperaturen van de tankinhoud, hierdoor kan de tankfundering goedkoper worden geïnstalleerd door een verminderde noodzaak aan wapening.

Een tankbodem-isolatiesysteem biedt ook bescherming tegen aantasting door opstijgend vocht wat kan leiden tot mogelijke corrosie van de tankbodem. Opslagtanks worden tijdens hun levensduur vaak voor verschillende doeleinden en bij wisselende temperaturen gebruikt.

Dit creëert een omgeving waar corrosie een wezenlijk probleem kan worden wanneer de tank onvoldoende of foutief geïsoleerd is.

Een isolatieoplossing voor tankbodems Bij het kiezen van een tankbodemisolatiesysteem is het van cruciaal belang om te kiezen voor een isolatiemateriaal dat geschikt is om probleemloos hoge belastingen te dragen zonder dat er enige vervorming door compressie optreedt. Dit zal bijdragen tot het garanderen van de stabiliteit en de integriteit van de tank over zijn volledige levensduur.

Onvoldoende druksterkte in situaties met hoge belasting kan leiden tot verzakking, schade aan de tankbodem en als gevolg verlies van thermische prestaties. Dit laatste kan resulteren in het toenemen van de viscositeit of zelfs stolling van de tankinhoud.

11-05-21 17:44

(advertorial)

Naast een hoge druksterkte is het ook belangrijk om te kiezen voor een ondoordringbaar en onbrandbaar isolatiemateriaal met gesloten cellen. Deze eigenschappen zorgen ervoor dat het isolatiesysteem bestand is tegen vochtpenetratie en bescherming biedt tegen corrosie onder isolatie, waardoor mogelijke catastrofale gevolgen kunnen worden voorkomen. Het gebruik van onbrandbare isolatie draagt meteen bij aan de passieve brandbescherming van de tank en helpt potentiële brand- en rookgevaren te voorkomen die steevast aanwezig zijn bij opslagtanks met (petro)chemische en brandbare producten.

FOAMGLAS® tankbodemisolatie Sinds de jaren zestig gebruiken tankbouwers wereldwijd FOAMGLAS® tankbodemisolatie als het kernonderdeel in hun isolatiesysteem voor tankbodems. FOAMGLAS® HLB (High Load Bearing) isolatiesystemen, leverbaar met druksterktes tot 240 kPa, bieden voldoende druksterke voor elk mogelijk tankontwerp. Dit is ook de reden waarom het wereldwijd gebruikt wordt als tankbodem-isolatie onder LNG tanks.

Rekening houdend met alle relevante factoren, zoals opslagtemperatuur en energiekosten, worden voor elk specifiek project de kosten van het energieverlies via een nietgeïsoleerde bodem vergeleken met de totale investeringskosten en de energiewinst van een geïsoleerde bodem. Hieruit vloeit de totale terugverdientijd van de investering in een FOAMGLAS® tankbodemisolatiesysteem, die kan variëren van een aantal maanden tot slechts enkele jaren, afhankelijk van de opslagtemperatuur van de vloeistof in de tank. Daarnaast wordt het totale toekomstige rendement van de investering berekend voor de actieve levensduur van de tank. Dit geeft de hoeveelheid bespaarde energie per vierkante meter geïsoleerde tankbodem en de totale jaarlijkse financiële opbrengst na de terugverdientijd.

De gesloten celstructuur van FOAMGLAS® isolatie zorgt ervoor dat opstijgend vocht geen kans maakt en mogelijke corrosie-gerelateerde gevaren voorkomen worden. Lekkages van gevaarlijke stoffen of dampen hebben geen invloed op het systeem aangezien het een anorganisch materiaal is dat beschermt tegen bijna alle mogelijke vormen van chemische aantasting.

De isolatiewaarde van FOAMGLAS® isolatie wijzigt niet doorheen zijn levensduur, dit zorgt ervoor dat een FOAMGLAS® tankbodemisolatiesysteem zorgt voor een blijvende energiebesparing. Zo verdient de investering zich al terug in een korte periode en levert het daarna constante energie- en kostenbesparingen op.

Terugverdientijden en jaarlijks rendement Tankbouwers en eigenaars van terminals kunnen een beroep doen op de expertise van ons technische team om hun vrijblijvend te assisteren met de berekening van de terugverdientijd en het jaarlijkse rendement van de investering in een FOAMGLAS® systeem voor de isolatie van hun tanks.

PET Advertenties.indd 23

FOAMGLAS® ISOLATIE BENELUX: +32 (0) 471 80 60 13 industry.be@foamglas.be WWW.FOAMGLAS.COM

11-05-21 17:44

CULTUREN

Aandacht voor cultuur­ verschillen bij overname De overname van DSM Resins & Functional Materials (RFM) door Covestro was begin april een feit. Daarmee begon het traject pas echt. ‘We zijn ons er van bewust dat tachtig procent van de overnames en fusies niet mislukken door een gebrek aan een goede businesscase of syner­ giën, maar door het onvoldoende erkennen van cultuurverschillen’, stelt Michael Friede die de over­ name namens Covestro leidde. Er wordt volgens hem alles wordt aan gedaan om deze de komende tijd wel te laten slagen. Want er is wel een ‘perfect match’.

FOTO: COVESTRO

Wim Raaijen

Laten we beginnen met de overeenkomsten. Want die zijn er zeker. Lange tijd was Bayer Material Science het vijfde wiel aan de wagen. Het grote Bayer legde de afgelopen decennia steeds meer nadruk op medicijnen en producten voor landbouw en de menselijke gezondheid. Al eerder scheidde Lanxess zich af en in oktober 2015 was het de beurt aan Covestro. Friede: ‘Het voelde haast als een ontsnapping. Begrijp me niet verkeerd, we hebben veel aan Bayer te danken en we zijn trots op ons verleden, maar we moesten echt onze eigen weg vinden. Als een puber die zich los moest maken van zijn ouders. Het voelde goed.

Vanaf het begin was de cultuur opener en er borrelden veel nieuwe ideeën op.’

De sfeer was vanaf het begin ook iets meer internationaal, extra aangewakkerd door de eerste topman, de Brit Patrick Thomas. ‘Markus Steilemann volgde hem op, maar daarmee is het bedrijf niet per se weer honderd procent Duits geworden. We streven naar diversiteit in het bedrijf. Ook in de raad van bestuur.

Zo is onder andere de vrouwelijke chief commercial officer Sucheta Govil van Brits-Indiaas komaf.’

De timing van de verzelfstandiging was haast perfect. De economie begon zich vanaf 2014 wereldwijd weer op te richten en Covestro deed het met focus op verduurzaming en innovatie – misschien zelfs onverwacht – goed op de beurs. De productie van materialen heeft het op het vlak van vernieuwing en het creëren van extra waarde immers altijd moeilijker gehad dan bijvoorbeeld activiteiten in de life sciences.

Last man standing Voor DSM vormden de commerciële mogelijkheden van lifescience-producten ook een belangrijke reden om zich er de laatste decennia steeds meer op te concentreren. Een volgende stap in de transitie van het concern. Want het transformatieproces van het oorspronkelijk Nederlands Limburgs bedrijf gaat heel ver terug. Naar de Dutch State Mines, waar de naam oorspronkelijk voor staat.

Van de productie van steenkool, via basischemie, transformeerde het bedrijf zich tot de huidige speler op het gebied van life sciences. Het kocht onder andere eind jaren negentig Gist Brocades en verkocht begin deze eeuw zijn bulkchemie aan Sabic. Daarna deed het steeds meer activiteiten van de hand op het gebied van materialen en chemicaliën.

Inmiddels staat er in Geleen, het grote DSM-bolwerk van weleer bijna geen installatie meer van DSM. DSM RFM was binnen het bedrijf zo ongeveer the last man standing, als het gaat om de productie van materialen.

Al langer had Covestro een oogje op het DSM-onderdeel laten vallen. Friede: ‘We proberen DSM al jaren te overtuigen dat het uitstekend bij ons zou passen. Een

PETROCHEM 4 - 2021 24

PET R Culturen.indd 24

11-05-21 17:33

FOTO: WIM RAAIJEN

Ook de vestiging in Hoek van Holland van Plant Manager of the Year 2020 Mirjam Verhoeff ging over naar Covestro.

perfect match. Bij Covestro ademen we materialen.’

Westelijke richting Er is nog een andere belangrijke overeenkomst. Zowel Covestro als DSM, dus ook het onderdeel RFM, is purpose driven, zoals dat mooi heet. Beide concerns lijken zich zeer bewust van hun maatschappelijke rol en richten zich op verduurzaming en innovatie. Dat heeft ook zijn weerslag op de culturen van de twee bedrijven. Friede: ‘Daar vinden we elkaar sowieso. We hebben allebei een sterke focus naar voren. De overname is gericht op de langere termijn. Het is geen acquisitie van private equity om snel munt uit een overname te slaan.

We hebben geen plannen om fabrieken of researchafdelingen te sluiten. Te meer omdat de activiteiten van RFM en Covestro nauwelijks overlappen, maar vooral aanvullend zijn. De productie van harsen is zeer welkom binnen de ketenactiviteiten van Covestro.’

Door de overname verschuift het zwaartepunt van Covestro ietwat in westelijke richting. In de Antwerpse haven heeft

Michael Friede (Covestro): ‘Hoe creëren we het best mogelijke team? Die vraag moet voorop staan.’ het concern al een grote productiesite en op de Maasvlakte is Covestro voor vijftig procent eigenaar van de PO11-fabriek, die wordt gerund door partner LyondelBasell. Van de 24 vestigingen van RFM bevinden zich er zes in Nederland. Daarnaast zijn productielocaties in Duitsland, Spanje de VS en Azië. Maar onmiskenbaar is dat de aanwezigheid in de Benelux significant groter wordt, met vestigingen in Hoek van Holland, Geleen, Waalwijk, Zwolle en Amsterdam.

Volgens Friede bieden de Nederlandse vestigingen ook veel aanknopingspunten voor de innovatie. Denk aan de productie in Hoek van Holland, waar onder leiding van Plant Manager of the Year 2020 Mirjam Verhoeff onder andere materialen worden gemaakt voor 3D-printen. En denk ook aan Niaga op Chemelot in Geleen. Fried: ‘Bij Covestro is veel respect voor de RFM-innovaties

zoals bijvoorbeeld de technologie van Niaga voor de recycling van tapijten. Die activiteiten willen we graag internationaal laten groeien.’

Transparantie Covestro lijkt zich zeer bewust van de valkuilen van een overname. Uit onderzoek blijkt dat tachtig procent van overnames en fusies mislukken ten aanzien van de doelstellingen vooraf. En dat ligt bijna altijd aan de cultuurverschillen.

Friede: ‘Na de huidige wittebroodsweken, gaan we straks ongetwijfeld door enkele valleien. Daarbij moet veel aandacht blijven voor de cultuurverschillen, willen we het beste uit beide werelden halen. Transparantie is daarbij heel belangrijk en we vragen daarbij ook hulp van buiten. Hoe creëren we het best mogelijke team? Die vraag moet voorop blijven staan.’ ■ PETROCHEM 4 - 2021 25

PET R Culturen.indd 25

11-05-21 17:33

PLANTMANAGER

Energietransitie vraagt om transparantie Hoewel Nedmag straks als een van de eerste bedrijven waterstofgas inzet in zijn processen, ziet plantmanager At Plasman die stap vooral als winst voor de gehele industrie. ‘Als er één ding duidelijk is bij deze transitie naar koolstofvrije productie, dan is het wel dat niemand het alleen kan.’ Tegelijkertijd transformeert Nedmag de bulkprocessen richting batchprocessen. Alles om nog meer waarde te halen uit het zeer zuivere magnesiumzout.

David van Baarle

Voor wie wil weten waarom juist in Veendam magnesiumzout wordt gewonnen, zou terug moeten gaan naar de oertijd. Waar nu land is, was toen een grote, ondiepe binnenzee, de Zechsteinzee. De unieke geologische omstandigheden zorgen ervoor dat het zout uit Veendam een zuiverheid kent van 99 procent. Nedmag wint het magnesiumzout (magnesiumchloride) op twee zoutwinningslocaties met in totaal dertien bronnen waarmee men het zout op een diepte van tweeduizend meter oplost en oppompt. Het magnesiumzout op deze diepte is stroperig, het beweegt. Nedmag knijpt de zoutlaag als het ware uit, zoals een tube tandpasta.

Pulp Een deel van het magnesiumzout wordt direct op de winningslocatie ingedampt, gedroogd en afgezakt. Het andere deel gaat via een pijpleiding naar de productielocatie van Nedmag. Hier wordt het magnesiumzout gebruikt in de productie van drie andere producten: doodgebrande magnesiumoxide (DBM), magnesiumhydroxide en calciumchloride. DBM, een bewerkt reactieproduct van dolime en magnesiumchloride, is een waardevolle grondstof voor de productie van vuurvast materiaal voor de cement- en staalindustrie. Calciumchloride is een veelzijdige grondstof en wordt onder andere gebruikt als voedingsadditief bij de productie van kaas en bier en in veevoeding. Magnesiumhydroxide wordt

DE PLANTMANAGER In deze rubriek ‘De plantmanager’ laten wij elke keer een andere plantmanager aan het woord over zijn werk, visie en bedrijf. Hoe lukt het plantmanagers om succesvol te zijn en kunnen ze anderen daarin inspireren?Kent u interessante plantmanagers? Mail dan naar redactie@industrielinqs.nl

gebruikt voor het bleken van pulp, voor het terugwinnen van fosfaten uit afvalwater en voor het reinigen van rookgassen.

Twee processen Hoewel Plasman in het verleden ook de verantwoordelijkheid over de zoutwinning had, besloot Nedmag twee jaar geleden de functie op te knippen.

‘Ik heb zelf nog mijn vervanger voor de zoutwinningslocatie aangenomen en ingewerkt. De twee zoutwinningslocaties hebben een andere dynamiek en andere uitdagingen dan de productielocatie.

Waar je als directeur mijnbouw onder andere veel bezig bent met de impact van zoutwinning op de omgeving, vraagt een industriële site om meer aandacht voor de productie en producten zelf.’

De productielocatie aan de Billitonweg bestaat uit twee aparte productie-eenheden: een voor de productie van calcium­ chloride en een voor magnesiumoxide.

Plasman: ‘Aan de ene kant verwerken we het zout tot een voedingsadditief, waardoor we allerlei hygiënische codes in acht moeten houden. In dit deel van de fabriek is de administratieve last ook hoger omdat kwaliteitsregistraties en traceability essentieel zijn en je bij eventuele terugroepacties precies moet weten welke batch welke kwaliteit heeft en waar die staat. De productie van DBM, magnesiumhydroxide en magnesiumoxidepoeder is veel meer een chemisch proces waarbij we dolime, ofwel gesinterd dolomiet, toevoegen aan magnesiumchloride.’

Van bulk naar batch Tot een paar jaar geleden had Nedmag twee volledig gescheiden organisaties.

Inmiddels zijn de organisaties grotendeels samengevoegd, zodat het bedrijf flexibeler personeel kan uitwisselen. Die flexibiliteit zal Plasman goed uitkomen

PETROCHEM 4 - 2021 26

PET P Plantmanager.indd 26

11-05-21 17:34

FOTO’S: BERT BRUINING

bij de plannen voor de komende jaren.

