Petrochem 5 - 2022

Deze dynamische tijden vragen om flexibele oplossingen. Als internationale aardgasleverancier werken wij met prijs- en leveringsconcepten op maat en weten we alles van risicomanagement. Graag analyseren wij met u de risico’s waardoor onze oplossingen aansluiten op uw behoeften. Zoekt u een professionele partner? Op ons kunt u rekenen.

Deze dynamische tijden vragen om flexibele oplossingen. Als internationale aardgasleverancier werken wij met prijs- en leveringsconcepten op maat en weten we alles van risicomanagement. Graag analyseren wij met u de risico’s waardoor onze oplossingen aansluiten op uw behoeften. Zoekt u een professionele partner? Op ons kunt u rekenen.

Neem contact met ons op als u wilt weten wat onze energieoplossingen voor uw bedrijf kunnen betekenen: omv-gas.nl

Neem contact met ons op als u wilt weten wat onze energieoplossingen voor uw bedrijf kunnen betekenen: omv-gas.nl

8 MEER DAN 300 MW OP ORDER

Met de overname van het Nederlandse Frames verwierf het Amerikaanse Plug Power een system integrator voor de bouw van groene waterstoffabrieken. Zo’n fabriek is immers meer dan alleen de elektrolyzer. ‘Een missend puzzelstukje? We zijn meer een missing link’, stelt Jordi Zonneveld van het nieuwe Plug-onderdeel. Onmisbaar bij de enorme waterstofambities.

12 ‘STEL KWANTITATIEVE DOELEN’

Het energieverbruik in de EU moet met minstens 40 procent worden gereduceerd. Volgens de Delftse hoogleraar Kornelis Blok kan de industrie met good housekeeping nog belangrijke besparingen behalen. De overheid zou volgens Blok kwantitatieve doelen moeten stellen. Daarnaast kunnen de CO2-prestatieladder en het Science Based Targets initiative interessante instrumenten zijn om bedrijven die investeren in energiebesparing te belonen.

16 RECYCLING IN STROOMVERSNELLING

Het mooiste is om plastic afval mechanisch te recyclen en direct weer terug in de kringloop te brengen. Maar als dat niet kan, komt chemische recycling om de hoek kijken. Vaak gaat het dan om pyrolyse, maar er zijn ook bedrijven die end-of-life-plastics op een andere manier verwerken, of zich specifiek op een bepaalde soort kunststof richten. Welke projecten lopen er eigenlijk allemaal op dit gebied?

20 ‘JONGERE IS SNELLER GESCHIKT’

Na een uitstapje naar de maakindustrie haalden de dynamiek en het eigenaarschap Charles de Wolff terug naar de chemie. Wel met nieuwe ervaringen, onder andere op het gebied van standaardisering. Graag wil hij als area plantmanager bij Huntsman in de Rotterdamse haven nog meer uit de bestaande fabrieken halen. Digitalisering, de ‘skills van jonge gasten’ en de ‘drie L-en’ moeten hem daarbij helpen.

24 TOEKOMSTIGE ORDENING IN BRANDSTOFFEN

Hoe ziet de toekomst van de brandstoffenmarkt eruit? Tijdens de Hydrogen Trail Europe begin deze zomer kregen we alvast een doorkijkje naar de toekomst. Batterijen, waterstof en biobrandstoffen lijken de fossiele inboedel straks te verdelen. Maar hoe?

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta

Nummer 5 - 2022

UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Postbus 36420, 1020 MK Amsterdam redactie@industrielinqs.nl website: www.petrochem.nl

HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen | wim@industrielinqs.nl

REDACTIE: Liesbeth Schipper, Breg Schoen redactie@industrielinqs.nl

VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, Jacqueline van Gool, Henk Leegwater, Wim Soetaert, Francis Voermans, Evi Husson

LAY-OUT: BureauOMA, Doetinchem

OMSLAGFOTO: Wim Raaijen

ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Robbin Hofman 070 3990 000 | robbin@jetvertising.nl

TRAFFIC: Breg Schoen | breg@industrielinqs.nl

COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben | 06 38 73 70 39 | janet@industrielinqs.nl

DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions

ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Nederland/België € 186,- per jaar

Introductieabonnement NL/BE met 25% korting € 139,- per jaar Overig buitenland € 216,50 Losse verkoopprijs € 23,50 Studentenabonnement € 43,Proefabonnement 3 mnd € 31,-

Meer informatie vindt u via www.petrochem.nl/abonneren

OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl

Voorkomen is beter dan reanimeren

Ja, dan komt het ineens een stuk dichterbij. Onlangs maakte conservenfabrikant HAK bekend dat het deze winter tijdelijk de productie stillegt vanwege de hoge energieprijzen. Hoewel de gasprijs de laatste dagen iets lager ligt, is die nog altijd tien keer hoger dan jarenlang gebruikelijk was. Natuurlijk zijn de energieprijzen al wat langer hot news, met name als het om ons eigen energiegebruik gaat. Een groot deel van de industrie ligt wat verder van het bed. Dat bouwmaterialen veel duurder worden, is vooral relevant als je zelf gaat bouwen of verbouwen. Maar dat is anders met de voedingsmiddelenindustrie. Ineens gaat het over de doperwtjes, de worteltjes en rodekool met appeltjes. En die komen via de supermarkt regelrecht onze keuken binnen.

Al eerder maakten verschillende – wat minder zichtbare –bedrijven bekend dat ze hun productie gingen terugschroeven of zelfs staken. De zinkfabiek van Nyrstar in Budel bijvoorbeeld en kunstmestfabrikant Yara in het Zeeuwse Sluiskil, de grootste gasverbruiker van Nederland met een jaarlijks verbruik gelijk aan dat van 1,3 miljoen huishoudens. Net als aluminiumproducent Aldel en BioMCN in Delfzijl. Ook op Chemelot draaien verschillende fabrieken inmiddels een standje lager.

Vooral Europa heeft last van de hoge energieprijzen. In de VS blijven de energieprijzen stabiel laag dankzij het grote aanbod van schaliegas. Ook het Midden-Oosten en bijvoorbeeld China hebben nauwelijks last van de oorlog in Oekraïne en de economische gevolgen daarvan.

Transformatie

Blijven de gasprijzen in Europa nog lang zo hoog, dan zal dat zonder overheidsingrijpen voor nog veel meer stilstand en productievermindering zorgen. Dat is niet alleen negatief, zullen velen opperen. Dan raken we eindelijk van de fossiele verslaving af, toch? Met logisch nadenken krijg je al gauw het inzicht dat het juist het tegengestelde effect kan hebben. Op de korte termijn verschuift dan veel productie naar andere werelddelen, waar niet per se schonere installaties staan. Bovendien leidt dat al gauw tot meer transportbewegingen en dus meer CO2-uitstoot.

Natuurlijk kunnen de huidige omstandigheden ook leiden tot een snellere transformatie van de industrie. Op dat vlak bespeur ik naast veel gesteun en gezucht ook wat positieve geluiden in

de industrie. En er staat ook veel op stapel, zeker in Noordwest-Europa. Veel plannen op het gebied van groene waterstof, circulaire grondstoffen, elektrificatie en CCUS. Probleem is echter dat het veelal nog om plannen gaat, zonder concrete investeringsbeslissing. Bovendien staan die nieuwe fabrieken er niet binnen een paar dagen. Daar gaan jaren overheen. Op de kortere termijn lijkt er juist nog veel te halen uit investeringen in energiebesparende maatregelen. Elektrische warmtepompen bijvoorbeeld, die laagwaardige restwarmte kunnen opwaarderen tot hogere temperaturen. Waardoor die warmte weer in de industrie bruikbaar is. Een veel kortere cyclus dan bijvoorbeeld hergebruik via warmtenetten en veel goedkoper ook.

Omgekeerde airconditioner

Dergelijke technologie verdient zich onder de huidige omstandigheden heel snel terug. Soms zelfs binnen een jaar. Een no brainer toch? Toch lijken veel bedrijven nauwelijks in beweging te komen. Warmtepompen worden al gauw gezien als nieuwe technologie. In Nederland en België, ja…. In Scandinavië worden warmtepompen al decennialang ingezet, ook in de industrie. En eigenlijk is een warmtepomp niets anders dan een omgekeerde airconditioner. Dus waar wachten we eigenlijk op?

Laten we het voorbeeld volgen van BASF in Ludwigshafen, dat grootse plannen heeft met industriële elektrische warmtepompen.

Misschien moet de overheid de industrie onder de huidige omstandigheden toch een steuntje in de rug geven, maar die dan wel koppelen aan energiebesparende maatregelen op de korte termijn en grotere, innovatieve projecten op de langere termijn. Achtergestelde leningen zouden bijvoorbeeld kunnen helpen.

Eén ding gaat de wereld in ieder geval niet verder brengen. Als de Europese industrie nu stil komt te liggen, wordt het steeds moeilijker om die te reanimeren naarmate de tijd vordert. En juist de Europese industrie is een van de beste jongetjes van de klas op het gebied van efficiëntie. En heeft ook de meeste plannen, om die voorsprong verder uit te breiden.

Veel bedrijven lijken nauwelijks in beweging te komen. Warmtepompen worden al gauw gezien als nieuwe technologie.

Borealis heeft de constructie van haar propaandehydrogeneringsfabriek in Kallo hervat. Het bedrijf haalde de Italiaanse contractor IREM van het project nadat deze afgelopen zomer werd beschuldigd van mensenhan del. Borealis beëindigde de contrac ten met Irem, waarna die opnieuw moesten worden aanbesteed. De constructie lag daardoor nagenoeg stil. Borealis gaat nu verder met het Franse Ponticelli, voor de mecha nische onderdelen en de leidingen. Ponticelli voerde de werkzaamheden eerst samen met IREM uit. Borealis verwacht in de tweede helft van 2024 te kunnen opstarten.

VITO heeft haar pilotlijn voor bio-aromaten uit lignine officieel geopend. In de pilotlijn kunnen technologieën worden gedemonstreerd om lignine in een continu proces te depolymeri seren. Met de pilotinstallatie kunnen proof-of-concepts van de verschillen de processtappen worden geleverd. De pilotinstallatie kan dagelijks meer dan 100 kilogram bio-aromaten pro duceren en is flexibel ontworpen, zodat verschillende procescondities kunnen worden aangepast en getest. VITO begon in 2018 met de ontwik keling van de pilot-installatie. Worley Belgium deed de engineering en het Nederlandse Zeton bouwde de instal latie.

Technip Energies levert de apparatuur voor Project One, de nieuwe ethaan kraker van Ineos in Antwerpen. De kraker krijgt een capaciteit van 1.450 kiloton per jaar. Eerder verwierf het bedrijf al het extended front end engi neering and design (FEED) contract voor de Ineoskraker. Technip stelt dat de kraker een CO2 footprint krijgt die minder is dan 50 procent van de 10 procent beste Europese krakers. De kraakovens zijn modulair. Daarvoor maakt de contractor gebruik van ken nis die ze opgedaan heeft in modu laire LNG-projecten. De kraker is ont worpen voor brandstof met een hoog percentage waterstof. In de toekomst kan op 100 procent waterstof worden overgestapt. Ook is de plant geschikt voor de afvang van CO2

VOORTGANG IN H2OPZEE PROJECT

Het H2opZee consortium van RWE en Neptune Energy zet vervolgstappen. Zo heeft het Siemens Gamesa – fabrikant van windturbines – en de Nederlandse engineeringbedrij ven H2SEA en Enersea gevraagd haalbaarheidsstudies uit te voeren. Het consortium verwacht de haalbaarheidsstudies in de zomer van 2023 af te ronden.

H2opZee onderzoekt verschillende ontwikkelingslocaties en technische concepten voor het offshore genereren van groene waterstof. Hierbij kijkt het consortium naar locaties waar ze een dedicated offshore windpark kan realiseren en naar de aanwezigheid van een leidinginfrastructuur voor de waterstof. Het is waarschijnlijk dat er een nieuw plat form zal komen voor de elektrolyzer.

H2SEA gaat aan de slag met het conceptontwerp en de engineering van het offsho re-platform. Het pijpleidingconceptontwerp is toegekend aan Enersea. Siemens Gamesa maakt het conceptontwerp voor het windturbinesysteem. De engineering-afdelingen van RWE en Neptune Energy voeren de overige technische werkzaamheden in-house uit. Het consortium werkt daarnaast nauw samen met de eigenaren van offshore-infra structuur op de Noordzee om exportmogelijkheden via het bestaande pijpleidingennet werk naar de kust te onderzoeken.

Het H2opZee consortium wil groene offshore waterstof opschalen. Het is de bedoeling dat er een elektrolyzer van 300 tot 500 megawatt elektrolysecapaciteit ver in de Noord zee komt, aangedreven door een speciaal hiervoor ontwikkeld offshore windpark. De waterstof komt vervolgens via een pijpleiding aan land. Het consortium heeft tot doel het offshore groene waterstofproject H2opZee in de Noordzee vóór 2030 te ontwikkelen.

LHYFE WIL 200 MW WATERSTOFFABRIEK BOUWEN IN DELFZIJL

Lhyfe wil een groene waterstoffabriek met een capaciteit van 200 megawatt bouwen in Delfzijl. De fabriek zal voor de elektrolyse gebruikmaken van windenergie op zee en krijgt een jaarlijkse productiecapaciteit van meer dan 20.000 ton groene waterstof. Dit komt overeen met ongeveer 55 ton per dag. De ingebruikname van de groene waterstof installatie is ten vroegste gepland voor 2026.

Lhyfe zegt dat het al de nodige grond heeft ingekocht en de elektrische aan sluiting op hernieuwbare energie heeft geregeld. Wel is de realisatie nog afhan kelijk van de nodige vergunningen en een uiteindelijk investeringsbeslissing. Delfzijl is volgens Lhyfe een ideale loca tie voor hernieuwbare groene waterstof productie. ‘Omdat het direct toegang heeft tot hernieuwbare energieën vanuit de offshore windkrachtcentrales die voor de kust liggen’, stelt Luc Graré, hoofd Centraal- en Oost-Europa bij Lhyfe. Het bedrijf bena drukt dat Delfzijl al een grote afnemer is van waterstof als chemische grondstof en ver wacht dat de vraag daar in de toekomst aanzienlijk zal toenemen.

ONE-DYAS START MET ONTWIKKELING GASVELD N05-A

ONE-Dyas heeft samen met partners EBN en Hansa Hydrocarbons een definitieve inves teringsbeslissing genomen voor de ontwikkeling van het gasveld N05-A in de Noordzee. De partners verwachten 4,5 tot 13 miljard kubieke meter gas uit het veld en de omliggen de prospects te kunnen halen. Het project vergt een investering van ruim 500 miljoen euro.

Om het gas te winnen wil ONE-Dyas boven het veld een gaswinningsplatform in zee plaatsen. Deze komt in het Nederlandse deel van de Noordzee te staan, ongeveer twintig kilometer uit de kust van Schiermonnikoog, Rottumerplaat en Borkum. Vanaf deze loca tie worden maximaal twaalf putten geboord, waarvan een deel naar veld N05-A en een deel naar een aantal naastgelegen velden, de prospects die mogelijk gas bevatten.

Het nabijgelegen offshore windpark Riffgat gaat het platform N05-A van windenergie voorzien. Het gewonnen aardgas wordt aan land gebracht via de NGT-leiding. Om die leiding te bereiken, wordt een nieuwe leiding van ongeveer dertien kilometer aangelegd vanaf het platform. De Noordzee is op die locatie ongeveer vijfentwintig meter diep, het gasveld zelf ligt op vier kilometer diepte in de ondergrond.

Het project N05-A is onderdeel van het zogenoemde GEMS-gebied, een gebied zo’n 20 tot 100 kilometer ten noorden van de monding van de Eems. ONE-Dyas onderzoekt ook de potentie van andere gasvelden in dit deel van de Noordzee. Het potentieel van het bredere Nederlands-Duitse GEMS-gebied wordt in totaal geschat op ongeveer 50 mil jard kubieke meter.

ONE-Dyas streeft ernaar om eind 2024 het eerste aardgas te kunnen leveren aan Neder landse en Duitse huishoudens. De winningsfase duurt gemiddeld 10 tot 25 jaar. ‘We hebben afgesproken om alleen aardgas te produceren uit het GEMS-gebied zolang er binnenlandse vraag naar aardgas is in Nederland en Duitsland’, aldus Chris de Ruyter van Steveninck, CEO ONE-Dyas.

INDAVER BEGONNEN MET BOUW ANTWERPSE PLASTIC RECYCLING PLANT

Indaver is begonnen met de bouw van een nieuwe installatie voor het recyclen van endof-life kunststoffen tot waardevolle basischemicaliën voor de industrie. Het is de bedoe ling dat de fabriek in 2024 wordt opgestart. Bij opstart zal de capaciteit 26.000 ton plastic per jaar zijn. Vanaf 2027 moet de installatie op volle capaciteit draaien: 65.000 ton. De plant wordt gebouwd op de site van Indaver op de rechteroever van de Antwerpse haven. De onderneming investeert 100 miljoen euro in de nieuwe fabriek. De installatie gaat in afzonderlijke campagnes zowel polystyreen als polyolefines recyclen. In een tweede fase wordt de installatie omgebouwd tot een dedicated polystyreen plant en uit gebreid met een extra lijn om tot 65.000 ton plastics per jaar te verwerken. voor de recycling van polyolefines bouwen.

Shell heeft het Japanse Yokogawa Electric Corporation het contract gegund voor de automatisering van de fabriek, de apparatuur en de sys temen van de nieuwe Holland Hydro gen I plant op de Tweede Maasvlakte De Holland Hydrogen I elektrolyzer krijgt een capaciteit van 200 mega watt en produceert 60 ton groene waterstof per dag. Shell nam in juli de definitieve investeringsbeslissing van de plant, die in 2025 wordt opge leverd. De benodigde elektrische energie zal afkomstig zijn van het windpark Hollandse Kust Noord. De geproduceerde waterstof wordt via de HyTransPort pijpleiding naar het Shell Energy and Chemicals Park Rot terdam vervoerd.

