PET08-2020

Nr. 8 - 2020

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 8 - 2020

Diederik Samsom: Meer tijd voor echte inhoud • ‘We gaan voor een rustige en veilige opstart’ • Crisissituatie haalt beste in mensen naar boven • Thema: Energie-efficiëntie

PET8 omslag los.indd 1

18-11-20 10:23 10:27 18-11-20

ONDERHOUDSSTOP ONDERHOUDSSTOP ZONDER ZONDER ZORGEN ZORGEN brandwachthuren.nl brandwachthuren.nl

Brandwacht Brandwacht Huren Huren heeft heeft maar maar één één doel: doel: 0 incidenten 0 incidenten opop uwuw locatie. locatie.

100% 100% ontzorging ontzorging bij bij een een turnaround turnaround door door onze onze professionals. professionals.

VanVan voorafgaand voorafgaand advies, advies, waarborging waarborging vanvan veiligheid veiligheid tottot evaluatie evaluatie enen nazorg. nazorg.

INDUSTRIËLE INDUSTRIËLE VEILIGHEID VEILIGHEID

VEILIGHEIDSKUNDIGEN VEILIGHEIDSKUNDIGEN MVK MVK

gasanalisten, gasanalisten, bedrijfshulpverleners. bedrijfshulpverleners.

Evaluatie, Evaluatie, Risicoanalyses Risicoanalyses en en BHV. BHV.

TECHNIEK TECHNIEK

SPECIALISTISCH SPECIALISTISCH MATERIAAL MATERIAAL

warmtebeeldcamera’s warmtebeeldcamera’s & gasdetectie. & gasdetectie.

blusmiddelen blusmiddelen en en ATEX-communicatiemiddelen.

ATEX-communicatiemiddelen.

Mangatwachten, Mangatwachten, industriële industriële brandwachten, brandwachten,

Cameratoezicht Cameratoezicht op op besloten besloten ruimten, ruimten,

Arbeidsveiligheid, Arbeidsveiligheid, Risico Risico Inventarisatie Inventarisatie & &

Gasmeetapparatuur, Gasmeetapparatuur, (grootschalige) (grootschalige)

085085 - 773 - 773 00 00 76 76

PET PET8 PET A Voorplaat.indd Aomslag Voorplaat.indd 2 2 los.indd

18-11-20 10:27

RijnDijk RijnD SC

IN DEZE EDITIE

10 MEER TIJD VOOR DE ECHTE INHOUD

32 THEMA: ENERGIE-EFFICIËNTIE

Met Diederik Samsom zit sinds een jaar een echte bèta op een van de belangrijkste Europese stoelen. Een prima timing ook. Het momentum voor een stevig Europees klimaatbeleid lijkt beter dan ooit. Het gaat goed met offshore-wind en waterstof komt er aan. Alleen lijkt de circulaire economie nog een decennium achter te lopen. ‘Ik wacht nog op een gevoel van urgentie.’

Veel energie-experts achten het fysiek onmogelijk om de duizend petajoule fossiele energie die de industrie nu jaarlijks gebruikt een-op-een te vervangen voor lokaal opgewekte duurzame alternatieven. De omwenteling naar duurzame energie moet dan ook hand in hand gaan met energiebesparing. Innovatieve techniek maakt niet alleen besparing mogelijk, maar opent ook de weg naar samenwerking met de energiesector.

16 ‘WE GAAN VOOR EEN RUSTIGE EN VEILIGE OPSTART’ Yara heeft ammoniakfabriek Reforming-D in Sluiskil uit bedrijf genomen voor grootschalig onderhoud. Turnaround manager Maarten Van De Ginste bereidde de stop met zijn team gedegen voor. ‘We willen in de eerste plaats een veilige stop zonder ongevallen, en in dit geval een stop zonder corona-uitbraak.’

20 DE VITALITEIT VAN GRONINGEN Tijdens het congres Eemdeltavisie 2020 stond de vitaliteit van Groningen centraal. De industrie speelt daarin een centrale rol.

Die kan een vooraanstaande rol spelen in de energietransitie. Al mogen de ontwikkelingen wel wat sneller gaan.

26 CRISISSITUATIE HAALT BESTE IN MENSEN NAAR BOVEN Roel de Vil was nog niet heel lang naar Ineos overgestapt toen corona zich aandiende. En dat midden in een turnaround. De plantmanager kreeg het uiteindelijk samen met de contractors voor elkaar de stop goed af te ronden. Ineos werd zelfs een belangrijke leverancier van handgels. ‘Zo zie je dat een crisis ook het beste in mensen naar boven kan halen. Al moeten we oog blijven houden voor de impact van deze crisis op de menselijke psyche.’

EN VERDER Commentaar 5 Feiten en cijfers • Vynova produceert pvc-gamma met circulair ethyleen • Alle vijf eenheden Eemscentrale terug in gebruik • Neste schaalt capaciteit op in Rotterdam 7 ProjectONE van Ineos over eerste horde 15 Partners cruciaal bij complexe turnarounds Shell 23 Plant One Rotterdam 24 Projecten 36 Column • Chris Aldewereld 50

PETROCHEM 8 - 2020 3

PET B Inhoud.indd 3

18-11-20 09:58

ADOPTEER EEN PUP

ADOPTEER EEN PUP

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Nummer 8 - 2020 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Gedempt Hamerkanaal 155, 1021 KP Amsterdam E-mail: redactie@industrielinqs.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen 020 3122 081 EINDREDACTIE: Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

REDACTIE: Dagmar Aarts 020 3122 084 David van Baarle VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, Henk Leegwater, Wim Soetaert, Jacqueline van Gool, Evi Husson LAY-OUT: Bureau OMA, Doetinchem OMSLAGFOTO: AdobeStock ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Arthur Middendorp 070 3990 000 - arthur@jetvertising.nl

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

TRAFFIC: Breg Schoen 020 3122 088 COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben 020 3122 085 DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees ........................................................................ 48 Aerzen Nederland ........................................................... 52 Andus Group ................................................................... 51 Applus RTD ..................................................................... 34 Brandwacht Huren ............................................................ 2 Eco Ketelservice Verhuur ................................................ 34 European Industry & Energy Summit 2020 .................. 18 Indaver ............................................................................. 14 Industrielinqs Catalogus 2020 ....................................... 46 KNGF.................................................................................. 4 Krohne ....................................................... tussen 50 en 51 Market review ................................................................. 48 OMV Gas Marketing Trading & Finance ......................... 6 PERI Nederland ............................................................... 22 Petrochem platform ........................................... 28, 30, 31

ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Nederland/België € 182,- per jaar Introductieabonnement NL/BE met 25% korting € 136,- per jaar Overig buitenland € 212,Losse verkoopprijs € 23,Studentenabonnement € 42,Proefabonnement 3 mnd € 30,Meer informatie over de verschillende abonnementen vindt u via www.petrochem.nl/abonneren OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via T 020 3122 088.

ISSN: 1380-6386 Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk:

Papier omslag:

SIS GmbH .......................................................................... 8 Stratt+ .............................................................................. 46 Vakmedianet.................................................................... 44

PET Advertenties.indd 4

PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

18-11-20 09:59

COMMENTAAR

‘Rijd me nog een uurtje langer rond en ik ben helemaal om.’

Weg van de hijgerigheid Net als onze kustwerken zouden we de energie- en grondstoffentransitie niet te veel aan de politiek over moeten laten. Een transitiecommissaris naar analogie van de Deltacommissaris, dat zou de bestendigheid ten goede komen. Uiteraard invoelend en met een team van experts om zich heen. Het is een interessante gedachte, die de laatste maanden vaker is gehoord in onze redactionele kolommen en talkshows.

Op Europees niveau is zo’n type er eigenlijk al: Diederik Samsom. Als kabinetschef van Frans Timmermans is hij misschien wel de hoofdarchitect van de Europese Green Deal. Een integraal programma om de Europese transitie breed vorm te geven. Toen ik hem tijdens het Teams-interview, voor dit nummer van Petrochem, de analogie voorlegde, knikte hij bevestigend. ‘Europese transitiecommisaris, dat zou inderdaad een prima omschrijving kunnen zijn van wat ik nu doe.’

In het interview geeft hij nog meer voeding aan deze vergelijking. Hij kan zich meer dan ooit concentreren op wat nodig is. Samsom: ‘Afwezigheid van hijgerigheid maakt het een stuk gemakkelijker om gestaag door te werken en goed werk te leveren. Ik hoef niet meer constant over mijn schouder te kijken of ergens een been is uitgestoken of een camera is opgesteld.’

CCS Meer tijd voor de echte inhoud dus. En hij kan ook meer verbanden leggen, vanuit het grotere systeem. Minder stokpaardjes, zoals hij in de politiek gewend was. Veel meer vanuit een groter geheel. Samsom: ‘Daarbij komt dat de Green Deal verder strekt dan alleen energie. De deal gaat ook over biodiversiteit, natuur, landbouw en andere vervuilingen dan alleen de emissie van CO2. We maken integrale plannen. Ik weet zeker dat de chemie daar ook behoefte aan heeft. Daardoor wordt het beleid ook bestendiger. Omdat alles elkaar dan niet bijt, maar juist versterkt.’

Dichter dan ooit zit Samsom op de knoppen. Misschien komt hij dichter dan ooit bij zijn werkelijke gedachtengoed. Dat is soepeler dan vaak leek. Als actievoerder bij Greenpeace en later als Kamerlid en fractievoorzitter van de PvdA moest hij framen. Soms zijn brede kennis door een molen drukken, zodat er partijgehakt uitkwam. In die tijd had hij zich vast als tegen-

stander geprofileerd van CCS. Nu stelt hij in het interview met veel meer nuance. ‘Het afvangen van en opslaan van CO2 is misschien niet de meest elegante methode, maar ik denk dat we het wel nodig hebben. Er is zoveel koolstof in de lucht geschoten, dat we ook negatieve emissies nodig hebben.’

Partijgehakt Meer dan vijftien jaar geleden ben ik eens met Diederik Samsom op stap geweest. Als jong Kamerlid, nog met activistenhaar, ging hij mee naar BASF Antwerpen. Daar voerde hij een stevige, doch faire discussie, die ik mocht optekenen voor Petrochem. Later in de middag kregen we een rondleiding langs de 56 fabrieken op de Antwerpse site van BASF. Als bèta had hij bijna continu een glimlach om zijn mond. Ook nog eens versterkt door het geweldige en zeer goed ingelichte commentaar van Jan Van Doorslaer, toen de communicatieman. Ik kan me één opmerking van Samsom tijdens het sightseeing nog goed herinneren: ‘Rijd me nog een uurtje langer rond en ik ben helemaal om.’

Toch wel prettig dat we in Europa op een belangrijke plek iemand hebben zitten die misschien kritisch is naar de industrie, maar tegelijkertijd toch een diepgewortelde voorliefde heeft voor techniek en innovatie. Ook weg van politiek. Want transitie heeft meer nodig dan vooringenomen standpunten en partijgehakt.

Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via Twitter : @wimraaijen

PETROCHEM 8 - 2020 5

PET C Commentaar.indd 5

18-11-20 10:04

Bij OMV GAS gaan flexibiliteit en exceptionele service samen met de internationale kennis en financiĂŤle kracht van de OMV Group. Wij leveren aardgasoplossingen op maat aan grote Europese klanten en distributeurs. Onze flexibele prijs- en leveringsconcepten evenals gedetailleerde kennis van de markt zorgen ervoor dat onze producten perfect aansluiten op uw specifieke behoeften. Neem contact met ons op als u wilt weten hoe onze aardgasoplossingen uw bedrijf kunnen ondersteunen: www.omv-gas.nl

210x297_omv_gas_nl_0219_rz.indd 1 PET Advertenties.indd 6

27.02.19 13:11 18-11-20 10:00

FOTO: VYNOVA

FEITEN & CIJFERS VYNOVA PRODUCEERT PVC-GAMMA MET CIRCULAIR ETHYLEEN Chemiebedrijf Vynova produceert pvc-gamma met circulair ethyleen op basis van gemengd plastic afval. Het bedrijf wil zo bijdragen aan het duurzaam beheer van plastic afvalstromen. Het nieuwe pvc wordt geproduceerd met behulp van ethyleen op basis van pyrolyse-olie. Deze olie wordt via pyrolyse gewonnen uit gemengd plastic afval.

Pyrolyse is een chemisch recyclingproces waarbij kunststofafval in de afwezigheid van zuurstof wordt verhit, zodat het wordt afgebroken tot producten die verder kunnen worden verwerkt tot een chemische grondstof. Zoals in dit geval ethyleen. De pyrolyse-olie vervangt fossiele grondstoffen, wat zorgt voor een vermindering van de CO2-uitstoot met vijftig procent. Petrochemiebedrijf Sabic levert het circulaire ethyleen aan Vynova vanuit de productielocatie in Geleen.

Het nieuwe pvc-gamma is geschikt voor zowel harde als zachte pvc-toepassingen. Het kan net zo worden verwerkt als conventioneel pvc. Het nieuwe pvc-gamma wordt in een eerste fase geproduceerd in de vestigingen van Vynova in Beek (Nederland) en Mazingarbe (Frankrijk). De Belgische vestiging in Tessenderlo produceert zal het monomeer dat de basis vormt van het nieuwe pvc-gamma.

BP, Eni, Equinor, National Grid, Shell en Total willen samen offshore-infrastructuur ontwikkelen voor het veilig transporteren en opslaan van CO2 in de Britse Noordzee. Daarvoor hebben ze het Northern Endurance Partnership gevormd.

De infrastructuur wordt aangesloten op twee grote industriële gebieden aan de Engelse oostkust: Teesside en Humber. Dit moet al in 2026 plaatsvinden volgens BP, de operator van de infrastructuur. De CO2 wordt opgeslagen in het Endurance reservoir dat op 145 kilometer uit de kust van Teeside ligt en ongeveer 85 kilometer van Humber.