‘We hebben onze zinnen gezet op een aantal redelijk ingrijpende veranderingen. Diversificatie is het eerste speerpunt. Hoewel we een unieke grondstof hebben, maakt de Chinese concurrentie wel stappen richting dezelfde zuiverheid. Wat betreft kostprijs kunnen we niet concurreren met lagelonenlanden.

Bovendien zien we steeds grotere fluctuaties in vraag en aanbod op de wereldmarkt. Met de marktvolatiliteit groeien ook de risico’s voor omzet en winst. Er hoeft bijvoorbeeld maar een schip vast te lopen in het Suezkanaal en de prijzen schieten omhoog. Maar andersom zien we ook regelmatig overschotten ontstaan.’

Productdiversificatie maakt je weerbaarder voor volatiliteit. ‘Daarbij onderscheiden we ons met producten met een hogere toegevoegde waarde. De afzetvolumes in die markten zijn weliswaar kleiner, maar we kunnen daarvoor wel hogere prijzen rekenen. We richten onze fabrieken dan ook steeds meer in op specialties. En dat is voor een bedrijf dat van oorsprong vooral bulkgoederen verkocht een behoorlijke omslag.’

Inmiddels is het zoutwinningsbedrijf redelijk ver met het doorontwikkelen van

At Plasman (Nedmag): ‘We willen echt onze CO2-uitstoot naar nul terugdringen.’ producten voor nieuwe markten. Zo is magnesiumhydroxide onder andere een duurzame vervanger voor natronloog.

De papierindustrie heeft magnesiumhydroxide ontdekt als duurzaam bleekmiddel voor pulp. Maar ook het terugwinnen van fosfaten uit afvalwater zou niet mogelijk zijn zonder magnesiumhydroxide. Om die producten te maken, waren redelijk beperkte investeringen nodig in de assets. ‘We moeten de hydroxide veel meer vermalen en voegen er op klantspecificatie nog extra additieven aan toe.

Dat zijn echte batchprocessen waar we de machines op moesten aanpassen.’

Wat meer aandacht vroeg was training van operators en maintenance. Wat betreft het onderhoud was er sowieso nog wel wat te winnen. ‘Ik kom oorspronkelijk uit de maakindustrie, waar operational excellence vaak maatgevend is voor de bedrijfsvoering. In de wat ruwere omgeving van zoutproductie heeft dit in mijn ogen minder zin. Maar dat wil niet zeggen dat we niet dagelijks verbeteren. Zowel op het gebied van

energiebesparing als op beschikbaarheid van de assets zijn we de afgelopen jaren echt vooruitgegaan.’

Energietransitie Een belangrijk deel van zijn tijd besteedt Plasman aan de transitie naar koolstofvrije energievoorziening. ‘We hebben de lat hoog gelegd voor onszelf en willen in 2035 onafhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Daarvoor participeren we in projecten en faciliteren we de energietransitie. Op dit moment doen we dat bijvoorbeeld door groen gas in te zetten middels een directe afname van een vergister die groengas produceert. Maar dat zien we echt als overgangsmedium.

Hoe mooi het ook is om gas uit mestvergisting in de processen in te zetten, het voorziet op dit moment in slechts tien procent van onze gasbehoefte. We zullen dit aandeel de komende jaren wel verhogen, maar tegelijkertijd kijken we naar alternatieven voor de echt lange termijn.

We willen namelijk echt onze CO2-uitstoot naar nul terugdringen.’

PETROCHEM 4 - 2021 27

PET P Plantmanager.indd 27

11-05-21 17:34

EEN MAN EEN MAN

EEN WOORD EEN WOORD

Muehlhan belooft en maakt waar Specialisten in staalconservering, steigerbouw en rope access

Interesse in een afspraak? Bel 010-4264960

www.muehlhan.nl staalconservering – steigerbouw – rope access

INOX INTELLIGENCE

THE ART OF STAINLESS STEEL STAPPERT Noxon is een landelijk opererende handelsorganisatie op gebied van roestvaststalen buizen, fittingen en staf.

Wij zijn onderdeel van een onafhankelijke internationale groep met diverse Europese vestigingen. Met ons brede assortiment en omvangrijke voorraden zijn we in staat om uw bestelling op uw gewenste datum en tijd in heel Nederland te leveren. Wij werken continu aan optimalisatie van de kwaliteit van onze

PET Advertenties.indd 28

producten, dienstverlening en efficiency in de kosten. We zoeken daarbij altijd naar de aansluiting met uw wensen en behoeften.

Wij hechten veel waarde aan langdurige persoonlijke relaties. Uw ervaren klantenteam is op de hoogte van uw wensen, reageert snel en adequaat op al uw vragen, is oplossingsgericht en helpt u bij het maken van de juiste keuzes.

Op welk gebied kunnen wij u ontzorgen?

STAPPERT Noxon B.V. Gerstdijk 4, 5704 RG Helmond - Netherlands T +31 492 582111 | noxon@stappert.biz noxon.stappert.biz

Inkoopgemak of kosten efficiency?

11-05-21 17:44

Een deel van de processen kan Nedmag elektrificeren. ‘We gebruiken nu een stoomketel voor de productie van verzadigde stoom van rond de 160 graden Celsius. We onderzoeken op dit moment de mogelijkheid een elektrische boiler hiervoor in te zetten. We zouden daarnaast in een andere processtap thermische olie kunnen verwarmen met behulp van elektriciteit. Het voordeel van elektrische verwarming is dat je als fabriek ook flexcapaciteit kunt aanbieden. Bij overschotten op het elektriciteitsnet bij zonnige dagen of harde wind zouden we de e-boiler en de e-verwarming kunnen inzetten, terwijl we ze uitzetten zodra het aanbod afneemt. Daarmee zouden we een bijdrage moeten kunnen leveren aan de netstabiliteit in onze omgeving. Het liefste zou ik direct een koppeling maken met een zonnepark in de buurt. Op die manier ontlast je direct het elektriciteitsnet én faciliteer je duurzame energie.’

Waterstof Toch heeft Nedmag ook processtappen waar elektriciteit tekortschiet. ‘We drogen de calciumchloride met behulp van luchtverhitters die temperaturen van vijfhonderd graden bereiken. De temperaturen in de ovens waarin we de DBM produceren kunnen zelfs oplopen tot 2200 graden Celsius. Die temperaturen kunnen we alleen met gas bereiken. Om ook die energiebehoefte te vergroenen, zijn we nu volop aan het onderzoeken om waterstof in te zetten. Gasunie experimenteert bij de aardgasbuffer in Zuidwending met de productie van waterstofgas. Wij zijn straks de eerste industriële partij die dat gas gaat inzetten in het productieproces. De eerste testen voeren we uit op de zoutwinningslocatie, waar we drie fornuizen met thermische olie zullen verhitten met waterstof. Als dat goed uitpakt, zullen we ook in de productieomgeving meerdere installaties testen en inrichten.’

Misschien de grootste uitdaging om dit voor elkaar te krijgen was de gasbrander.

‘Aangezien de aanlevering van waterstofgas de komende jaren nog onzeker is, willen we een brander die honderd procent aardgas, honderd procent waterstof en alle varianten daartussen aankan. Inmiddels is de brander klaar en zijn de vergunningsaanvragen ingediend bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

Als alles voorspoedig verloopt, kunnen we in mei beginnen met de ombouw en medio juni de eerste testen doen.’

Dialoog Hoewel Nedmag de kartrekker van de energietransitie lijkt, wil Plasman zeker niet alle eer opstrijken. ‘Als er één ding duidelijk is bij deze transitie naar koolstofvrije productie, dan is het wel dat niemand het alleen kan. Nedmag is niet voor niets onderdeel van het Industriecluster Oost-Groningen. Door energieprojecten te clusteren neemt de aantrekkingskracht ervan toe. Ik ben dan ook regelmatig in overleg met de bedrijven in de buurt om dit soort kwesties gezamenlijk te bespreken. Maar ook

met kennisinstituten en transport service operators moeten we continu de dialoog blijven aangaan over wat we nodig hebben en welke rol we zelf kunnen spelen.’

De dialoog blijft Plasman ook voeren met omwonenden. ‘Ondanks dat de mijnbouwactiviteiten de meeste publieke aandacht krijgen, moeten wij blijven uitleggen wat we in onze fabrieken doen.

We staan altijd open voor een gesprek en beantwoorden vragen uit de omgeving zorgvuldig. We nemen klachten zeer serieus en nodigen eenieder uit om te komen kijken bij ons op locatie. Al voldoen we nog zo aan de vergunningen en specificaties, dat antwoord voldoet niet altijd en daarom kijken we verder dan wetgeving van ons vraagt.’ ■

MIJNBOUWBEDRIJF Momenteel is Nedmag in afwachting van een vergunning om vier nieuwe bronnen aan te leggen, een proces van ongeveer tweeëneenhalf jaar. Op 30 april zijn de definitieve besluiten gepubliceerd. De demissonair minister van Economische Zaken en Klimaat stemt grotendeels in met de vergunningsaanvraag. Daar staan niet alle betrokken partijen achter. In Groningen heerst wantrouwen richting mijnbouwbedrijven en daar is Nedmag zich zeer bewust van. Plasman: ‘We snappen de zorgen en weten ook dat we niet alle zorgen kunnen wegnemen. De komende periode blijven we ons inzetten om iedereen zo goed mogelijk te betrekken bij onze activiteiten. We nodigen iedereen die wil uit om bij ons te komen kijken. We moeten ons verhaal blijven vertellen. Alleen met transparantie win je vertrouwen.’

PETROCHEM 4 - 2021 29

PET P Plantmanager.indd 29

11-05-21 17:34

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie.

Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS Nieuwe industriewaterzuivering en transportleidingen klaar voor levering Waterbedrijf Groningen en North Water (dochter van Evides Industriewater) hebben een nieuwe industriewaterzuivering en nieuwe transportleidingen voor drink- en industriewater opgeleverd. Hiermee leveren ze op een duurzame manier water aan de industrie in de Eemshaven met Google als eerste grote afnemer.

Ook zijn drinkwaterbronnen voor de drinkwatervoorziening beschermd en is de leveringszekerheid in NoordoostGroningen duurzaam en robuust verstevigd. Zo is een belangrijke stap gezet in de watertransitie en de vergroening en verduurzaming van de Groningse watervoorziening.

VOMI Veilig brengt veiligheidsbewustzijn op de werkvloer Veiligheid is topprioriteit voor de industrie. Met duidelijke communicatie wordt het veiligheidsbewustzijn van medewerkers en bezoekers aangesproken. Er moet voortdurend worden verder gewerkt aan veiligheid. Met het project VOMI Veilig wordt het veiligheidsbewustzijn bij medewerkers van VOMI-leden verder verbeterd. Zij staan op hun werkplek immers het dichtst bij de veiligheidsproblemen. Door hun veiligheidsbewustzijn te ontwikkelen en te vergroten, is veiligheid nog meer onderdeel van de werkcultuur.

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden CONTENTPARTNERS

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

ENGIE logotype_solid_BLUE_RGB 14/04/2015 24, rue Salomon de Rothschild - 92288 Suresnes - FRANCE Tél. : +33 (0)1 57 32 87 00 / Fax : +33 (0)1 57 32 87 87 Web : www.carrenoir.com

RÉFÉRENCES COULEUR

Zone de protection 1 R0 G170 B255

Zone de protection 2 Zone de protection 3

LEADER IN HIGH TEMPERATURE SOLUTIONS

Verschillende onderhoudsstops op Chemelot Tot en met juni wordt op Chemelot groot onderhoud gevoerd bij een aantal fabrieken. Ook in tijden van corona gaan onderhoudswerkzaamheden door om de veiligheid hoog te houden. Wel gelden extra maatregelen om eventuele besmettingen zoveel mogelijk te voorkomen.

Denk aan additionele beschermingsmiddelen (gelaatsschermen), gebruik van reinigings- en desinfectiemiddelen, vastgestelde looproutes, aanpassingen in de kleedruimtes en kantines etc.

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 020 312 2085

PET04 L Platform.indd 30

11-05-21 17:41

‘EXPERTQU TES’ We denken wel aan een autonome fabriek in de toekomst. Maar helemaal zonder operators?

Dat niet. Het werk gaat er wel heel anders uitzien. Het wordt veel veiliger, stabieler en meer schermwerk.’

Henk Veldink, Hexion, over autonome fabrieken tijdens de talkshow Industrielinqs LIVE van 30 april.

Door uitbreiding ontstaat weer ruimte voor de marktvraag, want op dit moment hebben we te maken met schaarste aan grond in de Eemshaven. We kunnen in de Eemshaven, maar ook in Delfzijl, nauwelijks aaneengesloten kavels aanbieden.

Uitbreiding maakt de komst van bedrijven die veel ruimte nodig hebben, mogelijk.’

Wind en zon geven geen continue productie zoals we weten. Een kraker kan niet op korte termijn meebewegen, die zet je niet zomaar aan of uit, dat duurt dagen. Hoe dat dus moet? Ik zou mijn energie stoppen in het elektrificeren van processen die wel flexibel zijn. En die zijn er genoeg. Ook hier zou sprake moeten zijn van doelgerichte subsidie en specifieke CO2-belasting. Als de tijd dan is voort geschreden, hebben we misschien wel een nieuwe krakertechnologie en zijn stoomkrakers gebaseerd op een technologie van ruim een halve eeuw geleden niet meer nodig.’

Henk Leegwater in zijn column in deze editie.

Cas König, Groningen Seaports, over de uitbreiding van Eemshaven op sb-eemsdelta.nl.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN

PET04 L Platform.indd 31

Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive Consultancy

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Genserik Reniers TU Delft, professor Safety and Security Science Group

Wouter Stam Flowid, managing director

Frank Beckx Kennis- en Lobbycentrum Voka, directeur

Ronald Hoenen DSM, global SHEQ director

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter­ nationaal MVO programma

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, senior business manager

Bart Leenders Neste, vice president production

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Sandra de Bont VOTOB Academy, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, global supply chain director

Frank de Leng Van Happen Containers, operationeel directeur

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

Henk Veldink Hexion, senior director European manufacturing

Jan Bout Bout&Co, partner

Hans Kerkhoven voormalig topman Shell Global Solutions

Michel Leyseele Nationale Maatschappij der Pijpleidingen, managing director

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

René Venendaal BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Frans Brüning Iv-Industrie, business development manager

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Gerald Schotman Shell, presidentdirecteur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Roelof van Wijk Teijin Aramid, plantmanager

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Cas König Groningen Seaports, directeur

Michel Meertens DSM, vice president premix operations

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

Plant Manager of the Year 2015

Plant Manager of the Year 2017

Jeroen van Woerden Jitink, managing director Plant Manager of the Year 2016 Cor Zijderveld voormalig voorzitter SBE

11-05-21 17:41

THEMA: PLANTMANAGEMENT

In kleine stapjes naar een slimme fabriek Fabrieken worden steeds slimmer. Sensoren, artificiële intelligentie en automatisering zorgen dat processen efficiënter, goedkoper en veiliger worden. We vroegen verschillende bedrijven op welke manieren zij al bezig zijn hun fabriek slim te maken en wat er in de toekomst nog staat te gebeuren.