Paques Biomaterials gaat op het GETEC Park in Emmen een demo-installatie bouwen om het volledig biologisch afbreekbare biopolymeer polyhydroxyalkanoaat (PHA) te pro duceren. De installatie is volgens planning operationeel in 2023. Vol gend op de demo-installatie staat de ingebruikname van een commerciële extractiefabriek met een capaciteit van 6 kton PHA per jaar gepland in 2026. Het definitieve investeringsbe sluit daartoe wordt in 2024 verwacht. De totale investering van de demo-in stallatie en de extractiefabriek is geraamd op 58 miljoen euro.

Neptune Energy heeft een contract afgesloten met Well-Safe Solutions voor de ontmanteling van meer dan twintig putten in acht Nederlandse en Britse gasvelden op de Noordzee. De overeenkomst heeft een waarde van 30 miljoen euro. Well-Safe solutions gaat vier onderzeese en zeventien platformputten in de Nederlandse en Britse wateren afsluiten en abandon neren. Hierbij wordt de put herme tisch afgesloten en de leidingen tot onder zeebodemniveau weggehaald. Platforms worden in een volgende fase verwijderd. Bij de operatie wordt een grote jack-up rig gebruikt, waar door werkzaamheden sneller kunnen worden uitgevoerd. De werkzaamhe den beginnen in het eerste kwartaal van 2023.

Meer dan 300 MW op order

Met de overname van het Nederlandse Frames verwierf het Amerikaanse Plug Power een system integrator voor de bouw van groene waterstoffabrieken. Zo’n fabriek is immers meer dan alleen de elektrolyzer. ‘Een missend puzzelstukje? We zijn meer een missing link’, stelt Jordi Zonneveld van het nieuwe Plug-onderdeel. Onmisbaar bij de enorme waterstofambities.

Wim Raaijen

De huidige ontwikkelingen op het gebied van waterstof lijken de procesindustrie aardig op te schudden. Alleen al in Noordwest-Europa zijn er plannen voor gigawatts aan nieuw te bouwen groene waterstoffabrieken. Want feitelijk staat er nog niet zo veel. De grootste Nederlandse waterstoffabriek op basis van elektrolyse van water staat in het Groningse Zuidwending en heeft een elektrische capaciteit van slechts 1 megawatt. Europa’s grootste staat in het Spaanse Puertollano: 20 megawatt. En omstreeks deze tijd neemt Linde een elektrolyzer van 24 megawatt in het Duitse Leuna in gebruik. Als veel plannen doorgaan, zullen dit over enkele jaren slechts kleintjes zijn. Werk aan de winkel dus voor de bouwers en de technologieleveranciers. Ook in die sectoren is er veel roering de laatste tijd. Zo zorgt de opkomst van groene waterstofproductie voor nieuwe marktkansen en dus nieuwe strategieën. Er ontstaan nieuwe bedrijven, maar ook vormen de snelle ontwikkelingen de basis voor fusies en overnames. Zo nam het Amerikaanse Plug Power nog geen jaar geleden het bedrijf Frames over. De Nederlandse offsite bouwer van industriële installaties was de laatste jaren sterk afgeslankt. Het verkeerde aan het einde van het afgelopen decennium in zwaar weer vanwege de lage olie- en gasprijzen, waardoor opdrachten uit een belangrijk marktsegment uitbleven.

Tegelijkertijd was Frames ook nog eens te klein om haar ontluikende waterstofambities waar te maken. Al vanaf 2016 bestond bij het bedrijf in Alphen aan den Rijn het idee om van het integreren en bouwen van waterstofinstallaties een belangrijke kerntaak te maken. ‘Maar die markt was er toen nog niet’, stelt Jordi Zonneveld, die bij Frames mede aan de basis stond van

de waterstofplannen en nu een centrale rol speelt in het nieuwe bedrijfsonderdeel van Plug Power. ‘In een nieuwe markt is het vaak een kwestie van een lange adem en dat is lastig voor een MKB-er als Frames.’

Antwerpen

Ook het veel grotere Amerikaanse Plug Power had enkele jaren geleden zijn oog laten vallen op de productie van groene waterstof. Plug Power was al een belangrijke speler in de Champions League van de brandstofcellen, aan de andere kant van het waterstofspectrum. Het bedrijf wilde zich verbreden. Dus niet alleen de productie van brandstofcellen die waterstof in stroom omzetten, maar ook elektrolyzers die stroom juist omzetten in waterstof. Plug Power wil nu zelfs een stap verder gaan. Het is van plan om zelf ook producent van waterstof te worden en zo onderdeel te zijn van productie ketens in de procesindustrie en de energiesector.

Inmiddels heeft het concern in de VS verschillende investeringsprojecten lopen en ook wil het bijvoorbeeld een 100 megawatt groene waterstoffabriek bouwen in de Antwerpse Haven. Plug Power

heeft inmiddels een 30-jarige concessieovereenkomst getekend voor de bouw van de fabriek in het NextGen District. De bouw van de fabriek zal beginnen na afronding van het vergunningsproces, naar verwachting eind 2023. De eerste productie van groene waterstof wordt eind 2024 verwacht en de fabriek zal in 2025 volledig in bedrijf gaan.

Completeren

Het Amerikaanse bedrijf ging op zoek naar missende puzzelstukjes in zijn strategie. Zo nam het in 2020 Giner ELX over, een ervaren producent van PEM-elektrolyzers (Proton Exchange Membrane). Onder andere met dat bedrijf had Frames verschillende concepten uitgewerkt voor de bouw van waterstofinstallaties. Zonneveld: ‘Wij zijn een system-integrator. Giner produceert de elektrolyzer stacks. Een volledige waterstoffabriek is echter veel meer dan alleen de elektrolyzer stacks.’

Rond het hart van de groene waterstoffabriek zijn veel ondersteunende onderdelen nodig. Denk bijvoorbeeld aan een installatie voor water treatment. Zonneveld: ‘Voor elektrolyse van water tot waterstof is ultra puur water nodig.

Dat is te realiseren met omgekeerde osmose en de-ionisering. Gebruik je zout zeewater, dan moet je het daarvoor nog ontzouten.’ Zoals bij de eerste drijvende waterstof-pilot van Lhyfe, die eind september te water ging in Saint-Nazaire aan de Franse westkust, waarvoor Alphen aan den Rijn het elektrolyzer-systeem leverde. En er zijn nog veel meer plannen om waterstof op zee te gaan produceren, waarbij alleen zout water in voldoende mate aanwezig is. De waterbehandeling is maar één van de extra units die een waterstoffabriek completeren, stelt Zonneveld. ‘Daarnaast heb je ook verschillende andere installaties nodig voor onder andere gasbehandeling en heat management.’

3D-modellen

Dat Plug Power eind 2021 Frames overnam was dus niet meer dan een logisch vervolgstap in de strategie. ‘Een missend puzzelstukje? Misschien meer een missing link’, corrigeert Zonneveld. ‘Wij brengen verschillende installaties bij elkaar tot een volwaardige fabriek. En die expertise was bij Plug Power nog onvoldoende aanwezig.’ En voor Frames gaf de overname juist de lange adem die momenteel voor waterstofprojecten nodig zijn. In de afgelopen jaren bleef het in de markt immers nog vooral bij plannen en vergezichten. Daar lijkt dit jaar verandering in te komen. Als een groot deel van de plannen doorgaat, gaat het de komende jaren behoorlijk los. Zonneveld: ‘Je ziet het ook aan de presentaties tijdens verschillende congressen en summits. Tot vorig jaar zag je alleen maar 3D-modellen. Nu kunnen we steeds meer foto’s laten zien van echte installaties.’

Ammoniakproductie

Het begin is er dus. En het gaat nu ook best hard met de orders. Momenteel heeft Plug System Solutions, zoals het onderdeel nu heet, al meer dan 300 megawatt aan waterstoffabrieken in opdracht staan. Orders voor bijvoorbeeld de twee modulaire concepten die in containers passen. Plug ontwierp volwaardige waterstof-productie-installaties met de elektrische capaciteit van één megawatt en vijf megawatt. ‘Van beide hebben we er al rond de twintig op order staan. Bij elkaar dus al ongeveer 120 megawatt.

Jordi Zonneveld (Plug Power): ‘Tot vorig jaar zag je alleen maar 3D-modellen. Nu kunnen we steeds meer foto’s laten zien van installaties.’

Daarnaast hebben we een paar grotere opdrachten die apart worden ontworpen. Bijvoorbeeld een grote order voor OCI in Egypte.’ Fertiglobe, een strategisch partnerschap van chemiebedrijf OCI en oliebedrijf Adnoc, selecteerde vorig jaar november Plug Power als leverancier van een elektrolyzer van 100 megawatt voor de productie van groene waterstof. Als grondstof voor de productie van 90.000 ton groene ammoniak in het Egyptische Ain Sokhna. Zonneveld: ‘Daarmee zitten we al op 220 megawatt. Tel daar nog verschillende andere opdrachten bij en we gaan fors boven de 300 megawatt.’

Gemakkelijk op tafel De installaties worden door vestigingen van Plug System Solutions in Alphen aan den Rijn, India en de VS ontworpen. Ook worden de grote projecten vanuit deze locaties gecoördineerd. Zonneveld: ‘Bouwen doen we hier in Alphen aan den Rijn nog maar weinig. Daarvoor wijken we uit naar grotere bouwplaatsen in Europa en daarbuiten, onder andere in Oost-Duitsland, het Midden-Oosten en Vietnam. Voor de grotere opdrachten

ontwikkelen we nu bouwblokken van tien megawatt. Die passen niet meer in containers, zoals de één en vijf megawatt installaties.’

Overigens worden de installaties niet evenredig groter met het aantal megawatts. ‘De vijf megawatt installatie is ongeveer drie keer zo groot, en het formaat per megawatt neemt af naar mate de installaties nog groter worden. En daarvan vormen de elektrolyzer stacks zelf maar een bescheiden deel. De elektrolyzer stack van één megawatt past hier gemakkelijk op tafel. Het grootste deel van de omvang wordt bepaald door de ondersteunende installaties en leidingen. De diameter van een buis neemt bijvoorbeeld maar gering toe bij een verdubbeling van de capaciteit.’

Veiligheid

De engineering van groene waterstoffabrieken is heel belangrijk, te meer

omdat het om een nieuw gebied gaat.

Tijdens de ontwerpfase gaat vooral veel aandacht uit naar de veiligheid van de systemen. ‘Vanuit het wetenschappelijk onderzoek was bijvoorbeeld nog maar weinig bekend over hoe mengsels van zuurstof en waterstof zich gedragen’, stelt Zonneveld. ‘Bij de traditionele productie van waterstof komt geen zuurstof vrij. Niemand kon ons er iets over vertellen. Daarom zijn wij zelf met onderzoek begonnen en hebben we tests uitgevoerd. Als grote speler wil Plug Power daar zijn verantwoordelijkheid in nemen. Ook omdat wetgeving nog niet eenduidig is. We gebruiken nu onze decennialange ervaring op het gebied van aardgas en engineering. Vijftig, zestig jaar geleden moest daar het wiel nog worden uitgevonden. Voor de groene productie van waterstof staan we op dat vlak nog aan het begin, maar hebben we een goede basis waar we op kunnen bouwen.’ ■

‘Wetenschappelijk was bijvoorbeeld nog maar weinig bekend over hoe mengsels van zuurstof en waterstof zich gedragen.’

‘Stel kwantitatieve doelen voor energiebesparing’

Het energieverbruik in de EU moet met minstens 40 procent worden gereduceerd. Volgens de Delftse hoogleraar Kornelis Blok kan de industrie met good housekeeping nog belangrijke besparingen behalen. De overheid zou volgens Blok kwantitatieve doelen moeten stellen. Daarnaast kunnen de CO2-prestatieladder en het Science Based Targets initiative interessante instrumenten zijn om bedrijven die investeren in energiebesparing te belonen.

Jacqueline van Gool

Europa moet meer energie gaan besparen. Het Europees Parlement nam half september een wet aan voor de herziening van de richtlijn energieefficiëntie (EED). In deze wet zijn de energiebesparingsdoelstellingen voor de EU vastgelegd. Met de nieuwe wet moeten de lidstaten ervoor zorgen dat het finaal energieverbruik tegen 2030 met ten minste 40 procent wordt verminderd en het primair energieverbruik met 42,5 procent ten opzichte van de prognoses van 2007. Dit komt overeen met respectievelijk 740 en 960 miljoen ton olie-equivalent. Om dit te bereiken moeten maatregelen worden getroffen op alle bestuurlijke niveaus en sectoren. Wat betekent dit voor de industrie?

Good housekeeping

‘Uit alle onderzoeken komt naar voren dat de industrie zeker flink kan besparen’, stelt Kornelis Blok, Hoogleraar Energy Systems Analysis aan de TU Delft en één van de lead authors van het derde, vierde en zesde rapport van het IPCC. Blok ziet wel een verschil tussen de diverse industriële sectoren. ‘De

energie-intensieve industrie, waaronder ook de petrochemische en chemische industrie heeft al veel optimalisaties in haar processen doorgevoerd. Maar als je gaat kijken naar andere industriële sectoren, dan kan daar vaak 20 tot 30 procent besparing worden behaald.’

Blok denkt dat ook in de procesindustrie met relatief kleine maatregelen nog behoorlijke besparingen mogelijk zijn. ‘Met good housekeeping kunnen bedrijven al veel behalen. Dat gaat vaak om kleine dingen die niet veel geld kosten, maar wel aandacht behoeven. Bijvoorbeeld om het verbeteren van regelingen en het beter afwerken van onderhoud.’

Blok haalt een voorbeeld uit de procesindustrie aan: ‘Er is een tijd geleden een onderzoek geweest naar de isolatie van pijpleidingen. Deze worden wel niet zo heet als fornuizen, maar ze verliezen toch veel warmte als ze niet goed worden geïsoleerd. Een dikkere isolatielaag voor leidingen is geen grote investering. Wat ook aan het licht kwam, was dat isolatiemateriaal soms niet goed werd teruggeplaatst na onderhoudswerkzaamheden. Als voor dit soort details meer aandacht is, worden onnodige warmteverliezen beperkt.’

Onzekerheid

Om grotere stappen in energiebesparing te zetten, zijn grotere investeringen nodig. De vraag is of de huidige hoge energieprijzen bedrijven stimuleren om te investeren in energiebesparende maatregelen. De terugverdientijd voor een investering is nu immers korter. ‘Dat gebeurt industrie-breed nog betrekkelijk weinig’, ziet Blok. ‘De industrie is niet zo geneigd om deze periode aan te grijpen om grote investeringen te doen. In tijden van onzekerheid doen bedrijven liever geen grote investeringen. Het is

absoluut onduidelijk wat er de komende twee tot drie jaar zal gebeuren. Stijgen de energieprijzen nog meer? Of worden ze juist weer lager? Ik kan me voorstellen dat bedrijven vanwege deze onzekerheden geen grote investeringen in nieuwe installaties doen.’ Daarnaast denkt Blok dat de invloed van de hoge gasprijs op de besparende maatregelen die bedrijven willen doorvoeren maar van korte duur is.

Er bestaan verplichtingen om te investeren in energiezuinige maatregelen die een terugverdientijd van vijf jaar of korter hebben. Maar Blok vindt deze verplichtingen maar weinig efficiënt. ‘De controle op deze verplichte investeringen ligt bij de lagere overheden, gemeentes bijvoorbeeld. Die maken er maar weinig mankracht voor vrij. Hierdoor wordt dit slecht gecontroleerd. En het ís ook slecht

te controleren. Want bedrijven kunnen gouden randjes aan investeringen bedenken waardoor deze niet meer rendabel zijn. De overheid heeft wel aangegeven strakker te gaan sturen op verplichte investeringen in energiebesparing. Maar de vraag is of dit lukt.’

Comfortabel

Wel zijn voor bepaalde sectoren lijsten opgesteld met voorschriften voor wat betreft energiezuinige maatregelen waaraan moet worden voldaan. ‘Dat geldt bijvoorbeeld voor kantoorgebouwen, maar voor de industrie is dat een stuk complexer. Om een nieuw apparaat of een nieuwe technologie in een proces te implementeren, moeten installaties vaak worden stilgelegd, en dat kost een bedrijf veel geld. Een tijdje geleden is er in de Verenigde Staten een enquête geweest

naar waarom bedrijven niet investeren in energiebesparingsmaatregelen in hun installaties. Een veelgehoord antwoord was: de oude installatie is nog niet stuk. Bedrijven voelen zich comfortabel bij het proces dat nog prima draait en willen dat niet veranderen om stilstand te voorkomen.’

Kwantitatieve doelen

In plaats van verplichtingen voor investeringen met een korte terugverdientijd ziet Blok meer in instrumenten als de MeerJarenAfspraken die tot enkele jaren geleden van kracht waren. Hierin werd afgesproken dat bedrijven ieder jaar een bepaald percentage efficiënter moesten produceren. ‘Bedrijven waren vrij om zelf te beslissen hoe ze deze besparingen wilden behalen. Dat werkte redelijk goed, en had ook een duidelijk kwantitatief effect. Kwantitatieve doelen zijn gemakkelijker meetbaar en dus te controleren.’

Om de energiebesparingen te behalen die in het EED zijn vastgesteld, zal de overheid stappen moeten ondernemen. Blok vindt dat energiebesparing in de

Kornelis Blok: ‘Het is absoluut onduidelijk wat er de komende twee tot drie jaar zal gebeuren. Stijgen de energieprijzen nog meer? Of worden ze juist weer lager?’

TOGETHER WE MEET YOUR CLIMATE

Als industry leader wilt u uw milieuimpact zoveel mogelijk beperken. Een betrouwbare partner voor uw afvalbeheer kan hieraan bijdragen. Dankzij onze focus op de circulaire economie, het terugwinnen van waardevolle materialen en energie uit uw afval helpen wij u om uw duurzaamheidsdoelstellingen te bereiken. Veilig & circulair.

industrie niet de beleidsaandacht heeft gehad die het eigenlijk nodig heeft. ‘De afgelopen periode gingen de discussies over de CO2-heffingen om de emissies terug te dringen.’ Voor iedere ton CO2 die industriële bedrijven uitstoten, moeten ze een bedrag betalen. Maar volgens Blok werkt dat systeem beter als er net als bij de MJAs percentages worden vastgesteld voor besparingen. ‘Het sturen in procenten is een handzame manier. Halen bedrijven die besparing niet, dan krijgen ze een CO2-heffing. Zo worden bedrijven gestimuleerd om te besparen.’

