PET05-2021

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,50

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 5 - 2021

0 12:14

Nr. 5 - 2021

Yolande Verbeek: ‘We moeten samen de puzzel leggen’ • Locatie voor industriecampus Eemsdelta • Kruidenrek van de industrie • Thema: Procesautomatisering

PET5 omslag los.indd 1

24-08-2021 17:08 16:47 24-08-2021

BijBij OMV OMV GAS GAS gaan gaan flexibiliteit flexibiliteit enen exceptionele exceptionele service service samen samen met met dede internationale internationale kennis kennis enen financiële financiële kracht kracht van van dede OMV OMV Group.

Group.

Wij Wij leveren leveren energieoplossingen energieoplossingen opop maat maat aan aan grote grote Europese Europese klanten klanten enen distributeurs. distributeurs.

Onze Onze flexibele flexibele prijsprijsenen leveringsconcepten leveringsconcepten evenals evenals gedetailleerde gedetailleerde kennis kennis van van dede markt markt zorgen zorgen ervoor ervoor dat dat onze onze producten producten perfect perfect aansluiten aansluiten opop uw uw specifieke specifieke behoeften. behoeften.

Neem Neem contact contact met met ons ons opop alsals u wilt u wilt weten weten hoe hoe onze onze aardgasoplossingen aardgasoplossingen uw uw bedrijf bedrijf kunnen kunnen ondersteunen: ondersteunen: www.omv-gas.nl www.omv-gas.nl

PET PET A Voorplaat.indd Aomslag Voorplaat.indd 2 22 PET5 los.indd

24-08-2021 17:09

IN DEZE EDITIE

10 ‘WE MOETEN SAMEN DE PUZZEL LEGGEN’

26 THEMA: PROCESAUTOMATISERING

De nieuwe Plant Manager of the Year staat te popelen om de titel verder invulling te geven. Graag wil Yolande Verbeek van Uniper de dialoog rond energietransitie verder opentrekken. De transitie is volgens haar een complexe puzzel die verschillende partijen samen moeten leggen. ‘Als iedereen alleen maar met eigen oplossingen bezig gaat, komen we er gewoon niet.’

Hoewel kunstmatige intelligentie op sommige vlakken de mens al verslaat, is het voor veel chemische bedrijven niet het einddoel. Dat wil niet zeggen dat autonomie in de verre toekomst niet mogelijk is. Maar dat kan wel morele dilemma’s opleveren rondom risico’s en regelgeving.

Steeds meer bedrijven hebben hun industriële controlesystemen en operationele techniek verbonden met internet. Dat maakt ze kwetsbaar voor cybercriminaliteit. Een publiek-privaat samenwerkingsverband introduceert nu de Security Check Procesautomatisering.

18 KRUIDENREK VAN DE INDUSTRIE Onvoorspelbaar en met veel te grote korrels. Dat soort aluminium krijg je als je er geen voorlegeringen aan toevoegt. KBM Master Alloys is erin gespecialiseerd. Een paar jaar geleden breidde het bedrijf met maar liefst veertig procent uit. En nu werkt ze in kleine stapjes toe naar een ideaal proces. ‘Dat werkt motiverend, komt de sfeer ten goede en iedereen voelt zich medeverantwoordelijk’, zegt plantmanager Michel Schaank.

20 WRIJVING SMELT GEMENGDE KUNSTSTOFSTROMEN Veel bedrijven zoeken een oplossing voor verwerking van gemengde kunststofstromen. UPP! stuitte op een Australische uitvinding die het plastic door wrijving laat smelten. Binnenkort staat de Australische pilotinstallatie in de Groningse Eemshaven.

22 LOCATIE VOOR INDUSTRIECAMPUS EEMSDELTA Onlangs mocht sitemanager Eertwijn van den Dool de sleutel ophalen van een terrein naast aluminiumsmelter Aldel in Delfzijl. Een paar hectare grond met daarop drie fabriekshallen die wel wat reparaties en een likje verf kunnen gebruiken. Maar wie even met hem mee droomt, ziet de potentie van een bruisende innovatieve site met verschillende pilot plants. Een kraamkamer voor de duurzame industrie van morgen.

EN VERDER Commentaar 5 Feiten en cijfers • ArcelorMittal ziet in biokool alternatief voor steenkool • Eerste paal project Skyline Shell de grond in • Ineos wil nieuwe kraker Antwerpen klimaatneutraal maken 6 Chemelot: ‘Maatwerk beleid nodig voor verduurzaming basisindustrie’ 15 Plant One Rotterdam 16 Petrochem platform 24 Projecten 32 Column • Wim Soetaert 50

PETROCHEM 5 - 2021 3

PET B Inhoud.indd 3

24-08-2021 16:48

ADOPTEER EEN PUP

ADOPTEER EEN PUP

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Nummer 5 - 2021 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Gedempt Hamerkanaal 155, 1021 KP Amsterdam E-mail: redactie@industrielinqs.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen 020 3122 081 EINDREDACTIE: Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 REDACTIE: Dagmar Aarts 020 3122 084 David van Baarle

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, Henk Leegwater, Wim Soetaert LAY-OUT: Bureau OMA, Doetinchem

EN HELPWWW.ADOPTEEREENPUP.NL ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

OMSLAGFOTO: Adobestock ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Arthur Middendorp 070 3990 000 - arthur@jetvertising.nl

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

TRAFFIC: Breg Schoen 020 3122 088 COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben 020 3122 085 DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees ....................................................... 46 Easyfairs Nederland .........................28, bijlage Eco Ketelservice Verhuur ............................... 46 Endress + Hauser ........................................... 51 Helmut Fischer Meettechniek ....................... 14 iMaintain Techport congres: 7-10-2021 ......... 14 KNGF................................................................. 4 KROHNE Nederland ...................................... 48 Logisticon Water Treatment ........................... 42 Market review ................................................ 48 Master Builders Solutions Nederland .......... 52 OMV Gas Marketing Trading & Finance ......... 2

ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Nederland/België € 186,- per jaar Introductieabonnement NL/BE met 25% korting € 139,- per jaar Overig buitenland € 216,50 Losse verkoopprijs € 23,50 Studentenabonnement € 43,Proefabonnement 3 mnd € 31,Meer informatie over de verschillende abonnementen vindt u via www.petrochem.nl/abonneren OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via 020 3122 088.

ISSN: 1380-6386 Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Process Automation Solutions ..................... 44 SIS GmbH ......................................................... 8 Verder ............................................................. 44

PET Advertenties.indd 4

Papier binnenwerk:

Papier omslag:

PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

24-08-2021 16:49

COMMENTAAR

‘In de scheikunde kost binden vaak meer energie dan scheiden, maar meestal levert het ook veel meer waarde op.’

Technologie-agnost Eind vorig jaar, tijdens een van onze online talkshows Industrielinqs LIVE, viel de term ‘technologie-agnost’. René Peters van TNO bekende er een te zijn. En toen hij uitlegde wat dat predicaat inhield, wist ik het meteen. Ook ik ben er een. En de andere tafelgasten sloten zich daar ook bij aan.

Opgegroeid aan de rand van de Veluwe weet ik het verschil tussen dogmatici en agnostici als geen ander. Het is een religieus onderscheid. Enerzijds de mensen die in één nauw omschreven waarheid geloven en daar allerlei strikte regels aan verbinden – het is zo en niet anders. Aan de andere zijde de mensen die rekening houden met meerdere waarheden en dat regelmatig onderzoeken. Al jong hoorde ik – het zal u niet verbazen – tot de tweede groep. Ik houd rekening met tal van mogelijkheden.

Soms neem ik ook de tijd die te onderzoeken. Het is niet per se de gemakkelijkste weg. Voor dogmatici en atheïsten is het duidelijker. Zwart of wit. Dogmatiek heeft ook iets gemakzuchtigs. Het kost veel meer inspanning om juist niet ‘zeker’ van een waarheid te zijn. Niet dat ik daar continu mee bezig ben. Voor mijn eigen comfort berust ik overheersend in het idee dat ik het gewoon niet weet. En dat ik het ook niet altijd hoef te weten.

Onbetaalbaar In de energie- en grondstoffentransitie zijn er ook dogmatici en agnostici. En laten we gemakshalve de ontkenners onder de atheïsten scharen. In die categorie vallen wellicht ook de technologie-pessimisten, die denken dat er gewoonweg niet voldoende oplossingen zijn voor de klimaatproblemen. Of ze denken dat nieuwe innovatieve technologie de problemen alleen maar groter maakt.

Dogmatici en agnostici zijn er beiden wel van overtuigd dat het klimaatprobleem bestaat en dat er daadwerkelijk ook oplossingen zijn te vinden. Je zou de meesten van hen technologie-optimist kunnen noemen. Wel verschillen ze zeer in waar ze hun heil van verwachten. Dogmatici geloven in ‘the One Solution that fits all.’ En er zijn heel veel geloofsrichtingen, die allemaal het antwoord denken te hebben. Ze gebruiken dogmatische termen als biobased economy, waterstofeconomie, van-gas-los, all-electric, waarbij ze andere richtingen uitsluiten en soms zelfs verketteren.

Agnostici willen juist niet bevooroordeeld zijn. En daar sluit ik me graag bij aan. Door voor één oplossing, één overheersende waarheid te gaan, sluit je al het andere uit. Niet alleen loop je de kans dat je op het verkeerde paard wedt. Het probleem is bovendien dat door oplossingen uit te sluiten, de oplossingen die overblijven duurder en misschien zelfs onbetaalbaar worden.

Samen op weg Willen we het klimaatprobleem oplossen, dan hebben we tal van oplossingen nodig. En we moeten vooral gaan samenwerken. Of zoals de nieuwe Plant Manager of the Year, Yolande Verbeek van Uniper dat in het hoofdinterview stelt: ‘Als iedereen alleen maar met eigen oplossingen bezig gaat, komen we er gewoon niet.’ En: ‘Ik zie de energietransitie als een complexe puzzel, waarbij verschillende partijen puzzelstukjes in handen hebben. We moeten samen de puzzel leggen. Onze kennis is ook maar beperkt.’

Of met andere woorden: Iedereen moet eens uit zijn eigen kerk en parochie komen om vooral de dialoog aan te gaan. Om misschien er achter te komen dat er meer ideeën en oplossingen zijn die kunnen werken. Dat er verschillende situaties zijn, die ook om een verscheidenheid aan technologieën vragen. En dat in veel gevallen de verschillende technologieën elkaar juist kunnen versterken, in plaats van uitsluiten.

In de scheikunde kost binden vaak meer energie dan scheiden, maar meestal levert het ook veel meer waarde op. Samen op weg dan maar?

Reageren? wim@industrielinqs.nl

PETROCHEM 5 - 2021 5

PET C Commentaar.indd 5

24-08-2021 16:52

Tankopslagbedrijf VTTI neemt het bio-energieproject in Tilburg over van Re-N Technology Group. In 2023 wil het bedrijf een nieuwe biogasinstallatie hebben gebouwd.

De nieuwe installatie krijgt een capaciteit van 17 megawatt en genereert onder meer 23 miljoen kubieke meter biogas per jaar. De installatie verwerkt organisch afval en nevenstromen met een anaeroob vergistingsproces. Een deel van het biogas wordt opgewerkt tot groen gas dat aan het net wordt geleverd. Een ander deel gebruikt VTTI om de installatie van stroom te voorzien en als warmte om het afval van de installatie verder te verwerken tot organische meststoffen.

VTTI ziet de overname van het project als een nieuwe stap doordat ze de markt voor groen gas betreedt. Het bedrijf zegt dat de overname perfect past in zijn strategie om om actief te werken aan hernieuwbare energieoplossingen.

De CO2-voetafdruk van de supersterke vezel Twaron is 28 procent lager ten opzichte van 2014. Dit blijkt uit een recent uitgevoerde life cycle analysis (LCA), in opdracht van Twaron-producent Teijin Aramid. Vooral procesverbeteringen en de overgang naar honderd procent hernieuwbare elektriciteit, speelden een belangrijke rol.

Om de ambitie naar een zero footprint kracht bij te zetten, schafte Teijin Aramid zogenoemde Guarantees of Origin (GO’s) aan. Deze zijn onderdeel van het Europese Energie Certificaten Systeem (EECS). Met de aankoop van deze GO’s voor Europese windenergie dekt Teijin Aramid honderd procent van het totale verwachte elektriciteitsverbruik van de Nederlandse productielocaties voor 2021.

Recycling van de aramidevezel is al decennia een speerpunt van Teijin.

Momenteel investeert het bedrijf fors in pilots om de fysische, chemische en mechanische recycling uit te breiden. De productielocaties in Delfzijl, Emmen en Arnhem werken nauw samen om de technologie te verfijnen. De eerste laboratoriumproeven zijn veelbelovend en het is nu tijd om op te schalen naar grotere proeven.

PETROCHEM 5 - 2021 6

PET D Feiten en cijfers.indd 6

FOTO: PERPETUAL NEXT

FEITEN & CIJFERS ARCELORMITTAL ZIET IN BIOKOOL ALTERNATIEF VOOR STEENKOOL ArcelorMittal wil steenkool vervangen door hoogwaardige biokool als grondstof voor het staalproductieproces. ArcelorMittal start hiervoor in Gent een proefproject. Het Nederlandse bedrijf Perpetual Next levert de biokolen dat het produceert met een hoogtemperatuur torrefactietechnologie. De samenwerking start met een eerste levering van 30.000 ton biokool voor de hoogoven in Gent. Uiteindelijk is de levering opschaalbaar naar 350.000 ton biokool op jaarbasis.

Voor de productie van staal worden kolen ingezet, om onder meer ijzer uit ijzererts te halen. De wereldwijde staalproductie in 2020 bedroeg 1,86 miljard ton ruwstaal. Daarvan werd zeventig procent geproduceerd in hoogovens die fossiele steenkool gebruiken. Verwacht wordt dat de vraag naar staal tegen 2050 zal zijn verdubbeld ten opzichte van het huidige niveau. Bij een ongewijzigd beleid leidt dat tot een verdubbeling van de CO2-uitstoot.

De torrefactietechnologie van Perpetual Next zet biomassa om in biokool met dezelfde eigenschappen als fossiele steenkool. De biomassa is afkomstig uit door FSC-gecertificeerde bossen. De technologie zet de grondstoffen via een thermisch raffinageproces om in biokolen. Hierdoor ontstaat een relatief betaalbare hernieuwbare grondstof met een hoge energiedichtheid. De gepatenteerde technologie is eigendom van Perpetual Next.

WINTERSHALL SLUIT 24 PUTTEN IN NOORDZEE Wintershall Noordzee start een grootschalig ontmantelingsprogramma in de Noordzee.

In de komende anderhalf jaar sluit Wintershall 24 putten in zowel Nederlandse als Duitse wateren. Daarnaast verwijdert het bedrijf twee productieplatformen en twee onderzeese installaties. Ontmanteling en het volledig verwijderen van haar assets maakt deel uit van de totale activiteitencyclus van Wintershall Noordzee. Een grootschalige campagne als deze is een efficiënte en effectieve manier voor het bedrijf om aan de ontmantelingsverplichtingen te voldoen.

De aanbesteding voor het eerste deel van het programma is gegund aan Swift Drilling.

In de afgelopen maanden is de SWIFT 10 jack-up rig aangepast en gereedgemaakt om aan de slag te gaan. De boortoren sluit eerst de twee onderzeese putten in sector P9 op een veilige manier volledig af. Daarna zijn de andere putten aan de beurt.

Naar verwachting start het bedrijf in het voorjaar van 2022 met deze activiteiten, zodat de eerste campagne in het vierde kwartaal van 2022 kan worden afgerond.

Wintershall is sinds 1965 actief in de zuidelijke Noordzee. Sindsdien heeft het bedrijf zestien productieplatformen volledig ingesloten en verwijderd. Daarvan zijn zeven topsides hergebruikt op nieuwe locaties. Een topside is zelfs al twee keer gerecycled.

HAVENBEDRIJF ROTTERDAM ONDERZOEKT IMPORT BLAUWE AMMONIAK Havenbedrijf Rotterdam heeft een intentieovereenkomst gesloten met het Noorse Horisont Energi voor de import van blauwe ammoniak. In de overeenkomst is afgesproken dat Horisont Energi en het Havenbedrijf de mogelijkheden onderzoeken voor het verschepen van blauwe ammoniak van Noord-Noorwegen naar Rotterdam. Deze ammoniak wordt gemaakt uit aardgas waarbij de vrijkomende CO2 wordt afgevangen en opgeslagen. Vanuit de haven van Rotterdam kan het worden getransporteerd naar afnemers in Noordwest-Europa.

De definitieve investeringsbeslissing voor de productie van blauwe ammoniak bij het Barents Blue project wordt eind 2022 verwacht. De ammoniak kan dan vanaf 2025 naar Rotterdam worden verscheept. Barents Blue moet een productiecapaciteit krijgen van 3.000 ton ammoniak per dag, oftewel 1 miljoen ton per jaar. Ammoniak is behalve een essentiële grondstof voor de productie van kunstmest en voor de chemie, ook een zeer efficiënte waterstofdrager. Dit maakt CO2-neutrale ammoniak een van de meest veelbelovende brandstoffen om de scheepvaart CO2-neutraal te maken.

Ongeveer dertien procent van de Europese energievraag komt nu via Rotterdam de Europese Unie binnen. De haven heeft de ambitie om in 2050 CO2-neutraal te zijn. Het Havenbedrijf verwacht dat in 2050 de vraag naar waterstof in Rotterdam ongeveer twintig miljoen ton groot is. Dat staat gelijk aan honderd miljoen ton ammoniak.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

24-08-2021 16:52

FOTO: COOLBROOK

COOLBROOK ONTVANGT SUBSIDIE VOOR ELEKTRISCHE NAFTAKRAKER Het Fins-Nederlandse Coolbrook heeft ruim 5,5 miljoen euro subsidie van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat ontvangen voor verdere ontwikkeling van hun elektrisch aangedreven naftakraker op de Brightlands Chemelot Campus in Geleen.

Coolbrook werkt al langer aan de ontwikkeling van een duurzame naftakraker, die door middel van een petrochemisch proces de grondstoffen levert voor kunststoffen (plastics) als polyetheen en polypropeen. De energie die daarvoor nodig is wordt nu veelal nog opgewekt met fossiele energiebronnen. De innovatieve Rotor Dynamische Reactor-technologie (RDR) van Coolbrook reduceert de CO2-uitstoot van dit proces volledig bij gebruik van hernieuwbare energiebronnen.

Met de introductie en ontwikkeling van RDR-technologie laat Coolbrook zien een serieuze bijdrage te willen leveren aan de verduurzaming van de petrochemische industrie in Nederland. De recent door de Europese Commissie aangekondigde ‘Fit for 55’ wetgeving en de aangescherpte doelen van het Nederlandse Klimaatakkoord maken de urgentie hiervan alleen maar groter. De subsidie van de Nederlandse regering aan de pilot in Geleen met de RDR-reactor is voor het Fins-Nederlandse bedrijf dan ook als een belangrijke steun in de rug.

HAALBAARHEIDSONDERZOEK DUURZAME STAALPRODUCTIE BIJ TATA STEEL Consultancy bedrijf Roland Berger doet voor Tata Steel en FNV een onafhankelijk haalbaarheidsonderzoek naar de beste manier om de staalproductie te verduurzamen. Tata Steel wil in 2030 veertig procent minder CO2 uitstoten.