Dagmar Aarts

In films zouden fabrieken waarschijnlijk helemaal door robots en artificiële intelligentie worden gerund. En dat zou dan mis gaan, want anders is het niet echt een spannend verhaal. Dat is in ieder geval niet de toekomst die de industrie voor zich ziet. Een autonome fabriek is geen doel op zich. ‘Mensen blijven nodig’, zei Staf Seurinck van technologiebedrijf ABB in de talkshow Industrielinqs LIVE op 30 april. ‘We kunnen niet volledig vertrouwen op de technologie. We kennen allemaal de doemscenario’s dat artificiële intelligentie de wereld gaat regeren. Belangrijk is dat wij als engineers kunnen verklaren hoe een autonoom systeem tot zijn beslissingen komt.’

Blind en gehoorzaam Robots die nu in de industrie worden gebruikt zijn eigenlijk blind en gehoorzaam. Ze doen precies wat engineers van ze verwachten. Daarvoor moet heel veel worden geprogrammeerd. Nieuwe technologieën kunnen dankzij machine learning en artificiële intelligentie zelf bepalen hoe ze hun taak uit gaan voeren. Natuurlijk wel binnen een bepaald kader.

Mensen blijven volgens Seurinck ook nodig in fabrieken. ‘Laten we robots gebruiken voor repetitief, onveilig en niet-ergonomisch werk. Dan kunnen we medewerkers inzetten voor interessantere en complexere taken.’ Ook Henk Veldink (senior director European manufacturing bij chemisch bedrijf Hexion) zei in de talkshow te denken dat mensen altijd nodig blijven. ‘We denken wel aan een autonome fabriek in de toekomst.

Maar helemaal zonder operators? Dat niet. Het werk gaat er wel heel anders uitzien. Het wordt veel veiliger, stabieler en meer schermwerk.’

Halvering ploegen Vroeger zaten er vijftig man in een ploeg van Hexion, inmiddels zijn dat er nog maar twaalf. ‘Ik denk dat die trend doorzet’, zegt Veldink. ‘Operators hebben in de toekomst waarschijnlijk een aantal robots onder hun hoede en ze kijken hoe procesmodellen lopen. Ik denk dat binnen nu en tien jaar een halvering van de ploegen wel realistisch is.’

Bij de gasgestookte centrales van Engie in Nederland zijn ploegen vijf jaar geleden al gehalveerd. In plaats van vier mensen, doen er nu twee de bediening. Plantmanager Harry Talen: ‘Dat lukt door te automatiseren en er zo voor te zorgen dat processen minder ingrijpen nodig hebben. Ook werken we veel meer met camera’s op afstand.

We maken onze centrales niet alleen slimmer, maar ook voorspelbaarder. We zorgen dat we met veel meer metingen en monitoring onderhoud beter kunnen voorspellen.’

Planbaar Talen denkt dat in de toekomst vanuit één plek in Europa meerdere centrales worden bediend. ‘Maar dan moeten sites superbetrouwbaar en voorspelbaar zijn.

Remote control is geen doel, maar het is een middel om zaken efficiënter en ook goedkoper te kunnen uitvoeren. Je hebt dan niet op elke site meerdere mensen nodig die het overzicht hebben. Er moet wel altijd iemand in de buurt zijn die actie kan ondernemen. In Nederland hebben wij al centrales die ‘s nachts en in het weekend op afstand worden bediend.

Als het kan, is het zonde om ‘s nachts iemand op de site te laten zitten. Als mensen ouder worden, zijn nachtdiensten belastend. Op deze manier kunnen operators overdag andere taken doen.

Het werk wordt meer planbaar.’

PETROCHEM 4 - 2021 32

PET X1 thema.indd 32

11-05-21 17:35

FOTO: ADOBESTOCK

Het werk van een operator wordt in de toekomst meer planbaar.

Vraag en aanbod afstemmen Talen denkt dat er in de toekomst vooral veel is te winnen door vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. ‘Zeker in de energiesector is daar de grootste klap te maken qua optimaliseren. We moeten overkoepelend slimme dingen doen.

De centrale alleen laten draaien als er geen wind en zon beschikbaar is. En we moeten zorgen dat de vraagkant wordt gestimuleerd om juist energie te gebruiken als er veel zon of wind is. Soms hebben we een contract waarbij wij 24/7 moeten draaien. Dat proberen we dan zo slim mogelijk en op afstand te doen.

Terwijl je de centrale soms gewoon uit moet zetten, omdat je met een andere energiebron dat contract veel beter kunt behartigen. Met minder CO2-uitstoot.

Wij hebben de eerste stap daarin gezet.

ESD-Sic (producent van siliciumcarbide, red.) is een grote energieverbruiker.’

Harry Talen (Engie): ‘Remote control is geen doel, maar het is een middel om zaken efficiënter en ook goedkoper te kunnen uitvoeren.’

Engie mag bepalen wanneer het bedrijf wel of niet produceert.

Te groot gedacht Bij Teijin Aramid zijn ze nog niet bezig met het besturen op afstand. Ze nemen kleine stappen. Sinds kort lopen medewerkers rond met een slimme helm. Het is onderdeel van een pilot die het bedrijf dat supersterke vezels maakt doet. Teijin Aramid onderzoekt of het lukt om met de helm direct data beschikbaar te hebben in een Google glass-achtige omgeving.

‘Ik zie allerlei toepassingen’, zei Edward Groen (directeur operations) in de talkshow. ‘Voor het vierogenprincipe bijvoor-

beeld. Dat kan hiermee remote gebeuren.’

Groen ziet dat er vaak heel groot wordt gedacht als het om slimme fabrieken gaat. ‘Dan weet je niet waar je moet starten en doe je uiteindelijk niks. Het is belangrijk om organisaties de ruimte te geven om te starten met kleine pilots. Zo worden mensen enthousiast en dan gaat het vanzelf verder in de organisatie. Dan ga je veel sneller in je ontwikkeling.’

Aan elkaar plakken Ook bij Covestro werken ze op die manier vertelt Mirjam Verhoeff (plantmanager in Hoek van Holland). ‘Als je niet begint, dan blijf je erover praten.

PETROCHEM 4 - 2021 33

PET X1 thema.indd 33

11-05-21 17:35

On-site diensten

wereldwijd chemisch technisch reinigen op locatie klant en proces specifieke oplossingen voor complexe vervuilingen

Global specialist in metal surface treatment

Expert op het gebied van chemisch technisch reinigen en metaal oppervlaktebehandeling. Neem contact op met onze specialisten voor een advies op maat.

The Vecom way - deskundig en

Workshop diensten

conditioneren en chemisch reinigen van roestvast staal en andere metalen meerdere locaties in Nederland, België en het Verenigd Koninkrijk

veilig voor mens, metaal en milieu www.vecom.nl info@vecom.nl T. +31 10 59 30 299 ON-SITE DIENSTEN

METAAL OPPERVLAKTEBEHANDELING

AFVALWATER VERWERKING

METAAL BEHANDELINGSPRODUCTEN

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten? Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor PET_half_liggend.indd 1

PET Advertenties.indd 34

13-12-17 12:46

11-05-21 17:44

FOTO: UNSPLASH

Rijden vorkheftrucks in de toekomst zelfstandig bij chemische bedrijven?

We zijn bezig met verschillende dingen.

Een daarvan is gericht op hardware, goed bereikbare wifi. Het is een basisinfrastructuur die je moet hebben. En dat valt nog niet mee met al dat staal in de fabriek. Ook kijken we naar informatievoorzieningen. Ik heb de grootste hekel aan het maken van een maandrapport.

Tegenwoordig zit die informatie al in allerlei systemen. Kan je met dashboards en het aan elkaar knopen van informatiestromen zorgen dat je informatievoorzieningen krijgt die real-time zijn?’

Het derde waar Covestro mee bezig is zijn robots die manuele handelingen, repetitief en niet-ergonomisch werk automatiseren. Tegelijkertijd leidt het bedrijf mensen op voor het werk van de toekomst. Als vijfde kijkt Covestro naar het werken met artificiële intelligentie en data-analyse. Verhoeff: ‘Daar zijn we nog niet veel mee bezig. We hebben net een project achter de rug om ons hele DCS-systeem om te zetten. We zijn nu al onze systemen aan elkaar te plakken, zodat je één bron krijgt met alle data.’

Mirjam Verhoeff (Covestro): ‘Je moet er vooral voor zorgen dat mensen leren omgaan met verandering.’

Zelfrijdende heftrucks Ondertussen doet het chemiebedrijf pilots, bijvoorbeeld met zelfrijdende heftrucks. ‘De Amazons van deze wereld hebben overal die zelfrijdende karretjes.

In de chemie zie je het nog heel weinig.

We starten met een heftruck die van A naar B rijdt en terug. Pick-up en drop-off en niet ingewikkelder dan dat. Gewoon om te leren wat erbij komt kijken. Het gaat echt stapje voor stapje. We zetten een eerste versie neer, waar iedereen input op kan leveren. Daarna gaan we gauw door naar de tweede versie en zo verder.

Zo krijg je ook heel snel gebruikers.

Dat mensen het echt gaan gebruiken is natuurlijk ook een belangrijke factor.’

Dagelijks leven Covestro besteedt daarom ook veel tijd aan de menselijke kant van digitalise-

ring. Ze gaf workshops aan operators waarbij ze alle mogelijkheden in de toekomst liet zien. ‘Best wel futuristisch’, zegt Verhoeff. ‘Vervolgens hebben we ze gevraagd wat ze thuis al hebben dat anders is dan vijftien jaar geleden. Hierdoor gaan ze nadenken over hoe hun baan er over vijftien jaar uitziet en wat ze dan gedigitaliseerd willen zien. Ze zijn er niet meer bang voor, omdat ze het zelf kunnen aandragen. Ook zien operators dat het niet is tegen te houden, want in het dagelijks leven gebeurt het ook. Ik denk dan ook dat je als bedrijf niet zo zeer energie moet steken in het aanleren van digitale skills. Je moet er vooral voor zorgen dat mensen leren omgaan met verandering. En dat die steeds sneller gaat. Uiteindelijk wil je een organisatie waarin mensen van nature blijven leren, veranderen en verbeteren.’ ■ PETROCHEM 4 - 2021 35

PET X1 thema.indd 35

11-05-21 17:35

ADVERTORIAL

VEGAFLEX 86 levert nauwkeurige meet wa Na aankomst van ruwe olie op de Bayernoil-locatie Vohburg moet, voordat de olie verder kan worden verwerkt, eerst het water uit de emulsie worden verwijderd. Dit wordt gedaan met een elektrostatische ontzilter. Sensoren van de serie VEGAFLEX leveren nu nauwkeurige waarden, met als gevolg dat de scheiding van de water- en olielaag effectief verloopt.

Het scheiden van het water van de ruwe olie is een continu proces. Om diverse redenen is het daarom belangrijk te weten waar de scheidingslaag tussen water en olie in de ontzilter loopt. Aan de ene kant moet het hoogspanningsrooster in de oliefase liggen, omdat dit alleen bij niet-geleidende media functioneert. Maar er mag ook niet te veel water naar beneden worden afgetapt. Afgezien daarvan zou het zuiveringsproces voor het dan met olie verontreinigde water duurder worden.

Maar aan de andere kant moet de tank optimaal worden benut en het scheidingsproces effectief verlopen.

In de ontzilter bevinden zich hoogspanningsroosters, die het scheidingsproces van de fasen sneller doen verlopen. Daarbij slaat het zouthoudende water op de bodem neer, wordt naar beneden afgetapt en aan de desbetreffende zuiveringsinstallaties toegevoerd. Dit vindt plaats bij een verhoogde temperatuur van ongeveer 130 graden Celsius, om de viscositeit van de ruwe olie te verlagen. De ontzilte ruwe olie wordt vervolgens in de richting van de destillatiekolom gepompt.

Schommelende soortelijke massa’s de baas zijn Vanuit het oogpunt van de scheidingslaagmeting bestaat hier een aantal uitdagingen: de samenstelling en daarmee ook de DC-waarde en de soortelijke massa van het ruwe-olie-watermengsel zijn varia-

Advertorial.indd 36

bel, afhankelijk van de herkomst van de olie. Zo schommelt de soortelijke massa bijvoorbeeld tussen 820 en 940 kilogram per kubieke meter. Daarmee varieerde ook de looptijd bij de tot nu toe gebruikte meetmethoden.

Tot nu toe werd hier gebruik gemaakt van een niveaumeting die werkt volgens het verdringerprincipe. Maar naast de schommelende soortelijke massa waren ook trillingen en turbulentie van invloed op de nauwkeurigheid van de meting. Desondanks was deze meting daar vele jaren in gebruik, omdat er simpelweg geen alternatief was. Een klassieke scheidingslaagmeting leverde gewoon niet de vereiste nauwkeurigheid. Een TDR-referentiesensor van een andere fabrikant werkte niet naar tevredenheid, omdat het compensatiebereik niet groot genoeg was. Een ander meetprincipe, dat zelfs drie sondes gebruikte, bleek in het dagelijks gebruik te complex te zijn en moeilijk te kalibreren.

Gewaardeerd partner op twee locaties De firma VEGA uit het Duitse Schiltach is specialist op het gebied van innovatieve meettechniek. Deze onderneming uit het Zwarte Woud richt zich met name op druk- en niveaumeettechniek. VEGA’s handelsmerk is enerzijds een eenvoudige bediening en anderzijds een maximum aan veiligheid en betrouwbaarheid. Sinds 2013 is VEGA met een groot aantal druk- en niveausensoren op de Bayernoil-locaties Vohburg en Neustadt aanwezig.

Op de locatie Vohburg is inmiddels een aantal VEGA-sensoren in gebruik, onder andere veel druksensoren van de series VEGABAR en VEGADIF. Bijzonder overtuigend was ook de VEGASWING 66, een universeel inzetbare vibratieschakelaar. Deze wordt met name vanwege zijn zeer grote procestemperatuur- en procesdrukbereik

in de veeleisende raffinageprocessen op waarde geschat.

Voor het probleem van de meting in de ontzilter ontwikkelden Bayernoil en VEGA samen een oplossing. Parallel aan de aanwezige verdringeroplossing is twee jaar geleden een meetinstrument met geleide radar geïnstalleerd, een VEGAFLEX 86 met referentieafstand. Daarmee moest met name bij schommelende DC-waarden van de ruwe olie de scheidingslaag tussen olie en water zo nauwkeurig mogelijk worden gemeten, zodat het mogelijk was nog dichter bij de grenzen te komen.

11-05-21 17:36

ADVERTORIAL

eet waarden in de verwerking van ruwe olie

Op de locatie Vohburg zijn inmiddels verschillende typen druk- en niveaumeters van VEGA in gebruik.

Trotseert trillingen en mechanische schokken

Bij de ontwikkeling van de sensoren van de serie VEGAFLEX 80 stonden toentertijd naast een eenvoudige instrumentkeuze en de geleide inbedrijfstelling betrouwbaarheid en meetzekerheid centraal. Grootste voordeel van de sensor: hij levert onafhankelijk van de mediumeigenschappen, zoals de dichtheid of de diëlektrische constante, exacte waarden. Bovendien onderscheidt de sensor zich door een robuuste mechanische constructie en een tweede procesafdichting. Hij is

Advertorial.indd 37

inzetbaar bij temperaturen van -196 tot +450 graden Celsius en drukken van -1 tot +400 bar.