Wetenschap

Blok adviseert bedrijven om niet alleen de Europese doelstellingen na te streven. Zo wijst hij op het Science Based Targets initiative dat in 2015 werd opgericht door het Wereld Natuur Fonds, World Resources Institute, Carbon Disclosure Project en Global Compact van de Verenigde Naties. Blok was betrokken bij de startfase van dit initiatief. ‘Bedrijven die zich aan dit initiatief verbinden, verplichten zichzelf om concrete doelen te stellen voor de reductie van de uitstoot van broeikasgassen. Die doelen zijn in

een voordeel hebben bij aanbestedingen. Hoe hoger het certificeringsniveau, hoe meer gunningsvoordeel een bedrijf kan krijgen. Klanten en opdrachtgevers stellen steeds vaker een certificering op het gebied van CO2-uitstoot verplicht.

Mager

Momenteel blijft de chemische industrie nog wat achter binnen het Science Based Targets initiative. ‘Financiële instellingen lopen hierin voorop. Dit doen ze ook om de bedrijven aan wie zij krediet verstrekken te stimuleren om te investeren

vanuit Nederland AkzoNobel, Nobian, Corbion, DSM, IGM Resins en Stahl Holdings zich gecommitteerd. In België zijn dat Nippon Shokubai, Umicore en Solvay.

Alternatieve bronnen

lijn met de scenario’s die klimaatwetenschappers hebben ontwikkeld om de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs te realiseren.’

Het systeem kan ook dienen als leidraad voor overheden. Net zoals de CO2-prestatieladder. Bedrijven die gecertificeerd zijn voor de CO2-Prestatieladder kunnen

in energiebesparings- en CO2-reductie-maatregelen. Daarnaast is de ICT-sector eveneens goed vertegenwoordigd. Alle grote partijen zoals Apple, Alphabet en Microsoft nemen deel. De toewijding van de zware industrie is nog wat mager.’ De sectorgroep voor de chemische indus trie is in oprichting. Vooralsnog hebben

De afgelopen periode volgden aankondigingen van nieuwe waterstofprojecten elkaar in hoog tempo op. De chemische industrie kijkt ook naar elektrificatie van haar processen. Zou het niet beter zijn om te concentreren op energiebesparende maatregelen in plaats van een andere energiebron te zoeken voor de bestaande processen? ‘Natuurlijk zouden bedrijven eerst moeten investeren in energiebesparingsmaatregelen, maar van energiebesparing alleen word je niet klimaatneutraal. Dus ja, waterstof en elektrificatie zijn zeker nuttige ontwikkelingen. Je moet die grote stappen maken om klimaatneutraal te worden. Met besparingen alleen reduceer je het energieverbruik en de CO2-uitstoot met zo’n 20 tot 30 procent maximaal. Maar mede door de hoge prijzen voor fossiele energie investeren bedrijven meer in alternatieve bronnen en dat is natuurlijk zeer positief.’

Kornelis Blok: ‘Met besparingen alleen reduceer je het energieverbruik en de CO2-uitstoot met zo’n

tot

procent maximaal.’

Recycling van plastic afval komt in stroomversnelling

Het mooiste is om plastic afval mechanisch te recyclen en direct weer terug in de kringloop te brengen. Maar als dat niet kan, komt chemische recycling om de hoek kijken. Vaak gaat het dan om pyrolyse, maar er zijn ook bedrijven die end-of-lifeplastics op een andere manier verwerken. Of zich specifiek op een bepaalde soort kunststof richten. Welke projecten lopen er eigenlijk allemaal op dit gebied?

Liesbeth Schipper

Bij de recycling van plastics, zeker als het om huishoudelijk afval gaat, is het sorteren van de verschillende plastic materialen een cruciale stap. Umincorp doet dit in haar fabriek in Amsterdam met zowel bestaande als zelf ontwikkelde processen, waaronder Magnetic Density Separation. Daarbij scheidt een magnetische vloeistof de plastics in de afvalstroom, waardoor Umincorp meer plastics kan terugwinnen dan traditionele sorteer- en recyclingtechnieken. Bovendien hebben de teruggewonnen plastics een hogere zuiverheid.

De fabriek in Amsterdam neemt gemixt plastic verpakkingsafval in, waaronder ook moeilijk te recyclen PET-bakjes die vaak uit meerdere dunne plastic laagjes bestaan. Het materiaal wordt gescheiden, versnipperd, gereinigd en naar type en eventueel op kleur gesorteerd. In een

nieuw te bouwen fabriek in Rotterdam wil Umincorp specifiek de rPET-stroom nog verder en hoogwaardiger gaan verwerken. Het bedrijf hoopt medio 2023 volop te kunnen produceren in Rotterdam.

Vergeleken met Umincorp in Amsterdam – 25 kiloton huishoudelijk plastic afval per jaar – wordt een nieuwe fabriek van Clariter, BioBTX, Bollegraaf en N+P in Delfzijl een reus. Als het project volgens planning verloopt, kan deze fabriek vanaf 2025 het plastic afval van 11 miljoen Nederlanders scheiden, oftewel 350 kiloton per jaar.

In de nieuw te bouwen installatie wordt plastic afval gesorteerd, versnipperd, gewassen en gedroogd. Dit resulteert in grondstoffen voor de processen van Clariter en BioBTX. Het is mogelijk dat in de toekomst ook andere partijen grondstoffen zullen afnemen, maar vooralsnog worden de specificaties van de uitstroom afgestemd op de eisen van Clariter en BioBTX. De verwachting is dat de bouw van de installatie in 2024 kan beginnen.

Chemische recycling

Clariter wil in Delfzijl een fabriek bouwen die de snippers afvalplastic vervolgens verwerkt tot oplosmiddelen, oliën en waxen. Het bedrijf kan de meeste plastic afvalstromen – bijvoorbeeld polyetheen en polypropeen en beperkte hoeveelheden polystyreen – verwerken. De beoogde fabriek krijgt een productiecapaciteit van 50 kiloton per jaar.

Het proces van Clariter draait grofweg om drie stappen. Allereerst gaan de afvalplastics in een thermische kraker die ze omzet in een breed scala aan koolwaterstoffen. Daarna volgt hydrogenering met waterstof, waarbij onzuiverheden worden verwijderd en nafteen- en paraffinekoolwaterstoffen worden gevormd. Tot slot

worden de producten gedestilleerd en gescheiden in lichte (oplosmiddelen), midden- (olie) en zware (wax) fracties.

De andere partij die de snippers schoongewassen afvalplastic gaat afnemen, BioBTX, bouwt in Delfzijl in twee fasen een fabriek onder de naam Petra Circular Chemicals. Dit bedrijf heeft een technologie ontwikkeld om via pyrolyse en een katalytische stap plastic afval om te zetten in aromaten zoals benzeen, tolueen en xyleen (BTX). Naar verwachting kan de nieuwe fabriek in 2024 in productie worden genomen. Naar 2027 toe volgt dan nog een uitbreiding en zal de fabriek ruim 50.000 ton plastic afval per jaar kunnen verwerken. Bijna zeventig procent daarvan wordt gerecycled en als grondstof teruggevoerd in de keten.

Pyrolyse

Naast de projecten van Clariter en BioBTX lopen er ook een heleboel andere projecten in Nederland en Vlaanderen, waarbij het pyrolyseproces de basis is voor het omzetten van afvalplastics in waardevolle producten. Zo is er het Pyrochem-project in Moerdijk. De ambitie: vanaf 2030 jaarlijks één miljoen ton afvalplastic verwerken tot nieuwe grondstoffen voor de chemische

industrie. Als eerste stap ontwerpt Waste4ME een demonstratiefabriek met een capaciteit van 35 kiloton per jaar, waarin het vijf afvalstromen afkomstig van afvalverwerker Renewi wil testen. Daarnaast ontwikkelen de projectpartners een open innovatiecluster: Waste2Chem. Hier kunnen MKB’ers tegen gunstige voorwaarden gebruikmaken van de faciliteiten en het netwerk van de Pyrochem-projectpartners.

Blue Cycle is al veel verder. Dit bedrijf bouwt in Heerenveen een pyrolyse-installatie die vanaf begin 2023 zo’n 17,5 kiloton plastic gaat verwerken tot pyrolyse-olie. Ook Indaver is al begonnen met de bouw van een pyrolyse-installatie. Deze Plastics2Chemicals-fabriek komt op haar site in Antwerpen en gaat vanaf 2024 zo’n 26 kiloton end-of-life plastics per jaar omzetten in basischemicaliën voor de industrie. Het bedrijf wil deze initiële capaciteit daarna opschalen om vanaf 2027 op volle capaciteit te draaien: 65 kiloton plastic per jaar.

Een andere partij, Xycle, wil eind dit jaar beginnen met de bouw een installatie in de Europoort in Rotterdam. Deze gaat 20 kiloton niet-mechanisch recyclebaar plastic per jaar omzetten in pyrolyse-olie. Xycle is een joint venture van NoWit,

Patpert Teknow Systems en Vopak.

De initiatiefnemers verwachten dat de installatie in het vierde kwartaal van 2023 operationeel zal zijn.

Het Britse Itero wil in 2023 op de Brightlands Chemelot Campus in Sittard-Geleen beginnen met de bouw van een demonstratiefabriek voor de pyrolyse van plastic afval. Deze eerste installatie is een enkele module en kan vanaf 2024 zo’n 27 kiloton gemengd en vervuild plastic per jaar verwerken tot pyrolyse-olie, gas en wax. Het idee is om voor toekomstige fabrieken meerdere modules naast elkaar te zetten. Itero heeft met Count Energy al een overeenkomst gesloten voor de levering van de pyrolyse-olie uit de nieuwe fabriek, 19 kiloton per jaar. De wax, 5 kiloton per jaar, gaat naar Kerax.

Ketens

Eveneens op Chemelot bouwen Sabic en Plastic Energy een fabriek die afvalplastic omzet in pyrolyse-olie, Tacoil genoemd, die kan dienen als voeding voor de krakers van Sabic. Zo kan Sabic nieuwe, circulaire polymeren produceren die qua eigenschappen identiek zijn aan de bestaande polymeren. Sabic en Plastic Energy bouwen de fabriek binnen een

FOTO: SHELL

Shell wil met BlueAlp een joint venture oprichten voor de bouw van twee pyrolyse-installaties in Nederland.

50/50 joint venture: Sabic Plastic Energy

Advanced Recycling (Spear). De fabriek krijgt een productiecapaciteit van 20 kiloton Tacoil per jaar en wordt eind dit jaar in bedrijf genomen.

Sabic is overigens niet de enige die pyrolyse-olie in zijn krakers wil verwerken. Neste wil met Ravago een joint venture oprichten voor de bouw van een pyrolyse-installatie in Vlissingen. De beoogde fabriek moet 55 kiloton gemengd plastic afval per jaar gaan verwerken met technologie van het Amerikaanse Alterra Energy.

Ook Shell werkt samen met jonge bedrijven om alternatieven voor nafta te onderzoeken. Zo is het concern in zee gegaan met BlueAlp. Samen willen ze een joint venture oprichten voor de bouw van twee pyrolyse-installaties in Nederland. Ze verwachten dat deze straks meer dan 30 kiloton plastic afval per jaar gaan verwerken. BlueAlp heeft het ontwerp voor de pyrolyse-installatie klaar. Als de beslissing om de bouw ervan door te zetten is genomen, is de verwachte start van de eerste fabriek begin 2024. De pyrolyse-olie gaat als grondstof naar de krakers van Shell in

Moerdijk en Rheinland (Duitsland).

Deze draaien dan, als alles volgens planning verloopt, al een poosje op pyrolyse-olie van Pryme. Dit bedrijf is namelijk al volop bezig met de bouw van een fabriek in Rotterdam. De fabriek moet in 2023 operationeel zijn en gaat dan 40 kiloton plastic verwerken. Gaandeweg wil Pryme de capaciteit opvoeren naar 60 kiloton plastic afval. Dow heeft vergelijkbare ambities als Shell. Dit concern wil tegen 2030 één miljoen ton plastic afval inzamelen, hergebruiken of recyclen. In lijn met die plannen werkt het bedrijf samen met Fuenix Ecogy. Ook dit bedrijf heeft een technologie ontwikkeld voor de productie van pyrolyse-olie uit plastic afval. Een nieuwe fabriek in Weert gaat 20 kiloton plastic omzetten in pyrolyse-olie voor de krakers van Dow in Terneuzen

Upgraden

Overigens is de pyrolyse-olie niet direct geschikt om aan de krakers te voeden. Daarom werkt Dow ook samen met Haldor Topsoe. Gezamenlijk willen ze technologie voor het zuiveren van pyrolyse-olie opschalen. Dow bouwt

daarvoor een installatie met een capaciteit van 10 kiloton per jaar op haar site in Terneuzen. Ook Shell bouwt zo’n upgrader om de kwaliteit van de pyrolyse-olie verbeteren. De fabriek komt op de site in Moerdijk te staan en is naar verwachting in 2024 operationeel.

Vergassing

Gidara Energy gebruikt een zelf ontwikkelde vergassingstechnologie om niet-recyclebaar afval, waaronder plastic, om te zetten in methanol. Het bedrijf bouwt in de haven van Amsterdam haar eerste fabriek. Deze AMA-installatie (Advanced Methanol Amsterdam) gaat jaarlijks ongeveer 87,5 kiloton hernieuwbare methanol produceren. De verwachting is dat de biobrandstoffenfabriek in 2023 opent. En in de haven van Rotterdam (Botlek) bouwt Gidara Energy een bijna identieke fabriek die vanaf 2025 niet-recyclebaar afval gaat omzetten in methanol. De AMR-fabriek (Advanced Methanol Rotterdam) krijgt een jaarlijkse capaciteit van ongeveer 90 kiloton methanol, door omzetting van 180 kiloton plaatselijk niet-recyclebaar afval.

Polystyreen

BEELD: SHELL

Veel chemische recycling projecten richten zich op plastic stromen die niet in aanmerking komen voor hoogwaardige, mechanische recycling. Dus afvalplastics in brede zin, al is bijvoorbeeld pvc daarbij een uitzondering omdat het chloor daarin problemen geeft in de processen. Er zijn echter ook partijen die zich specifiek op de verwerking van een bepaalde soort kunststof richten. Zo bouwt Trinseo in Tessenderlo een fabriek voor de chemische recycling van specifiek polystyreenafval. De demofabriek gaat via vergassingstechnologie maximaal 15 kiloton polystyreenvlokken per jaar verwerken tot weer pure styreen. Als alles volgens planning verloopt, begint de bouw van de fabriek eind dit jaar. Ook Indaver richt zich op polystyreen. Het bedrijf wil haar Plastics2Chemicals installatie in Antwerpen, waar vanaf 2024 eerst zowel polystyreen als polyolefines worden verwerkt, tegen 2027 ombouwen tot een dedicated polystyreen plant. Deze wordt dan ook uitgebreid

Shell

met een extra lijn om tot 65 kiloton polystyreen per jaar te kunnen verwerken. Trinseo neemt overigens een groot deel van het geproduceerde r-styreen af van Indaver. Volgens de overeenkomst neemt Trinseo gedurende tien jaar minimaal vijftig procent van het r-styreen dat Indaver produceert af.

Autobanden

Een andere niche in de recyclingwereld is het verwerken van synthetisch rubber, oftewel autobanden. Zo wil het Engelse Circtec onder de naam Verda in Delfzijl een fabriek bouwen die via pyrolyse afgedankte banden omzet in transportbrandstoffen, chemicaliën en carbon black. Het bedrijf heeft de technologie al uitgebreid getest en bewezen in een pilot plant in Polen. Deze is vanaf 2008 in verschillende fasen opgeschaald tot een fabriek die 15 tot 20 kiloton bandenafval per jaar kan verwerken. Circtec is nu klaar voor de volgende stap: een fabriek op commerciële schaal in Delfzijl. Deze moet 220 kiloton afgedankte banden per jaar gaan verwerken.

Black Bear Carbon wil eind dit jaar beginnen met de bouw van een soortgelijke fabriek op Chemelot. Het plan

is om in twee identieke productielijnen rubbergranulaat van afgekeurde vrachtwagen- en autobanden te verwerken via carbonisatie. Dit is een pyrolysetechniek waarbij het rubbergranulaat zonder toevoeging van zuurstof wordt verhit in draaitrommelovens. Bij een temperatuur van 400 tot 850 graden Celsius valt het rubber uiteen in gasvormige en olieachtige producten, en een vaste reststroom. Tijdens het pyrolyseproces, dat enkele uren duurt, ontstaat steeds meer gas en steeds minder olie naarmate de temperatuur toeneemt. De twee productielijnen van Black Bear Carbon zullen volgens de planning eind 2024 operationeel zijn en gaan samen 40 kiloton granulaat per jaar verwerken.

Ook het Amerikaanse Bolder Industries richt zich op het chemisch recyclen van autobanden. Het bedrijf heeft al een pyrolyse-fabriek in Maryville (Missouri, VS). In 2020 breidde het bedrijf de productiecapaciteit uit met een tweede productielijn. Daarmee ging de capaciteit van 24 ton per dag naar 60 ton per dag. Bolder wil nu een fabriek bouwen in het NextGen District in de haven van Antwerpen. Deze zou tegen 2024 operationeel moeten zijn.

Polyurethaan

Ook het Antwerpse bedrijf Triple Helix gaat in het NextGen District een pilotfabriek bouwen, maar dan één die hard en zacht polyurethaanschuim gaat verwerken. De recycling gebeurt zowel mechanisch als chemisch, waarbij de fabriek het polyurethaan kan omzetten in polyolen en amines. Deze chemische stoffen kunnen dan opnieuw worden ingezet, onder meer bij de productie van nieuwe polyurethaan-producten. De fabriek krijgt een capaciteit van 30 kiloton en zal in haar eigen energiebehoeftes voorzien. Tot slot is er nog het project van Uppact. Dit Australische bedrijf bouwt een test- en demonstratiefaciliteit bij Bek & Verburg in de Eemshaven waarmee allelei verschillende stromen niet-recyclebaar kunststofafval maar ook textiel worden verwerkt. De machine maalt de afvalstroom, die smelt door de wrijvingswarmte. Het kunststofmengsel kan vervolgens in een mal worden geperst en worden gebruikt als dakpan, treeplank of bijvoorbeeld plantenbak. De eerste grote verwerkingsfabriek staat gepland voor 2023. Deze komt in de Eemshaven met een geplande capaciteit van 15 kiloton per jaar.

