PET06-2021

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,50

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 6 - 2021

1 09:10

Nr. 6 - 2021

Marc Koper: ‘Laat mij maar puzzelen’ • Zeeland Refinery pioniersraffinaderij voor transitie • Chloorfabriek helpt stroomnet in balans te houden • Thema: Veiligheid

PET6 omslag los.indd 1

21-09-2021 17:05 17:02 21-09-2021

Industriële Industriëleveiligheid veiligheid →→Brandwacht Brandwacht →→Mangatwacht Mangatwacht →→Gasmeetkundige Gasmeetkundige →→(R-)DLP (R-)DLP →→Reddingsteam Reddingsteambesloten beslotenruimte ruimte

24/7 24/7PARTNER PARTNERIN INVEILIGHEID! VEILIGHEID!

www.risksafety.nl www.risksafety.nl

020-4460665 020-4460665ofof010-2004242 010-2004242

210914-RSH-Adv-A4-Petrochem.indd 210914-RSH-Adv-A4-Petrochem.indd 1 1 PET PET A Voorplaat.indd Aomslag Voorplaat.indd 2 22 PET6 los.indd

14-09-2021 14-09-2021 13:38 13:38 21-09-2021 17:05

Lengkeek Lengke

IN DEZE EDITIE

10 ‘LAAT MIJ MAAR PUZZELEN EN EEN BEETJE AANROMMELEN’ Elektrochemie is in trek. Professor Marc Koper begrijpt dat wel.

‘De enige manier waarop we onze maatschappij kunnen verduurzamen is door te elektrificeren.’ Elektrochemie biedt dan interessante nieuwe oplossingen. Denk aan groene waterstof.

Zelf sleepte hij dit jaar twee gerenommeerde prijzen in de wacht, waaronder de Spinozapremie. Daardoor kan hij de komende tijd vijf miljoen euro extra besteden aan onderzoek.

kanaal. Chemelot haalt hier zijn proces- en koelwater vandaan.

Bij een te grote daling van het waterpeil zouden de fabrieken op Chemelot niet meer over voldoende water beschikken en moeten afschakelen.

Met het toenemende aanbod groene energie, neemt de roep om flexibele stroomconsumptie toe. De industrie kan een grote rol spelen in netbalancering, maar moet daarbij wel rekening houden met cybersecurity. Want hoe meer ketens aan elkaar worden geknoopt, hoe groter de kans dat kwaadwillenden toegang krijgen tot het kwetsbare en kritieke energiesysteem.

14 CHLOORFABRIEK HELPT STROOMNET IN BALANS TE HOUDEN Nobian past de chloorproductie in Rotterdam aan als er plotseling meer of minder stroom beschikbaar is. Hiermee helpt het bedrijf om het stroomnet beter in balans te houden. De chloorfabrikant werkt hiervoor samen met energieleverancier Vattenfall.

16 ZEELAND REFINERY PIONIERSRAFFINADERIJ VOOR TRANSITIE Het chemiecluster onder de vlag van North Sea Port heeft vergaande plannen om zijn CO2-emissies stevig terug te dringen.

Zeeland Refinery zit misschien het meest aan de voorkant van de fossiele keten, maar doet aan ambities niet onder voor de rest.

‘Koolwater­stoffen hebben we nog lang nodig’, zegt energy transition manager Koen van Leuven. ‘Maar dan wel van biogene of circulaire bronnen. De beschikbaarheid van groene waterstof is daarbij essentieel.’

22 THEMA: VEILIGHEID De bedrijfsbrandweer van verschillende industriële sites werken sinds een aantal jaar samen in het Platform Industriële Incidentenbestrijding (PII). Hierdoor kunnen ze kennis uitwisselen en samen in actie komen bij grotere incidenten. Dat laatste gebeurde afgelopen zomer voor het eerst. Naast de extreme hoeveelheid regen dreigde er in juli een dijkdoorbraak in het Juliana-

EN VERDER Commentaar 5 Feiten en cijfers • Succesvolle test waterstofopslag Zuidwending • Shell bouwt fabriek voor biobrandstoffen in Pernis • Tata Steel kiest voor waterstofroute 6 Petrochem platform 20 Projecten 30

PETROCHEM 6 - 2021 3

PET B Inhoud.indd 3

21-09-2021 17:00

ADOPTEER EEN PUP

ADOPTEER EEN PUP

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Nummer 6 - 2021 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Gedempt Hamerkanaal 155, 1021 KP Amsterdam E-mail: redactie@industrielinqs.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen 020 3122 081 EINDREDACTIE: Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 REDACTIE: Dagmar Aarts 020 3122 084 David van Baarle

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, Henk Leegwater, Wim Soetaert LAY-OUT: Bureau OMA, Doetinchem

EN HELPWWW.ADOPTEEREENPUP.NL ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

OMSLAGFOTO: Tom D’Haenens | North Sea Port ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Arthur Middendorp 070 3990 000 - arthur@jetvertising.nl

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

TRAFFIC: Breg Schoen 020 3122 088 COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben 020 3122 085 DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions

ADVERTENTIE-INDEX 3P Quality Services ........................................ 24 Abonnees ....................................................... 44 Andus Group .................................................. 47 Eemsdeltavisie congres: 04-11-2021............. 28 Endress+Hauser ............................................... 8 European Industry & Energy Summit 2021 . 26 Hunter Buildings ............................................ 25 iMaintain Techport congres: 07-10- 2021 ...... 42 KNGF................................................................. 4 Krohne ............................tussen pagina’s 34-35 Market review ................................................ 44 Muehlhan ....................................................... 42 Petrochem platform ............................20-21, 40 Risk Safety Holland.......................................... 2 SIS GmbH ....................................................... 18 The Safety Network ....................................... 48 Verder ............................................................. 28

PET Advertenties.indd 4

ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Nederland/België € 186,- per jaar Introductieabonnement NL/BE met 25% korting € 139,- per jaar Overig buitenland € 216,50 Losse verkoopprijs € 23,50 Studentenabonnement € 43,Proefabonnement 3 mnd € 31,Meer informatie over de verschillende abonnementen vindt u via www.petrochem.nl/abonneren OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via 020 3122 088.

ISSN: 1380-6386 Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk:

Papier omslag:

PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

21-09-2021 16:44

COMMENTAAR

‘DSM is tegenwoordig vooral een modern life science bedrijf. Misschien wel Gist Brocades 3.4.’

Transformatie Oktober 2001. Onder de Dom van Florence sloot ik met een aantal collega-journalisten weddenschappen af. Welk bedrijf zou de basischemie van DSM kopen? BP misschien? Of toch ExxonMobil? Van het Saoedische Sabic had geen van ons op dat moment gehoord. En de persvoorlichters van DSM, die ons vergezelden bij het Italiaanse diner, wisten ook niets. Of ze veinsden vakkundig onwetendheid.

De persreis met DSM door vijf landen in Europa is een van mooie herinneringen in de vijfentwintig jaar dat ik hoofdredacteur ben van Petrochem. Het bedrijf had net een paar jaar daarvoor Gist Brocades overgenomen en wilde via de pers laten zien welke activiteiten het nieuwe DSM in huis had. In Nederland, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en vooral Italië. We kregen enorm veel interessante informatie. Mijn collega’s van ANP en de landelijke pers hadden tussendoor haast te weinig tijd om hun berichten te schrijven en naar Nederland te zenden. Over broodnodige ingrediënten voor Parmezaanse kaas en de doorontwikkelde enzymen voor de Chianti Classico. We kregen toen al informatie over synthetisch vlees met een echte ‘bite’, een uitdaging waar de vegetarische slagers van deze wereld hun tanden nog steeds op stukbijten. En over arachidonzuur.

Geproduceerd in de omgeving van Napels. Dit is een stof die in moedermelk voorkomt en baby’s slimmer zou maken. Feike Sijbesma, toen nog high potential, opperde in gesprek met ons nog dat hij geen moedermelk had gekregen. Als journalisten grapten we toen nog dat hij het anders al tot topman van DSM had geschopt… Het kwam toch goed met hem.

Gemakkelijker Onlangs berichtte DSM dat ze haar laatste materialen-activiteiten gaat afsplitsen en mogelijk gaat verkopen. Daarmee lijkt de tweede grote transformatie van het bedrijf helemaal rond.

De eerste was van kolen naar chemie. Deze tweede gaat van chemie naar life sciences. Na de verkoop van de bulkchemie aan Sabic, een jaar na onze weddenschap in Florence, volgde onder meer de kunstmestdivisie met OCI Nitrogen als koper.

Nieuwe namen prijken op het voormalige DSM-terrein in Zuid-Limburg: Anqore, Arlenxeo, Borealis, Fibrant, Chemelot, Brightlands, Sitech. En vorig jaar nog verkocht DSM een aantal innovatieve materiaalonderdelen aan Covestro.

DSM is tegenwoordig vooral een modern life sciences bedrijf.

Misschien wel Gist Brocades 3.4. Ze begeeft zich op terreinen in bijvoorbeeld food en farma waarbinnen meer mogelijkheden zijn voor innovatie en verduurzaming dan bijvoorbeeld in de basischemie. In een interview dat ik een paar jaar geleden met hem had, gaf voormalig chief innovation Officer Rob van Leen toe dat innovatie tegenwoordig gemakkelijker is doordat DSM nog maar weinig grootschalige chemische fabrieken heeft.

Vanuit een groter industrieperspectief is het daarom van belang wat nieuwe eigenaren van voormalige DSM-onderdelen doen op het gebied van verduurzaming. Zijn die net als DSM zoals dat heet ook purpose driven? Het zijn complexe puzzels. Maar het doel is duidelijk. De nieuwe eigenaren op Chemelot zijn samen op zoek naar mogelijkheden om te verduurzamen.

Met hun Chemelot Visie 2025 willen ze de meest duurzame, competitieve en veilige chemiesite van Europa worden. Ik ben benieuwd welk bedrijf het laatste deel van de erfenis van DSM in handen krijgt. En of DSM daar ook andere voorwaarden aan stelt dan alleen een goede financiële deal.

Moediger Nog even kort wat over Shell. Ook dat bedrijf heb ik de afgelopen vijfentwintig jaar als hoofdredacteur van Petrochem nauwgezet mogen volgen. Deze transformatie is weer heel anders en lijkt nu pas echt in gang te worden gezet…

Tegelijkertijd met DSM deed ook Shell onlangs een belangrijke mededeling. Het bedrijf gaat onder andere de locatie in Pernis omvormen van een raffinaderij en chemiesite naar een energie- en chemiepark. Met onder andere veel ruimte voor de productie van biobrandstoffen en waterstof. Veel meer een transformatie van binnenuit dan bij DSM dus.

Ik ben er nog niet uit welke route ik moediger, slimmer of effectiever vind. Of welke uiteindelijk het meeste resultaat voor de samenleving gaat opleveren. Daar is wellicht ook nog geen oordeel over te geven. Mij rest eigenlijk alleen mijn journalistieke houding. Net als de afgelopen vijfentwintig jaar zal ik dit boeiende schouwspel blijven volgen. Wordt dus vervolgd!

Reageren? wim@industrielinqs.nl PETROCHEM 6 - 2021 5

PET C Commentaar.indd 5

21-09-2021 16:58

De broeikasgasuitstoot is weer bijna op hetzelfde niveau als voor de coronapandemie. In het tweede kwartaal van 2021 ligt de uitstoot elf procent hoger dan hetzelfde kwartaal vorig jaar. Dit komt door hoger aardgasverbruik in de industrie en gebouwde omgeving en dat er weer meer activiteit is in de transportsector. Dit melden het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het RIVM. De industrie heeft in het tweede kwartaal van dit jaar ongeveer 14 procent meer geproduceerd dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Hiervoor was meer energie (voornamelijk aardgasverbruik) nodig en mede daardoor lagen de emissies door de industrie ongeveer 13 procent hoger dan een jaar eerder.

Twaalf vakmensen uit de Belgische chemie- en farmasector geven dit schooljaar een aantal uur per week les op het middelbaar onderwijs.

Door enkele uren per week voor de klas te staan, kunnen ze hun praktijkervaring doorgeven, meer meisjes en jongens warm maken voor wetenschappelijke en technische studies of beroepen en het lerarentekort een beetje helpen verzachten.

Duaal lesgeven is een twee jaar durend proefproject gelanceerd door Vlaams minister van Werk en Economie Hilde Crevits en Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts, uitgewerkt in nauwe samenwerking met onder andere sectorfederatie Essenscia Vlaanderen en de bedrijven uit de chemie en life sciences. Dit schooljaar start het eerste proefproject dat de weg kan vrijmaken voor een bredere uitrol de komende jaren.

Esri heeft een e-book geschreven over de kracht van locatie in combinatie met assetmanagement. Het legt nieuwe verbanden tussen assets en geeft een andere kijk op vergunningen, condities en de huidige situatie op een site. De kracht van locatie draagt volgens Esri bij aan een veiligere en efficiëntere site.

Download het gratis e-book via ontdek.esri.nl/assetmanagement

PETROCHEM 6 - 2021 6

PET D Feiten en cijfers.indd 6

FOTO: GASUNIE

FEITEN & CIJFERS SUCCESVOLLE TEST WATERSTOFOPSLAG ZUIDWENDING Gasunie injecteerde succesvol waterstof in een boorgat op de locatie Zuidwending.

Na verdere succesvolle afronding kan Gasunie verder met de ontwikkeling van opslag in vier zoutcavernes, waarvan de eerste in 2026 volledig in bedrijf kan zijn.

Gasunie injecteerde tijdens het demonstratieproject op de locatie Zuidwending waterstof in een boorgat om onderzoek te kunnen doen. De druk werd daarbij stapsgewijs opgevoerd tot meer dan 200 bar. Ook zijn materialen en onderdelen die nodig zijn voor gasopslag beoordeeld op geschiktheid voor de opslag van waterstof. Vanaf november tot het voorjaar van 2022 volgen nog verdere demonstraties en tests.

Volgend jaar neemt Gasunie naar verwachting een definitief besluit voor grootschalige waterstofopslag in zoutcavernes. De eerste zoutcaverne zou in 2026 volledig operationeel kunnen zijn. Met groeimogelijkheden naar vier opslagcavernes in 2030. Daarmee ontstaat een opslagvolume dat past bij de huidige Nederlandse ambitie om in 2030 drie tot vier gigawatt groene waterstof uit duurzame elektriciteit te realiseren. Aandachtspunt hierbij is wel dat Gasunie moet voorinvesteren. De benodigde infrastructuur moet bijvoorbeeld direct gereed zijn voor een eindsituatie met vier zoutcavernes. Ook is voor ingebruikname van een zoutcaverne voor opslag een grote hoeveelheid waterstof nodig als ‘kussengas’ om de techniek haar werk te kunnen laten doen. Dat zijn kosten die in beide gevallen niet direct kunnen worden terugverdiend.

DSM OVERWEEGT VERKOOP MATERIALENTAK DSM gaat zich volledig richten op gezondheid, voeding en bioscience. Het bedrijf overweegt om de materialentak te verkopen. DSM wil zich focussen op maatschappelijke en milieu-uitdagingen van voedselproductie en consumptie wereldwijd. Daarom vereenvoudigt het bedrijf de bedrijfsstructuur en reorganiseert het de gezondheid-, voeding- en bioscience-activiteiten in drie businessgroepen.

De twee bedrijfsonderdelen die hoogwaardige kunststoffen maken, passen niet helemaal in dit plaatje. Volgens DSM is de materialentak waarschijnlijk niet in staat om zijn volledige potentieel te maximaliseren om de belangrijke verschuiving naar een biobased en circulaire economie aan te jagen. In de toekomst wordt de materialentak daarom grotendeels op zelfstandige basis aangestuurd. DSM bestudeert de strategische opties voor beide bedrijfsonderdelen, waaronder een nieuwe eigenaar.

Vorig jaar verkocht DSM ook al een bedrijfsonderdeel. Covestro kocht het onderdeel Resins & Functional Materials dat duurzame coatingharsen produceert voor 1,6 miljard euro.

DSM gaat vanaf 1 januari 2022 volgens de nieuwe structuur rapporteren.

ONDERZOEK CCS-MUSKETIER ARAMIS Na Porthos en (het inmiddels stopgezette) Athos, komt er misschien een nieuwe CCS-musketier in Nederland: Aramis. TotalEnergies, Shell Nederland, EBN en Gasunie onderzoeken de mogelijkheid voor een CO2-afvang en opslaghub in de haven van Rotterdam. De partijen denken in 2023 een definitief investeringsbesluit te kunnen nemen en in 2026 op te starten.

Aramis wil bijdragen aan de reductie van de CO2-uitstoot van moeilijk te verduurzamen industrieën zoals afvalverwerking, raffinaderijen, de staal-, chemische-, en cementindustrie. Dit wil het project doen door een grootschalig CO2-transportinfrastructuur die opslag mogelijk maakt aan te bieden. Dit zou de industriële sector de mogelijkheid geven CO2 te transporteren en op te slaan in lege gasvelden onder de Noordzee. De Aramis-infrastructuur is vrij toegankelijk voor derden, zodat andere industriële klanten en opslagvelden stapsgewijs aan het systeem kunnen worden toegevoegd.

Het project was ook van plan synergieën te creëren met Porthos en Athos, bestaande CCS-projecten in Nederland gericht op lokale industriële clusters. Op 20 september kwam echter het bericht dat het Athos-project is stilgezet, vanwege veranderde plannen van Tata Steel (zie bericht hiernaast).

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

21-09-2021 16:58

FOTO: JOOST J. BAKKER

AVANTIUM NOG IN ONDERHANDELING OVER FINANCIERING NIEUWE FABRIEK Technologiebedrijf Avantium onderhandelt nog steeds met banken en andere partijen over de financiering van de nieuwe FDCA-fabriek in Delfzijl. Dat staat in het rapport met de halfjaarcijfers van het bedrijf.

De commerciële installatie gaat jaarlijks vijf kiloton FDCA (furaandicarbonzuur) produceren. Dit is de belangrijkste bouwsteen voor het honderd procent plantaardige en recycleerbare polymeer PEF (polyethyleenfuraanoaat).

Voor een positieve definitieve investeringsbeslissing (FID) moet Avantium aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet een financiering van 150 miljoen euro zijn verzekerd (exclusief twintig procent onvoorziene kosten). Daarnaast is een afnameverplichting van ongeveer vijftig procent van de capaciteit van de fabriek nodig. Ook moet de engineering zijn afgerond en de toeleveringsketen georganiseerd.

Avantium heeft zich voorwaardelijk al verzekerd van een aantal miljoenen. Het bedrijf is in voortdurende onderhandeling met kredietverstrekkers en andere financiële instellingen voor de resterende 85 miljoen euro van de vereiste financiering. Verder heeft Avantium vijf afname-overeenkomsten binnengehaald die meer dan vijftig procent van de totale capaciteit van de FDCA-flagship fabriek vertegenwoordigen.

TATA STEEL KIEST VOOR WATERSTOFROUTE Tata Steel Nederland gaat volop koersen op de productie van groen staal via de waterstofroute. Deze route is volgens het staalbedrijf niet alleen goed voor het klimaat door CO2-reductie, maar heeft ook de meeste voordelen voor de omgeving. Daarmee laat Tata de CCS-route los en speelt blauwe waterstof geen rol meer.

De weg naar de waterstofroute wordt bereikt via de inzet van de zogenaamde direct reduced iron (DRI) technologie. Dat is een technologie waarmee ijzer wordt gemaakt op basis van aardgas of waterstof, uitgevoerd in combinatie met een of meer elektrische vlamboogovens.

Waar Tata de waterstof vandaan gaat halen, is nog niet duidelijk. Het bedrijf schetst wel een scenario waar het eerst aardgas inzet als brandstof dat ze geleidelijk aan kan aanvullen met waterstof. De komende periode gebruikt Tata Steel om de route verder uit te werken.

FOTO: STEVEN LEK

SHELL BOUWT FABRIEK VOOR BIOBRANDSTOFFEN IN PERNIS Shell gaat een biobrandstoffenfabrieken bouwen in Pernis met een capaciteit van 820.000 ton per jaar. De fabriek start vanaf 2024 met het produceren van biobrandstoffen zoals duurzame vliegtuigbrandstof en hernieuwbare diesel uit afval. Denk daarbij aan gebruikt frituurvet, dierlijk vet en andere industriële en agrarische restproducten.

Eenmaal gebouwd, is de fabriek een van de grootste in zijn soort in Europa. Met de hoeveelheid hernieuwbare diesel die een fabriek van dit formaat kan produceren, is 2,8 miljoen ton CO2-uitstoot per jaar te vermijden. Dit is gelijk aan het van de weg halen van ruim een miljoen auto’s in Europa. Het is de bedoeling dat de CO2-uitstoot van het productieproces wordt afgevangen, waarna de CO2 in een leeg gasveld onder de Noordzee kan worden opgeslagen via het Porthos-project.