Bij de scheidingslaagmeting met geleide radar worden de radarimpulsen langs een kabelsensor of staafelektrode geleid en door het productoppervlak weerkaatst. De meetsonde van de TDR-sensor zorgt ervoor dat het signaal ongestoord het product bereikt.

De serie bestaat uit vier instrumentreeksen, die telkens op de toepassing zijn afgestemd. Voor hoge temperaturen en hogedruktoepassingen, bijvoorbeeld in destillatiekolommen of bij

de verwerking van ruwe olie, wordt vaak de VEGAFLEX 86 gebruikt. Deze beschikt over een keramische isolatie en een grafietafdichting in de koppeling. Deze kunnen het binnendringen van stoom met een druk van maximaal 400 bar voorkomen en zijn bestand tegen een temperatuur van 450 graden Celsius. Ook de afstandshouders in de coaxiaalsonde zijn van keramiek en mechanisch voldoende stabiel om trillingen en schokken te kunnen doorstaan.

Ook voor aan verandering onderhevige diëlektrische constanten is bij

11-05-21 17:36

ADVERTORIAL

deze sensor een goede oplossing ontwikkeld. Deze sonde oorspronkelijk ontworpen voor de compensatie van de signaallooptijd in de stoomatmosfeer in stoomketels. Nu moest uit een test blijken of dit ook in de ruwe olie van een ontzilter werkte. De innovatieve stoomcompensatie zorgt immers voor een hogere meetnauwkeurigheid. De in Vohburg toegepaste VEGAFLEX 86 gebruikt een referentieafstand van 750 milimeter en heeft een staaflengte van 3950 milimeter. De referentieafstand voor het compenseren van afwijkingen is overigens de langste op de markt.

Hoe langer deze afstand is, des te nauwkeuriger ook de meting.

Eenvoudige inbedrijfstelling Om de gevoeligheid van de sensor te verbeteren, is bij de ontwikkeling van de sensor een bijzondere signaalverwerking geïmplementeerd. Basis is een al bij de inbedrijfstelling aanwezige stoorsignaalonderdrukking. De sensor trekt deze stoorsignaalonderdrukking af van de daadwerkelijk zichtbare echocurve. Het resultaat is een rechte echolijn. De niveau-echo is daarmee de enige echo in het meetbereik.

Dankzij deze methode kunnen media met zeer kleine reflectiviteit (diëlektrische constante) betrouwbaar worden gedetecteerd.

Toen was het wachten op de praktijktest, altijd een spannende aangelegenheid. Maar deze verliep allesbehalve spectaculair. De inbedrijfstelling was eenvoudig - de toepassing is als ‘normale’ niveaumeting geconfigureerd. Er waren dan ook geen speciale instellingen nodig om een betrouwbare meting met voldoende meetzekerheid te waarborgen.

Testrun met positief resultaat

De sensor onderscheidt zich door een robuuste mechanische constructie en een tweede procesafdichting.

Al gauw bleek dat zelfs bij ruwe olie van wisselende kwaliteit de voordelen van de zelfcompenserende VEGA­ FLEX-meting een positief effect hadden op de meetnauwkeurigheid. Voor de zekerheid is de meting op basis van het verdringerprincipe gehandhaafd, zodat de meetwaarden met elkaar konden worden vergeleken. De testrun verliep anderhalf jaar lang ronduit positief - er was in die hele periode geen enkele uitval. Na deze succes-

volle testrun is verleden jaar nog een ontzilter met een VEGAFLEX 86 met referentieafstand in gebruik genomen.

Bij de echocurve zijn eveneens geen opvallende zaken vastgesteld. Met andere woorden: ook op dit meetpunt raakt de VEGAFLEX 86 niet onder de indruk van de wisselende samenstelling van de ruwe olie en levert betrouwbare meetwaarden.

Advertorial.indd 38

VEGA NL Arnhemseweg-Zuid 213-2 3817 CG Amersfoort T: +31 33 4502502 | E: info.nl@vega.com www.vega.com

11-05-21 17:37

PROJECT

Neste breidt productie uit in Rotterdam Neste investeert 190 miljoen euro in haar site in Rotterdam om de productie van duurzame vliegtuigbrandstof mogelijk te maken. Momenteel produceert de raffinaderij voornamelijk Neste MY Renewable Diesel. De aanpassingen aan de raffinaderij stellen Neste in staat tot 500.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof (Sustainable Aviation Fuel, SAF) per jaar te produceren. Neste verwacht dat het project in de tweede helft van 2023 is voltooid.

FOTO: NESTE

Dagmar Aarts

Samen met de lopende uitbreiding van de raffinaderij in Singapore zal Neste tegen eind 2023 de capaciteit hebben om jaarlijks 1,5 miljoen ton SAF te produceren. Momenteel bedraagt de jaarlijkse productiecapaciteit van Neste’s duurzame vliegtuigbrandstof 100.000 ton. In pure vorm en gedurende de levenscyclus, vermindert SAF de uitstoot van broeikasgassen tot tachtig procent in vergelijking met fossiele kerosine volgens Neste.

Investeringsbeslissing ‘Deze investering in SAF-capaciteit in Rotterdam is een volgende belangrijke stap voor Neste in de uitvoering van onze groeistrategie: een wereldleider worden in hernieuwbare en circulaire oplossingen’, zegt CEO Peter Vanacker. ‘We willen onze klanten helpen hun emissies van broeikasgassen te verminderen met ten minste 20 miljoen ton in 2030.’

Eerder dit jaar liet Neste al weten klaar te zijn voor een uiteindelijke investeringsbeslissing over de bouw van de volgende

raffinaderij voor Neste’s hernieuwbare producten in Rotterdam. Die beslissing wordt eind dit jaar of begin 2022 genomen. De investeringskosten zijn geraamd op 1,5 miljard euro.

Het chemiebedrijf kondigde in maart 2020 aan dat het van plan was haar productiecapaciteit voor hernieuwbare producten in Europa te vergroten. De twee mogelijke locaties: Rotterdam of Porvoo in Finland. Het bedrijf heeft inmiddels een grondige studie voltooid en daaruit blijkt dat het verschil in kosten significant in het voordeel weegt van Rotterdam.

Complexer Het bedrijf heeft naar verschillende criteria gekeken, waaronder de huidige markten en het regelgevend kader dat ondersteuning biedt voor marktgroei.

Maar ook de mogelijkheden voor inkoop van grondstoffen en de investerings- en exploitatiekosten. Verder keek het bedrijf naar de infrastructuur en koolstofarme nutsvoorzieningen evenals lokale syner­ giën en stimuleringsmaatregelen.

Doorslaggevend waren de logistieke kosten, locatiespecifieke bouwkosten en de beschikbaarheid van koolstofarme waterstofvoorzieningen. Daarnaast is de locatie in Porvoo complexer, wat leidt tot een hoger uitvoeringsrisico en een langere constructietijd. Rotterdam profiteert bovendien van de nabijheid van nieuwe markten en de nabijheid van grondstofbronnen. ■

Dankzij aanpassingen kan Neste tot 500.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof per jaar produceren.

PETROCHEM 4 - 2021 39

PET U Extra.indd 39

11-05-21 17:38

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2021

BASF breidt stapsgewijs de capaciteit van haar alkoxyleringseenheid in Antwerpen uit.

De eenheid is een downstream-activiteit van de ethyleenoxideproductie. In 2021 moet de productiecapaciteit met 25 procent zijn verhoogd.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: ruim 500 miljoen euro Afronding: 2022

BASF investeert meer dan vijfhonderd miljoen euro in de bouw van een tweede grote ethyleenoxide-fabriek en verschillende installaties voor ethyleenoxide-derivaten. De gefaseerde opstart van de nieuwe installaties begint in 2022.

Opdrachtgever: Black Bear Carbon Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Black Bear Carbon gaat op Chemelot rubbergranulaat van afgekeurde vrachtwagen- en autobanden verwerken via pyrolyse. Daarbij valt het rubber uiteen in carbon black, pyolyse-olie en -gas. De twee productielijnen krijgen elk een capaciteit van 2.300 kilo granulaat per uur en kunnen samen 40.000 ton granulaat per jaar verwerken. Dit levert maximaal 18.000 ton carbon black, ongeveer 6.000 ton gas en 20.000 ton olie per jaar op.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: 1 miljard euro Afronding: medio 2022

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 zou de fabriek moeten opstarten.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: onbekend Afronding: 2021

Borealis breidt de capaciteit van zijn polypropeenfabriek in Kallo uit met tachtig kiloton.

De verwachting is dat de toegevoegde capaciteit in 2020 in gebruik kan worden genomen.

De capaciteitsverhoging is bedoeld om ten volle te profiteren van de nieuwe propaandehydrogeneringsfabriek in Kallo.

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen Investering: 300 miljoen euro Afronding: 2022

Covestro wil driehonderd miljoen euro investeren in de bouw van een nieuwe productieeenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2022. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

Opdrachtgever: Huntsman Waar: Rotterdam-Botlek Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Huntsman installeert bij haar MDI 1-fabriek een nieuwe crystallizer. De vijftig meter hoge installatie gaat hoogwaardige MDI-producten produceren. De nieuwe crystallizer vervangt niet alleen de oude uit 1973, maar heeft ook een hogere capaciteit.

Opdrachtgever: Ineos Waar: Lillo (Antwerpen) Investering: 5 miljard euro Afronding: 2024

Ineos investeert drie miljard euro in een nieuwe ethaankraker en een propaandehydrogeneringsfabriek in Lillo (Antwerpen). De propaanhydrogeneringsfabriek krijgt een capaciteit van 750.000 ton propeen per jaar en de ethaankraker 1.250.000 ton etheen per jaar. Voorlopig concentreert Ineos zich eerst op de bouw van de kraker.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: 2022

Kronos, producent van titaandioxide, investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en mogelijk een vierde stoommaler en nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor kan de productiecapaciteit worden verhoogd naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het bedrijf 10 miljoen euro in energierecuperatie.

Opdrachtgever: Lanxess Waar: Lillo Investering: onbekend Afronding: 2023

Lanxess heeft in Lillo (Antwerpen) een installatie voor de reductie van de lachgasuitstoot in gebruik genomen. Deze breekt zo’n vijfhonderd ton lachgas per jaar af. Het project heeft ongeveer tien miljoen euro gekost. In 2023 komt er een tweede installatie bij, die twee keer zoveel lachgas kan afbreken.

PETROCHEM 4 - 2021 40

PET04 K Projecten.indd 40

11-05-21 17:38

PROJECTEN Opdrachtgever: Nobian Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2021

Om ook tijdens periodiek onderhoud aan de vraag naar chloor te kunnen voldoen, bereidt Nobian (voorheen Nouryon) een investering voor in twee parallelle productielijnen die los van elkaar kunnen functioneren. Dankzij het splitsen van de Rotterdamse fabriek kan het bedrijf straks continu via pijpleidingen chloor aan klanten leveren.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: begin 2021

Nouryon breidt de productiecapaciteit voor monochloorazijnzuur (MCA) in Delfzijl uit.

Nouryon investeert in technologie- en efficiencyverbeteringen om de huidige MCA-productie in Delfzijl te verhogen, om tegemoet te komen aan de groei van de markt en de eigen toegenomen consumptie van MCA voor de productie van carboxymethylcellulose (CMC).

Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: honderden miljoenen euro’s Afronding: 2025

Shell Moerdijk vervangt de zestien oudste fornuizen van de stoomkraker door acht nieuwe. De capaciteit blijft gelijk. De nieuwe fornuizen worden vanaf 2022 in modules naar de locatie verscheept. Daar worden ze één voor één in elkaar gezet om gefaseerd de capaciteit van de oude fornuizen over te nemen.

Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Teijin Aramid breidt haar productiecapaciteit voor Twaron supervezels met meer dan 25 procent uit. De totale extra capaciteit zal volledig beschikbaar zijn in 2022. Diverse grote investeringen verhogen de productiecapaciteit, inclusief implementatie van de nieuwste technologie.

Opdrachtgever: Tessenderlo Kerley Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: medio 2023

Tessenderlo Kerley gaat een nieuwe fabriek voor vloeibare meststoffen bouwen in Geleen. Zodra de nodige vergunningen en goedkeuringen rond zijn, begint de bouw van de fabriek. Deze gaat ammoniumthiosulfaat produceren. Het bedrijf verwacht de productie in het tweede kwartaal van 2023 te kunnen opstarten.

Opdrachtgever: Umincorp Waar: onbekend Investering: onbekend Afronding: onbekend

Umincorp wil een tweede plastic recycling fabriek in Nederland bouwen. Het bedrijf heeft al een recyclingfabriek in Amsterdam en werkt bij de tweede samen met Bilfinger voor de engineering, procurement en constructie.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: o.a. Alco Bio Fuel Waar: Gent Investering: 10 miljoen euro Afronding: voorjaar 2022

Bioraffinaderij Alco Bio Fuel (ABF), industriële gasleverancier Messer Benelux en IJsfabriek Strombeek investeren tien miljoen euro in een ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide. Het gaat om een tweede unit bij Alco Bio Fuel in Gent. De installatie recupereert en zuivert CO2-gas uit de processtroom en zet het om in vloeistof. In het voorjaar van 2022 moet de unit operationeel zijn.

Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 120 miljoen euro Afronding: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bioethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Opdrachtgever: Cargill Waar: Gent Investering: 150 miljoen euro Afronding: juni 2022

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodieselfabriek in Gent. Deze krijgt een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar en kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn.

PETROCHEM 4 - 2021 41

PET04 K Projecten.indd 41

11-05-21 17:38

PROJECTEN NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Hive BioEnergy Waar: Moerdijk Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Hive BioEnergy, een 50/50 joint venture van Hive Energy en DBG Group, bouwt in Moerdijk een fabriek die industrieel afval dat anders wordt verbrand, omzet in biogas en organische kunstmest. De fabriek krijgt een capaciteit van drieduizend kubieke meter biogas per uur en is volgens planning eind 2022 operationeel.

Opdrachtgever: IST Green Chemicals Waar: Axelse Vlakte Investering: honderd miljoen euro Afronding: begin 2024

IST Green Chemicals bouwt op de Axelse Vlakte in Zeeland een nieuwe fabriek die bioethanol uit suikerbieten maakt. Niet via een tussenstap met suiker, maar rechtstreeks, dankzij de Betaprocess-technologie. Deze brengt de cellen van de suikerbiet via vacuümextrusie tot explosie, waardoor de suikers direct bloot komen te liggen.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: 190 miljoen euro Afronding: tweede helft 2023

Neste breidt haar productiecapaciteit in Rotterdam uit om de productie van duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) mogelijk te maken. Momenteel produceert de raffinaderij voornamelijk duurzame diesel. Dankzij aanpassingen aan de raffinaderij kan Neste straks 500.000 ton SAF per jaar produceren.

Opdrachtgever: Nordsol Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Nordsol bouwt een bio-LNG-installatie op het terrein van Renewi in Amsterdam. De installatie gaat 3,4 kiloton bio-LNG per jaar produceren uit biogas dat Renewi in vergisters maakt van organisch afval. Shell verkoopt het bio-LNG bij haar LNG-tankstations.