Als het Northern Endurance Partnership succesvol is kan het bijna vijftig procent van de industriële CO2-uitstoot van het VK verminderen, aldus BP.

ALLE VIJF EENHEDEN EEMSCENTRALE TERUG IN GEBRUIK Na anderhalf jaar stilstand heeft Engie ook haar vijfde eenheid van de Eemscentrale terug in gebruik genomen. EC3 onderging een complete revisie van de gasturbine, stoomturbine en generator en kreeg een nieuw besturingssysteem.

Twee maanden geleden nam het bedrijf eenheid EC4 al terug in bedrijf nadat deze ruim 2,5 jaar in de mottenballen had gelegen. Ook deze STEG-eenheid onderging een complete revisie en kreeg een nieuw DCS-systeem. Beide eenheden hebben ieder een capaciteit van 350 megawatt.

Vijf jaar geleden zag de toekomst van de centrale er nog somber uit. De gasprijs was gewoonweg te hoog om te concurreren met bijvoorbeeld goedkope kolenstroom.

Bovendien was de vraag afgenomen als gevolg van de crisis. Niet lang daarna keerde het tij. De stroomvraag nam toe, de gasprijs daalde en de CO2-prijs steeg. Daardoor verbeterde de positie van gascentrales ten opzichte van kolen. Van sluiting was geen sprake meer en in maart kondigde Engie aan de twee units van haar Eemscentrale weer uit de mottenballen te halen.

Deep Branch start in januari met de bouw van een pilotplant voor de productie van eiwitten. Het Brits-Nederlandse biotechbedrijf kan met CO2,

FOTO: BIOBTX

TEIJIN ARAMID MAAKT SUPERSTERKE VEZEL BIOBASED Teijin Aramid is er in geslaagd om haar supersterke vezel Twaron met biobased grondstoffen te maken. Een pilotproject hiervoor startte in 2018.

Deze Twaron-vezel is bij gelijk gewicht vijf keer sterker dan staal en is ook nog eens chemisch bestendig, licht en gaat lang mee. Ze wordt bijvoorbeeld gebruikt in vliegtuigen, kogelwerende vesten, remvoeringen voor auto’s, banden, hittebestendige kleding, optische kabels en veel andere toepassingen. Teijin Aramid produceert de vezel in Delfzijl en Emmen.

Samen met BioBTX en Syncom is Teijin Aramid er nu in geslaagd om in het laboratorium biobased vezels te maken. Om dat voor elkaar te krijgen waren bio-aromaten nodig.

BioBTX produceerde benzeen, tolueen en xyleen uit crude glycerin, een bijproduct van biodieselproductie. Deze aromaten zijn vervolgens door Syncom omgezet in onder andere aniline en paraxyleen. Daarna kon Teijin Aramid er monomeren van maken, die ze voor haar polymeer kan gebruiken.

Nu bewezen is dat een supersterke biovezel mogelijk is, is de volgende uitdaging om op te schalen. BioBTX wil daarbij in de toekomst ook onderzoeken of ze benzeen, tolueen en xyleen kan maken uit plastic afval.

EIT InnoEnergy start het European Green Hydrogen Acceleration Center om de ontwikkeling van de Europese groene waterstofeconomie te versnellen. Deze zou tegen 2025 al een omzet van honderd miljard euro moeten hebben.

EIT InnoEnergy wil de kosten van groene waterstof verlagen, de marktopname stimuleren en een sterke Europese groene waterstofwaardeketen opbouwen. InnoEnergy is de innovatiemotor voor duurzame energie in heel Europa, ondersteund door het Europees Instituut voor Innovatie en Technologie.

water, waterstof en micro-organismen hoogwaardige eiwitten maken die geschikt zijn als grondstof voor veevoeder. De CO2-uitstoot van dit proces is negentig procent lager dan processen die nu worden gebruikt om eiwitten te maken. De proeffabriek komt te staan op Brightlands Chemelot Campus in Sittard-Geleen.

Het biotechbedrijf verwacht dat de proefinstallatie in het tweede kwartaal van 2021 operationeel is. Met de bouw van de plant is een investering gemoeid van ruim 2,5 miljoen euro.

PETROCHEM 8 - 2020 7

PET D Feiten en cijfers.indd 7

18-11-20 10:05

MOBILE DEGASSING, GUARANTEED CONTINUITY

YOUR SITE. A BETTER PLACE.

FLYING COMBUSTOR®

MOBILE COMBUSTOR®

ZONE - 0 VENTILATOREN

LANGE TERMIJN OPLOSSINGEN

SIS, marktleider in mobiele verbrandingssystemen en Zone – 0 ventilatoren. Onze services en technologieën vormen de sleutel om (VOC) emissies en geur te reduceren, onder controle te houden en te voldoen aan de meest stringente milieuwetten en regels.

Wij zorgen voor uw continuïteit.

TANK TERMINAL

BACK-UP EN VERVANGING VRU

RAFFINADERIJEN/ CHEMISCHE PLANTS

PIJPLEIDINGEN

VERSCHEPEN

BOL TANKS

SIS GmbH   

+49 (0) 4132 654 9100 +31 (0)6 1559 7982 INFO@S-I-S.COM

 WWW.S-I-S.COM

SISG19-24270 CorporateADV_Petrochem_210x297_V4.indd 1 PET Advertenties.indd 8

17-09-19 10:39 18-11-20 10:00

CORONAPROOF WERKEN KRIJGT POSITIEF STAARTJE Delamine heeft haar turnaround veilig en succesvol afgerond. Opvallend is dat het werken in kleine groepen tijdens de stop heel goed is bevallen. Tijdens de turnaround waren op piekdagen 250 man op de site aan het werk. Zij hebben 150 inspecties uitgevoerd, bijna driehonderd klussen aangepakt en verschillende tie-ins gemaakt voor de nieuwe crystallizer. Deze 25 meter hoge en 84 ton wegende kolom gaat een processtroom verder indampen en bespaart het bedrijf overall een hoop energie. Dankzij een slim ontwerp in combinatie met de juiste materiaalkeuze is een efficiënt gebruik van de restwarmte in opeenvolgende processtappen mogelijk.

Naast de gebruikelijke veiligheidsregels hebben Delamine en vaste onderhoudscontractor Stork diverse extra maatregelen genomen om coronaproof te werken. Zo begonnen ze een week voorafgaand aan de stop al met kleinschalige kick-off meetings. Op die manier bleven rijen bij de poort en daarmee de contactmomenten zo klein mogelijk.

Dat bleek bijzonder gunstig uit te pakken. Omdat de groepen kleiner waren, was er een heel direct contact met de mensen mogelijk. Bovendien had het overgrote deel van de mensen in de week voor de start van de turnaround al een toegangspas en persoonlijke beschermingsmiddelen. Delamine en Stork overwegen daarom het werken in kleine groepen in toekomstige stops te handhaven.

NESTE SCHAALT CAPACITEIT OP IN ROTTERDAM Neste neemt voor 258 miljoen euro de Rotterdamse raffinaderij van de joint venture Bunge Loders Croklaan over. De raffinaderij staat naast de bioraffinaderij van Neste en bestaat uit een voorbehandelingsinstallatie, een tankpark, steigers en een pijpleidingverbinding naar het terrein van Neste. Met de overname van de raffinaderij kan Neste haar voorbehandelingscapaciteit voor hernieuwbare grondstoffen sneller opschalen.

Dat is een belangrijke voorwaarde voor het uitbreiden van het gebruik van afvalstoffen en reststoffen en het vergroten van de flexibiliteit in soorten grondstoffen. Neste streeft ernaar om tegen 2025 het aandeel van afval en reststoffen in onze grondstoffenmix voor hernieuwbare energie tot honderd procent te verhogen.

Neste wil in de raffinaderij straks een steeds complexere afval- en reststoffenstroom verwerken. Maar de overname ondersteunt ook de verdere groei van de productiecapaciteit na 2023. Het bedrijf overweegt een fabriek voor duurzame kerosine in Rotterdam te bouwen.

De investering van ruim honderd miljoen euro kan echter ook in Finland terechtkomen.

De voorbehandelingscapaciteit in Rotterdam is pas eind 2024 volledig beschikbaar voor de grondstoffen van Neste.

FOTO: DELAMINE

FEITEN & CIJFERS

Energiebedrijf RWE bouwt in de Eemsdelta aan een industriële waterstofketen. Niet alleen wil het concern groene waterstof produceren naast de energiecentrale in Eemshaven, ook wil ze het gas leveren als grondstof aan de nabijgelegen chemische industrie. Zo heeft de energiereus een intentieverklaring getekend voor de toekomstige levering van waterstof aan BioMCN in Delfzijl. Ook is RWE van plan groene waterstof te leveren aan Evonik, eveneens in Delfzijl. Over de precieze hoeveelheden groene waterstof die het energiebedrijf aan beide bedrijven zal leveren, wordt nog gesproken. Het sluiten van deze overeenkomsten brengt de bouw van elektrolyse-installatie dichterbij.

In het begin moet die een vermogen krijgen van vijftig megawatt en is dan direct gekoppeld aan RWE’s windpark Westereems in Eemshaven.

Relement maakt aromaten, chemische bouwstenen, op basis van bio-residuen in plaats van aardolie. Deze week werd bekend gemaakt dat dit het 25ste spin-off bedrijf van TNO is.

De aromaten op basis van bio-residuen helpen de industrie verduurzamen.

Daarnaast hebben ze een betere kwaliteit dan fossiele varianten. Zo is verf met de bio-ingrediënten beter bestand tegen zonlicht en wordt isolatieschuim sterker.

PERSONALIA BRENT RUWE OLIEKOERS 43,0 42,3 41,6

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

40,9 40,2 39,5 38,8 38,1 37,4 36,7 36,0 13

14

15

16

Oktober 2020

19

20

21

22

23

26

27

28

29

30

2

3

4

5

6

9

10

Connie Paasse is sinds 4 november de nieuwe directeur van de Green Chemistry Campus in Bergen op Zoom. De Green Chemistry Campus is de een incubator die een totaaloplossing biedt voor innovatieve biobased ondernemers die opereren op het snijvlak van agro en chemie. Paasse gaat richting geven aan de strategie om dit verder uit te bouwen en te versnellen.

Voordat ze aan het werk ging in Bergen op Zoom was Paasse plantmanager bij BP Chembel in Vlaanderen. In haar loopbaan heeft ze zowel gewerkt met petrochemische als met hernieuwbare grondstoffen.

November 2020

PETROCHEM 8 - 2020 9

PET D Feiten en cijfers.indd 9

18-11-20 10:05

INTERVIEW

Meer tijd voor de echte inhoud

PETROCHEM 8 - 2020 10

PET O Interview.indd 10

18-11-20 10:06

Met Diederik Samsom zit sinds een jaar een echte bèta op één van de belangrijkste Europese stoelen.

Een prima timing ook. Het momentum voor een stevig Europees klimaatbeleid lijkt beter dan ooit.

Het gaat goed met offshore-wind en waterstof komt er aan. Alleen lijkt de circulaire economie een decennium achter te lopen. ‘Ik wacht nog op een gevoel van urgentie.’

Wim Raaijen

FOTO’S: WIM RAAIJEN

Je kunt zeggen dat Diederik Samsom als kabinetschef van euro­ commissaris Frans Timmermans voor het eerst in zijn loopbaan direct aan de knoppen zit. ‘Dat klopt inderdaad,’ reageert hij.

‘Ook vroeger bij Greenpeace dachten we veel verschil te maken, maar dat konden we niet van dag tot dag vaststellen. Het was altijd even afwachten wat ons effect zou zijn.’

En ja, hij heeft korter geleden een grote rol gehad als partijlei­ der van de PvdA bij het tot stand komen van kabinet Rutte II. Maar hij verkoos toen om zelf in de kamer te blijven, als frac­ tievoorzitter.

Nu in zijn huidige rol als kabinetschef kan hij zelf architect zijn van de Europese Green Deal, samen met Timmermans. En ook daadwerkelijk het beleid uitvoeren. ‘Zelden heb ik op een plek gezeten waar ik zoveel verschil kon maken.’

Vergroening en modernisering De timing lijkt haast perfect. ‘Laten we eerlijk zijn. Klimaat­ beleid is twintig jaar lang sappelen geweest. Mijn hele volwas­ sen leven heb ik me leren voorbereiden op uitstel, teleurstelling en tegenslag. De afgelopen tijd – zeg de laatste vijf jaar - is dat echt veranderd.’

Een combinatie van drie factoren spelen daarbij een rol. ‘Zo is er het laatste decennium sprake van versnelde innovatie. Denk aan offshore-wind, zonne-energie, elektrische auto’s en dus ook batterijtechnologie. Ik verwacht dat de versnelling het komende decennium doorzet. Komende tien jaar zou zo maar het decen­ nium van innovatie kunnen worden.’

Daarnaast is volgens Samsom het maatschappelijke klimaat ver­ anderd. ‘Met name onder invloed van jongeren. De beweging rond Greta Thunberg heeft zich echt verbreed en genesteld in de samenleving.’ Én we zijn in Europa veel beter geworden in samenwerken, stelt hij. ‘Ondanks al het gemopper. Als je kijkt hoe de finan­ PETROCHEM 8 - 2020 11

PET O Interview.indd 11

18-11-20 10:06

INTERVIEW ciële crisis van 2009 werd bestreden, dan herinneren we ons allemaal het gedoe met Griekenland. En de ellende die we met elkaar hadden. Nu is de opdracht vele malen groter. Een herstelpakket voor heel Europa. Dat heeft in juni ook echt vier dagen van de regeringsleiders gevraagd, maar toen was het ook gere­ geld. Een ongekende extra investering, die ook richting vergroening en moder­ nisering van de samenleving gaat.’

Elon Musk Dat is allerminst vanzelfsprekend. De vraag is meermalen gerezen: Is de hui­ dige crisis goed of juist slecht voor de nodige transitie? Samsom is optimistisch.