Het onderzoek betreft twee routes. De eerste is het afvangen en opslaan van een deel van de CO2 die vrijkomt uit de restgassen van hoogovens. Uit de restgassen produceert Tata Steel ook blauwe waterstof. In een tweede stap zou dan moeten worden overgaan van de hoogoven naar DRI-technologie. Deze directe reductie technologie kan ijzer maken op basis van aardgas of waterstof, uitgevoerd in combinatie met een of meer vlamboogovens. De tweede route is direct de hoogovens uitfaseren en overstappen naar de DRI-technologie. De staalproductie is dan niet langer op basis van kolen, maar in eerste instantie op basis van aardgas. Als er voldoende groene waterstof beschikbaar is, kan het bedrijf daarop overstappen.

Het haalbaarheidsonderzoek weegt een aantal criteria mee. Denk daarbij aan technische haalbaarheid, vermogen om aan de klimaatdoelen voor 2030 te voldoen, economische haalbaarheid, maatschappelijk draagvlak, impact op de milieubelasting en op de omgeving, werkgelegenheid en toekomstbestendigheid.

De verwachting is dat begin september een tussentijds beeld kan worden geschetst. De ambitie is dat dit haalbaarheidsonderzoek afgerond is in het najaar van 2021.

FOTO: SHELL

EERSTE PAAL PROJECT SKYLINE SHELL DE GROND IN De eerste paal voor project Skyline van Shell Moerdijk is de grond in gedraaid. In totaal zijn er zo’n driehonderd heipalen nodig. Shell vervangt een groot aantal oude fornuizen van de stoomkraker. Acht nieuwe fornuizen komen in de plaats van de zestien oudste eenheden. De capaciteit blijft gelijk.

Het aantal schoorstenen van het complex zal door ‘project Skyline’ dalen van tien naar zes.

De nieuwe fornuizen van de Moerdijk Lower Olefins-kraker (MLO) zijn een stuk efficiënter dan de oude waardoor het energieverbruik aanzienlijk daalt. Minder energieverbruik betekent ook een forse daling van de uitstoot van CO2 en andere gassen zoals zwavel, stikstof en fijnstof. Shell Moerdijk verlaagt de CO2-uitstoot met naar verwachting tien procent. Dit is vergelijkbaar met de uitstoot van ongeveer 50.000 personenauto’s.

De nieuwe fornuizen komen in modules met schepen naar Moerdijk. Daar worden zij fornuis voor fornuis in elkaar gezet. Door de gefaseerde aanpak kan de fabriek tijdens de verbouwing gewoon blijven draaien. Naar verwachting is de verbouwing in 2025 afgerond.

Chemiebedrijf Lanxess heeft begin augustus de overname van Emerald Kalama Chemical afgerond. Alle nodige wettelijke goedkeuringen zijn verleend. De aankoopprijs is ruim een miljard Amerikaanse dollar (870 miljoen euro). Lanxess financiert de overname uit eigen middelen. Onderdeel van de overname is de fabriekslocatie in Rotterdam. Met de locaties in Washington (VS) en Widnes (Groot-Brittannië), neemt het Duitse chemiebedrijf in totaal 470 werknemers over. Door de overname wordt Lanxess een van de grootste leveranciers van smaak- en geurstoffen – een gebied waarvoor het concern op de lange termijn sterke groeipercentages verwacht. In de Benelux was Lanxess al met een grote productielocatie vertegenwoordigd in Antwerpen.

Tot eind 2018 had het bedrijf ook 50 procent in handen van Arlanxeo, met fabrieken op Chemelot in Nederlands Limburg. Maar dat is inmiddels volledig in handen van Saudi Aramco.

Sabic en Procter & Gamble willen gezichtsmaskers recyclen. Een proefproject toont de haalbaarheid aan van recycling van eenmalig gebruikte gezichtsmaskers. Voor het proefproject verzamelde Procter & Gamble maskers van werknemers of bezoekers van haar productie- en onderzoekslocaties in Duitsland.

Deze werden versnipperd en thermochemisch omgezet in pyrolyse-olie.

Pyrolyse breekt het plastic onder druk en hitte af in moleculaire fragmenten, waardoor ook eventueel achtergebleven verontreinigende stoffen of ziekteverwekkers worden vernietigd.

Zo is het mogelijk grondstof te produceren voor nieuwe kunststoffen die ook voldoen aan de eisen voor medische producten. De pyrolyse-olie is vervolgens naar Sabic gestuurd als grondstof voor de productie van nieuwe PP-hars. Om de kringloop te sluiten, wordt het PP-polymeer ten slotte geleverd aan Procter & Gamble, waar het wordt verwerkt tot nonwoven vezelmateriaal. Het Fraunhofer Instituut onderzoekt de mogelijkheid van recycling naar andere chemische bouwstenen.

PETROCHEM 5 - 2021 7

PET D Feiten en cijfers.indd 7

24-08-2021 16:52

MOBILE DEGASSING, GUARANTEED CONTINUITY

YOUR SITE. A BETTER PLACE.

FLYING COMBUSTOR®

MOBILE COMBUSTOR®

ZONE - 0 VENTILATOREN

LANGE TERMIJN OPLOSSINGEN

SIS, marktleider in mobiele verbrandingssystemen en Zone – 0 ventilatoren. Onze services en technologieën vormen de sleutel om (VOC) emissies en geur te reduceren, onder controle te houden en te voldoen aan de meest stringente milieuwetten en regels.

Wij zorgen voor uw continuïteit.

TANK TERMINAL

BACK-UP EN VERVANGING VRU

RAFFINADERIJEN/ CHEMISCHE PLANTS

PIJPLEIDINGEN

VERSCHEPEN

BOL TANKS

SIS GmbH   

+49 (0) 4132 654 9100 +31 (0)6 1559 7982 INFO@S-I-S.COM

 WWW.S-I-S.COM

SISG19-24270 CorporateADV_Petrochem_210x297_V4.indd 1 PET Advertenties.indd 8

17-09-19 10:39 24-08-2021 16:49

FOTO: INEOS

FEITEN & CIJFERS INEOS WIL NIEUWE KRAKER ANTWERPEN KLIMAATNEUTRAAL MAKEN Ineos wil de ethaankraker, die het bedrijf in Antwerpen bouwt, binnen tien jaar na opstart klimaatneutraal laten produceren. De kraker is onderdeel van Project ONE waarvan de bouw volgend jaar staat gepland. De verwachting is dat de installatie in 2026 opstart.

Al bij de opstart van de kraker heeft deze de laagste koolstofafdruk van alle Europese stoomkrakers. De koolstofemissies van de Project ONE kraker zijn dan nog geen derde van de gemiddelde stoomkraker. De meeste Europese krakers gebruiken nafta als grondstof. Die van Ineos wordt gevoed met ethaan. Een belangrijk voordeel van ethaan is dat er bij de productie van etheen veel meer waterstof vrijkomt tijdens de chemische reactie. Ineos zet dit in als brandstof voor de kraakovens (zestig procent van de brandstof is waterstof). Door koude- en warmtestromen maximaal te recupereren, kan het energieverbruik worden ingeperkt. Tenslotte is alle aangekochte elektriciteit afkomstig van offshore windparken op de Noordzee.

In het ontwerp van de installatie is de nodige flexibiliteit ingebouwd om aanvullende technieken te integreren. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk de kraakovens volledig met waterstof te voeden zodra er genoeg klimaatvriendelijke waterstof beschikbaar is. Ook doet Ineos al pre-investeringen in koolstofafvang- en opslag. Nog een optie is de gedeeltelijke omschakeling van de kraakovens naar elektrische ovens in combinatie met waterstof als brandstof. Hierdoor ontstaat een hybride kraker.

Project One bestond oorspronkelijk uit de bouw van een PDH-unit (propaandehydrogenering) en een ethaankraker. De PDH-unit zou propaan omzetten in propeen, de kraker zet straks ethaan om in etheen. Begin dit jaar maakte Ineos al bekend de bouw van de PDH-unit uit te stellen, waardoor deze plant geen onderdeel meer uitmaakt van Project One. De investering voor Project One was eerder geraamd op 5 miljard euro. Op het moment gaat het om 3 miljard euro.

Ineos heeft de aanvraag van een nieuwe omgevingsvergunning aangepast aan de gewijzigde scope van het project, die zich nu exclusief toespitst op de ethaankraker en ondersteunende infrastructuur. Ook zijn de milieueffecten van alle fasen van het project in kaart gebracht. Al jaren protesteren milieuorganisaties tegen de bouw van Project One. Ineos zegt juist dat zij de Europese standaard voor krakers kan verleggen. Als de ethaankraker van Ineos op de markt komt, zal deze als beste presteerder wegen op de benchmark voor koolstofemissies binnen het Europese handelsemissiesysteem (ETS) en de norm substantieel verlagen voor andere Europese stoomkrakers.

BRENT RUWE OLIEKOERS

76,6 75,2

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

73,8 72,4 71,0 69,6 68,2 66,8 65,4 3

20

28

Mei 2021

1

10

21

Juni 2021

Esri heeft een e-book geschreven over de kracht van locatie in combinatie met assetmanagement. Het legt nieuwe verbanden tussen assets en geeft een andere kijk op vergunningen, condities en de huidige situatie op een site. De kracht van locatie draagt bij aan een veiligere en efficiëntere site. Download het gratis e-book via ontdek.esri.nl/assetmanagement

PERSONALIA Arina Freitag is vanaf januari 2022 de nieuwe Chief Financial Officer (CFO) van Tennet. Freitag volgt Otto Jager op die deze functie bekleedt sinds 2013. Freitag (50 jaar) heeft meer dan twintig jaar financiële ervaring in uitvoerende en niet-uitvoerende functies bij banken en Duitse infrastructuurbedrijven, waarin regelgevingsaspecten en het politieke klimaat een belangrijke rol speelden.

Per 1 september 2021 is Harold de Graaf algemeen directeur van de NRK, branchevereniging van rubberen kunststofbedrijven in Nederland.

De Graaf wil actief bijdragen aan de zichtbaarheid en positionering van de sector in de maatschappij en de bedrijven die lid zijn van NRK.

78,0

64,0

De aanvoerleiding naar Chemelot, die beschadigd raakte door de overstromingen in Limburg, is succesvol hersteld. De uitbedrijfname van de pijpleiding had tot gevolg dat er tijdelijk verminderde aanvoer van grondstoffen was. Hierdoor moesten fabrieken of bepaalde fabrieksonderdelen vaker stoppen en weer opstarten. Dit gold onder andere ook voor de naftakraker Olefins 4 van Sabic. De beschadiging leidde niet tot bodemof watervervuiling.

30

1

15

20

Juli 2021

26

30

2

3

4

5

6

9

10

11

12

13

16

Johannes Meier (58 jaar, Duitse nationaliteit) is per 1 september tot lid van de Raad van Commissarissen van Gasunie benoemd. Meier heeft ruime ervaring op het vlak van de energietransitie en ICT. Eerder was hij directeur van de European Climate Foundation (ECF).

Augustus 2021

PETROCHEM 5 - 2021 9

PET D Feiten en cijfers.indd 9

24-08-2021 16:53

INTERVIEW

‘ We moeten samen de puzzel leggen’

PETROCHEM 5 - 2021 10

PET O Interview.indd 10

24-08-2021 16:53

De nieuwe Plant Manager of the Year staat te popelen om de titel verder invulling te geven. Graag wil Yolande Verbeek van Uniper de dialoog rond energietransitie verder opentrekken. De transitie is volgens haar een complexe puzzel die verschillende partijen samen moeten leggen. ‘Als iedereen alleen maar met eigen oplossingen bezig gaat, komen we er gewoon niet.’

FOTO: ERIC DE VRIES

Wim Raaijen

Misschien verwacht je het niet van een plantmanager van een kolencentrale, maar Yolande Verbeek van Uniper zoekt al een tijdje nadrukkelijk de open dialoog. Binnen haar organisatie van de centrale op de Maasvlakte, maar ook daarbuiten. Het lijkt een menselijke reflex om je onder maatschappelijke en politiek druk juist af te sluiten. Maar de nieuwe Plant Manager of the Year zoekt juist de verbinding. Verbeek: ‘Ja, de leiding hebben over een kolencentrale is tegenwoordig zeer uitdagend, en soms ook erg moeilijk. Maar iedereen binnen het bedrijf weet ook dat we uiteindelijk van kolen af gaan en dat we al vol in transitie zijn. We zijn geen kolencentrale, we hebben er één.

En het is duidelijk dat dat eindig is.’

Dat geldt niet voor de rol van Uniper als energiebedrijf. Die zal de komende jaren wel veranderen. Daarbij is het volgens Verbeek belangrijk om te onderzoeken waar de transitie toe gaat leiden. Op de Maasvlakte, maar ook in een veel bredere context. ‘Dat onderzoek kun je veel beter samen doen met alle andere partijen die er een rol in spelen. Als iedereen alleen maar met eigen oplossingen bezig gaat, komen we er gewoon niet.’

Als manager van een energiecentrale is ze zich daar zeer van bewust. Intern stimuleert ze al langer de dialoog. En vanuit het personeel komen vaak verrassende ideeën en oplossingen. Dan blijkt telkens weer hoe begaan de mensen zijn en hoe creatief en slim ze met de uitdagingen omgaan. Daar is ze echt trots op.

De medewerkers zijn zich volgens haar ook zeer bewust van de positie van de centrale en dat er veel zal veranderen. Daar willen ze ook een rol in spelen.

PETROCHEM 5 - 2021 11

PET O Interview.indd 11

24-08-2021 16:53

INTERVIEW Hoge temperatuur Steeds meer zoekt ze ook de dialoog met de buitenwereld. Met andere industriële bedrijven, havenautoriteiten, maar eveneens met de politiek en de samenleving.

‘Ik zie de energietransitie als een complexe puzzel, waarbij verschillende partijen puzzelstukjes in handen hebben. We moeten samen de puzzel leggen. Onze kennis is ook maar beperkt.’

Ze neemt de plannen van Uniper om op de Maasvlakte een waterstoffabriek te bouwen als voorbeeld. Met Havenbedrijf Rotterdam kondigde het energiebedrijf afgelopen februari een onderzoek aan naar grootschalige productie van groene waterstof op de Maasvlakte. De ambitie is om in 2025 een waterstoffabriek met een capaciteit van 100 megawatt op het terrein van Uniper te realiseren en die capaciteit uiteindelijk uit te breiden tot 500 megawatt. ‘Sowieso gaat het heel snel met waterstof. Twee jaar geleden lag de scope nog op 2030. Inmiddels denken we al aan 2025. En het ziet er best goed

uit. We liggen natuurlijk fantastisch. Een perfecte koppeling met offshore windparken en in de directe nabijheid van raffinaderijen die al heel veel waterstof nodig hebben om brandstoffen schoner te maken. Ook in de chemie is er een toenemende vraag naar waterstof.’

Toch ben je er daar niet mee, benadrukt ze. ‘Als we ons alleen maar richten op onze investering van waterstof, komen we er niet. We hebben veel andere partijen – met name in de keten – nodig om de transitie te realiseren.’

Het gaat nog veel verder. Waterstof kan straks volgens Verbeek een belangrijke oplossing zijn voor overbelasting van het elektriciteitsnet. ‘Het huidige net kan de groei van windenergie op den duur niet aan. En het elektriciteitsnet uitbreiden is gewoon heel duur. In de vorm van waterstof kunnen we straks hele grote hoeveelheden energie, hulpstoffen en chemische bouwstenen naar de industrie transporteren, bijvoorbeeld het Ruhrgebied. Waterstof is zeer geschikt voor ver-

Leiding Het is nog complexer. Het gaat niet alleen om waterstof, maar over nog veel meer oplossingen die nodig zijn. Bovendien voltrekt de transitie zich niet van vandaag op morgen. ‘In de tijd zit de uitdaging. De transitie loopt van nu tot 2040/2050. Er zijn al heel veel meningen en ideeën over de eindoplossingen.

Vaak weten we wat we niet willen, maar wat dan wel? En tegelijkertijd zijn we daar nog lang niet.’

Ze impliceert daarmee dat er vandaag, morgen en overmorgen er ook voldoende energie beschikbaar moet zijn om aan de behoefte te voldoen. Het op korte termijn af willen schakelen van centrales heeft consequenties. Ze verwijst naar recente ontwikkelingen bij Uniper in Groot-Brittannië. In Ratcliffe sluit Uniper op korte termijn één van de vier

FOTO: WIM RAAIJEN

‘We hebben veel andere partijen – met name in de keten – nodig om de transitie te realiseren.’

schillende industriële processen die een hoge temperatuur nodig hebben. Stroom is dan geen goed alternatief om aardgas te vervangen. Ook in de mobiliteit, met name in het zware transport, liggen er interessante mogelijkheden. Uiteindelijk zullen er dus heel veel partijen bij betrokken zijn om samen de puzzel goed te leggen.’

PETROCHEM 5 - 2021 12

PET O Interview.indd 12

24-08-2021 16:53

FOTO: WIM RAAIJEN

units. De drie overgebleven eenheden van de kolencentrale blijven tot september 2024 betrouwbaar stroom produceren voor het Britse net. Dat is in lijn met de bestaande capaciteitsafspraken voor de stroommarkt met de Britse overheid.

Uiteindelijk moeten de twee overgebleven kolencentrales in Groot-Brittannië, dus inclusief de Uniper-centrale, oktober 2024 dicht. De ambitie van Uniper is om met de Engelse site toe te groeien naar koolstofloze technologie- en energiehub. Vergelijkbaar met de plannen voor de locatie op de Maasvlakte.

Het geeft volgens Verbeek wederom aan hoe complex de puzzel is. Zo blijft het belangrijk om betaalbaar grote hoeveelheden energie te produceren en tegelijkertijd stap voor stap te verduurzamen.

‘En er moeten flexibele oplossingen komen voor de pieken. Die oplossingen mogen ook duurder zijn. Als ze maar snel en flexibel op de pieken kunnen reageren, om te voorkomen dat we soms in het donker komen te zitten. Er zijn echt veel oplossingen en partijen nodig om de puzzel optimaal te leggen. Slimme

Yolande Verbeek (Uniper): ‘We zijn geen kolencentrale, we hebben er één.’ oplossingen voor uitdagende vraagstukken. De overheid moet daar de leiding in nemen.’

College Tour Yolande Verbeek wil zelf ook haar verantwoordelijkheid nemen en misschien wel meer dan dat. Dat ze de verbinding en dialoog steeds meer wil opzoeken, is een belangrijke drijfveer geweest om de nominatie voor Plant Manager of the Year 2021 te accepteren. En nu ze afgelopen juni de titel daadwerkelijk heeft overgenomen van Mirjam Verhoeff van Covestro, wil ze gebruikmaken van die status als boegbeeld van de industrie.

Dat begint natuurlijk bij openheid over de ideeën die leven bij Uniper. Maar vooral ook open te staan voor de oplossingen en de ideeën van andere partijen.

En het lijkt haar goed om aan het algehele kennisniveau te werken om op die manier

meer begrip te kweken binnen de dialogen. Zo kan het beoordelende vermogen van beleidsmakers soms wel een impuls gebruiken. ‘Waarom niet bijvoorbeeld een College Tour over energietransitie, waarbij we experts vragen om thema’s op een heldere manier uit te leggen? En waar serieus vragen kunnen worden gesteld.’

Geweldig beroep Duidelijk is dus dat Yolande Verbeek haar nieuwverworven titel ten volle wil inzetten. De dialoog rond energietransitie versterken is al een stevige ambitie.