Opdrachtgever: Photanol en Nobian Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2024

In een demofabriek van Photanol en Nobian (voorheen Nouryon) in Delfzijl zetten bacteriën CO2 om in organische zuren. De twee partijen willen de fabriek in 2023 gaan opschalen naar 30.000 ton. Deze commerciële fabriek moet vervolgens in 2024 in productie gaan.

Opdrachtgever: Relement Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Afronding: onbekend

Relement, een spin-off van TNO, vestigt zich op de Green Chemistry Campus. Het bedrijf gaat op commerciële schaal bio-aromaten uit biomassaresiduen produceren voor toepassing in onder meer smeermiddelen en coatings. Een van de eerste bio-aromaten die Relement op de markt brengt, is een alternatief voor ftaalzuuranhydride in alkydverf.

Opdrachtgever: S4 GroNext Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: medio 2021

S4 GroNext bouwt een fabriek in de Eemshaven waarin plastic afval dat niet recyclebaar is, wordt omgezet in gas. Dit kan vervolgens in de chemische industrie worden gebruikt als duurzame grondstof.

Opdrachtgever: SCW Systems/Gasunie Waar: Delfzijl Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2023

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Opdrachtgever: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2022

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol bouwen Europa’s eerste productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof in Delfzijl. Om aan voldoende waterstof te komen, bestuderen Nobian (voorheen Nouryon) en Gasunie een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid ter plaatse. Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

PETROCHEM 4 - 2021 42

PET04 K Projecten.indd 42

11-05-21 17:38

PROJECTEN Opdrachtgever: Synkero Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: 2027

Start-up Synkero wil in de Amsterdamse haven een fabriek bouwen voor de productie van 50.000 ton duurzame kerosine. Grondstof is CO2 dat wordt afgevangen in de industrie of direct uit de lucht. Dit wordt samen met groene waterstof omgezet in synthetisch kerosine. De planning is dat de fabriek in 2027 draait.

OLIE, GAS EN OFFSHORE NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Fluxys Waar: Zeebrugge Investering: onbekend Afronding: begin 2026

Fluxys LNG gaat op de LNG-terminal in Zeebrugge zes miljoen ton extra hervergassingscapaciteit per jaar aanbieden, en daarvoor is bijkomende infrastructuur nodig. De extra capaciteit wordt in twee stappen aangeboden. Vanaf begin 2024 gaat het om in totaal 4,7 miljoen ton per jaar, en vanaf begin 2026 moet de volledige 6 miljoen ton per jaar beschikbaar zijn.

Opdrachtgever: NAM Waar: Pernis Investering: onbekend Afronding: onbekend

NAM wil de gaswinning uit het gasveld Pernis herstarten. Met een nieuwe boring kan het bedrijf de gaswinning hervatten en nog ongeveer 300 miljoen kubieke meter gas produceren over een periode van meerdere jaren.

Opdrachtgever: ONE-Dyas Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: onbekend

ONE-Dyas wil gas winnen in veld N05-A in de Noordzee. Boven het veld komt een gaswinningsplatform in zee, ongeveer twintig kilometer uit de kust van Schiermonnikoog.

Vanaf deze locatie worden maximaal twaalf putten geboord, waarvan een deel naar veld N05-A en een deel naar een aantal naastgelegen velden die mogelijk gas bevatten.

Opdrachtgever: Petrogas E&P Waar: blokken A en B (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Petrogas E&P Netherlands wil in de komende tien jaar circa vijf gasvelden in de blokken A en B van de Noordzee uitrusten met een gasproductieplatform. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd naar het platform A12. Daar wordt het verzameld, behandeld en gecomprimeerd voor transport via NOGAT-pijpleiding, die in Den Helder aan land komt.

Opdrachtgever: Vermilion Energy Waar: Heerenveen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vermilion Energy Netherlands wil vanuit de bestaande locatie Nieuwehorne aardgas winnen uit twee gasvoorkomens. De verwachte capaciteit is maximaal 470.000 kubieke meter aardgas per dag. Vermilion verwacht er aardgas te winnen tot 2029. Voor het transport moet een transportleiding worden aangelegd naar de bestaande gasleiding in Mildan.

TANKOPSLAG Opdrachtgever: Alpha Terminals Waar: Vlissingen Investering: 450 miljoen Afronding: 2022

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

Opdrachtgever: Evolution Terminals Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: 2023

Evolution Terminals ontwikkelt in Vlissingen een nieuwe terminal voor de opslag van vloeibare bulkgoederen. Het bedrijf is van plan minimaal 619.000 kubieke meter vloeibare bulkopslagcapaciteit en een diepwatersteiger met een diepgang tot 17 meter te bouwen.

De terminal krijgt ook infrastructuur voor het laden en lossen van vrachtwagens en treinen.

Opdrachtgever: GPS Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

GPS breidt haar tankopslag in de haven van Amsterdam uit. Eind 2019 nam het bedrijf al zeventien nieuwe tanks met in totaal 134.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit in gebruik, dedicated voor VARO Energy. Nu komt daar nog zo’n 17.000 bij voor opslag van ethanol.

PETROCHEM 4 - 2021 43

PET04 K Projecten.indd 43

11-05-21 17:38

PROJECTEN Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte 1 Investering: enkele honderden miljoenen euro’s Afronding: derde kwartaal 2021

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. De HES Hartel Tank Terminal wordt een onafhankelijke opslagterminal, maar BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal, die eind 2019 gereed is.

Opdrachtgever: Koole Tankstorage Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Koole Tankstorage Botlek bouwt een state-of-the-art opslagterminal met een capaciteit van 80.000 kubieke meter naast de bestaande Koole Botlek terminal in Rotterdam. Koole bouwt de terminal dedicated voor Marvesa Supply Chain Services. Dit bedrijf zal de terminal voor lange termijn leasen.

Opdrachtgever: LBC Tank Terminals Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

LBC Tank Terminals breidt haar terminal in de Botlek uit met 70.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit voor chemicaliën. Daarmee komt de totale capaciteit van de terminal op 180.000 kubieke meter. Ook de nieuw gebouwde diepzeesteiger wordt uitgebreid met twee extra aanlegplaatsen. Het project is naar verwachting in het derde kwartaal van 2021 klaar.

Opdrachtgever: Maastank Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Maastank gaat in de Botlek zijn opslagcapaciteit uitbreiden. Op termijn wil het bedrijf de tankopslagactiviteiten in de Rotterdamse haven verdubbelen van 67.900 kubieke meter naar zo’n 140.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Oiltanking Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Oiltanking Antwerp Gas Terminal wordt de logistieke partner van Borealis voor de handling van propeen en propaan. Daarom bouwt het bedrijf een nieuwe opslagtank met een capaciteit van 135.000 kubieke meter propaan.

Opdrachtgever: Rubis Terminal Waar: Rotterdam Investering: 120 miljoen euro Afronding: onbekend

Rubis Terminal breidt haar terminal in Rotterdam in vijf fases uit. In totaal bestaat de uitbreiding uit 45 tanks met een totale capaciteit van bijna 150.000 kubieke meter, waarmee een totale investering van 120 miljoen euro is gemoeid. Fase 2 van de uitbreiding is in 2020 afgerond. Het ging daarbij om negen tanks van 1.500 kubieke meter en zes tanks van 3.000 kubieke meter voor chemicaliën.

Opdrachtgever: Sea-Mol Waar: Antwerpen Investering: 300 à 400 miljoen euro Afronding: medio 2021

De Japanse groep MOL Chemical Tankers investeert samen met havengroep SEAInvest 300 à 400 miljoen euro in de bouw van een tankterminal voor vloeibare chemicaliën. Hiervoor wordt de joint venture Sea-Mol opgericht. De terminal wordt in fasen gebouwd en krijgt uiteindelijk een capaciteit van 500.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Standic Waar: Antwerpen Investering: 200 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Tankopslagbedrijf Standic realiseert in Antwerpen een nieuwe opslagterminal voor de distributie van chemieproducten en chemische nichemarkten. De grootte van de tanks varieert van 500 tot 3.500 kubieke meter. De terminal krijgt een opslagcapaciteit van ongeveer 95.000 kubieke meter. De oplevering is gepland begin 2021. De investering is zo’n 200 miljoen euro.

Opdrachtgever: Vesta Terminals Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2022

Vesta Terminals breidt zijn terminal in Antwerpen uit met 150.000 kubieke meter. De extra capaciteit is bestemd voor vliegtuigbrandstoffen, gasolie en diesel. Het gaat om vijf nieuwe tanks van elk 30.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

Vopak breidt zijn terminal op de Linkeroever in Antwerpen uit met vijftigduizend kubieke meter. De extra capaciteit is volledig bestemd voor de opslag van chemicaliën. Het concern wil de nieuwe tanks in het derde kwartaal van 2021 in gebruik nemen.

PETROCHEM 4 - 2021 44

PET04 K Projecten.indd 44

11-05-21 17:38

PROJECTEN Opdrachtgever: Vopak Waar: Vlaardingen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vopak investeert in opslag van op afval gebaseerde grondstoffen die geschikt zijn voor de productie van biobrandstoffen. Het bedrijf bouwt zestien nieuwe opslagtanks op haar terminal in Vlaardingen. In totaal gaat het om een extra opslagcapaciteit van 64.000 kubieke meter.

UTILITIES Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Moerdijk Investering: 125 miljoen euro Afronding: 2022

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Air Liquide bouwt een nieuwe stikstofverwijderingseenheid op de site van BASF in Antwerpen. Deze kan het bedrijf van zeer zuiver gas voorzien om een efficiëntere productie van MDI mogelijk te maken. Naar verwachting is de nieuwe eenheid medio 2021 operationeel.

Opdrachtgever: Air Products Waar: Zuidbroek Investering: onbekend Afronding: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor Nederlands gebruik. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

Opdrachtgever: Avaio en Aecom Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2024

Avaio en Aecom bouwen samen een ontziltingsinstallatie op het terrein van Covestro in de haven van Antwerpen. Deze gaat vanaf begin 2024 brak dokwater oppompen en omzetten in hoogwaardig proceswater voor de chemiesector. Avaio verwacht medio 2022 te kunnen beginnen met de bouw van de installatie. Die zou twee jaar later, in 2024, operationeel moeten zijn.

Opdrachtgever: BP Geel Waar: Geel Investering: onbekend Afronding: 2021

BP Geel bouwt een nieuwe stoomketel die ervoor zorgt dat de site van stoom wordt voorzien als een van de twee bestaande ketels in onderhoud is. De komende jaren worden de drie ketels op elkaar afgestemd om een optimale combinatie te maken. Zo wordt een van de bestaande ketels op termijn een standby-ketel. Tegen 2021 moet dat proces rond zijn.

Opdrachtgever: Evides Industriewater Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: voorjaar 2022

Evides Industriewater bouwt een slimme demiwaterinstallatie op de site van BASF in Antwerpen. De installatie gebruikt verschillende waterstromen uit de productie van BASF en zet restwarmte uit condensaat in om de zuivering te verduurzamen. Dit resulteert in efficiënter watergebruik en een lager energie- en chemicaliënverbruik.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Nederland Investering: 1,5 miljard euro Afronding: 2026

Gasunie investeert 1,5 miljard euro in een nationaal transportnet voor waterstof. Dit net sluit grote industriële clusters aan op installaties waar straks blauwe of groene waterstof wordt gemaakt. Het bedrijf zet voor dit net bestaande gasleidingen in, die vrijkomen door de dalende aardgasvraag. De backbone kan er al in 2026 liggen.

Opdrachtgever: Gasunie TS Waar: Zuidbroek Investering: 500 miljoen Afronding: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

PETROCHEM 4 - 2021 45

PET04 K Projecten.indd 45

11-05-21 17:38

PROJECTEN Opdrachtgever: North Water Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

North Water wil een duurzame industriewatervoorziening en -infrastructuur tussen Delfzijl en Appingedam realiseren. Door deze vervolgens aan te sluiten op de industriewaterleiding Garmerwolde-Eemshaven wordt het mogelijk om industriewater op basis van oppervlaktewater te leveren aan de regio Delfzijl. In de industriewaterzuivering Garmerwolde wordt oppervlaktewater, en op termijn mogelijk ook RWZI-effluent gebruikt.

Opdrachtgever: Stercore Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

Opdrachtgever: Tessenderlo Group Waar: Tessenderlo Investering: onbekend Afronding: eind 2025

Tessenderlo Group wil een tweede gascentrale bouwen in Tessenderlo. Vorig jaar al heeft het bedrijf daarvoor aanvragen ingediend. Als alles volgens plan verloopt, zou de nieuwe 900 MW energiecentrale per 1 november 2025 operationeel moeten zijn. Het bedrijf heeft al een gasgestookte 425 MW STEG-centrale in Tessenderlo.

Opdrachtgever: Tien partners Waar: Rodenhuize Investering: 140 miljoen euro Afronding: 2024

Tien private en publieke partners investeren 140 miljoen euro in het North-CMethanol project. Dit project omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die deze waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol. De partners voorzien op termijn een opschaling naar 600 MW in 2030.

Opdrachtgever: o.a. Vattenfall Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

UPDATE Opdrachtgever: VoltH2 Waar: Vlissingen Investering: 35 miljoen euro Afronding: onbekend

VoltH2 bouwt twee groene waterstoffabrieken in het havengebied van North Sea Port.

Het gaat om 25 megawatt elektrolyse-eenheden die jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof kunnen produceren. Sweco ontwerpt de installaties zo dat ze goed zijn uit te breiden naar 100 megawatt. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 miljoen euro, de jaren daarna kan die bij uitbreiding oplopen tot meer dan 100 miljoen euro.

PILOTS/PROEFFABRIEKEN Opdrachtgever: ArcelorMittal en Dow Waar: Gent Investering: 20 miljoen euro Afronding: 2022

Staalproducent ArcelorMittal in België wil CO uit zijn afvalgassen leveren aan Dow Benelux in Terneuzen. Dow kan de CO met eigen overtollig waterstof combineren tot syngas. Allereerst worden twee proeffabrieken gebouwd in Gent. In 2022 wordt op basis van de pilots besloten of het businessplan economisch levensvatbaar is.

Opdrachtgever: Asbeter Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2022

Asbeter kan met hun proces asbestplaten veilig, betaalbaar en circulair vernietigen met behulp van zure industriële reststromen. Het bedrijf heeft een pilotinstallatie in Rotterdam.

In 2021 wil het starten met de bouw van een demoplant van 8.000 ton per jaar. Deze moet dan in 2022 operationeel zijn.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: 25 miljoen euro Afronding: begin 2023

BASF Antwerpen investeert 25 miljoen euro in een proeffabriek voor superabsorberende polymeren (SAP). Het nieuwe SAP Excellence Center wordt uitgerust met dataverwerkingssystemen en sensortechnologie, die zorgen voor hogere productperformance en versnelling van de opschaling in de productie-installaties.

PETROCHEM 4 - 2021 46

PET04 K Projecten.indd 46

11-05-21 17:38

PROJECTEN Opdrachtgever: Zeeland en Vlaanderen Waar: Vlissingen-Oost Investering:100 miljoen euro Afronding: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 staan.

Opdrachtgever: o.a. Bek & Verburg Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent. Na de proefperiode kan de installatie mogelijk tot twee ton visnetvezels per uur recyclen.