Het is nu echt anders. ‘Er was al eens eerder een maatschappelijke opleving van klimaaturgentie. Vlak voor de financiële crisis. Aangezwengeld door Al Gore, met The Unconvenient Truth.

Ik was toen Kamerlid en dacht echt: nu gaat het gebeuren. Maar toen viel Leh­ man Brothers om. We werden eerst afge­ leid door de kortetermijnnoodzaak om de crisis te repareren. Daarna kwamen er ook – vooral nationale – herstelpakket­ ten. Daar zat wel veel groene retoriek in, maar geen echte actie.’

Het ontbrak vooral aan de mogelijk­ heden. ‘Herstellen doe je via busines­ scases. Offhore-wind was in die tijd nog stervensduur. Datzelfde gold voor zonne-energie en alle andere innovatieve technologie. De eerste tien jaren van deze eeuw waren op het vlak van innovatie buitengewoon teleurstellend. Die hebben eigenlijk alleen de iPhone opgeleverd.’

In het tweede decennium is een enorme inhaalslag gemaakt. ‘De Chinezen zijn als een malle gaan investeren in zonneenergie. Dat leverde een kostencurve op die adembenemend stijl naar beneden liep. Elon Musk heeft zich enorm kwaad gemaakt over de auto-industrie en heeft met Tesla iets bijzonders neergezet. En in Europa is offshore-wind veel betaalbaar­ der geworden.’

Extra impulsen De ontwikkelingen in Amerika en China lijken grootser dan in Europa. Waarom zijn hier geen bedrijven als Tesla die de boel kunnen opschudden? ‘De structuur van de Europese samenleving is gewoon anders. Waarin je wel gelukkiger kunt zijn dan elders in de wereld. Dat blijkt

uit alle onderzoek. Daar zou ik zeker geen afscheid van nemen. Dat betekent wel dat rechttoe-rechtaaninnovatie hier minder gemakkelijk vorm krijgt. Vergeet niet: China is een land met de omvang van een continent, met een doorzet­ tingsmacht zonder weerga. Het kan innovatie er gewoon doorheen duwen.

Amerika heeft een ondernemersklimaat dat bedrijven oplevert met de grootte van een continent. Denk bijvoorbeeld aan de big four, Apple, Google, Amazon en Facebook.’

Toch is Samsom optimistisch over de kracht van Europa. ‘We zitten er tussen­ in met een uniek model van losse landen en met bedrijven van een bescheidener omvang. Offshore-wind is hier toch van de grond gekomen. En met batterijen gaat het ook goed. De European Battery Alliance levert al de eerste resultaten op. Dat kunstje willen we ook herhalen met waterstof. Daarom zetten we nu vol in op elektrolyzer-technologie. Euro­ pa heeft zich wel gerealiseerd dat haar model veel extra inspanning vereist om tot resultaten te komen. Vanuit de Green Deal geven we daar extra impulsen aan.’

Alert blijven Samsom is erg blij met de plannen van Europese gastransportbedrijven om een continentale waterstofruggegraat aan te leggen. Dat kan voor driekwart bestaan uit huidige aardgasverbindingen. ‘Als je bestaande gasleidingen kunt refitten om er grote hoeveelheden waterstof door te transporteren, maak je een enorme stap.

Voordeel van waterstof ten opzichte van elektriciteit is dat je het gemakkelijker kunt opslaan en goedkoper over lange afstanden kunt transporteren. Maar, je moet het nog wel maken.’

Samsom – van huis uit natuurkundige – is techneut genoeg om zich niet in kri­ tiekloos optimisme mee te laten sleuren.

‘Op het vlak van groene waterstofpro­ ductie zijn er nog twee belangrijke uitda­ gingen. Er moet elektrolyzer-technologie komen en de prijs van groene stroom moet omlaag. Dat laatste loopt inmid­ dels als een zonnetje. In Portugal maken ze nu al zonnestroom voor 1,7 cent per kilowattuur. Al drie maal zo goedkoop als elektriciteit uit de goedkoopste fossie­ le centrale. En de prijs daalt nog steeds.

Dan ga je concurreren met aardgas.

Maar er moet nog wel het een en ander

gebeuren. Bedrijven moeten wel zelf de investeringen doen. Als Europa willen we ze dan graag ondersteunen.’

Helemaal als bedrijven en landen gaan samenwerken. ‘Het lijkt me niet verstan­ dig als 27 landen het allemaal zelf gaan doen. Maar met waterstof kan het hard gaan als landen als Frankrijk en Duits­ land gaan samenwerken, zoals nu op het gebied van waterstof. Nederland en België kunnen beter maar alert blijven, hoewel de ligging straks natuurlijk veel voordelen kan opleveren.’

Suf Overigens ligt niet alle focus van Europa op groene waterstof. ‘We houden even­ eens gasreforming in combinatie met CCS (blauw) op de radar en ook bij­ voorbeeld methaanpyrolyse (turquoise).

Het afvangen van en opslaan van CO2 is misschien niet de meest elegante metho­ de, maar ik denk dat we het wel nodig hebben. Er is zoveel koolstof in de lucht geschoten dat we ook negatieve emissies nodig hebben.’

Al met al wel heel veel aandacht voor waterstof. ‘Ook bij waterstof loert de hype om de hoek. In de hypecurve zit ook een ontluisteringsfase. Die kan tot de ondergang leiden van een veelbelo­ vende technologie. Hier in Brussel lopen gelukkig veel experts rond. Die laten zich echt niet gek maken. Waterstof is gewoon een goed sluitstuk in een ener­ gievoorziening die steeds meer is geba­ seerd op stromingsbronnen. Bovendien is waterstof een waardevolle basisgrond­ stof voor de chemie.’

In de industrie is al een markt voor waterstof en die groeit alleen maar. ‘Dat waterstof een grote toegevoegde waarde in de industrie heeft, is evident.’ Daar liggen de grotere mogelijkheden dan bijvoorbeeld in de bebouwde omgeving.

‘Als natuurkundige ga ik ook altijd uit van de exergie van een brandstof. Met waterstof kan je duizend graden Celcius maken. Je kunt er een raket mee naar de maan sturen. Dan is het suf om met zo’n gigantische brandstof een kamer op twin­ tig graden te brengen. Daar zijn andere oplossingen veel beter geschikt voor. Bij­ voorbeeld restwarmte van vijftig graden.’

Urgentie Met Diederik Samsom zit een echte bèta – zo blijkt maar weer – op een van de

PETROCHEM 8 - 2020 12

PET O Interview.indd 12

18-11-20 10:06

belangrijkste Europese stoelen. Minder uniek dan het klinkt. ‘In en rond de Europese Commissie wemelt het van de expertise. Daar was ik echt positief door verrast. Met Den Haag is er nog een ander verschil. Afwezigheid van hijgerig­ heid maakt het een stuk gemakkelijker om gestaag door te werken en goed werk te leveren. Ik hoef niet meer constant over mijn schouder te kijken of ergens een been is uitgestoken of een camera is opgesteld.’

Meer tijd voor de echte inhoud dus.

‘Daarbij komt dat de Green Deal verder strekt dan alleen energie. De Deal gaat ook over biodiversiteit, natuur, land­ bouw en andere vervuilingen dan alleen de emissie van CO2. We maken integrale plannen. Ik weet zeker dat de chemie daar ook behoefte aan heeft. Daardoor wordt het beleid ook bestendiger. Omdat alles elkaar dan niet bijt, maar juist ver­ sterkt.’

Onderdeel is ook het grondstoffenvraag­ stuk, waaronder het recyclen van materi­ alen. ‘Heb je oneindig veel energie tot je beschikking, dan kun je alle plastics weer terug stampen tot de originele chemische bouwstenen. Maar dat is niet zo. Vol overgave richten we ons daarom ook op andere routes om plastics te hergebrui­ ken, zonder dat we ze helemaal afbreken.

Dan maak je een veel kortere bocht.’

Nog steeds wordt slechts een klein deel van de kunststoffen hergebruikt. ‘Ik denk dat de circulaire economie een decennium achterloopt op duurzame energie. Ik wacht nog op een gevoel van urgentie. Het lijkt een vergadering die bijna is afgelopen, en dat iemand zijn vinger opsteekt en vraagt: moeten we ook nog iets met circulaire economie?

En dat dan iedereen snel zijn koffer pakt. “Volgende keer gaan we het er over hebben.” Ik hoop dat de chemie en andere betrokken sectoren het been ook hier snel bijtrekken. Zoals dat al wel gebeurt op het vlak van energie-effici­ ëntie, verduurzaming en bijvoorbeeld elektrificatie.’

Haasje-over Een onderdeel van de Green Deal is ook dat er een CO2-heffing komt aan de buitengrenzen. Met haar systeem voor emissiehandel is Europa al strenger dan de rest van de wereld. ‘Tot nu toe hebben we daarom in het ETS-systeem

Diederik Samsom: ‘Klimaatbeleid is twintig jaar lang sappelen geweest. De afgelopen tijd is dat echt veranderd.’ vrije rechten toegekend aan Europese bedrijven. Dat is goed voor het gelijke speelveld met bedrijven van andere continenten die producten importe­ ren. Maar niet goed voor het klimaat.

Daarom gaan we het nu omdraaien. De producenten buiten Europa moeten aan de Europese eisen voldoen. Zo niet, dan moeten ze een CO2-heffing betalen op te importeren producten. Natuurlijk zijn ze daar niet blij mee aan de andere kant van het water. Maar ik vind ook dat Europa iets minder naïef moet worden.’

Ook heeft hij de klachten uit de indus­ trie wel gehoord. Kan dit de export schaden? ‘Europa loopt op veel terreinen voor in de wereld. Op het gebied van milieu, veiligheid, arbeidsomstandighe­ den en meer. Regelmatig heeft dat tot

discussies geleid met bedrijven. Maar elke keer zijn we er ook uitgekomen.

Dus daar maak ik me geen grote zorgen over. Het is juist de bedoeling dat de rest van de wereld ook volgt. Zoals zo vaak.’

Als afzonderlijke landen, zoals Neder­ land, ook nog afzonderlijke CO2-heffin­ gen willen invoeren, vindt Samsom pri­ ma, maar misschien niet nodig. ‘Neder­ land wil met een extra CO2-heffing een verschil dichten. Ze wil 49 procent CO2-reductie in 2030 terwijl de Euro­ pese Unie op veertig procent koerste.

Maar inmiddels heeft Europa haasje-over gedaan naar 55 procent. Wel kan Neder­ land volgend jaar al beginnen, terwijl de invoering in Europa – zoals vaak – meer tijd nodig heeft. Koplopers zorgen er vaak voor dat anderen volgen.’ ■ PETROCHEM 8 - 2020 13

PET O Interview.indd 13

18-11-20 10:06

Uw partner voor een veilig en duurzaam beheer van uw (petro)chemisch afval

On-site manpower

Innovatief webportaal met reporting

Kennis & expertise

Oplossing op maat borgt uw continuĂŻteit van afvoer

Veilig ADRtransport

Hoogtechnologische verwerking

Ompakken, op- & overslag

Recycling van materialen & energie

Contacteer ons: salesnl@indaver.nl +31 115 67 88 40 Samen met de Nederlandse industrie naar een circulaire economie www.indaver.nl

adv A4_20201009.indd 1 PETPetrochem Advertenties.indd 14

13/10/20 18-11-20 15:29 10:00

INVESTERING

ProjectONE van Ineos over eerste horde Ineos kan weer door met ProjectONE. Het bedrijf heeft alsnog een omgevingsvergunning gekregen voor de voorbereidende werken van het project.

Daarmee kan het eindelijk beginnen met het bouwrijp maken van de terreinen in Lillo.

FOTO: INEOS

Liesbeth Schipper

Voor ProjectONE ontwikkelt Ineos in de haven van Antwerpen nu nog braakliggend terrein. Het bedrijf heeft niet gebruikte delen van concessies van buurbedrijven overgenomen. Het bedrijf gaat er een PDH-unit (propaandehydrogenering), een ethaantank en een ethaankraker bouwen. De PDH-unit en de ethaankraker zetten respectievelijk propaan om in propeen, en ethaan in etheen. Dit zijn grondstoffen voor de productie van diverse chemicaliën in verschillende vestigingen van Ineos in België en in Europa.

De ethaantank is een tussenopslag voor de regionale verdeling van ethaan via schepen, maar zorgt ook voor de bevoorrading van de ethaankraker. Verder is er voor de geplande installaties natuurlijk ondersteunende infrastructuur nodig, zoals nutsvoorzieningen, stroom, een tankenpark en logistieke diensten.

Vegetatie Het projectgebied bestaat uit twee delen.

Het noordelijk deel zit ingeklemd tussen Gunvor Petroleum Antwerpen in het noorden en de huidige Ineos- en Inovyn-site in het zuiden. Op dit deel moet de PDH-unit komen te staan.

Het zuidelijk gedeelte van het terrein is bestemd voor de ethaankraker en de ethaantank. Dit deel ligt ten zuiden van de bestaande Ineos-site.

In de loop der jaren is er op de braakliggende terreinen vegetatie ontstaan. Daarom omvatte de omgevingsvergunning voor de voorbereidende werken een verzoek tot het rooien van bomen. Eind 2019 kende de provincie Antwerpen de omgevingsvergunning al toe aan Ineos.

Maar verschillende natuur- en klimaat­ organisaties dienden een bezwaarschrift in tegen het weghalen van de bomen.

Ineos had in de aanvraag al geprobeerd eventuele bezwaarmakers tegemoet te

komen met de belofte om 22 hectare aan bomen ouder dan 22 jaar te vervangen door 55 hectare bos in Vlaanderen. Hoewel het bedrijf benadrukte dat het weghalen van bomen binnen de normale ontwikkeling van de industriële zone paste, mocht het niet baten. Het dossier kwam op het bord van de Vlaamse regering terecht en het concern kon niet beginnen met de voorbereidende werkzaamheden.