En ze heeft nog wel een wens. ‘Toen ik jong was, wist ik al dat ik later een fabriek wilde leiden. Die droom is dus uitgekomen. Het is ook echt een geweldig beroep: plantmanager. Dat zou ik graag willen delen met andere plantmanagers. Ik denk dat we ook heel veel van elkaar kunnen leren.’ ■ PETROCHEM 5 - 2021 13

PET O Interview.indd 13

24-08-2021 16:53

Absoluut betrouwbaar.

Zelfs onder zware omstandigheden.

DE NIEUWE MMS ® INSPECTION SERIE

MMS ® INSPECTION DFT: de nieuwe standaard voor laagdiktemeting van zware corrosiebescherming. Meet zowel op stalen- als aluminiumsubstraten met de flexibele dubbele sonde. Geheel in overeenstemming met internationale normen, waaronder SSPC-PA2. Maakt elke inspectie gemakkelijk met LED-, trillings- en geluidssignalen. Bestand tegen stoten, stof en waterstralen. www.helmut-fischer.com

u in!]

n [Schrijf

LIVE OF VIA LIVESTREAM

iMaintain Techport 2021 TATA STEEL VELSEN

7 OKTOBER

SMART TRANSITION www.imaintain2021.nl PET Advertenties.indd 14

24-08-2021 16:49

ENERGIETRANSITIE

‘ Maatwerk beleid nodig voor verduurzaming basisindustrie’ ‘De basisindustrie is cruciaal voor de verduurzaming van de industrie’, zegt Loek Radix, CEO van Chemelot. Daarom pleit hij voor maatwerk in beleid. Hoe caprolactamproducent Fibrant onlangs een flinke CO2-reductie voor elkaar kreeg, is daar volgens hem een goed voorbeeld van.

FOTO: FIBRANT

Dagmar Aarts

Caprolactamproducent Fibrant, gelegen op de Chemelot-site in Sittard-Geleen, stoot sinds half juli jaarlijks 0,6 megaton CO2-equivalenten minder uit. Dit staat gelijk aan 341.000 personenauto’s. Bij de productie van een kilo caprolactam komt in Europa gemiddeld 6,5 kilo CO2-equivalentenvrij, waaronder lachgas. Het opwarmend effect van lachgas is 298 keer zo groot als dat van koolstofdioxide. Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) hielp Fibrant, als onderdeel van de Urgenda-maatregelen. Met een renteloze lening van dertig miljoen euro maakte ze de verduurzaming van het productieproces versneld mogelijk.

‘Die renteloze lening van EZK heeft Fibrant de doorslag gegeven om dit te doen’, zegt Radix. ‘Er is maatwerk geleverd en het resultaat daarvan zie je in de praktijk. Er zou veel meer maatwerk moeten zijn. We zien dat het beleid op dit moment voornamelijk bestaat uit generieke maatregelen zoals de CO2-heffing en de SDE++. Wij zien de noodzaak voor een gericht beleid voor industriële clusters in de basischemie. De basisindustrie, en Chemelot is voor honderd procent basisindustrie, is cruciaal voor de verduurzaming van de industrie. Je slaat hier wel zes vliegen in één klap. Je verduurzaamt niet alleen een kraker of caprolactamfabriek, maar ook alle vervolgactiviteiten die hiermee zijn verbonden.’

Samen investeren Zo was DSM ook bereid mee te betalen aan de CO2-reductie bij Fibrant.

Caprolactam is een ingrediënt voor de productie van nylon 6. DSM kan door de reductie bij Fibrant nylon 6 produceren met een hele lage koolstofvoetafdruk.

Samen investeerden de bedrijven 42 miljoen euro om de lachgasuitstoot met 75 procent te beperken. In het proces van

Fibrant is op een aantal plekken lachgas geproduceerd als bijproduct. Dat lachgas wordt nu met behulp van bestaande technologieën niet meer geproduceerd of afgebroken. Met een carbon footprint van 3,3 kilo CO2-equivalenten behoort Fibrant naar eigen zeggen nu tot de beste van Europa.

Fibrant versterkt met de reductie de hoofddoelen van de Chemelot-strategie: de meest duurzame, veilige en competitieve materialen- en chemiesite van Europa te worden. De 0,6 megaton aan CO2-equivalenten die Fibrant minder uitstoot, is 10 procent van de totale Chemelot-emissie en ruim 4 procent van de opgave van de totale Nederlandse industrie tot 2030. Radix: ‘Onze opgave op basis van de Nederlandse wetgeving is de reductie van 2 megaton in 2030. Dat betekent dat wij ten opzichte van het Klimaatakkoord al 30 procent hebben kunnen realiseren. Als industriecluster lopen we daarmee voorop in Nederland.’

Andere projecten Ook andere bedrijven op Chemelot bereiden momenteel grote projecten voor die de broeikasgas-uitstoot verder moeten verminderen. Chemiebedrijf Anqore stoot net als Fibrant lachgas uit en wil dat verminderen. Daarnaast is OCI bezig met voorbereidingen voor CCS en onderzoekt Sabic of het een van de krakers kan elektrificeren. ‘Met name dat laatste zou een enorme klap betekenen’, zegt Radix over de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen.

‘Maar dat geldt voor elk bedrijf hier, want wij zitten vooraan in de keten. De producten die wij maken worden over bijna alle industriële sectoren verspreid.

Op het moment dat wij produceren met een lage carbon footprint heeft dat effect op bijna alle industriële activiteiten.’ ■ PETROCHEM 5 - 2021 15

PET T Actueel Chemlot 1pag.indd 15

24-08-2021 16:54

PLANT ONE ROTTERDAM

Synthetische koolstof helpt batterijen beter presteren Met synthetische koolstof zorgt Heraeus Battery Technology ervoor dat batterijen langer meegaan, beter presteren en veiliger zijn. Zo kunnen elektrische auto’s bijvoorbeeld verder rijden en sneller opladen. Bij Plant One Rotterdam produceert Heraeus nu voor het eerst op industriële schaal.

Hoogwaardige oplaadbare lithium-ion batterijen zijn nog volop in ontwikkeling. Wereldwijd worden aanzienlijke investeringen gedaan. Familiebedrijf Heraeus helpt met het additief Porocarb batterijen krachtiger te maken en langer mee te laten gaan.

Om te begrijpen hoe het werkt, moeten we eerst weten hoe een lithium-ion batterij in elkaar zit. Deze bestaat uit heel veel cellen die allemaal een positieve elektrode (kathode) en een negatieve elektrode (anode) hebben. Deze bevatten allebei actief materiaal. De twee elektrodes worden gescheiden door een scheidingsmembraan om kortsluiting te voorkomen. Overal omheen zit een elektrolyt dat ervoor zorgt dat de lithium-ionen

zich kunnen bewegen. Bij het ontladen komen lithium-ionen vrij aan de anodezijde en stromen naar de kathode. Bij het opladen is dit omgekeerd.

Snel en ver Met het additief Porocarb kan Heraeus het lithium-ion transport optimaliseren op de elektrodes. Het bedrijf combineert daarbij het beste van twee werelden. Je hebt namelijk batterijen die een hoge energiedichtheid hebben, deze worden bijvoorbeeld in auto’s gebruikt. Hierin hebben de lithium-ionen niet veel ruimte om te bewegen. Bij de andere soort batterij hebben ze juist wel veel ruimte om te bewegen en genereren ze veel ‘power’ voor bijvoorbeeld elektrisch gereedschap.

Het additief is een poreuze synthetische koolstof. De poriën dienen als reservoirs, transportwegen, filters of ankerpunten.

Hierdoor kunnen de ionen snel bewegen, maar blijft er ook een hoge energiedichtheid bestaan. Zo kan een elektrische auto snel opladen en heeft hij een grote actieradius. ‘Je kunt ons additief vergelijken met een premium autobrandstof ’, zegt Michael Grimm, directeur van

Deze pagina’s worden mogelijk gemaakt door Plant One Rotterdam

Het additief Porocarb is een poreuze synthetische koolstof.

PETROCHEM 5 - 2021 16

PET M Plant One.indd 16

24-08-2021 16:56

FOTOS: HERAEUS BATTERY TECHNOLOGY

PLANT ONE ROTTERDAM

De poriën van Porocarb dienen als reservoirs, transportwegen, filters of ankerpunten.

Heraeus Battery Technology. ‘Die heeft dezelfde functie als normale benzine, maar zorgt voor een schonere motor en minder energieverlies. Porocarb zorgt ook voor andere eigenschappen dan traditionele additieven. We brengen wat extra’s. Daarnaast helpen we met ons product bij de klimaatproblematiek en om een duurzame toekomst te creëren.

We willen helpen om de wereld een betere plek te maken.’

Samenwerken Bij elektrische apparaten zorgt Porocarb ervoor dat de batterijcellen niet te warm

worden. Als de batterij van deze apparaten, denk bijvoorbeeld aan een snoerloze stofzuiger, te warm worden schakelen ze vanzelf uit. Grimm: ‘Met ons additief in de mix blijven de batterijcellen binnen de temperatuurlimiet. Zo kan je bijvoorbeeld langer stofzuigen. Een lagere temperatuur vergroot tegelijkertijd ook de veiligheid.’

Materialen voor de productie van lithium-ion batterijen moeten voldoen aan extreem hoge kwaliteits- en zuiverheidseisen. ‘De batterij-industrie vraagt extreem zuivere materialen’, legt Dominik Samuelis (hoofd strategie) uit.

‘Daarom gebruiken we een synthetische koolstofbron. Je kunt die kwaliteits- en zuiverheidseisen niet bereiken als je grondstoffen van natuurlijke oorsprong gebruikt.’

Heraeus werkt nauw samen met ontwerpers van batterijen, OEM’s, autofabrikanten en producenten van elektrisch gereedschap.

In de toekomst wil Heraeus nog verder opschalen. Daar wil het bedrijf samen met Plant One Rotterdam naar kijken.

Samuelis: ‘Misschien dat we Plant One ontgroeien, maar hopelijk niet de Port of Rotterdam.’ ■

KEUZE VOOR ROTTERDAM Technologiegroep Heraeus is een internationaal familiebedrijf.

De wortels van het bedrijf gaan terug naar een familieapotheek die in 1660 werd opgericht. Vandaag de dag omvat het Heraeus-concern bedrijven in de sectoren milieu, elektronica, gezondheid en industriële toepassingen. In het boekjaar 2020 genereerde Heraeus een totale omzet van 31,5 miljard euro en heeft ze ongeveer 14.800 medewerkers in dienst in 40 landen.

In Hanau in Duitsland heeft Heraeus (dat een hoofdkantoor heeft in Duitsland) een pilotplant waar ze kilogrammen van zijn product produceert. Voor productie op industriële schaal is uitgeweken naar Rotterdam. ‘Rotterdam helpt ons op verschillen-

de manieren’, vertelt Grimm. ‘Plant One Rotterdam heeft alle benodigde vergunningen, ze zijn gevestigd op een chemische site, hebben goede connecties en toegang tot allerlei utilities.

Daarbij hebben ze zeer bekwame mensen die helpen bij onze productie.’ Samuelis voegt daaraan toe: ‘Vorig jaar september en oktober werden ze gedwongen om het helemaal zelf te doen toen wij vanwege een lockdown niet meer naar Nederland konden reizen. Dat was eerder dan we wilden, maar het is allemaal goed gegaan.’

Daarnaast krijgt het bedrijf via de haven van Rotterdam grondstoffen binnen per schip en kan het zijn product zelf ook makkelijk verschepen.

PETROCHEM 5 - 2021 17

PET M Plant One.indd 17

24-08-2021 16:56

PLANTMANAGER

Kruidenrek van de industrie Onvoorspelbaar en met veel te grote korrels. Dat soort aluminium krijg je als je er geen voorlegeringen aan toevoegt.

KBM Master Alloys is erin gespecialiseerd. Een paar jaar geleden breidde het bedrijf met maar liefst veertig procent uit. En nu werkt het in kleine stapjes toe naar een ideaal proces. ‘Dat werkt motiverend, komt de sfeer ten goede en iedereen voelt zich medeverantwoordelijk’, zegt plantmanager Michel Schaank.

Dagmar Aarts

DE PLANTMANAGER In deze rubriek ‘De plantmanager’ laten wij elke keer een andere plantmanager aan het woord over zijn werk, visie en bedrijf. Hoe lukt het plantmanagers om succesvol te zijn en kunnen ze anderen daarin inspireren? Kent u interessante plantmanagers? Mail dan naar redactie@ industrielinqs.nl

Het kruidenrek van de industrie noemt plantmanager Michel Schaank KBM Master Alloys. Toevoeging van voorlegeringen en korrelverfijners uit zijn fabriek in Delfzijl zorgen ervoor dat de structuur van aluminium verandert. Het wordt steviger, homogener en scheurt minder snel.

Erg handig voor eindproducten zoals motoren, blikjes, verpakkingsmaterialen, aluminiumprofielen, treinen, vliegtuigen, elektriciteitskabels, ventilatoren en auto’s.

De fabriek staat al sinds 1970 in Delfzijl.

Strategisch gelegen naast aluminiumproducent Aldel. In de beginjaren leverde de buurman vloeibaar aluminium over de weg aan KBM. Nadat Aldel het vloeibaar aluminium zelf nodig had, is dit gestopt. ‘Interessant genoeg zijn er nu weer gesprekken tussen ons en Aldel’, zegt Schaank. ‘Dat is een flinke opsteker in het kader van energiebesparing.

Als we vloeibaar aluminium van Aldel krijgen, bespaart dat enorm veel energie.

Het grootste deel van ons gas gebruiken we namelijk voor het smelten van aluminium.’ In maart is een succesvolle proef gedaan om weer vloeibaar aluminium van Aldel naar KBM te brengen. Vooralsnog heeft de aluminiumproducent het product zelf nodig. Maar in een rustigere markt kijken de twee bedrijven hoe ze samen verder kunnen gaan op dit gebied.

Een kilo Aan het aluminium dat KBM binnenkrijgt, voegt ze verschillende metalen toe waardoor het betere en voorspelbaardere eigenschappen krijgt. Welke metalen dat zijn, hangt af waarvoor een klant het aluminium uiteindelijk wil gebruiken.

Schaank laat twee afbeeldingen zien van aluminium. Eentje waaraan ze niks hebben toegevoegd en eentje waar dat wel bij is gebeurd. Op de eerste afbeelding zijn grote kristallen te zien in het

aluminium. ‘Het ziet er mooi uit, maar het product dat eruit komt, is onvoorspelbaar en de korrels zijn te veel groot’, zegt Schaank. ‘Op de andere afbeelding zie je aluminium waaraan ons product is toegevoegd. Het is egaal met heel veel kleine kristallen. Hierdoor is het homogener, steviger en het geeft minder kans op scheuren. Als je één kilo van ons product per duizend kilo materiaal toevoegt, verandert de structuur.’

Als bedrijven die producten van aluminium maken de metalen zelf willen toevoegen dan zouden ze flinke investeringen moeten doen. ‘Voor sommige legeringen moet je het aluminium bijvoorbeeld verhitten tot 1500 graden. Andere processen moeten worden afgesloten van zuurstof en voor veel processen is roerwerking (inductie) of afzuiging nodig’, legt Schaank uit. ‘Het zou voor veel bedrijven te duur worden. Daarom kopen ze voorlegeringen bij ons.’

Uitbreiding Er is veel behoefte aan de producten uit Delfzijl. In 2017 is de fabriek daarom met maar liefst veertig procent uitgebreid. Er kwamen vijf nieuwe inductieovens, een nieuwe smeltoven, zouttransportsystemen, een nieuwe gietlijn en extrusielijn. In totaal staan er nu veertien inductieovens, drie gietmachines en drie extrusielijnen.

De nieuwe ovens kon KBM Master Alloys niet zomaar bestellen. Schaank: ‘De ovens uit de jaren zeventig hebben drie spoelen die tegen elkaar in kunnen werken. Hierdoor kunnen wij op een speciale manier roeren. Die technologie was echt verloren gegaan. Dat soort ovens konden we niet meer krijgen, want er was te weinig vraag naar. Ze moesten speciaal voor ons weer worden ontwikkeld. Wat we hadden, was nog steeds state-of-the-art.’

PETROCHEM 5 - 2021 18

PET P Plantmanager.indd 18

24-08-2021 16:55

FOTO: KBM MASTER ALLOYS

Geen standaardproducten Tegelijkertijd met de uitbreiding is de rest van de fabriek gemoderniseerd en is er veel geautomatiseerd. ‘Machines, ook de oude, zijn uitgerust met nieuwe plc’s. Ook lezen we nu alle data in, in een scada-systeem waarin we ook processen sturen. We kunnen steeds beter automatiseren en het effect van bepaalde paramaters bekijken omdat we meer meten. In een chemische plant is dat al jaren gebruikelijk, alleen werken wij met een fabriek met vele batchprocessen van smelten, roeren, reageren, gieten, extruderen. En hebben we te maken met extreme omstandigheden door vloeibaar metaal en zouten bij hoge temperaturen.’

Omdat er weinig standaardproducten te koop zijn die KBM in de fabriek kan gebruiken, is een eigen automatiseringsteam opgezet. ‘Dat is begonnen als vrijdagmiddagproject. Samen met de technische dienst heeft dit team een eigen robot leren stapelen en een oude foliewikkelaar omgebouwd tot automatische verpakkingsunit. Het is leuk om te zien hoe een groep TD’ers en ICT’ers de handen ineenslaat en steeds meer competenties ontwikkelt.’

Effectiever Voor de toekomst richt KBM zich op nieuwe producten en markten. Het

Michel Schaank (KBM Master Alloys): ‘Het is leuk om te zien hoe een groep TD’ers en ICT’ers de handen ineenslaat.’ klinkt wat vreemd, maar een van de doelen van het bedrijf is dat klanten minder van zijn korrelverfijner toe moeten voegen. Schaank: ‘Ons product zorgt voor harde deeltjes in het product van klanten. En elk miniscuul deeltje is een kans op een defect. Eigenlijk willen ze geen kleine harde deeltjes, maar tegelijkertijd hebben ze die nodig om de eigenschappen te verbeteren. Dat is het spanningsveld. Hoe effectiever ons product is, hoe minder klanten hoeven te gebruiken. We ontwikkelen korrelverfijners die tot vijf keer effectiever zijn. Daarvan heb je dus vijf keer minder nodig.’

Het is ook nodig dat KBM dit soort ontwikkelingen doet. Een groot deel van de maakindustrie, de productie van grondstoffen is verhuisd naar lagelonenlanden waarin China het meest dominant is. Ook steeds meer klanten zitten nu in Azië. ‘Wij konden alleen overleven door kwaliteit en een hoge service te bieden en tevens steeds goedkoper te produceren’, zegt Schaank. ‘Dat is een grote uitdaging.

Meestal gaat het goed en soms valt het resultaat tegen en dan zijn we blij dat

we onderdeel zijn van een familiebedrijf (Roba, red.) dat niet zomaar de handdoek in de ring gooit. En waar altijd budget wordt gevonden voor een goed idee.’