Opdrachtgever: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: begin 2023

Het project MULTIPLHY integreert een hoge-temperatuur elektrolyzer met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyzer gaat groene waterstof produceren voor de productie van biobrandstoffen. Het gaat om ‘s werelds eerste multi-megawatt hoge-temperatuur elektrolyser voor waterstofproductie. De elektrolyser krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt en een waterstofproductiecapaciteit van 60 kilo per uur.

Het consortium denkt ook al aan een elektrolyser van 100 megawatt in een volgende fase.

Opdrachtgever: CFK Recycling Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Het Duitse CFK Recycling wil met Teijin Aramid een pilot opzetten voor het recyclen van koolstofvezels door middel van pyrolyse. Het gaat om een pilot op kleine schaal voor de recycling van aramide. De insteek is vooral om te kijken wat er met het gerecyclede product mogelijk is.

Opdrachtgever: Coolbrook Waar: Geleen Investering: 12 miljoen euro Afronding: eerste helft 2021

Het Finse Coolbrook investeert twaalf miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

Opdrachtgever: Deep Branch Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Biotechbedrijf Deep Branch wil een proeffabriek bouwen op Chemelot. Het bedrijf gebruikt micro-organismen om CO2 en waterstof om te zetten in eiwitten. Met de proeffabriek wil het bedrijf informatie verzamelen voor het engineeringontwerp van haar eerste productiefaciliteit op commerciële schaal. Die fabriek zou in al 2023 moeten produceren.

Opdrachtgever: Indaver Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Afvalbeheerder Indaver bouwt een demo-installatie voor het recyclen van vijftienduizend ton end-of-life plastics per jaar. De installatie zet gemengde polyolefines om in basisproducten als nafta en wax. Polystyrenen worden afgebroken tot monomeren die opnieuw als grondstof zijn te gebruiken. De installatie krijgt een capaciteit van twee ton per uur.

Opdrachtgever: Itero Waar: Sittard-Geleen Investering: 25 miljoen euro Afronding: 2023

Het Britse Itero bouwt op de Brightlands Chemelot Campus een demonstratiefabriek voor het omzetten van moeilijk te recyclen plastic afval in een grondstof voor nieuwe plastics.

De unit krijgt een capaciteit van 27.000 ton gemengd plastic afval per jaar. Voor toekomstige fabrieken kunnen meerdere modules naast elkaar worden gezet worden.

Opdrachtgever: o.a. Paques Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Vijf waterschappen, Stowa, Paques en HVC bouwen in Dordrecht een proeffabriek om PHBV te produceren. Dit is een volledig afbreekbaar en duurzaam bioplastic, gemaakt uit organische afvalstromen zoals zuiveringsslib, industrieel afvalwater en voedselresten. De proeffabriek komt bij de slibverwerkingsinstallatie van HVC in Dordrecht te staan.

PETROCHEM 4 - 2021 47

PET04 K Projecten.indd 47

11-05-21 17:38

PROJECTEN Opdrachtgever: PolyStyreneLoop Waar: Terneuzen Investering: 6,5 miljoen euro Afronding: eind tweede kwartaal 2021

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw start begin 2019. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

Opdrachtgever: o.a. Port of Antwerp Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Een consortium van Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaat duurzame methanol produceren in de haven van Antwerpen. Op de site van Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Tegen het einde van 2022 is de pilotfabriek operationeel en produceert hij ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

UPDATE Opdrachtgever: Sabic en Plastic Energy Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: tweede helft 2022

Sabic en Plastic Energy bouwen binnen een 50/50 joint venture een fabriek die moeilijk recyclebare kunststoffen omzet in synthetische oliën. Deze Tacoil gaat als grondstof naar de installaties van Sabic op Chemelot. Die maakt er opnieuw polymeren van. De fabriek is de eerste installatie op commerciële schaal en krijgt een capaciteit van 15.000 ton Tacoil per jaar.

Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: onbekend Afronding: 2024

Shell heeft een nieuwe technologie ontwikkeld om CO2 uit rookgassen af te vangen en bouwt daarvoor een demonstratiefabriek op het terrein van energiecentrale BMC Moerdijk. Deze gaat in de loop van 2024 zo’n 150 ton CO2 per dag afvangen. Bilfinger is engineering en projectpartner in het demonstratieproject, dat TulipGreenCO2 heet.

Opdrachtgever: Stora Enso Waar: Gent Investering: 9 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Stora Enso investeert negen miljoen euro in een proeffabriek in de haven van Gent. De fabriek gebruikt industrieel beschikbare fructose om hoogwaardige chemicaliën en materialen te produceren voor het testen van toepassingen. In de toekomst moeten dat suikers uit hout en andere non-food biomassa worden.

Opdrachtgever: o.a. Twence Waar: Hengelo Investering: onbekend Afronding: 2021

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 uit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie. Mierenzuur heeft de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Opdrachtgever: VITO Waar: Antwerpen Investering: 4,3 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO bouwt met Jacobs Belgium en VMH een pilot-installatie voor de productie van bio-aromaten uit lignine/hout. De installatie krijgt een capaciteit van ongeveer tweehonderd kilo per dag. Het LignoValue Pilot project kost 4,3 miljoen euro en moet tegen het eerste kwartaal van 2021 resulteren in een werkende installatie.

PLANNEN Opdrachtgever: Antwerp@C Waar: Antwerpen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Antwerp@C, een consortium van Air Liquide, BASF, Borealis, ExxonMobil, Ineos, Fluxys, Port of Antwerp en Total, onderzoekt de haalbaarheid van CO2-infrastructuur in Antwerpen. Het gaat om een centrale pijpleiding op beide oevers en verschillende gemeenschappelijke behandelingsunits. Ook een gemeenschappelijke installatie voor het vloeibaar maken van CO2 en de tussentijdse opslag ervan zijn onderdeel van de infrastructuur.

Opdrachtgever: Avantium Waar: Delfzijl Investering: 150 miljoen euro Beslissing: eind maart 2021

Avantium wil zijn eerste commerciële fabriek met een capaciteit van vijf kiloton in Delfzijl bouwen. De fabriek gaat industriële suikers omzetten in FDCA, een grondstof voor groene plastics. Een definitief investeringsbesluit volgt nog dit jaar, waarna de eerste productie in 2023 moet volgen. De bouw van de fabriek vergt een investering van 150 miljoen euro.

PETROCHEM 4 - 2021 48

PET04 K Projecten.indd 48

11-05-21 17:38

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Beslissing: onbekend

Avantium, Nobian (was Nouryon) en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton snippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: Avantium en Cosun Beet Company Waar: onbekend Investering: onbekend Beslissing: eerste helft 2023

Avantium en Cosun Beet Company willen dit jaar een joint venture oprichten voor de bouw van een commerciële fabriek die suikers uit bieten omzet in glycolen (MEG en MPG). De investeringsbeslissing daarvoor volgt in de eerste helft van 2023. De commerciële activiteiten kunnen vervolgens in 2025 beginnen.

Opdrachtgever: BioBTX Waar: onbekend Investering: onbekend Beslissing: onbekend

BioBTX wil een fabriek bouwen die op grote schaal chemicaliën produceert uit reststromen zoals plastic afval. De fabriek moet in 2023 klaar zijn. Op dit moment werkt het bedrijf nog aan het optimaliseren van de processen, technieken en producten in de demofabriek op het Zernikepark in Groningen.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Beringen Investering: onbekend Beslissing: uitgesteld

Borealis heeft de front end engineering and design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd en het EPC-contract toegekend aan Tecnimont. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

Opdrachtgever: BP Waar: Rotterdam-Europoort Investering: 1 miljard euro Beslissing: onbekend

BP overweegt zijn raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen straks meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

Opdrachtgever: o.a. BP, Nobian Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

BP, Nobian en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken samen de haalbaarheid van een waterelektrolyse-installatie van 250 megawatt. Daarmee zou maximaal 45.000 ton groene waterstof per jaar kunnen worden geproduceerd voor de raffinaderij van BP in Rotterdam.

De partners willen in 2022 een definitieve investeringsbeslissing over het project nemen.

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: 150 miljoen euro Beslissing: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie.

De fabriek krijgt een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Deltalinqs Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Deltalinqs, AVR en Tronox onderzoeken een 5 megawatt elektrolyzer met verwaarding van geproduceerde waterstof, restwarmte én zuurstof. Het project geeft ook een doorkijk naar opschaling richting 100 megawatt. Hierbij wordt rekening gehouden metr het verwerken van CO/CO2 uit restgas en mogelijk ook rookgas naar chemicaliën zoals methanol.

Opdrachtgever: Dow en Tata Steel Waar: IJmuiden Investering: 1 miljard euro Afronding: 2025-2027

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die rookgassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas.

Dow kan daar in Terneuzen plastics van maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten.

Opdrachtgever: Fluxys/Parkwind/Eoly Waar: Zeebrugge Investering: 35 miljoen euro Beslissing: 2023

Fluxys, Parkwind en Eoly willen een elektrolyzer van 25 megawatt in Zeebrugge realiseren. De haalbaarheidsstudie voor het project – Hyoffwind genoemd – is positief uitgevallen. Als het project groen licht krijgt wil het consortium tegen midden 2021 beginnen met de bouw van de installatie. De eerste productie is gepland voor begin 2023.

PETROCHEM 4 - 2021 49

PET04 K Projecten.indd 49

11-05-21 17:38

PROJECTEN Opdrachtgever: Gasunie Waar: Zuidwending Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof voor in vier zoutcavernes bij Zuidwending. Het gaat om een verkenning naar de marktbehoefte en een onderzoek naar eisen waaraan de installatie moet voldoen. Als de bouw in 2023 of 2024 begint, kan de eerste caverne in 2026 worden gevuld.

Opdrachtgever: Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Als het project van Shell voor de bouw van een waterstoffabriek op de Tweede Maasvlakte doorgaat, is er ook een pijpleiding nodig. Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam willen die samen aanleggen en exploiteren. De pijpleiding loopt van de fabriek op de Tweede Maasvlakte naar de raffinaderij van Shell in Pernis. Het definitieve besluit voor de aanleg is gepland in de eerste helft van 2021. Het project kan dan halverwege 2024 worden afgerond.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Den Helder Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie, NAM, GasTerra, Port of Den Helder, Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, gemeente Den Helder, provincie Noord-Holland en New Energy Coalition onderzoeken de haalbaarheid van een waterstoffabriek in Den Helder. Het gaat om een fabriek die waterstof maakt uit aardgas en de CO2 afvangt voor opslag.

Opdrachtgever: Groningen Seaports, Gasunie en Shell Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Groningen Seaports, Gasunie, RWE, Shell en Equinor slaan de handen ineen voor het ambitieuze project NortH2. Kern van het plan is de bouw van ’s werelds grootste windpark in de Noordzee met een vermogen van tien gigawatt. En de bouw van een waterstoffabriek in de Eemshaven, waar de windenergie wordt omgezet in groen waterstof. De partners verwachten zo’n 800.000 ton groen waterstof per jaar te produceren in 2040.

Opdrachtgever: o.a. Haven Oostende Waar: Oostende Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Haven Oostende, DEME Concessions en PMV willen een groene waterstoffabriek bouwen. De fabriek vangt pieken bij de productie van groene stroom af en moet in 2025 klaar zijn. Eerst wordt de haalbaarheid verder onderzocht waarna demonstratieprojecten volgen. De fabriek - Hyport - krijgt een capaciteit van 50.000 ton waterstof per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: begin 2022

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en Energie Beheer Nederland hebben het CCS-project Porthos gelanceerd. Het gaat om een leiding door het havengebied in Rotterdam waaraan bedrijven afgevangen CO2 kunnen leveren. Jaarlijks moet zo’n twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen ton in 2030. De partijen nemen in 2021 een investeringsbeslissing. In 2024 moet het systeem operationeel zijn.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: mogelijk Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2023

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

Opdrachtgever: Mitsubishi Gas Chemical Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Mitsubishi Gas Chemical wil een nieuwe fabriek voor de productie van meta-xyleen­ diamine (MXDA) bouwen op het terrein van Huntsman in Botlek-Rotterdam. MXDA wordt gebruikt als verharder en corrosieremmer in coatings.

Opdrachtgever: NAM Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningengas.

PETROCHEM 4 - 2021 50

PET04 K Projecten.indd 50

11-05-21 17:38

Newsline ENERGIE

Uitgave 2 | 2021

Nieuwe mogelijkheden, ook voor uw toekomst De lidstaten van de Europese Unie hebben met elkaar afgesproken, dat in 2030 70 % van alle elektriciteit en minimaal 27 % van alle energie duurzaam is opgewekt. Fossiele brandstoffen zoals aardgas worden schaarser en om niet teveel afhankelijk te zijn van andere landen, zal er in de komende jaren een omslag naar hernieuwbare energiebronnen worden gemaakt. De energiesector speelt hierin een belangrijke rol.

Daarom is er de Topsector Energie, die zich als doel heeft gesteld: verlagen van de CO2-uitstoot en het slimmer benutten van hernieuwbare energiebronnen met nieuwe technieken.

Nieuwe technieken vragen ook om efficiëntere meetoplossingen. KROHNE biedt in haar toekomstvisie voor deze industrie oplossingen voor lokale en internationale wetgeving. Zoals voor

warmtemeting is de nauwkeurigheid van de ultrasone flowmeter OPTISONIC 3400 gespecificeerd op 0.5 % afwijking en mag daarmee gecertificeerd worden, volgens de MI-004 Heat meter regelgeving. Een kant en klare oplossing voor afrekenverkeer en subsidieverrekening.

Of voor stoom- en persluchtmetingen kan de OPTISWIRL Vortex flowmeter worden ingezet.

Door de geïntegreerde druk- en temperatuurcompensatie worden verstoorde meetresultaten als gevolg van druk- of temperatuurfluctuaties voorkomen, zodat de kosten hierdoor beheerst kunnen worden.

Meten is een belangrijk onderdeel in het herkennen van efficiëntie en het bewijzen van (meet)resultaten in baanbrekende duurzame projecten. Zo ook in het STEPWISE project van TNO, waar Waterstof, CO2 en Stoom onder extreme omstandigheden moeten worden gemeten. Door met ultrasone gasflowmeters de flow in een uitdagende applicatie te meten, bewijst TNO dat de baanbrekende en duurzame techniek werkt. Het volledige artikel leest u in deze Newsline.

Gezondheids-check voor uw instrumentatie Met de OPTICHECK Mobile app. kunt u draadloos on-site een inbedrijfstelling uitvoeren en uw KROHNE instrumenten verifiëren en monitoren. Een handige servicetool om de apparaatinstellingen, via een beveiligde Bluetooth-verbinding, te beheren.

Dit biedt voordelen voor installatie op moeilijk bereikbare plaatsen. Het aantal procesen bedrijfsveiligheid maatregelen kan hierdoor worden verminderd, een besparing op onderhouds- en arbeidskosten.

• OPTICHECK Flow Mobile- app voor alle OPTIMASS x400 flowmeters, via een beveiligde draadloze Bluetooth®-verbinding.

• OPTICHECK Pressure Mobileapp voor OPTIBAR PC | PM 5060 druk- en OPTIBAR DP 7060 drukverschiltransmitterserie.