Vijf miljard euro Nu heeft minister Demir (Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme) eind oktober alsnog groen licht gegeven voor de voorbereidende werken.

‘Dit betekent dat we kunnen starten met het bouwrijp maken van de terreinen in Lillo’, schrijft Nathalie Meert, communications & external relations manager bij Ineos, op LinkedIn. Dit is nodig om het volledige projectgebied toegankelijk te maken voor geotechnisch onderzoek.

Pas in een tweede fase bouwt Ineos de PDH-eenheid, ethaantank en bijhorende nutsvoorzieningen en logistieke installaties. In een derde fase bouwt het concern de ethaankraker en bijhorende infrastructuur. Het project duurt daardoor zeker nog zo’n vier tot vijf jaar.

Het complexe project vergt naast tijd ook een steeds grotere investering. Het project was eerst ruw ingeschat op 2,7 miljard euro. Later schroefde het concern dit bedrag al op naar drie miljard.

Inmiddels communiceert het bedrijf vijf miljard euro. ‘Ondertussen zijn we een heel eind verder met de precisering van de scope’, schrijft Meert. ‘Het bedrag van vijf miljard euro omvat grotere productie-eenheden en de ondersteunende infrastructuur, zoals een tankenpark en nutsvoorzieningen.’

Een finale investeringsbeslissing volgt als de front end engineering gereed is. ■ PETROCHEM 8 - 2020 15

PET Q Ineos.indd 15

18-11-20 10:07

PROJECT

‘We gaan voor een rustige en veilige opstart’ Yara heeft ammoniakfabriek Reforming-D in Sluiskil uit bedrijf genomen voor grootschalig onderhoud. Turnaround manager Maarten Van De Ginste bereidde de stop met zijn team gedegen voor. ‘We willen in de eerste plaats een veilige stop zonder ongevallen, en in dit geval een stop zonder corona­ uitbraak.’

Liesbeth Schipper

Operators van Reforming D zetten donderdag 22 oktober de stopmanoeuvres in gang om hun ammoniakfabriek uit bedrijf te nemen. Na zes jaar non-stop produceren, was het tijd voor een grote onderhoudsstop. De fabriek van Yara in Sluiskil is in de dagen erna gespoeld en veilig gezet om de maandag erop met de turnaround te kunnen beginnen.

Omdat de fabriek zes jaar lang niet uit bedrijf is geweest, is er een uitgebreid inspectiepakket. ‘We verwachten diverse klussen te moeten aanpakken die we van tevoren niet hebben ingepland’, vertelt turnaround manager Maarten Van De Ginste. ‘Dat is bij elke stop natuurlijk wel zo, maar nu nog net iets meer omdat de fabriek zo lang door kon produceren.

We hebben daardoor weinig informatie.

Maar ook dit hebben we voorbereid door extra materiaal in te kopen.’

Record Naast de wettelijke inspecties pakt Yara complexe onderhoudsklussen aan. Zo worden onder andere compressoren en turbines onderhouden. ‘Die zijn ook al die jaren, meer dan vijftigduizend uur, onafgebroken in bedrijf geweest. En dat is echt indrukwekkend. Reforming D heeft met zijn zes jaar non-stop produceren een wereldrecord behaald. Niet alleen binnen Yara, maar ook binnen de ammoniakindustrie wereldwijd. Het vorige record van deze fabriek staat op drieënhalf jaar productie zonder stop, ook al een record.’

Het doel is natuurlijk om deze prestatie te evenaren, maar dat is niet gemakkelijk, stelt Van De Ginste. ‘Vaak is er toch iets kleins waardoor de fabriek uit bedrijf moet worden genomen. Het vorige stopteam heeft het gewoon heel erg goed gedaan. Maar ook het design van de plant is goed, en de mensen die haar

dagelijks opereren en onderhouden, hebben hun werk erg goed gedaan.’

Op de vraag of hij extra druk op zijn schouders voelt vanwege voorgaande prestaties, reageert Van De Ginste nuchter. ‘We kunnen het niet beter doen, want we zitten aan onze maximale termijn van zes jaar. En als we het even goed doen, is dat heel mooi. Maar we willen in de eerste plaats een veilige stop zonder ongevallen, en in dit geval een stop zonder Covid-uitbraak. Daarnaast gaan we voor een rustige en veilige opstart. En vervolgens pas dat de fabriek zo veilig en betrouwbaar mogelijk in bedrijf kan blijven tot de volgende stop.’

Rust uitstralen Ook over de manier waarop hij al die doelen kan behalen, is Van De Ginste nuchter. ‘Het komt erop neer om tijdig te beginnen aan de voorbereiding en om je niet te laten opjagen, ook als de afwerking nabij is. Veiligheid is onze eerste prioriteit, maar kwaliteit de tweede.

Deze moet hoog blijven. Als we daarvoor een dag extra nodig hebben, dan moeten we die tijd nemen. Controles zijn uitermate belangrijk.’

Zijn collega, turnaround manager Martin Walhout, had de vorige stop en ook die daarvoor van Reforming D onder zijn hoede. Van De Ginste: ‘Martin had er tijdens de vorige turnaround een groot project bij, waarvoor extra tijd was ingepland. Onder andere daardoor konden ze de zaken dubbel controleren en dat heeft geloond. Het is echt belangrijk om rust te blijven uitstralen. Alle checks zijn belangrijk en die moeten een voor een worden uitgevoerd. Daarover sluiten we geen compromissen.’

Ook dit jaar is er iets meer tijd voor de turnaround ingepland. ‘Normaal gesproken duurt de stop van Reforming D

PETROCHEM 8 - 2020 16

PET R Yara.indd 16

18-11-20 10:08

FOTO’S: YARA

drie tot vier weken. Maar omdat we een aantal uitgebreide projecten uitvoeren, hebben we meer tijd nodig. Het langste project van de stop duurt vijf weken.’

Complex Een van de grotere klussen tijdens deze turnaround is het inspecteren van een absorptietoren. Daarvoor heeft Yara een steiger laten bouwen van 74 meter hoog, vertelt Van De Ginste. ‘Vroeger zou er gewoon een steiger zijn neergezet, maar nu berekenen we of de toren de extra krachten van de wind op de steiger kan opnemen. We voorzagen daar problemen mee en hebben er een andere oplossing voor gezocht. Een brede, zelfdragende steiger neemt veel ruimte in, dus dat is niet werkbaar voor andere deelprojecten.

Daarom hebben we nu een slanke steiger gebouwd en de toren getuid met staalkabels. Met deze tuien kunnen we de extra windbelasting opvangen.’

Het werk aan de toren is verder niet zo spannend. Alle isolatie moet eraf, hij moet worden gezandstraald en vervolgens geïnspecteerd, onder andere met wanddiktemetingen. Daarna volgt schilderwerk voor de komende twintig jaar.

Van De Ginste: ‘Soms moet je vooraf iets complex doen, om iets simpels te kun-

Maarten Van De Ginste (Yara): ‘Alle checks zijn belangrijk en die moeten een voor een worden uitgevoerd. Daarover sluiten we geen compromissen.’ nen uitvoeren. We hebben de steiger ook helemaal met folie ingepakt om de meest ideale werkcondities te creëren. Want op het moment dat de absorptietoren is gezandstraald, blijft er naakt staal over, wat snel zou roesten.’

45 miljoen Naast inspecties en onderhoud investeert Yara tijdens de turnaround, die ruim 45 miljoen euro kost, in projecten om de veiligheid, betrouwbaarheid en energieefficiency verder te verbeteren. ‘De fabriek is gebouwd in 1984 en ondanks haar nummer-1 status dus al behoorlijk op leeftijd’, vertelt Van De Ginste. ‘Ze heeft in de loop van de jaren al veel veranderingen ondergaan, waaronder projecten om de productie te verhogen.

Tijdens deze turnaround zetten we met name in op projecten die gericht zijn op energie en het milieu.’

Zo zijn er energiebesparende projecten op de lucht- en synthesegascompressoren. ‘We vervangen de internals, waar-

door die tien procent efficiënter worden.

Van het fornuis vervangen we warmtewisselaars. Verder vervangen we de coldbox en enkele koelbanken.’

De extra projecten leveren samen een energiebesparing op die resulteert in 23.700 ton CO2-reductie per jaar.

Aparte ingang Bij al deze projecten staat steeds centraal dat het uitvoeren van de geplande werkzaamheden de dagelijkse bedrijfsvoering in andere afdelingen op het terrein niet mogen ontregelen of in gevaar brengen.

De onderhoudsstop vindt dan ook plaats op een afgebakend terrein. De medewerkers in de controlekamers worden zoveel mogelijk geïsoleerd van de mensen die in de onderhoudsstop zelf bezig zijn.

Yara heeft een aparte ingang voor de onderhoudsstop gecreëerd, met een zogenoemde ‘onboarding tent’. Daar wordt iedereen die in de onderhoudsstop werkt, gecheckt op gezondheidsklachten. Er zijn ook temperatuurmeetstraten waar medePETROCHEM 8 - 2020 17

PET R Yara.indd 17

18-11-20 10:08

8 - 9 DECEMBER • Live broadcast from various locations in The Netherlands

The European process industry and energy sector are partly responsible for causing climate change. But, on the other hand, they can also make a major contribution to providing solutions. The European Industry & Energy Summit strives to foster ideas, technology, plans and projects to address this challenge by bringing together all relevant parties and expertise from around Europe.

Founding partners:

Partners of the Industry & Energy Community:

The summit focuses on a variety of subjects such as emission-free hydrogen, chemcycling, energy efficiency, electrification, carbon capture, usage and storage, biobased chains and more. All these technologies can energize a sustainable future.

Please visit www.industryandenergy.eu and register for our two-day online Summit for free Advertentie Industry and18 energy 2020 1-1pag.indd 1 PET Advertenties.indd

09:45 18-11-20 10:01

werkers en contractors doorheen gaan voor ze het terrein kunnen betreden.

Ook zijn er coronatesten beschikbaar en heeft Yara afspraken gemaakt met laboratoria om snel een testuitslag te hebben.

Maarten Van De Ginste (Yara): ‘We dachten in maart misschien wel naïef dat de uitvoering zou kunnen plaatsvinden op een normale wijze.’

Naïef Toen in maart de coronacrisis begon, was het turnaround-team eerst nog vooral bezorgd over de levering van materialen. ‘We dachten indertijd misschien wel naïef dat de uitvoering zou kunnen plaatsvinden op een normale wijze’, vertelt Van De Ginste. ‘Iets later bleek dat zeker niet het geval te zijn en hebben we diverse scenario’s overwogen. Doen we de stop? Kunnen we hem verplaatsen?

Op welke manier doen we de stop? We kregen informatie van ons moederbedrijf in Noorwegen over andere stops binnen Yara, en van andere chemiebedrijven.

En we gingen op bezoek bij collega-chemiebedrijven in de buurt, die op dat moment een turnaround hadden.’

Het concept van de temperatuurmeetstraat heeft Yara overgenomen van een collega in de sector. ‘We hebben daarnaast geleerd om met verschillende tijd­ slots te werken voor elke contractor, zodat mensen elkaar niet allemaal tegenkomen. Je kunt de ruimtes dan ook efficiënt benutten en tussendoor goed schoonmaken.’ Van De Ginste legt uit dat de kastjes in de kleedruimtes alle-

maal naast elkaar zijn geplaatst, maar verschillende kleuren hebben gekregen.

‘Door alleen teams van een bepaalde kleur op hetzelfde moment te laten binnenkomen, kun je de afstand op die manier mooi garanderen. En zo creëer je ‘bubbels’ die geïsoleerd van elkaar zijn.

In geval van een besmetting kun je dan ook gericht in die specifieke bubbel de nodige maatregelen nemen.’

Voor de contractors is het ook goed om in een gelijkaardige situatie terecht te komen, stelt Van De Ginste. ‘Veel contractors die bij ons aan de slag zijn, hebben eerder bij andere bedrijven in een Covid-proof onderhoudsstop gewerkt.

Het is voor hen belangrijk om een bepaalde uniformiteit in de aanpak te zien, dat de regels niet opeens helemaal anders zijn.’

Accepteren De testafspraken met laboratoria zijn voortgevloeid uit Yara’s bedrijfspolicy voor het dagelijkse werk. ‘Ook dan werken de mensen in onze ploegen nauw samen. Dus als iemand verdacht is, dan wil je heel snel uitsluitsel hebben voor

de andere mensen van die ploeg en een besmetting isoleren om verspreiding tegen te gaan. Dat traject hebben we doorgetrokken naar de stop.’

De situatie is nu anders dan in het voorjaar, vindt Van De Ginste. ‘In het begin van de coronacrisis was een mondkapje of gelaatscherm nog niet vanzelfsprekend, maar nu is iedereen eraan gewend geraakt. Bovendien zijn de mensen heel gemotiveerd om aan de slag te gaan. Ze beseffen dat er zonder die maatregelen geen werk is. Niemand wil een totale lockdown, niemand wil thuis zitten wachten tot hij weer aan de slag kan.

Mensen beseffen dat deze maatregelen nodig zijn om het werk veilig te kunnen uitvoeren. Dat helpt zeker om de maatregelen te accepteren.’

Planning De planning van de werkzaamheden is in ieder geval niet aangepast vanwege de extra coronamaatregelen. ‘We gaan ervan uit dat we het werk min of meer op de normale wijze kunnen uitvoeren en verwachten dat we begin december weer terug in bedrijf zijn.’ ■ PETROCHEM 8 - 2020 19

PET R Yara.indd 19

18-11-20 10:09

EEMSDELTAVISIE 2020

De vitaliteit van Groningen Tijdens het congres Eemdelta­ visie 2020 stond de vitaliteit van Groningen centraal. De industrie speelt daarin een centrale rol.