Gidara Energy gebruikt een zelf ontwikkelde vergassingstechnologie om niet-recyclebaar afval, waaronder plastic, om te zetten in methanol.

BEELD: GIDARA ENERGY

‘Jongere is sneller geschikt als panel operator’

Na een uitstapje naar de maakindustrie haalden de dynamiek en het eigenaarschap Charles de Wolff terug naar de chemie. Wel met nieuwe ervaringen, onder andere op het gebied van standaardisering. Graag wil hij als area plantmanager bij Huntsman in de Rotterdamse haven nog meer uit de bestaande fabrieken halen. Digitalisering, de ‘skills van jonge gasten’ en de ‘drie L-en’ moeten hem daarbij helpen.

Wim Raaijen

Vijftien jaar al werkte hij bij Dupont – inmiddels Chemours – in Dordrecht toen hij drie jaar geleden de overstap maakte naar Philips. Naar de fabriek waar ze specialistische MRI-apparatuur produceren. Hij wilde wel eens kennis maken met een ‘totaal andere tak van sport’. En eigenlijk was hij daar nog niet uitgekeken, toen Huntsman hem eind vorig jaar via een headhunter benaderde. Charles de Wolff kon uiteindelijk de lokroep niet weerstaan. ‘Misschien miste ik toch de dynamiek bij Philips. In de chemie draait alles om de fabriek, met een enorm gevoel voor eigenaarschap.

Je bent continu bezig het beste uit de fabriek te halen, onder verschillende omstandigheden. In een chemische fabriek heb je te maken met variabelen en variaties, en je werkt daarbij binnen een bandbreedte. Bij Philips is het allemaal veel preciezer. We waren vooral

bezig met de assemblage van de apparatuur, via strak voorgeschreven procedures. Daar heb je als fabrieksmanager nauwelijks invloed op. Voor mij werd dat op een gegeven ogenblik een beetje saai.’

Verbeterstappen

Wel leerde hij bij Philips veel. ‘Het belangrijkste wat ik heb meegenomen, is de enorme traceability van onderdelen en handelingen. Alles wordt vastgelegd.’

Dus als iets onverhoopt niet goed is gegaan, is het altijd te achterhalen. De kwaliteit en veiligheid van het product staat voorop.’

Een MRI-scanner mag niet met de kleinste afwijking worden geleverd. De Wolff: ‘Als het kleinste boutje overblijft, moet het hele apparaat weer uit elkaar worden gehaald en kun je dus opnieuw beginnen. Elk klein onderdeeltje is gelabeld en geregistreerd en alles moet strikt volgens het ontwerp worden geassembleerd.’ Hoewel dat in de chemie niet zo ver hoeft te worden doorgevoerd, kan de sector er wel veel van leren. Termen als Lean, 5S en Six Sigma, zijn veel meer ingeburgerd in de maakindustrie dan in de chemie. ‘Ook bij Huntsman staan we nog redelijk aan het begin. Sinds mijn komst hier ben ik bezig met het standaardiseren van de werkzaamheden. Daarmee schep je ook een goede omge ving voor innovatie. Voor continue verbetering heb je een vaste basis nodig. Als je alle stappen van standaardprocedures volgt dan is het resultaat bekend. En als er afwijkingen ontstaan, dan is dat aanleiding om verbeterstappen te zetten en de procedures voor een volgende keer aan te passen.’

Winnende band

Een analogie met muziek? ‘Ja, misschien wel. Ritme is in muziek heel belangrijk

en moet strak zijn. Pas dan ontstaat er ruimte voor andere instrumenten’, stelt De Wolff die zelf toetsen speelt. ‘Wel grappig die vergelijking. Ook op andere vlakken. Vaak hebben we het over the winning team, naar analogie met sport. Maar bij teamsporten draait het vaak ook om individuen. Daarom hebben we het laatst bij een bijeenkomst voor plantmanagers juist gehad over the winning band. Nog veel meer dan in de sport moet je het samen doen. In een winnende band heeft iedere muzikant zijn eigen rol en goed samenspel zorgt voor het beste resultaat.’

Eigenaarschap

Hij is er daarom trots op dat er sinds zijn komst ‘in de shifts meer gevoel van trots is ontstaan’. Hij kon verschillende programma’s uitzetten, bijvoorbeeld op het gebied van housekeeping. ‘Bij de fabriek van Philips kon je haast van de vloer eten, zo schoon. Bij Chemours waren de vloeren geschilderd. Dat helpt ook. Kunnen eten van de vloer is niet nodig in de chemie, maar als een fabriek er netter uitziet, stimuleert dat ook de trots van het team. Helemaal als bezoekers daar complimenten over maken. Zoals laatst, toen een delegatie van het hoofdkantoor op bezoek was.’

Zijn voorgangers zijn daar ook mee bezig geweest, maar misschien worden nu grotere stappen gezet doordat de organisatiestructuur van Huntsman in Rotterdam is veranderd. De Wolff is een van de drie zogenoemde area plantma nagers. Belangrijkste kenmerk van die nieuwe structuur is dat de plantmanagers directer een team aansturen. Dichter op de werkvloer zitten zorgt ook voor een groter gevoel van eigenaarschap in het team. Daardoor worden sneller stappen gezet.

Rondje in het veld

Het proces van continu verbeteren wordt ook aangejaagd door digitalisering. Voor de transitie van de industrie zijn veel nieuwe installaties nodig, maar met bestaande installaties is ook nog heel veel mogelijk. Helemaal met technieken als datamining en bijvoorbeeld advanced analytics. ‘De computer kan meer dan ooit suggesties geven voor verbetering

van de processen. Bijvoorbeeld op het gebied van energie-efficiëntie. Heel actueel natuurlijk. Als de energieprijzen tien keer hoger liggen dan eerder, zoek je zoveel mogelijk verbeterprojecten om energie en grondstoffen optimaal in te zetten.’

Digitaliseringsprojecten bieden boven dien mogelijkheden om bestaand vakmanschap te koppelen aan de vaar-

FOTO’S: WIM

RAAIJEN

Charles de Wolff: ‘In de chemie ben je continu bezig het beste uit de fabriek te halen.’

digheden van jonge mensen. ‘Jonge gasten ontwikkelen veel sneller de skills om enorme hoeveelheden informatie te verwerken. Dat heeft grote voordelen in de huidige tijd. Je wilt mensen zo snel mogelijk kunnen inzetten, want ze blijven niet zoals vroeger veertig jaar bij dezelfde werkgever, laat staan op dezelfde plaats. Dankzij de capaciteit om snel data tot zich te nemen, zijn jongeren veel sneller dan vroeger geschikt om als panel operator te worden ingezet. Veld-ope rator is wat anders. Dan komt het meer aan op ervaring. Om goed een rondje in het veld te kunnen lopen, is meer tijd nodig.’

Drie L-en

De komende tijd wil De Wolff nog meer stappen zetten op het gebied van housekeeping en 5S. ‘De fabriek moet straks spik en span zijn. Alles heeft een vast plaats en er wordt zoveel mogelijk met standaardprocedures gewerkt.’ Het is een belangrijke opstap om in teamwork ook meer uit de fabriek te halen. En daar gaan digitaliseringstechnieken zeer bij helpen, benadrukt hij nogmaals. ‘Met

datamining kunnen we verstoringen beter voorspellen. Het stelt ons ook in staat om beter preventief onderhoud te doen. Wanneer kunnen we bijvoorbeeld het beste filters vervangen?’ Te vaak onderdelen vervangen kost te veel, maar storingen nog veel meer. ‘Voor de uptime is het natuurlijk heel goed als je fabrieken niet open hoeft te maken voor storingsonderhoud.’

Ondanks alle mogelijkheden van de techniek blijven de mensen bij De Wolff centraal staan. Zij kunnen zich als team continu verbeteren, in wisselwerking met de installaties. ‘Daarbij gebruik ik vaak de drie L’en. We moeten een leven lang blijven leren, het werk moet lonen en het mag zeker ook nog leuk zijn. We moeten vooral ook onze successen blijven vieren.’

‘Als een fabriek er netter uitziet, stimuleert dat ook de trots van het team.’

Toekomstige ordening van brandstoffen krijgt vorm

Hoe ziet de toekomst van de brandstoffenmarkt eruit? Tijdens de Hydrogen Trail Europe begin deze zomer kregen we alvast een doorkijkje naar de toekomst. Batterijen, waterstof en biobrandstoffen lijken de fossiele inboedel straks te verdelen. Maar hoe?

Wim Raaijen

Traditioneel is er al een ordening in de brandstoffenmarkt. Benzine, lpg, diesel, kerosine en stookolie hebben hun eigen segment, zo ongeveer oplopend in omvang van het vervoersmiddel. Langs die lijn lijken ook toekomstige transportbrandstoffen zich te ontwikkelen.

Er wordt wel eens gesteld dat de huidige benzinevoertuigen de markt gaan vormen voor batterijen, en dat diesel wordt ingeruild voor waterstof. Kerosine en stookolie worden vervangen door circulaire en biobrandstoffen.

Shell lijkt ook in die richting te denken, maar brengt daar toch wat nuance in aan. Een groot deel van de aandrijving van vervoersmiddelen zal volgens het concern in de toekomst elektrisch zijn. Elektromotoren zijn kleiner, onderhoudsvriendelijker en efficiënter dan verbrandingsmotoren. De belangrijkste vraag is hoe we de energie gaan meenemen. Batterijen lijken voor personenauto’s de oplossing. Ook kleine vrachtwagens gaan die kant op. Volgens Shell –dat overigens ook actief is in elektrische laadstations – zal het gebied van water-

stof beginnen met zwaarder wegverkeer. En denk ook aan kleinere vliegtuigen. Voor grotere vliegtuigen en de internationale scheepvaart zet Shell juist weer in op vloeibare (bio)brandstoffen.

Zware transport

Het lijkt sowieso een genuanceerder beeld dan de toekomst die een extremer deel van de waterstoflobby voorspiegelt. Die ziet waterstof als oplossing voor alles. Nog steeds lijkt die te geloven dat straks ook alle personenauto’s op waterstof zullen rijden. En vaak klinkt er nog gejuich op als een autofabrikant een waterstofauto op de markt brengt of een concept car aankondigt.

De producenten van waterstof lijken echter minder rekening te houden met een grote markt voor personenvervoer.

Grote maatschappijen als Shell, BP en TotalEnergies investeren momenteel fors in snelladers voor batterijenauto’s. En ook gespecialiseerde gassenproducenten lijken hun focus elders te leggen. Denk bijvoorbeeld aan Air Liquide. Het bedrijf ziet naast kansen voor waterstof in haar traditionele industriële markt ook kansen in de brandstoffenmarkt voor het zware transport. Denk aan vrachtauto’s en scheepvaart. Vooralsnog heeft het gassenconcern geen aandacht voor een eventuele markt van waterstof voor personenauto’s.

Actieradius

Sowieso is het nog niet mogelijk om met een waterstofauto grote afstanden binnen Europa af te leggen. Tijdens de Hydrogen Trail Europe (HyTE) begin deze zomer kregen we in Duitsland een waterstofauto mee van energiebedrijf Uniper. Vanaf Groningen via Wil helmshaven naar Ludwigshafen ging met enig plannen nog prima. Maar daarna

moest de auto worden omgewisseld om onze trail richting het zuidelijkere deel van Europa voort te kunnen zetten. Dat was niet nodig voor de elektrische auto, die wel de volledige trail heeft afgelegd. Vijfduizend kilmeter vanaf Noord-Nederland via Duitsland en Zwitserland naar Spanje en via Frankrijk en België weer terug. Alleen in Frankrijk en vooral Spanje vergde het enige planning. En het maakte veel verschil in tijd of onderweg een moderne supercharger kon worden bezocht, of dat we het moesten doen met een oudere, tragere snellader. Maar dat verandert met rasse

schreden. Elk jaar komen er in Europa meer en nieuwere snelladers bij. Zo hebben Iberdrola en BP onlangs aangekondigd om het Iberische schiereiland van een uitgebreid snellaadnetwerk te voorzien. Op het gebied van personenauto’s lijken batterijen als energiedrager daarom een beslissende voorsprong te hebben genomen. Te meer doordat de actieradius groter wordt en de laadtijd afneemt.

Per kilometer

Een belangrijke les die we tijdens de Hydrogen Trail Europe leerden, is dat veel mogelijkheden en uitdagingen

door de situatie worden ingegeven. Dat bleek bijvoorbeeld in Zwitserland. In Niedergösgen deed HyTE een waterkrachtcentrale aan die meer dan honderd jaar oud is. Van een deel van de hydro-elektrische energie maakt de joint venture Hydrospider waterstof met een elektrolyse-installatie van 2 megawatt. Zwitserland heeft, mede door het berglandschap, nauwelijks gasinfrastructuur. De geproduceerde waterstof wordt daarom per container naar tankstations vervoerd.

Hydrospider richt zich op vrachtverkeer. Momenteel rijden in Zwitserland

FOTO’S: WIM RAAIJEN

Door het bergachtige landschap is Zwitserland vooralsnog minder geschikt voor elektrische vrachtwagens met een enorm gewicht aan zware accu’s.

Alleen op Valve World Expo! Bezoek ’s werelds toonaangevende beurs en ontdek de nieuwste producten, processen en technolo gieën. Hier vind je ruim 700 internationale exposanten die op meer dan 19.000 m2 hun aanbod presenteren.

bij het VALVE WORLD CONFERENCE in gesprek met andere experts.

Daarnaast biedt de geïntegreerde ecoMetals Campagne inspiratie voor duurzaamheid binnen de waardeketen.

Het zijn tenslotte energie-efficiëntie en het besparen van resources die een centrale rol in energie-intensieve industrieën spelen.

meer informatie: valveworldexpo.com

46 Hyundai-vrachtwagens rond. De komende jaren worden er nog honderden verwacht. Het is ook de bedoeling dat er op verschillende locaties groene waterstof geproduceerd gaat worden. Deze markt voor vrachtauto’s op waterstof moet wel worden gecreëerd. Trucks op waterstof zijn immers nog heel duur, waardoor er een te grote drempel is om ze aan te schaffen. Hydrospider werkt daarom nauw samen met autofabrikant Hyundai. In Zwitserland kunnen transporteurs waterstoftrucks zodoende zelfs per kilometer huren. De geografische ligging van Zwitserland lijkt de eerste viool te spelen bij de keuzes die Hydrospider maakt. Door het bergachtige landschap is het land vooralsnog minder geschikt voor elektrische vrachtwagens met een enorm gewicht aan zware accu’s. Het lijkt daarom niet ondenkbaar dat ook kleinere vrachtauto’s daar straks op waterstof gaan rijden. Voor vlakke landschappen en zeker in

een stedelijke omgeving lijken grote bestelauto’s en kleine trucks echter het terrein te worden voor batterijen als energiedrager. Deze ontwikkeling is nu al gaande.

Hyzon

Het is de situatie die voor een groot deel de keuzes bepaalt. Zo is in Spanje de situatie totaal anders. Resilient Group

vooral voor de grotere vrachtauto’s lijkt waterstof een interessant duurzaam alternatief voor diesel.

In Barcelona organiseerde het investeringsbedrijf precies tijdens HyTE een demonstratieweek voor vrachtwagenchauffeurs om kennis te maken met een truck op waterstof. Ook voor de HyTE-reizigers was het een interessante ontmoeting met de in Nederland gepro-

Een belangrijke les die we tijdens de Hydrogen Trail Europe leerden, is dat veel mogelijkheden door de situatie worden ingegeven.

ziet er in ieder geval grote kansen voor trucks op waterstof omdat in Spanje veel vrachtvervoer over de weg gaat. Er is minder railtransport dan in veel andere Europese landen en er zijn ook minder mogelijkheden voor binnenvaart. En

duceerde Hyzon vrachtauto. De chauffeurs verbaasden zich vooral over de stilte in de cabine. Geen motor te horen. En de reizigers zagen ergens onder de truck een straaltje vandaan komen. Water, niks anders dan puur water.

Demonstratie van de in Nederland geproduceerde Hyzon vrachtauto in Barcelona.

PARTNERNIEUWS

Emerson heeft Sandro Matic benoemd als president van haar Climate Technologies-bedrijf in Europa. Matic is de opvolger van topman Jean Janssen die begin mei overleed. Matic was sinds 2021 al vice president of Product Management & Operations, en daarmee verantwoordelijk voor bedrijfsvoering, toeleveringsketens, kwaliteit, techniek en marketing. ‘We blijven gefocust op innovatie en uitbreiding van ons bedrijf door middel van energie-efficiënte en duurzame oplossingen met toegevoegde waarde die onze klanten en de HVACRindustrie ondersteunen bij toekomstige uitdagingen en regelgevingstrends’, aldus Matic.

Port of Rotterdam wil inspelen op de toekomst en heeft daarom vier uiteenlopende wereldbeelden geanalyseerd.

Connected Deep Green: Goede mondiale samenwerking met versnelling op digitale transparantie in de logistieke ketens en wereldwijde inzet op doelstellingen tegen klimaatverandering, resulterend in een wereldwijde CO2 neutraliteit in 2050, brede welvaart en hoge economische groei.

Regional Well-Being: Vanuit een gezamenlijk streven naar transitie ontstaat begin 2030 een kanteling naar een regionale focus op een schone en gezonde leefomgeving, privacy en welzijn. Dit resulteert in een verslechterend vestigingsklimaat voor de basisindustrie in Noordwest-Europa.

Protective Markets: Een wereld met wantrouwen tussen machtsblokken, wereldwijd geopolitieke spanningen en suboptimale integratie in logistieke ketens. Er zijn concurrerende economische belangen, geen wereldwijde CO2-neutraliteit voor 2100 en lage economische groei.

Wake-Up Call: Het besef neemt toe dat strategische samenwerking en rigoureuze maatregelen nodig zijn om CO2 uitstoot te beperken. Dit zorgt voor strategisch sterk EU-beleid, gematigde economische groei en late maar snelle transitie naar duurzame energie.