Shell transformeert haar raffinaderijen (waarvan het bedrijf er in oktober 2020 wereldwijd veertien had) tot vijf energie- en chemieparken. Dit maakt onderdeel uit van de Powering Progress-strategie van het bedrijf.

Shell streeft ernaar om de productie van traditionele brandstoffen in 2030 met 55 procent te verminderen en meer koolstofarme brandstoffen te leveren, zoals biobrandstoffen voor wegvervoer, luchtvaart en waterstof. Het Shell Energie- en Chemiepark Rotterdam (nu Shell Pernis) is het tweede park dat is aangekondigd, na de lancering van het Energy and Chemicals Park Rheinland in Duitsland in juli van dit jaar.

Ontwerp- en consultancyorganisatie Arcadis helpt de NAM bij de ontmanteling van 28 gaswinlocaties in Noord-Nederland. Voordat de boel wordt opgeruimd, onderzoeken verschillende partijen of er herontwikkelingsmogelijkheden zijn. Daarbij gaat het om mogelijkheden voor energie-hubs, om de energietransitie in de regio een impuls te geven. Denk aan het realiseren van zonneparken, warmtenetten of grootschalige elektriciteitsopslag. Voor het ontmantelen moeten installaties worden schoongemaakt, vervolgens gedemonteerd en opgeruimd. Als sluitstuk wordt de grond schoon opgeleverd.

Energiebedrijf Uniper en het Havenbedrijf Rotterdam sloten een overeenkomst voor de productie van groene waterstof op Unipers Maasvlakte-locatie. Deze plannen borduren voort op de uitkomsten van een recente haalbaarheidsstudie en sluiten ook aan op de geplande nieuwe waterstof­infrastructuur en de groeiende vraag naar duurzame waterstof vanuit de Rotterdamse petrochemische industrie. De haalbaarheidsstudie toont aan dat de Uniper-locatie geschikt is voor grootschalige productie van groene waterstof met behulp van stroom van Noordzee-windparken. Het plan is om de waterstoffabriek van Uniper aan te sluiten op de HyTransport RTM-pijpleiding door de Rotterdamse haven. Daarmee krijgt de Uniper-fabriek ook een verbinding met de nationale waterstofinfrastructuur en de Delta Corridor-buisleidingenbundel. Dit laatste project wil voorzien in de levering van waterstof aan chemieclusters in Moerdijk en Geleen (Chemelot) en aansluitend in Noordrijn-Westfalen.

Een belangrijke volgende stap in het project betreft de front-end engineering & design (FEED) studie die op dit moment wordt aanbesteed. Die duurt ongeveer negen maanden en levert een belangrijke verdiepingsslag op het conceptuele ontwerp van de elektrolyse-installatie. Die zal een capaciteit van 100 MW krijgen bij de start met een toekomstige uitbreiding naar 500MW capaciteit.

PETROCHEM 6 - 2021 7

PET D Feiten en cijfers.indd 7

21-09-2021 16:58

Wij begrijpen de uitdaging om de opbrengst van uw fabriek te verhogen en de veiligheid te waarborgen.

MAXIMALISEER + KAPITALISEER U krijgt meer opties om productkwaliteit en veiligheid te verhogen, kosten te verlagen en risico’s te minimaliseren.

Verhoog de veiligheid met onze nieuwe innovaties

Liquiphant FTL62: Niveauschakelaar voor zeer agressieve media, die de veiligheid waarborgt door procesonderbrekingen te minimaliseren.

Cerabar PMC71B: Druktransmitter die eenvoudige verificatie zonder procesonderbreking uitvoert om systeemuitval te minimaliseren.

Memosens CPS11E: Digitale pH-sensor, geschikt voor extreme pH-waarden en gevaarlijke zones, die de procesveiligheid verhoogt en de bediening vereenvoudigt.

Meer informatie vindt u op onze speciale website: www.eh.digital/3AtPPu2

PET Advertenties.indd 8

21-09-2021 16:45

FEITEN & CIJFERS PERSONALIA

GEZOCHT: DRAGONS ÉN INNOVATORS Voor een Dragon’s Den of Transition, zoekt de organisatie van de European Indystry & Energy Summit 2021 zowel dragons als innovators. Tijdens de afsluiting van de summit op 8 december in Rotterdam Ahoy kunnen zij deals sluiten over de ondersteuning van interessante energie-innovaties. Meld je nu aan als dragon óf innovator!

Dragon’s Den of Transition is een nieuw onderdeel van de summit. De organisatie wil een podium bieden voor hoopvolle innovaties op het gebied van Europese industriële transformatie en ze ook verder omweg helpen. Het gaat om dus innovaties van bijvoorbeeld van starters, die een zetje in de rug kunnen gebruiken om tot wasdom te komen. De behoefte kan van financiële aard zijn, maar ook ondersteuning op het gebied van marketing, netwerk, ondernemerschap, business development en meer.

Tijdens het laatste dagdeel van de tweedaagse summit, op woensdagmiddag 8 december kunnen vijf geselecteerde bedrijven hun innovaties pitchen aan vijf Dragons, vertegenwoordigers van ontwikkelmaatschappijen, funds, overheden, banken en/of investeringsmaatschappijen. Zij kunnen zelf reageren op de pitches, contacten leggen en zelfs aanbiedingen doen.

Innovators kunnen zich aanmelden bij de redactie van Industrielinqs, organisator van het evenement. Die stelt een longlist samen. Uiteindelijk worden daar minimaal acht uitgekozen door een panel (redactie en een aantal experts). Van die finalisten worden journalistiek ingestoken nominatiefilms gemaakt van 112 seconden. Deze films worden vanaf eind oktober met korte artikelen gepubliceerd op de site industryandenergy.eu.

Samen met het publiek bepalen de dragons wie uiteindelijk op 8 december mogen pitchen in de Dragon’s Den of Transition.

Naast innovators is de organisatie ook nog op zoek naar dragons. Inmiddels heeft een aantal organisaties al toegezegd een dragon te leveren, maar er zijn nog een paar stoelen vrij.

Innovators kunnen zich melden met een korte omschrijving van hun innovatie via redactie@industrielinqs.nl. Voor meer informatie over een Dragon-stoel kunnen belangstellenden contact opnemen met hoofdredacteur Wim Raaijen: wim@industrielinqs.nl.

74,0 73,1 72,2

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

71,3 70,4 69,5 68,6 67,7 66,8 65,9 16

17

18

19

Augustus 2021

20

Essenscia Vlaanderen heeft een nieuwe directeur. Ann Wurman volgt Frank Beckx op, die eerder dit jaar een nieuwe uitdaging is aangegaan bij Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen. Wurman heeft bijna dertig jaar bij ExxonMobil gewerkt. Ze begon er in 1992 en had er verschillende communicatie- en managementfuncties, zowel in België, binnen de Benelux als op Europees niveau. De laatste drie jaar was ze op het regionale hoofdkantoor aan de slag als EU Communications Manager Public & Government Affairs.

Josepha van Kollenburg is per augustus de nieuwe directeur van het Fieldlab Industrial Electrification (FLIE). Zij neemt het stokje over van Jeroen van Woerden. Onder zijn leiding is in de kwartiermakersfase de basis gelegd.

Nu is het tijd voor een nieuwe fase waarin concrete stappen worden gezet richting verduurzaming. FLIE wil een demolocatie oprichten om de innovatieve technologieën in een opschaalbare omgeving te testen en te implementeren. Er zijn al diverse projecten gestart waarin de haalbaarheid van verschillende elektrificatietechnologieën wordt getoetst.

BRENT RUWE OLIEKOERS

65,0

Jacqueline Vaessen is door staatssecretaris Mona Keijzer (EZK) benoemd tot boegbeeld van Top Sector ChemistryNL. Per 1 september volgt zij Emmo Meijer op, die deze functie ruim vier jaar heeft vervuld. Vaessen is ook algemeen directeur van Nexstep, een nationaal platform voor hergebruik en ontmanteling van olieen gasinfrastructuur. Vaessen kijkt er naar uit om aan de slag te gaan bij haar nieuwe functie. ‘Het voelt een beetje als thuiskomen in de sector waar ik ooit mijn werkzame leven ben begonnen. Er liggen veel uitdagingen en kansen voor de sector, zoals verduurzaming, de energietransitie en circulariteit.’

23

24

25

26

27

30

31

1

2

3

6

7

8

9

10

September 2021

PETROCHEM 6 - 2021 9

PET D Feiten en cijfers.indd 9

21-09-2021 16:58

INTERVIEW

‘Laat mij maar puzzelen en een beetje aanrommelen’

PETROCHEM 6 - 2021 10

PET O Interview.indd 10

21-09-2021 16:57

Elektrochemie is in trek. Professor Marc Koper begrijpt dat wel. ‘De enige manier waarop we onze maatschappij kunnen verduurzamen is door te elektrificeren.’ Elektrochemie biedt dan interessante nieuwe oplossingen. Denk aan groene waterstof. Zelf sleepte hij dit jaar twee gerenommeerde prijzen in de wacht, waaronder de Spinozapremie.

Daardoor kan hij de komende tijd vijf miljoen euro extra besteden aan onderzoek.

FOTO’S: WIM RAAIJEN

Wim Raaijen

In de boekenkast op de werkkamer van professor Marc Koper op de Universiteit van Leiden liggen pontificaal twee boeken.

Niet netjes gerangschikt, zoals de andere boeken die rechtop daarachter staan. Er ligt dus geen stof op Modern Electrochemistry volume 1 en 2, geschreven door John O’M. Bockris en Amulya K.N. Reddy. In tegenstelling tot de titel ogen de boeken – met hun gedateerde harde rode kaft – echter niet zo modern. En dat klopt ook. Ze zijn uitgegeven begin jaren zeventig. ‘Bockris heeft echt veel betekent voor de elektrochemie’, stelt Koper. ‘Dit boek was in zekere zin de start van de ‘moderne’ elektrochemie.’

Hoewel de elektrochemie momenteel veel aandacht krijgt en ook gehonoreerd wordt met veel onderzoeksgeld, is ze dus zeker geen nieuw terrein. Zelfs niet in de industrie. Elektrochemische processen zijn nodig om bijvoorbeeld chloor te maken uit zout, of aluminium te produceren uit aluin. Denk ook aan de productie van siliciumcarbide. En vergeet ook niet kleinere processtappen in minder grondstoffelijke productieomgevingen. Koper: ‘Ik ben eens met een groep studenten bij de scheerapparatenfabriek van Philips in Drachten geweest. Sowieso zijn al die robots daar indrukwekkend. Om kleine gaatjes in de stalen scheerkoppen te krijgen, wordt een elektrochemische techniek gebruikt.’

Ook in laboratoria worden elektrochemische reacties gebruikt bij tal van onderzoeken. En het is nog veel breder. Elektrochemische reacties hebben plaats in allerlei alledaagse toepassingen, bijvoorbeeld in batterijen van mobiele telefoons, laptops en in toenemende mate elektrisch aangedreven auto’s. Alleen PETROCHEM 6 - 2021 11

PET O Interview.indd 11

21-09-2021 16:57

INTERVIEW al de toepassing van batterijtechnologie is enorm in de lift. Te meer omdat duurzaam opgewekte energie om opslag vraagt, omdat het moment van productie niet altijd perfect aansluit op het moment van vraag.

Extra impuls Alleen al daarom is het logisch dat aandacht voor elektrochemie juist nu enorm toeneemt. Helemaal nu de klimaatcrisis om actie vraagt. Koper: ‘De enige manier waarop we onze maatschappij kunnen verduurzamen, is door over te schakelen op groene stroom. Dan zullen we echt zoveel mogelijk moeten elektrificeren.

Ook bijvoorbeeld grote chemische productieprocessen.’

De huidige aandacht voor waterstof werkt zeker ook opstuwend. Niet dat waterstof een oplossing is voor alles, maar volgens Koper zal waterstof een belangrijke rol spelen bij de grootschalige opslag van energie en ook als grondstof en hulpstof in de chemie. ‘Ik denk dat waterstof uiteindelijk alleen via de elektrochemische route gemaakt wordt. Op de kortere termijn kunnen we misschien niet om de blauwe route heen (waterstof uit aardgas waarbij de CO2 ondergronds wordt opgeslagen, red.), maar elegant is die route natuurlijk niet. Uiteindelijk zal elektrolyse van water de overhand nemen.’

Een belangrijke factor is ook dat duurzaam opgewekte stroom steeds goedkoper is geworden. Voor elektrochemische processen, zoals de elektrolyse van water tot waterstof, is veel elektriciteit nodig.

‘Begin jaren zeventig hadden Bockris en anderen hun hoop gevestigd op kernenergie. Maar in de decennia daarna leek deze route steeds minder voor de hand te liggen.’ Pas de laatste jaren lijkt het antwoord zichzelf te vormen. ‘Wind- en zonne-energie zijn sneller dan verwacht veel goedkoper geworden.’ Dat heeft de populariteit van elektrificatie en elektrochemie een extra impuls gegeven.

Toch is de productie van groen waterstof nog lang niet concurrerend genoeg ten

opzichte van de traditionele grijze route, steam reforming van aardgas, geven diverse rekenaars aan. Volgens Koper is daarvoor maar één remedie: ‘Een stevige CO2-heffing. De fossiele route is nog veel te goedkoop. Door de uitstoot van CO2 veel duurder te maken, krijgt groen waterstof ook een eerlijke kans.’ Maar dat is economie. Niet per se het terrein van Marc Koper.

Lange tijd stond Koper te boek als enige hoogleraar in de elektrochemie in Nederland. ‘Of ik het jammer vind dat mijn positie steeds minder uniek wordt? Nou, nee hoor. Ik vind het eigenlijk wel prettig dat ik meer collega’s krijg, waarmee ik ideeën kan uitwisselen.’

Dat het terrein populairder is geworden, betekent ook dat er meer geld beschikbaar is. Dat kan opportunisme in de hand werken. Ook in de wetenschap.

‘Natuurlijk vraag ik me wel eens af, hoe het landschap er over tien jaar uit ziet.

Is dan het nieuwe er vanaf en blijkt het allemaal misschien te veel gehypet? We gaan het zien.’ Maar echt druk lijkt Koper zich er niet om te maken. Hij is een onderzoeker in hart en nieren.

Puzzelen Voor zijn aanstelling als hoogleraar aan de Universiteit Leiden, was hij verbonden aan de Technische Universiteit Eindhoven. ‘Met veel plezier overigens.

En ik kon ook doen waar ik goed in was.

Maar ik merkte wel een verschil tussen mij en de studenten daar. Technologen willen installaties bouwen, die stellen minder fundamentele vragen. Hier in Leiden willen studenten - net als ik – meer weten hoe het werkelijk zit. Laat mij maar puzzelen en eigenlijk een beetje aanrommelen.’

Aanrommelen? Is dat niet een beetje te bescheiden voor een hoogleraar die sinds zijn inauguratie in 2005 verschillende toonaangevende publicaties op zijn naam heeft staan en dit jaar niet één, maar twee gerenommeerde prijzen in de wacht sleepte. Met de toekenning van een ERC Advanced Grant en de Spinozapremie

‘Als ik het te groot maak, dan ben ik misschien wel bang dat ik minder kan doen waar mijn hart echt naar uit gaat: onderzoek doen.’

haalde hij in 2021 maar liefst vijf miljoen euro aan onderzoeksgeld binnen.

Dat kan toch geen aanrommelen zijn?

Koper glimlacht. ‘Misschien maak ik het - bewust of onbewust - wat kleiner, om mezelf niet in de voet te schieten. Als ik het te groot maak, dan ben ik misschien wel bang dat ik minder kan doen waar mijn hart echt naar uitgaat: onderzoek doen. Natuurlijk is het mooi als mijn werk impact heeft. Zou ik me daar te veel daar op richten, dan gaat dat ten koste van mijn bezieling. Ik wil blijven puzzelen.’ Hij is niet onderzoeker geworden omdat hij ‘een wereldverbeteraar’ is.

‘Ik wil op een atomair niveau begrijpen wat er gebeurt, als je elektriciteit door een chemische vloeistof stuurt.’

Een interessante puzzel die Koper momenteel bezighoudt is de stabiliteit van platina-elektrodes. ‘Platina is weliswaar edel, maar ook daar zitten grenzen aan. Tijdens oxidatie-reductie-cycli verliest de elektrode platina. Als je niet oppast dan is de hele elektrode zo weg.’

Dat is onwenselijk, te meer omdat platina erg kostbaar is.

Er zijn volgens de hoogleraar twee oplossingsrichtingen. ‘Je gaat op zoek naar een alternatief voor platina. Maar dat is voor veel toepassingen lastig. We kunnen ook onderzoeken waar die instabiliteit van de elektrode aan ligt. Als we dat weten, hoe kunnen we er dan voor zorgen dat de elektrodes langer meegaan? Recycling van platina is ook interessant. Maar dat ligt wat minder op mijn terrein. Wij onderzoeken op atomair niveau, onder andere met allerlei vormen van spectroscopie, waar de instabiliteit vandaan komt.’

Moleculair niveau Hoewel de puzzels die Koper zoekt niet pur sang economisch of ideëel gedreven zijn, worden ze vaak wel door maatschappelijke urgentie ingegeven. Een ‘leuke puzzel’ ligt volgens hem op het vlak van elektrolyzers voor de productie van groen waterstof. ‘Daarbij zijn twee mogelijkheden. Ze werken met een zuur of een alkalisch milieu. In het alkalische milieu gaat het proces langzamer. Als geleerden zijn we er nog steeds niet uit waar dat aan ligt. Het voordeel van alkalische elektrolyzers is echter wel dat ze met nikkel-elektrodes kunnen werken.

Die zijn relatief goedkoop.’

PETROCHEM 6 - 2021 12

PET O Interview.indd 12

21-09-2021 16:57

Diegene die er in slaagt om de productiesnelheid van alkalische elektrolyzers te verhogen, is keizer, weet ook Koper. ‘Er zijn daar al veel theorieën over. Het gaat erom dat we onze hypotheses constant onderzoeken en uitdagen. En ook snel bij kunnen stellen, als uit onderzoek nieuwe inzichten voortkomen. Op dit specifieke vlak van alkalische elektrolyzers dacht ik er twee jaar geleden anders over dan nu. We moeten onze hypotheses continu ter discussie stellen.

Dan kom je uiteindelijk tot scherpere inzichten.’

Natuurlijk volgt Koper de discussie over mogelijke richtingen in de energietransitie. Als je hem ernaar vraagt, dan wil hij die vooral vanuit de wetenschap duiden. Dan komt hij bijvoorbeeld tot de conclusie dat via elektrochemische omzetting waterstof kansrijk is, en misschien ook mierenzuur. Omdat het hierbij om relatief eenvoudige, efficiënte reacties gaat. Bij de elektrolyse van water tot waterstof en zuurstof is op moleculair

Prof. Marc Koper: ‘De fossiele route is nog veel te goedkoop. Door de uitstoot van CO2 duurder te maken, krijgt groen waterstof ook een eerlijke kans.’ niveau een overdracht van slechts twee elektronen nodig, stelt hij. ‘Daardoor kan die reactie snel en zonder veel efficiëntieverlies worden uitgevoerd. Bij de overdracht van meer elektronen wordt de reactie toch complexer. Misschien dat die routes uiteindelijk wel interessant worden in de chemie, om bijvoorbeeld op een elektrochemische wijze ethyleen te maken of methanol. Chemische bouwstenen mogen doorgaans meer kosten dan energiedragers.’

Spannende ideeën Koper heeft nog niet voldoende tijd gehad om na te denken wat hij met de Spinozapremie gaat doen. ‘En dan heb ik ook nog de Europese subsidie te beste-

den’, glimlacht hij. Hij wil er nog eens goed over nadenken. De Spinozapremie is vrij te besteden. ‘Ik wil het graag in een project stoppen waarvoor ik anders moeilijk financiering zou krijgen, iets buiten mijn eigen comfortzone. Bijvoorbeeld op het snijvlak van de organische chemie, waar ik toch minder in thuis ben, met elektrochemie. Ik heb al een paar mailtjes naar collega’s in dit vakgebied gestuurd. Ze reageren allemaal enthousiast. Het is interessant om met ze na te denken waar de puzzels liggen.’

Mogelijk neemt hij ook een getalenteerde promovendus of postdoc aan, op een onderwerp naar eigen keuze. Want, ‘dat is vaak de beste manier om op spannende ideeën voor onderzoek te komen.’ ■ PETROCHEM 6 - 2021 13

PET O Interview.indd 13

21-09-2021 16:57

FLEXIBILISERING

Chloorfabriek helpt stroom­ net in balans te houden Nobian past de chloorproductie in Rotterdam aan als er plot­ seling meer of minder stroom beschikbaar is. Hiermee helpt het bedrijf om het stroomnet beter in balans te houden. De chloorfabrikant werkt hiervoor samen met energieleverancier Vattenfall.