Die kan een vooraanstaande rol spelen in de energietransitie. Al mogen de ontwikkelingen wel wat sneller gaan.

Dagmar Aarts

Het idee was altijd dat Groningen het slechter deed dan andere provincies als je naar het bruto nationaal product kijkt.

Vanwege de ligging en de vele landbouw­ industrie. Maar uit onderzoek van de Rabobank in 2015 bleek dat Groningen het helemaal niet zo slecht deed. ‘Dat gold wel voor sommige sectoren, zoals de commerciële dienstverlening. Die was minder ontwikkeld dan in de Randstad’, legt Frans Musters (voorzitter Samenwer­ kende Bedrijven Eemsdelta) uit. ‘Maar we hebben kansrijke industrieën zoals de chemie en hoogwaardige onderdelen­ fabrikanten. Zij kunnen een vooraan­ staande rol spelen in de energietransitie en dat gebeurt nu ook.’

Lange termijn Partijen weten elkaar in het noorden van Nederland goed te vinden om samen te werken aan oplossingen voor een duur­ zamere toekomst. Cas König (directeur Groningen Seaports): ‘We hebben als eerste het eerste en tweede rapport van de klimaattafels opgeleverd. Ook hebben we waterstofinvesteringsplannen opge­

steld en komen er een biomassa- en sui­ keragenda. Dat is eigenlijk allemaal het gevolg van de Industrietafel Noord-Ne­ derland en andere initiatieven hier.’

Hoewel er veel initiatieven zijn en het de goede kant op gaat, gaat het niet snel genoeg om de doelen van 2030 te halen.

Belangrijk is volgens Jan-Willem Lobeek (directeur van Natuur- en Milieufedera­ tie Groningen) om oog te hebben voor het langetermijnperspectief. ‘De les van de coronacrisis is dat het soms heel lastig is om het kortetermijnperspectief onder­ geschikt te maken aan het langetermijn­ perspectief. Maar binnen een bedrijf is continuïteit het hoogste goed. Daarmee zorg je dat je op de lange termijn recht van bestaan hebt en maak je andere keu­ zes dan wanneer je alleen maar kijkt naar de kwartaalwinst.’

Overtuigen Dat klinkt misschien simpel, maar is het niet. Niet alles wordt namelijk in Nederland beslist. Veel bedrijven hebben een buitenlands moederbedrijf. Om een investering of verandering voor elkaar te krijgen, moet de raad van bestuur wor­ den overtuigd. En dat kan best ingewik­ keld zijn. König. ‘Je moet een goed ver­ haal hebben, perspectief kunnen tonen aan de aandeelhouder en laten zien dat het een verstandige beslissing is. Als Gro­ ningen Seaports proberen we het terrein zo in te richten met stoomleidingen, persluchtleidingen, stikstof, waterstof om businesscases zo interessant mogelijk te maken voor een investering. Aan de andere kant moet het politieke spectrum er goed voor zijn en moet perspectief op de lange termijn helder zijn. Wat er nu met stikstof gebeurt, is bijvoorbeeld aan geen enkele board uit te leggen. We praten hier over zulke minimale hoeveel­ heden stikstof, terwijl de industrie in de

PETROCHEM 8 - 2020 20

PET T Eemsdeltavisie.indd 20

18-11-20 10:09

Schouder aan schouder Volgens Lobeek valt er echter wel een goede les te trekken uit de stikstofcrisis.

‘Het is geen oplossing om een probleem juridisch voor ons uit te schuiven. Pro­ blemen moet je oplossen. Als je dat reali­ seert, kom je bij de echte oplossingen uit.’

En die moeten er dan wel snel komen, want 2030 is niet heel ver weg meer.

Gedeputeerde van de provincie Gro­ ningen IJzebrand Rijzebol heeft er vertrouwen in dat daar door allerlei partijen hard aan wordt gewerkt. ‘Sinds acht maanden ben ik hier gedeputeerde.

Er zit hier een enorm stuk energie in het bedrijfsleven om voorop te lopen in vergroening. Industrie en milieufedera­ ties staan hier volgens mij schouder aan schouder.’ ■

FOTO’S: FORUM GRONINGEN

laatste 30 jaar 82 procent reductie heeft gerealiseerd. En dan moet je aan je board uitleggen dat je alleen maar verder kan als er 0 ton bijkomt.’

Vlnr: Frans Musters (SBE), Cas König (Groningen Seaports), Jan-Willem Lobeek (Natuur- en Milieufederatie Groningen) en IJzebrand Rijzebol (provincie Groningen).

PAPIER VAN SUIKERBIETEN WINT NORTHERN ENLIGHTENMENTZ Crown van Gelder en Cosun Beet Company (voormalig Suiker Unie) hebben de Northern Enlightenmentz verkiezing gewonnen. Dat is tijdens Eemsdeltavisie bekend gemaakt. Crown Van Gelder maakt papier van de suikerbietenpulp van Cosun.

Suikerbietenpulp bevat heel veel bruikbare cellulose-vezels en relatief weinig onbruikbaar lignine. Ter vergelijking: in aardappelen zit één procent bruikbare vezel, in suikerbieten maar liefst twintig procent. Bovendien is de vezel net als houtvezels van bomen zo’n zeven keer te recyclen in papier en karton.

Een groot voordeel ten opzichte van bomen is dat suikerbieten veel sneller groeien. Ook hoeven de vezels niet van ver te komen. De suikerbietvezels die Crown Van Gelder gebruikt komen uit de reststromen van de suikerfabrieken van Cosun in Groningen en Noord-Brabant. Het bedrijf heeft uit laten rekenen dat vervanging van hout- door suikerbietvezels een milieuwinst oplevert van tachtig procent.

Suikerzak De pulp geldt als voormalige voedingsstroom. Daardoor is het suikerbietenpapier goedgekeurd en geschikt als verpakking van voedsel, in tegenstelling tot bijvoorbeeld gerecycled papier. Crown Van Gelder en Cosun hebben al een dummy laten maken van een 25 kilogram suikerzak. Er zitten wel spikkeltjes in het papier. Miklas Dronkers, algemeen directeur van Crown Van Gelder: ‘Dat zijn kleine kurkdeeltjes afkomstig uit de schil van de suikerbiet. Voor de klant zijn die spikkeltjes prima, want daarmee laat hij zien dat hij een verantwoorde keuze

maakt.’ En het is in dit geval dubbelop. Een suikerproducent die zijn product verpakt in papier waar ook vezels van de suikerbiet in zijn verwerkt. Op zijn minst slimme marketing.

De verkiezing is georganiseerd door Petrochem en uitgever Industrielinqs om de noordelijke provincies te inspireren bij het toepassen van duurzame innovaties. Crown Van Gelder en Cosun namen het tijdens de Northern Enlightenmentz verkiezing op tegen Corre Energy en Aldel/Ecorus.

CEO Miklas Dronkers (Crown Van Gelder) met pitchers Richelle van Helten (Cosun Beet Company) en Jan Rops (Crown Van Gelder).

PETROCHEM 8 - 2020 21

PET T Eemsdeltavisie.indd 21

18-11-20 10:09

PERI Industriële Steigers Innovatieve oplossingen voor een veilige werkplek op hoogte ■ Hogere

voorspelbaarheid: door gegarandeerde productkwaliteit & accurate calculatie ■ Lagere voorraadkosten: door pre-planning & het monitoren en beheersen van de projectkosten ■ Toenemende efficiëntie: door sterke samenwerking & goed opgeleide partners

Bekistingen Steigers Engineering www.peri.nl

Meer details, afbeeldingen en voorbeelden op: industrial.peri.com

PET Advertenties.indd 22

18-11-20 10:01

ONDERHOUD

Partners cruciaal bij complexe turnarounds Shell Complexiteit komt in vele vormen. Turnaround manager Aura Cuellar van Shell Moerdijk werkte vorig jaar nog aan de technisch meest complexe turnaround van Shell Moerdijk ooit uitgevoerd. Maar ook de twee kleinere stops die ze dit jaar uitvoerde, hadden wat betreft coronamaatregelen hun eigen uitdagingen. In beide gevallen is nauwe samenwerking tussen opdrachtgever en partners cruciaal.

FOTO: SHELL

David van Baarle

Bij Shell spreekt men over een zeer complex project als het aantal manuren de 750 duizend uur overtreft. De turn­ around van de stoomkraker en twee klei­ nere onderhoudsstops op de site van Shell Moerdijk haalden dat aantal uren gemak­ kelijk. Turnaround & projects manager Aura Cuellar kijkt terug op geslaagde events. ‘De voorbereiding van een com­ plexe turnaround zoals van onze kraker vraagt minstens twee jaar voorbereiding.

Zo’n megaklus klaar je dan ook nooit alleen. We besloten onze contractorpart­ ners al bij de voorbereidingen te betrek­ ken. Samen bepaalden we de reikwijdte van de contracten en de inhoud van de werkpakketten. De complexiteit zat deels in het feit dat we veel engineerings­ projecten planden. We investeerden in modificaties die de veiligheid en betrouwbaarheid vergrootten, maar ook een aantal verduurzamingsstappen. Een voorbeeld is het elektrificeren van diverse fabrieksonderdelen. Zo vervingen we de stoomaandrijving van een fabriek door een elektrische aandrijving.’

Ook op het gebied van procesveiligheid voerde Shell diverse aanpassingen in de fabrieken door. ‘Bijvoorbeeld op de kraakfornuizen waar we grote afsluiters

vervingen voor een ander ontwerp. Dit op basis van incidenten in de industrie waarvan we willen voorkomen dat die ook bij ons zouden kunnen gebeuren.’

Menselijke maat Tegelijkertijd gebruikte Shell de turn­ around voor de gebruikelijke keuringen en wettelijke inspecties. Cuellar: ‘Hoewel je nooit precies weet wat je aantreft als je isolatie van installaties verwijdert en ze openmaakt, kan je veel verrassingen wel voor zijn. Met risk based inspections en een grondige analyse van procescondities en -data kan je grofweg al bepalen wel­ ke assets ‘verdacht’ zijn. We gebruiken risicomanagementtools om te kunnen inschatten waar we problemen kunnen verwachten en hebben scenario’s klaarlig­ gen als de verwachtingen uitkomen.’

Toen de werkpakketten duidelijk waren, kon het team kijken waar het de com­ plexiteit terug kon brengen naar de men­ selijke maat. Bijvoorbeeld door ze op te delen in kleinere pakketten, maar ook door werkzaamheden eerder of slimmer uit te voeren. ‘Zo besloten we het werk aan leidingen en laswerk op de site zoveel mogelijk te beperken. Veel hiervan kan off-site worden uitgevoerd.’

Covid-19 Na een dergelijk grote turnaround leken de twee stops van Shell Moerdijk dit jaar een routineklus te worden. Maar toen diende Covid-19 zich aan. Shell besloot in overleg met haar partners om de voor het voorjaar geplande grote onderhouds­ stop uit te stellen tot direct na de zomer.

Cuellar: ‘In het begin was het echt scha­ kelen. Gelukkig had Shell Pernis hier­ voor al protocollen opgesteld waarmee we ons voordeel konden doen. Daarnaast stelden we coaches aan die iedereen extra alert maakten op de social distance.’ ■ PETROCHEM 8 - 2020 23

PET W Actueel.indd 23

18-11-20 10:10

PLANT ONE

Innovatief plastic recyclen Obbotec wil een significante reductie realiseren in het gebruik van fossiele grondstoffen voor plasticproductie.

Daarvoor heeft het bedrijf twee technieken ontwikkeld: Hydrocracking en Selectieve Plastic Extractie. Binnen een paar jaar wil Obbotec met deze innovaties decentrale oplossingen bieden om groene brandstoffen, nafta en gerecycled plastic van virgin kwaliteit te leveren.

Voor allebei de nieuwe technologieën heeft Obbotec sinds begin dit jaar een commerciële labunit staan bij Plant One in Rotterdam, een testfaciliteit voor procestechnologie. Ook is het bedrijf bezig om op te schalen naar twee pilotplants.

Hydrocracking Bijzonder aan de hydrocrackingtechnologie van Obbotec is dat een combinatie van biomassa en plasticafval kan worden opgewaardeerd naar olie, gas of nafta.

Denk aan houten meubels met een laagje plastic eroverheen of aan afval uit het Westland. Daar groeien in kassen tomaten langs plastic staafjes omhoog. Het loof vormt samen met het plastic een afvalberg. Afval dat nu wordt verbrand en waarbij CO2 vrijkomt. Dat wil Obbotec veranderen.

De combinatie van biomassa en plastic wordt bij Obbotec eerst klein gemaakt in een schredder en vervolgens in de Hydrocat unit verhit zonder dat er zuurstof bij komt. Hierdoor ontleden de moleculen zich. Deze worden vervolgens met waterstof verrijkt met behulp van een geïntegreerde hydrogeneringsunit.

‘Die waterstofmoleculen kunnen wij intern genereren doordat we met biomateriaal en plastic werken’, legt Wouter van Neerbos van Obbotec uit.

Samenwerken Met Plant One werkt Obbotec aan opschaling naar een pilotplant van tien kiloton per jaar. Als de techniek klaar is voor de markt, wil het bedrijf samenwerken met partijen in de afvalketen. Van Neerbos: ‘Het idee is dat we decentrale oplossingen gaan bouwen. Met twee installaties van twee containers groot kunnen we het brandbare huisvuil uit een stad als Zutphen recyclen. We denken dan ook dat onze installatie mooi zou staan op gemeentewerven of bij partijen die een bepaalde afvalstroom hebben zoals de KLM.’ Volgens Van Neerbos is de technologie ook een goede oplossing voor het verwerken van afval op een eiland als Terschelling. ‘Onze Hydrocat kan lokaal het bio- en plasticafval verwerken. Op de groene brandstof die ervan wordt geproduceerd kan vervolgens de boot van en naar het eiland varen.’