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie. Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden

dan op www.petrochem.nl

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

‘QU TES’

Vanuit het wetenschappelijk onderzoek was nog maar weinig bekend over hoe mengsels van zuurstof en waterstof zich gedragen.’

Jordi Zonneveld van Plug Power in deze editie.

Dit is niet massaal geld in bedrijven pompen. Dit is erg gericht en tijdelijk. Vlaanderen is nog altijd strenger dan buurlanden en dan de Europese Commissie toelaat.’

Frank Beckx, directeur van het kennis- en lobbycentrum Voka, in een artikel van De Tijd over 4 miljard euro aan steun van Vlaanderen om de prijzenschok voor burgers en bedrijven te verzachten.

Ongemakkelijke vraag: maar in hoeverre richt jouw bedrijf zich in haar korte termijn acties ook op herstel van de natuur? Dit is hard nodig voor het stabiliseren van het klimaat. Niet alleen in je bedrijf en keten is dit nodig, maar ook daarbuiten!’

Elsbeth Roelofs, senior program manager Sustainable Chemical Business bij MVO Nederland, op LinkedIn.

Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive Consultancy

Frank Beckx Kennis- en Lobbycentrum Voka, directeur

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Sandra de Bont VOTOB Academy, directeur

Jan Bout Stichting HaskoningDHV, bestuurslid

Frans Brüning Iv-Industrie, business development manager

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Ronald Hoenen Equans, regio directeur

Plant Manager of the Year 2015

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, senior business manager

Emre Kaya Organik Kimya, global supply chain director

Plant Manager of the Year 2017

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cas König Groningen Seaports, directeur

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Bart Leenders Neste, vice president production

Frank de Leng ACTAD, operations manager

UIT

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter nationaal MVO programma

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

VOLGENDE SPECIALISTEN

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Henk Veldink Hexion, senior director global strategic development

Michel Leyseele Pipelink, managing director

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Cor van de Linde iTanks, managing director Michel Meertens DSM, vice president

tions

Genserik Reniers

TU Delft, professor Safety and

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

Gerald Schotman Shell, senior vice president

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Wouter Stam Flowid, managing director

René Venendaal

BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter

Roelof van Wijk

Maaike de Wit Straatman

Jeroen van Woerden

Cor Zijderveld voormalig voorzitter SBE

CHEMIE

Opdrachtgever:

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: BASF

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Black Bear Carbon

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Borealis

Waar: Kallo

Investering: 1 miljard euro

Afronding: tweede helft 2024

Opdrachtgever: Chevron Phillips

Waar: Beringen

Investering: 130 miljoen euro

Afronding: 2024

Opdrachtgever: Chevron Phillips

Waar: Tessenderlo

Investering: 28 miljoen euro

Afronding: zomer 2023

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Ineos

BASF investeert meer dan vijfhonderd miljoen euro in de bouw van een tweede grote ethyleenoxide-fabriek en verschillende installaties voor ethyleenoxide-derivaten. De gefaseerde opstart van de nieuwe installaties begint in 2022.

BASF bouwt op haar Verbund-site in Antwerpen een nieuwe productie-unit voor alkylethanolamines. Het bedrijf verwacht de installatie in 2024 in gebruik te kunnen nemen. De bouw van de nieuwe fabriek is het sluitstuk in een serie van projecten op de Antwerpse site.

Black Bear Carbon gaat op Chemelot rubbergranulaat van afgekeurde vrachtwagen- en autobanden verwerken via pyrolyse. Daarbij valt het rubber uiteen in carbon black, pyolyse-olie en -gas. De twee productielijnen krijgen elk een capaciteit van 2.300 kilo granulaat per uur en kunnen samen 40.000 ton granulaat per jaar verwerken. Dit levert maximaal 18.000 ton carbon black, ongeveer 6.000 ton gas en 20.000 ton olie per jaar op.

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. Het project kwam op een laag pitje na wantoestanden op arbeidsgebied. Het project liep daardoor vertraging op. Borealis verwacht nu in de tweede helft van 2024 te kunnen opstarten.

Chevron Phillips Chemical verdubbelt haar productiecapaciteit voor polyalfaolefinen (PAO) in Beringen. Zodra de vergunningen rond zijn, bouwt het bedrijf een nieuwe eenheid die de totale capaciteit van de Belgische site van 60.000 naar 120.000 ton PAO per jaar brengt. De opstart van de nieuwe eenheid is gepland voor 2024.

Chevron Phillips Chemical bouwt in Tessenderlo een ontzwavelingseenheid. Deze gaat zwavel, nu nog een afvalstroom op de site, omzetten in waterstofsulfide, een grondstof die ter plaatse zal worden gebruikt voor de productie van mercaptanen. De eenheid gaat ook brandstof produceren voor gebruik in een nieuwe warmtekrachtkoppelingseenheid.

Covestro investeert driehonderd miljoen euro in de bouw van een nieuwe productieeenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2024. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

Ineos realiseert een ethaankraker in Lillo (Antwerpen). Deze gaat ethaan omzetten in etheen, een belangrijke grondstof voor de chemische industrie. Het concern investeert ruim drie miljard euro in het project en verwacht dat de stoomkraker in 2026 in productie is.

Opdrachtgever

Waar

Opdrachtgever

Waar

Lanxess heeft in Lillo (Antwerpen) een installatie voor de reductie van de lachgasuitstoot in gebruik genomen. Deze breekt zo’n vijfhonderd ton lachgas per jaar af. Het project heeft ongeveer tien miljoen euro gekost. In 2023 komt er een tweede installatie bij, die twee keer zoveel lachgas kan afbreken.

Mitsubishi Gas Chemical bouwt een nieuwe fabriek voor de productie van meta-xyleendiamine (MXDA) in de Botlek, Rotterdam. Deze krijgt een capaciteit van 25 kiloton en moet medio 2024 in productie gaan.

Opdrachtgever:

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Teijin Aramid

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Tessenderlo Kerley

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Umincorp

Waar

Rotterdam

Investering

Afronding

GROEN EN BIO

Opdrachtgever: ArcelorMittal

Waar: Gent

Investering: 120 miljoen euro

Afronding: 2022

Opdrachtgever: Argent Energy

Waar: Amsterdam

Investering: onbekend

Afronding: 2024

Opdrachtgever: Avantium

Waar: Delfzijl

Investering: onbekend

Afronding

Opdrachtgever: BioBTX

Waar: Delfzijl

Investering: 80 miljoen euro

Afronding: 2027

NIEUW PROJECT

Opdrachtgever: Blue Cycle

Waar: Heerenveen

Investering: onbekend

Afronding: 2023

Shell Moerdijk vervangt de zestien oudste fornuizen van de stoomkraker door acht nieuwe. De capaciteit blijft gelijk. De nieuwe fornuizen worden vanaf 2022 in modules naar de locatie verscheept. Daar worden ze één voor één in elkaar gezet om gefaseerd de capaciteit van de oude fornuizen over te nemen.

Teijin Aramid breidt haar productiecapaciteit voor Twaron supervezels met meer dan 25 procent uit. De totale extra capaciteit zal volledig beschikbaar zijn in 2022. Diverse grote investeringen verhogen de productiecapaciteit, inclusief implementatie van de nieuwste technologie.

Tessenderlo Kerley begint in 2022 met de bouw van een fabriek voor vloeibare meststoffen op het Chemelot-terrein in Geleen. Het bedrijf wil het ontwerp van de fabriek eind 2021 afronden en verwacht dat de fabriek in het tweede kwartaal van 2023 klaar is voor de productie van ammoniumthiosulfaat.

Umincorp bouwt een tweede rPET-fabriek in Rotterdam. Het bedrijf werkt in Amsterdam al plastic afvalstromen mechanisch op tot zuivere grondstoffen voor producenten van plastic producten. Een belangrijke stap in het proces is het scheiden van plastics in de afvalstroom met behulp van een magnetische vloeistof.

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bioethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Argent Energy breidt haar productiecapaciteit in de Amsterdamse haven uit naar 540.000 ton biodiesel. Voor de uitbreiding worden twee nieuwe productielijnen en een waterzuivering gebouwd. Ook komen er meer opslagtanks voor hernieuwbare producten.

Avantium bouwt in Delfzijl een demofabriek voor de productie van furaandicarbonzuur, een grondstof voor plastics. De installatie gaat plantaardige grondstoffen omzetten in zo’n 5.000 ton groene FDCA per jaar. Naar verwachting zal de bouw van de demofabriek eind 2023 klaar zijn.

BioBTX bouwt in Delfzijl een fabriek die 50.000 ton hernieuwbare en afgedankte materialen, zoals afvalplastics en meertouwen, gaat omzetten in de grondstoffen benzeen, tolueen en xyleen. De fabriek – PETRA Circular Chemicals Plant – wordt gebouwd op Chemiepark Delfzijl en vergt een investering van tachtig miljoen euro.

Blue Cycle bouwt in Heerenveen een pyrolyse-installatie die vanaf begin 2023 zo’n 17,5 kiloton plastic gaat verwerken tot pyrolyse-olie. Het gaat om vijf ovens, die ieder 3.500 ton per jaar kunnen verwerken.

Program November 29

9.30 - 12.30

Plenary opening

• Amongst others Matthieu Guesné (CEO Lhyfe), Allard Castelein (CEO Port of Rotterdam) and Loek Radix (Executive director Chemelot) will give their energizing vision on a sustainable industry. As guests at the talkshow table we invite young professionals amongst others Juliana Moretz-Sohn (scientist TNO) and Morteza Hadian (PhD TU/e / ARC CBBC).

12.30 - 13.30 Lunch

13.30 - 14.15

• Side event TNO

• Hydrogen Trail Europe (HYTE) Talks & Vlogs with travelers and hosts during HYTE early summer this year. What are the lessons?

14.15 - 15.00

• Side event TNO

15.00 - 15.30 Pause

15.30 - 16.15

• Side event ARC CBBC

• Hydrogen Trail Europe (HYTE) Talks & Vlogs with travelers and hosts during HYTE early summer this year. What are the lessons?

16.15 - 17.00

• Side event ARC CBBC

• Hydrogen Trail Europe (HYTE) Talks & Vlogs with travelers and hosts during HYTE early summer this year. What are the lessons?

17.00 - 18.15 Drinks

Program November 30

9.00 – 10.30

• Transition of recources with RWE and Chemelot

• Side event Pipelink amongst others. Infrastructure as accelerator of transition

• Energizing Talks; 10 minute personal talks on transition. Amongst others: Arnold Stokking (managing director Brightsite), Brigitte Jacobs (business developer TNO), Peter Rowe (CEO Deep Branche), Prof.Hans Kuipers (hoogleraar TU/e), Morteza Hadian (PhD TU/e / ARC CBBC)

10.30 - 11.00 Pause

11.00 - 11.45

• Transition of recources with RWE and Chemelot

• Side event TKI

• Energizing Talks; 10 minute personal talks on transition

11.45 - 12.30

Break-outs

12.30 - 13.30 Lunch

13.30 - 15.00

• ELECtro Trail Europe (ELECTE) - Young professionals are competing in a white paper contest to join the Electro Trail Europe in 2023.

15.00 - 15.30 Pause

15.30 - 17.00

• Dragons’ Den of Transition - Pitching and dealing between innovators and dragons.

17.00 - 18.15 Drinks

NIEUW PROJECT

Opdrachtgever: Circtec

Waar: Delfzijl

Investering: 175 miljoen euro

Afronding: onbekend

NIEUW PROJECT

Opdrachtgever: o.a. Clariter en BioBTX

Waar: Delfzijl

Investering: onbekend

Afronding: 2025

Opdrachtgever: DBG BioEnergy

Waar: Delfzijl

Investering: > 100 miljoen euro

Afronding: eind 2022

Opdrachtgever: Dow

Waar: Terneuzen

Investering: onbekend

Afronding: onbekend

Opdrachtgever: Gasunie, Perpetual Next

Waar: Delfzijl

Investering: 60 miljoen euro

Afronding: 2024

Opdrachtgever: Gidara Energy

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever

euro

Circtec wil in Delfzijl een fabriek bouwen die via pyrolyse maximaal 220.000 ton afgedankte banden per jaar kan omzetten in transportbrandstoffen, chemicaliën en carbon black. Het project vergt een investering van zo’n 175 miljoen euro.

Clariter, BioBTX, Bollegraaf en N+P bouwen in Delfzijl een installatie voor het scheiden van 350.000 ton plastic afval. De installatie sorteert, verkleint, wast en droogt het materiaal. De specificaties van de uitstroom worden afgestemd op de eisen van Clariter en BioBTX. De verwachting is dat in 2024 de bouw van de installatie kan beginnen, waarna deze in 2025 in gebruik kan worden genomen.

DBG BioEnergy bouwt haar eerste fabriek in Delfzijl. Deze gaat cellulosehoudend industrieel afval omzetten in bioLNG, groene kunstmest en vloeibare CO2. De installatie krijgt een capaciteit van 15.000 ton bioLNG per jaar en moet eind 2022 operationeel zijn.

Gidara

Dow werkt aan het ontwerp en de engineering van een eenheid die pyrolyse-olie –gemaakt van afvalplastic – zuivert voor gebruik in de fabrieken. De eenheid in Terneuzen krijgt een capaciteit van 10.000 ton per jaar. Het hart draait om de PureStep-technologie van Haldor Topsoe, die onzuiverheden uit vloeibare grondstof kan verwijderen.

Gasunie en Perpetual Next willen in Delfzijl een fabriek bouwen die organische reststromen via torrefactie omzet in groengas en bio-char. De fabriek die naar verwachting in 2024 in gebruik wordt genomen, start met een groengasproductie van 12 miljoen kuub per jaar. Met het project is een investering gemoeid van circa zestig miljoen euro.

Gidara Energy bouwt in de haven van Amsterdam een fabriek die niet-recyclebaar afval omzet in syngas en vervolgens in methanol. De fabriek krijgt een capaciteit van ongeveer 87,5 kiloton methanol. De verwachting is dat deze begin 2024 operationeel is.

NIEUW PROJECT

Opdrachtgever: Greenergy

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever

Waar

Gidara Energy bouwt in de haven van Rotterdam een fabriek die vanaf 2025 niet-recyclebaar afval gaat omzetten in syngas en vervolgens methanol. De fabriek krijgt een jaarlijkse capaciteit van ongeveer 90.000 ton hernieuwbare methanol, door omzetting van 180.000 ton niet-recyclebaar afval.

Greenergy verhoogt de productie van zijn biodieselfabriek in Amsterdam met ruim 25 procent. Ook de voorbehandelingseenheid krijgt een upgrade, zodat deze een breder aanbod aan afvaloliën kan verwerken tot grondstof voor de biodieselfabriek. In 2023 wil Greenergy de extra capaciteit in gebruik nemen.

IST Green Chemicals bouwt op de Axelse Vlakte in Zeeland een nieuwe fabriek die bio-ethanol uit suikerbieten maakt. Niet via een tussenstap met suiker, maar rechtstreeks, dankzij de Betaprocess-technologie. Deze brengt de cellen van de suikerbiet via vacuüm extrusie tot explosie, waardoor de suikers direct bloot komen te liggen.

PROJECTEN

Opdrachtgever: Indaver

Waar: Antwerpen

Investering: 100 miljoen euro

Afronding: 2027

Opdrachtgever: Neste

Waar: Rotterdam

Investering: 1,9 miljard euro

Afronding: eerste helft 2026

Opdrachtgever: Neste

Waar: Rotterdam

Investering: 190 miljoen euro

Afronding: tweede helft 2023

Opdrachtgever: Nordsol, Attero, Titan

Waar: Wilp

Investering: onbekend

Afronding: 2023

Opdrachtgever: Photanol en Nobian

Waar

Delfzijl

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Pryme

Waar

Rotterdam

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Relement

Waar: Bergen op Zoom

Investering

onbekend

Indaver investeert 100 miljoen euro in een nieuwe fabriek voor het recyclen van end-oflife kunststoffen tot waardevolle basischemicaliën voor de industrie. Bij opstart in 2024 zal de capaciteit van de fabriek 26.000 ton plastic per jaar zijn. Vanaf 2027 moet de installatie met een extra lijn op volle capaciteit, 65.000 ton, draaien. De plant wordt gebouwd op de site van Indaver op de rechteroever van de Antwerpse haven.

Neste investeert 1,9 miljard euro in de bouw van een fabriek voor hernieuwbare producten op de Eerste Maasvlakte in Rotterdam. De nieuwe productie-eenheid krijgt een capaciteit van 1,3 miljoen ton per jaar. Doel is om de productie-eenheid in de eerste helft van 2026 op te starten.

Neste breidt haar productiecapaciteit in Rotterdam uit om de productie van duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) mogelijk te maken. Momenteel produceert de raffinaderij voornamelijk duurzame diesel. Dankzij aanpassingen aan de raffinaderij kan Neste straks 500.000 ton SAF per jaar produceren.

Nordsol, Attero en Titan willen samen organische reststromen omzetten in bio-LNG en beschikbaar maken voor de scheepvaart. Attero zet huishoudelijk bioafval om in zes miljoen kubieke meter biogas per jaar. Nordsol werkt dit op tot ongeveer 2.400 ton bio-LNG per jaar en Titan is de exclusieve langetermijnafnemer.

In een demofabriek van Photanol en Nobian (voorheen Nouryon) in Delfzijl zetten bacteriën CO2 om in organische zuren. De twee partijen willen de fabriek in 2023 gaan opschalen naar 30.000 ton. Deze commerciële fabriek moet vervolgens in 2024 in productie gaan.

Opdrachtgever: SCW Systems/Gasunie

Waar

Investering

Opdrachtgever

Waar

Pryme bouwt in Rotterdam een proeffabriek voor de productie van pyrolyse-olie uit afvalplastic. In een eerste stap gaat de fabriek 35 tot 40 kiloton plastic verwerken (40 kiloton plastic levert ongeveer 30 kiloton pyrolyse-olie op). Gaandeweg voert Pryme de capaciteit op naar 60 kiloton plastic afval per jaar. De ingebruikname van een tweede fabriek met een productiecapaciteit van 350 kiloton pyrolyse-olie per jaar staat gepland voor 2024.

Relement, een spin-off van TNO, vestigt zich op de Green Chemistry Campus. Het bedrijf gaat op commerciële schaal bio-aromaten uit biomassaresiduen produceren voor toepassing in onder meer smeermiddelen en coatings. Een van de eerste bio-aromaten die Relement op de markt brengt, is een alternatief voor ftaalzuuranhydride in alkydverf.