Actielijst Aan die goede ideeën en verbeteringen werken de honderdtwintig medewerkers van de fabriek in Delfzijl door te scrummen. ‘Ik ben door deze eenvoudige en duidelijke methodiek gegrepen’, zegt Schaank. ‘Waar we vroeger vaak te lang overlegden over een actielijst die steeds langer werd, behandelen we nu steeds een paar doelen via scrumteams. Als team kom je twee keer in de week een kwartiertje bij elkaar en spreekt dan over waar iedereen op dat moment concreet mee bezig is. Het bedenken en uitvoeren gebeurt nu door dezelfde groep. Dat werkt motiverend, komt de sfeer ten goede en iedereen voelt zich medeverantwoordelijk. Elke twee tot vier weken gaat er wat van de actielijst af en dan hang je er weer wat nieuws bij. Het is eigenlijk heel simpel. Zo werken we in kleine stapjes naar een ideaal proces toe.’ ■ PETROCHEM 5 - 2021 19

PET P Plantmanager.indd 19

24-08-2021 16:55

ENLIGHTENMENTZ

Wrijving smelt gemengde kunststofstromen Veel bedrijven zoeken een oplossing voor verwerking van gemengde kunststofstromen.

UPP! stuitte op een Australische uitvinding die het plastic door wrijving laat smelten. Binnenkort staat de Australische pilotinstallatie in de Groningse Eemshaven.

David van Baarle

Plastic afval vormt wereldwijd nog steeds een groot probleem. Gelukkig proberen steeds meer landen de verschillende kunststofstromen zoals polyetheen, polypropeen, polystyreen en polyvinylchloride te scheiden en hergebruiken. Toch blijft er na inzameling en sortering vaak nog meer dan vijftig procent gemengd en vaak vervuild afval over waar men eigenlijk niks anders meer mee kan dan verbranden of geheel afbreken en weer opbouwen. Dat eerste is zonde, het tweede kost veel energie en kan lang niet voor alle gemengde en vervuilde fracties goed worden toegepast.

Jan Jaap Folmer richtte ruim vier jaar geleden Upp! op, naar eigen zeggen een impact gedreven social enterprise dat zich als doel stelt plastics te redden van verbranding en dumpen. Met Vietnam, Singapore, Indonesië en Nederland als werkgebied lukte het de ondernemer om de lastige kunststofstromen om te zetten in bouwblokken, dakpannen of bijvoorbeeld stoeptegels met een waterreservoir.

Wrijving In zijn zoektocht naar een efficiënte en eenvoudige plastic verwerkingstechnologie, stuitte Folmer op een interessante Australische innovatie. Folmer: ‘Met deze technologie is het mogelijk ongesorteerd, ongewassen en ongemalen gemengd plastic afval te verwerken tot eindproducten zoals bijvoorbeeld palen en planken. De machine verwerkt tapijttegels, visnetten, multilayer verpakkingen en zelfs gymschoenen of sigarettenpeuken. De basis van de technologie is dat elk stuk plastic door middel van wrijvingsenergie wordt verwarmd tót zijn eigen smeltpunt. Daarna waarna het in gesmolten toestand met de andere gesmolten plastics wordt gemengd tot een homogene massa. Die massa perst men vervolgens in een mal. De kwaliteit van het nieuwe materiaal is hierdoor veel beter dan je op basis van de laagwaardige en gemengde input zou verwachten.’

Het proces slaat dus zowel sortering, shredderen en wassen van het materiaal over en is zo een kosten- en energie-efficiënte oplossing voor vele lastig te recyclen afvalstromen. Om de installatie in Europa te commercialiseren zette Upp! samen met de Australische en Nederlandse partners het bedrijf Uppact op.

Allereerst verscheept Uppact de prototype installatie naar Nederland als test- en demonstratiefaciliteit. Folmer: ‘Uiteindelijk is het de bedoeling om grootschalige verwerkingscapaciteit voor de verschillende moeilijk te recyclen plastic en textiel afvalstromen in Europa en ook wereldwijd op te zetten.’

Visnetten In de tussentijd waren er nog wel twee uitdagingen. Uppact moest een locatie hebben voor de test en demonstratiefaciliteit en een partij die graag zijn moeilij-

PETROCHEM 5 - 2021 20

PET Q Enlightenmentz.indd 20

24-08-2021 16:57

FOTO’S: ADOBESTOCK

ENLIGHTENMENTZ

Het proces is een kosten- en energie-efficiënte oplossing voor vele lastig te recyclen afvalstromen.

ke kunststofafval wil omzetten in duurzame producten. De locatie vond Folmer bij Groningen Seaports, dat graag experimenteerruimte biedt aan innovatieve duurzame bedrijven. Scheepsafvalverwerker Bek en Verburg had nog wel een afvalstroom dat ze graag wilde upcyclen: visnetten. Folmer: ‘Visnetten zijn doorgaans gemaakt van nylon, maar hebben vaak ook onderdelen van polyetheen.

Vissers leveren afgedankte netten in bij Bek en Verburg met de boeien er nog aan. Ook die kunnen eenvoudig in de machine worden gevoed.’

Afvalstromen Inmiddels is de installatie onderweg van Australië naar Groningen en kan Uppact bijna starten met de eerste proeven. ‘Als alles goed verloopt, is het de bedoeling verschillende commerciële productielijnen in te richten, afhankelijk van de behoefte van een afnemer’, zegt Folmer.

‘Een fabriek van deze omvang moet jaarlijks minimaal vijfduizend ton aan verwerkt plastic afval afzetten. Wat betreft aanvoer voorzie ik geen problemen. De vraag naar recyclingcapaciteit is wereld-

Jan Jaap Folmer (Uppact): ‘Technologie is maar een deel van de oplossing. We moeten lokale partijen betrekken om cirkels te sluiten.’ wijd enorm en deze moeilijk te recyclen gemengde stromen plastic en ook textielafval verdwijnen nog grotendeels in de verbrandingsovens, op stortplaatsen en in de rivieren en oceanen. Ook synthetisch textiel zoals bijvoorbeeld polyester of nylon is zeer lastig te recyclen, maar met onze technologie prima te verwerken. Wij denken dan ook met ons Textiel-Plastic-Composiet materiaal mooie producten te kunnen maken. En voor een aantal afvalstromen waar Bek en Verburg nu geen duurzame alternatief voor heeft, is onze technologie een mooie oplossing. Zo hebben we ook een unieke toepassing voor het plastic afval dat bij dit bedrijf van schepen en uit de oceanen en rivieren komt.’

Regionale producten Het team van Uppact lijkt het technisch dan ook goed voor elkaar te krijgen,

maar daarmee stopt het voor Folmer niet. ‘Technologie is maar een deel van de oplossing. We moeten lokale partijen bij dit soort projecten betrekken om cirkels te sluiten. Als we producten maken waar lokaal behoefte aan is, hoef je ze niet de hele wereld over te transporteren. Het mooiste zou zijn als we nieuwe netten van de oude visnetten kunnen maken, maar misschien zijn boeien ook goed. We werken graag met lokale kunstenaars of ontwerpers die oplossingen bedenken voor lokale problemen. Zo hadden de dakpannen die we in Vietnam maakten een uitsparing voor een zonnepaneel. Op die manier los je onderdak en energievoorziening in een keer op.

Groningen heeft zijn eigen dynamiek, maar we zijn ook hier al met regionale productontwikkelaars en designers bezig met mooie en bruikbare producten voor de regio uit afval van diezelfde regio.’ ■ PETROCHEM 5 - 2021 21

PET Q Enlightenmentz.indd 21

24-08-2021 16:57

INNOVATIE

Locatie voor industrie­ campus Eemsdelta Onlangs mocht sitemanager Eertwijn van den Dool de sleutel ophalen van een terrein naast aluminiumsmelter Aldel in Delf­ zijl. Een paar hectare grond met daarop drie fabriekshallen die wel wat reparaties en een likje verf kunnen gebruiken. Maar wie even met hem mee droomt, ziet de potentie van een bruisende innovatieve site met verschillen­ de pilotplants. Een kraamkamer voor de duurzame industrie van morgen.

Wim Raaijen

Een eigen site waarop industriële innovaties tot wasdom komen, met verschillende test- en pilot-installaties en een stimulerende creatieve omgeving. Een smeltkroes van fantasierijke techneuten, die de slimste oplossingen verzinnen en ook daadwerkelijk beproeven. Dat is toch al jaren een veel gekoesterde wens van de industrie in Groningen.

Of zoals de opstellers van de Industrie Agenda Eemsdelta dat in opdracht van Chemport Europe meer dan drie jaar geleden omschreven: ‘Vaak wordt met enige bewondering gekeken naar kennisstructuren in andere industriële clusters.

Denk aan bijvoorbeeld Brightlands op de Chemelot Campus en Plant One in Rotterdam. Ook in Groningen is een uitgebreide kennisinfrastructuur beschikbaar. Zo zijn er op de Zernike Campus in Groningen mogelijkheden om gebruik te maken van de Zernike Advanced Pro-

cessing Facility (ZAP) en Entrance.’

Een faciliteit om te komen tot een industriële pilotschaal ontbreekt echter nog.

Zo’n faciliteit dichtbij het chemische cluster in Delfzijl zou een waardevolle aanvulling zijn, is het besef. Die zou bedrijven en initiatiefnemers de mogelijkheid moeten bieden ‘om hun nieuwe technologie verder door te ontwikkelen naar pilotschaal en zou een hub kunnen vormen voor benodigde kennis, installaties en apparatuur en vergunning.’

Metaalpark 19 De lichte jaloezie lijkt nu plaats te maken voor eigen concrete plannen en ambities. Al eerder werd de naam Chemport Industrie Campus (CIC) gelanceerd en een intentieverklaring getekend. Maar dat waren nog woorden. Dat verandert nu met een heuse locatie aan Metaalpark 19 in Farmsum. Een terrein met beken-

PETROCHEM 5 - 2021 22

PET S CIC 2pag.indd 22

24-08-2021 16:57

FOTO’S: WIM RAAIJEN

de spelers als buren: Aluminiumsmelter Aldel, de biomassacentrale van Eneco en de afvalcentrale van EEW. Projectdirecteur Eertwijn van den Dool van Groningen Seaports is zeer vereerd dat hij als sitemanager de opbouw van deze innovatiehub mag leiden. Als bevlogen technologie-optimist ziet hij maar weinig mooiere uitdagingen dan deze.

‘Of dit de leukste functie is uit mijn loopbaan? Ja, daar zou je zo maar gelijk in kunnen hebben. Echt fantastisch om aan deze klus te beginnen.’

Traforuimte Met trots laat hij dan ook het terrein en de gebouwen zien. Vooral de twee geschakelde loodsen met kantoorruimte bieden volgens hem veel mogelijkheden.

‘En heb je gezien hoeveel ruimte we buiten hebben’, wijzend op de ruim drie hectare grasland achter de gebouwen.

‘Van een van de twee loodsen moet het dak nog wel worden gerepareerd, maar dat is zo geregeld’, relativeert Van den Dool. Want in principe is alles aanwezig: Een industrieel terrein, met de

Eertwijn van den Dool (Groningen Seaports): ‘Of dit de leukste functie is uit mijn loopbaan? Ja, daar zou je zo maar gelijk in kunnen hebben.’

nodige aansluitingen. Uniek is zelfs de traforuimte met hoogspanningskabel.

De kabel heeft een spanningsniveau van 10.500 kV en wordt naar een lagere spanning gebracht door transformatoren en verdeelstation. Dat alleen al biedt veel mogelijkheden voor elektrochemische proefopstellingen.

Langere adem Belangrijk is ook dat de verschillende partners - waaronder Groningen Seaports, Chemport Europe en de provincie Groningen - de exploitatie van de site voor tien jaar hebben verzekerd.

Dat geeft de nodige stabiliteit en maakt het aantrekkelijk en ook betaalbaar voor technostarters, maar ook voor industriële bedrijven die bijvoorbeeld nieuwe processtappen of receptuur willen testen.

Van den Dool merkt dat er al interesse van bedrijven is, maar hij blijft ook realistisch. ‘Ik verwacht de eerste tijd vooral veel van productiebedrijven in de Eemsdelta die mogelijke veranderingen in hun processen willen testen.’

Voor pilot-installaties van radicaal nieuwe processen is een wat langere adem nodig. Wat dat betreft hebben Plant One in Rotterdam en Brightlands in Limburg al een voorsprong. ‘Het is ook helemaal niet de bedoeling om te concurreren. Ik zie eerder mogelijkheden om met deze partijen juist samen te werken.’

Wanneer het CIC precies opent, staat nog niet vast. De komende tijd wil Van den Dool vooral gebruiken om het concept verder uit te werken en de locatie gereed te maken. Maar dat de locatie er nu is, is alvast een megastap. ■ PETROCHEM 5 - 2021 23

PET S CIC 2pag.indd 23

24-08-2021 16:57

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie.

Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

Bijzonder project gestart in Calandtunnel Evides vergroot de leveringszekerheid van demiwater voor de industrie in de Botlek en Maasvlakte door twee grote industriewaterleidingen van 500 meter lang aan te leggen onder het Calandkanaal. Er komen twee RVS demiwaterleidingen in een nieuw tracé via de bestaande kabels- en leidingentunnel. Het zijn de eerste leidingen die in deze tunnel komen te liggen. De leidingdelen worden in de schacht van zo’n 30 meter diep en 14 meter breed ingehesen, gelast en in de tunnelbuis doorgevoerd. Het plaatsen van de eerste leiding is naar verwachting in oktober 2021 afgerond.

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden

Vattenfall en BASF bereiken overeenstemming verkoop Hollandse Kust Zuid BASF en Vattenfall hebben overeenstemming bereikt over de aankoop van 49,5% van Vattenfall’s windpark Hollandse Kust Zuid door BASF voor een bedrag van 0,3 miljard euro.

Inclusief BASF’s bijdrage aan de bouw, bedraagt BASF’s totale commitment ongeveer 1,6 miljard euro. De bouw van Hollandse Kust Zuid start in juli 2021. Als het windpark in 2023 volledig operationeel is, zal dat het grootste offshore windpark ter wereld zijn met 140 windturbines en een totaal geïnstalleerd vermogen van 1,5 Gigawatt.

Import blauwe ammoniak Horisont Energi en Havenbedrijf Rotterdam hebben een overeenkomst gesloten voor het ontwikkelen van een transportcorridor voor blauwe ammoniak van Noorwegen naar Rotterdam. Dit wordt gemaakt uit aardgas waarbij vrijkomende CO2 wordt afgevangen en opgeslagen. Vanuit de Rotterdamse haven kan het getransporteerd naar afnemers in Noordwest-Europa. De definitieve investeringsbeslissing voor de productie bij het Barents Blue project is eind 2022.

Blauwe ammoniak kan dan vanaf 2025 naar Rotterdam worden verscheept.

CONTENTPARTNERS

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

ENGIE logotype_solid_BLUE_RGB 14/04/2015 24, rue Salomon de Rothschild - 92288 Suresnes - FRANCE Tél. : +33 (0)1 57 32 87 00 / Fax : +33 (0)1 57 32 87 87 Web : www.carrenoir.com

RÉFÉRENCES COULEUR

Zone de protection 1 R0 G170 B255

Zone de protection 2 Zone de protection 3

LEADER IN HIGH TEMPERATURE SOLUTIONS

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 020 312 2085

PET05 L Platform.indd 24

24-08-2021 17:03

‘EXPERTQU TES’ Ik pleit hierbij dan ook voor een extra stoel in de boardrooms van alle grote chemiebedrijven.

Een stoel voor de natuur. Het zou het niet meer dan logisch zijn als bedrijven bij al hun beslissingen ook vragen wat de natuur er eigenlijk van vindt.

Dat er niet alleen maar spreadsheets op tafel komen met jaarcijfers, productiviteit van medewerkers, maar ook infographics die inzicht geven in afhankelijkheid van en impact op ecosystemen en biodiversiteit. Dat er naast al die leren bureaustoelen een spreekwoordelijk houten bosbankje staat waarop iemand zit die alleen maar denkt aan de gevolgen voor bodem, water, klimaat en biodiversiteit en hoe het bedrijf hiervan afhankelijk is. Die op kan komen voor de belangen van ecosystemen, voor rivieren, bossen, vogels, micro-organismen vanuit een bedrijfsperspectief. Die de natuur grootaandeelhouder maakt van het bedrijf.’

Elsbeth Roelofs, MVO Nederland, pleit voor een stoel voor natuur in boardrooms van chemiebedrijven.

De oliemaatschappijen vervuilden immers niet enkel de lucht, ze vervuilden ook het informatielandschap. Ze wisten heel goed dat hun product schade aanrichtte en hebben doelbewust de maatschappij belogen. Hun doelstelling was duidelijk: vermijden dat er actie komt, zodat alles kan blijven zoals het is. We hebben op die manier al dertig jaar tijd verloren sinds het eerste klimaatrapport van het IPCC in 1990. Kostbare tijd die we nu duur betalen, want het moet nu allemaal in hoog tempo veranderen en de fossiele investeringen zullen snel waardeloos worden. Het is onbegrijpelijk dat er nog steeds geld wordt uitgegeven aan olie- en gasexploratie terwijl de meeste olie en gas gewoon in de grond moet blijven zitten. De oliemaatschappijen leven dus nog steeds in een staat van ontkenning.’

Wim Soetaert over het nieuwe IPCC-rapport in zijn column in deze editie.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN

PET05 L Platform.indd 25

Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive Consultancy

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter­ nationaal MVO programma

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Frank Beckx Kennis- en Lobbycentrum Voka, directeur

Ronald Hoenen DSM, global SHEQ director

Bart Leenders Neste, vice president production

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, senior business manager

Frank de Leng Van Happen Containers, operationeel directeur

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

Henk Veldink Hexion, senior director European manufacturing

Sandra de Bont VOTOB Academy, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, global supply chain director

Michel Leyseele Nationale Maatschappij der Pijpleidingen, managing director

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

René Venendaal BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Jan Bout Bout&Co, partner

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Gerald Schotman Shell, presidentdirecteur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Frans Brüning Iv-Industrie, business development manager

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Roelof van Wijk Teijin Aramid, plantmanager

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Cas König Groningen Seaports, directeur

Michel Meertens DSM, vice president premix operations

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Genserik Reniers TU Delft, professor Safety and Security Science Group

Wouter Stam Flowid, managing director

Jeroen van Woerden Jitink, managing director

Plant Manager of the Year 2015

Plant Manager of the Year 2017

Cor Zijderveld voormalig voorzitter SBE

Plant Manager of the Year 2016

24-08-2021 17:03

THEMA: PROCESAUTOMATISERING

Autonome processen vooral sociaal vraagstuk Hoewel kunstmatige intelligentie op sommige vlakken de mens al verslaat, is het voor veel chemische bedrijven niet het einddoel.

Zo werkt BASF Antwerpen liever samen met de operationele en informatietechnologie. Dat wil niet zeggen dat autonomie in de verre toekomst niet mogelijk is.

Maar dat kan wel morele dilemma’s opleveren rondom risico’s en regelgeving.

David van Baarle

Er zijn genoeg argumenten te bedenken die pleiten voor autonome fabrieken.

Technisch en operationeel personeel wordt steeds schaarser, terwijl kennis en ervaring verloren dreigen te gaan als werknemers met pensioen gaan. Tegelijkertijd zorgt de energie- en grondstoffentransitie ervoor dat de complexiteit van zowel processen als ketens toeneemt. Een complexiteit die slimme algoritmes wellicht sneller kunnen doorgronden.

De vraag is alleen of kunstmatige intelligentie de leercurve kan doorlopen die het nodig heeft om op het niveau te komen van een menselijke operator.

Sommige sectoren lenen zich daar beter voor dan andere. En in die rangorde zou de chemische industrie wel eens aan de lage kant kunnen zitten. Dat wil echter niet zeggen dat men stilstaat.