EUROPEAN INDUSTRY & ENERGY SUMMIT 2020 Op 8 en 9 december organiseert Industrielinqs (uitgever van Petrochem) volledig online het grootste evenement van Europa voor zowel de industrie- als energiesector. In twee dagen brengen meer dan een dozijn keynotes, side -events, cases en energizing talks je op de hoogte van toekomstige kansen en bedreigingen van de energietransitie en het klimaatakkoord. Wij zenden de European Industry & Energy Summit 2020 uit vanuit Plant One Rotterdam, de Eemshaven, Chemelot en Amsterdam. Op 9 december presenteert Plant One Rotterdam een aantal interessante innovatieve ontwikkelingen waar op de testfaciliteit aan wordt gewerkt. Kijk voor meer informatie en kosteloos aanmelden op www.industryandenergy.eu.

PETROCHEM 8 - 2020 24

PET M Plant One.indd 24

18-11-20 10:11

PLANT ONE

Selectieve Plastic Extractie Met de tweede techniek, Selectieve Plastic Extractie (SPE), kan van vervuild plastic virgin plastic granulaat worden gemaakt. Van Neerbos: ‘We richten ons op de polyolefines PP en PE. Denk aan shampooflessen, folies en verpakkingsmaterialen. Vijftig procent van de plastic afvalstroom bestaat uit dit soort plastics.

Ook kunnen wij multilayer verpakkingen verwerken. Bij de recycling van drankenkartons blijft nu bijvoorbeeld een stuk over waar aluminium en plastic op elkaar zitten geplakt. Wij kunnen dat plastic losweken van het aluminium en het allebei weer opnieuw gebruiken.’

Het zou een groot probleem in de voedingsmiddelenindustrie op kunnen lossen. ‘Er wordt veel gezegd dat we naar monomaterialen moeten voor verpakkingen. Maar vanuit voedselveiligheid en houdbaarheid voor voedingsmiddelen is dat misschien niet het beste om te doen.

Toch worden bedrijven vanuit recyclingperspectief die hoek ingedreven. Wij kunnen de multilayer verpakkingen wel recyclen.’

Hoge yield In de installatie wordt het afval eerst in contact gebracht met een oplosmiddel.

Hierbij gaan selectief de olefine polymeren in oplossing, waarna dit wordt afgetapt uit het reactievat. Na afdampen van het oplosmiddel slaat het polymeer neer, waarna het in enkele wasstappen wordt gezuiverd waarbij kleurstoffen, vulstoffen en weekmakers worden verwijderd. Van wat overblijft wordt met

De Hydrocat kan lokaal bio- en plasticafval verwerken.

behulp van nieuwe additieven virgin PP of PP gemaakt.

‘Het voordeel is dat wij een enorme hoge yield hebben’, zegt Van Neerbos. ‘Van een kilo plastic die in de installatie gaat, houden we bijna een kilo over. Onze yield is 95 procent. We hebben bijna net zo’n goed resultaat als mechanische recycling. Alleen blijven daar alle verontreinigingen, geuren en kleurstoffen in het materiaal zitten, waardoor je er geen hoogwaardige producten van kan maken.

Van ons product kan je weer nieuwe shampooflessen et cetera produceren.’

Vervolg op mechanische recycling Van Neerbos ziet SPE als vervolgstap op mechanische recycling. ‘Die moet

ergens ophouden. Nu schiet hij te ver door. Er wordt heel veel gescheiden, maar de afvalverwerkers komen niet tot het innerlijke van het plastic, de kleurstoffen. Ook halen ze niet het vereiste rendement. Afvalverwerkingsbedrijven kunnen beter minder ver doorscheiden, zo kosten besparen en het afval aan ons geven. Dan kunnen wij het verder upgraden. Wij werken het liefst met een redelijk plasticrijke stroom. Deze mag wel een beetje vervuild zijn met shampooresten bijvoorbeeld, maar er moeten geen bakstenen en fietsen tussen zitten.’

Obbotec wil in 2021 beginnen met de bouw van pilotplants voor de Hydrocracking- en SPE-technologieën. Medio volgend jaar moeten ze dan operationeel zijn. ■

UITVINDER OBBO HAZEWINKEL Deze pagina’s worden mogelijk gemaakt door Plant One

Het bedrijf Obbotec bestaat twee jaar en is opgericht om de uitvindingen van Obbo Hazewinkel verder te brengen. Wouter van Neerbos van Obbotec: ‘Hij was een uitvinder met een petrochemische achtergrond die zijn tijd ver vooruit was. Eind vorige eeuw en begin deze eeuw heeft hij allerlei innovatieve technieken ontwikkeld.

Als erfenis zijn die naar de familie gegaan. Samen met zijn zoon Sander hebben wij Obbotec opgericht.’

De Hydrocracking-technologie en Selectieve Plastic Extractie hebben aan het eind van de jaren negentig en in 2007 al eens in een proefopstelling gestaan. ‘Maar de tijd was er toen nog niet rijp voor’, zegt Van Neerbos. ‘Circulariteit en het afvalprobleem stonden niet op de agenda zoals dat vandaag de dag is.’

PETROCHEM 8 - 2020 25

PET M Plant One.indd 25

18-11-20 10:11

PLANTMANAGER

Crisissituatie haalt beste in mensen naar boven Roel De Vil was nog niet heel lang naar Ineos overgestapt toen corona zich aandiende. En dat midden in een turnaround. De plantmanager kreeg het uiteindelijk samen met de contractors voor elkaar de stop goed af te ronden. Ineos werd zelfs een belangrijke leverancier van handgels. ‘Zo zie je dat een crisis ook het beste in mensen naar boven kan halen. Al moeten we oog blijven houden voor de impact van deze crisis op de menselijke psyche.’

David van Baarle

De switch die plantmanager Roel De Vil vorig jaar maakte van Nippon Shokubai naar Ineos kwam vooral voort uit ambitie. Of zoals hij het zelf zegt: ‘Ik had nood aan nieuwe zuurstof. Na veertien jaar Nippon Shokubai, waarvan zes jaar als plantmanager, wilde ik een nieuwe uitdaging aangaan. We hadden een stevig nieuwbouwproject achter de rug, met de nodige organisatorische naweeën.

Gelukkig pakte het team dit zeer goed op. Daarmee was de grootste uitdaging een succes geworden, maar wat doe je daarna? Wetende dat er nog een twintig jaar actieve loopbaan volgt? Het was tijd voor iets nieuws.’

De Vil nam dan ook in goede verstandhouding afscheid van het Japanse bedrijf en maakte de overstap naar het Britse Ineos. Geografisch was de zet niet zo spannend. Ineos zit immers op dezelfde site als Nippon Shokubai. Wat betreft bedrijfscultuur en onderlinge verhoudingen veranderde er wel veel. Wat dat laatste betreft is het grootste verschil dat Nippon Shokubai klant was bij Ineos wat betreft dienstverlening en energielevering op de site in Zwijndrecht. De omvang van Ineos is weliswaar groter, maar De Vil zal meer rekening moeten houden met zijn on-site klanten zoals Borealis, Kurarai, en Nippon Shokubai.

nu eenmaal anders geleid dan een Brits bedrijf ’, zegt De Vil. ‘Maar Ineos verschilt in meerdere opzichten van de traditionele chemiebedrijven. Het bedrijf is in privéhanden en niet beursgenoteerd.

En hoewel chemie de boventoon voert, investeert Ineos ook in diverse sportteams en bouwt het momenteel een 4X4 als alternatief voor de verloren gegane Land Rover Defender (Ineos Grenadier, red.).’

Ineos-eigenaar Sir Jim Ratcliffe investeerde in een eigen wielerteam, sponsort het Mercedes Formule 1-team, is eigenaar van twee voetbalteams en heeft een zeilteam dat meedoet aan de America’s Cup. De Vil: ‘Dat sportieve en competitieve zie je ook in de bedrijfscultuur. Jonge ambitieuze mensen die instappen in het bedrijf krijgen de kans om mee te doen aan een uitdagende race. In het driejaarlijkse programma traint Ineos talenten in zowel persoonlijke ontwikkeling als leiderschap. Met als einddoel een zeven dagen durende ren- en fietstocht door de woestijn van Namibië. Zo’n tocht laat zien dat zelfs het schier onmogelijke mogelijk is. Die sportmentaliteit vind je door alle lagen van het bedrijf. De directie verwacht van zijn medewerkers dan ook doorzettingsvermogen, teamwork en ondernemerschap, terwijl er gelukkig ook ruimte overblijft om veel te lachen!’

Sportmentaliteit Dat de cultuur anders is, lijkt voor de hand liggend. ‘Een Japans bedrijf wordt

Corona Die positieve cultuur kwam misschien wel extra goed uit toen Covid-19 uitbrak. Voor De Vil een extra lakmoes­ proef om zijn leiderschapskwaliteiten te tonen. ‘We waren net aan een onderhoudsstop begonnen toen de eerste gevallen van corona bekend werden. Op de site zaten Poolse stellingbouwers en Kroatische pijpfitters die direct naar huis wilden. Gelukkig kon dit gat met andere lokale contractors worden dichtgefietst.

DE PLANTMANAGER In deze rubriek ‘De plantmanager’ laten wij elke keer een andere plantmanager aan het woord over zijn werk, visie en bedrijf. Hoe lukt het plantmanagers om succesvol te zijn en kunnen ze anderen daarin inspireren?

Kent u interessante plantmanagers? Mail dan naar redactie@industrielinqs.nl

PETROCHEM 8 - 2020 26

PET P Plantmanager.indd 26

18-11-20 10:12

FOTO’S: INEOS

Terwijl we de shiften heel snel moesten omwisselen, dachten we tegelijkertijd na over de maatregelen die we konden nemen om besmettingen te voorkomen.

Let wel, het was maart toen we met de shutdown startten en we hadden nog geen idee hoe ernstig dit virus zou worden. Naast de inmiddels bekende maatregelen als social distancing, gebruik van mondmaskers en handgel organiseerden we onze eigen interne contacttracers.

Die polsten vertrouwelijk zowel bij de contractors als de eigen organisatie de gezondheid van de werknemers en namen snel maatregelen als de ziektebeelden op corona leken. Wie niet op de site aanwezig hoefde te zijn, moest zoveel mogelijk thuiswerken. Waarbij we als management wel hebben uitgesproken dat de kapiteins zolang mogelijk op het schip blijven.’

Uiteindelijk lukte het om de verloren tijd in te halen en rondde het team de turnaround op tijd en zonder besmettingen af. ‘Wel tegen iets hogere kosten dan we van tevoren hadden gepland, maar ook die vielen gezien de situatie behoorlijk mee.’

Handgel Dat een crisissituatie ook het beste uit mensen naar boven kan halen, bewees Ineos, net als overigens een aantal andere

Roel De Vil (Ineos): ‘Ik denk dat de chemie de afgelopen maanden kon laten zien hoe belangrijk haar maatschappelijke rol is.’ chemiebedrijven, met de levering van handgels. De Vil: ‘Vooral in het begin kampten ziekenhuizen en zorgcentra met ernstige tekorten aan alcoholische handgels. Op onze site begonnen we in sneltempo handgel te maken. Ook andere vestigingen in Duitsland, Engeland en Frankrijk konden hun productie in tien dagen tijd omstellen naar de productie van alcohol. De bedrijfsleiding besloot de handgels gratis aan te bieden en vroeg de sites of zij wisten waar die gel het hardste nodig was. Uiteindelijk is voor meer dan een miljoen euro aan handgels verspreid onder zorgcentra, maar bijvoorbeeld ook aan voedselbanken, gehandicaptenzorg en bijzonder onderwijs. Onze collega’s hebben zich echt ingezet om de gel daar te krijgen waar de nood hoog was.’

Inmiddels is Ineos een nieuwe divisie rijker: Ineos Hygienics. Dus het opportunisme gaat hand in hand met de sociale rol van de chemiedivisie. ‘Ik denk dat de chemie de afgelopen maanden kon laten zien hoe belangrijk haar maatschappelijke rol is’, zegt De Vil. ‘De hygiënische pro-

ducten die onze branche levert, voorkomen besmettingen. Tegelijkertijd moeten we blijven aantonen dat we veiligheid en het milieu serieus nemen. Als we dat niet onder controle hebben, kan het opgebouwde imago in één keer weer omslaan.’

Aging assets Wat betreft milieu is het nieuwbouwproject Project One het meest in het oog springend. De nieuwe ethaankraker zal de best presterende zijn op het gebied van koolstof- en energie-efficiëntie. Terwijl de propaan dehydrogenation (PDH)-unit voornamelijk op groene stroom zal draaien. De waterstof die bij het dehydrogeneringsproces vrijkomt, kan het bedrijf weer inzetten als brandstof. Maar deze installaties komen op de rechteroever van de Haven van Antwerpen.

De Vil: ‘Hier in Zwijndrecht hebben we uiteraard een andere dynamiek want we willen met onze aging assets aan een volledig nieuwe fabriek gelijkwaardige prestaties halen. We investeren jaarlijks zeer grote bedragen in het vernieuwen en betrouwbaarder maken van onze PETROCHEM 8 - 2020 27

PET P Plantmanager.indd 27

18-11-20 10:12

MAGAZINE

ONLINE NIEUWS

BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT Nr. 5 - 2019

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta

‘Oliebedrijven hebben gebrek aan voorstellingsvermogen’ • Finalisten Plant Manager of the Year 2019 bekend • Thema: Engineering & Contracting

Het Petrochem platform is een zelfstandig en onafhankelijk kennisnetwerk, gericht op asset owners en toeleveranciers in de hele keten van olie-, gas- en chemische industrie Het Petrochem platform deelt binnen de industrie kennis via haar netwerk, magazines, websites, events en verkiezingen.

Het Petrochem platform versterkt uw netwerk.

Het Petrochem platform kent experts, leden en partners.