Dagmar Aarts

Door de samenwerking met Vattenfall kan Nobian (tot voor kort Nouryon) inspelen op de toenemende fluctuaties in het stroomaanbod. Om de pieken en dalen te balanceren, gebruikt netbeheerder Tennet regelvermogen. Dit koopt ze in bij verschillende leveranciers, waaronder Vattenfall. Het regelvermogen bestaat uit een verzameling van productielocaties, met name gascentrales, die snel meer, of juist minder, stroom kunnen leveren. De chloorproductie van Nobian wordt hier nu aan toegevoegd.

Als er minder stroom beschikbaar is, wordt de chloorproductie van Nobian automatisch afgeschaald. Het tempo wordt weer opgevoerd als het aanbod dat toelaat. Deze aanpassing gebeurt volautomatisch door real-time ondersteuning van Vattenfall. Door de samenwerking wordt veertig megawatt aan flexibele capaciteit aan het net toegevoegd. Dit staat gelijk aan een vijfde van de chloorproductie van Nobian in Rotterdam.

ESD-SIC EN ENGIE WERKEN OOK SAMEN Nobian en Vattenfall zijn niet de enigen die samenwerken om het stroomnet in balans te houden. Al een aantal jaar bepaalt Engie wanneer producent van silicium­carbide ESD-SIC wel of niet produceert. Omdat ESD haar productieproces per direct kan aan- of uitschakelen, kan ze dus produceren als er bijvoorbeeld veel zonne- en windenergie beschikbaar is. De productie kan uit als de stroomvraag groot is, of er weinig zon en wind is.

Een belangrijke troef van ESD-SIC is dat het de productie van siliciumcarbide kan beginnen en stilleggen wanneer het maar wil. Dat biedt interessante mogelijkheden bij afname van overschotten duurzame energie. Voor de samenwerking kocht en verkocht ESD-SIC stroom op de onbalansmarkt. Het bedrijf kocht bij zodra er een overschot aan stroom op het net was. Bijvoorbeeld als gevolg van een ‘teveel’ aan windenergie. Of andersom. De productie werd afgeschakeld zodra er zeer hoge prijzen werden gerekend omdat er onverwacht te weinig stroom werd geproduceerd. Op dat moment werd de stroom die eerder voor de productie was ingekocht weer verkocht.

Pieken en dalen Marcel Galjee, directeur Energy & New Business bij Nobian: ‘Met onze flexibele chloorproductie leveren we een belangrijke bijdrage aan de energietransitie.

Waarbij de vraag naar elektriciteit het aanbod van (groene) elektriciteit gaat volgen. De samenwerking met Vattenfall is een volgende stap om de flexibiliteit binnen onze processen te gebruiken om te verduurzamen. Een wens voor de toekomst zou zijn dat we regel- en noodvermogen kunnen aanbieden vanaf dezelfde asset.’

Het belang van vraagsturing neemt toe.

Door het groeiende aandeel zonne- en windenergie kent het stroomaanbod steeds meer en grotere pieken en dalen.

Daarbij komt de uitfasering van verschillende regelbare bronnen van opwekking, zoals kolen (in Nederland en Duitsland) en nucleaire centrales (vooral in Duitsland en België).

Ook de vraag verandert, de industrie gaat meer elektriciteit gebruiken doordat ze processen elektrificeert.

Industriële vraagsturing Uit onderzoek dat Strategy& (onderdeel van PwC) deze zomer uitvoerde in opdracht van Tennet bleek dat zowel Nederland als Duitsland de piekbelasting van hun elektriciteitsnet met wel tien tot zeventien procent kunnen verlagen als ze volledig het potentieel benutten van industriële vraagsturing, industrial Demand Side Response (iDSR).

In Nederland is het potentieel iDSR rond de 3,4 gigawatt en in Duitsland tien gigawatt. De huidige inzet van iDSR in Nederland ligt tussen de 700 en 1900 megawatt. In Duitsland ligt de huidige inzet rond de drie gigawatt. Met voldoende flexibiliteit kunnen kostbare maatregelen als import of regelbare cen-

PETROCHEM 6 - 2021 14

PET P Artikel Vattenfall.indd 14

21-09-2021 16:56

FOTO: ADOBESTOCK

trales worden beperkt. Flexibiliteit aan de markt bieden kan bovendien een extra verdienmodel voor de industrie zijn.

Belemmeringen De mogelijke capaciteit van flexibel elektriciteitsgebruik door de industrie is veelbelovend, maar toegang voor iDSR kent ook barrières. Om het industriële potentieel in de beide landen waar Tennet actief is te benutten, is een aantal veranderingen nodig. Zo krijgen in Nederland bedrijven die hun stroomverbruik stabiel houden tot wel negentig procent korting op het netwerktarief. Vanuit het standpunt van flexibiliteit vormt zo’n korting een financiële belemmering die moet worden weggenomen.

Volgens de onderzoekers moeten de mogelijkheden en voordelen van iDSR meer onder de aandacht worden gebracht bij de industrie. Verschillende vertegenwoordigers van de industrie geven aan dat ze de mogelijkheden van iDSR onvoldoende kennen en nieuwsgierig zijn naar de kansen voor hun iDSR-businesscase.

Tussenpersonen Wat volgens de onderzoekers ook kan helpen, is het aanstellen van onafhankelijke tussenpersonen, zogenaamde aggregators. Juist in een markt met nieuwe deelnemers zijn er kansen voor vereenvoudigde diensten en risicobeperking.

De huidige eisen aan meters vormen ook

Marcel Galjee (Nobian): ‘Een wens voor de toekomst zou zijn dat we regel- en noodvermogen kunnen aanbieden vanaf dezelfde asset.’ een belemmering voor iDSR omdat ze tot hoge kosten leiden. Wellicht kunnen bedrijven af met goedkopere meters.

Effectieve deelname Het Europese wetgevingspakket ‘Clean energy for all Europeans’ is nog een goede reden om meer inzicht te vergaren in het potentieel voor iDSR en in kansen om die capaciteit te benutten. Dit

wetgevingspakket, dat leidend is voor nationale wetgeving, stelt bijvoorbeeld dat klanten moeten kunnen deelnemen aan de elektriciteitsmarkten voor netbalans, day-ahead en intraday-handel – individueel of via een tussenpersoon.

Daarnaast dienen TSO’s en DSO’s voor vraagsturing aanvullende diensten beschikbaar te stellen op een manier die transparant en non-discriminatoir is. ■

ROL ALUMINIUMPRODUCENT IN NETSTABILISERING Ook elektriciteitsgrootverbruiker Damco Aluminum Delfzijl Coöperatie (Aldel) is bezig om een rol te spelen in het regelvermogen. Dat vertelde COO David Eisma vorig jaar in ons zusterblad Industrielinqs. ‘Wij kunnen onze productie laten meeveren met het aanbod, zodat we een belangrijke rol krijgen in de netstabilisering.

Momenteel kunnen we dat vooral door onze productie af te schakelen bij tekorten, ook wel noodstroom genoemd. Maar met een paar aanpassingen kunnen we dat veel subtieler doen. We werken al met onze partner Energy Pool samen, die ons helpt met de benodigde soft- en hardware om te flexibiliseren.’

Voordat het zover is, moet wel een aantal aanpassingen worden gedaan aan zowel de hoogspanningsinstallaties als de gelijkrichters die het aluminium smelten. De gelijkrichters kunnen met enige aanpassingen de variabele belasting opvangen.

Om dit te kunnen doen, bouwt Aldel samen met Energy Pool tien installaties om.

Iedere installatie heeft een capaciteit van 40.000 Ampère en een spanning tot ongeveer 800 Volt. Aldel verwacht een variabele belasting van vijftien megawatt te kunnen bereiken om de netfrequentie te ondersteunen.

PETROCHEM 6 - 2021 15

PET P Artikel Vattenfall.indd 15

21-09-2021 16:56

ENERGIETRANSITIE

Zeeland Refinery pioniers­ raffinaderij voor transitie Het chemiecluster onder de vlag van North Sea Port heeft vergaande plannen om zijn CO2-emissies stevig terug te dringen. Zeeland Refinery zit misschien het meest aan de voorkant van de fossiele keten, maar doet aan ambities niet onder voor de rest. ‘Koolwater­ stoffen hebben we nog lang nodig’, zegt energy transition manager Koen van Leuven. ‘Maar dan wel van biogene of circulaire bronnen. De beschikbaarheid van groene waterstof is daarbij essentieel.’

David van Baarle

Het zal geen verbazing wekken dat de vijf Nederlandse chemieclusters op hun eigen manier bezig zijn met de transitie van fossiele brand- en grondstoffen naar emissieloze alternatieven. Afhankelijk van de geografie en het soort processen binnen de clusters zijn er wel degelijk verschillen te vinden in aanpak. Zo ook voor North Sea Port, het cluster dat zich uitstrekt over Zeeland, West-Brabant en sinds niet al te lange tijd ook Gent. De drie grootste Nederlandse bedrijven in het gebied, Dow Terneuzen, Yara Sluiskil en Zeeland Refinery in Vlissingen-Oost, zijn van oudsher sterk fossiel gedreven.

En eerlijk gezegd blijven ze dat nog wel even. De bedrijven hebben zich wel gecommitteerd aan de Europese emissie­ doelstellingen voor 2030 en 2050 en zien met name oplossingen in schoon fossiel, groene waterstof en elektrificatie.

De samenwerking van de bedrijven in Smart Delta Recources (SDR) leidde al tot uitwisseling van waterstofgas tussen Dow naar Yara. Maar de plannen voor de nabije en verre toekomst gaan veel verder.

Slagen maken Koen Van Leuven van Zeeland Refinery vertegenwoordigt misschien we de meest hard to abandon industrietak: raffinage.

Toch is het niet voor niets dat hij drie jaar geleden is aangesteld als energy transition manager. ‘Het klinkt misschien raar om een raffinaderij in stand te houden in een economie waar fossiele brandstoffen worden uitgefaseerd’, zegt Van Leuven. ‘Maar ik denk dat we onze assets nog lang kunnen blijven inzetten voor de verwerking van alternatieve brandstoffen van biogene oorsprong of gerecyclede koolwaterstoffen. Tot die tijd is het voor ons vooral de uitdaging om onze bestaande processen zo energie-efficiënt mogelijk te maken en de eigen emissies zoveel mogelijk terug te dringen.’

Van Leuven merkt dat de aandacht voor CO2-reductie bij de aandeelhouders TotalEnergies en Lukoil snel is gegroeid.

‘Met ETS-prijzen boven de zestig euro per ton worden de businesscases voor verduurzaming al heel wat realistischer.

Maar we verwachten dat die prijs nog wel eens stukken hoger kan worden.

Voor de haalbaarheid van onze interne projecten rekenen we al met prijzen tot honderd euro. Als andere grote mondiale uitstoters zoals de Verenigde Staten en China vergelijkbare maatregelen nemen, trekken we het mondiale speelveld gelijk en kunnen we in Europa snel grote slagen maken.’

Hydrocracker De site lijkt in ieder geval op papier een voorsprong te hebben. Ondanks dat de plant alweer 47 jaar geleden is gebouwd, is het een van de jongste Europese raffinaderijen. Die ‘jonge’ leeftijd maakt het ook een van de meest energie-efficiënte raffinaderijen, wat nog eens werd versterkt door een investering in een

PETROCHEM 6 - 2021 16

PET U Artikel Zeeuws.indd 16

21-09-2021 16:55

FOTO’S: TOM D’HAENENS | NORTH SEA PORT

derde hydrocracker reactor. Van Leuven: ‘Dankzij die derde reactor verlengen we niet alleen de standtijd van de hydrocracker, maar besparen we ook behoorlijk wat energie. Door de nieuwe configuratie is het namelijk mogelijk de kraker op lagere temperatuur te bedrijven, wat gunstig is voor de levensduur van de katalysator, maar dus ook voor het energieverbruik. Inmiddels hebben we de nodige aanpassingen gedaan om eventuele uitkoppeling van restwarmte uit onze installaties mogelijk te maken. Als er partijen opstaan die een nuttige toepassing hebben voor deze warmte, kunnen we ze redelijk eenvoudig aankoppelen.’

Waterstof Energie-efficiency mag een belangrijke pijler zijn in de trias energeticas, het is niet genoeg om de emissiedoelstellingen te halen. ‘We ontkomen er niet aan om ook schoon fossiel in te zetten in onze processen’, vervolgt Van Leuven. ‘Een hydrocracker gebruikt nu eenmaal veel waterstof, wat tot nu toe de grijze variant is. Via steam methane reforming maken

Koen Van Leuven (Zeeland Refinery): ‘We onderzoeken tegelijkertijd de haalbaarheid van een 150 megawatt elektrolyzer.’ we een syngas dat we vervolgens scheiden in waterstof en kooldioxide. Deze CO2 kunnen we ook afvangen en transporteren en opslaan. Inmiddels hebben we daarvoor vergevorderde plannen, met als werktitel Azur. Het project voorziet in het cryogeen afvangen van CO2 uit rookgassen middels toepassing van de door Air Liquide ontwikkelde Cryocap­ technologie. Belangrijk verschil met de eerder traditionele afvangtechnologie op basis van bijvoorbeeld amine-absorptie is dat bij de regeneratie van het amine veel energie in de vorm van stoom nodig is. De cryogene technologie kan volledig elektrisch verlopen, zodat het proces geen extra directe emissies oplevert. Bijkomend voordeel is dat de CO2 daarbij vloeibaar wordt, wat het eenvoudiger maakt om het per schip of vrachtwagen te transporteren. Studies hebben uitge-

wezen dat het voorlopig niet rendabel is om een pijpleiding aan te leggen in ons gebied. Om het gas dan toch te kunnen afvoeren en offshore ondergronds op te slaan, moeten we het verzamelen en afvoeren. Dat kan dan alleen maar met vloeibare CO2.’

Methanol Hoewel blauwe waterstof een aanzienlijke bijdrage levert aan emissiebeperking van de raffinaderij is het volgens Van Leuven slechts een tussenstap op het verduurzamingspad dat is ingeslagen.

‘We onderzoeken tegelijkertijd de haalbaarheid van een honderdvijftig megawatt elektrolyzer voor de productie van groene waterstof. Om de ontwikkelingen omtrent de opkomende waterstofeconomie te faciliteren, is het zinvol om een regionale waterstofbackbone aan te legPETROCHEM 6 - 2021 17

PET U Artikel Zeeuws.indd 17

21-09-2021 16:55

MOBILE DEGASSING, GUARANTEED CONTINUITY

YOUR SITE. A BETTER PLACE.

FLYING COMBUSTOR®

MOBILE COMBUSTOR®

ZONE - 0 VENTILATOREN

LANGE TERMIJN OPLOSSINGEN

SIS, marktleider in mobiele verbrandingssystemen en Zone – 0 ventilatoren. Onze services en technologieën vormen de sleutel om (VOC) emissies en geur te reduceren, onder controle te houden en te voldoen aan de meest stringente milieuwetten en regels.

Wij zorgen voor uw continuïteit.

TANK TERMINAL

BACK-UP EN VERVANGING VRU

RAFFINADERIJEN/ CHEMISCHE PLANTS

PIJPLEIDINGEN

VERSCHEPEN

BOL TANKS

SIS GmbH   

+49 (0) 4132 654 9100 +31 (0)6 1559 7982 INFO@S-I-S.COM

 WWW.S-I-S.COM

SISG19-24270 CorporateADV_Petrochem_210x297_V4.indd 1 PET Advertenties.indd 18

17-09-19 10:39 21-09-2021 16:45

gen die later kan worden gekoppeld aan nationale of internationale waterstofnetwerken. Zo kunnen we produceren voor zowel eigen gebruik als voor de bedrijven in de omgeving. Overigens hebben ook Air Liquide in Terneuzen en Yara in samenwerking met Ørsted in Sluiskil plannen voor elektrolyzers zodat we een robuust systeem krijgen waar we elkaar kunnen versterken. Want we hebben in de toekomst veel waterstof nodig.’

CCS is niet het einddoel. Van Leuven: ‘Met een toenemend aanbod van groene waterstof wordt het ook aantrekkelijker om de kooldioxide te gebruiken als basis voor de productie van bijvoorbeeld methanol. Maar ook als we biogene of circulaire grondstoffen gaan inzetten, hebben we veel waterstof nodig. De plannen liggen dan ook al klaar om de productie van groene waterstof op te schalen. Natuurlijk moeten we daarbij wel de businesscase in de gaten houden.

Grof gezegd is het prijsverschil tussen grijze en blauwe waterstof een factor twee, terwijl het verschil tussen grijs en groen een factor vier is. Nu helpt een hogere ETS-prijs wel mee, maar als de overheid serieus is met haar ambities kan ze de energietransitie zeker versnel-

Van Leuven: ‘De overheid kan de energietransitie zeker versnellen met specifieke financiële steun voor waterstof.’ len met specifieke financiële steun voor waterstof.’

Grensoverschrijdend Steun krijgt Zeeland Refinery zeker vanuit de twee aandeelhouders. ‘Zowel TotalEnergies als Lukoil zien de site in Zeeland als een pioniersraffinaderij voor de energie- en grondstoffentransitie. Beide bedrijven zijn zich terdege bewust van het feit dat de hele raffinaderij­branche moet veranderen, wil ze significant blijven. Zeker tot 2030 zal met name het zware transport en vliegverkeer nog koolwaterstoffen gebruiken omdat er niet veel alternatieven zijn. Maar met groene ammoniak of wellicht toch elektriciteit komen die er wel aan. We moeten die tijd dan ook gebruiken om onze site langzaamaan richting andere producten te verschuiven, zoals grondstoffen voor de productie van kunststoffen of chemicaliën. Als we dat doen op basis van biogene grondstoffen, vergt dat wel weer

extra investeringen in de voorbehandeling van de koolwaterstoffen. Gewassen zijn nu eenmaal complexer dan aardolie en sommige stoffen moet je er uit halen voordat je ze bijvoorbeeld in de kraker voedt. Maar het voordeel van een relatief kleine raffinaderij is dat je snel kunt aanpassen aan dit soort veranderende marktomstandigheden.’

Tegelijkertijd ziet het bedrijf steeds meer grensoverschrijdende samenwerkingen. Want waar Yara eerst alleen kunstmest produceerde, begeven ze zich nu mondiaal ook richting de energiemarkt. Van Leuven: ‘We kunnen dat als bedreiging zien, maar ik denk dat we juist veel aan elkaar kunnen hebben om voldoende volume te krijgen voor een volwassen waterstofmarkt. Hetzelfde geldt voor Dow en ArcelorMittal. We werken al allemaal samen in Smart Delta Resources en vinden steeds meer van dit soort grensoverschrijdende samenwerkingen.’ ■ PETROCHEM 6 - 2021 19

PET U Artikel Zeeuws.indd 19

21-09-2021 16:55

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie.

Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

Dethlef Pieters nieuwe voorzitter VOMI Tijdens de recente Algemene Ledenvergadering van VOMI is Dethlef Pieters verkozen tot nieuwe voorzitter.

Hij volgt Jeroen Maan op die als boegbeeld van de VOMI, met zijn collega bestuurders, de vereniging opnieuw heeft gepositioneerd. Dethlef Pieters is in het dagelijks leven werkzaam als directeur van Visser & Smit Hanab. In zijn nieuwe rol verwacht de nieuwe voorzitter het huidige beleid te continueren, waarbij gewerkt wordt aan gelijkwaardige samenwerking in de keten en versterking van de leden.

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden

Aftrap pilot unit SPEX SPEX en Plant One Rotterdam (POR) zetten een volgende stap op weg naar een pilotinstallatie voor selectieve plastic extractie. Met het innovatieve proces van SPEX worden onder andere lastig te recyclen mengsels van PE en PP opgewerkt naar ‘near virgin polymer’. Na succesvolle testen op het lab bij Plant One Rotterdam, zal dit proces nu op grotere schaal worden gedemonstreerd. Een mooi voorbeeld van samenwerking waarmee de teams van SPEX en Plant One Rotterdam een concrete bijdrage leveren aan de circulaire economie.

Uitbreiding testlocatie voor duurzame technologieën Zuyd Hogeschool en Brightlands Chemelot Campus hebben een overeenkomst afgesloten voor de uitbreiding van hun testlocatie voor duurzame technologieën op de campus in Sittard-Geleen. Daar worden twee technologieën in praktijk getest, te weten een ‘zonneweg’ en ‘windows of the future’. Door de uitbreiding worden nieuwe testopstellingen toegevoegd op het gebied van circulaire renovatieprocessen en nieuwe materialen voor de gebouwde omgeving, waaronder energieneutrale woningen.

CONTENTPARTNERS

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

ENGIE logotype_solid_BLUE_RGB 14/04/2015 24, rue Salomon de Rothschild - 92288 Suresnes - FRANCE Tél. : +33 (0)1 57 32 87 00 / Fax : +33 (0)1 57 32 87 87 Web : www.carrenoir.com

RÉFÉRENCES COULEUR

Zone de protection 1 R0 G170 B255

Zone de protection 2 Zone de protection 3

LEADER IN HIGH TEMPERATURE SOLUTIONS

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 020 312 2085

PET06 L Platform.indd 20

21-09-2021 17:00

‘QU TES’ De fossiele route is nog veel te goedkoop.