Semiautonome processen Jan Bollen is programma manager Antwerpen 4.0 bij BASF. Bollen kreeg de

opdracht de wereldwijde digitaliseringsstrategie van de BASF-groep te vertalen naar de Verbundsite in Antwerpen.

‘De specifieke producten en processen van deze site bepalen uiteindelijk de focus van de automatiserings- en digitaliseringsstrategie’, zegt Bollen. ‘De meeste plants op de Antwerpse site zijn world-scale plants aan het begin van de polymeerketen. Voor deze processen is een hoge beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de fabrieken prioritair en dit bepaalt de keuzes in de automatisering en digitaliseringstrategie. Met een benuttingsgraad van meer dan 95 procent lukt dat goed. Uiteraard streven we tegelijkertijd naar een zo hoog mogelijke opbrengst en efficiënt gebruik van grondstoffen en energie.’

Autonome processen staan in die strategie wel degelijk benoemd, maar dat wil niet zeggen dat het bedrijf een autonoom opererende site als ideaalbeeld ziet. Bollen: ‘We begonnen de digitale transitie

TOEKOMST Johan Enters, directeur Digital Transformation bij Emerson Automations Solutions, ziet dat de chemische industrie op dit moment nog niet klaar is voor autonome plants. ‘Dat neemt niet weg dat bedrijven wel degelijk data gedreven oplossingen zoeken voor meer autonomie, productieoptimalisatie, verhoogde veiligheid, continue kostenbesparing, energiemanagement en de braindrain die de vergrijzing met zich meebrengt.’

Enters ziet dat veel bedrijven versnellen in de ontsluiting van hun data. Het juiste gebruik daarvan levert al direct een voordeel op. ‘Vergeet niet dat procesbesturing steeds autonomer is geworden en operators ondersteunt bij hun besluitvorming.

Waar een systeem voorheen alle foutmeldingen direct aan een operator communiceerde, brengen moderne DCS-systemen hier hiërarchie in. Om een volgende stap te maken, hebben bedrijven nu de behoefte om meer informatie uit de beschikbare data te halen om hun processen te stroomlijnen, energie te besparen of bijvoorbeeld om slimmer onderhoud te kunnen uitvoeren. Enige uitdaging is dat de data uit al die verschil-

lende besturingslagen redelijk heterogeen is. Nu bieden we een oplossing in de vorm van een zogenaamd ‘Data Lake’, een centrale laag die alle gestructureerde en ongestructureerde data real-time verzamelt voor de hogere beslislagen. Dit maakt het mogelijk dat de financiële afdeling beter beslissingen kan maken doordat financiële data gekoppeld wordt met bijvoorbeeld OT-data, terwijl het maintenance management systeem wellicht dezelfde data nodig heeft om gewogen en voorspellende beslissingen te kunnen nemen op het gebied van het al dan niet vervangen van assets.’

Om de industrie te tonen hoe veel nu al mogelijk is, levert Emerson een bijdrage bij STC Brielle voor hun Plant of the Future. ‘De opleidingsplant wordt volledig uitgerust met smart transmitters die meer informatie geven over de status van de apparaten zelf, maar ook over de invloed ervan op het gehele systeem en de plant. STC leidt hier de operators van de toekomst op, en wat is er dan mooier om die te laten zien hoe meer inzicht leidt tot meer concurrentiekracht.’

PETROCHEM 5 - 2021 26

PET X Artikel 3pag.indd 26

24-08-2021 16:58

FOTO: BASF

met een maturiteitsoverzicht van onze processen en daarmee samenhangende activiteiten. Daaruit bleek dat onze procescontrolesystemen reeds op een hoog niveau staan. Zo kan onze stoomkraker onder standaard procescondities al min of meer autonoom produceren. Dankzij advanced process control berekent het systeem voortdurend de ideale procescondities om zoveel mogelijk te produceren tegen de laagste kosten. Ook standaard afwijkende procedures, zoals een opstart of bijvoorbeeld een productwisseling, zullen in de toekomst meer en meer autonoom kunnen worden uitgevoerd.

Natuurlijk kunnen de procesomstandigheden nog altijd wisselen, vooral op een complexe, geïntegreerde site als de onze.

Daardoor blijft de kennis en ervaring van de operator nodig om het proces te bewaken en waar nodig bij te sturen en onnodige uitval te vermijden.’

Informatietechnologie Bollen snapt wel dat bijvoorbeeld de offshore upstream markt streeft naar autonome systemen. ‘Naast dat de behoefte aan remote operations in dat soort omgevingen groter is, hebben zij vaak ook een ander operating-model waarbij de installatie tijdens een auto-

Jan Bollen (BASF): ‘De samenwerking tussen de datalagen wordt steeds belangrijker om sturing te kunnen geven aan de processen.’ nome run onaangeroerd blijft. Dit is in onze chemische bedrijven anders. Terwijl de installaties draaien, voeren we onderhoudswerkzaamheden uit, werken we aan montage- en invlechtingswerken voor installatiewijzigingen en -uitbreidingen en testen we diverse optimalisaties.’

Juist op dat laatstgenoemde aspect ziet Bollen dat er nog veel efficiencywinst te halen is. ‘Waar de focus bij optimalisatie de afgelopen jaren vooral op de operationele technologie lag (OT, red.), zien we nu grote kansen aan de digitale kant waarbij het gebruik van data een cruciale rol speelt. De data die we dagelijks verzamelen, willen we systematisch meer inzetten in de besluitvorming.

De menselijke intuïtie maakt langzaam plaats voor data driven decision making (DDD, red.). Algoritmes kunnen trends in die data analyseren en zo anomalieën in de productie of producten detecteren en herleiden tot de oorzaak. Maar DDD kan bijvoorbeeld ook predictief of prescriptief onderhoud mogelijk maken.’

Een data analytics expert team is nu continu bezig met dataverzameling, -polishing en -analyse. ‘Digitale data vinden we ook terug in de digital twins, in de vorm van smart P&IDs of smart 3D-modellen van de installatie. Deze smart tools worden niet enkel gebruikt bij engineering, maar worden geïntegreerd in de werkprocessen binnen operations. Daarmee kunnen we ook eenvoudiger installaties isoleren voor onderhoudswerkzaamheden.’

Datacollectie Wat de procesdata betreft ziet Bollen geen grote blinde vlekken, maar de 4.0-technologie maakt het wel mogelijk om meer data uit de periferie te verzamelen. ‘Onze treinsporen bevatten nog vele manuele wissels waarbij de positie van de wissel niet online gemeten wordt. Dit zorgt wel eens voor onnodige verstoringen. Als je een kosten-baten analyse doet, dan heeft het geen zin kilometers kabel in te graven om de positie van de wissels PETROCHEM 5 - 2021 27

PET X Artikel 3pag.indd 27

24-08-2021 16:58

SCHRIJF U NU IN

MET CODE 2126 WWW.PUMPSVALVES.NL

NIEUW! GELIJKTIJDIG MET:

PUMPS&VALVES SOLIDS

6&7 OKTOBER

Rotterdam Ahoy

WWW.MRPROCESSING.NL WWW.MRPROCESSING.NL

210521 PV21_Basis_Advertenties.indd 9 PET Advertenties.indd 28

30/07/2021 15:28 24-08-2021 16:50

Leerruimte Patrick Kools, Business Leader Digital Enterprise Solutions Europe bij Yokogawa, vindt het zeker de moeite waard om vanuit het perspectief van autonomie continu naar fabrieken te kijken en de vraag te stellen: Welke volgende stap is mogelijk? Kools: ‘Vergaande automatisering is eerder een economisch en sociaal vraagstuk dan een technische vraag.

Hoeveel hebben bedrijven ervoor over om een fabriek volledig autonoom te laten produceren en in hoeverre zijn we als maatschappij bereid de daarbij gaande risico’s te accepteren?

Kools noemt voorbeelden waar kunstmatige intelligentie de mens al verslaat.

‘Datawetenschappers van MIT trainden intelligente modellen die borstkanker inmiddels sneller opsporen dan oncologen. Nu is het de vraag in hoeverre de artsen het aandurven om de technologie daadwerkelijk in te zetten. Ook Google zag dat de AI (artificial intelligence, red.) de mens kan verslaan. Toen het bedrijf een wifinetwerk wilde opzetten met door kunstmatige intelligente aangestuurde ballonnen, ontwikkelde het systeem een patroon dat men nooit had verwacht.

Het bleek dat het systeem de ballonnen op de wind liet kruisen zodat ze veel minder energie nodig hadden.’

Wat betreft de zelfrijdende auto blijkt de AI nog niet superieur aan de mens, maar

FOTO: ADOBESTOCK

te monitoren. Maar dankzij de draadloze technologie hoeft dat ook niet meer.’

Ook fysieke visuele inspecties lijken dankzij drones en robots verleden tijd.

‘Met name inspecties in besloten ruimtes vormen een risico dat we liever niet meer nemen. Op den duur zouden we ook minder risicovolle inspecties of bijvoorbeeld de controlerondjes van de operators kunnen vervangen door smart sensors.’

De versmelting van OT en IT kan volgens Bollen veel efficiencywinst opleveren. ‘Daarmee wordt de architectuur wel complexer. Waar vroeger de besturingslagen min of meer gescheiden waren, zijn ze inmiddels meer gekoppeld. De samenwerking tussen de datalagen wordt echter steeds belangrijker om echt sturing te kunnen geven aan de processen en adviesstrategieën te ontwikkelen.

Cloud-technologie kan hiervoor een oplossing bieden. Wat uiteindelijk weer een stap kan zijn naar Antwerpen 4.0.’

Patrick Kools (Yokogawa): ‘Wanneer controllers decentraal beslissingen kunnen nemen, kunnen ze veel sneller bijsturen of ingrijpen.’ dat lijkt vooral aan het feit te liggen dat er ook nog ‘gewone’ bestuurders op de weg rijden. Kools: ‘Misschien nog wel de grootste uitdaging voor de zelfrijdende auto van Tesla is het feit dat het systeem ruimte nodig heeft om fouten te maken.

In menselijk perspectief staat het begrip van een Tesla gelijk aan een vierjarige.

Pas als die een stuk weg krijgt aangewezen waar hij fouten mag maken, kan het systeem ze analyseren en er van leren.

Durven we het aan zo’n systeem volwassen te laten worden?’

Als je vergelijkbare technologie in de industriële omgeving wil introduceren, zal je dezelfde dilemma’s moeten adresseren. ‘Je kunt een AI-systeem een operator safety case in een close loop controller laten oplossen. De kans is groot dat hij een heel andere weg bewandelt dan we gewend zijn. De kans is overigens ook groot dat zijn strategie misschien wel beter is. Maar ook hier geldt: kan je zo’n systeem op een veilige manier de ruimte geven om te leren van zijn fouten?’

Cobots De kansen die kunstmatige intelligentie

biedt zijn te groot om zomaar overheen te stappen. Kools: ‘Veel bedrijven lopen tegen de grenzen aan van energie- en grondstoffenefficiëntie. Met de transitie naar duurzame energie en grondstoffen neemt de complexiteit alleen maar toe.

Mensen kunnen nu eenmaal niet dertig variabelen weloverwogen naar hun waarde inschatten. Dat kan een algoritme veel beter. De vraag is natuurlijk of je zo’n systeem alle controle in handen wil geven, maar net als je robots hebt die samenwerken met mensen (cobots, red.), kan ook een AI-systeem een operator ondersteunen in diens taken.’

Dat wil overigens niet zeggen dat die centrale systemen de gehele fabriek controleren. ‘Eerlijk gezegd denk ik eerder dat de trend richting decentralisatie gaat’, zegt Kools. ‘Net als het menselijk lichaam veel processen autonoom aanstuurt, zo zou een decentraal systeem de veiligheid vergroten van een fabriek. Je hebt de hersenen niet nodig om hitte te voelen en je hand terug te trekken. Wanneer controllers decentraal beslissingen kunnen nemen, kunnen ze veel sneller bijsturen of ingrijpen.’ ■ PETROCHEM 5 - 2021 29

PET X Artikel 3pag.indd 29

24-08-2021 16:58

THEMA: PROCESAUTOMATISERING

Tool helpt OT-omgeving cyberweerbaar te maken Steeds meer bedrijven hebben hun industriële controlesystemen en operationele techniek verbonden met het internet. Dat maakt ze kwetsbaar voor cybercriminaliteit. Maar veel organisaties zijn zich echter niet bewust van deze relatief nieuwe kwetsbaarheden. Een publiek-privaat samenwerkingsverband introduceert nu de Security Check Procesautomatisering die handvatten biedt om deze systemen weerbaarder te maken.

Dagmar Aarts

Wat er onder industriële controlesystemen (ICS) of operationele techniek (OT) valt, is heel breed. Er zijn allemaal verschillende termen voor. Het komt erop neer dat het processen zijn die worden gestuurd door een controlesysteem.

Denk aan processen in een chemische fabriek, een robot die dozen inpakt of een lasrobot. Ook gebouwautomatisering valt onder OT, zoals klimaatbeheersing, camerabewaking en liften. Eigenlijk alles wat beweegt en elektronisch wordt aangedreven valt eronder, dus ook de slagbomen bij de poort.

In het onlangs verschenen jaarrapport ‘Cybersecuritybeeld Nederland’ wijst de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) opnieuw op de kwetsbaarheid van de Nederlandse digitale infrastructuur. De kans op een cyber-incident neemt toe. Bedrijven worden, vaak zonder zich daar bewust van te zijn, steeds afhankelijker van automatiserings- en controlesystemen. Met de Security Check Procesautomatisering kunnen organisaties zonder kosten snel in kaart brengen waar mogelijke cyberrisico’s zitten. Op basis van geconstateerde kwetsbaarheden krijgen ze vervolgens praktische aanbevelingen om de weerbaarheid van de systemen en organisatie te verhogen.

Niet los zien Namens Siemens, leverancier van OT-oplossingen, was Johan de Wit (technical officer enterprise security) nauw betrokken bij de totstandkoming van de tool. Volgens hem is het heel belangrijk om organisaties te helpen een stap te maken in digitale weerbaarheid. ‘Traditioneel richten operationele teams OT in. Zij zijn vooral gericht op beschikbaarheid van deze systemen.

Deze medewerkers kennen het proces heel goed en kunnen inschatten wat

er gebeurt als het systeem niet werkt.

Ze denken bijvoorbeeld na over noodstroomvoorzieningen, het maken van back-ups en beschikbaarheid van reserveonderdelen. Maar ze zijn zich vaak niet bewust van cybersecurity. Ze zien hun systeem meestal niet als een IT-systeem.

IT’ers daarentegen houden zich traditioneel vooral bezig met kantoorautomatisering, maar vaak niet met OT-componenten. Maar in de loop der jaren zijn de OT-systemen verweven geraakt met IT-systemen. Die kun je niet meer los zien van elkaar. Organisaties dienen de operationele kennis van de OT-teams te combineren met de cybersecurity kennis van de IT-teams om de OT systemen afdoende te beschermen.’

Eerste stap Dat het bewustzijn over de cyberrisico’s nog niet bij alle organisaties is doorgedrongen, bleek ook toen De Wit bij een klant op bezoek ging. ‘Ik zag een operator radio luisteren via een website op de pc waar de lasrobot aan was gekoppeld.

Het idee dat dat misschien niet veilig is, zat er niet in. Ook kom ik nog wel eens tegen dat er geen virusscanner staat op een pc waar een OT-systeem aan is gekoppeld. Terwijl iedereen weet dat dat zo ongeveer het eerste is wat je op een computer moet zetten.’

De Security Check Procesautomatisering (te doen op www.digitaltrustcenter.nl) richt zich specifiek op OT’ers met weinig tot geen IT-security kennis. Zij kunnen deze tool gebruiken om hun systemen veiliger te maken. Het is een eerste stap om bewustzijn te krijgen en organisaties op weg te helpen naar betere cybersecurity.

Handvatten De check begint met een aantal vragen om erachter te komen hoe kritisch sys-

PETROCHEM 5 - 2021 30

PET X2 Artikel 2pag.indd 30

24-08-2021 16:59

FOTO: ADOBESTOCK

temen eigenlijk zijn voor de bedrijfsvoering. In een kantoor bijvoorbeeld is een lift niet heel kritisch. Je kunt altijd nog de trap nemen. Maar in een ziekenhuis is dit een ander verhaal. Doen de liften het niet dan kan dat een mensenleven kosten, omdat iemand niet met spoed naar een operatiekamer kan worden gebracht.

Afhankelijk van hoe kritisch de OT-systemen voor de bedrijfsvoering zijn, krijgen organisaties vervolgens vragen over veertien thema’s. Vragen zijn onder meer: heb je inzicht in wat voor apparatuur er is, heb je reserveonderdelen, weet je wat je moet doen als er een incident is en zijn er back-ups gemaakt? ‘Na het beantwoorden van de vragen, kun je zien waar je goed en minder goed op scoort’, legt De Wit uit. ‘Ook krijg je handvatten waarmee je aan de slag kunt.’

Hoeveel en welke maatregelen een organisatie moet treffen, hangt af van de gevolgen van een cyberincident op de eigen industriële processen. Dreigen er ernstige gevolgen op financieel-, gezondheids- of milieuvlak, dan zal men meer maatregelen moeten nemen. Bedrijven

Johan de Wit (Siemens): ‘Ik kom nog wel eens tegen dat er geen virusscanner staat op een pc waar een OT-systeem aan is gekoppeld.’

kunnen de tool ook als maturity model gebruiken en na het omzetten van een aanbeveling opnieuw checken hoe hoog zij op de cyber security-ladder staan.

Kwetsbaarheden bij toeleveranciers Ook organisaties die al wel volwassen zijn op het gebied van cybersecurity van OT-systemen kunnen wat hebben aan de tool. De Wit: ‘Je kunt dan jouw toeleveranciers helpen. Het supplychain-risico wordt steeds groter. Hebben toeleveranciers hun zaken op orde? Zo niet, dan kan jouw organisatie via kwetsbaarheden bij toeleveranciers worden getroffen.

Misschien kunnen anderen via bijvoorbeeld een lasrobot van een toeleverancier jouw netwerk op of andere dingen stationeren. Of stel dat de verpakkingsmachine van een toeleverancier in jouw bedrijf

plat komt te liggen door ransomware (een computervirus dat de computer of de bestanden erop kaapt en deze gegevens vervolgens versleutelt waardoor ze niet meer toegankelijk zijn, red.). Misschien stokt jouw hele productieproces daardoor dan.’

De tool vormt de eerste stap in de ontwikkeling van een interactieve ICS-routekaart voor het bedrijfsleven in Nederland. De Security Check Procesautomatisering is ontwikkeld door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Nationaal Cyber Security Centrum, Programma Versterking Cyberweerbaarheid in de watersector, Siemens, AMSL, Deloitte, Novel-T, Accenture, Stark Narrative en het Digital Trust Center, met dank aan de ondersteuning van de Cybersecurity Alliantie. ■ PETROCHEM 5 - 2021 31

PET X2 Artikel 2pag.indd 31

24-08-2021 16:59

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2021

BASF breidt stapsgewijs de capaciteit van haar alkoxyleringseenheid in Antwerpen uit.

De eenheid is een downstream-activiteit van de ethyleenoxideproductie. In 2021 moet de productiecapaciteit met 25 procent zijn verhoogd.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: ruim 500 miljoen euro Afronding: 2022

BASF investeert meer dan vijfhonderd miljoen euro in de bouw van een tweede grote ethyleenoxide-fabriek en verschillende installaties voor ethyleenoxide-derivaten. De gefaseerde opstart van de nieuwe installaties begint in 2022.