• OPTICHECK Temperature Mobile-app voor de OPTITEMP TT 33 C / R en de OPTITEMP TT 53 C / R transmitters.

Leverbaar in zowel kop- als railversies en met ATEX- en IECEx-goedkeuring.

Flow meten in duurzaam CO2 en waterstofproject • Cruciale hoge temperatuur flowmeting voor H2 en CO2: onderdeel van succesvolle unieke testinstallatie TNO • OS 8300 meet moeiteloos real-time de gasovergangen zonder drukverlies • Unieke TNO installatie scheidt CO2 en H2 uit hoogovengas Achtergrond TNO is bekend om zijn toonaangevende toegepaste natuurwetenschappelijk onderzoek op verschillende fronten. Met name de duurzame energieprojecten, is waar KROHNE en TNO elkaar tegenkomen. Dit keer het STEPWISE project, dit wordt door TNO + partners ingezet om tot een CO2 neutralere staalindustrie te komen en wordt ondersteund door het European Horizon 2020 Low Carbon Energy (H2020 LCE) programma.

In Zweden, Lulea, bij SSAB wordt deze moderne techniek gedemonstreerd met geavanceerde technologie voor het verwijderen van CO2, dat vrijkomt bij staalproductie. Het hoogovengas wordt in dit geval gestript van de CO2, voordat het in de energiecentrales wordt verbrand. Dit

proces heet SEWGS, ofwel Sorption Enhanced Water Gas Shift. De technologie zet koolmonoxide om in CO2 en H2 en scheidt CO2 van H2, door de CO2 aan een selectief vast absorptiemateriaal te laten hechten. Dit levert H2-rijk stoom onder druk op, geschikt voor stroomopwekking of andere energieprocessen. Regeneratie van het vaste absorptiemateriaal door middel van drukbeweging resulteert daarnaast in het CO2-rijke product, geschikt voor transport en opslag.

KROHNE is trots om hier aan te kunnen bijdragen, met 2 ultrasone gas flowmeters. Dit is vanwege de extreme procesomstandigheden zeer uitdagend, maar bewijst ook hoe succesvol KROHNE is bij het meten van waterstof, CO2 en stoom. Het proces en de meetvereisten worden hieronder beschreven.

Meetvereisten In het STEPWISE proces worden 3 verschillende gasmengsels als voedingsproduct gebruikt namelijk blast furnace gas, coke oven gas en basic oxygen furnace gas.

Het gas dat binnenkomt wordt geinjecteerd in de eerste fase genaamd WGS

(water-gasverschuivingsreactie) waarbij koolstofmonoxide wordt omgezet naar CO2 en H2, door de reactie met stoom. Hierdoor ontstaat een rijk en geactiveerd CO2 en H2 gas dat vervolgens in de scheidingskolom wordt geinjecteerd. De scheidingskolom, het SEWGS proces, is van binnen uitgerust met absorberend materiaal. Door het gas onder hoge druk in de kolom met absorptiemateriaal te brengen hecht het CO2 zich aan het absorptiemateriaal en scheidt zich van de H2. De H2 wordt vervolgens onder lage druk uit de kolom gelaten, waarna de CO2 onder lage druk uit het absorptiemiddel wordt geregenereerd. De CO2 en H2 worden apart uit de kolom gehaald en in verschillende leidingen naar een volgend onderdeel van het proces gebracht.

In de uitgaande leidingen wordt door de KROHNE flowmeters gemeten of de scheiding succesvol is en hoeveel CO2, H2, stoom en stikstof (bij H2) door de uitgaande leidingen gaat. De KROHNE gas flowmeters zijn dus een belangrijk onderdeel voor het bewijzen of de techniek werkt en bouwt het succes van de testen, onder andere op de output van de flowmeters.

Thermal oil

BFG compressor

bypass

BFG

CO2

Steam supply water

WGS and SEWGS reactor system

N2

H2

N2 supply

De uitdaging voor TNO in deze installatie is het real-time (+ responsive) en succesvol kunnen meten van de uitgaande flows waarbij rekening gehouden moet worden met de extreem hoge temperatuur van het gas namelijk +/- 500 graden. Daarnaast verlaat het gas de kolom onder lage druk waardoor de drukval over de meting zo laag mogelijk moest zijn. Ook was TNO zich ervan bewust dat de samenstelling van het gas dat uit de kolom komt, kan verschillen. De meting moet dus in staat zijn om verschillende gassamenstellingen te kunnen meten bijvoorbeeld een mengsel van H2, N2 en stoom of een mengsel van C02 en stoom. De gassamenstelling zal gedurende de tijd van een batch veranderen, het is cruciaal dat de flowmeter constant de uitgaande stroom blijft meten. De uitgaande stromen worden via een analyser geindexeerd en gelinkt aan het tijdsmoment waarop de flowmeter de volumetrische flow doorgeeft aan de PLC.

zonder overmatig drukverlies te creëren. Dit was voor TNO een extreem belangrijk voordeel ten opzichte van een venturi of coriolis massaflowmeter welke in veel gevallen een te groot drukverlies voor het drukloze gas creëren.

KROHNE oplossing De flowmeter die hiervoor de oplossing biedt is de OPTISONIC 8300, een full bore ultrasone flowmeter, specifiek ontwikkeld voor hoge temperatuur gassen, zoals stoom en in dit geval bewezen op CO2 en H2. De OS 8300 meet volgens het ultrasone meetprincipe transit-time en kan daardoor ingezet worden op diverse gassen maar ook op verschillende gassamenstellingen. De flowmeter is namelijk gassamenstelling onafhankelijk. Groot voordeel voor TNO is, dat de flowmeters real-time de transitiefases van de mengverhouding van het gas kunnen meten, waardoor de batches compleet gemeten kunnen worden, zonder enig verlies van meetwaardes.

• Flexibiliteit van één ultrasone meting op verschillende gassamenstellingen maakt het plaatsen van dubbelen metingen overbodig.

Door de opbouw van de sensor is het mogelijk om applicaties te meten tot 620 °C en 200 bar,

Waar TNO ook een groot voordeel aan heeft is het onderhoud. Een ultrasone flowmeter hoeft niet gekalibreerd te worden (een DP cel wel) en tevens is deze niet onderhevig aan slijtage of vervuiling. Uitstekend voor processen die af en toe stil staan, zoals bij TNO, waardoor deposit kan neerslaan. De nauwkeurigheid en het signaal van de flowmeter wordt niet aangetast door aanslag en hoeft niet gekalibreerd te worden, waardoor de flowmeter volledig ingelast kan worden zoals bij deze installatie is toegepast.

Klantvoordeel

• Door plaatsen van een OPTISONIC 8300, ten opzichte van conventionele meet­ oplossingen, bespaart TNO niet alleen op onderhoud maar ook op installatiegemak.

• De extreme design condities passen met gemak binnen de technische specificaties van de meting (540 graden Celsius).

• Door het full bore design ondervindt men geen drukverlies over de metingen waardoor energie-efficiëntie ontstaat.

• Daarnaast bewijst de OPTISONIC 8300 zich op CO2 en H2.

Nieuw in de processen!

Mogelijk heeft u het al gezien en gemerkt, FOCUS-ON brengt samen met KROHNE en SAMSON een nieuw product op de markt, genaamd FOCUS-1. FOCUS; “Flow Optimized Control Using Sensors” oftewel een regelventiel met geïntegreerde meettechnologie (flow, druk en temperatuur), die procesregeling in de toekomst simpeler en efficiënter maakt.

Bij Special Refining Company (SRC) Zaandam, waar ruwe plantaardige oliën & vetten voor de levensmiddelenindustrie worden geraffineerd, zijn er 2 FOCUS-1 devices geïnstalleerd; wij mochten meekijken. Edwin Loos de technisch manager bij SRC, heeft FOCUS-1 toegepast in 2 verschillende applicaties, namelijk: een warmtewisselaar voor het koelen van het product in de tanks en in de koeling voor de deodorizer. In beide applicaties betreft het een temperatuur gereguleerde control filosofie. Wij lichten een van de applicaties toe.

In de warmtewisselaar wordt het FOCUS-1 device gebruikt voor het regelen van de circulatie van proceswater, dat door koelwater wordt afgekoeld. Doordat het FOCUS-1 device de temperatuur van het proceswater monitort, kan het efficiënt de koelwater flow door de warmtewisselaar regelen. De uitdaging is om de temperatuur van het proceswater constant op 50 graden te houden, ondanks verandering van of beïnvloeding van het proces. Het FOCUS-1 device maakt dit proces efficiënter en nauwkeuriger, omdat het direct kan regelen op de temperatuur input en naast de regeling, ook de flow, druk- en temperatuur in de koelleiding meet, waardoor er een stabielere en constantere regeling ontstaat. Daarnaast kan de data welke FOCUS-1 verzamelt van zowel het device zelf als van het proces, gebruikt worden voor proces- en efficiëntieverbeteringen. Denk

hierbij aan het toenemen van de druk in de leiding, door vervuiling van de warmtewisselaar, dit kan met FOCUS-1 worden gedetecteerd, waarna er actie op ondernomen kan worden.

Edwin Loos van SRC beschrijft de oplossing en het gebruik als volgt: “Met het FOCUS-1 device hebben wij meet- en regelcomponenten in één apparaat, waardoor slechts één aansluiting nodig is met onbeperkte datamogelijkheden.

De naadloze integratie van het autonome apparaat in onze installatie en ons SCADA-systeem maakt programmering simpeler. Last but not least, het exporteren van onze meetwaarden direct in het veld en rechtstreeks uit het apparaat, is uiterst handig en tijdsefficiënt."

Wilt u meer weten over de mogelijkheden van het FOCUS-1 device en wat dit voor u kan betekenen in procesefficiëntie, kostenbesparing en voorspellend onderhoud? Wij informeren u graag via een persoonlijk gesprek of via een online webinar.

2.5"

Heated Water Out

DCS TC

TT

(4-20 mA as Valve Position) Focus-1 3" TI Heated Water In

3"

Clean Cooling Water Return

3"

Clean Cooling Water

3" 2.5"

2.5" HEAT EXCHANGER

Flow Optimized Control Using Sensor Changing the flow forever Neem voor meer informatie contact op met: KROHNE en SAMSON zijn in 2019 een joint-venture aangegaan onder de naam FOCUS-ON. De focus bij deze samenwerking ligt op het ontwikkelen van een autonoom opererend instrument voor de procesindustrie.

Om u te informeren wat FOCUS-ON voor uw bedrijf kan betekenen, nodigen wij u graag uit voor het webinar “Flow Optimized Control Using Sensors”. Aan bod komen onderwerpen zoals, 4 in 1 evolutie, digital twin, diagnostiek en alarmen en de Industrie 4.0 revolutie.

KROHNE Nederland B.V. Postbus 110 3300 AC DORDRECHT Kerkeplaat 14 3313 LC Dordrecht Nederland Tel.: +31 (0)78 - 6306 200 e-mail: infonl@krohne.com www.krohne.com

Datum: 11 mei 2021 15.00 uur Duur: ± 30 minuten Spreker: Juan Keuzenkamp U kunt zich aanmelden via de QR-Code

PROJECTEN Opdrachtgever: Neptune Energy Waar: Noordzee Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Neptune Energy doet een haalbaarheidsonderzoek naar grootschalige CO2-opslag in de Noordzee. Het bedrijf wil jaarlijks tussen vijf en acht miljoen ton CO2 opslaan in de lege gasvelden in de licentiegebieden L10-A, L10-B en L10-E, die Neptune Energy exploiteert. In totaal gaat het om 120 tot 150 miljoen ton CO2.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: 1,5 miljard euro Beslissing: begin 2022

Neste wil een nieuwe fabriek voor hernieuwbare producten bouwen op de Eerste Maasvlakte in Rotterdam. Het bedrijf heeft daar al een raffinaderij voor duurzame diesel. De uiteindelijke investeringsbeslissing volgt eind dit jaar of begin volgend jaar. De investeringskosten zijn geraamd op 1,5 miljard euro.

Opdrachtgever: o.a. Nobian Waar: IJmuiden Investering: onbekend Beslissing: 2021

Nobian, Tata Steel en Port of Amsterdam onderzoeken de haalbaarheid van een honderd megawatt waterelektrolysefabriek voor de productie van maximaal vijftienduizend ton waterstof per jaar, plus zuurstof, op het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Een definitief besluit wordt verwacht in 2021. De bouw zou rond 2023-2024 klaar kunnen zijn.

Opdrachtgever: Nobian en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Nobian (voorheen Nouryon) en Gasunie New Energy onderzoeken een grootschalige power-to-gas-installatie op het Chemie Park Delfzijl. De bedrijven willen met een twintig megawatt waterelektrolyse-unit elektriciteit omzetten in drie kiloton groene waterstof per jaar. BioMCN gaat de waterstof combineren met CO2 uit andere processen voor de productie van biomethanol, een grondstof voor biobrandstoffen en de chemische industrie.

In verband met een geplande kerosinefabriek in Delfzijl onderzoeken de partijen een scale-up van twintig naar zestig megawatt.

Opdrachtgever: Ørsted Waar: Zeeland Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Ørsted wil in twee fasen een elektrolysecapaciteit van 1 GW realiseren. Het bedrijf wil die koppelen aan een groot windmolenpark (2GW) in het Nederlandse deel van de Noordzee.

In een eerste fase gaat het om 500 MW aan elektrolysecapaciteit. De ontwikkeling van deze fase begint zodra de regelgeving en een regionaal waterstofnetwerk klaar is. De tweede fase is afhankelijk van de aansluiting op de nationale waterstofinfrastructuur.

Opdrachtgever: Proton Ventures Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Proton Ventures onderzoekt of het technisch/economisch haalbaar is om een fabriek voor groene ammoniak te bouwen op de site van Sabic in Bergen op Zoom. Het bedrijf denkt aan een capaciteit van 8.500 ton groene ammoniak per jaar. Grondstof voor de ammoniakfabriek is waterstof dat als bijproduct ontstaat in de chloorfabriek van Sabic.

Opdrachtgever: RWE Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: 2021

Het project Eemshydrogen van RWE omvat de bouw van een 50 MW-elektrolyzer in de Eemshaven met een directe aansluiting op windpark Westereems van RWE. Als RWE in 2021 een definitieve investeringsbeslissing neemt, kan het in 2024 groene waterstof produceren. BioMCN is dan de eerste klant. Mogelijk neemt Evonik ook groene waterstof af.

Opdrachtgever: RWE Waar: Geleen Investering: onbekend Beslissing: 2022

RWE wil op Chemelot een installatie bouwen die organische reststromen verwerkt tot grondstoffen-pellets, om die vervolgens via vergassing om te zetten in circulaire waterstof.

Over de afname van deze waterstof is RWE in gesprek met OCI, het moederbedrijf van kunstmestproducent OCI Nitrogen. Waterstof kan aardgas vervangen bij de productie van ammoniak, de belangrijkste bouwsteen van kunstmest.

Opdrachtgever: Shell Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Shell heeft vergevorderde plannen om een 10 megawatt elektrolyzer bouwen op het terrein van de voormalige gaszuiveringsinstallatie van de NAM in Emmen. De elektrolyzer gaat de energie van het 12 megawatt zonnepark van Shell op de locatie (28.500 panelen) omzetten in groene waterstof.