Door de uitstoot van CO2 veel duurder te maken, krijgt groen waterstof ook een eerlijke kans.’

Professor Marc Koper, Universiteit van Leiden, ziet in ons hoofdinterview van deze editie een stevige CO2-heffing als enige remedie om groen waterstof concurrerend te maken.

Voor nieuwe bedrijven is het een kwestie van plug and play.’

Dit zei Cas König, directeur van Groningen Seaports, onlangs in BNR Zakendoen over waterstofproject North2. In 2030 wil NortH2 vier gigawatt groene waterstof produceren. Vervolgens wil NortH2 doorgroeien naar meer dan tien gigawatt rond 2040.

Zeker tot 2030 zal met name het zware transport en vliegverkeer nog koolwaterstoffen gebruiken omdat er niet veel alternatieven zijn. Maar met groene ammoniak of wellicht toch elektriciteit komen die er wel aan. We moeten die tijd dan ook gebruiken om onze site langzaamaan richting andere producten te verschuiven, zoals grondstoffen voor de productie van kunststoffen of chemicaliën. Als we dat doen op basis van biogene grondstoffen, vergt dat wel weer extra investeringen in de voorbehandeling van de koolwaterstoffen. Gewassen zijn nu eenmaal complexer dan aardolie en sommige stoffen moet je eruit halen voordat je ze bijvoorbeeld in de kraker voedt. Maar het voordeel van een relatief kleine raffinaderij is dat je snel kunt aanpassen aan dit soort veranderende marktomstandigheden.’

Koen van Leuven, Zeeland Refinery, over de toekomst voor raffinage.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN

PET06 L Platform.indd 21

Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive Consultancy

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter­ nationaal MVO programma

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Frank Beckx Kennis- en Lobbycentrum Voka, directeur

Ronald Hoenen DSM, global SHEQ director

Bart Leenders Neste, vice president production

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, senior business manager

Frank de Leng Van Happen Containers, operationeel directeur

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

Henk Veldink Hexion, senior director European manufacturing

Sandra de Bont VOTOB Academy, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, global supply chain director

Michel Leyseele Nationale Maatschappij der Pijpleidingen, managing director

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

René Venendaal BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Jan Bout Bout&Co, partner

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Gerald Schotman Shell, presidentdirecteur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Frans Brüning Iv-Industrie, business development manager

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Roelof van Wijk Teijin Aramid, plantmanager

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Cas König Groningen Seaports, directeur

Michel Meertens DSM, vice president premix operations

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Genserik Reniers TU Delft, professor Safety and Security Science Group

Wouter Stam Flowid, managing director

Jeroen van Woerden Jitink, managing director

Plant Manager of the Year 2015

Plant Manager of the Year 2017

Cor Zijderveld voormalig voorzitter SBE

Plant Manager of the Year 2016

21-09-2021 17:00

THEMA: VEILIGHEID

Samenwerking maakt bedrijfsbrandweer sterker De bedrijfsbrandweercorpsen van verschillende industriële sites werken samen in het Platform Industriële Incidentenbestrijding (PII). Hierdoor kunnen ze kennis uitwisselen en samen in actie komen bij grotere incidenten. Dat laatste gebeurde afgelopen zomer voor het eerst.

Naast de extreme hoeveelheid regen dreigde er in juli een dijkdoorbraak in het Julianakanaal.

Chemelot haalt hier zijn procesen koelwater vandaan. Bij een te grote daling van het waterpeil zouden de fabrieken op Chemelot niet meer over voldoende water beschikken en moeten afschakelen.

Dagmar Aarts

Om dit te voorkomen rukten Gezamenlijke Brandweer Rotterdam, Shell en Dow met grootwater-transportsystemen en grootvermogen-bluswaterpompen uit naar Chemelot. Het plan was om een slangenverbinding te leggen tussen de Maas en het waterinnamepunt van de Chemelot-site. Uiteindelijk hoefde de brandweer geen water naar de site te pompen. ‘Op het ogenblik dat de eenheden begonnen met het uitrollen van de slangen kwam het bericht van de Veiligheidsregio Zuid Limburg dat de dijk stabiel genoeg werd bevonden en dat geëvacueerde bewoners weer naar huis mochten’, zegt Rob Smeets, secretaris PII en Performance Engineer Risicobeheersing & Incidentbestrijding bij Sitech.

‘Toen wisten wij dat de situatie stabiel genoeg was. Drie jaar geleden was het ons niet gelukt om in dit tijdsbestek, met deze omvang en opschaling voor elkaar klaar te staan bij zo’n incident.’

Het PII is al in 2013 opgericht zodat de verschillende bedrijfsbrandweerkorpsen (Dow Terneuzen, Shell Moerdijk, Gezamenlijke Brandweer Rotterdam en Sitech Services Geleen) elkaars achtervang konden zijn als er groot materiaal in onderhoud is. Het grote blussysteem voor de bestrijding van incidenten in de

SPECIALISTISCHE KENNIS DELEN Om toerbeurt staat bij elk lid een PII-coördinator paraat. De aanvrager signaleert een probleem, alarmeert via het PII-alarmnummer de dienstdoende PII-coördinator en overlegt hoe verder te handelen.

Niet bij elke melding zijn alle korpsen nodig. Hoewel elke bedrijfsbrandweer hetzelfde kan, is het ene korps bijvoorbeeld meer gespecialiseerd in schuim en het andere in gaspakken. Met een gaspak ben je compleet beschermd tegen gevaarlijke gassen en stoffen. Het kan dus zijn dat voor hulp niet het dichtstbijzijnde lid wordt gevraagd, maar het korps met een bepaalde specialistische kennis. Ook de publieke brandweer kan overigens bellen voor kennis of als er een industrieel incident is op bijvoorbeeld de snelweg.

industrie is namelijk zo uitgebreid dat elk cluster er maar één van heeft. Maar na 2013 kwam de samenwerking door praktische redenen een beetje stil te liggen. Totdat de clusters elkaar in 2017 weer opzochten.

Uitwisselen ervaringen ‘Wat is de nut en noodzaak van PII, vroegen we elkaar’, vertelt Arie Kleijwegt, voorzitter PII en afdelingshoofd preparatie en ondersteuning ledenbedrijven bij Gezamenlijke Brandweer Rotterdam. ‘Gaan we door of stoppen we ermee? In dat gesprek kwamen we erachter dat nut en noodzaak nog honderd procent aanwezig zijn. Niet alleen voor de initiële doelstelling van redundantie, maar ook voor het uitwisselen van ervaringen, het hebben van een gezamenlijk standpunt in dossiers en om elkaar te vinden als de nood aan de man is. Toen hebben we nieuw leven in het PII geblazen.’

Voorbeelden Het uitwisselen van ervaringen van incidenten of bijna-incidenten vindt Kleijwegt zelf het meest waardevol. ‘In de industrie gebeuren gelukkig niet zo veel incidenten, maar daardoor is het lerend vermogen ook klein. Als er nu bij een andere bedrijfsbrandweer iets gebeurt, kunnen we er allemaal van leren.’

Het tweede waardevolle punt voor hem is dat de korpsen samen een standpunt kunnen vormen, in voor de bedrijfsbrandweer relevante dossiers, en zo sterker staan. Een voorbeeld daarvan is de discussie rondom het schuim waarmee in de industrie vaak wordt geblust. ‘Dit schuim is niet goed voor het milieu (er zit PFAS in, red.). Er is regelgeving in de maak om het te verbieden, wat betekent dat er een alternatief soort schuim moet

PETROCHEM 6 - 2021 22

PET X1 Thema.indd 22

21-09-2021 16:54

Hulp in coronatijd Ook toen de coronapandemie uitbrak, wisten de vier bedrijfsbrandweerkorpsen elkaar te vinden. ‘We moeten 24/7 een bepaald aantal mensen op dienst hebben’, vertelt Kleijwegt. ‘Als door corona veel mensen ziek zouden worden, kon het voorkomen dat we hier in Rotterdam de wacht niet vol zouden krijgen.

We hebben elkaar toen elke twee weken gebeld om te vragen hoe iedereen zat met personeel en verzuim. Als er bijvoorbeeld bij de brandweer in Limburg een uitbraak was geweest en wij waren nog goed op sterkte, dan kon een aantal Rotterdammers naar Geleen om te helpen.

Het is uiteindelijk gelukkig niet voorgekomen.’

Hulp was wel nodig toen de dijkdoorbraak dreigde. ‘Toen we dat bericht vrijdagmiddag binnenkregen, moesten we heel snel een beslissing nemen’, vertelt Smeets. ‘Ik heb meteen de coördinator van het noodnummer gebeld. Vrij snel daarna is op de alarmknop gedrukt waardoor alle leden van het PII zijn gealarmeerd. Binnen vijf minuten zaten we met z’n vieren in een digitaal overleg om het probleem te bespreken. We bespreken altijd het probleem en niet de oplossing. Er is namelijk altijd wel iemand die aan een oplossing denkt waar je zelf niet aan hebt gedacht.’

Trots als een pauw Uiteindelijk besloten de korpsen van Dow, Shell en de Gezamenlijke Brandweer Rotterdam om naar Limburg te rijden met hun grote systemen. Denk bijvoorbeeld aan watertransportsysteem en een boosterpomp. Smeets: ‘Al na enkele uren waren alle partijen hier en wisten we hoe we de slangen en pompen neer zouden leggen. We kozen ervoor water uit een uiterwaarde van de Maas te pompen waar het water heel hoog stond.

Zo konden we dat probleem ook tegelijkertijd oplossen.’

Uiteindelijk was de inzet niet nodig en bleek dit achteraf een succesvolle testcase. Kleijwegt: ‘Ik ben zo trots als een pauw. Limburg was als geheel in het

FOTO: CHEMELOT

komen. Dat is heel complex, want er zitten zowel chemische-, blustechnische als milieuaspecten aan. Het is goed om elkaar daarvan op de hoogte te houden en samen te kunnen schakelen.’

Brandweerkorps aan het werk op de Chemelot-site.

De korpsen willen elkaar versterken bij het opleiden van medewerkers en de uitruil van personeel of materiaal. nieuws, het was in de vakantieperiode en vrijdagmiddag. Toch sprongen er direct mensen in Terneuzen, Rotterdam en Moerdijk in de auto om richting Limburg te gaan om te helpen.’ Smeets voegt daaraan toe: ‘Van iedere inzet zijn dingen te leren, maar we zagen dat de alarmeringsprocedure goed functioneerde en de opkomst goed was.’

Uitbreiding en ondersteuning In de toekomst wil het platform verder uitbreiden. Ze zijn immers niet de enige bedrijfsbrandweer in Nederland. Voorwaarde is wel dat nieuwe leden vanuit artikel 31 (Wet Veiligheidsregio’s) zijn aangewezen als bedrijfsbrandweer en dat ze deskundigheid, mensen en middelen ter plaatse kunnen leveren bij een incident.

Daarnaast willen de korpsen elkaar op nog meer vlakken versterken. Zoals bijvoorbeeld bij het opleiden van medewerkers en de uitruil van personeel of materiaal. Maar ook bij het aanschaffen van

materiaal. Nu heeft niet iedereen dezelfde grote blussystemen, waardoor de korpsen met verloopkoppelingen moeten werken. Smeets: ‘Het zou fijn zijn als we in de toekomst dezelfde systemen hebben, zodat je die verloopstukken niet nodig hebt.’ Ook scheelt het investeringen als dit soort systemen uniform worden uitgerust en ontwikkeld. ‘De pomp die de Gezamenlijke Brandweer in Rotterdam heeft, kan ook Limburgs water pompen. Waarom zouden wij dan nog extra ontwikkelingskosten maken voor een eigen pomp? Ook voor de aankoop van een nieuw, groter haakarmvoertuig (voor het vervoer van containers, red.) kijken wij bijvoorbeeld bij collega’s.’

Volgens de twee brandweermannen heerste er een enorme eilandencultuur bij de bedrijfsbrandweer. Om chemische sites staat immers letterlijk een hek. Die eilandencultuur is door het platform verleden tijd. Kleijwegt: ‘Al is het midden in het weekend, dan weten we elkaar nog te vinden.’ ■ PETROCHEM 6 - 2021 23

PET X1 Thema.indd 23

21-09-2021 16:54

3P Quality Services zoekt: 3P Quality Services B.V. is een onafhankelijk technisch inspectiebureau binnen de petrochemische industrie, process industrie, offshore en energiesector.

Wij bieden een breed scala aan support services, Onze sleutelwoorden zijn: Inspectie, Maintenance en Vendor inspectie activiteiten.

3P Quality Services B.V. bemiddelt vanuit een projectmatige aanpak en/of vanuit een vaste bemiddeling binnen de vakgebieden Engineering, Construction management, Shutdown management en Project management.

Voor diverse nationale en internationale functies op het gebied van inspectie en aanverwante diensten, zijn wij doorlopend op zoek naar:

QUALITY SERVICES

Werktuigbouwkundigen MBO/HBO niveau De ideale kandidaten beschikken minimaal over: • MBO/HBO werktuigbouwkunde • Opleiding IKT/SKK (II/III) – en/of MLT/EWT/IWT • Beheersing van Microsoft Office • Goede contactuele eigenschappen • Grote mate van zelfstandigheid 3P Quality Services biedt kansen en mogelijkheden ook voor 50 plussers en starters op de arbeidsmarkt. 3P Quality Services is gecertificeerd volgens ISO 9001/VCA. Een kwaliteitsgarantie gaat echter niet alleen om systemen en standaarden, maar vooral om mensen. Daarom investeren wij voortdurend in onze professionals door middel van opleidingen en coaching.

Voor meer informatie en vragen kunt u contact opnemen met Dhr. C.J. de Graaf of Dhr. K. van Oevelen T +31(0)161 438 500.

Bent u onze juiste kandidaat? Mail dan uw sollicitatie met CV naar 3pqs@3pgroup.com onder vermelding van 3P zoekt werktuigbouwkundigen en jong talent.

PET Advertenties.indd 24

3P zoekt ook jong talent 3P heeft in samenwerking met diverse klanten een overeenkomst om jonge talenten een kans te geven. 3P en onze klanten willen graag investeren voor nu en in de toekomst en 3P verzoekt kandidaten die als lasser of NDO-er reeds 5 jaar ervaring hebben en een MTS diploma hebben en/of dit willen behalen te solliciteren.

In overleg en in samenwerking met onze klanten zoekt 3P een geschikte werklocatie om op termijn door te groeien naar een volwaardige QC-er en/of inspecteur.

Voor een volledig overzicht van de vacatures bekijk het aanbod op: www.3pgroup.com

Continuïteit door deskundigheid.

21-09-2021 16:46

BRANDED CONTENT

Veilig en efficiënt gaan hand in hand Tijdens een turnaround staat veiligheid steeds centraal, ook al levert dat soms ineffi­ ciënte situaties op. Zo is de afgifte van permits regelmatig op grote afstand van de klus geregeld om de veiligheid van medewerkers te waarborgen. ‘Niet nodig’, stelt Mustafa Erkoylu van Hunter Buildings.

Na een aantal heftige explosies op raffinaderijen in de Verenigde Staten vroeg een petrochemisch bedrijf aan Hunter Buildings om explosiebestendige ruimtes te ontwikkelen. Zo is dit bedrijf bijna 25 jaar geleden ontstaan.

Inmiddels is het in de VS op elke site de norm om tijdens een turnaround blast resistant modules te gebruiken. En veel internationale bedrijven hebben de daar geldende norm overgenomen in Europa.

Ook voor planning en operations is het handiger om dicht op de werkzaamheden te zitten. ‘Dat kan prima in een of meerdere modules, want door ze aan elkaar te koppelen, kunnen we grotere ruimtes creëren die nog steeds aan de veiligheidsvoorschriften voldoen. Ook gekoppeld kunnen de modules dus binnen de blast zone van een raffinaderij staan en besparen ze onze opdrachtevers tijd en kosten.’

Afgeven van permits

Grote vloot

Toch zijn er nog bedrijven die er geen gebruik van maken.

En dat is een gemiste kans volgens Mustafa Erkoylu, Regional Sales & Marketing Manager Europe bij Hunter Buildings. ‘Het is voor hen gebruikelijk op veilige afstand van de fabriek een standaard containerpark voor de tijdelijke activiteiten te creëren. Prima natuurlijk, maar daardoor krijg je veel onnodige bewegingen en dus ook tijdverlies en overbodige kosten. Neem het afgeven van permits. Dit kan ook veilig in een blast resistant module vlak bij de installaties waaraan wordt gewerkt. Dat is efficiënter en dus kostenbesparend.’

Het bedrijf heeft een grote vloot in Europa en kan daardoor bij pieken in turnaround-periodes altijd schakelen.

Erkoylu: ‘Meerdere klanten met meerdere projecten, is voor ons geen probleem. Bij één klant hebben we zelfs eens het grootste project ooit verwezenlijkt, 79 modules, terwijl we ook al onze andere klanten van units konden voorzien.’

De modules zijn altijd twintig voet: drie bij zes meter, en drie meter hoog. Daardoor kunnen ze in Europa vrij over de weg bewegen, zonder politie-escorte. Ook slim in het ontwerp is dat ze efficiënt zijn gebouwd voor het laden en lossen. ‘Ze zijn natuurlijk wel zwaar – een unit weegt tussen de acht en elf ton – maar we kunnen ze met een zestien ton vorklift oppakken en neerzetten.’

Overigens bouwt het bedrijf ook andere blast resistant gerelateerde behuizingen. Tenten bijvoorbeeld, die vaak als kantine of kleedruimte worden gebruikt. ‘Deze kunnen – mits een analyse dat toestaat – zelfs veilig in de blast zone van een installatie worden neergezet. Ze beschermen tegen de schokgolf van een explosie. Om een idee te geven; voor een klant in het Verenigd Koninkrijk hebben we onlangs een tent gebouwd waar 1.500 man in past.

Maar je kunt ook aan een iets kleinere tent denken, die één bedrijf telkens inzet bij turnarounds op zijn diverse sites.’ ■

Hunter Buildings heeft in Europa ruim twintig jaar ervaring met de verhuur van blast resistant modules. Daardoor weet het bedrijf precies hoe het zijn units moet mobiliseren en installeren, welke certificering er nodig is en welke eisen er per land gelden. Dankzij een grote Europese vloot en vestigingen in Rotterdam en Schoonebeek kan Hunter Buildings flexibel reageren op elke vraag.

Meer weten? Neem contact op met Mustafa Erkoylu 06 2155 7766 - merkoylu@hunterbuildingsintl.com

PETROCHEM 6 - 2021 25

PET Branded Content hunter.indd 25

21-09-2021 16:54

THEMA: VEILIGHEID

Cybersecurity essentieel voor elektrificatie industrie Met het toenemende aanbod groene energie, neemt de roep om flexibele stroomconsumptie toe. De industrie kan een grote rol spelen in netbalancering, maar moet daarbij wel rekening houden met cybersecurity. Want hoe meer ketens aan elkaar worden geknoopt, hoe groter de kans dat kwaadwillenden toegang krijgen tot het kwetsbare en kritieke energiesysteem.

David van Baarle

Waar de energiebedrijven voorheen eenvoudigweg gas of elektriciteit leverden, verandert het landschap snel. Elektriciteit kan namelijk zowel van duurzame bronnen als van energiecentrales komen terwijl energieconsumenten tegelijkertijd producenten zijn. En dan investeren ook steeds meer partijen in elektrificatie van hun gas- of stoomsystemen.

Bijkomend voordeel van deze stap is dat de bedrijven een rol spelen in balancering van het stroomnet. Zo kondigde Nobian onlangs nog aan een deel van het regelvermogen van de fabriek in Rotterdam in handen te geven aan Vattenfall. Het Zweedse energiebedrijf kan daarmee de chloorproductie van Nobian ietsje terugdraaien wanneer de stroomprijs te hoog wordt of er stroomtekort dreigt, terwijl het extra kan produceren bij stroomoverschotten op zonnige en winderige dagen. Dat klinkt natuurlijk mooi, maar vraagt ook om verdergaande integratie van de bedrijfssystemen van beide bedrijven. Onderzoeksdirecteur Marco Waas liet dan ook desgevraagd doorschemeren dat in de discussies die Nobian voerde over samenwerking met Vattenfall, een derde deel ging over cybersecurity. ‘Je wil niet dat malafide partijen je productieprocessen kunnen verstoren. We kiezen dan ook bewust voor een directe, bekabelde verbinding.’