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Shell bouwt in Moerdijk een pyrolyse-olie-upgrader die de kwaliteit van pyrolyse-olie, door derden geproduceerd uit moeilijk te recyclen plastic afval, verbetert zodat dit kan worden omgezet in chemische grondstoffen. De fabriek is naar verwachting in 2024 operationeel.

Opdrachtgever

Waar

Shell Pernis bouwt een fabriek die biobrandstoffen gaat maken van biologische (afval) olie. De fabriek krijgt een capaciteit van 820.000 ton biobrandstoffen per jaar. Naast de fabriek komt een pre-treatment unit (PTU) met een capaciteit van ongeveer 1.100 kiloton voorbehandelde olie per jaar. Ook komen er nieuwe tanks op de site in Pernis.

Opdrachtgever: Shell en BlueAlp

Waar

Investering

Afronding:

Opdrachtgever: o.a. SkyNRG

Waar: Delfzijl

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Synkero

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Trinseo

Waar: Tessenderlo

Investering

Afronding

onbekend

Een joint-venture van Shell en BlueAlp bouwt twee installaties in Nederland, die dertig kiloton moeilijk te recyclen plastic gaan omzetten in pyrolyse-olie. De installaties moeten in 2023 operationeel zijn en leveren alle pyrolyse-olie als grondstof aan de krakers van Shell in Moerdijk en Duitsland.

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol bouwen een productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof in Delfzijl. Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Start-up Synkero wil in de Amsterdamse haven een fabriek bouwen voor de productie van 50.000 ton duurzame kerosine. Grondstof is CO2 dat wordt afgevangen in de industrie of direct uit de lucht. Dit wordt samen met groene waterstof omgezet in synthetisch kerosine. De planning is dat de fabriek in 2027 draait.

Trinseo gaat in Tessenderlo een fabriek bouwen voor de chemische recycling van poly styreen. De fabriek gaat 15.000 ton gerecycled polystyreen per jaar produceren. De bouw ervan begint eind 2022. De technologie is van Synova (en oorspronkelijk van TNO), Worley is ingeschakeld voor de engineering.

Opdrachtgever: Twence

Waar: Hengelo

Investering: onbekend

Afronding: eind 2023

Opdrachtgever: UBQ Materials

Waar: Bergen op Zoom

Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Opdrachtgever: VTTI

Waar: Tilburg

Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2023

Opdrachtgever: Xycle

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Afronding: vierde kwartaal 2023

OLIE, GAS EN OFFSHORE

Opdrachtgever: zes olie-/gasbedrijven

Waar

Investering

Opdrachtgever

Waar

Investering

Fluxys

Twence bouwt in Hengelo een grootschalige CO2-afvanginstallatie. Deze kan straks 100.000 ton CO2 per jaar afvangen en hergebruiken. Denk daarbij aan natriumbicarbonaat om rookgassen te reinigen of vloeibare CO2 voor gebruik in kassen. Naar verwachting gaat de installatie in het laatste kwartaal van 2023 in bedrijf.

Het Israëlische bedrijf UBQ Materials wil in Bergen op Zoom een fabriek bouwen die huishoudelijk afval omzet in een thermoplastisch materiaal. De productiefaciliteit moet vanaf eind 2022 zo’n 70.000 ton UBQ-materiaal gaan produceren.

Tankopslagbedrijf VTTI neemt het bio-energieproject van Re-N Technology over. In 2023 wil het bedrijf een biogasinstallatie hebben gebouwd. Deze verwerkt organisch afval en nevenstromen met een anaeroob vergistingsproces. De installatie krijgt een capaciteit van 17 megawatt en genereert onder meer 23 miljoen kubieke meter biogas per jaar.

Xycle, een joint venture van NoWit, Patpert Teknow Systems en Vopak, bouwt een fabriek in Rotterdam die 20 kiloton niet-mechanisch recyclebaar plastic per jaar gaat omzetten in ongeveer 20 miljoen liter pyrolyse-olie. De fabriek zal naar verwachting in het vierde kwartaal van 2023 operationeel zijn.

Zes olie- en gasbedrijven hebben een overeenkomst getekend met Oceaneering Services om gezamenlijk exploratieputten in de Nederlandse Noordzee te ontmantelen. Het gaat om 24 zogenoemde mud line suspension putten van NAM, Neptune Energy, ONEDyas, Petrogas E&P, TotalEnergies EP Nederland en Wintershall Noordzee.

Fluxys LNG gaat op de LNG-terminal in Zeebrugge zes miljoen ton extra hervergassingscapaciteit per jaar aanbieden, en daarvoor is bijkomende infrastructuur nodig. Vanaf begin 2024 gaat het om in totaal 4,7 miljoen ton extra capaciteit per jaar, en vanaf begin 2026 moet de volledige 6 miljoen ton per jaar beschikbaar zijn.

PROJECTEN

Opdrachtgever: NAM

Waar: Pernis

Investering: onbekend

Afronding: onbekend

Opdrachtgever: NAM

Waar: Ternaard

Investering: onbekend

Afronding: onbekend

NIEUW PROJECT

Opdrachtgever: Neptune Energy

Waar: Noordzee

Investering: 30 miljoen euro

Afronding: 2023

Opdrachtgever: ONE-Dyas

Waar: Noordzee

Investering: 500 miljoen euro

Afronding: eind 2024

Opdrachtgever: Petrogas E&P

Waar: blokken A en B (Noordzee)

Investering: onbekend

Afronding: onbekend

Opdrachtgever: Petrogas E&P

Waar: Noordzee

Investering: onbekend

Afronding: 2026

Opdrachtgever: Vermilion

Waar: Westerveld en Weststellingwerf

Investering: onbekend

Afronding: onbekend

Opdrachtgever: Vermilion Energy

Waar: Heerenveen

Investering: onbekend

Afronding: onbekend

Opdrachtgever: Wintershall Noordzee

Waar

Investering

Afronding

TANKOPSLAG

Opdrachtgever

Waar

Investering

NAM wil de gaswinning uit het gasveld Pernis herstarten. Met een nieuwe boring kan het bedrijf de gaswinning hervatten en nog ongeveer 300 miljoen kubieke meter gas produceren over een periode van meerdere jaren.

NAM wil gas gaan winnen uit het Ternaard-veld, ten oosten van het dorp in Friesland. Er zal schuin worden geboord naar het kleine gasveld op 3,5 kilometer diepte. Dit ligt ten noorden van het dorp en voor een belangrijk deel onder de Waddenzee. Na een proefboring in 1991 is het veld eerder nog niet in productie genomen.

Neptune Energy heeft een contract afgesloten met Well-Safe Solutions voor het afsluiten en abandonneren van vier onderzeese en zeventien platformputten in de Nederlandse en Britse Noordzee. Platforms worden in een volgende fase verwijderd. De overeenkomst heeft een waarde van 30 miljoen euro. De werkzaamheden beginnen in het eerste kwartaal van 2023. Het contract loopt een jaar, met een optie tot verlenging met twee jaar.

ONE-Dyas gaat het gasveld N05-A in de Noordzee ontwikkelen. Er komt een productieplatform in de Noordzee, negentien kilometer ten noorden van Schiermonnikoog en Borkum. Een nieuw aan te leggen pijpleiding brengt het gas aan land. Ook komt er een kabel naar een Duits windpark in de buurt voor de elektriciteitsvoorziening op het platform.

Petrogas E&P wil in de komende tien jaar circa vijf gasvelden in de blokken A en B van de Noordzee uitrusten met een gasproductieplatform. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd naar het platform A12. Daar wordt het verzameld, behandeld en gecomprimeerd voor transport via NOGAT-pijpleiding, die in Den Helder aan land komt.

Petrogas E&P heeft Heerema opdracht gegeven vier productieplatformen in de Nederlandse Noordzee te ontmantelen. Het gaat om de platformen Haven, Hoorn, Helm en Helder in blok Q1 waarvan Helm het langste, bijna veertig jaar, olie en gas heeft geproduceerd.

Vermilion wil aardgas gaan produceren uit twee kleine velden, genaamd VDW-A en VDW-B. De gasvelden strekken zich uit onder de gemeenten Westerveld en Weststellingwerf. Op een geschikte plek boven de gasvelden wil het bedrijf een gaswinningslocatie aanleggen en vanaf die locatie één tot drie putten boren.

Vermilion Energy Netherlands wil vanuit de bestaande locatie Nieuwehorne aardgas winnen uit twee gasvoorkomens. De verwachte capaciteit is maximaal 470.000 kubieke meter aardgas per dag. Vermilion verwacht er aardgas te winnen tot 2029. Voor het transport moet een transportleiding worden aangelegd naar de bestaande gasleiding in Mildan.

Wintershall Noordzee begint met een grootschalig ontmantelingsprogramma in de Noordzee. Het bedrijf sluit 24 putten in zowel Nederlandse als Duitse wateren. Daarnaast verwijdert het bedrijf twee productieplatforms (Q4-A en Q4-B) en twee onderzeese installaties (P9-A en P9-B).

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

Opdrachtgever: Evolution Terminals

Waar

Investering

Afronding

NIEUW PROJECT

Opdrachtgever: Fluxys en Advario

Waar: Antwerpen

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Global Energy Storage

Waar

Europoort

Investering

Afronding

Opdrachtgever: HES International

Waar: Maasvlakte 1

Investering: honderden miljoenen

Afronding: begin 2022

Opdrachtgever: JPB

Waar: Delfzijl

Investering: onbekend

Afronding: 2022

Opdrachtgever: Koole en Horisont

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Afronding: onbekend

Opdrachtgever

Opdrachtgever

Opdrachtgever

Waar

Investering

Evolution Terminals ontwikkelt in Vlissingen een nieuwe terminal voor de opslag van vloeibare bulkgoederen. Het bedrijf is van plan minimaal 619.000 kubieke meter vloeibare bulkopslagcapaciteit en een diepwatersteiger met een diepgang tot 17 meter te bouwen. De terminal krijgt ook infrastructuur voor het laden en lossen van vrachtwagens en treinen.

Fluxys en Advario willen een invoerterminal voor groene ammoniak bouwen in het Antwerpse havengebied. Bovendien denken de initiatiefnemers aan een installatie om ammoniak terug om te zetten in waterstof. De twee bedrijven mikken op 2027 om de terminal operationeel te hebben.

NIEUW PROJECT

Opdrachtgever

Waar

Investering

Terminal

Global Energy Storage (GES) neemt een terrein van ruim twintig hectare in de Europoort over van Gunvor. Het bedrijf wil er tankopslag voor producten met een laag koolstofgehalte realiseren. Er komt een nieuwe steiger en infrastructuur voor de koolstofarme grondstoffen.

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal.

JPB breidt haar opslagcapaciteit op het Chemie Park Delfzijl uit met acht tanks van elk 3.500 kubieke meter. In totaal komt er 28.000 kubieke meter aan opslagcapaciteit bij. Daarnaast wordt de verlaadsnelheid opgeschroefd, waardoor schepen sneller kunnen worden beladen. De verwachting is dat de eerste tanks in juli 2022 klaar zullen zijn.

Koole Terminals en Horisont Energi ontwikkelen samen een nieuwe terminal in de Rotterdamse haven. Deze gaat zowel blauwe ammoniak uit Hammerfest in Noorwegen als op termijn CO2 verwerken. Het gaat om een productoverslag van meerdere miljoenen tonnen.

Koole Tankstorage Botlek bouwt een state-of-the-art opslagterminal met een capaciteit van 80.000 kubieke meter naast de bestaande Koole Botlek terminal in Rotterdam. Koole bouwt de terminal dedicated voor Marvesa Supply Chain Services. In een volgende fase verwacht Koole nog eens 150.000 kubieke meter aan de capaciteit toe te voegen.

OCI investeert in een uitbreiding van haar importterminal voor ammoniak in de haven van Rotterdam. In een eerste fase gaat het om een verdrievoudiging van de importcapaciteit van 400 kiloton naar maximaal 1.200 kiloton per jaar via upgrades van de bestaande infrastructuur. Maar het bedrijf wil in een tweede fase met een nieuwe derde tank naar ruim 3 miljoen ton overslag per jaar toe.

Rubis Terminal bouwt zeven nieuwe koolstofstalen opslagtanks in de Rotterdamse haven. De opslagtanks krijgen elk een capaciteit van 3.600 kubieke meter en zijn geschikt voor diverse chemicaliën en biobrandstoffen. In totaal komt er 25.200 kubieke meter opslagcapaciteit bij.

Uniper en Vesta willen een bestaande terminal van Vesta in Vlissingen opknappen en uitbreiden voor de opslag van ammoniak. Vesta Terminals heeft momenteel 60.000 kubieke meter gekoelde opslagcapaciteit voor ammoniak in Vlissingen en wil in een eerste fase naar een doorvoercapaciteit van 96.000 ton per jaar. De ingebruikname is gepland voor begin 2026.

Opdrachtgever:

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: Vopak

Waar

Investering

Afronding

UTILITIES

Terminals

Vesta Terminals breidt zijn terminal in Antwerpen uit met 150.000 kubieke meter. De extra capaciteit is bestemd voor vliegtuigbrandstoffen, gasolie en diesel. Het gaat om vijf nieuwe tanks van elk 30.000 kubieke meter.

Vopak bouwt in Vlaardingen 64.000 kubieke meter opslagcapaciteit bij. Het gaat om zestien opslagtanks. De uitbreiding vloeit voort uit een lange termijn samenwerkingsovereenkomst met Shell. Vopak verzorgt vanuit Vlaardingen de opslag van een breed scala aan grondstoffen voor de nieuwe biobrandstoffenfabriek van Shell in Pernis.

Opdrachtgever: Air Liquide

Waar

Moerdijk

Investering

Afronding

NIEUW PROJECT

Opdrachtgever: Air Products

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Afronding: 2025

Opdrachtgever: Avaio en Aecom

Waar: Antwerpen

Investering: onbekend

Afronding: 2024

Opdrachtgever: Chemours

Waar: Dordrecht

Investering: onbekend

Afronding: medio 2022

Opdrachtgever: Ekopak

Waar: Tessenderlo

Investering

Afronding

Opdrachtgever: o.a. Ekopak

Waar

Investering

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

Air Products bouwt in Rotterdam een nieuwe fabriek om waterstof vloeibaar te maken. Het bedrijf heeft al een dergelijke installatie in de Botlek. Het plan is om de fabriek in 2025 in gebruik te nemen. De fabriek zal in eerste instantie een mengsel van groene, blauwe en grijze waterstof produceren, afhankelijk van de marktmogelijkheden.

Avaio en Aecom bouwen samen een ontziltingsinstallatie op het terrein van Covestro in de haven van Antwerpen. Deze gaat vanaf begin 2024 brak dokwater oppompen en omzetten in hoogwaardig proceswater voor de chemiesector. De installatie moet in 2024 operationeel zijn.

Chemours wil een nieuwe zuiveringsinstallatie bouwen die onder andere gefluorineerde stoffen uit het afvalwater haalt. Dat gebeurt nu met een tijdelijke mobiele unit. De chemisch-fysische zuiveringsinstallatie gaat gemiddeld zestig kubieke meter afvalwater per uur verwerken, met een maximale capaciteit van 120 kubieke meter per uur.

Ekopak bouwt een demiwater-installatie op de site van Vynova in Tessenderlo. Deze voorziet de site later dit jaar van meer dan één miljoen kubieke meter zuiver en duurzaam proceswater per jaar. De oplevering van de installatie is voorzien voor het derde kwartaal van 2022.

Aquafin, Ekopak, PMV en Water-link werken samen om tegen 2025 jaarlijks zo’n 20 miljard liter afvalwater van Antwerpse gezinnen op te werken tot koelwater voor bedrijven in de Antwerpse haven. Ekopak, PMV en Water-link ontwikkelen de koelwaterfabriek, Ekopak bouwt en exploiteert. Aquafin levert het gezuiverde afvalwater.

Opdrachtgever: Engie

Waar

Investering

Engie en Port of Den Helder bouwen een 1 tot 1,5 MW elektrolyser voor de productie van groene waterstof in de Kooyhaven in Den Helder. De installatie krijgt elektriciteit van een zonnepark in de regio en levert de groene waterstof aan een tankstation voor gebruikers in weg- en watertransport.

PROJECTEN

Opdrachtgever: Essent en Solinoor

Waar: IJzendoorn

Investering: onbekend

Afronding

Opdrachtgever: Gasunie

Waar: Emmen

Investering: onbekend

Afronding

Opdrachtgever: Gasunie TS

Waar: Zuidbroek

Investering

Afronding

Opdrachtgever: o.a. Gasunie

Waar: Zeeland

Investering: onbekend

Afronding: eind 2025

Opdrachtgever: Gate Terminal

Waar: Maasvlakte

Investering: onbekend

Afronding: oktober 2024

Opdrachtgever: oa HyNetwork Services

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Afronding: 2025

Opdrachtgever: HyNetwork Services

Waar

Nederland

Investering

Afronding

Opdrachtgever

Waar

Ineos

Essent en Solinoor bouwen samen een waterstoffabriek in IJzendoorn. Het gaat om een elektrolyse-installatie van 4 MW die voor 25 procent op lokaal geproduceerde zonne-energie gaat draaien. De andere 75 procent komt van zon- en windenergie uit Nederland, aangeleverd via het elektriciteitsnet. De start van de bouw staat gepland voor eind 2023.

Gasunie legt een nieuwe aardgasleiding voor hoogcalorisch aardgas aan, met daarnaast een tweede leiding die in de toekomst kan worden gebruikt voor het transport van waterstof. De leidingen worden gelegd tussen het GETEC Park.Emmen en het GZI Next terrein in Emmen.

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Gasunie en North Sea Port ontwikkelen een regionaal transportnetwerk voor waterstof in Zeeland. Het Hydrogen Delta Network NL wordt een open netwerk dat in 2027 wordt verbonden met de landelijke waterstofinfrastructuur die Gasunie in Nederland ontwikkelt. Begin 2022 wordt de route voor het regionale waterstofnetwerk bepaald.