Opdrachtgever: Black Bear Carbon Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Black Bear Carbon gaat op Chemelot rubbergranulaat van afgekeurde vrachtwagen- en autobanden verwerken via pyrolyse. Daarbij valt het rubber uiteen in carbon black, pyolyse-olie en -gas. De twee productielijnen krijgen elk een capaciteit van 2.300 kilo granulaat per uur en kunnen samen 40.000 ton granulaat per jaar verwerken. Dit levert maximaal 18.000 ton carbon black, ongeveer 6.000 ton gas en 20.000 ton olie per jaar op.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: 1 miljard euro Afronding: medio 2022

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 zou de fabriek moeten opstarten.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: onbekend Afronding: 2021

Borealis breidt de capaciteit van zijn polypropeenfabriek in Kallo uit met tachtig kiloton.

De verwachting is dat de toegevoegde capaciteit in 2020 in gebruik kan worden genomen.

De capaciteitsverhoging is bedoeld om ten volle te profiteren van de nieuwe propaandehydrogeneringsfabriek in Kallo.

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen Investering: 300 miljoen euro Afronding: 2022

Covestro wil driehonderd miljoen euro investeren in de bouw van een nieuwe productieeenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2022. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

Opdrachtgever: Ineos Waar: Lillo (Antwerpen) Investering: 5 miljard euro Afronding: 2024

Ineos investeert drie miljard euro in een nieuwe ethaankraker en een propaandehydrogeneringsfabriek in Lillo (Antwerpen). De propaanhydrogeneringsfabriek krijgt een capaciteit van 750.000 ton propeen per jaar en de ethaankraker 1.250.000 ton etheen per jaar. Voorlopig concentreert Ineos zich eerst op de bouw van de kraker.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: 2022

Kronos, producent van titaandioxide, investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en mogelijk een vierde stoommaler en nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor kan de productiecapaciteit worden verhoogd naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het bedrijf 10 miljoen euro in energierecuperatie.

Opdrachtgever: Lanxess Waar: Lillo Investering: onbekend Afronding: 2023

Lanxess heeft in Lillo (Antwerpen) een installatie voor de reductie van de lachgasuitstoot in gebruik genomen. Deze breekt zo’n vijfhonderd ton lachgas per jaar af. Het project heeft ongeveer tien miljoen euro gekost. In 2023 komt er een tweede installatie bij, die twee keer zoveel lachgas kan afbreken.

Opdrachtgever: Nobian Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2021

Om ook tijdens periodiek onderhoud aan de vraag naar chloor te kunnen voldoen, bereidt Nobian (voorheen Nouryon) een investering voor in twee parallelle productielijnen die los van elkaar kunnen functioneren. Dankzij het splitsen van de Rotterdamse fabriek kan het bedrijf straks continu via pijpleidingen chloor aan klanten leveren.

PETROCHEM 5 - 2021 32

PET05 K Projecten.indd 32

24-08-2021 17:00

PROJECTEN Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: honderden miljoenen euro’s Afronding: 2025

Shell Moerdijk vervangt de zestien oudste fornuizen van de stoomkraker door acht nieuwe. De capaciteit blijft gelijk. De nieuwe fornuizen worden vanaf 2022 in modules naar de locatie verscheept. Daar worden ze één voor één in elkaar gezet om gefaseerd de capaciteit van de oude fornuizen over te nemen.

Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Teijin Aramid breidt haar productiecapaciteit voor Twaron supervezels met meer dan 25 procent uit. De totale extra capaciteit zal volledig beschikbaar zijn in 2022. Diverse grote investeringen verhogen de productiecapaciteit, inclusief implementatie van de nieuwste technologie.

Opdrachtgever: Tessenderlo Kerley Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: medio 2023

Tessenderlo Kerley begint in 2022 met de bouw van een fabriek voor vloeibare meststoffen op het Chemelot-terrein in Geleen. Het bedrijf wil het ontwerp van de fabriek eind 2021 afronden en verwacht dat de fabriek in het tweede kwartaal van 2023 klaar is voor de productie van ammoniumthiosulfaat.

Opdrachtgever: Umincorp Waar: onbekend Investering: onbekend Afronding: onbekend

Umincorp wil een tweede plastic recycling fabriek in Nederland bouwen. Het bedrijf heeft al een recyclingfabriek in Amsterdam en werkt bij de tweede samen met Bilfinger voor de engineering, procurement en constructie.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: o.a. Alco Bio Fuel Waar: Gent Investering: 10 miljoen euro Afronding: voorjaar 2022

Bioraffinaderij Alco Bio Fuel (ABF), industriële gasleverancier Messer Benelux en IJsfabriek Strombeek investeren tien miljoen euro in een ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide. Het gaat om een tweede unit bij Alco Bio Fuel in Gent. De installatie recupereert en zuivert CO2-gas uit de processtroom en zet het om in vloeistof. In het voorjaar van 2022 moet de unit operationeel zijn.

Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 120 miljoen euro Afronding: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bioethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Opdrachtgever: Cargill Waar: Gent Investering: 150 miljoen euro Afronding: juni 2022

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodieselfabriek in Gent. Deze krijgt een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar en kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn.

Opdrachtgever: DBG BioEnergy Waar: Moerdijk Investering: onbekend Afronding: eind 2022

DBG BioEnergy bouwt in Moerdijk een fabriek die industrieel afval dat anders wordt verbrand, omzet in biogas en organische kunstmest. De fabriek krijgt een capaciteit van drieduizend kubieke meter biogas per uur, dat vervolgens met een installatie van Nordsol wordt omgezet in bio-LNG. Het gaat om 15 kiloton bio-LNG per jaar.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Gidara Energy Waar: Amsterdam Investering: 250 miljoen euro Afronding: begin 2024

Gidara Energy bouwt in de haven van Amsterdam een fabriek die niet-recyclebaar afval omzet in syngas en vervolgens in methanol. De fabriek krijgt een capaciteit van ongeveer 87,5 kiloton methanol. De verwachting is dat deze begin 2024 operationeel is.

PETROCHEM 5 - 2021 33

PET05 K Projecten.indd 33

24-08-2021 17:00

PROJECTEN Opdrachtgever: IST Green Chemicals Waar: Axelse Vlakte Investering: honderd miljoen euro Afronding: begin 2024

IST Green Chemicals bouwt op de Axelse Vlakte in Zeeland een nieuwe fabriek die bioethanol uit suikerbieten maakt. Niet via een tussenstap met suiker, maar rechtstreeks, dankzij de Betaprocess-technologie. Deze brengt de cellen van de suikerbiet via vacuümextrusie tot explosie, waardoor de suikers direct bloot komen te liggen.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: 190 miljoen euro Afronding: tweede helft 2023

Neste breidt haar productiecapaciteit in Rotterdam uit om de productie van duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) mogelijk te maken. Momenteel produceert de raffinaderij voornamelijk duurzame diesel. Dankzij aanpassingen aan de raffinaderij kan Neste straks 500.000 ton SAF per jaar produceren.

Opdrachtgever: Nordsol Waar: Amsterdam Investering: 9 miljoen euro Afronding: eind 2021

Nordsol bouwt een bio-LNG-installatie op het terrein van Renewi in Amsterdam. De installatie gaat 3,4 kiloton bio-LNG per jaar produceren uit biogas dat Renewi in vergisters maakt van organisch afval. Shell verkoopt het bio-LNG bij haar LNG-tankstations.

Opdrachtgever: Photanol en Nobian Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2024

In een demofabriek van Photanol en Nobian (voorheen Nouryon) in Delfzijl zetten bacteriën CO2 om in organische zuren. De twee partijen willen de fabriek in 2023 gaan opschalen naar 30.000 ton. Deze commerciële fabriek moet vervolgens in 2024 in productie gaan.

Opdrachtgever: Relement Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Afronding: onbekend

Relement, een spin-off van TNO, vestigt zich op de Green Chemistry Campus. Het bedrijf gaat op commerciële schaal bio-aromaten uit biomassaresiduen produceren voor toepassing in onder meer smeermiddelen en coatings. Een van de eerste bio-aromaten die Relement op de markt brengt, is een alternatief voor ftaalzuuranhydride in alkydverf.

Opdrachtgever: S4 GroNext Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: medio 2021

S4 GroNext bouwt een fabriek in de Eemshaven waarin plastic afval dat niet recyclebaar is, wordt omgezet in gas. Dit kan vervolgens in de chemische industrie worden gebruikt als duurzame grondstof.

Opdrachtgever: SCW Systems/Gasunie Waar: Delfzijl Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2023

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Opdrachtgever: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2022

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol bouwen Europa’s eerste productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof in Delfzijl. Om aan voldoende waterstof te komen, bestuderen Nobian en Gasunie een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid ter plaatse.

Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Opdrachtgever: Synkero Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: 2027

Start-up Synkero wil in de Amsterdamse haven een fabriek bouwen voor de productie van 50.000 ton duurzame kerosine. Grondstof is CO2 dat wordt afgevangen in de industrie of direct uit de lucht. Dit wordt samen met groene waterstof omgezet in synthetisch kerosine. De planning is dat de fabriek in 2027 draait.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Vertoro Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2026

Vertoro wil een fabriek bouwen die lignine-houdende biomassa kan omzetten in cellulose, suikers en zogenoemde Goldilocks. Dit laatste is een ruwe lignine-olie en een alternatief voor aardolie. Een demofabriek moet in 2023-2024 klaar zijn. Daarna volgt rond 20252026 een opschaling van de demofabriek naar 250.000 ton per jaar met extra modules.

PETROCHEM 5 - 2021 34

PET05 K Projecten.indd 34

24-08-2021 17:00

PROJECTEN NIEUW PROJECT Opdrachtgever: VTTI Waar: Tilburg Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2023

Tankopslagbedrijf VTTI neemt het bio-energieproject van Re-N Technology over. In 2023 wil het bedrijf een biogasinstallatie hebben gebouwd. Deze verwerkt organisch afval en nevenstromen met een anaeroob vergistingsproces. De installatie krijgt een capaciteit van 17 megawatt en genereert onder meer 23 miljoen kubieke meter biogas per jaar.

OLIE, GAS EN OFFSHORE Opdrachtgever: Fluxys Waar: Zeebrugge Investering: onbekend Afronding: begin 2026

Fluxys LNG gaat op de LNG-terminal in Zeebrugge zes miljoen ton extra hervergassingscapaciteit per jaar aanbieden, en daarvoor is bijkomende infrastructuur nodig. De extra capaciteit wordt in twee stappen aangeboden. Vanaf begin 2024 gaat het om in totaal 4,7 miljoen ton per jaar, en vanaf begin 2026 moet de volledige 6 miljoen ton per jaar beschikbaar zijn.

Opdrachtgever: NAM Waar: Pernis Investering: onbekend Afronding: onbekend

NAM wil de gaswinning uit het gasveld Pernis herstarten. Met een nieuwe boring kan het bedrijf de gaswinning hervatten en nog ongeveer 300 miljoen kubieke meter gas produceren over een periode van meerdere jaren.

Opdrachtgever: ONE-Dyas Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: onbekend

ONE-Dyas wil gas winnen in veld N05-A in de Noordzee. Boven het veld komt een gaswinningsplatform in zee, ongeveer twintig kilometer uit de kust van Schiermonnikoog.

Vanaf deze locatie worden maximaal twaalf putten geboord, waarvan een deel naar veld N05-A en een deel naar een aantal naastgelegen velden die mogelijk gas bevatten.

Opdrachtgever: Petrogas E&P Waar: blokken A en B (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Petrogas E&P Netherlands wil in de komende tien jaar circa vijf gasvelden in de blokken A en B van de Noordzee uitrusten met een gasproductieplatform. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd naar het platform A12. Daar wordt het verzameld, behandeld en gecomprimeerd voor transport via NOGAT-pijpleiding, die in Den Helder aan land komt.

Opdrachtgever: Vermilion Energy Waar: Heerenveen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vermilion Energy Netherlands wil vanuit de bestaande locatie Nieuwehorne aardgas winnen uit twee gasvoorkomens. De verwachte capaciteit is maximaal 470.000 kubieke meter aardgas per dag. Vermilion verwacht er aardgas te winnen tot 2029. Voor het transport moet een transportleiding worden aangelegd naar de bestaande gasleiding in Mildan.

TANKOPSLAG Opdrachtgever: Alpha Terminals Waar: Vlissingen Investering: 450 miljoen Afronding: 2022

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Eurotank Amsterdam Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Eurotank Amsterdam bouwt gasolietanks om zodat het er biobrandstoffen en plantaardige olie in kan opslaan. Het gaat om een capaciteit van 75.000 kubieke meter. De steigers en laadarmen krijgen eveneens een upgrade en het bedrijf bouwt ook een nieuw laadstation. De ombouw moet eind 2021 klaar zijn.

Opdrachtgever: Evolution Terminals Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: 2023

Evolution Terminals ontwikkelt in Vlissingen een nieuwe terminal voor de opslag van vloeibare bulkgoederen. Het bedrijf is van plan minimaal 619.000 kubieke meter vloeibare bulkopslagcapaciteit en een diepwatersteiger met een diepgang tot 17 meter te bouwen.

De terminal krijgt ook infrastructuur voor het laden en lossen van vrachtwagens en treinen.

PETROCHEM 5 - 2021 35

PET05 K Projecten.indd 35

24-08-2021 17:00

PROJECTEN Opdrachtgever: GPS Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

GPS breidt haar tankopslag in de haven van Amsterdam uit. Eind 2019 nam het bedrijf al zeventien nieuwe tanks met in totaal 134.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit in gebruik, dedicated voor VARO Energy. Nu komt daar nog zo’n 17.000 bij voor opslag van ethanol.

Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte 1 Investering: honderden miljoenen Afronding: derde kwartaal 2021

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal.

Opdrachtgever: Koole Tankstorage Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Koole Tankstorage Botlek bouwt een state-of-the-art opslagterminal met een capaciteit van 80.000 kubieke meter naast de bestaande Koole Botlek terminal in Rotterdam. Koole bouwt de terminal dedicated voor Marvesa Supply Chain Services. Dit bedrijf zal de terminal voor lange termijn leasen.

Opdrachtgever: LBC Tank Terminals Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

LBC Tank Terminals breidt haar terminal in de Botlek uit met 70.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit voor chemicaliën. Daarmee komt de totale capaciteit van de terminal op 180.000 kubieke meter. Ook de nieuw gebouwde diepzeesteiger wordt uitgebreid met twee extra aanlegplaatsen. Het project is naar verwachting in het derde kwartaal van 2021 klaar.

Opdrachtgever: Oiltanking Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Oiltanking Antwerp Gas Terminal wordt de logistieke partner van Borealis voor de handling van propeen en propaan. Daarom bouwt het bedrijf een nieuwe opslagtank met een capaciteit van 135.000 kubieke meter propaan.

Opdrachtgever: Vesta Terminals Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2022

Vesta Terminals breidt zijn terminal in Antwerpen uit met 150.000 kubieke meter. De extra capaciteit is bestemd voor vliegtuigbrandstoffen, gasolie en diesel. Het gaat om vijf nieuwe tanks van elk 30.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

Vopak breidt zijn terminal op de Linkeroever in Antwerpen uit met vijftigduizend kubieke meter. De extra capaciteit is volledig bestemd voor de opslag van chemicaliën. Het concern wil de nieuwe tanks in het derde kwartaal van 2021 in gebruik nemen.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Vlaardingen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vopak investeert in opslag van op afval gebaseerde grondstoffen die geschikt zijn voor de productie van biobrandstoffen. Het bedrijf bouwt zestien nieuwe opslagtanks op haar terminal in Vlaardingen. In totaal gaat het om een extra opslagcapaciteit van 64.000 kubieke meter.

UTILITIES Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Moerdijk Investering: 125 miljoen euro Afronding: 2022

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

Opdrachtgever: Air Products Waar: Zuidbroek Investering: onbekend Afronding: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor Nederlands gebruik. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

PETROCHEM 5 - 2021 36

PET05 K Projecten.indd 36

24-08-2021 17:00

PROJECTEN Opdrachtgever: Avaio en Aecom Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2024

Avaio en Aecom bouwen samen een ontziltingsinstallatie op het terrein van Covestro in de haven van Antwerpen. Deze gaat vanaf begin 2024 brak dokwater oppompen en omzetten in hoogwaardig proceswater voor de chemiesector. Avaio verwacht medio 2022 te kunnen beginnen met de bouw van de installatie. Die zou twee jaar later, in 2024, operationeel moeten zijn.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Chemours Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Chemours wil een nieuwe zuiveringsinstallatie bouwen die onder andere gefluorineerde stoffen uit het afvalwater haalt. Dat gebeurt nu met een tijdelijke mobiele unit. De chemisch-fysische zuiveringsinstallatie gaat gemiddeld zestig kubieke meter afvalwater per uur verwerken, met een maximale capaciteit van 120 kubieke meter per uur.

Opdrachtgever: Evides Industriewater Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: voorjaar 2022

Evides Industriewater bouwt een slimme demiwaterinstallatie op de site van BASF in Antwerpen. De installatie gebruikt verschillende waterstromen uit de productie van BASF en zet restwarmte uit condensaat in om de zuivering te verduurzamen. Dit resulteert in efficiënter watergebruik en een lager energie- en chemicaliënverbruik.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Nederland Investering: 1,5 miljard euro Afronding: 2026

Gasunie investeert 1,5 miljard euro in een nationaal transportnet voor waterstof. Dit net sluit grote industriële clusters aan op installaties waar straks blauwe of groene waterstof wordt gemaakt. Het bedrijf zet voor dit net bestaande gasleidingen in, die vrijkomen door de dalende aardgasvraag. De backbone kan er al in 2026 liggen.

Opdrachtgever: Gasunie TS Waar: Zuidbroek Investering: 500 miljoen Afronding: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Opdrachtgever: North Water Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

North Water wil een duurzame industriewatervoorziening en -infrastructuur tussen Delfzijl en Appingedam realiseren. Door deze vervolgens aan te sluiten op de industriewaterleiding Garmerwolde-Eemshaven wordt het mogelijk om industriewater op basis van oppervlaktewater te leveren aan de regio Delfzijl. In de industriewaterzuivering Garmerwolde wordt oppervlaktewater, en op termijn mogelijk ook RWZI-effluent gebruikt.

Opdrachtgever: Stercore Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

Opdrachtgever: Tessenderlo Group Waar: Tessenderlo Investering: onbekend Afronding: eind 2025

Tessenderlo Group wil een tweede gascentrale bouwen in Tessenderlo. Vorig jaar al heeft het bedrijf daarvoor aanvragen ingediend. Als alles volgens plan verloopt, zou de nieuwe 900 MW energiecentrale per 1 november 2025 operationeel moeten zijn. Het bedrijf heeft al een gasgestookte 425 MW STEG-centrale in Tessenderlo.

Opdrachtgever: Tien partners Waar: Rodenhuize Investering: 140 miljoen euro Afronding: 2024

Tien private en publieke partners investeren 140 miljoen euro in het North-CMethanol project. Dit project omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die deze waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol. De partners voorzien op termijn een opschaling naar 600 MW in 2030.