Operationele systemen Nu was Nobian altijd al afhankelijk van de stroomvoorziening omdat chloorproductie nu eenmaal een elektrochemisch proces is. Maar de verwachting is dat de verhoudingen tussen elektriciteit en gasconsumptie meer verschuiven richting eerstgenoemde. Bedrijven als BASF, Dow, Shell, en Sabic onderzoeken al de mogelijkheden voor het elektrificeren van hun krakers. Bovendien investeren steeds meer

bedrijven in elektrische stoomketels of warmtepompen. Daarmee verkleinen de bedrijven hun CO2-voetafdruk, maar vergroten ze tevens het risico op cyberterrorisme. Zeker als ze hun assets ook willen inzetten voor netbalancering. Dit soort systemen is nu eenmaal te complex om autonoom af te handelen en vergt altijd digitale communicatie met de keten.

Marcel Jutte, managing director bij Hudson Cybertec, een cybersecurity solution provider: ‘Zeker in de chlooren stikstofketen zijn de onderlinge afhankelijkheden tussen verschillende bedrijven groot. Als de een niet kan produceren, kan de ander niet afnemen waardoor het primaire proces stilvalt.

Andersom, als een bedrijf een product of halfproduct niet kan afnemen, kan de toeleverende partij dit ook niet in grote mate produceren. Alle partijen zijn erbij gebaat een zo stabiel mogelijke productieomgeving te hebben. Dat betekent dat cybersecurity van de primaire processen tiptop op orde moet zijn.’

Cyberaanvallen Alhoewel gerichte aanvallen op de vitale processen nog niet in Nederland zijn waargenomen, zijn er wel voorbeelden uit het buitenland te vinden. Zo leidde een cyberaanval op een regionaal Oekraïens elektriciteitsdistributiebedrijf in december 2015 tot een verstoring van de dienstverlening aan ongeveer 225.000 klanten. De storingen waren te wijten aan de onbevoegde toegang van derden tot een van de computers en SCADA­ systemen van het bedrijf. Zeven 110 kV en 23 35 kV-onderstations werden gedurende drie uur afgesloten.

Chinese hackers vielen in 2011 in operation Night Dragon elektriciteitsbedrijven aan. In 2016 werd ten minste één Europees energiebedrijf slachtoffer van SFG

PETROCHEM 6 - 2021 26

PET X2 Veiligheid.indd 26

21-09-2021 16:53

FOTO’S: ADOBESTOCK

malware dat een backdoor installeerde op de industriële controlesystemen. Dat de mens nog steeds een zwakke schakel is, blijkt ook wel weer uit een als onderdeel van een pentest (penetratie test) uitgevoerde social engineering aanval op een energiebedrijf. Bedrijven laten dit soort testen uitvoeren door zogenaamde ethical hackers, die kijken of het ze lukt een systeem binnen te dringen. Een van de securityonderzoekers kreeg in 2008 volledige toegang tot de SCADA-omgeving van het energiebedrijf. Als dit echte cybercriminelen waren, had dat niet goed kunnen uitpakken. Dat merkte ook Israël dat in 2016 nog werd getroffen door een massale cyberaanval op het elektriciteitsnetwerk, precies tijdens een periode van voor het land extreem koud winterweer.

In het Cybersecurity Beeld Nederland 2020 van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) werd melding gemaakt van ransomwareaanvallen op industriële automatisering en controlesystemen (IACS) die worden gebruikt voor bijvoorbeeld de drinkwater- en energievoorziening. Ook het afgelopen jaar zijn wereldwijd vitale processen in de secto-

Marcel Jutte (Hudson Cybertec): ‘Een integrale aanpak van alle aspecten, mens, organisatie én techniek, is van groot belang voor een digitaal weerbare organisatie.’

ren elektriciteit, water, olie en gas, chemie, voedsel, transport en de zorg doelwit geweest van digitale aanvallen door criminele groepen. Jutte: ‘Of de zwakke plek nu zit in de techniek, het personeel of het beleid van de organisatie maakt niet uit. Een gemotiveerde aanvaller zal de zwakke plek uiteindelijk vinden en uitbuiten. Een integrale aanpak van alle aspecten, mens, organisatie én techniek, is dan ook van groot belang voor een digitaal weerbare organisatie.’

Security by design Het ministerie van Justitie en Veiligheid gaf onderzoeksbureau Gartner de opdracht de cybersecurity van IACS­ systemen te onderzoeken. De conclusie was dat de systemen tot nog toe weinig problemen ondervonden van cyberaanvallen. Maar dat wilde niet zeggen dat dit zo zou blijven.

Volgens de onderzoekers gebruikt de energiesector veelvuldig IACS-systemen. Men verwacht dat dit nog verder toeneemt door het gebruik van smart grids. Ook het gebruik van wind- en zonne-energie zorgt voor een wisselend aanbod van elektriciteit. IACS-systemen sturen de productieprocessen voor het genereren van stroom aan, zorgen ervoor dat het primaire proces op een veilige manier verloopt en zorgen ervoor dat de spanning op het elektriciteitsnet constant blijft. Verder gebruiken netbeheerders IACS-systemen om bij onderhoud delen spanningsloos te maken, zodat onderhoud veilig kan gebeuren. Ook bij incidenten, zoals een probleem met een transformator, kan de stroom anders worden gerouteerd, zodat de eindgebruikers hier geen last van hebben. De impact bij verkeerde aansturing kan ervoor zorgen dat het elektriciteitsnetPETROCHEM 6 - 2021 27

PET X2 Veiligheid.indd 27

21-09-2021 16:53

DELFZIJL | LIVE OF VIA LIVESTREAM | 4 NOVEMBER

[Save

1

the da te]

www.eemsdeltavisie2021.nl

MAGNEETGEKOPPELDE CENTRIFUGAALPOMPEN

VERDERMAG

De 100% lekvrije pomp

BEZOEK ONZE WEBSITE

VERDER is fabrikant van VERDERMAG pompen VERDER B.V. Tel.: +31 (0)50-549 59 00 sales@verder.nl

Petrochem_adv_185x132mm.indd 1

PET Advertenties.indd 28

www.verder.nl

08-03-2021 13:54

21-09-2021 16:46

werk zonder spanning komt te staan.

Verder is het mogelijk dat de spanning hoger of lager wordt dan 230V, waardoor aangesloten apparaten ook fysiek beschadigd kunnen raken. Of wat te denken van fluctuaties in de frequentie, waardoor klokken en timers niet meer goed functioneren. Als het meetgedeelte van een systeem niet goed functioneert, kan dit ervoor zorgen dat er niet of niet tijdig kan worden ingegrepen bij afwijkingen.

Jutte: ‘Door de toenemende digitalisering en steeds verdergaande autonomie van gekoppelde beslissystemen wordt ook de potentiële impact van een cyberincident significant groter. Dit maakt het noodzakelijk dat de IACS-omgevingen cybersecure zijn en bestand zijn tegen aanvallen van zowel buitenaf als binnenuit. Het geheel moet kloppen. Ontwerpers van dit soort systemen moeten vanaf het begin rekening houden met cyberveiligheid, ofwel security by design. Alleen dan kan de keten de digitale weerbaarheid van dit soort omgevingen gedurende de gehele levenscyclus borgen.’

Ketenveiligheid Ook de Cyber Security Raad, die de overheid informeert over cyberrisico’s, ziet dat steeds meer systemen zich met

Jutte: ‘Ook wet- en regelgeving zal hier een rol in gaan spelen.’ elkaar verknopen. Dat is volgens deze raad een goede ontwikkeling omdat daarmee ook steeds meer mogelijkheden ontstaan voor samenwerking tussen bedrijven en sectoren. De schaduwzijde is echter dat een meer ICT-afhankelijke economie ook meer risico’s met zich meebrengt op het gebied van digitale veiligheid. Volgens de raad worden steeds meer bedrijven, overheden, systemen en applicaties met elkaar verbonden, terwijl er nauwelijks wordt nagedacht over de digitale veiligheid in deze keten. Dit kan grote economische gevolgen hebben. De raad riep daarom onlangs op niet alleen de cyberrisico’s in organisaties in kaart te brengen, maar ook de risico’s in de keten.

Jutte: ‘Natuurlijk is het belangrijk dat de keten wordt beschermd. Dat geldt niet alleen voor bedrijven en organisaties die direct aan elkaar zijn gekoppeld, maar ook voor toeleveranciers en onderhoudspartijen voor IACS-omgevingen. We zien in de praktijk dat ICT en OT-afdelingen van bedrijven steeds vaker productcertificeringen verwachten en andere

cybersecurityeisen stellen aan de keten.

Ook wet- en regelgeving zal hier een rol in gaan spelen. Er valt nog een heleboel op dit vlak te doen.’

Analyse Inmiddels zijn de eigenaren van vitale systemen wel in de weer om cyberaanvallen zoveel mogelijk te voorkomen. Zo voerde Tennet samen met Shell, Gasunie, Nuon, Alliander en het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) een risicoanalyse cybersecurity uit binnen de energiesector. De analyse moest blootleggen wie van wie afhankelijk is, welke kritieke IT-systemen er zijn en welke risico’s de verschillende partijen in de sector lopen. Met als belangrijkste hoofdvraag: welke digitale veiligheidsmaatregelen moet de keten nemen? Aangezien er geen effectieve analysemethode bestond voor digitale ketenveiligheid, ontwikkelde de energiesector deze zelf.

Deze methode is inmiddels gratis te downloaden via de website van de Cyber Security Raad. ■ PETROCHEM 6 - 2021 29

PET X2 Veiligheid.indd 29

21-09-2021 16:53

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2021

BASF breidt stapsgewijs de capaciteit van haar alkoxyleringseenheid in Antwerpen uit.

De eenheid is een downstream-activiteit van de ethyleenoxideproductie. In 2021 moet de productiecapaciteit met 25 procent zijn verhoogd.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: ruim 500 miljoen euro Afronding: 2022

BASF investeert meer dan vijfhonderd miljoen euro in de bouw van een tweede grote ethyleenoxide-fabriek en verschillende installaties voor ethyleenoxide-derivaten. De gefaseerde opstart van de nieuwe installaties begint in 2022.

Opdrachtgever: Black Bear Carbon Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Black Bear Carbon gaat op Chemelot rubbergranulaat van afgekeurde vrachtwagen- en autobanden verwerken via pyrolyse. Daarbij valt het rubber uiteen in carbon black, pyolyse-olie en -gas. De twee productielijnen krijgen elk een capaciteit van 2.300 kilo granulaat per uur en kunnen samen 40.000 ton granulaat per jaar verwerken. Dit levert maximaal 18.000 ton carbon black, ongeveer 6.000 ton gas en 20.000 ton olie per jaar op.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: 1 miljard euro Afronding: medio 2022

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 zou de fabriek moeten opstarten.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: onbekend Afronding: 2021

Borealis breidt de capaciteit van zijn polypropeenfabriek in Kallo uit met tachtig kiloton.

De verwachting is dat de toegevoegde capaciteit in 2020 in gebruik kan worden genomen.

De capaciteitsverhoging is bedoeld om ten volle te profiteren van de nieuwe propaandehydrogeneringsfabriek in Kallo.

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen Investering: 300 miljoen euro Afronding: 2022

Covestro wil driehonderd miljoen euro investeren in de bouw van een nieuwe productieeenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2022. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

Opdrachtgever: Ineos Waar: Lillo (Antwerpen) Investering: 5 miljard euro Afronding: 2024

Ineos investeert drie miljard euro in een nieuwe ethaankraker en een propaandehydrogeneringsfabriek in Lillo (Antwerpen). De propaanhydrogeneringsfabriek krijgt een capaciteit van 750.000 ton propeen per jaar en de ethaankraker 1.250.000 ton etheen per jaar. Voorlopig concentreert Ineos zich eerst op de bouw van de kraker.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: 2022

Kronos, producent van titaandioxide, investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en mogelijk een vierde stoommaler en nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor kan de productiecapaciteit worden verhoogd naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het bedrijf 10 miljoen euro in energierecuperatie.

Opdrachtgever: Lanxess Waar: Lillo Investering: onbekend Afronding: 2023

Lanxess heeft in Lillo (Antwerpen) een installatie voor de reductie van de lachgasuitstoot in gebruik genomen. Deze breekt zo’n vijfhonderd ton lachgas per jaar af. Het project heeft ongeveer tien miljoen euro gekost. In 2023 komt er een tweede installatie bij, die twee keer zoveel lachgas kan afbreken.

Opdrachtgever: Nobian Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2021

Om ook tijdens periodiek onderhoud aan de vraag naar chloor te kunnen voldoen, bereidt Nobian (voorheen Nouryon) een investering voor in twee parallelle productielijnen die los van elkaar kunnen functioneren. Dankzij het splitsen van de Rotterdamse fabriek kan het bedrijf straks continu via pijpleidingen chloor aan klanten leveren.

PETROCHEM 6 - 2021 30

PET06 K Projecten.indd 30

21-09-2021 17:09

PROJECTEN Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: honderden miljoenen euro’s Afronding: 2025

Shell Moerdijk vervangt de zestien oudste fornuizen van de stoomkraker door acht nieuwe. De capaciteit blijft gelijk. De nieuwe fornuizen worden vanaf 2022 in modules naar de locatie verscheept. Daar worden ze één voor één in elkaar gezet om gefaseerd de capaciteit van de oude fornuizen over te nemen.

Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Teijin Aramid breidt haar productiecapaciteit voor Twaron supervezels met meer dan 25 procent uit. De totale extra capaciteit zal volledig beschikbaar zijn in 2022. Diverse grote investeringen verhogen de productiecapaciteit, inclusief implementatie van de nieuwste technologie.

Opdrachtgever: Tessenderlo Kerley Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: medio 2023

Tessenderlo Kerley begint in 2022 met de bouw van een fabriek voor vloeibare meststoffen op het Chemelot-terrein in Geleen. Het bedrijf wil het ontwerp van de fabriek eind 2021 afronden en verwacht dat de fabriek in het tweede kwartaal van 2023 klaar is voor de productie van ammoniumthiosulfaat.

Opdrachtgever: Umincorp Waar: onbekend Investering: onbekend Afronding: onbekend

Umincorp wil een tweede plastic recycling fabriek in Nederland bouwen. Het bedrijf heeft al een recyclingfabriek in Amsterdam en werkt bij de tweede samen met Bilfinger voor de engineering, procurement en constructie.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: o.a. Alco Bio Fuel Waar: Gent Investering: 10 miljoen euro Afronding: voorjaar 2022

Bioraffinaderij Alco Bio Fuel (ABF), gasleverancier Messer Benelux en IJsfabriek Strombeek investeren tien miljoen euro in een ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide. Het gaat om een tweede unit bij Alco Bio Fuel in Gent, die CO2-gas uit de processtroom recupereert en zuivert en omzet in vloeistof. Begin 2022 moet de unit operationeel zijn.

Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 120 miljoen euro Afronding: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bioethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Opdrachtgever: Cargill Waar: Gent Investering: 150 miljoen euro Afronding: juni 2022

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodieselfabriek in Gent. Deze krijgt een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar en kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn.

Opdrachtgever: DBG BioEnergy Waar: Moerdijk Investering: onbekend Afronding: eind 2022

DBG BioEnergy bouwt in Moerdijk een fabriek die industrieel afval dat anders wordt verbrand, omzet in biogas en organische kunstmest. De fabriek krijgt een capaciteit van drieduizend kubieke meter biogas per uur, dat vervolgens met een installatie van Nordsol wordt omgezet in bio-LNG. Het gaat om 15 kiloton bio-LNG per jaar.

Opdrachtgever: Gidara Energy Waar: Amsterdam Investering: 250 miljoen euro Afronding: begin 2024

Gidara Energy bouwt in de haven van Amsterdam een fabriek die niet-recyclebaar afval omzet in syngas en vervolgens in methanol. De fabriek krijgt een capaciteit van ongeveer 87,5 kiloton methanol. De verwachting is dat deze begin 2024 operationeel is.

Opdrachtgever: IST Green Chemicals Waar: Axelse Vlakte Investering: honderd miljoen euro Afronding: begin 2024

IST Green Chemicals bouwt op de Axelse Vlakte in Zeeland een nieuwe fabriek die bio-ethanol uit suikerbieten maakt. Niet via een tussenstap met suiker, maar rechtstreeks, dankzij de Betaprocess-technologie. Deze brengt de cellen van de suikerbiet via vacuüm­ extrusie tot explosie, waardoor de suikers direct bloot komen te liggen.

PETROCHEM 6 - 2021 31

PET06 K Projecten.indd 31

21-09-2021 17:09

PROJECTEN Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: 190 miljoen euro Afronding: tweede helft 2023

Neste breidt haar productiecapaciteit in Rotterdam uit om de productie van duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) mogelijk te maken. Momenteel produceert de raffinaderij voornamelijk duurzame diesel. Dankzij aanpassingen aan de raffinaderij kan Neste straks 500.000 ton SAF per jaar produceren.

Opdrachtgever: Photanol en Nobian Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2024

In een demofabriek van Photanol en Nobian (voorheen Nouryon) in Delfzijl zetten bacteriën CO2 om in organische zuren. De twee partijen willen de fabriek in 2023 gaan opschalen naar 30.000 ton. Deze commerciële fabriek moet vervolgens in 2024 in productie gaan.

Opdrachtgever: Relement Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Afronding: onbekend

Relement, een spin-off van TNO, vestigt zich op de Green Chemistry Campus. Het bedrijf gaat op commerciële schaal bio-aromaten uit biomassaresiduen produceren voor toepassing in onder meer smeermiddelen en coatings. Een van de eerste bio-aromaten die Relement op de markt brengt, is een alternatief voor ftaalzuuranhydride in alkydverf.

Opdrachtgever: S4 GroNext Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: medio 2021

S4 GroNext bouwt een fabriek in de Eemshaven waarin plastic afval dat niet recyclebaar is, wordt omgezet in gas. Dit kan vervolgens in de chemische industrie worden gebruikt als duurzame grondstof.

Opdrachtgever: SCW Systems/Gasunie Waar: Delfzijl Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2023

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Shell Waar: Pernis Investering: onbekend Afronding: 2024

Shell Pernis bouwt een fabriek die biobrandstoffen gaat maken van biologische (afval) olie. De fabriek krijgt een capaciteit van 820.000 ton biobrandstoffen per jaar. Naast de fabriek komt een pre-treatment unit (PTU) met een capaciteit van ongeveer 1.100 kiloton voorbehandelde olie per jaar. Ook komen er nieuwe tanks op de site in Pernis.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Shell en BlueAlp Waar: Nederland Investering: onbekend Afronding: 2023

Een joint-venture van Shell en BlueAlp bouwt twee installaties in Nederland, die dertig kiloton moeilijk te recyclen plastic gaan omzetten in pyrolyse-olie. De installaties moeten in 2023 operationeel zijn en leveren alle pyrolyse-olie als grondstof aan de krakers van Shell in Moerdijk en Duitsland.

Opdrachtgever: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2022

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol bouwen Europa’s eerste productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof in Delfzijl. Om aan voldoende waterstof te komen, bestuderen Nobian en Gasunie een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid ter plaatse.

Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Opdrachtgever: Synkero Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: 2027

Start-up Synkero wil in de Amsterdamse haven een fabriek bouwen voor de productie van 50.000 ton duurzame kerosine. Grondstof is CO2 dat wordt afgevangen in de industrie of direct uit de lucht. Dit wordt samen met groene waterstof omgezet in synthetisch kerosine. De planning is dat de fabriek in 2027 draait.

Opdrachtgever: Vertoro Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2026

Vertoro wil een fabriek bouwen die lignine-houdende biomassa kan omzetten in cellulose, suikers en zogenoemde Goldilocks. Dit laatste is een ruwe lignine-olie en een alternatief voor aardolie. Een demofabriek moet in 2023-2024 klaar zijn. Daarna volgt rond 20252026 een opschaling van de demofabriek naar 250.000 ton per jaar met extra modules.

PETROCHEM 6 - 2021 32

PET06 K Projecten.indd 32

21-09-2021 17:09

PROJECTEN Opdrachtgever: VTTI Waar: Tilburg Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2023

Tankopslagbedrijf VTTI neemt het bio-energieproject van Re-N Technology over. In 2023 wil het bedrijf een biogasinstallatie hebben gebouwd. Deze verwerkt organisch afval en nevenstromen met een anaeroob vergistingsproces. De installatie krijgt een capaciteit van 17 megawatt en genereert onder meer 23 miljoen kubieke meter biogas per jaar.

OLIE, GAS EN OFFSHORE Opdrachtgever: Fluxys Waar: Zeebrugge Investering: onbekend Afronding: begin 2026

Fluxys LNG gaat op de LNG-terminal in Zeebrugge zes miljoen ton extra hervergassingscapaciteit per jaar aanbieden, en daarvoor is bijkomende infrastructuur nodig. De extra capaciteit wordt in twee stappen aangeboden. Vanaf begin 2024 gaat het om in totaal 4,7 miljoen ton per jaar, en vanaf begin 2026 moet de volledige 6 miljoen ton per jaar beschikbaar zijn.