Gate terminal, een joint venture van Gasunie en Vopak, breidt de capaciteit van haar LNG-terminal op de Maasvlakte uit met 1,5 bcm per jaar. Daarmee komt de totale capaciteit van de terminal straks op 13,5 bcm per jaar. De extra capaciteit moet vanaf oktober 2024 beschikbaar zijn.

Havenbedrijf Rotterdam en HyNetwork Services gaan samen aan de slag met HyTransPort, een nieuwe waterstofleiding door de Rotterdamse haven. De 32 kilometer lange leiding start op de Tweede Maasvlakte en het eindpunt van de eerste fase ligt bij Pernis. In de toekomst sluit de pijpleiding aan op het landelijke waterstofnetwerk.

Gasunie-dochter HyNetwork Services investeert 1,5 miljard euro in een landelijk transportnet voor waterstof. Dit net sluit grote industriële clusters aan op installaties waar straks blauwe of groene waterstof wordt gemaakt. Het bedrijf zet voor dit net bestaande gasleidingen in, die vrijkomen door de dalende aardgasvraag.

Ineos investeert meer dan twee miljard euro in de productie van groene waterstof in heel Europa. Het bedrijf bouwt daarvoor in de komende jaren tot 2032 fabrieken in Noorwegen (20 MW elektrolyzer) en Duitsland (100 MW elektrolyzer). Ook voor België, Frankrijk en het VK heeft Ineos investeringen in elektrolyzers gepland.

Opdrachtgever

Waar

Investering

Afronding

North Water

Waterbedrijf Groningen en Evides Industriewater, verenigd binnen North Water, werken samen om de regio Delfzijl te voorzien van industriewater. Ze willen hiervoor onder andere een industriewaterleiding aanleggen tussen Garmerwolde en Delfzijl. Ook is er een industriewaterpompstation en een demiwatervoorziening nodig.

Opdrachtgever: Plug Power

Waar: Antwerpen

Investering

Afronding

onbekend

2025

Het Amerikaanse Plug Power wil een 100 megawatt groene waterstoffabriek bouwen in de Antwerpse Haven. De bouw van de fabriek begint na afronding van het vergunningsproces, naar verwachting eind 2023. De eerste productie van groene waterstof wordt eind 2024 verwacht en de inbedrijfstelling van de fabriek zal in 2025 plaatsvinden.

Opdrachtgever

Waar

Opdrachtgever

Opdrachtgever: Tessenderlo Group

Shell bouwt een 200 MW elektrolyzer op de Tweede Maasvlakte in de Rotterdamse haven, de Holland Hydrogen I. De waterstoffabriek kan straks 60 ton waterstof per dag produceren met energie van het windmolenpark Hollandse Kust (noord). Naar verwachting is de fabriek in 2025 operationeel.

Stercore bouwt een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

Opdrachtgever: Tien partners

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: o.a. Vattenfall

Waar: Eemshaven

Investering

Afronding

onbekend

Tessenderlo Group wil een tweede gascentrale bouwen in Tessenderlo. Vorig jaar al heeft het bedrijf daarvoor aanvragen ingediend. Als alles volgens plan verloopt, zou de nieuwe 900 MW energiecentrale per 1 november 2025 operationeel moeten zijn. Het bedrijf heeft al een gasgestookte 425 MW STEG-centrale in Tessenderlo.

Tien private en publieke partners investeren 140 miljoen euro in het North-CMethanol project. Dit project omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die deze waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol.

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

PILOTS/PROEFFABRIEKEN

Opdrachtgever: Asbetter Acids

Waar: Rotterdam

Investering: 70 miljoen euro

Afronding: 2024

Opdrachtgever: BASF

Waar: Antwerpen

Investering

Afronding

miljoen euro

Asbetter Acids bouwt een demonstratiefabriek die 60.000 ton asbestcement dakplaten gaat verwerken en tegelijkertijd 170.000 ton industriële restzuren neutraliseren. Het ontwerp voor de fabriek moet in september 2022 gereed zijn. Daarna volgt de aanbesteding voor de bouw van de fabriek. Het project vergt een investering van 60 tot 70 miljoen euro.

BASF Antwerpen investeert 25 miljoen euro in een proeffabriek voor superabsorberende polymeren (SAP). Het nieuwe SAP Excellence Center wordt uitgerust met dataverwerkingssystemen en sensortechnologie, die zorgen voor hogere productperformance en versnelling van de opschaling in de productie-installaties.

Opdrachtgever: o.a. Bek & Verburg

Waar: Eemshaven

Investering

Opdrachtgever: Bolder Industries

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: o.a. CEA

Waar

Investering

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent.

Bolder Industries bouwt in Antwerpen een fabriek die via een gepatenteerd proces chemische stoffen uit afgedankte autobanden kan halen. Deze zijn geschikt voor hergebruik in rubber, plastic en petrochemische producten. In het terugwinningsproces wordt 98 procent van de materialen van de band gebruikt.

Het project MULTIPLHY (CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste) integreert een hoge-temperatuur elektrolyzer met het proces van Neste in Rotterdam. De elektrolyzer produceert groene waterstof voor de productie van biobrandstoffen. Hij krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt en een waterstofproductiecapaciteit van 60 kilo per uur.

PROJECTEN

Opdrachtgever:

Waar

Investering

Afronding

Recycling

Het Duitse CFK Recycling wil met Teijin Aramid een pilot opzetten voor het recyclen van koolstofvezels door middel van pyrolyse. Het gaat om een pilot op kleine schaal voor de recycling van aramide. De insteek is vooral om te kijken wat er met het gerecyclede product mogelijk is.

Opdrachtgever: Coolbrook

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: D-CRBN

Waar

Investering

Afronding

euro

Het Finse Coolbrook investeert 12,5 miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

euro

Start-up D-CRBN wil een pilot doen met een plasmareactor. Deze gaat per jaar 30.000 ton CO2 omzetten in CO en O2. De reactor is goed schaalbaar en de start-up hoopt dan ook in 2029 een miljoen ton per jaar te kunnen omzetten.

Opdrachtgever: Deep Branch

Waar: Geleen

Investering: onbekend

Afronding: onbekend

Opdrachtgever: Itero

Waar: Sittard-Geleen

Investering: 25 miljoen euro

Afronding: 2024

Opdrachtgever: Oxylum

Waar: Antwerpen

Investering: onbekend

Afronding: 2022

NIEUW PROJECT

Opdrachtgever: Paques Biomaterials

Waar

Investering

Opdrachtgever

Port of Antwerp

Biotechbedrijf Deep Branch wil een proeffabriek bouwen op Chemelot. Het bedrijf gebruikt micro-organismen om CO2 en waterstof om te zetten in eiwitten. Met de proeffabriek wil het bedrijf informatie verzamelen voor het engineeringontwerp van haar eerste productiefaciliteit op commerciële schaal. Die fabriek zou in al 2023 moeten produceren.

Het Britse Itero bouwt op de Brightlands Chemelot Campus een demonstratiefabriek voor het omzetten van moeilijk te recyclen plastic afval in een grondstof voor nieuwe plastics. De unit krijgt een capaciteit van 27.000 ton gemengd plastic afval per jaar. Voor toekomstige fabrieken kunnen meerdere modules naast elkaar worden gezet worden.

Oxylum bouwt een proeffabriek met CO2 als grondstof voor chemicaliën. De spin-off van Universiteit van Antwerpen wil met de installatie van 1 kilowatt tot 3 kilo mierenzuur per dag gaan produceren. Doel is om de technologie na 2022 op te schalen tot een volwaardige pilotinstallatie die tot 2.000 ton mierenzuur per jaar produceert.

Paques Biomaterials bouwt in Emmen een demo-installatie die met bacteriën het biologisch afbreekbare biopolymeer polyhydroxyalkanoaat produceert uit organisch materiaal in afvalstromen. De installatie moet operationeel zijn in 2023, waarna de ingebruikname van een commerciële fabriek met een capaciteit van 6 kiloton PHA per jaar gepland staat voor 2026. De totale investering van beide installaties is geraamd op 58 miljoen euro.

Een consortium van Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaat duurzame methanol produceren in de haven van Antwerpen. Een pilotinstallatie op de site van Inovyn zet afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, om in ongeveer achtduizend ton methanol per jaar.

Opdrachtgever

Waar

Investering

PosHydon-consortium

Een consortium van onder andere TNO, Neptune Energy, DEME en NEL doet een waterstofpilot op het Q13a-A platform van Neptune Energy. De pilot heet PosHYdon en gaat zeewater opwerken tot demiwater waarna een 1,25 MW elektrolyzer, gevoed door windstroom, dit omzet in maximaal 500 kilo groene waterstof per dag.

Opdrachtgever

Sabic Plastic Energy

Advanced Recycling

Waar

Investering

Sabic en Plastic Energy bouwen binnen een 50/50 joint venture een fabriek die moeilijk recyclebare kunststoffen omzet in synthetische oliën. Deze Tacoil gaat als grondstof naar de installaties van Sabic op Chemelot. Die maakt er opnieuw polymeren van. De fabriek is de eerste installatie op commerciële schaal en krijgt een capaciteit van 15.000 ton Tacoil per jaar.

Opdrachtgever: Shell

Waar

Investering

Afronding

Opdrachtgever: o.a. Sif Group

Waar: Maasvlakte 2

Investering

Afronding

onbekend

Shell heeft een nieuwe technologie ontwikkeld om CO2 uit rookgassen af te vangen en bouwt daarvoor een demonstratiefabriek op het terrein van energiecentrale BMC Moerdijk. Deze gaat in de loop van 2024 zo’n 150 ton CO2 per dag afvangen. Bilfinger is engineering en projectpartner in het demonstratieproject, dat TulipGreenCO2 heet.

Sif Group, KCI the engineers, GE Renewable Energy en Pondera zetten op de Maasvlakte 2-terminal van Sif een demonstratieproject op om te onderzoeken of een volledig commercieel offshore, off-grid gecentraliseerd windpark voor de productie van groene waterstof op zee haalbaar is. De demo-eenheid krijgt een capaciteit van ongeveer 750 ton groene waterstof per jaar Het project heet AmpHytrite.

Opdrachtgever: Triple Helix

Waar: Antwerpen

Investering: onbekend

Afronding

2024

Opdrachtgever: Vertoro

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Afronding

Opdrachtgever: Waste4ME

Waar: Moerdijk

Investering: 2,9 miljoen euro

Afronding: 2030

Opdrachtgever: Zeeland en Vlaanderen

Waar: Vlissingen-Oost

Investering:100 miljoen euro

Afronding: 2025

PLANNEN

Opdrachtgever: Air Liquide

Waar: Terneuzen

Investering: onbekend

Beslissing: 2022

Opdrachtgever: Air Liquide, Vattenfall

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Beslissing: 2023

Opdrachtgever: Air Products, Gunvor

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Triple Helix bouwt een pilotfabriek in de haven van Antwerpen om polyurethaanschuim, afkomstig van onder meer afgedankte matrassen, isolatiepanelen en autostoelen samen met gebruikte PET uit de retail- en voedingsindustrie, om te zetten in polyolen en amines. De fabriek zal volledig circulair werken en in haar eigen energiebehoeftes voorzien.

Vertoro bouwt een demofabriek die lignine-houdende biomassa kan omzetten in cellulose, suikers en zogenoemde Goldilocks. Dit laatste is een ruwe lignine-olie en een alternatief voor aardolie. De demofabriek moet in 2022 operationeel zijn.

Het Noord-Brabantse Pyrochem-project wil vanaf 2030 jaarlijks één miljoen ton afvalplastic chemisch recyclen tot waardevolle grondstoffen. Waste4ME ontwerpt een demonstra tiefabriek met een capaciteit van 35 kiloton. Het wil daarin vijf afvalstromen van afvalverwerker Renewi testen. Andere projectpartners zijn Van der Kooy, Green Chemistry Campus, de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij en Avans Hogeschool

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 staan.

Air Liquide heeft vergevorderde plannen om een 200 MW elektrolyzer te bouwen in Terneuzen. Het project, ELYgator genaamd, integreert op een slimme manier twee verschillende elektrolysetechnologieën (PEM en alkaline) in één ontwerp. Als het project doorgaat, kan de installatie in 2024 beginnen met de productie van groene waterstof.

Air Liquide en Vattenfall onderzoeken de haalbaarheid van project CurtHyl in de Rotterdamse haven. Daarbij produceert een 10 MW elektrolyzer 980 ton waterstof per jaar met elektriciteit van Vattenfall’s onshore windpark Slufterdam. De opstart wordt voorzien in 2023. Vanaf 2025 volgt wellicht een uitbreiding naar een elektrolyzer van 100 MW of meer.

Air Products en Gunvor Petroleum Rotterdam willen een importterminal voor ammoniak bouwen op het Gunvor-terrein in Europoort Rotterdam. Als de uiteindelijke investeringsbeslissing positief uitvalt, kan de terminal naar verwachting in 2026 de eerste groene waterstof leveren. McDermott doet samen met zusterbedrijf CB&I de front-end engineering design (FEED).

Opdrachtgever: Antwerp@C

Waar: Antwerpen

Investering: onbekend

Beslissing: eind 2022

Antwerp@C, een consortium van Air Liquide, BASF, Borealis, ExxonMobil, Ineos, Fluxys, Port of Antwerp en TotalEnergies, onderzoekt de haalbaarheid van CO2-infrastructuur in Antwerpen. Het gaat om een centrale pijpleiding op beide oevers en verschillende gemeenschappelijke behandelingsunits. En ook een gemeenschappelijke installatie voor het vloeibaar maken van CO2 en de tussentijdse opslag ervan.

Opdrachtgever: Aramis

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Beslissing: 2023

Opdrachtgever: o.a. Avantium

Waar: Chemie Park Delfzijl

Investering: 100 miljoen euro

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: Avantium en Cosun

Waar: onbekend

Investering: onbekend

Beslissing: eerste helft 2023

Opdrachtgever: BASF en Air Liquide

Waar: Antwerpen

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: Borealis

Waar: Beringen

Investering: onbekend

Beslissing: uitgesteld

Opdrachtgever: BP

Waar: Rotterdam-Europoort

Investering: 1 miljard euro

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: BP en HyCC

Waar: Maasvlakte Rotterdam

Investering: onbekend

Beslissing: 2023

Opdrachtgever: Clariter

Waar: Delfzijl

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: CosunBeet Company

Waar

Investering

Beslissing

TotalEnergies, Shell Nederland, EBN en Gasunie onderzoeken onder de naam Aramis samen de mogelijkheid voor een CO2-afvang en opslaghub in de haven van Rotterdam. Het gaat om een compressor station, een terminal om schepen aan te leggen en opslagtanks. De partijen mikken op een operationele start in 2026.

Avantium, Nobian en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton snippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

Avantium en Cosun Beet Company willen dit jaar een joint venture oprichten voor de bouw van een commerciële fabriek die suikers uit bieten omzet in glycolen (MEG en MPG). De investeringsbeslissing daarvoor volgt in de eerste helft van 2023. De commer ciële activiteiten kunnen vervolgens in 2025 beginnen.

Air Liquide en BASF willen met het gezamenlijke project CCS-project Kairos@C 14,2 miljoen ton CO2 hun op Antwerpse chemische site vermijden in de eerste tien jaar na voltooiing van het project. Het gaat om CO2 afvang, liquefactie, transport en opslag in de Noordzee. Volgens planning wordt het project in 2025 operationeel.

Borealis heeft de front end engineering and design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd en het EPC-contract toegekend aan Tecnimont. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

BP overweegt de raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

HyCC en BP willen op de Maasvlakte in Rotterdam een 250 megawatt elektrolyser bouwen. De groene waterstof van H2-Fifty, maximaal 45.000 ton per jaar, wordt ingezet om de raffinaderij van BP en andere industrieën in het havengebied te verduurzamen.

Clariter wil op bedrijventerrein Oosterhorn in Delfzijl een fabriek bouwen die afvalplastics verwerkt tot oplosmiddelen, oliën en waxen. De beoogde fabriek krijgt een productiecapaciteit van 50 kiloton per jaar.

Cosun Beet Company wil in Delfzijl een bio-raffinagefabriek bouwen om bietenpulp van haar suikerfabrieken om te zetten in nieuwe plantaardige producten, zoals vervangers van microplastics in verf, wasmiddelen, tandpasta en shampoo. De fabriek wordt volledig elektrisch.

PROJECTEN

Opdrachtgever: o.a. Deltalinqs

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: Dow en Tata Steel

Waar: IJmuiden

Investering: 1 miljard euro

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: Dow

Waar: Terneuzen

Investering: onbekend

Beslissing: 2022

Opdrachtgever: Engie en Equinor

Waar: Gent

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: ENGIE, OCI en EEW

Waar: Eemshaven/Delfzijl

Investering: onbekend

Beslissing: derde kwartaal 2023

Deltalinqs, AVR en Tronox onderzoeken een 5 megawatt elektrolyzer met verwaarding van geproduceerde waterstof, restwarmte én zuurstof. Het project geeft ook een doorkijk naar opschaling richting 100 megawatt. Hierbij wordt rekening gehouden metr het verwerken van CO/CO2 uit restgas en mogelijk ook rookgas naar chemicaliën zoals methanol.

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die ook gassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas. Dow kan daar in Terneuzen plastics van maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten.

Dow wil naar een emissieloze productie toe in Terneuzen. In de eerste fase gaat het om een fabriek die bijproducten omzet in waterstof en CO2. De waterstof gaat als schone brandstof terug in het productieproces en de CO2 wordt afgevangen en opgeslagen. Bij groen licht kan de waterstoffabriek naar verwachting in 2026 opstarten.

Engie en Equinor onderzoeken de technische en economische haalbaarheid van een fabriek die blauwe waterstof produceert in Gent. Het H2BE-project gebruikt autothermische reforming-technologie (ATR) om waterstof uit aardgas te produceren. Afgevangen CO2 wordt vervolgens getransporteerd en opgeslagen onder de Noorse Noordzee.

ENGIE, OCI en EEW werken samen aan een grootschalige op waterstof gebaseerde waardeketen in Noord-Nederland. De eerste fase van het HyNetherlands (HyNL) project bestaat uit een elektrolyse-installatie van 100 MW, die wordt aangedreven met 200 MW van offshore windturbines. Deze moet vanaf 2025 waterstof produceren voor de productie van e-methanol uit biogeen CO2, en voor lokale andere sectoren.