PETROCHEM 5 - 2021 37

PET05 K Projecten.indd 37

24-08-2021 17:00

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Vattenfall Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

UPDATE Opdrachtgever: VoltH2 Waar: Vlissingen Investering: 35 miljoen euro Afronding: onbekend

VoltH2 bouwt een groene waterstoffabriek in Vlissingen. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid die jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof kan produceren. Sweco ontwerp de installatie zo dat deze kan worden uitgebreid naar 100 MW. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 miljoen euro. De jaren erna kan die bij uitbreiding oplopen tot 100 miljoen euro.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: VoltH2 en Virya Energy Waar: Terneuzen Investering: 40 miljoen euro Afronding: tweede helft 2023

VoltH2 Terneuzen en Virya Energy bereiden de bouw van een groene waterstoffabriek op industriepark Axelse Vlakte in Terneuzen voor. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid. De fabriek zal jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof produceren. Eventueel kan de productie later nog worden verdubbeld en mogelijk verdrievoudigd. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 tot 40 miljoen euro.

PILOTS/PROEFFABRIEKEN UPDATE Opdrachtgever: Asbetter Acids Waar: Rotterdam Investering: 70 miljoen euro Afronding: 2024

Asbetter Acids bouwt een demonstratiefabriek die 60.000 ton asbestcement dakplaten gaat verwerken en tegelijkertijd 170.000 ton industriële restzuren neutraliseren. Het ontwerp voor de fabriek moet in september 2022 gereed zijn. Daarna volgt de aanbesteding voor de bouw van de fabriek. Het project vergt een investering van 60 tot 70 miljoen euro.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: 25 miljoen euro Afronding: begin 2023

BASF Antwerpen investeert 25 miljoen euro in een proeffabriek voor superabsorberende polymeren (SAP). Het nieuwe SAP Excellence Center wordt uitgerust met dataverwerkingssystemen en sensortechnologie, die zorgen voor hogere productperformance en versnelling van de opschaling in de productie-installaties.

Opdrachtgever: o.a. Bek & Verburg Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent. Na de proefperiode kan de installatie mogelijk tot twee ton visnetvezels per uur recyclen.

Opdrachtgever: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: begin 2023

Het project MULTIPLHY integreert een hoge-temperatuur elektrolyzer met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyzer gaat groene waterstof produceren voor de productie van biobrandstoffen. Het gaat om ‘s werelds eerste multi-megawatt hoge-temperatuur elektrolyser voor waterstofproductie. De elektrolyser krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt en een waterstofproductiecapaciteit van 60 kilo per uur.

Het consortium denkt ook al aan een elektrolyser van 100 megawatt in een volgende fase.

Opdrachtgever: CFK Recycling Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Het Duitse CFK Recycling wil met Teijin Aramid een pilot opzetten voor het recyclen van koolstofvezels door middel van pyrolyse. Het gaat om een pilot op kleine schaal voor de recycling van aramide. De insteek is vooral om te kijken wat er met het gerecyclede product mogelijk is.

Opdrachtgever: Coolbrook Waar: Geleen Investering: 12 miljoen euro Afronding: eerste helft 2021

Het Finse Coolbrook investeert twaalf miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

PETROCHEM 5 - 2021 38

PET05 K Projecten.indd 38

24-08-2021 17:00

PROJECTEN NIEUW PROJECT Opdrachtgever: D-CRBN Waar: Antwerpen Investering: 150 miljoen euro Afronding: 2029

Start-up D-CRBN wil een pilot doen met een plasmareactor. Deze gaat per jaar 30.000 ton CO2 omzetten in CO en O2. De reactor is goed schaalbaar en de start-up hoopt dan ook in 2029 een miljoen ton per jaar te kunnen omzetten.

Opdrachtgever: Deep Branch Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Biotechbedrijf Deep Branch wil een proeffabriek bouwen op Chemelot. Het bedrijf gebruikt micro-organismen om CO2 en waterstof om te zetten in eiwitten. Met de proeffabriek wil het bedrijf informatie verzamelen voor het engineeringontwerp van haar eerste productiefaciliteit op commerciële schaal. Die fabriek zou in al 2023 moeten produceren.

Opdrachtgever: Indaver Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Afvalbeheerder Indaver bouwt een demo-installatie voor het recyclen van vijftienduizend ton end-of-life plastics per jaar. De installatie zet gemengde polyolefines om in basisproducten als nafta en wax. Polystyrenen worden afgebroken tot monomeren die opnieuw als grondstof zijn te gebruiken. De installatie krijgt een capaciteit van twee ton per uur.

Opdrachtgever: Itero Waar: Sittard-Geleen Investering: 25 miljoen euro Afronding: 2023

Het Britse Itero bouwt op de Brightlands Chemelot Campus een demonstratiefabriek voor het omzetten van moeilijk te recyclen plastic afval in een grondstof voor nieuwe plastics.

De unit krijgt een capaciteit van 27.000 ton gemengd plastic afval per jaar. Voor toekomstige fabrieken kunnen meerdere modules naast elkaar worden gezet worden.

Opdrachtgever: o.a. Paques Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Vijf waterschappen, Stowa, Paques en HVC bouwen in Dordrecht een proeffabriek om PHBV te produceren. Dit is een volledig afbreekbaar en duurzaam bioplastic, gemaakt uit organische afvalstromen zoals zuiveringsslib, industrieel afvalwater en voedselresten. De proeffabriek komt bij de slibverwerkingsinstallatie van HVC in Dordrecht te staan.

Opdrachtgever: PolyStyreneLoop Waar: Terneuzen Investering: 6,5 miljoen euro Afronding: eind tweede kwartaal 2021

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw start begin 2019. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

Opdrachtgever: o.a. Port of Antwerp Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Een consortium van Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaat duurzame methanol produceren in de haven van Antwerpen. Op de site van Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Tegen het einde van 2022 is de pilotfabriek operationeel en produceert hij ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: PosHydon-consortium Waar: offshore Investering: onbekend Afronding: 2022

Een consortium van onder andere TNO, Neptune Energy, DEME en NEL doet een waterstofpilot op het Q13a-A platform van Neptune Energy, dertien kilometer voor de kust van Scheveningen. De pilot heet PosHYdon en gaat zeewater opwerken tot demiwater waarna een 1,25 MW elektrolyzer, gevoed door windstroom, dit omzet in maximaal 500 kilo groene waterstof per dag.

Opdrachtgever: Sabic Plastic Energy Advanced Recycling Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: tweede helft 2022

Sabic en Plastic Energy bouwen binnen een 50/50 joint venture een fabriek die moeilijk recyclebare kunststoffen omzet in synthetische oliën. Deze Tacoil gaat als grondstof naar de installaties van Sabic op Chemelot. Die maakt er opnieuw polymeren van. De fabriek is de eerste installatie op commerciële schaal en krijgt een capaciteit van 15.000 ton Tacoil per jaar.

PETROCHEM 5 - 2021 39

PET05 K Projecten.indd 39

24-08-2021 17:00

PROJECTEN Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: onbekend Afronding: 2024

Shell heeft een nieuwe technologie ontwikkeld om CO2 uit rookgassen af te vangen en bouwt daarvoor een demonstratiefabriek op het terrein van energiecentrale BMC Moerdijk. Deze gaat in de loop van 2024 zo’n 150 ton CO2 per dag afvangen. Bilfinger is engineering en projectpartner in het demonstratieproject, dat TulipGreenCO2 heet.

Opdrachtgever: Stora Enso Waar: Gent Investering: 9 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Stora Enso investeert negen miljoen euro in een proeffabriek in de haven van Gent. De fabriek gebruikt industrieel beschikbare fructose om hoogwaardige chemicaliën en materialen te produceren voor het testen van toepassingen. In de toekomst moeten dat suikers uit hout en andere non-food biomassa worden.

Opdrachtgever: o.a. Twence Waar: Hengelo Investering: onbekend Afronding: 2021

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 uit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie. Mierenzuur heeft de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Opdrachtgever: VITO Waar: Antwerpen Investering: 4,3 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO bouwt met Jacobs Belgium en VMH een pilot-installatie voor de productie van bio-aromaten uit lignine/hout. De installatie krijgt een capaciteit van ongeveer tweehonderd kilo per dag. Het LignoValue Pilot project kost 4,3 miljoen euro en moet tegen het eerste kwartaal van 2021 resulteren in een werkende installatie.

Opdrachtgever: Zeeland en Vlaanderen Waar: Vlissingen-Oost Investering:100 miljoen euro Afronding: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 staan.

PLANNEN NIEUW PLAN Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Terneuzen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Air Liquide heeft vergevorderde plannen om een 200 MW elektrolyzer te bouwen in Terneuzen. Het project, ELYgator genaamd, integreert op een slimme manier twee verschillende elektrolysetechnologieën (PEM en alkaline) in één ontwerp. In 2022 neemt het bedrijf een definitieve beslissing over de investering. Als het project groen licht krijgt, kan de installatie in 2024 beginnen met de productie van groene waterstof.

Opdrachtgever: Antwerp@C Waar: Antwerpen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Antwerp@C, een consortium van Air Liquide, BASF, Borealis, ExxonMobil, Ineos, Fluxys, Port of Antwerp en Total, onderzoekt de haalbaarheid van CO2-infrastructuur in Antwerpen. Het gaat om een centrale pijpleiding op beide oevers en verschillende gemeenschappelijke behandelingsunits. Ook een gemeenschappelijke installatie voor het vloeibaar maken van CO2 en de tussentijdse opslag ervan zijn onderdeel van de infrastructuur.

Opdrachtgever: Avantium Waar: Delfzijl Investering: 150 miljoen euro Beslissing: tweede helft 2021

Avantium wil zijn eerste commerciële fabriek met een capaciteit van vijf kiloton in Delfzijl bouwen. De fabriek gaat industriële suikers omzetten in FDCA, een grondstof voor groene plastics. Een definitief investeringsbesluit volgt nog dit jaar, waarna de eerste productie in 2023 moet volgen. De bouw van de fabriek vergt een investering van 150 miljoen euro.

Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Beslissing: onbekend

Avantium, Nobian (was Nouryon) en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton snippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

PETROCHEM 5 - 2021 40

PET05 K Projecten.indd 40

24-08-2021 17:00

PROJECTEN Opdrachtgever: Avantium en Cosun Beet Company Waar: onbekend Investering: onbekend Beslissing: eerste helft 2023

Avantium en Cosun Beet Company willen dit jaar een joint venture oprichten voor de bouw van een commerciële fabriek die suikers uit bieten omzet in glycolen (MEG en MPG). De investeringsbeslissing daarvoor volgt in de eerste helft van 2023. De commer­ ciële activiteiten kunnen vervolgens in 2025 beginnen.

Opdrachtgever: BioBTX Waar: onbekend Investering: onbekend Beslissing: onbekend

BioBTX wil een fabriek bouwen die op grote schaal chemicaliën produceert uit reststromen zoals plastic afval. De fabriek moet in 2023 klaar zijn. Op dit moment werkt het bedrijf nog aan het optimaliseren van de processen, technieken en producten in de demofabriek op het Zernikepark in Groningen.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Beringen Investering: onbekend Beslissing: uitgesteld

Borealis heeft de front end engineering and design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd en het EPC-contract toegekend aan Tecnimont. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

Opdrachtgever: BP Waar: Rotterdam-Europoort Investering: 1 miljard euro Beslissing: onbekend

BP overweegt zijn raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen straks meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

Opdrachtgever: o.a. BP, Nobian Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

BP, Nobian en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken samen de haalbaarheid van een waterelektrolyse-installatie van 250 megawatt. Daarmee zou maximaal 45.000 ton groene waterstof per jaar kunnen worden geproduceerd voor de raffinaderij van BP in Rotterdam.

De partners willen in 2022 een definitieve investeringsbeslissing over het project nemen.

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: 150 miljoen euro Beslissing: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie.

De fabriek krijgt een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Deltalinqs Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Deltalinqs, AVR en Tronox onderzoeken een 5 megawatt elektrolyzer met verwaarding van geproduceerde waterstof, restwarmte én zuurstof. Het project geeft ook een doorkijk naar opschaling richting 100 megawatt. Hierbij wordt rekening gehouden metr het verwerken van CO/CO2 uit restgas en mogelijk ook rookgas naar chemicaliën zoals methanol.

Opdrachtgever: Dow en Tata Steel Waar: IJmuiden Investering: 1 miljard euro Afronding: 2025-2027

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die ook gassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas.

Dow kan daar in Terneuzen plastics van maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: Dow Waar: Terneuzen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Dow wil in drie stappen naar een emissieloze productie toewerken in Terneuzen. In de eerste fase gaat het om de bouw van een fabriek die bijproducten omzet in waterstof en CO2.

De waterstof gaat als schone brandstof terug in het productieproces en de CO2 wordt afgevangen en opgeslagen totdat er alternatieve technologieën zijn ontwikkeld. Als het project in 2022 groen licht krijgt, kan de waterstoffabriek naar verwachting in 2026 opstarten.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: Engie Waar: Den Helder Investering: onbekend Beslissing: medio 2021

Engie en Port of Den Helder overwegen de bouw van een één tot anderhalf megawatt elektrolyzer in de Kooyhaven in Den Helder. De elektrolyzer moet de stroom van een nieuw drie megawattpiek zonnepark op industrieterrein Oostoever omzetten in groene waterstof. Het streven is begin 2022 een keten van zonnepark, elektrolyzer en ook een tankstation volledig operationeel te hebben.

PETROCHEM 5 - 2021 41

PET05 K Projecten.indd 41

24-08-2021 17:00

SLIMME DRIEHOEK … GOED VOOR UW KASBOEK U wilt uw (afval)water hergebruiken of uw ‘water-footprint’ verkleinen? U streeft naar een verlaging van chemische en biologische verontreinigingen? U wenst, ondanks de strengere lozingseisen, een lagere TCO? En u zoekt een (semi)permanente, mobiele of pilot-oplossing voor koop, lease, huur of volledige outsourcing?

Logisticon: al 30 jaar uw bewezen partner voor heldere oplossingen. Bel of mail voor een antwoord op al uw watervragen, een TCO-berekening of een vrijblijvende waterscan. U wordt direct geholpen.

Logisticon Water Treatment B.V. Logisticon Verhuur B.V. Energieweg 2 2964 LE Groot-Ammers, Nederland

Logisticon_A4_Advertentie maart 2020_Waterhergebruik_NIEUW_V7_versie aug. 2020.indd 1 PET Advertenties.indd 42

T +31 (0)184 60 82 60 E water@logisticon.com W www.logisticon.com

18-08-2020 10:12 24-08-2021 16:50

PROJECTEN Opdrachtgever: Fluxys/Parkwind/Eoly Waar: Zeebrugge Investering: 35 miljoen euro Beslissing: 2021

Fluxys, Parkwind en Eoly willen een elektrolyzer van 25 megawatt in Zeebrugge realiseren. De haalbaarheidsstudie voor het project – Hyoffwind genoemd – is positief uitgevallen. Als het project groen licht krijgt wil het consortium tegen midden 2021 beginnen met de bouw van de installatie. De eerste productie is gepland voor begin 2023.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Zuidwending Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof voor in vier zoutcavernes bij Zuidwending. Het gaat om een verkenning naar de marktbehoefte en een onderzoek naar eisen waaraan de installatie moet voldoen. Als de bouw in 2023 of 2024 begint, kan de eerste caverne in 2026 worden gevuld.

Opdrachtgever: Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Als het project van Shell voor de bouw van een waterstoffabriek op de Tweede Maasvlakte doorgaat, is er ook een pijpleiding nodig. Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam willen die samen aanleggen en exploiteren. De pijpleiding loopt van de fabriek op de Tweede Maasvlakte naar de raffinaderij van Shell in Pernis. Het definitieve besluit voor de aanleg is gepland in 2021. Het project kan dan halverwege 2024 worden afgerond.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Den Helder Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie, NAM, GasTerra, Port of Den Helder, Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, gemeente Den Helder, provincie Noord-Holland en New Energy Coalition onderzoeken de haalbaarheid van een waterstoffabriek in Den Helder. Het gaat om een fabriek die waterstof maakt uit aardgas en de CO2 afvangt voor opslag.

Opdrachtgever: Groningen Seaports, Gasunie en Shell Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: 2024

Groningen Seaports, Gasunie, RWE, Shell en Equinor slaan de handen ineen voor het ambitieuze project NortH2. Kern van het plan is de bouw van ’s werelds grootste windpark in de Noordzee met een vermogen van tien gigawatt. En de bouw van een waterstoffabriek in de Eemshaven, waar de windenergie wordt omgezet in groen waterstof. De partners verwachten zo’n 800.000 ton groen waterstof per jaar te produceren in 2040.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: H2Gate Waar: Amsterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Vijf partijen onder de naam H2Gate onderzoeken of het importeren van een miljoen ton groene waterstof per jaar haalbaar is in de Amsterdamse haven. Ook werken ze aan een blauwdruk voor een import-, opslag-, distributie- en handelshub. Het initiatief ligt bij Port of Amsterdam en tankopslagbedrijf Evos.

Opdrachtgever: o.a. Haven Oostende Waar: Oostende Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Haven Oostende, DEME Concessions en PMV willen een groene waterstoffabriek bouwen. De fabriek vangt pieken bij de productie van groene stroom af en moet in 2025 klaar zijn. Eerst wordt de haalbaarheid verder onderzocht waarna demonstratieprojecten volgen. De fabriek - Hyport - krijgt een capaciteit van 50.000 ton waterstof per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en Energie Beheer Nederland hebben het CCS-project Porthos gelanceerd. Het gaat om een leiding door het havengebied in Rotterdam waaraan bedrijven afgevangen CO2 kunnen leveren. Jaarlijks moet zo’n twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen ton in 2030. De partijen nemen in 2022 een investeringsbeslissing. In 2024 moet het systeem operationeel zijn.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: HVC en SNB Waar: Moerdijk Investering: 50 miljoen euro Beslissing: onbekend

Afvalverwerker HVC en slibverwerker SNB doen een proef met terugwinning van fosfaat uit verbrandingsas. Als deze succesvol is, willen ze een fabriek op grotere schaal bouwen, die in 2026 zo’n 60.000 ton per jaar – alle verbrandingsas van de twee bedrijven – kan verwerken tot circa 12 miljoen kilo fosforzuur.

PETROCHEM 5 - 2021 43

PET05 K Projecten.indd 43

24-08-2021 17:00

MAGNEETGEKOPPELDE CENTRIFUGAALPOMPEN

VERDERMAG

De 100% lekvrije pomp

BEZOEK ONZE WEBSITE

VERDER is fabrikant van VERDERMAG pompen VERDER B.V. Tel.: +31 (0)50-549 59 00 sales@verder.nl

Petrochem_adv_185x132mm.indd 1

PET Advertenties.indd 44

www.verder.nl

08-03-2021 13:54

24-08-2021 16:50

PROJECTEN Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: mogelijk Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2023

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

Opdrachtgever: Mitsubishi Gas Chemical Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Mitsubishi Gas Chemical wil een nieuwe fabriek voor de productie van meta-xyleen­ diamine (MXDA) bouwen op het terrein van Huntsman in Botlek-Rotterdam. MXDA wordt gebruikt als verharder en corrosieremmer in coatings.

Opdrachtgever: NAM Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningengas.

Opdrachtgever: Neptune Energy Waar: Noordzee Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Neptune Energy doet een haalbaarheidsonderzoek naar grootschalige CO2-opslag in de Noordzee. Het bedrijf wil jaarlijks tussen vijf en acht miljoen ton CO2 opslaan in de lege gasvelden in de licentiegebieden L10-A, L10-B en L10-E, die Neptune Energy exploiteert.

In totaal gaat het om 120 tot 150 miljoen ton CO2.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: 1,5 miljard euro Beslissing: begin 2022

Neste wil een nieuwe fabriek voor hernieuwbare producten bouwen op de Eerste Maasvlakte in Rotterdam. Het bedrijf heeft daar al een raffinaderij voor duurzame diesel. De uiteindelijke investeringsbeslissing volgt eind dit jaar of begin volgend jaar. De investeringskosten zijn geraamd op 1,5 miljard euro.