Opdrachtgever: NAM Waar: Pernis Investering: onbekend Afronding: onbekend

NAM wil de gaswinning uit het gasveld Pernis herstarten. Met een nieuwe boring kan het bedrijf de gaswinning hervatten en nog ongeveer 300 miljoen kubieke meter gas produceren over een periode van meerdere jaren.

Opdrachtgever: ONE-Dyas Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: onbekend

ONE-Dyas wil gas winnen in veld N05-A in de Noordzee. Boven het veld komt een gaswinningsplatform in zee, ongeveer twintig kilometer uit de kust van Schiermonnikoog.

Vanaf deze locatie worden maximaal twaalf putten geboord, waarvan een deel naar veld N05-A en een deel naar een aantal naastgelegen velden die mogelijk gas bevatten.

Opdrachtgever: Petrogas E&P Waar: blokken A en B (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Petrogas E&P Netherlands wil in de komende tien jaar circa vijf gasvelden in de blokken A en B van de Noordzee uitrusten met een gasproductieplatform. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd naar het platform A12. Daar wordt het verzameld, behandeld en gecomprimeerd voor transport via NOGAT-pijpleiding, die in Den Helder aan land komt.

Opdrachtgever: Vermilion Energy Waar: Heerenveen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vermilion Energy Netherlands wil vanuit de bestaande locatie Nieuwehorne aardgas winnen uit twee gasvoorkomens. De verwachte capaciteit is maximaal 470.000 kubieke meter aardgas per dag. Vermilion verwacht er aardgas te winnen tot 2029. Voor het transport moet een transportleiding worden aangelegd naar de bestaande gasleiding in Mildan.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Wintershall Noordzee Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: 2022

Wintershall Noordzee begint met een grootschalig ontmantelingsprogramma in de Noordzee. Het bedrijf sluit 24 putten in zowel Nederlandse als Duitse wateren. Daarnaast verwijdert het bedrijf twee productieplatforms (Q4-A en Q4-B) en twee onderzeese installaties (P9-A en P9-B). De aanbesteding voor het eerste deel van het programma is gegund aan Swift Drilling.

TANKOPSLAG Opdrachtgever: Alpha Terminals Waar: Vlissingen Investering: 450 miljoen Afronding: 2022

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

Opdrachtgever: Eurotank Amsterdam Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Eurotank Amsterdam bouwt gasolietanks om zodat het er biobrandstoffen en plantaardige olie in kan opslaan. Het gaat om een capaciteit van 75.000 kubieke meter. De steigers en laadarmen krijgen eveneens een upgrade en het bedrijf bouwt ook een nieuw laadstation. De ombouw moet eind 2021 klaar zijn.

PETROCHEM 6 - 2021 33

PET06 K Projecten.indd 33

21-09-2021 17:09

PROJECTEN Opdrachtgever: Evolution Terminals Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: 2023

Evolution Terminals ontwikkelt in Vlissingen een nieuwe terminal voor de opslag van vloeibare bulkgoederen. Het bedrijf is van plan minimaal 619.000 kubieke meter vloeibare bulkopslagcapaciteit en een diepwatersteiger met een diepgang tot 17 meter te bouwen.

De terminal krijgt ook infrastructuur voor het laden en lossen van vrachtwagens en treinen.

Opdrachtgever: GPS Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

GPS breidt haar tankopslag in de haven van Amsterdam uit. Eind 2019 nam het bedrijf al zeventien nieuwe tanks met in totaal 134.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit in gebruik, dedicated voor VARO Energy. Nu komt daar nog zo’n 17.000 bij voor opslag van ethanol.

Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte 1 Investering: honderden miljoenen Afronding: derde kwartaal 2021

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal.

Opdrachtgever: Koole Tankstorage Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Koole Tankstorage Botlek bouwt een state-of-the-art opslagterminal met een capaciteit van 80.000 kubieke meter naast de bestaande Koole Botlek terminal in Rotterdam. Koole bouwt de terminal dedicated voor Marvesa Supply Chain Services. Dit bedrijf zal de terminal voor lange termijn leasen.

Opdrachtgever: LBC Tank Terminals Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

LBC Tank Terminals breidt haar terminal in de Botlek uit met 70.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit voor chemicaliën. Daarmee komt de totale capaciteit van de terminal op 180.000 kubieke meter. Ook de nieuw gebouwde diepzeesteiger wordt uitgebreid met twee extra aanlegplaatsen. Het project is naar verwachting in het derde kwartaal van 2021 klaar.

Opdrachtgever: Oiltanking Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Oiltanking Antwerp Gas Terminal wordt de logistieke partner van Borealis voor de handling van propeen en propaan. Daarom bouwt het bedrijf een nieuwe opslagtank met een capaciteit van 135.000 kubieke meter propaan.

Opdrachtgever: Vesta Terminals Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2022

Vesta Terminals breidt zijn terminal in Antwerpen uit met 150.000 kubieke meter. De extra capaciteit is bestemd voor vliegtuigbrandstoffen, gasolie en diesel. Het gaat om vijf nieuwe tanks van elk 30.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

Vopak breidt zijn terminal op de Linkeroever in Antwerpen uit met vijftigduizend kubieke meter. De extra capaciteit is volledig bestemd voor de opslag van chemicaliën. Het concern wil de nieuwe tanks in het derde kwartaal van 2021 in gebruik nemen.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Vlaardingen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vopak investeert in opslag van op afval gebaseerde grondstoffen die geschikt zijn voor de productie van biobrandstoffen. Het bedrijf bouwt zestien nieuwe opslagtanks op haar terminal in Vlaardingen. In totaal gaat het om een extra opslagcapaciteit van 64.000 kubieke meter.

UTILITIES Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Moerdijk Investering: 125 miljoen euro Afronding: 2022

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

PETROCHEM 6 - 2021 34

PET06 K Projecten.indd 34

21-09-2021 17:09

Newsline CHEMIE

Uitgave 3 | 2021

Krachten bundelen voor terugdringing van CO2-uitstoot De chemiesector ligt al jaren onder een vergrootglas. Begrijpelijk, want de veiligheid voor mens en omgeving spelen hierin een belangrijke factor. De processen worden gelukkig steeds efficiënter en digitaal monitoren om de procesveiligheid te verhogen is dan ook niet meer weg te denken. Ook het reduceren van de CO2-uitstoot en de verduurzaming van de producten bieden nieuwe mogelijkheden.

Verschillende initiatieven zijn hiervoor opgestart. Denk aan het inzetten van waterstof om de gasleiding “CO2” vrij te maken. Waterstof wordt hierbij rechtstreeks in het aardgasnet geïnjecteerd.

Of door chemische recycling van plastic producten die mechanisch niet te recyclen zijn.

Dit zijn voornamelijk huishoudelijke producten; uiteindelijk gaat dit weer zorgen voor duurzame grondstoffen. Zo bespaar je ook weer CO2.

Bedrijven zullen meer gebruik gaan maken van elkaars kennis en kunde. KROHNE heeft op het gebied van procesveiligheid een compleet pakket aan meetinstrumentatie samengesteld.

Zoals de drukmeetsensoren OPTIBAR met SIL-goedkeuringen, voor moeilijke omgevingen en digitale communicatie opties, eenvoudig via je mobiele telefoon te bedienen. Maar ook de MFC 400 een massaflowsignaalversterker voor alle KROHNE Coriolis massaflowmeters. De diagnostiek hiervan is conform de NAMUR-norm NE 107 voor status- en foutafhandeling. Dit maakt niet alleen uitgebreide (zelf)controle van de interne circuits en informatie over de gezondheid van de flowsensor mogelijk, maar geeft ook belangrijke informatie over het proces en de omstandigheden.

Met de inzet van de juiste meettechniek kunnen de processen efficiënter en veiliger worden ingericht en deze tools helpen ook om uw medewerkers veiliger hun werk te kunnen laten uitvoeren.

Scherpe focus op veiligheid OPTIWAVE radar niveaumeters, met hoge signaaldynamiek voor continue contactloze niveaumeting zijn SIL 2/3 compatible volgens IEC61508 en voldoen aan de hoogste veiligheidsnormen om uw personeel en installaties te beschermen.

Verstoringen van tankwanden, interne obstakels of lange sproeiers vormen geen uitdaging. De zeer kleine richtingshoek zorgt voor een scherpere focus op uw medium, of het nu vloeistof of vaste stof is.

OPTIWAVE 7500 is ontwikkeld voor vloeistoffen in moeilijke omgevingen.

• Toepassingen: Oplosmiddelen, zuren, schuimmiddelen, meststoffen (b.v. ureum), chloor, harsen, verf, inkt, corrosieremmers

Modulaire oplossing voor dosering van speciale chemicaliën • Real-time procesregeling van additieven in lijn met productiesnelheid van papiermachines • Consistente aanmaak van emulsies, dankzij nauwkeurige en herhaalbare flowmeting • Coriolis massa- en elektromagnetische flowmeters voor skid-gemonteerde unit Het in de VS gevestigde EGM produceert procesen chemische doseer / aanmaaksystemen voor verschillende industrieën. Zoals het ontwerp en de bouw van ASA (alkenyl succinic anhydrides) emulgeerinstallaties voor de papierindustrie.

EGM bouwde, voor een leverancier van chemicaliën, een emulgeer / meng-skid voor de aanmaak van speciale chemicaliën. Ontworpen voor de bereiding van ASA sizing-emulsie, een medium dat bij de productie van papier cruciaal is, voor het waterbestendig maken van papier.

productiesnelheid van de papiermachine en het “soort” papier wat gemaakt wordt. De kationische lading van het mengsel zorgt ervoor dat het mengsel bij de vezel blijft tijdens het vormen van een vel papier. Vervolgens gaat het door de droger en “hardt” de chemische stof uit en is het papier waterbestendig.

Om dit te kunnen volgen moeten er snelle, nauwkeurige en reproduceerbare flowmeters toegepast worden, die zeer goed en accuraat met een regeling samenwerken, om de gevraagde emulsie te produceren.

KROHNE meters werden getest en bleken perfect geschikt voor deze toepassing. Op het gebied van nauwkeurige en reproduceerbare flowmeting voldeden ze volledig aan de eisen van de klant en bleken bovendien kostenconcurrerend.

Het aanmaken van de ASA-emulsie bestaat uit ASA, samen met een kationische emulgator en verdunningswater. De mengverhoudingen zijn afhankelijk van de volgende factoren: de eigenschappen van de papiervezel, de

De doseer-skids zijn uitgerust met de OPTIMASS 6400 C Coriolis-massaflowmeter en de OPTIFLUX 4300 C elektromagnetische flowmeter. Aangezien ASA een chemische stof op oliebasis is, dus niet geleidend, wordt de

OPTIMASS 6400 C gebruikt om de ASA-flow te meten. De Coriolis-massaflowmeter levert superieure prestaties in doseertoepassingen.

De meter is ontworpen voor zeer nauwkeurige metingen (met een meetfout van slechts 0,05 % in vloeistoftoepassingen) en een uitstekende herhaalbaarheid. Dankzij Entrained Gas Management (EGMTM) blijft de flowmeter meten over een brede range aan gasfracties en complexe flowcondities.

Met een breed scala aan liners en elektrodematerialen, geschikt voor veel producten, zelfs voor vele corrosieve of abrasieve chemicaliën.

Highlights OPTIMASS 6400 • Coriolis-massaflowmeter voor geavanceerde procestoepassingen met hoge nauwkeurigheidseisen (meetfout: ±0,05% vlak) • Blijft meten over een brede range aan gasfracties en complexe flowcondities (EGM™)

Highlights OPTIFLUX 4300 • Elektromagnetische flowmeter voor geavanceerde doseertoepassingen met chemicaliën • Hoge nauwkeurigheid (±0,2% meetfout), gecertificeerd voor ijkwaardige meting

De emulgator is watergedragen en wordt gemeten met de OPTIFLUX 4300 C. Bovendien wordt de elektromagnetische flowmeter ook gebruikt voor meting van primair en secundair verdunningswater en voor de hercirculatiesnelheid van de mengpomp. De flowmeter is geschikt voor kritische toepassingen, die hoge nauwkeurigheid en uitgebreide diagnostische functies vereisen.

Voor skids worden de compacte varianten (C) van de flowmeters gebruikt. De meetwaarden worden doorgegeven aan de PLC van de gebruiker. Door de inzet van de OPTIMASS 6400 en OPTIFLUX 4200 flowmeters, is de samenstelling van de sizing emulsie altijd correct en is een nauwkeurige regeling van alle flow mogelijk.

De PLC is geprogrammeerd om de additieven in real-time te kunnen regelen en als de productiesnelheid van de papiermachine verandert.

Naast een nauwkeurige dosering en reproduceerbare prestaties, maken de flowmeters compacte inbouw in een relatief kleine ruimte mogelijk en is het systeem voor de eindgebruiker dan ook gemakkelijker te onderhouden.

Geen proces zonder druk Druk en differentiële druk zijn fundamentele en veel gemeten procesvariabelen, voor de regeling en veiligheid van chemische- en petrochemische processen. Of het nu gaat om de procesdruk, niveaumeting in druksystemen, de verschildruk in distillatiekolommen, warmtewisselaars, strainers of filters of DP-flowmetingstoepassingen, druk is overal in het hele proces terug te vinden.

In de chemische industrie zijn er specifieke eisen voor drukmeting, met name voor de procesveiligheid en toepasbaarheid, rekening houdend met de procesmedia en de omstandigheden. Naast goedkeuringen voor gevaarlijke omgevingen, zijn in kritische processen ook SIL2/3-gecertificeerde instrumenten vereist.

KROHNE heeft voor de chemische industrie een serie speciale OPTIBAR druk- en drukverschiltransmitters en accessoires, zoals membraanafdichtingen, manifolds en primaire flow-elementen.

Een keuze aan materialen, coatings zoals tantaal, titanium, Hastelloy©, rhodium, goud, maar ook vulvloeistoffen voor hoge temperatuur, hoog vacuüm of reactieve processen, zijn beschikbaar. Het complete instrumentatieportfolio van druk, verschildruk en ook elektronische verschildruk ondersteunt ook alle digitale communicatie opties, zoals Foundation Fieldbus, Profibus PA, 2-draads analoog met HART 7, allen optioneel configureerbaar via een handige Bluetooth interface en iOS of Android mobiele apparaten.

OPTIBAR PM/PC 5060 eDP

700 bar hogedruk uitvoering van de KROHNE OPTIBAR DP 7060 transmitter, voor veeleisende flowmeting van waterstof.

316L

Slave

Master

OPTIBAR DP 7060 C

DP 3D-Linearisatie De kern van de OPTIBAR DP 7060 drukverschiltransmitter is KROHNE's unieke 3D linearisatie, die elke individuele DP-cel tijdens de productie op meer dan 400 punten kalibreert op de verschildruk range, omgevingstemperatuur en de geïntegreerde absolute druksensor.

Dit garandeert de meest stabiele en nauwkeurige meetresultaten, zelfs onder veranderende of niet-ideale procesomstandigheden. Hierdoor

OPTIBAR DP 7060 in een chemische distillatiekolom

316L / 1,4404

Tantalum

Hastelloy C-276

PTFE

Diaphragm Seals & Accessoires

Accessoires is de DP-transmitter uiterst langdurig stabiel en vermindert deze de noodzaak van kostbare herkalibraties in het veld.

Voor relatieve en absolute drukmeting bieden de OPTIBAR PC 5060 met keramische meetcel en de OPTIBAR PM 5060 met metalen procesmembranen in combinatie, altijd de beste aanpak voor elke meettaak. De robuuste keramische meetcel is zonder extra maatregelen, waterstof- en hoog vacuümbestendig, terwijl de OPTIBAR PM 5060 met metalen sensor, meetbereiken tot 1000 bar biedt en kan worden gecombineerd met de OPTIBAR DS membraanafdichtings-serie. Voor het elektronisch meten van de verschildruk kunnen beiden series ook worden toegepast in een e-DP configuratie.

Distillatiekolommen Een typische toepassing in distillatiekolommen is de meting van de opvoerhoogte en de verschildruk over de verschillende secties en trays in de distillatiekolom. De drukken worden gemeten voor een efficiënte procesregeling en om het vollopen van de kolom te voorkomen.

Absolute drukken kunnen zeer laag zijn, afhankelijk van het specifieke proces.

Drukverschilmeting met een OPTIBAR DP 7060 transmitter is mogelijk, evenals DP-meting door twee afzonderlijke OPTIBAR PM 5060 druktransmitters in een elektronische DP-opstelling (eDP). In dit geval fungeert één transmitter als master en de andere als slave.

Totaal-leverancier voor toonaangevend chemieconcern Onze kennis van drukmeting is niet onopgemerkt gebleven. Na een uitgebreide test werd KROHNE gekozen als totaal-leverancier voor het OPTIBAR drukportfolio door een wereldwijd chemieconcern met het hoofdkantoor in Duitsland.

De geavanceerde instrumentprestaties, een compleet portfolio, inclusief hoge druk versies tot 700 bar, geschikte materialen inclusief tantaal membraanafdichtingen, SIL-goedkeuringen en de digitale communicatie opties, waren essentiële criteria voor deze beslissing.

Inmiddels zijn een honderdtal OPTIBAR DP 7060, OPTIBAR PC 5060 en OPTIBAR PM 5060 met bijbehorende membraanafdichtingen en accessoires wereldwijd aan verschillende locaties geleverd en heeft het chemieconcern de druk onder controle.

De rol van waterstof dat ontstaat uit een reactie van waterstof met afgevangen CO2, in het aardgasnet te injecteren.

Verschillende soorten gassen en gasmengsels worden hierbij gemeten. Zoals H2, synthetisch CH4, afgevangen CO2 en aardgas. De klant wenste een lage drukval en weinig onderhoud, om de bedrijfskosten van de installatie te minimaliseren.

KROHNE leverde voor meting van de verschillende gasstromen de Coriolis, ultrasone en Vortex flowmeters. Alle flowmeters konden worden aangesloten op één enkele SUMMIT 8800 flowcomputer en bovendien werden de kosten hierdoor ook teruggedrongen.

Om te voldoen aan de klimaatdoelstelling, de CO2-uitstoot verminderen met 49 % in 2030, zal de industrie ook haar verantwoordelijkheid nemen. KROHNE biedt in haar toekomstvisie oplossingen voor lokale en internationale wetgeving, bijvoorbeeld door het efficiënt inzetten van de juiste meettechniek in moeilijke applicaties.

Zoals het Franse Jupiter 1000 “power-to-gas”demonstratieproject. Hier wordt via elektrolyse van water, hernieuwbare energie gebruikt om waterstof te produceren. Deze groene waterstof wordt op twee verschillende manieren gebruikt om het aardgasnet “CO2” vrij te maken: door waterstof rechtstreeks te injecteren in het aardgasnet, of door synthetische methaan,

Voor de productie van groene waterstof uit hernieuwbare energie, worden water elektrolyzers ingezet. Voor procescontrole worden in deze systemen drukmetingen uitgevoerd.

Waterstofmoleculen veroorzaken materiaalstress op de rvs-membraan van de druksensor.

Om deze waterstof-brosheid te voorkomen, is toepassing van druksensoren met vergulde membranen en vergulde afdichtingsvlakken of keramische membranen een goede oplossing.

KROHNE leverde hiervoor de OPTIBAR DP 7060, OPTIBAR DSD 3220, OPTIBAR PC 5060 druksensoren.

Onze adviseurs denken graag mee om ook voor uw duurzame projecten de juiste meettechniek samen te stellen.

KROHNE Academy online Met KROHNE Academy online trainingen bent u altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van procesinstrumentatie.

Het leerplatform, biedt digitale e-learning cursussen (niet commercieel) over verschillende onderwerpen, zoals: grondbeginselen en meetprincipes, entrained gas management, functionele veiligheid (SIL) en grondbeginselen van gasmeting.

De Academy geeft u niet alleen directe toegang tot de kennis en uitgebreide ervaring van KROHNE. U krijgt ook de laatste informatie over normen en voorschriften van e-learning cursussen, zoals bijvoorbeeld ‘Functionele veiligheid (SIL)’, die we in samenwerking met onze partners ontwikkelen.

Neem voor meer informatie contact op met: KROHNE Nederland B.V. Postbus 110 3300 AC DORDRECHT Kerkeplaat 14 3313 LC Dordrecht Nederland Tel.: +31 (0)78 - 6306 200 e-mail: infonl@krohne.com www.krohne.com

PROJECTEN Opdrachtgever: Air Products Waar: Zuidbroek Investering: onbekend Afronding: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor Nederlands gebruik. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

Opdrachtgever: Avaio en Aecom Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2024

Avaio en Aecom bouwen samen een ontziltingsinstallatie op het terrein van Covestro in de haven van Antwerpen. Deze gaat vanaf begin 2024 brak dokwater oppompen en omzetten in hoogwaardig proceswater voor de chemiesector. Avaio verwacht medio 2022 te kunnen beginnen met de bouw van de installatie. Die zou twee jaar later, in 2024, operationeel moeten zijn.