Meer weten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Het Petrochem platform biedt partners en leden een optimale mix van zichtbaarheid, bereik, netwerk en kennis.

www.petrochem.nl petrochem platformadv nieuw-1.indd 1 PET Advertenties.indd 28

12-07-19 10:02 10:24 18-11-20

assets. Helaas luidde de coronacrisis ook een economische crisis in en staan kapitaalsinvesteringen onder druk. De boodschap van CEO Jim Ratcliffe was in ieder geval duidelijk: ‘Don’t bring our assets at risk’. De investeringen komen zowel de omgeving als de veiligheid ten goede, maar uiteindelijk is dit ook een zakelijke overweging. Ons imago kan drastisch veranderen als we ons werk niet goed doen. En dus moeten we ook onze installaties zo efficiënt mogelijk inrichten. De oplopende prijzen voor emissiehandel leggen daarbovenop een extra uitdaging om de CO2-voetafdruk te verlagen. Zo bedrijven we een aardgasgestookte warmtekrachtinstallatie die onze processen van stoom en elektriciteit voorziet. We bekijken nu of we het beste de CO2 kunnen afvangen of de installatie juist op waterstof te stoken. Dat eerste is niet geheel nieuw voor ons. We vangen al tien jaar de CO2 af die bij de productie van etheenoxide vrijkomt en voeren dat af naar Beco2. Die maken er onder meer droog ijs mee, wat wel eens een belangrijke rol zou kunnen spelen in het transporteren van Covid-19 vaccins.’

Samenwerking Een andere manier om de efficiency van de site te verhogen, is de uitkoppeling van restwarmte naar de gebouwde omgeving. ‘Technisch is het mogelijk, maar net als bij de inzet van waterstof geldt dat het bedrijfsleven wel ruggensteun nodig heeft om projecten vlot te trekken. We delen de site met verschillende derde partijen en halen daar veel synergievoordeel uit. Maar het lage fruit is nu wel geplukt.

Willen we echt nog stappen maken, dan moeten we de maatschappelijke baten ook meenemen in onze investeringsoverwegingen. We kunnen 150 graden stoom naar de gebouwde omgeving transporteren, maar dat is niet onze hoofdtaak. We moeten dan ook nog meer samenwerken met publieke partijen.’

Risk based maintenance De Vil verwacht wel meer ondersteuning te krijgen vanuit technologische hoek.

‘Met name op het gebied van inspecties zien we steeds meer mogelijkheden om het beste uit de installaties te halen. Tot nog toe voeren we nog veel onderhoud volgens vaste tijdslimieten uit. We kunnen echter steeds meer gebruikmaken

Roel De Vil: ‘Momenteel is de grootste uitdaging om mensen gemotiveerd te houden die thuiswerken of hun routines op de site moeten omgooien.’ van online of onsite metingen en daarmee risk based inspections uitvoeren.

Langzamerhand zullen we dan het tijdgebonden onderhoud overhevelen naar een risicogebaseerde aanpak. Het feit blijft dat als je honderd procent zeker wilt zijn dat een drukvat integer is, je hem moet leegmaken en inspecteren.

Als we dit echter voor alle assets moeten doen, zou dit echter bijna ondoenlijk worden. We kunnen hetzelfde veilig­ heids- en betrouwbaarheidsniveau bereiken met andere, slimme technieken.

We maken ook steeds meer gebruik van drones voor inspecties op hoogte, zodat je geen dure en tijdrovende steigers hoeft te bouwen voor een schouwing.’

De Vil paste onlangs dan ook de maintenanceorganisatie aan. ‘Inspectie is één van de vier pijlers waarop de nieuwe organisatie is gefundeerd. Het klassieke preventieve en correctieve onderhoud verschuift steeds meer naar risk based maintenance. We doen dit niet alleen voor onze eigen assets, maar leveren ook maintenance als dienst voor onze sitegenoten. Die volgende stap in de volwas-

senheid van de maintenanceorganisatie vraagt ook om duidelijke prestatie-indicatoren en een striktere uitvoering van de werkzaamheden.’

Motiveren De Vil ziet zijn eigen rol in deze complexe, continu veranderende omgeving vooral als facilitator. ‘Ik ben niet de voorman die voor de troepen uitloopt’, zegt hij. ‘Noem mijn aanpak maar ondersteunend leiderschap. Liever maak ik mensen sterker zodat ze groeien in hun functie en verantwoordelijkheden. Het geeft me de meeste voldoening als ze zo kunnen groeien dat ze een volgende stap kunnen zetten in de organisatie. Momenteel is de grootste uitdaging om mensen gemotiveerd te houden die thuiswerken of hun routines op de site moeten omgooien vanwege corona. Dat vraagt extra energie van mensen en als leiding moet je dit herkennen en erkennen. Het raakt mensen emotioneel als ze afgesneden zijn van hun collega’s of elke dag de coronamaatregelen strikt moeten respecteren. Een goed leider heeft ook daar oog voor.’ ■ PETROCHEM 8 - 2020 29

PET P Plantmanager.indd 29

18-11-20 10:12

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie.

Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS Waterschap en gemeenten werken samen aan gegevensbeheer Vijftien West-Brabantse gemeenten en het waterschap hebben het voornemen om een nieuwe overeenkomst te sluiten om de komende jaren verder samen te werken op het gebied van het verzamelen, beheer en delen van gegevens over de waterketen (o.a. riolering, persleidingen en rioolwaterzuiveringen). Door samen te werken op het gebied van meten en monitoren van dit soort systemen kunnen de betrokken overheden het juiste onderhoud uitvoeren en verantwoorde investeringen doen. Door goed zicht te hebben op (afval-)waterstromen in bijvoorbeeld het gemeentelijk rioolstelsel kan daarnaast overlast bij hevige regenval worden beperkt.

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden CONTENTPARTNERS

North Water en Dutch Glycerine Refinery (DGR) tekenen opnieuw overeenkomst Dutch Glycerine Refinery (DGR) heeft haar samenwerking met North Water verlengd. DGR is producent van geraffineerde glycerine. Met een totale capaciteit van 200.000 ton is het de grootste ruwe glycerine raffinaderij ter wereld. De glycerine wordt exclusief geproduceerd uit plantaardige bronnen. DGR heeft uitbreidingsplannen op het Chemiepark Delfzijl, waar North Water de Zout Afvalwater Zuiveringsinstallatie (ZAWZI) beheert.

Het gezamenlijk doel van beide partijen is de ZAWZI zodanig te optimaliseren dat een hogere afvalwaterzuiveringscapaciteit beschikbaar komt.

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

ENGIE logotype_solid_BLUE_RGB 14/04/2015 24, rue Salomon de Rothschild - 92288 Suresnes - FRANCE Tél. : +33 (0)1 57 32 87 00 / Fax : +33 (0)1 57 32 87 87 Web : www.carrenoir.com

RÉFÉRENCES COULEUR

Zone de protection 1 R0 G170 B255

Zone de protection 2 Zone de protection 3

LEADER IN HIGH TEMPERATURE SOLUTIONS

Vattenfall start bouw zonnepark Kooypunt Begin 2021 start Vattenfall met de bouw van een zonnepark op bedrijventerrein Kooypunt. Het park wordt ontwikkeld in samenwerking met Port of Den Helder en is eind 2021 gereed. Op de bijna 15 hectare grond komen meer dan 30.000 zonnepanelen. Het park heeft een geïnstalleerd vermogen van 12,5 MW en produceert jaarlijks ongeveer 13.000 MWh stroom (energieverbruik van zo’n 3.500 huishoudens).

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 020 312 2085

PET08 L Platform.indd 30

18-11-20 10:14

‘EXPERTQU TES’ Je moet een goed verhaal hebben, perspectief kunnen tonen aan de aandeelhouder en laten zien dat het een verstandige beslissing is. Als Groningen Seaports proberen we het terrein zo in te richten met stoomleidingen, persluchtleidingen, stikstof, waterstof om businesscases zo interessant mogelijk te maken voor een investering. Aan de andere kant moet het politieke spectrum er goed voor zijn en moet perspectief op de lange termijn helder zijn. Wat er nu met stikstof gebeurt, is bijvoorbeeld aan geen enkele board uit te leggen. We praten hier over zulke minimale hoeveelheden stikstof, terwijl de industrie in de laatste 30 jaar 82 procent reductie heeft gerealiseerd. En dan moet je aan je board uitleggen dat je alleen maar verder kan als er 0 ton bijkomt.’

Cas König, Groningen Seaports, tijdens ons congres Eemsdeltavisie begin november.

Het grote probleem is dat er tegenwoordig zoveel verschillende kunststoffen zijn. En die worden veelal ook nog samen in één product gebruikt. Zie dat maar eens te scheiden!

Daardoor is het moeilijk zuivere recyclestromen te verkrijgen, die van voldoende kwaliteit zijn om direct opnieuw gebruikt te worden. Kijk maar eens thuis. Ik heb een container voor verpakkingsplastic. Daar gaat dus van alles in. Ik bedoel allerlei soorten plastic bij elkaar. Als technoloog heb ik er nog wel oog voor, maar ik vraag me af of ik het mijn buren uitgelegd zou krijgen dat ze PP niet bij PE mogen gooien, of PS niet bij PET. PVC moet zeker apart, PVA krijgt ook zijn eigen bakje en ga zo maar door. Hoeveel containers moet ik dan welniet in mijn tuin zetten? En je zou zo’n beetje afgestudeerd moeten zijn op de verschillende kunststoffen om je afvalscheiding thuis goed te krijgen.’

Chris Aldewereld in zijn column in deze editie.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN

PET08 L Platform.indd 31

Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive Consultancy

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Genserik Reniers TU Delft, professor Safety and Security Science Group

Wouter Stam Flowid, managing director

Frank Beckx Essencia Vlaanderen, gedelegeerd bestuurder

Ronald Hoenen DSM, global SHEQ director

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter­ nationaal MVO programma

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, senior business manager

Bart Leenders Neste, vice president production

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Sandra de Bont VOTOB Academy, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, global supply chain director

Frank de Leng Van Happen Containers, operationeel directeur

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

Henk Veldink Hexion, senior director European manufacturing

Jan Bout Bout&Co, partner

Hans Kerkhoven voormalig topman Shell Global Solutions

Michel Leyseele Nationale Maatschappij der Pijpleidingen, managing director

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

René Venendaal BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Frans Brüning Iv-Industrie, business development manager

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Gerald Schotman Shell, presidentdirecteur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Roelof van Wijk Teijin Aramid, plantmanager

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Cas König Groningen Seaports, directeur

Michel Meertens DSM, vice president premix operations

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

Plant Manager of the Year 2015

Plant Manager of the Year 2017

Jeroen van Woerden Jitink, managing director Plant Manager of the Year 2016 Cor Zijderveld voormalig voorzitter SBE

18-11-20 10:14

THEMA: ENERGIE-EFFICIËNTIE

Energietransitie begint bij besparen Veel energie-experts achten het fysiek onmogelijk om de duizend petajoule fossiele energie die de industrie nu jaarlijks gebruikt een-op-een te vervangen voor lokaal opgewekte duurzame alternatieven. De omwenteling naar duurzame energie moet dan ook hand in hand gaan met energiebesparing. Innovatieve techniek maakt niet alleen besparing mogelijk, maar opent ook de weg naar samenwerking met de energiesector.

David van Baarle

MEMBRAANTECHNOLOGIE Hoewel in Nederland nog niet heel veel membraantechnologie wordt ingezet in chemische processen, is er een bedrijf dat specialistische oplossingen biedt. Solsep gebruikt nanofiltratie voor het opwerken van oplosmiddelen, katalysatorrecycling en kleurstofwinning. De organic solvent nanofiltration-techniek werd onder meer ingezet bij producent van eetbare oliën en vetten LodersCroklaan voor het afscheiden van aceton uit bio-olie. Exxon Mobile heeft in het verleden al proeven gedaan met membraanfiltratie voor het ontwaxen van diesel.

De Nederlandse en Vlaamse petrochemische industrie maakt zich klaar voor de energietransitie. Inmiddels verkent een aantal partijen de mogelijkheden van elektrificatie en groene of blauwe waterstof. Shell Moerdijk verving vorig jaar een aantal stoomaandrijvingen voor elektrische varianten. Total Raffinaderij Antwerpen gebruikt de huidige stop om hetzelfde te doen. In de tussentijd experimenteert Dow Benelux met stoomrecompressie, waarbij het laagwaardige stoom van drie bar overdruk elektrisch opwaardeert naar twaalf bar.

Ook de investeringen van Shell en Dow in elektrische krakers laat zien dat elektrificatie een belangrijke route is naar een CO2-neutrale industrie in 2050.

Voor processen die lastiger te elektrificeren zijn, kan blauwe of groene waterstof een CO2-neutraal alternatief bieden.

Hoewel de industrie veel ervaring heeft met grijze waterstof, staan de CO2-neutrale varianten nog in de kinderschoenen.

Nieuwe rol Het TKI Energie en Industrie van de Topsector Energie staat aan de voorkant van de innovaties die nodig zijn om het industriële energieverbruik te temperen.

Directeur Rob Kreiter merkt dat veel energiegrootverbruikers moeten wennen aan de nieuwe rol die energie speelt in de toekomstscenario’s. ‘Tot nog toe is energie ruim voor handen en relatief goedkoop’, zegt Kreiter. ‘Met de huidige coronacrisis zijn de gasprijzen zelfs historisch laag.

De prikkel om energie te besparen zou dan ook met name moeten komen van de CO2-prijs. Maar die is ook nog niet op het niveau dat dit investeringen in emissieloze techniek voldoende bevordert. Toch zullen bedrijven nu al moeten voorsorteren op toekomstige ontwikkelingen. Helemaal omdat de meeste inter-

venties zo ingrijpend zijn dat ze alleen tijdens een turnaround kunnen worden doorgevoerd.’

Veel bedrijven kennen een turnaround cyclus van zes jaar of soms zelfs langer. Als Shell vorig jaar niet zijn elektrische installaties had ingepast, had het bedrijf dit pas in 2025 kunnen doen.