Opdrachtgever: Fluxys en Virya Energy

Waar: Zeebrugge

Investering: 35 miljoen euro

Beslissing: 2022

Opdrachtgever: Gasunie

Waar: Zuidwending

Investering: 500 miljoen euro

Beslissing: 2022

Opdrachtgever: Gasunie, HES, Vopak

Waar: Maasvlakte Rotterdam

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Hyoffwind, een consortium van Fluxys en Virya Energy, wil een 25 megawatt elektrolyzer in Zeebrugge realiseren. Het verwacht medio 2022 een vergunning te krijgen en in de loop van dit jaar een definitieve investeringsbeslissing te nemen. De eerste productie is gepland voor begin 2023.

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof voor in vier zoutcavernes bij Zuidwending. Als alles volgens plan verloopt, kan de eerste zoutcaverne in 2026 zijn gevuld met waterstof. En het is de bedoeling dat er in 2030 vier cavernes met waterstof zijn gevuld. Voor het geschikt maken van alle vier de cavernes is ongeveer 500 miljoen euro nodig.

Gasunie, HES International en Vopak ontwikkelen samen een importterminal voor groene ammoniak als waterstofdrager op de Maasvlakte. Het streven is dat de terminal, die de naam ACE Terminal zal gaan krijgen, vanaf 2026 operationeel is. De drie partners hebben een locatie op de Maasvlakte in Rotterdam op het oog. Het uiteindelijke investeringsbesluit moet nog worden genomen.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie

Waar: Den Helder

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: o.a. Gasunie

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Beslissing: 2022

Gasunie, NAM, GasTerra, Port of Den Helder, Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, gemeente Den Helder, provincie Noord-Holland en New Energy Coalition onderzoeken de haalbaarheid van een waterstoffabriek in Den Helder. Het gaat om een fabriek die waterstof maakt uit aardgas en de CO2 afvangt voor opslag.

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en EBN plannen in CCS-project Porthos een leiding door het havengebied waaraan bedrijven afgevangen CO2 kunnen leveren. Jaarlijks moet twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen in 2030. Na een investeringsbeslissing in 2022 moet het systeem in 2024 operationeel zijn.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie en Shell

Waar: Eemshaven

Investering: onbekend

Beslissing: 2024

Opdrachtgever: Gate Terminal

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: Gunvor

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Gasunie, Shell, RWE, Equinor en Eneco slaan de handen ineen voor het project NortH2. Kern is de bouw van ’s werelds grootste windpark in de Noordzee met een vermogen van tien gigawatt. En de bouw van een waterstoffabriek in de Eemshaven. De partners verwachten zo’n 800.000 ton groen waterstof per jaar te produceren in 2040. OCI is aan het project verbonden als afnemer van de waterstof.

Gate terminal, een joint venture van Gasunie en Vopak, heeft plannen om haar LNGterminal op de Maasvlakte uit te breiden met een vierde opslagtank. Als het uitbreidingsproject vervolgens vlot verloopt zou de extra capaciteit eind 2025 tot eind 2026 al continu beschikbaar kunnen zijn.

Gunvor heeft plannen om in Rotterdam een biobrandstoffenfabriek te bouwen. De nieuwe installatie moet plantaardige en dierlijke oliën en vetten gaan omzetten naar 700.000 ton hernieuwbare gasolie per jaar. Het gaat om een voorbehandelingseenheid en een hydrogeneringsinstallatie die uit twee productietreinen bestaat, elk met een capaciteit van circa 350.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: HyCC

Waar: Amsterdam

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: H2Gate

Waar: Amsterdam

Investering: onbekend

Beslissing:

Opdrachtgever: o.a. Haven Oostende

Waar: Oostende

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: HyCC en Tata Steel Waar: IJmuiden

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: HyCC en Gasunie

Waar: Chemie Park Delfzijl

Investering: onbekend

Beslissing: medio 2022

Opdrachtgever: Ineos Oxide

Waar: mogelijk Antwerpen

Investering

Beslissing

onbekend

HyCC en Port of Amsterdam hebben plannen voor de bouw van een groene-waterstoffabriek van 500 MW in Amsterdam: H2era. Deze zou in 2027 operationeel kunnen zijn. De fabriek wordt aangesloten op wind op zee via het hoogspanningsnetwerk van TenneT, waarmee belasting van het lokale netwerk wordt voorkomen.

Vijf partijen onder de naam H2Gate onderzoeken of het importeren van een miljoen ton groene waterstof per jaar haalbaar is in de Amsterdamse haven. Ook werken ze aan een blauwdruk voor een import-, opslag-, distributie- en handelshub. Het initiatief ligt bij Port of Amsterdam en tankopslagbedrijf Evos.

Haven Oostende, DEME Concessions en PMV willen een groene waterstoffabriek bouwen. De fabriek vangt pieken bij de productie van groene stroom af en moet in 2025 klaar zijn. Eerst wordt de haalbaarheid verder onderzocht waarna demonstratieprojecten volgen. De fabriek - Hyport - krijgt een capaciteit van 50.000 ton waterstof per jaar.

HyCC en Tata Steel willen een 100 MW elektrolyser op het terrein van Tata Steel in IJmuiden bouwen. Deze gaat – naast zuurstof – maximaal 15.500 ton waterstof per jaar produceren. Het project heeft de naam H2ermes gekregen.

HyCC en Gasunie New Energy willen een 20 MW elektrolyser bouwen op het Chemie Park Delfzijl. Deze gaat maximaal 3.000 ton groene waterstof per jaar maken. BioMCN maakt er met CO2 uit haar proces e-methanol van. In een tweede stap willen de partners de installatie uitbreiden naar 60 megawatt voor SkyNRG.

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

PROJECTEN

NIEUW PROJECT

Opdrachtgever: Lhyfe

Waar: Delfzijl

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: Lyondell

Waar: Botlek

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: NAM

Waar: Emmen

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: o.a. Neptune Energy

Waar: Noordzee

Investering: onbekend

Beslissing: 2023

Opdrachtgever: Neptune Energy, RWE

Waar: offshore in de Noordzee

Investering: onbekend

Beslissing: 2023

Opdrachtgever: Neste en Ravago

Waar: Vlissingen

Investering: onbekend

Afronding: onbekend

Opdrachtgever: Ørsted

Waar: Zeeland

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Lhyfe wil een waterstoffabriek met een capaciteit van 200 megawatt bouwen in Delfzijl, die voor de elektrolyse gebruik zal maken van offshore windenergie. De installatie krijgt een jaarlijkse productiecapaciteit van meer dan 20 kiloton groene waterstof. De ingebruikname van de groene waterstofinstallatie is ten vroegste gepland voor 2026.

Opdrachtgever: Proton Ventures

Waar: Bergen op Zoom

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: RWE

Waar: Eemshaven

Investering: onbekend

Beslissing: 2023

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningengas.

Neptune Energy, ExxonMobil-dochter XTO Netherlands, Rosewood Exploration en EBN Capital willen jaarlijks vier tot vijf miljoen ton CO2 ondergronds opslaan in uitgeput te gasvelden rond de door Neptune geëxploiteerde gebieden L10-A, B en E. De partners willen eind 2022 de front end engineering gereed hebben.

Neptune Energy en RWE willen samen het offshore groene waterstofproject H2opZee ontwikkelen. Het demonstratieproject bouwt 300 tot 500 megawatt elektrolysecapaciteit in de Noordzee voor waterstofproductie met behulp van offshore wind. Het consortium wil in de zomer van 2023 de haalbaarheidsstudie afronden en het offshore groene-waterstofproject vóór 2030 ontwikkelen.

Neste en Ravago willen in Vlissingen een fabriek bouwen die plastic afval gaat verwerken met de thermochemische liquefactietechnologie van het Amerikaanse Alterra Energy. De installatie krijgt een verwerkingscapaciteit van ongeveer 55 kiloton gemengd plastic afval per jaar.

Ørsted wil in twee fasen een elektrolysecapaciteit van 1 GW realiseren. Het bedrijf wil die koppelen aan een groot windmolenpark (2GW) in het Nederlandse deel van de Noordzee. In een eerste fase gaat het om 500 MW aan elektrolysecapaciteit. De ontwikkeling van deze fase begint zodra de regelgeving en een regionaal waterstofnetwerk klaar is. De tweede fase is afhankelijk van de aansluiting op de nationale waterstofinfrastructuur.

Proton Ventures onderzoekt of het technisch/economisch haalbaar is om een fabriek voor groene ammoniak te bouwen op de site van Sabic in Bergen op Zoom. Het bedrijf denkt aan een capaciteit van 8.500 ton groene ammoniak per jaar. Grondstof voor de ammoniakfabriek is waterstof dat als bijproduct ontstaat in de chloorfabriek van Sabic.

Het project Eemshydrogen van RWE omvat de bouw van een 50 MW-elektrolyzer in de Eemshaven met een directe aansluiting op windpark Westereems van RWE. Als RWE in 2023 een definitieve investeringsbeslissing neemt, kan het in 2025 groene waterstof produceren. BioMCN is dan de eerste klant. Mogelijk neemt Evonik ook groene waterstof af.

Opdrachtgever: RWE

Waar: Geleen

Investering:

Beslissing

2022

Opdrachtgever: Shell

Waar: Emmen

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: o.a. Shell en Enerkem

Waar: Rotterdam

Investering: 200 miljoen euro

Beslissing

2022

NIEUW PROJECT

Opdrachtgever: Syclus

Waar: Geleen

Investering: 100 miljoen euro

Beslissing: 2023

Opdrachtgever: Teijin en BioBTX

Waar: Emmen en Delfzijl

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: Uniper

Waar: Rotterdam

Investering: onbekend Beslissing:

Opdrachtgever

Waar

Investering

RWE wil op Chemelot een installatie bouwen die organische reststromen verwerkt tot grondstoffen-pellets, om die via vergassing om te zetten in circulaire waterstof. Over de afname van deze waterstof is RWE in gesprek met OCI, het moederbedrijf van kunstmestproducent OCI Nitrogen.

Shell heeft vergevorderde plannen om een 10 megawatt elektrolyzer bouwen op het terrein van de voormalige gaszuiveringsinstallatie van de NAM in Emmen. De elektrolyzer gaat de energie van het 12 megawatt zonnepark van Shell op de locatie (28.500 panelen) omzetten in groene waterstof.

Shell, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam vormen het langverwachte waste-to-chemicals-project om tot waste-to-jet. De partners gaan per jaar 360 kiloton niet-recylcebaar afval omzetten in 80 kiloton jetfuel (70%) en nafta (30%). Als de vergunningaanvraag voor het herziene project soepel verloopt, kan de productie in 2025/26 beginnen.

Startup Syclus wil op Chemelot in Geleen een installatie bouwen die hernieuwbaar etheen uit hernieuwbare ethanol gaat maken. Deze krijgt een capaciteit van 100.000 ton etheen per jaar. Bij een positieve uitkomst van een haalbaarheidsstudie begint eind 2023 de basic engineering. In 2026 zou de nieuwe plant operationeel moeten zijn. Hiervoor zou een extra investering van 85 tot 100 miljoen euro nodig zijn.

Teijin en BioBTX hebben grote investeringsplannen om de Twaron-vezels van Teijin te verduurzamen. Teijin is al zo ver dat de engineering wordt voorbereid. BioBTX heeft nu een demofabriek in Groningen en denkt aan een fabriek – mogelijk in Delfzijl – van enige tientallen miljoenen euro’s. De investering van Teijin zou een veelvoud daarvan bedragen.

Uniper wil groene waterstof gaan produceren op haar Maasvlakte-locatie. Het bedrijf onderzoekt de mogelijkheden van een elektrolyse-installatie die om te beginnen een capaciteit van 100 MW krijgt. In de verdere toekomst kan de capaciteit groeien naar 500 MW. Een investeringsbesluit volgt in 2022.

Het Finse UPM wil een geavanceerde bioraffinaderij met een capaciteit van 500.000 ton hernieuwbare brandstoffen in Rotterdam bouwen. Grondstoffen zijn houtige biomassa, vloeibaar afval en andere restgrondstoffen. Het havenbedrijf Rotterdam heeft voor UPM een terrein op Maasvlakte 2 gereserveerd.

Opdrachtgever

Waar

Investering

Beslissing

Vattenfall

Vattenfall heeft plannen voor de bouw van een 10 megawatt elektrolyzer op het terrein van de voormalige Hemweg-centrale in Amsterdam. De elektrolyzer moet in 2024 operationeel zijn. Eventueel wordt de capaciteit tegen 2027 nog verhoogd naar 100 megawatt. Het bedrijf neemt in 2022 een definitief besluit over project HY4Am.

Opdrachtgever: VoltH2

Waar

Investering

Beslissing: eind 2022

euro

VoltH2 bouwt een groene waterstoffabriek in Vlissingen. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid die jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof kan produceren. Sweco ontwerpt de installatie zo dat deze kan worden uitgebreid naar 100 MW. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 miljoen euro.

Opdrachtgever: VoltH2 en Virya Energy

Waar: Terneuzen

Investering: 40 miljoen euro

Beslissing: eind 2022

VoltH2 Terneuzen en Virya Energy bereiden de bouw van een groene waterstoffabriek op industriepark Axelse Vlakte in Terneuzen voor. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid. De fabriek zal jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof produceren. Eventueel kan de productie later nog worden verdubbeld en mogelijk verdrievoudigd. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 tot 40 miljoen euro.

PROJECTEN

Opdrachtgever: VoltH2

Waar: Delfzijl

Investering: 80 tot 100 miljoen euro

Beslissing: medio 2023

Opdrachtgever: Wintershall

Waar: Blok F17

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

Opdrachtgever: Yara

Waar: Sluiskil

Investering: onbekend

Beslissing: 2022

Opdrachtgever: Zeeland Refinery

Waar: Vlissingen

Investering: onbekend

Beslissing: onbekend

MARKET REVIEW

DEMONTAGE

Na de aankondiging van twee Zeeuwse waterstoffabrieken in Vlissingen en in Terneuzen heeft VoltH2 nu ook plannen voor een 50 MW elektrolyzer in Delfzijl. De fabriek vereist een investering van 80 tot 100 miljoen euro. Als alles volgens plan verloopt, begint de bouw in 2024.

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

Yara wil in Sluiskil groene ammoniak produceren. Daarvoor werkt het samen met offshore windparkontwikkelaar Ørsted. Een 100 megawatt elektrolyzer moet de windenergie van Ørsted omzetten in groene waterstof, waarmee Yara zo’n 75.000 ton groene ammoniak per jaar kan maken, en vervolgens groene meststoffen.

Zeeland Refinery heeft plannen voor de bouw van een honderdvijftig megawatt elektrolyzer in Vlissingen. Deze zou vanaf 2025 waterstof aan de raffinaderij kunnen gaan leveren. Een groeipad naar één gigawatt in 2030 behoort ook tot de mogelijkheden.

DDM Demontage B.V. Demontage, Sloopwerken Industriële verhuizingen, Asbestsanering

3454 PW DE MEERN

Tel: +31 (0)30- 666 97 80 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

PIPE SUPPORTS

PROCESS CONTROL

WARMTEBEHANDELING

MAGION Process Control Engineering B.V.

Wolga 5

2491 BK DEN HAAG

Tel: +31 (0)70- 444 27 70

Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM

Tel: +31(0)345 - 61 40 11 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com

Veerhangers & -supports

Hydraulische Schokdempers

Trillingsdempers

Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen

Pijpondersteuningen

Klemsystemen

Glijplaten

Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5

2491 BK DEN HAAG

Tel: +31 (0)70- 444 27 70

Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

STUDBOLTS

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V. Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM

Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

BC Basco

MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN

Tel: +32 9 348 21 35 E-mail: sales@basco.be Website: www.beck-industries.com

SMIT Heat Treatment PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

Duidelijkheid | professionaliteit | veiligheid (VCA-P)

Duidelijkheid | professionaliteit | veiligheid (VCA-P)

RijnDijk Staalconstructies is een speler van formaat voor (middel)grote staalconstructieprojecten in de (petro) chemische industrie, zware industrie, energiemarkt en complexe utiliteitsbouw. Tot de opdrachtgevers behoren industriële multinationals, EPC-contractors en grote aannemers in binnen- en buitenland. Projectmanagement, engineering, productie en montage worden in eigen beheer uitgevoerd.

RijnDijk Staalconstructies is een speler van formaat voor (middel)grote staalconstructieprojecten in de (petro) chemische industrie, zware industrie, energiemarkt en complexe utiliteitsbouw. Tot de opdrachtgevers behoren industriële multinationals, EPC-contractors en grote aannemers in binnen- en buitenland. Projectmanagement, engineering, productie en montage worden in eigen beheer uitgevoerd.

• Duidelijkheid, professionaliteit en een unieke combinatie van knowhow en productiefaciliteiten binnen één bedrijf.

• Duidelijkheid, professionaliteit en een unieke combinatie van knowhow en productiefaciliteiten binnen één bedrijf.

• Complete service door de aanwezigheid van alle disciplines (project management, engineering, productie en montage) in eigen beheer.

• Complete service door de aanwezigheid van alle disciplines (project management, engineering, productie en montage) in eigen beheer.

• ISO-certificering, EN 1090-certificering, VCA-P certificering en diverse internationale erkenningen maken RijnDijk Staalconstructies tot een betrouwbare, full service partner bij de realisatie van (staal)constructieprojecten in elke grootte.

• ISO-certificering, EN 1090-certificering, VCA-P certificering en diverse internationale erkenningen maken RijnDijk Staalconstructies tot een betrouwbare, full service partner bij de realisatie van (staal)constructieprojecten in elke grootte.

RijnDijk Staalconstructies is een zelfstandige werkmaatschappij binnen Andus Group: een internationaal opererende holdingmaatschappij met gespecialiseerde werkmaatschappijen die wereldwijd actief zijn in een breed industrieel werkveld.

RijnDijk Staalconstructies is een zelfstandige werkmaatschappij binnen Andus Group: een internationaal opererende holdingmaatschappij met gespecialiseerde werkmaatschappijen die wereldwijd actief zijn in een breed industrieel werkveld.

Kennismaken? Graag. Bel of kijk op www.rijndijk.com of www.andusgroup.com

Kennismaken? Graag. Bel of kijk op www.rijndijk.com of www.andusgroup.com