Opdrachtgever: Chemours Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Chemours wil een nieuwe zuiveringsinstallatie bouwen die onder andere gefluorineerde stoffen uit het afvalwater haalt. Dat gebeurt nu met een tijdelijke mobiele unit. De chemisch-fysische zuiveringsinstallatie gaat gemiddeld zestig kubieke meter afvalwater per uur verwerken, met een maximale capaciteit van 120 kubieke meter per uur.

Opdrachtgever: Evides Industriewater Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: voorjaar 2022

Evides Industriewater bouwt een slimme demiwaterinstallatie op de site van BASF in Antwerpen. De installatie gebruikt verschillende waterstromen uit de productie van BASF en zet restwarmte uit condensaat in om de zuivering te verduurzamen. Dit resulteert in efficiënter watergebruik en een lager energie- en chemicaliënverbruik.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Nederland Investering: 1,5 miljard euro Afronding: 2027

Gasunie investeert 1,5 miljard euro in een nationaal transportnet voor waterstof. Dit net sluit grote industriële clusters aan op installaties waar straks blauwe of groene waterstof wordt gemaakt. Het bedrijf zet voor dit net bestaande gasleidingen in, die vrijkomen door de dalende aardgasvraag. De backbone kan er al in 2027 liggen.

Opdrachtgever: Gasunie TS Waar: Zuidbroek Investering: 500 miljoen Afronding: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Opdrachtgever: North Water Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

North Water wil een duurzame industriewatervoorziening en -infrastructuur tussen Delfzijl en Appingedam realiseren. Door deze vervolgens aan te sluiten op de industriewaterleiding Garmerwolde-Eemshaven wordt het mogelijk om industriewater op basis van oppervlaktewater te leveren aan de regio Delfzijl. In de industriewaterzuivering Garmerwolde wordt oppervlaktewater, en op termijn mogelijk ook RWZI-effluent gebruikt.

Opdrachtgever: Stercore Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

Opdrachtgever: Tessenderlo Group Waar: Tessenderlo Investering: onbekend Afronding: eind 2025

Tessenderlo Group wil een tweede gascentrale bouwen in Tessenderlo. Vorig jaar al heeft het bedrijf daarvoor aanvragen ingediend. Als alles volgens plan verloopt, zou de nieuwe 900 MW energiecentrale per 1 november 2025 operationeel moeten zijn. Het bedrijf heeft al een gasgestookte 425 MW STEG-centrale in Tessenderlo.

Opdrachtgever: Tien partners Waar: Rodenhuize Investering: 140 miljoen euro Afronding: 2024

Tien private en publieke partners investeren 140 miljoen euro in het North-CMethanol project. Dit project omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die deze waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol. De partners voorzien op termijn een opschaling naar 600 MW in 2030.

PETROCHEM 6 - 2021 35

PET06 K Projecten.indd 35

21-09-2021 17:09

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Vattenfall Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

Opdrachtgever: VoltH2 Waar: Vlissingen Investering: 35 miljoen euro Afronding: onbekend

VoltH2 bouwt een groene waterstoffabriek in Vlissingen. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid die jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof kan produceren. Sweco ontwerp de installatie zo dat deze kan worden uitgebreid naar 100 MW. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 miljoen euro. De jaren erna kan die bij uitbreiding oplopen tot 100 miljoen euro.

Opdrachtgever: VoltH2 en Virya Energy Waar: Terneuzen Investering: 40 miljoen euro Afronding: tweede helft 2023

VoltH2 Terneuzen en Virya Energy bereiden de bouw van een groene waterstoffabriek op industriepark Axelse Vlakte in Terneuzen voor. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid. De fabriek zal jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof produceren. Eventueel kan de productie later nog worden verdubbeld en mogelijk verdrievoudigd. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 tot 40 miljoen euro.

PILOTS/PROEFFABRIEKEN Opdrachtgever: Asbetter Acids Waar: Rotterdam Investering: 70 miljoen euro Afronding: 2024

Asbetter Acids bouwt een demonstratiefabriek die 60.000 ton asbestcement dakplaten gaat verwerken en tegelijkertijd 170.000 ton industriële restzuren neutraliseren. Het ontwerp voor de fabriek moet in september 2022 gereed zijn. Daarna volgt de aanbesteding voor de bouw van de fabriek. Het project vergt een investering van 60 tot 70 miljoen euro.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: 25 miljoen euro Afronding: begin 2023

BASF Antwerpen investeert 25 miljoen euro in een proeffabriek voor superabsorberende polymeren (SAP). Het nieuwe SAP Excellence Center wordt uitgerust met dataverwerkingssystemen en sensortechnologie, die zorgen voor hogere productperformance en versnelling van de opschaling in de productie-installaties.

Opdrachtgever: o.a. Bek & Verburg Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent. Na de proefperiode kan de installatie mogelijk tot twee ton visnetvezels per uur recyclen.

Opdrachtgever: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: begin 2023

Het project MULTIPLHY integreert een hoge-temperatuur elektrolyzer met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyzer gaat groene waterstof produceren voor de productie van biobrandstoffen. Het gaat om ‘s werelds eerste multi-megawatt hoge-temperatuur elektrolyser voor waterstofproductie. De elektrolyser krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt en een waterstofproductiecapaciteit van 60 kilo per uur.

Het consortium denkt ook al aan een elektrolyser van 100 megawatt in een volgende fase.

Opdrachtgever: CFK Recycling Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Het Duitse CFK Recycling wil met Teijin Aramid een pilot opzetten voor het recyclen van koolstofvezels door middel van pyrolyse. Het gaat om een pilot op kleine schaal voor de recycling van aramide. De insteek is vooral om te kijken wat er met het gerecyclede product mogelijk is.

Opdrachtgever: Coolbrook Waar: Geleen Investering: 12 miljoen euro Afronding: eerste helft 2021

Het Finse Coolbrook investeert twaalf miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

PETROCHEM 6 - 2021 36

PET06 K Projecten.indd 36

21-09-2021 17:09

PROJECTEN Opdrachtgever: D-CRBN Waar: Antwerpen Investering: 150 miljoen euro Afronding: 2029

Start-up D-CRBN wil een pilot doen met een plasmareactor. Deze gaat per jaar 30.000 ton CO2 omzetten in CO en O2. De reactor is goed schaalbaar en de start-up hoopt dan ook in 2029 een miljoen ton per jaar te kunnen omzetten.

Opdrachtgever: Deep Branch Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Biotechbedrijf Deep Branch wil een proeffabriek bouwen op Chemelot. Het bedrijf gebruikt micro-organismen om CO2 en waterstof om te zetten in eiwitten. Met de proeffabriek wil het bedrijf informatie verzamelen voor het engineeringontwerp van haar eerste productiefaciliteit op commerciële schaal. Die fabriek zou in al 2023 moeten produceren.

Opdrachtgever: Indaver Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Afvalbeheerder Indaver bouwt een demo-installatie voor het recyclen van vijftienduizend ton end-of-life plastics per jaar. De installatie zet gemengde polyolefines om in basisproducten als nafta en wax. Polystyrenen worden afgebroken tot monomeren die opnieuw als grondstof zijn te gebruiken. De installatie krijgt een capaciteit van twee ton per uur.

Opdrachtgever: Itero Waar: Sittard-Geleen Investering: 25 miljoen euro Afronding: 2023

Het Britse Itero bouwt op de Brightlands Chemelot Campus een demonstratiefabriek voor het omzetten van moeilijk te recyclen plastic afval in een grondstof voor nieuwe plastics.

De unit krijgt een capaciteit van 27.000 ton gemengd plastic afval per jaar. Voor toekomstige fabrieken kunnen meerdere modules naast elkaar worden gezet worden.

Opdrachtgever: o.a. Paques Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Vijf waterschappen, Stowa, Paques en HVC bouwen in Dordrecht een proeffabriek om PHBV te produceren. Dit is een volledig afbreekbaar en duurzaam bioplastic, gemaakt uit organische afvalstromen zoals zuiveringsslib, industrieel afvalwater en voedselresten. De proeffabriek komt bij de slibverwerkingsinstallatie van HVC in Dordrecht te staan.

Opdrachtgever: PolyStyreneLoop Waar: Terneuzen Investering: 6,5 miljoen euro Afronding: eind tweede kwartaal 2021

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw start begin 2019. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

Opdrachtgever: o.a. Port of Antwerp Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Een consortium van Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaat duurzame methanol produceren in de haven van Antwerpen. Op de site van Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Tegen het einde van 2022 is de pilotfabriek operationeel en produceert hij ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

Opdrachtgever: PosHydon-consortium Waar: offshore Investering: onbekend Afronding: 2022

Een consortium van onder andere TNO, Neptune Energy, DEME en NEL doet een waterstofpilot op het Q13a-A platform van Neptune Energy, dertien kilometer voor de kust van Scheveningen. De pilot heet PosHYdon en gaat zeewater opwerken tot demiwater waarna een 1,25 MW elektrolyzer, gevoed door windstroom, dit omzet in maximaal 500 kilo groene waterstof per dag.

Opdrachtgever: Sabic Plastic Energy Advanced Recycling Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: tweede helft 2022

Sabic en Plastic Energy bouwen binnen een 50/50 joint venture een fabriek die moeilijk recyclebare kunststoffen omzet in synthetische oliën. Deze Tacoil gaat als grondstof naar de installaties van Sabic op Chemelot. Die maakt er opnieuw polymeren van. De fabriek is de eerste installatie op commerciële schaal en krijgt een capaciteit van 15.000 ton Tacoil per jaar.

Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: onbekend Afronding: 2024

Shell heeft een nieuwe technologie ontwikkeld om CO2 uit rookgassen af te vangen en bouwt daarvoor een demonstratiefabriek op het terrein van energiecentrale BMC Moerdijk. Deze gaat in de loop van 2024 zo’n 150 ton CO2 per dag afvangen. Bilfinger is engineering en projectpartner in het demonstratieproject, dat TulipGreenCO2 heet.

PETROCHEM 6 - 2021 37

PET06 K Projecten.indd 37

21-09-2021 17:09

PROJECTEN Opdrachtgever: Stora Enso Waar: Gent Investering: 9 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Stora Enso investeert negen miljoen euro in een proeffabriek in de haven van Gent. De fabriek gebruikt industrieel beschikbare fructose om hoogwaardige chemicaliën en materialen te produceren voor het testen van toepassingen. In de toekomst moeten dat suikers uit hout en andere non-food biomassa worden.

Opdrachtgever: o.a. Twence Waar: Hengelo Investering: onbekend Afronding: 2021

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 uit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie. Mierenzuur heeft de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Opdrachtgever: VITO Waar: Antwerpen Investering: 4,3 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO bouwt met Jacobs Belgium en VMH een pilot-installatie voor de productie van bio-aromaten uit lignine/hout. De installatie krijgt een capaciteit van ongeveer tweehonderd kilo per dag. Het LignoValue Pilot project kost 4,3 miljoen euro en moet tegen het eerste kwartaal van 2021 resulteren in een werkende installatie.

Opdrachtgever: Zeeland en Vlaanderen Waar: Vlissingen-Oost Investering:100 miljoen euro Afronding: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 staan.

PLANNEN Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Terneuzen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Air Liquide heeft vergevorderde plannen om een 200 MW elektrolyzer te bouwen in Terneuzen. Het project, ELYgator genaamd, integreert op een slimme manier twee verschillende elektrolysetechnologieën (PEM en alkaline) in één ontwerp. In 2022 neemt het bedrijf een definitieve beslissing over de investering. Als het project groen licht krijgt, kan de installatie in 2024 beginnen met de productie van groene waterstof.

Opdrachtgever: Antwerp@C Waar: Antwerpen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Antwerp@C, een consortium van Air Liquide, BASF, Borealis, ExxonMobil, Ineos, Fluxys, Port of Antwerp en Total, onderzoekt de haalbaarheid van CO2-infrastructuur in Antwerpen. Het gaat om een centrale pijpleiding op beide oevers en verschillende gemeenschappelijke behandelingsunits. Ook een gemeenschappelijke installatie voor het vloeibaar maken van CO2 en de tussentijdse opslag ervan zijn onderdeel van de infrastructuur.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: Aramis Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2023

TotalEnergies, Shell Nederland, EBN en Gasunie onderzoeken onder de naam Aramis samen de mogelijkheid voor een derde CO2-afvang en opslaghub in de haven van Rotterdam. De CO₂-inzamelingshub omvat een compressor station, een terminal om schepen aan te leggen en opslagtanks die de vloeibare CO₂ van de schepen tijdelijk kunnen opslaan. De partijen mikken op een operationele start in 2026.

Opdrachtgever: Avantium Waar: Delfzijl Investering: 150 miljoen euro Beslissing: tweede helft 2021

Avantium wil zijn eerste commerciële fabriek met een capaciteit van vijf kiloton in Delfzijl bouwen. De fabriek gaat industriële suikers omzetten in FDCA, een grondstof voor groene plastics. Een definitief investeringsbesluit volgt nog dit jaar, waarna de eerste productie in 2023 moet volgen. De bouw van de fabriek vergt een investering van 150 miljoen euro.

Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Beslissing: onbekend

Avantium, Nobian (was Nouryon) en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton snippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

PETROCHEM 6 - 2021 38

PET06 K Projecten.indd 38

21-09-2021 17:09

PROJECTEN Opdrachtgever: Avantium en Cosun Beet Company Waar: onbekend Investering: onbekend Beslissing: eerste helft 2023

Avantium en Cosun Beet Company willen dit jaar een joint venture oprichten voor de bouw van een commerciële fabriek die suikers uit bieten omzet in glycolen (MEG en MPG). De investeringsbeslissing daarvoor volgt in de eerste helft van 2023. De commer­ ciële activiteiten kunnen vervolgens in 2025 beginnen.

Opdrachtgever: BioBTX Waar: onbekend Investering: onbekend Beslissing: onbekend

BioBTX wil een fabriek bouwen die op grote schaal chemicaliën produceert uit reststromen zoals plastic afval. De fabriek moet in 2023 klaar zijn. Op dit moment werkt het bedrijf nog aan het optimaliseren van de processen, technieken en producten in de demofabriek op het Zernikepark in Groningen.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Beringen Investering: onbekend Beslissing: uitgesteld

Borealis heeft de front end engineering and design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd en het EPC-contract toegekend aan Tecnimont. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

Opdrachtgever: BP Waar: Rotterdam-Europoort Investering: 1 miljard euro Beslissing: onbekend

BP overweegt zijn raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen straks meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

Opdrachtgever: o.a. BP, Nobian Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

BP, Nobian en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken samen de haalbaarheid van een waterelektrolyse-installatie van 250 megawatt. Daarmee zou maximaal 45.000 ton groene waterstof per jaar kunnen worden geproduceerd voor de raffinaderij van BP in Rotterdam.

De partners willen in 2022 een definitieve investeringsbeslissing over het project nemen.

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: 150 miljoen euro Beslissing: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie.

De fabriek krijgt een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Deltalinqs Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Deltalinqs, AVR en Tronox onderzoeken een 5 megawatt elektrolyzer met verwaarding van geproduceerde waterstof, restwarmte én zuurstof. Het project geeft ook een doorkijk naar opschaling richting 100 megawatt. Hierbij wordt rekening gehouden metr het verwerken van CO/CO2 uit restgas en mogelijk ook rookgas naar chemicaliën zoals methanol.

Opdrachtgever: Dow en Tata Steel Waar: IJmuiden Investering: 1 miljard euro Afronding: 2025-2027

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die ook gassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas.

Dow kan daar in Terneuzen plastics van maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten.

Opdrachtgever: Dow Waar: Terneuzen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Dow wil in drie stappen naar een emissieloze productie toewerken in Terneuzen. In de eerste fase gaat het om de bouw van een fabriek die bijproducten omzet in waterstof en CO2.

De waterstof gaat als schone brandstof terug in het productieproces en de CO2 wordt afgevangen en opgeslagen totdat er alternatieve technologieën zijn ontwikkeld. Als het project in 2022 groen licht krijgt, kan de waterstoffabriek naar verwachting in 2026 opstarten.

Opdrachtgever: Engie Waar: Den Helder Investering: onbekend Beslissing: medio 2021

Engie en Port of Den Helder overwegen de bouw van een één tot anderhalf megawatt elektrolyzer in de Kooyhaven in Den Helder. De elektrolyzer moet de stroom van een nieuw drie megawattpiek zonnepark op industrieterrein Oostoever omzetten in groene waterstof. Het streven is begin 2022 een keten van zonnepark, elektrolyzer en ook een tankstation volledig operationeel te hebben.

PETROCHEM 6 - 2021 39

PET06 K Projecten.indd 39

21-09-2021 17:09

MAGAZINE

ONLINE NIEUWS

BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT Nr. 5 - 2019

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta

‘Oliebedrijven hebben gebrek aan voorstellingsvermogen’ • Finalisten Plant Manager of the Year 2019 bekend • Thema: Engineering & Contracting

Het Petrochem platform is een zelfstandig en onafhankelijk kennisnetwerk, gericht op asset owners en toeleveranciers in de hele keten van olie-, gas- en chemische industrie Het Petrochem platform deelt binnen de industrie kennis via haar netwerk, magazines, websites, events en verkiezingen.

Het Petrochem platform versterkt uw netwerk.

Het Petrochem platform kent experts, leden en partners.

Meer weten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Het Petrochem platform biedt partners en leden een optimale mix van zichtbaarheid, bereik, netwerk en kennis.

www.petrochem.nl petrochem platformadv nieuw-1.indd 1 PET Advertenties.indd 40

12-07-19 10:24 21-09-2021 16:46

PROJECTEN Opdrachtgever: Fluxys/Parkwind/Eoly Waar: Zeebrugge Investering: 35 miljoen euro Beslissing: 2021

Fluxys, Parkwind en Eoly willen een elektrolyzer van 25 megawatt in Zeebrugge realiseren. De haalbaarheidsstudie voor het project – Hyoffwind genoemd – is positief uitgevallen. Als het project groen licht krijgt wil het consortium tegen midden 2021 beginnen met de bouw van de installatie. De eerste productie is gepland voor begin 2023.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Zuidwending Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof voor in vier zoutcavernes bij Zuidwending. Het gaat om een verkenning naar de marktbehoefte en een onderzoek naar eisen waaraan de installatie moet voldoen. Als de bouw in 2023 of 2024 begint, kan de eerste caverne in 2026 worden gevuld.

Opdrachtgever: Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Als het project van Shell voor de bouw van een waterstoffabriek op de Tweede Maasvlakte doorgaat, is er ook een pijpleiding nodig. Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam willen die samen aanleggen en exploiteren. De pijpleiding loopt van de fabriek op de Tweede Maasvlakte naar de raffinaderij van Shell in Pernis. Het definitieve besluit voor de aanleg is gepland in 2021. Het project kan dan halverwege 2024 worden afgerond.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Den Helder Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie, NAM, GasTerra, Port of Den Helder, Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, gemeente Den Helder, provincie Noord-Holland en New Energy Coalition onderzoeken de haalbaarheid van een waterstoffabriek in Den Helder. Het gaat om een fabriek die waterstof maakt uit aardgas en de CO2 afvangt voor opslag.

Opdrachtgever: Groningen Seaports, Gasunie en Shell Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: 2024

Groningen Seaports, Gasunie, RWE, Shell en Equinor slaan de handen ineen voor het ambitieuze project NortH2. Kern van het plan is de bouw van ’s werelds grootste windpark in de Noordzee met een vermogen van tien gigawatt. En de bouw van een waterstoffabriek in de Eemshaven, waar de windenergie wordt omgezet in groen waterstof. De partners verwachten zo’n 800.000 ton groen waterstof per jaar te produceren in 2040.

Opdrachtgever: H2Gate Waar: Amsterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Vijf partijen onder de naam H2Gate onderzoeken of het importeren van een miljoen ton groene waterstof per jaar haalbaar is in de Amsterdamse haven. Ook werken ze aan een blauwdruk voor een import-, opslag-, distributie- en handelshub. Het initiatief ligt bij Port of Amsterdam en tankopslagbedrijf Evos.

Opdrachtgever: o.a. Haven Oostende Waar: Oostende Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Haven Oostende, DEME Concessions en PMV willen een groene waterstoffabriek bouwen. De fabriek vangt pieken bij de productie van groene stroom af en moet in 2025 klaar zijn. Eerst wordt de haalbaarheid verder onderzocht waarna demonstratieprojecten volgen. De fabriek - Hyport - krijgt een capaciteit van 50.000 ton waterstof per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en Energie Beheer Nederland hebben het CCS-project Porthos gelanceerd. Het gaat om een leiding door het havengebied in Rotterdam waaraan bedrijven afgevangen CO2 kunnen leveren. Jaarlijks moet zo’n twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen ton in 2030. De partijen nemen in 2022 een investeringsbeslissing. In 2024 moet het systeem operationeel zijn.