PETROCHEM 4 - 2021 51

PET04 K Projecten.indd 51

11-05-21 17:38

MARKET REVIEW DEMONTAGE

DDM Demontage B.V. Demontage, Sloopwerken Industriële verhuizingen, Asbestsanering 3454 PW DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

PIPE SUPPORTS

PROCESS CONTROL

MAGION Process Control Engineering B.V. Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen Pijpondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000.

Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

STUDBOLTS

WARMTEBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 472 73 10 56 E-mail: sales@basco.be Website: www.bc-basco.com Contactpersonen : Vanessa Schelfhout en Jon Cockram

SMIT Heat Treatment PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

SPECIALIST IN HEAT TREATMENT

+31(0)187 - 496940 | WWW.DELTA-HEAT-SERVICES.COM

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees ........................................................................ 34

Market review ................................................................. 52

Andus Group. .................................................................. 55

Muehlhan ........................................................................ 28

Delta Heat Services......................................................... 52

Pittsburgh Corning Europe ...................................... 22, 23

Deltavisie congres: 17 juni 2021 ................................... 20

SIS GmbH ........................................................................ 16

Endress+Hauser ................................................................ 2

STAPPERT Noxon ........................................................... 28

Hi-Force Nederland........................................................... 4

Vecom Group .................................................................. 34

Hogeschool Utrecht Centrum voor Natuur & Techniek 56

VEGA NL ..................................................................... 36-38

Krohne ........................................tussen pagina’s 50 en 51

PET09_MartketReview-liggend2020.indd 50

02-02-21 13:44

PET Advertenties.indd 52

11-05-21 17:45

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Shell Waar: Tweede Maasvlakte Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Samen met partners wil Shell een waterstoffabriek bouwen op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam. Groene stroom uit windenergie moet daarbij water splitsen in waterstof en zuurstof. De fabriek krijgt een vermogen van rond de tweehonderd megawatt. De productie moet in 2023 starten met zo’n vijftig- tot zestigduizend kilo waterstof per dag. Het definitieve investeringsbesluit voor de waterstoffabriek is nog niet genomen.

Opdrachtgever: Smart Delta Resources Waar: Gent, Terneuzen, Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Een consortium van Belgische en Nederlandse bedrijven, waaronder ArcelorMittal, Dow Benelux, PZEM, Yara, Zeeland Refinery, Gasunie en Fluxys, heeft het project Carbon Connect Delta opgezet. Het project onderzoekt de haalbaarheid van CCUS in het havengebied van North Sea Port (Gent, Terneuzen, Vlissingen). Het consortium verwacht de haalbaarheidsstudie eind 2020 af te ronden. De ambitie is om al vanaf 2023 1 miljoen ton CO2 per jaar af te vangen en dat uit te breiden tot een niveau van 6,5 miljoen ton per jaar in 2030.

Opdrachtgever: Smart Delta Resources Waar: Vlissingen tot Gent Investering: onbekend Beslissing: onbekend

ArcelorMittal, Yara, Dow Benelux en Zeeland Refinery, verenigd in Smart Delta Resources (SDR), willen samen met netbeheerders een regionale infrastructuur voor waterstof realiseren. Het gaat om een pijpleidingnetwerk van ongeveer 45 kilometer. Van Vlissingen in Nederland tot Gent in België.

Opdrachtgever: Teijin en BioBTX Waar: Emmen en Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Teijin en BioBTX hebben grote investeringsplannen om de Twaron-vezels van Teijin te verduurzamen. Teijin is al zo ver dat de engineering wordt voorbereid. BioBTX heeft nu een demofabriek in Groningen en denkt aan een fabriek – mogelijk in Delfzijl – van enige tientallen miljoenen euro’s. De investering van Teijin zou een veelvoud daarvan bedragen.

Opdrachtgever: o.a. Uniper Waar: Maasvlakte Investering: onbekend Beslissing: zomer 2021

Energiebedrijf Uniper en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken de mogelijkheden voor grootschalige productie van groene waterstof op de Maasvlakte. De ambitie is om in 2025 een waterstoffabriek met een capaciteit van 100 megawatt op het terrein van Uniper te realiseren en die capaciteit uiteindelijk uit te breiden tot 500 megawatt.

Opdrachtgever: UPM Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Het Finse UPM wil een geavanceerde bioraffinaderij met een capaciteit van 500.000 ton hooogwaardige hernieuwbare brandstoffen bouwen. Het bedrijf ziet Rotterdam als mogelijke plek voor de nieuwe raffinaderij, naast het Finse Kotka. Grondstof voor de raffinaderij zijn houtige biomassa en duurzaam vloeibaar afval en andere restgrondstoffen.

Opdrachtgever: W2C Waar: Rotterdam Investering: 200 miljoen euro Beslissing: onbekend

Een samenwerkingsverband van Nobian (voorheen Nouryon), Shell, Air Liquide, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam wil een waste-to-chemicals-fabriek in Rotterdam realiseren. De installatie gaat uit ongeveer 360.000 ton huishoudelijk en bedrijfsafval synthesegas en vervolgens zo’n 220.000 ton methanol produceren.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

Opdrachtgever: Yara Waar: Sluiskil Investering: onbekend Beslissing: uiterlijk begin 2022

Yara wil in Sluiskil groene ammoniak produceren. Daarvoor werkt het samen met offshore windparkontwikkelaar Ørsted. Een 100 megawatt elektrolyzer moet de windenergie van Ørsted omzetten in groene waterstof, waarmee Yara zo’n 75.000 ton groene ammoniak per jaar kan maken, en vervolgens groene meststoffen. Yara neemt uiterlijk begin 2022 een definitieve investeringsbeslissing. Het project kan dan in 2024/2025 operationeel zijn.

Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Zeeland Refinery heeft plannen voor de bouw van een honderdvijftig megawatt elektrolyzer in Vlissingen. Deze zou vanaf 2025 waterstof aan de raffinaderij kunnen gaan leveren. Een groeipad naar één gigawatt in 2030 behoort ook tot de mogelijkheden.

PETROCHEM 4 - 2021 53

PET04 K Projecten.indd 53

11-05-21 17:39

COLUMN

‘Een kraker kan niet op korte termijn meebewegen, die zet je niet zomaar aan of uit, dat duurt dagen.’

Oud-kraker We hebben het er steeds vaker over: ook onze traditionele, grotendeels op fossiele grondstoffen gebaseerde bedrijfstak moet duurzaam worden. De cirkel rond en de aarde niet langer uitputten. Bij de weg daarnaartoe heb ik wel vraagtekens.

In Petrochem 2 van dit jaar lazen we dat ook naftakrakers, die als de locomotief voor de chemische procesindustrie kunnen worden gezien, met de productie van etheen, propeen en vele andere koolwaterstoffen richting duurzaamheid gaan. Dat klinkt goed, want daarmee maken ook bedrijfstakken die deze producten verwerken tot polymeren, rubber en vele andere basischemicaliën een forse stap richting duurzaamheid.

Toch hoor en lees ik nergens getallen die deze ontwikkeling in een perspectief plaatsen. Dat ga ik als oud-kraker hier wel doen en misschien deelt u daarna mijn vraagtekens. Moeten we niet oppassen voor mooie verhalen, terwijl het elders veel effectiever, maar mogelijk minder sexy had gekund?

Negentig procent Qua duurzaamheid van krakers spelen er twee aspecten: grondstoffen en energie. Krakers gebruiken fossiele nafta als grondstof en verbruiken ook heel veel energie. Wat grondstoffen betreft wordt gekeken naar de weg van duurzaam opgewekte elektriciteit waarmee in Fischer-Tropsch-achtige processen koolwaterstoffen worden geproduceerd, die vervolgens weer in bestaande installaties kunnen worden gekraakt. Nu het perspectief: van alle fossiele grondstoffen die de mens uit de aarde haalt wordt tien procent gebruikt om andere moleculen, dus producten, van te maken. De rest wordt meteen in CO2 omgezet in de transportsector, verwarming of elektriciteitsproductie.

Even realiseren: met negentig procent doen we het domste wat je kunt doen, namelijk meteen verbranden. Die negentig procent terugdringen zet pas zoden aan de dijk. Gelukkig zijn we daar mee bezig door onder andere elektrisch te rijden, huizen goed te isoleren en met zon en wind elektriciteit op te wekken.

Zo ook in mijn leven. Ik rijd elektrisch, zij het nu nog hybride, en mijn gasconsumptie in huis is nog maar veertig procent van toen ik er kwam wonen. Ik denk dat het veel effectiever is om ons eerst op die negentig procent te richten en te stimuleren om die, al dan niet met subsidies, flink terug te dringen en dan

pas op die tien procent die ook nog eens niet bijdraagt aan de CO2-uitstoot, mits we de producten weer recyclen.

Locomotief Dan het tweede aspect: de energie. In Petrochem 2 van dit jaar spreekt Mark Gerards, plantmanager van Olefins-3 van Sabic, over het elektrificeren van stoomkrakers. Dertig jaar geleden was ik zijn voorganger. Ook hier weer even een perspectief. Een naftakraker is wat energie betreft bijna zelfvoorzienend. Bij het kraakproces wordt uit nafta ook methaan geproduceerd die vervolgens in de reactorsectie als brandstof wordt ingezet om het kraakproces bij ruim achthonderd graden Celsius te laten plaatsvinden. Het thermisch vermogen van de reactiesectie is ruwweg vijfhonderd megawatt. Stel dat het thermisch rendement van verbranding vijftig procent is en van elektrische verwarming honderd procent, dan heb je ter vervanging dus een kwart elektriciteitscentrale nodig. Uiteraard heeft dat pas zin als de methaan vervolgens elders wordt omgezet in producten in plaats van alsnog ingezet te worden als brandstof op een andere plek.

Dat zou bijvoorbeeld kunnen in een ammoniakfabriek, de andere locomotief van de procesindustrie. Die moet er dan wel zijn.

Flexibel De vraag blijft nog wel, waar wordt die kwart elektriciteitscentrale mee gevoed? Niet met fossiele brandstoffen natuurlijk.

Maar wind en zon geven geen continue productie zoals we weten. Een kraker kan niet op korte termijn meebewegen, die zet je niet zomaar aan of uit, dat duurt dagen. Hoe dat dus moet? Ik zou mijn energie stoppen in het elektrificeren van processen die wel flexibel zijn. En die zijn er genoeg. Ook hier zou sprake moeten zijn van doelgerichte subsidie en specifieke CO2-belasting. Als de tijd dan is voort geschreden, hebben we misschien wel een nieuwe krakertechnologie en zijn stoomkrakers gebaseerd op een technologie van ruim een halve eeuw geleden niet meer nodig. Dat zou ik dan als oud-kraker wel weer jammer vinden. Dat wel.

Henk Leegwater is onafhankelijk consultant. henk.leegwater@lexxin.com

PETROCHEM 4 - 2021 54

PET I Column.indd 54

11-05-21 17:39

MC2020-001

MC2020-001

Duidelijkheid| professionaliteit | professionaliteit| veiligheid | veiligheid(VCA-P) (VCA-P) Duidelijkheid RijnDijk Staalconstructies een speler van formaat voor (middel)grote staalconstructieprojecten (petro) RijnDijk Staalconstructies is is een speler van formaat voor (middel)grote staalconstructieprojecten inin dede (petro) chemische industrie, zware industrie, energiemarkt complexe utiliteitsbouw.

Tot opdrachtgevers behoren chemische industrie, zware industrie, energiemarkt enen complexe utiliteitsbouw.

Tot dede opdrachtgevers behoren industriële multinationals, EPC-contractors grote aannemers binnenbuitenland.

Projectmanagement, industriële multinationals, EPC-contractors enen grote aannemers inin binnenenen buitenland.

Projectmanagement, engineering, productie montage worden eigen beheer uitgevoerd. engineering, productie enen montage worden inin eigen beheer uitgevoerd.

Duidelijkheid, professionaliteit een unieke combinatie van knowhow productiefaciliteiten binnen één bedrijf.

• •Duidelijkheid, professionaliteit enen een unieke combinatie van knowhow enen productiefaciliteiten binnen één bedrijf.

Complete service door aanwezigheid van alle disciplines (project management, engineering, productie montage) • •Complete service door dede aanwezigheid van alle disciplines (project management, engineering, productie enen montage) eigen beheer. in in eigen beheer.

ISO-certificering,ENEN1090-certificering, 1090-certificering,VCA-P VCA-Pcertificering certificeringenendiverse diverseinternationale internationaleerkenningen erkenningenmaken makenRijnDijk RijnDijk • •ISO-certificering, Staalconstructies een betrouwbare, full service partner realisatie van (staal)constructieprojecten elke grootte.

Staalconstructies tottot een betrouwbare, full service partner bijbij dede realisatie van (staal)constructieprojecten in in elke grootte.

RijnDijkStaalconstructies Staalconstructiesis iseen eenzelfstandige zelfstandigewerkmaatschappij werkmaatschappijbinnen binnenAndus AndusGroup: Group:een eeninternationaal internationaalopererende opererende RijnDijk holdingmaatschappij met gespecialiseerde werkmaatschappijen wereldwijd actief zijn een breed industrieel werkveld. holdingmaatschappij met gespecialiseerde werkmaatschappijen diedie wereldwijd actief zijn in in een breed industrieel werkveld.

Kennismaken?

Graag. kijk www.rijndijk.com www.andusgroup.com Kennismaken?

Graag.

BelBel ofof kijk opop www.rijndijk.com ofof www.andusgroup.com

RijnDijk Staalconstructies | Fabrieksstraat 104, 6021 Budel, T +31 (0)40 - 246 E info@rijndijk.com RijnDijk Staalconstructies BVBV| Fabrieksstraat 104, 6021 RERE Budel, NLNL| T| +31 (0)40 - 246 7272 2828| E| info@rijndijk.com

PET4 omslag los.indd 55

11-05-2117:47 17:26 11-05-21 17:26 11-05-21

• Wat is Asset Management?

• Hoeveel onderhoud is juist genoeg?

• Kunnen we met de onderhoudsfunctie waarde creëren?

• Wat is de rol van onderhoud binnen het Asset Management?

• Wat is Predictive Maintenance en hoe geef ik dit vorm?

INFORMEER!

2021 EXTRA START LOGIE TECHNO ONDERHOUDS EEN. IN HOOGEV

W ARDECREAT WA A IE DOOR GOED ONDERHOUD AT Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. Aan de hand van kaders gesteld door het Institute of Asset Management (IAM) en de European Federation of National Maintenance Societies (EFNMS) zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Maintenance Management bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken.

• Post-MBO Onderhoudstechniek (OTK) • Post-HBO Onderhoudstechnologie (OT) • Post-HBO Onderhoud en Asset Management • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Petrochem Nr. 4 - 2021

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN.

DEZE OPLEIDIN ZIJN IN TE BR GEN ENG IN DE BACHEL EN WERKTUIGBOU OR WKUNDE DEELTIJD.

INFORMEER!

Start september 2021 Start oktober 2021 Start oktober 2021 Start september 2021

Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden.

Informeer naar de mogelijkheden.

Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

iMaintain 2019-FC-210x297mm.indd 1 PET Voorplaat.indd PET4Aomslag los.indd 156

20-05-20 15:17

11-05-21 17:47