Opdrachtgever: o.a. Nobian Waar: IJmuiden Investering: onbekend Beslissing: 2021

Nobian, Tata Steel en Port of Amsterdam onderzoeken de haalbaarheid van een honderd megawatt waterelektrolysefabriek voor de productie van maximaal vijftienduizend ton waterstof per jaar, plus zuurstof, op het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Een definitief besluit wordt verwacht in 2021. De bouw zou rond 2023-2024 klaar kunnen zijn.

Opdrachtgever: Nobian en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Nobian en Gasunie New Energy onderzoeken een power-to-gas-installatie op het Chemie Park Delfzijl. De bedrijven willen met een twintig megawatt waterelektrolyse-unit elektriciteit omzetten in drie kiloton groene waterstof per jaar. BioMCN combineert de waterstof met CO2 uit andere processen voor de productie van biomethanol, een grondstof voor biobrandstoffen en de chemische industrie. In verband met een geplande kerosinefabriek in Delfzijl onderzoeken de partijen een scale-up van twintig naar zestig megawatt.

Opdrachtgever: Ørsted Waar: Zeeland Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Ørsted wil in twee fasen een elektrolysecapaciteit van 1 GW realiseren. Het bedrijf wil die koppelen aan een groot windmolenpark (2GW) in het Nederlandse deel van de Noordzee.

In een eerste fase gaat het om 500 MW aan elektrolysecapaciteit. De ontwikkeling van deze fase begint zodra de regelgeving en een regionaal waterstofnetwerk klaar is. De tweede fase is afhankelijk van de aansluiting op de nationale waterstofinfrastructuur.

Opdrachtgever: Proton Ventures Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Proton Ventures onderzoekt of het technisch/economisch haalbaar is om een fabriek voor groene ammoniak te bouwen op de site van Sabic in Bergen op Zoom. Het bedrijf denkt aan een capaciteit van 8.500 ton groene ammoniak per jaar. Grondstof voor de ammoniakfabriek is waterstof dat als bijproduct ontstaat in de chloorfabriek van Sabic.

PETROCHEM 5 - 2021 45

PET05 K Projecten.indd 45

24-08-2021 17:00

Verkoop stoom- en warmwaterketels

Eco Steam Trading & Consultancy bv

www.eco-steamandheating.com +31 (0)13 583 94 40 | info@eco-steamandheating.com

Part of the Atlas Copco Group

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten? Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor PET_half_liggend.indd 1

PET Advertenties.indd 46

13-12-17 12:46

24-08-2021 16:51

PROJECTEN Opdrachtgever: RWE Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: 2021

Het project Eemshydrogen van RWE omvat de bouw van een 50 MW-elektrolyzer in de Eemshaven met een directe aansluiting op windpark Westereems van RWE. Als RWE in 2021 een definitieve investeringsbeslissing neemt, kan het in 2024 groene waterstof produceren. BioMCN is dan de eerste klant. Mogelijk neemt Evonik ook groene waterstof af.

Opdrachtgever: RWE Waar: Geleen Investering: onbekend Beslissing: 2022

RWE wil op Chemelot een installatie bouwen die organische reststromen verwerkt tot grondstoffen-pellets, om die via vergassing om te zetten in circulaire waterstof. Over de afname van deze waterstof is RWE in gesprek met OCI, het moederbedrijf van kunstmestproducent OCI Nitrogen.

Opdrachtgever: Shell Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Shell heeft vergevorderde plannen om een 10 megawatt elektrolyzer bouwen op het terrein van de voormalige gaszuiveringsinstallatie van de NAM in Emmen. De elektrolyzer gaat de energie van het 12 megawatt zonnepark van Shell op de locatie (28.500 panelen) omzetten in groene waterstof.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: Shell Waar: Leeuwarden Investering: onbekend Beslissing: eind 2021

Shell wil warm water oppompen uit een warmtebron, zo’n 2,7 kilometer onder het aardoppervlak, om er woningen en gebouwen in Leeuwarden mee te verwarmen. Na een proefboring in september moet blijken of de ondergrond goed genoeg is om door te gaan met de aanleg van een warmtenet, de bouw van een warmtecentrale en het boren van een tweede put. Als alles volgens plan verloopt, begint de levering van warmte in 2023.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: Shell Waar: Pernis Investering: onbekend Beslissing: eind 2021

Shell Pernis treft voorbereidingen voor de bouw van een fabriek die biobrandstoffen gaat maken van biologische (afval)olie. De fabriek krijgt een capaciteit van 820.000 ton biobrandstoffen per jaar. Naast de fabriek komt een pre-treatment unit (PTU) met een capaciteit van ongeveer 1.100 kiloton voorbehandelde olie per jaar. Ook komen er nieuwe tanks op de site in Pernis.

Opdrachtgever: o.a. Shell Waar: Tweede Maasvlakte Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Samen met partners wil Shell een waterstoffabriek bouwen op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam. Groene stroom uit windenergie moet daarbij water splitsen in waterstof en zuurstof. De fabriek krijgt een vermogen van rond de tweehonderd megawatt. De productie moet in 2023 starten met zo’n vijftig- tot zestigduizend kilo waterstof per dag. Het definitieve investeringsbesluit voor de waterstoffabriek is nog niet genomen.

UPDATE Opdrachtgever: Shell, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: 200 miljoen euro Beslissing: eind 2022

Shell, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam vormen het langverwachte waste-to-chemicals-project om tot waste-to-jet. De partners gaan per jaar 360 kiloton niet-recylcebaar afval omzetten in 80 kiloton jetfuel (70%) en nafta (30%). Als de vergunningaanvraag voor het herziene project soepel verloopt, kan de productie in 2025/26 beginnen.

Opdrachtgever: Smart Delta Resources Waar: Gent, Terneuzen, Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Een consortium van Belgische en Nederlandse bedrijven, waaronder ArcelorMittal, Dow Benelux, PZEM, Yara, Zeeland Refinery, Gasunie en Fluxys, heeft het project Carbon Connect Delta opgezet. Het project onderzoekt de haalbaarheid van CCUS in het havengebied van North Sea Port (Gent, Terneuzen, Vlissingen). Het consortium verwacht de haalbaarheidsstudie eind 2020 af te ronden. De ambitie is om al vanaf 2023 1 miljoen ton CO2 per jaar af te vangen en dat uit te breiden tot een niveau van 6,5 miljoen ton per jaar in 2030.

Opdrachtgever: Smart Delta Resources Waar: Vlissingen tot Gent Investering: onbekend Beslissing: onbekend

ArcelorMittal, Yara, Dow Benelux en Zeeland Refinery, verenigd in Smart Delta Resources (SDR), willen samen met netbeheerders een regionale infrastructuur voor waterstof realiseren. Het gaat om een pijpleidingnetwerk van ongeveer 45 kilometer. Van Vlissingen in Nederland tot Gent in België.

PETROCHEM 5 - 2021 47

PET05 K Projecten.indd 47

24-08-2021 17:01

MARKET REVIEW DEMONTAGE

DDM Demontage B.V. Demontage, Sloopwerken Industriële verhuizingen, Asbestsanering 3454 PW DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

PIPE SUPPORTS

PROCESS CONTROL

WARMTEBEHANDELING

MAGION Process Control Engineering B.V. Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen Pijpondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000.

Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

STUDBOLTS

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 472 73 10 56 E-mail: sales@basco.be Website: www.beck-industries.com Contactpersonen : Vanessa Schelfhout en Jon Cockram

SMIT Heat Treatment PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

Meting van viskeuze, agressieve of sheargevoelige media, zelfs tot 100% ingesloten gas OPTIMASS 7400 – Rechte buis Coriolis massaflowmeter • Continue werking (EGM™), zelfs met ingesloten gasaandeel van 0 tot 100% • Door slijtvaste rechte meetbuisontwerp, geen kans op verstoppingen en nagenoeg geen drukval bij zeer hoge viscositeit • Inbedrijfstelling, verificatie, diagnostiek conform NAMUR NE 107 en monitoring via een beveiligde draadloze Bluetooth®-verbinding (<20 m)

krohne.link/optimass-7400-nl

products

solutions

services

PET09_MartketReview-liggend2020.indd 50

19-08-2021 12:47

PET Advertenties.indd 48

24-08-2021 16:51

PROJECTEN Opdrachtgever: Teijin en BioBTX Waar: Emmen en Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Teijin en BioBTX hebben grote investeringsplannen om de Twaron-vezels van Teijin te verduurzamen. Teijin is al zo ver dat de engineering wordt voorbereid. BioBTX heeft nu een demofabriek in Groningen en denkt aan een fabriek – mogelijk in Delfzijl – van enige tientallen miljoenen euro’s. De investering van Teijin zou een veelvoud daarvan bedragen.

Opdrachtgever: o.a. Uniper Waar: Maasvlakte Investering: onbekend Beslissing: zomer 2021

Energiebedrijf Uniper en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken de mogelijkheden voor grootschalige productie van groene waterstof op de Maasvlakte. De ambitie is om in 2025 een waterstoffabriek met een capaciteit van 100 megawatt op het terrein van Uniper te realiseren en die capaciteit uiteindelijk uit te breiden tot 500 megawatt.

Opdrachtgever: UPM Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Het Finse UPM wil een geavanceerde bioraffinaderij met een capaciteit van 500.000 ton hooogwaardige hernieuwbare brandstoffen bouwen. Het bedrijf ziet Rotterdam als mogelijke plek voor de nieuwe raffinaderij, naast het Finse Kotka. Grondstof voor de raffinaderij zijn houtige biomassa en duurzaam vloeibaar afval en andere restgrondstoffen.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

Opdrachtgever: Yara Waar: Sluiskil Investering: onbekend Beslissing: uiterlijk begin 2022

Yara wil in Sluiskil groene ammoniak produceren. Daarvoor werkt het samen met offshore windparkontwikkelaar Ørsted. Een 100 megawatt elektrolyzer moet de windenergie van Ørsted omzetten in groene waterstof, waarmee Yara zo’n 75.000 ton groene ammoniak per jaar kan maken, en vervolgens groene meststoffen. Yara neemt uiterlijk begin 2022 een definitieve investeringsbeslissing. Het project kan dan in 2024/2025 operationeel zijn.

Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Zeeland Refinery heeft plannen voor de bouw van een honderdvijftig megawatt elektrolyzer in Vlissingen. Deze zou vanaf 2025 waterstof aan de raffinaderij kunnen gaan leveren. Een groeipad naar één gigawatt in 2030 behoort ook tot de mogelijkheden.

PETROCHEM 5 - 2021 49

PET05 K Projecten.indd 49

24-08-2021 17:01

COLUMN

'De oliemaatschappijen vervuilden niet enkel de lucht, ze vervuilden ook het informatielandschap.'

Hoog tijd voor echte klimaatactie!

Nu de coronapandemie op haar laatste benen loopt, komt de klimaatcrisis weer op het voorplan. Dat het een echte crisis is, werd de laatste maanden steeds duidelijker door extreem weer zowat overal ter wereld: verschroeiende droogte en bosbranden in de Verenigde Staten, Canada en Siberië, extreme regenval en overstromingen in Europa en China. Alhoewel droogte en regenval tegengestelde fenomenen zijn, worden ze toch beide veroorzaakt door de opwarming van de aarde: die leidt namelijk tot een sterke toename van extreem weer in alle richtingen.

Titanic Begin augustus bracht het IPCC haar zesde klimaatrapport uit. Volgens het rapport is de aarde door menselijk handelen al 1,1 graad opgewarmd. Die opwarming kan deze eeuw verder oplopen tot 5 graden en dat is een regelrecht catastrofescenario.

Het IPCC heeft door geduldig onderzoek nagenoeg alle onzekerheden over de klimaatverandering uit de weg geruimd. Waar we uitkomen blijft echter de grote vraag, want er rest één onzekerheid en dat is het gedrag van de mensheid en de hoeveelheid broeikasgassen die deze nog zal uitstoten.

Wat betreft die uitstoot werden er tot nog toe vooral veel rapporten geschreven met grootse plannen, maar in de praktijk is er vooral aangemodderd en gebeurde er op het terrein heel weinig. Er werd vooral creatief gerekend en gecommuniceerd, om de anderen en misschien ook zichzelf iets wijs te maken. De papieren beloften en duurzaamheidsrapporten blijken een soort theater: voor het bedrijf een handig communicatiemiddel, voor het communicatiebureau een broodwinning zoals een ander.

Samen de kluit belazeren door de indruk te geven dat er wat gebeurt. Zoals Greta Thunberg terecht opmerkte is dit soort “activiteit” zeer negatief, nog erger dan geen actie eigenlijk. Het is zoals het orkest op de Titanic dat slaapliedjes speelde zodat iedereen rustig bleef. Pas toen het schip ernstig slagzij maakte, brak de paniek uit, maar was het al te laat voor actie.

Ontkenning De grote olie majors hebben de laatste decennia miljarden uitgegeven aan de beïnvloeding van de publieke opinie tegen klimaatmaatregelen. Er is zeer doelbewust desinformatie verspreid, onzekerheden in de klimaatmodellen werden uit-

vergroot en ontkenners van de klimaatverandering werden financieel ondersteund. Dit is in 2019 door Naomi Oreskes van Harvard University en anderen aangetoond in hun rapport “America misled: how the fossil industry deliberately misled Americans about climate change”. Aan iedereen vertellen dat klimaatverandering fictie is, terwijl je eigen wetenschappers het omgekeerde beweren, dat is immoreel en je betaalt er vroeg of laat de prijs voor. Er zit een vloedgolf aan gerechtelijke acties tegen big oil aan te komen.

De oliemaatschappijen vervuilden immers niet enkel de lucht, ze vervuilden ook het informatielandschap. Ze wisten heel goed dat hun product schade aanrichtte en hebben doelbewust de maatschappij belogen. Hun doelstelling was duidelijk: vermijden dat er actie komt, zodat alles kan blijven zoals het is.

We hebben op die manier al dertig jaar tijd verloren sinds het eerste klimaatrapport van het IPCC in 1990. Kostbare tijd die we nu duur betalen, want het moet nu allemaal in hoog tempo veranderen en de fossiele investeringen zullen snel waardeloos worden. Het is onbegrijpelijk dat er nog steeds geld wordt uitgegeven aan olie- en gasexploratie terwijl de meeste olie en gas gewoon in de grond moet blijven zitten. De oliemaatschappijen leven dus nog steeds in een staat van ontkenning.

Schouders eronder Het nieuwste IPCC-rapport is niet deprimerend, integendeel, het is hoopgevend. Het rapport stelt dat we onze toekomst nog in handen hebben. Als we de uitstoot snel naar nul brengen, kunnen we de opwarming nog beperken tot minder dan 2 graden. Maar dan moeten we nu wel doortastend handelen, want de leefbaarheid van de aarde staat op het spel. De hele fossiele sector moet deel van de oplossing worden in plaats van de kern van het probleem. Van obstructie naar constructie, want de hand moet nu echt aan de ploeg. De pandemie heeft ons geleerd dat we grote uitdagingen aankunnen, als we er maar onze schouders onder zetten. Genoeg getreuzeld en geleuterd, hoog tijd voor echte klimaatactie.

Prof. Wim Soetaert is verbonden aan InBio.be, expertisecentrum voor industriële biotechnologie en biokatalyse van de Universiteit Gent.

PETROCHEM 5 - 2021 50

PET I Column.indd 50

24-08-2021 17:02

Wij Wijbegrijpen begrijpendedeuitdaging uitdagingom omdedeopbrengst opbrengstvan vanuw uw fabriek fabriekteteverhogen verhogenenendedeveiligheid veiligheidtetewaarborgen. waarborgen.

MAXIMALISEER MAXIMALISEER ++KAPITALISEER KAPITALISEER UUkrijgt krijgtmeer meeropties optiesom omproductkwaliteit productkwaliteit enenveiligheid veiligheidteteverhogen, verhogen,kosten kostentete verlagen verlagenenenrisico’s risico’steteminimaliseren. minimaliseren.

Verbeter Verbeter dede prestaties prestaties van van uw uw chemische chemische fabriek fabriek enen verlaag verlaag uw uw bedrijfskosten bedrijfskosten met met onze onze nieuwe nieuwe innovaties. innovaties.

Instrumentation Instrumentation Support Support Support Support Instrumentation Instrumentation Micropilot Micropilot FWR30: FWR30: Radarniveaumeting Radarniveaumeting opop afstand afstand voor voor volledige volledige transparantie transparantie van van niveaus niveaus inin niet-metalen niet-metalen tanks. tanks.

Proline Proline t-mass: t-mass: Robuuste Robuuste enen veelzijdige veelzijdige flowmeter flowmeter voor voor optimale optimale procescontrole procescontrole met met verschillende verschillende alarmfuncties. alarmfuncties.

Service Service voor voor een een betrouwbare betrouwbare werking werking van van veldinstrumentatie, veldinstrumentatie, minder minder onderhoud onderhoud enen verbeterde verbeterde proces-uptime. proces-uptime.

Meer Meer informatie informatie vindt vindt u op u op onze onze speciale speciale website: website: www.eh.digital/3AtPPu2 www.eh.digital/3AtPPu2

PET5 omslag los.indd 51

24-08-2021 24-08-202117:09 16:47 16:47 24-08-2021

Petrochem Nr. 5 - 2021

Onderhoud en bescherming van opslagtanks in agressieve omgevingen Betonnen structuren, zoals opslagtanks voor afvalwater, worden vaak blootgesteld aan agressieve invloeden. Biogene zuren tasten het beton aan, scheuren ontstaan, zuren dringen verder door, het beton brokkelt af en de structuur wordt onbruikbaar. De nieuwe coating MasterSeal 7000-CR gebaseerd op de nieuwe technologie Xolutec™ biedt een weerstand tegen extreme chemische invloeden met de juiste elasticiteit om barsten in het beton van deze tanks doeltreffend te overbruggen. De levensduur van het beton wordt verlengd en het onderhoud vermindert aanzienlijk.

Voor meer informatie bezoek onze website of contacteer ons. www.master-builders-solutions.nl mbs-cc-be@mbcc-group.com Tel. +32 11 34 04 31

A brand of

industrie_210x297_okt 2020.indd 1 PET Voorplaat.indd PET5Aomslag los.indd 152

6/10/20 12:14 24-08-2021 17:09

Een kijk in de toekomst van procestechnologie

WWW.SOLIDSROT TERDAM.NL

6&7 OKTOBER 2021

WWW.PUMPSVALVES.NL

WWW.MRPROCESSING.NL

REGISTREER VOORAF

Rotterdam Ahoy 210728 PVSOLM+R21_210x148_Insert.indd 1

28-07-2021 09:40

Een kijk in de toekomst van procestechnologie Registreer u vooraf in 2 stappen

1. Ga naar de website 2. Klik op ‘Schrijf u nu in’ en daarna op ‘Registreren’ en voer uw code in.

SCHRIJF U NU IN MET CODE

3184

Locatie

Rotterdam Ahoy Ahoyweg 10 3084 BA Rotterdam

Data & openingstijden 6 oktober 2021 7 oktober 2021

WWW.SOLIDSROT TERDAM.NL

210728 PVSOLM+R21_210x148_Insert.indd 5

WWW.PUMPSVALVES.NL

10.00 – 17.00 10.00 – 17.00

WWW.MRPROCESSING.NL

28-07-2021 09:40