Opdrachtgever: HVC en SNB Waar: Moerdijk Investering: 50 miljoen euro Beslissing: onbekend

Afvalverwerker HVC en slibverwerker SNB doen een proef met terugwinning van fosfaat uit verbrandingsas. Als deze succesvol is, willen ze een fabriek op grotere schaal bouwen, die in 2026 zo’n 60.000 ton per jaar – alle verbrandingsas van de twee bedrijven – kan verwerken tot circa 12 miljoen kilo fosforzuur.

PETROCHEM 6 - 2021 41

PET06 K Projecten.indd 41

21-09-2021 16:49

EEN MAN EEN MAN

EEN WOORD EEN WOORD

Muehlhan belooft en maakt waar Specialisten in staalconservering, steigerbouw en rope access

Interesse in een afspraak? Bel 010-4264960

www.muehlhan.nl staalconservering – steigerbouw – rope access

[Schrijf

nu in!]

LIVE OF VIA LIVESTREAM

iMaintain Techport 2021 TATA STEEL VELSEN

7 OKTOBER

SMART TRANSITION www.imaintain2021.nl PET Advertenties.indd 42

21-09-2021 16:48

PROJECTEN Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: mogelijk Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2023

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

Opdrachtgever: Mitsubishi Gas Chemical Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Mitsubishi Gas Chemical wil een nieuwe fabriek voor de productie van meta-xyleen­ diamine (MXDA) bouwen op het terrein van Huntsman in Botlek-Rotterdam. MXDA wordt gebruikt als verharder en corrosieremmer in coatings.

Opdrachtgever: NAM Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningengas.

Opdrachtgever: Neptune Energy Waar: Noordzee Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Neptune Energy doet een haalbaarheidsonderzoek naar grootschalige CO2-opslag in de Noordzee. Het bedrijf wil jaarlijks tussen vijf en acht miljoen ton CO2 opslaan in de lege gasvelden in de licentiegebieden L10-A, L10-B en L10-E, die Neptune Energy exploiteert.

In totaal gaat het om 120 tot 150 miljoen ton CO2.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: 1,5 miljard euro Beslissing: begin 2022

Neste wil een nieuwe fabriek voor hernieuwbare producten bouwen op de Eerste Maasvlakte in Rotterdam. Het bedrijf heeft daar al een raffinaderij voor duurzame diesel. De uiteindelijke investeringsbeslissing volgt eind dit jaar of begin volgend jaar. De investeringskosten zijn geraamd op 1,5 miljard euro.

Opdrachtgever: o.a. Nobian Waar: IJmuiden Investering: onbekend Beslissing: 2021

Nobian, Tata Steel en Port of Amsterdam onderzoeken de haalbaarheid van een honderd megawatt waterelektrolysefabriek voor de productie van maximaal vijftienduizend ton waterstof per jaar, plus zuurstof, op het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Een definitief besluit wordt verwacht in 2021. De bouw zou rond 2023-2024 klaar kunnen zijn.

Opdrachtgever: Nobian en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Nobian en Gasunie New Energy onderzoeken een power-to-gas-installatie op het Chemie Park Delfzijl. De bedrijven willen met een twintig megawatt waterelektrolyse-unit elektriciteit omzetten in drie kiloton groene waterstof per jaar. BioMCN combineert de waterstof met CO2 uit andere processen voor de productie van biomethanol, een grondstof voor biobrandstoffen en de chemische industrie. In verband met een geplande kerosinefabriek in Delfzijl onderzoeken de partijen een scale-up van twintig naar zestig megawatt.

Opdrachtgever: Ørsted Waar: Zeeland Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Ørsted wil in twee fasen een elektrolysecapaciteit van 1 GW realiseren. Het bedrijf wil die koppelen aan een groot windmolenpark (2GW) in het Nederlandse deel van de Noordzee.

In een eerste fase gaat het om 500 MW aan elektrolysecapaciteit. De ontwikkeling van deze fase begint zodra de regelgeving en een regionaal waterstofnetwerk klaar is. De tweede fase is afhankelijk van de aansluiting op de nationale waterstofinfrastructuur.

Opdrachtgever: Proton Ventures Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Proton Ventures onderzoekt of het technisch/economisch haalbaar is om een fabriek voor groene ammoniak te bouwen op de site van Sabic in Bergen op Zoom. Het bedrijf denkt aan een capaciteit van 8.500 ton groene ammoniak per jaar. Grondstof voor de ammoniakfabriek is waterstof dat als bijproduct ontstaat in de chloorfabriek van Sabic.

PETROCHEM 6 - 2021 43

PET06 K Projecten.indd 43

21-09-2021 16:50

MARKET REVIEW DEMONTAGE

PIPE SUPPORTS

DDM Demontage B.V. Demontage, Sloopwerken Industriële verhuizingen, Asbestsanering 3454 PW DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

PROCESS CONTROL

MAGION Process Control Engineering B.V. Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen Pijpondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000.

Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

STUDBOLTS

WARMTEBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 472 73 10 56 E-mail: sales@basco.be Website: www.beck-industries.com Contactpersonen : Vanessa Schelfhout en Jon Cockram

SMIT Heat Treatment PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten? Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor PET_half_liggend.indd 1

13-12-17 12:46

PET09_MartketReview-liggend2020.indd 50

19-08-2021 12:47

PET Advertenties.indd 44

21-09-2021 16:48

PROJECTEN Opdrachtgever: RWE Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: 2021

Het project Eemshydrogen van RWE omvat de bouw van een 50 MW-elektrolyzer in de Eemshaven met een directe aansluiting op windpark Westereems van RWE. Als RWE in 2021 een definitieve investeringsbeslissing neemt, kan het in 2024 groene waterstof produceren. BioMCN is dan de eerste klant. Mogelijk neemt Evonik ook groene waterstof af.

Opdrachtgever: RWE Waar: Geleen Investering: onbekend Beslissing: 2022

RWE wil op Chemelot een installatie bouwen die organische reststromen verwerkt tot grondstoffen-pellets, om die via vergassing om te zetten in circulaire waterstof. Over de afname van deze waterstof is RWE in gesprek met OCI, het moederbedrijf van kunstmestproducent OCI Nitrogen.

Opdrachtgever: Shell Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Shell heeft vergevorderde plannen om een 10 megawatt elektrolyzer bouwen op het terrein van de voormalige gaszuiveringsinstallatie van de NAM in Emmen. De elektrolyzer gaat de energie van het 12 megawatt zonnepark van Shell op de locatie (28.500 panelen) omzetten in groene waterstof.

Opdrachtgever: Shell Waar: Leeuwarden Investering: onbekend Beslissing: eind 2021

Shell wil warm water oppompen uit een warmtebron, zo’n 2,7 kilometer onder het aardoppervlak, om er woningen en gebouwen in Leeuwarden mee te verwarmen. Na een proefboring in september moet blijken of de ondergrond goed genoeg is om door te gaan met de aanleg van een warmtenet, de bouw van een warmtecentrale en het boren van een tweede put. Als alles volgens plan verloopt, begint de levering van warmte in 2023.

Opdrachtgever: o.a. Shell Waar: Tweede Maasvlakte Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Samen met partners wil Shell een waterstoffabriek bouwen op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam. Groene stroom uit windenergie moet daarbij water splitsen in waterstof en zuurstof. De fabriek krijgt een vermogen van rond de tweehonderd megawatt. De productie moet in 2023 starten met zo’n vijftig- tot zestigduizend kilo waterstof per dag. Het definitieve investeringsbesluit voor de waterstoffabriek is nog niet genomen.

Opdrachtgever: Shell, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: 200 miljoen euro Beslissing: eind 2022

Shell, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam vormen het langverwachte waste-to-chemicals-project om tot waste-to-jet. De partners gaan per jaar 360 kiloton niet-recylcebaar afval omzetten in 80 kiloton jetfuel (70%) en nafta (30%). Als de vergunningaanvraag voor het herziene project soepel verloopt, kan de productie in 2025/26 beginnen.

Opdrachtgever: Smart Delta Resources Waar: Gent, Terneuzen, Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Een consortium van Belgische en Nederlandse bedrijven, waaronder ArcelorMittal, Dow Benelux, PZEM, Yara, Zeeland Refinery, Gasunie en Fluxys, heeft het project Carbon Connect Delta opgezet. Het project onderzoekt de haalbaarheid van CCUS in het havengebied van North Sea Port (Gent, Terneuzen, Vlissingen). Het consortium verwacht de haalbaarheidsstudie eind 2020 af te ronden. De ambitie is om al vanaf 2023 1 miljoen ton CO2 per jaar af te vangen en dat uit te breiden tot een niveau van 6,5 miljoen ton per jaar in 2030.

Opdrachtgever: Smart Delta Resources Waar: Vlissingen tot Gent Investering: onbekend Beslissing: onbekend

ArcelorMittal, Yara, Dow Benelux en Zeeland Refinery, verenigd in Smart Delta Resources (SDR), willen samen met netbeheerders een regionale infrastructuur voor waterstof realiseren. Het gaat om een pijpleidingnetwerk van ongeveer 45 kilometer. Van Vlissingen in Nederland tot Gent in België.

Opdrachtgever: Teijin en BioBTX Waar: Emmen en Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Teijin en BioBTX hebben grote investeringsplannen om de Twaron-vezels van Teijin te verduurzamen. Teijin is al zo ver dat de engineering wordt voorbereid. BioBTX heeft nu een demofabriek in Groningen en denkt aan een fabriek – mogelijk in Delfzijl – van enige tientallen miljoenen euro’s. De investering van Teijin zou een veelvoud daarvan bedragen.

PETROCHEM 6 - 2021 45

PET06 K Projecten.indd 45

21-09-2021 16:50

PROJECTEN UPDATE Opdrachtgever: Uniper Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

Uniper wil groene waterstof gaan produceren op haar Maasvlakte-locatie. Het bedrijf onderzoekt de mogelijkheden van een elektrolyse-installatie die om te beginnen een capaciteit van 100 MW krijgt. In de verdere toekomst kan de capaciteit groeien naar 500 MW. Een investeringsbesluit volgt in 2022.

Opdrachtgever: UPM Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Het Finse UPM wil een geavanceerde bioraffinaderij met een capaciteit van 500.000 ton hooogwaardige hernieuwbare brandstoffen bouwen. Het bedrijf ziet Rotterdam als mogelijke plek voor de nieuwe raffinaderij, naast het Finse Kotka. Grondstof voor de raffinaderij zijn houtige biomassa en duurzaam vloeibaar afval en andere restgrondstoffen.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

Opdrachtgever: Yara Waar: Sluiskil Investering: onbekend Beslissing: uiterlijk begin 2022

Yara wil in Sluiskil groene ammoniak produceren. Daarvoor werkt het samen met offshore windparkontwikkelaar Ørsted. Een 100 megawatt elektrolyzer moet de windenergie van Ørsted omzetten in groene waterstof, waarmee Yara zo’n 75.000 ton groene ammoniak per jaar kan maken, en vervolgens groene meststoffen. Yara neemt uiterlijk begin 2022 een definitieve investeringsbeslissing. Het project kan dan in 2024/2025 operationeel zijn.

Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Zeeland Refinery heeft plannen voor de bouw van een honderdvijftig megawatt elektrolyzer in Vlissingen. Deze zou vanaf 2025 waterstof aan de raffinaderij kunnen gaan leveren. Een groeipad naar één gigawatt in 2030 behoort ook tot de mogelijkheden.

EUROPEAN INDUSTRY & ENERGY SUMMIT 2021

ENERGIZING A SUSTAINABLE FUTURE 7 – 8 DECEMBER 2021 • ROTTERDAM AHOY

ate]

he d [Save t

PETROCHEM 6 - 2021 46

PET06 K Projecten.indd 46

www.industryandenergy.eu 21-09-2021 16:50

2021 1 13:38 13:38

Maatwerk Maatwerk| vakmanschap | vakmanschap| veiligheid | veiligheid(VCA-P) (VCA-P) Lengkeek LengkeekStaalbouw Staalbouwrealiseert realiseertalsalsfullservice fullserviceaanbieder, aanbieder,staalconstructie staalconstructieonderdelen onderdelenvoor voorindustriële industriële productiefaciliteiten. productiefaciliteiten.Met Metbijna bijna9090jaar jaarervaring ervaringzijn zijnwij wijgespecialiseerd gespecialiseerdininonderhouds-, onderhouds-,reparatie-, reparatie-, inspectieinspectieenen nieuwbouwwerkzaamheden nieuwbouwwerkzaamheden inin dede zware zware enen (petro)chemische (petro)chemische industrie. industrie.

• • • • •

•StaalStaalenen trapconstructies, trapconstructies, platforms, platforms, leidingbruggen, leidingbruggen, tijdelijke tijdelijke constructies, constructies, etc. etc.

•Inmeting Inmeting enen engineering engineering door door eigen eigen professionals. professionals.

•On-site On-site werkzaamheden werkzaamheden onder onder zeer zeer uitdagende uitdagende omstandigheden, omstandigheden, in in operationele operationele fabrieken. fabrieken.

•Montagewerkzaamheden Montagewerkzaamheden tijdens tijdens turn-arounds. turn-arounds.

•Betrouwbaarheid, Betrouwbaarheid, snelheid snelheid van van levering levering enen flexibiliteit flexibiliteit staan staan altijd altijd voorop! voorop!

Lengkeek LengkeekStaalbouw Staalbouwis iseen eenzelfstandige zelfstandigewerkmaatschappij werkmaatschappijbinnen binnenAndus AndusGroup: Group:een eeninternationaal internationaalopererende opererende holdingmaatschappij holdingmaatschappijmet metgespecialiseerde gespecialiseerdewerkmaatschappijen werkmaatschappijendiediewereldwijd wereldwijdactief actiefzijn zijnin ineen eenbreed breedindustrieel industrieel werkveld. werkveld.

Kennismaken?

Kennismaken?

Graag.

Graag.

BelBel ofof kijk kijk opop www.lengkeek-staalbouw.nl www.lengkeek-staalbouw.nl ofof www.andusgroup.com www.andusgroup.com

Lengkeek Lengkeek Staalbouw Staalbouw BVBV | Oppermanstraat | Oppermanstraat 80,80, 3194 3194 ACAC Hoogvliet Hoogvliet NLNL| T| +31 T +31 (0)10 (0)10 - 416 - 416 1616 4444 | E| info@lengkeek-staalbouw.nl E info@lengkeek-staalbouw.nl

Lengkeek Lengkeek A4 A4 advadv Petrochem Petrochem - 2021.indd - 2021.indd 1 1

PET6 omslag los.indd 51

24-3-2021 24-3-2021 16:29:18 16:29:18 21-09-2021 21-09-202117:06 17:02 17:02 21-09-2021

Veiligheidsdag 2021 10e editie

Petrochem Nr. 6 - 2021

10 november 2021 Theater De Bussel in Oosterhout Voor en door veiligheidsprofessionals Sprekers: Esther van der Voort Dagvoorzitter

Johan Visser Site Director Chemie Park Delftzijl

Tijs van Lieshout Voorzitter Brandweer NL

John van den Heuvel (Misdaad)journalist

Ontmoet veiligheidsprofessionals uit de branche in een informele setting en deel samen de laatste ontwikkelingen en nieuwtjes. Luister naar interessante sessies over veiligheidsbewustzijn, gegeven door inspirerende sprekers. Deel kennis en krijg handvaten in hoe veiligheidsbewustzijn organisatiebreed geïmplementeerd kan worden. Geniet na afloop van een borrel en praat na over de nieuw opgedane kennis.

Beleef het allemaal op de 10e editie van de Veiligheidsdag!

Koop nu uw kaarten via

www.veiligheidsdag.nu

Partners van The Safety Network:

PET Aomslag Voorplaat.indd 1TSN Veiligheidsdag voor Petrochem A4_v5.indd 1 48461.TSA Advertentie PET6 los.indd 52

17-09-21 09:10 21-09-2021 17:06

VERHUUR INDUSTRIËLE KOELING PROCESKOELING AIRCO & KLIMATISATIE VENTILATIE VERWARMING

Delta-Temp, uw betrouwbare partner voor koeling Is er binnen de onderneming een noodplan mocht de koelinstallatie in storing gaan? Weet u waar naartoe in geval van calamiteit? Of is er plots nood aan extra koelvermogen?

Of het nu gaat om industriële koeling bij het productieproces of comfortkoeling voor de werknemers: neem gerust contact met ons op. Indien u dat wenst komt onze product manager langs voor een plaatsbezoek om een koeloplossing op maat te bespreken.

Delta-Temp Nederland

Delta-Temp België

Delta-Temp Duitsland

Rivium Boulevard 301-320

Lange Ambachtstraat 13

Carl-Still-Str. 19

2909 LK Capelle aan den IJssel

9860 Oosterzele

45659 Recklinghausen

010 799 53 90

0800 25 25 6

0800 40 48 120

www.delta-temp.nl

www.delta-temp.be

www.delta-temp.de

info@delta-temp.nl

info@delta-temp.be

info@delta-temp.de

Verhuur | Verkoop | 24/7 support

Industriële koeling huren op maat van uw onderneming

De EVO-chiller: de modernste koelmachine op de verhuurmarkt

In tal van sectoren is industriële koeling een

Voor een volledig overzicht van onze producten

Vorig jaar ontwikkelden onze product managers en

transportframe en de vorkkokers zijn ze snel

belangrijke factor. Denk maar aan het koelen

en diensten kan u terecht op onze website

koeltechnici de revolutionaire EVO-chiller. Dankzij

geïnstalleerd. Via de snelkoppelingen voor water

van procesvloeistoffen, gekoelde opslag van

www.delta-temp.nl.

hun jarenlange ervaring weten zij als geen ander waar

en elektriciteit zijn deze koelmachines in een

de valkuilen liggen en welke opportuniteiten er zijn.

handomdraai aangesloten en operationeel.

inzake koeling binnen uw bedrijf? Contacteer ons

De EVO-chillers werden speciaal ontworpen voor

Ontdek hieronder alle troeven van onze moderne en

dan gerust op het nummer 010 799 53 90 of via

de

producten of het respecteren van de koude keten binnen de voedingsindustrie.

Maar wat als de koelinstallatie plots in storing gaat?

Of er moet een dringend onderhoud uitgevoerd

Wenst u meer info of heeft u een concrete vraag

info@delta-temp.nl.

Onze

product

verhuurmarkt.

Dankzij

het

beschermend

milieuvriendelijke EVO-chillers:

managers

R32-koelgas

Energiezuinige EC-fans

Een milieuvriendelijk koelgas met een hogere energie-efficiëntie dan zijn voorgangers.

De fans leveren een hoog energieefficiëntievermogen en zijn geluidsarm.

Bitzer scroll-compressoren

Moderne besturing

Speciaal ontworpen voor chillers, met een uiterst lage geluidsemissie.

Met de intuïtieve controller stelt u de chiller in zoals u het wenst.

Geïntegreerde warmtewisselaar

Remote Monitoring

Vanaf DT100 EVO zijn onze chillers uitgerust met een interne warmtewisselaar.

Zo weet u altijd en overal hoe de machine presteert, en bijsturen wanneer nodig.

u van dienst kunnen zijn. Vooral onze nieuwe,

Frequentiegestuurde pomp

Automatisch lekdetectie-systeem

milieuvriendelijke EVO-chillers willen we hierbij

De pompcapaciteit past zich automatisch aan aan het nodige debiet.

Van zodra er een zuchtje koelgas ontsnapt wordt hiervan meteen een melding verstuurd.

worden? Is er tijdelijk extra koelcapaciteit nodig

helpen u graag verder.

voor een bepaald proces? Of wenst u een gekoelde opslagruimte verder uit te breiden?

Uw betrouwbare partner inzake koeling Delta-Temp

is

dé

specialist

in

verhuur

van

industriële koeling. Onze moderne vloot biedt koeloplossingen op maat van elke toepassing.

Via deze beknopte voorstelling ontdekt u de verschillende

productgroepen

waarmee

we

in de kijker zetten.

Koeloplossingen voor elke toepassing •

Chillers - Koelmachines : Uitgebreide chillervloot met koelvermogens van 25kW tot 1500kW.

•

Mobiele airco : Koeling daar en wanneer u het wenst. Eenvoudig te installeren en snel inzetbaar.

•

Luchtbehandelingkasten : Zorg voor een aangenaam en gezond binnenklimaat.

•

Mobiele verdampingskoelers : Koelen met water en lucht! Energiezuinig en zeer milieuvriendelijk.

•

Rooftops : Zowel koelen als verwarmen, ideaal tijdens de tussenseizoenen.

•

Low-Temp units : Ruimtes koelen van -5°C tot +5°C. Uiterst geschikt voor de voedingsindustrie.

DT 60 kW EVO

DT 100 kW EVO

DT 200 kW EVO

DT 300 kW EVO

DT 400 kW EVO

DT 500 kW EVO

Bezoek onze website www.delta-temp.nl voor een volledig overzicht van onze uitgebreide vloot.

Ontdek onze volledige chillervloot op www.delta-temp.nl.

Chiller huren? Contacteer ons op het nummer 010 799 53 90 of via info@delta-temp.nl.