Stoom Of de vervanging van stoomaandrijvingen voor elektrische aandrijvingen ook energiebesparing oplevert, verschilt volgens Kreiter per geval. ‘Bedrijven hebben vaak lagedrukstoom over uit hun hogetemperatuur-processen die ze nog nuttig kunnen inzetten voor aandrijvingen. Een elektrische aandrijving is in de regel een stuk efficiënter dan een stoomaandrijving. Maar als de lagedrukstoom vervolgens wordt afgeblazen, win je daar natuurlijk niks mee. Het is sowieso verstandig om eerst de stoombalans in kaart te brengen alvorens te investeren in dit soort elektrische systemen. En dat is natuurlijk precies wat bedrijven doen.’

Gelukkig zijn er steeds meer technieken voorhanden om die lagedrukstoom weer op te waarderen. Met mechanische damp­recompressie, maar bijvoorbeeld ook met warmtepompen. Hiermee kunnen bedrijven hun energieverbruik fors terugdringen. Kreiter: ‘Ik zie die technieken eerder als efficiencymaatregel dan als elektrificatiestap. Bedrijven met reststromen met temperaturen boven de tachtig à negentig graden Celsius zouden moeten nadenken over hoe ze die zo efficiënt mogelijk kunnen inzetten.

Een e-boiler daarentegen krijgt een heel andere rol in het energiesysteem. Het is namelijk alleen maar aantrekkelijk zo’n boiler in te zetten op momenten dat de elektriciteitsprijs onder de gasprijs daalt.

Dat is nu nog niet zo heel vaak, maar het

PETROCHEM 8 - 2020 32

PET X Thema.indd 32

18-11-20 10:16

FOTO’S: ADOBESTOCK

aantal uren neemt door het grotere aandeel zonne- en windenergie de komende jaren snel toe.’

Scheiden Ondanks dat er nog steeds winst te behalen valt met optimalisatie van de procesindustrie, merkt Kreiter dat een echte transitie een andere aanpak vergt.

‘Steeds meer energie-experts waarschuwen ervoor dat we niet te lang moeten doorgaan met het optimaliseren van processen die tegen het einde van hun houdbaarheidsdatum lopen. Soms moet je even doorgaan op de oude, minder efficiënte voet om resources vrij te

Rob Kreiter (TKI Energie en Industrie): ‘Soms moet je doorgaan op de minder efficiënte voet om resources vrij te maken voor doorbraaktechnologie.’ maken voor doorbraaktechnologie.’

Kreiter ziet dat bijvoorbeeld bij scheidingstechnologie. ‘Bij toekomstige processen speelt scheidingstechnologie nog steeds een grote rol. Bijvoorbeeld als restgassen van de staalindustrie worden ingezet in de petrochemie (steel-to-chemicals, red.). Ook voor biobased grondstoffen kan energie-efficiënte scheidingstechnologie de businesscase een stuk

aantrekkelijker maken. Er zijn al partijen die bio-olie bewerken met behulp van membranen. Juist bij dat soort nieuwe ontwikkelingen loont het om doorbraaktechnologie in te zetten.’

Basischemie Dat de Nederlandse petrochemische industrie nog niet volop overgaat naar duurzame technieken heeft volgens

WARMTEPOMPEN EN STOOMRECOMPRESSIE Het TKI Energie en Industrie participeerde in meerdere onderzoeken naar warmtepompen. Zo onderzocht een van de innovatiepartners een meertraps compressiewarmtepomp, die werkt op pentaan als werkmedium. Deze warmtepomp krikt de temperatuur van laagwaardige (rest)warmte van circa zestig graden Celsius in twee treden op naar temperaturen rond de 150 graden Celsius.

Thermo-akoestische warmtepomp Een andere, innovatieve manier om de temperatuur efficiënt te liften is via de thermo-akoestische warmtepomp. Dit systeem werkt op het expanderen van helium bij de warmtebron en afgeven van die warmte door compressie. Dat lijkt op wat in een geluidsgolf gebeurt. Zo’n warmtepomp kan flexibel werken op verschillende brontemperaturen en is geschikt om

warmte tot circa tweehonderd graden Celsius op te wekken.

De experimenten hierbij zijn gericht op een zo compact mogelijk systeem, dat lagere investeringskosten vergt.

Stoomrecompressie Bij stoomrecompressie wordt lagedruk reststoom mechanisch gecomprimeerd, waardoor de druk en daarmee de temperatuur oploopt. De benodigde elektrische energie die daarvoor nodig is, is veel lager dan de thermische energie die zo’n systeem oplevert. De coëfficiënt of performance (COP) ofwel de verhouding geproduceerde warmte versus de ingevoerde hoeveelheid elektriciteit kan dan ook oplopen tot een waarde van negen tot soms wel elf. Ofwel één megajoule elektrisch levert elf megajoule thermisch op.

PETROCHEM 8 - 2020 33

PET X Thema.indd 33

18-11-20 11:10

RTD IWEX

APPLUS+ RTD PRESENTS:

A PROVEN AND QUALIFIED 3D DEFECT IMAGING TECHNOLOGY THE LATEST INNOVATION IN ‘FULL MATRIX CAPTURE’ AUT: RTD IWEX

We deliver reliable solutions for non-destructive testing (NDT), inspection and certification to capital-intensive, high risk oil & gas, energy, chemical and power industries and provide a one-stop solution, covering NDT, Inspection and certification from initial design, manufacturing, construction, commissioning, during operations and after repair.

> RTD Rayscan (RTR)

> RTD Trekscan (DTI)

Our capabilities:

New weld inspection (NC) • Inline in-service inspection (ILI)Maintenance and Repair (MRO) • Engineering (ECA) services and consultancy • Third party services • Review NDT reports and QAQC audits • Training services

applus.com

PET Advertenties.indd 34

18-11-20 10:02

WARMTETERUGWINNING De rookgassen van industriële ovens, fornuizen en boilers bevatten nog veel warmte die de lucht in verdwijnt. Warmtewisselaars in schoorstenen kunnen die warmte terugwinnen, maar corroderen en vervuilen snel door de zure stoffen in het rookgas. De polymere warmtewisselaar van HeatMatrix heeft hier geen last van en zorgt daarmee voor een significante energiebesparing.

De ontwikkelaars van de HeatMatrix polymere air preheater-technologie toonden aan dat de helft van de verloren energie alsnog kan worden teruggewonnen.

Kreiter met name te maken met de volu­ mes. ‘Nederland heeft nu eenmaal veel basischemie. Die sector kan alleen maar concurrerend blijven als ze grote volumes tegen een zo laag mogelijke prijs produ­ ceert. Investeringen in bijvoorbeeld een elektrische kraker lopen dan al snel in de miljarden, terwijl elektrificatie verder in de keten eenvoudiger en vooral goedko­ per is in te passen. Daardoor zie je dat de fijnchemie of voedingsmiddelenindustrie vaak eerder elektrificatieprocessen of andere duurzame ingrepen doorvoert.

Zodra de randvoorwaarden echter gun­ stiger worden, komen de innovaties ook bij de basischemie terecht. De mechani­ sche damprecompressie die Dow nu test, gebruikt de voedingsindustrie al langer.

De volumes zijn bij Dow echter vele malen groter, waardoor je ook veel grotere compressoren nodig hebt. Het is dan ook niet vreemd dat Dow eerst zeker wil weten of zo’n ingreep betrouwbaar is en dus de processen niet verstoort.’

Imago Kreiter vervolgt: ‘Een andere reden waar­ om de innovatiebereidheid bij de fijnche­ mie groter is, zit in het feit dat deze dich­ ter op de klant zit. Die stelt steeds meer vragen over de herkomst van producten.

Zodra grote merken hun levenscyclus­ analyse verder in de keten doortrekken, krijgt ook de basischemie een prikkel om haar voetafdruk te verlagen.’

Volgens Kreiter beseft de chemische sector heel goed dat de energiemarkt

en de industrie steeds meer versmelten.

‘Bedrijven zagen gas en elektriciteit doorgaans als een utiliteit waar niet heel veel aandacht voor nodig was. In ieder geval niet vergeleken met de kernpro­ cessen die grotendeels de concurrentie­ positie bepalen. Het energielandschap van de toekomst zal wat dat aangaat veel complexer worden. Met een toenemende elektrificatie krijgt een utility manager meer mogelijkheden om de energiemix af te stemmen op het marktaanbod.

Helemaal als bedrijven hybride systemen

gebruiken die snel kunnen switchen tus­ sen bio- aard- of waterstofgas en elektri­ citeit. Grote energieverbruikers die hun systemen slim inrichten kunnen boven­ dien ook flexcapaciteit leveren door hun productie aan te passen op het volatiele aanbod van duurzame elektriciteit. Met de toenemende mogelijkheden van auto­ matiseringstechnologie en ICT groeien bedrijven naar virtuele energiecentrales.

Als ze dat goed doen, verandert hun hele businesscase en levert verduurzaming ook geld op.’ ■

DIGITALISERING EnerGQ zegt met zijn kunstmatige intelligente systemen tien tot dertig procent energie te kunnen besparen. De technologie geeft, na een nulmeting van vier maanden, aan waar en wanneer er sprake is van overtollig energieverbruik. De software laat zien of de oorzaak ervan moet worden gezocht bij menselijk handelen of niet optimaal functionerende apparatuur. Maatregelen die het overtollig gebruik elimineren zijn dan ook operationeel van aard en kunnen direct worden genomen zonder te investeren. De technologie maakt ook meteen de besparingen zichtbaar.

Roterende apparatuur Semiotic Labs tekende onlangs een raamovereenkomst met Nouryon voor de implementatie van zelflerende technologie. De algoritmes helpen Nouryon te voorspellen wanneer pompen en andere roterende apparatuur moeten worden onderhouden en vervangen. De technologie maakt gebruik van elektrische golfvormen die tot vijf maanden van tevoren negentig procent van de komende onderhoudsbehoeften in roterende apparatuur (zoals pompen, compressoren en transportbanden) nauwkeurig kunnen voorspellen. Semiotic Labs en Nouryon kijken ook naar manieren om meer waarde te genereren uit golfvormanalyse door functies te ontwikkelen die de het energieverbruik temperen.

PETROCHEM 8 - 2020 35

PET X Thema.indd 35

18-11-20 10:16

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2021

BASF breidt stapsgewijs de capaciteit van haar alkoxyleringseenheid in Antwerpen uit.

De eenheid is een downstream-activiteit van de ethyleenoxideproductie. In 2021 moet de productiecapaciteit met 25 procent zijn verhoogd.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: ruim 500 miljoen euro Afronding: 2022

BASF investeert meer dan vijfhonderd miljoen euro in de bouw van een tweede grote ethyleenoxide-fabriek en verschillende installaties voor ethyleenoxide-derivaten. De gefaseerde opstart van de nieuwe installaties begint in 2022.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: 1 miljard euro Afronding: medio 2022

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 zou de fabriek moeten opstarten.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: onbekend Afronding: najaar 2020

Borealis breidt de capaciteit van zijn polypropeenfabriek in Kallo uit met tachtig kiloton.

De verwachting is dat de toegevoegde capaciteit in 2020 in gebruik kan worden genomen.

De capaciteitsverhoging is bedoeld om ten volle te profiteren van de nieuwe propaandehydrogeneringsfabriek in Kallo.

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen Investering: 300 miljoen euro Afronding: 2022

Covestro wil driehonderd miljoen euro investeren in de bouw van een nieuwe productieeenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2022. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Huntsman Waar: Rotterdam-Botlek Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Huntsman installeert bij haar MDI 1-fabriek een nieuwe crystallizer. De vijftig meter hoge installatie gaat hoogwaardige MDI-producten produceren. De nieuwe crystallizer vervangt niet alleen de oude uit 1973, maar heeft ook een hogere capaciteit.

Opdrachtgever: Ineos Waar: Lillo (Antwerpen) Investering: 3 miljard euro Afronding: 2024

Ineos investeert drie miljard euro in een nieuwe ethaankraker en een propaandehydrogeneringsfabriek in Lillo (Antwerpen). De propaanhydrogeneringsfabriek krijgt een capaciteit van 750.000 ton propeen per jaar en de ethaankraker krijgt een capaciteit van 1.250.000 ton etheen per jaar.

Opdrachtgever: Isobionics Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

BASF-dochter Isobionics bouwt op Chemelot in Geleen een destillatiefabriek voor de productie van natuurlijke geur- en smaakstoffen. De onderneming gaat zelf op industriële schaal destilleren en wil ook nieuwe geur- en smaakstoffen ontwikkelen.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: 2022

Kronos, producent van titaandioxide, investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en mogelijk een vierde stoommaler en nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor kan de productiecapaciteit worden verhoogd naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het bedrijf 10 miljoen euro in energierecuperatie.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2021

Om ook tijdens periodiek onderhoud aan de vraag naar chloor te kunnen voldoen, bereidt Nouryon een investering voor in twee parallelle productielijnen die los van elkaar kunnen functioneren. Dankzij het splitsen van de Rotterdamse fabriek kan het bedrijf straks continu via pijpleidingen chloor aan klanten leveren.

PETROCHEM 8 - 2020 36

PET08 K Projecten.indd 36

18-11-20 10:18

PROJECTEN Opdrachtgever: Nouryon Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: eind 2020

Nouryon wil de productiecapaciteit voor monochloorazijnzuur (MCA) in Delfzijl tegen het einde van 2020 uitbreiden. Nouryon investeert in technologie- en efficiencyverbeteringen om de huidige MCA-productie in Delfzijl te verhogen. Hiermee komt het bedrijf tegemoet aan de groei van de markt en aan de eigen toegenomen consumptie van MCA voor de productie van carboxymethylcellulose (CMC).

Opdrachtgever: Sabic Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Afronding: 2020

Sabic gaat de productie van polyfenyleenether (PPE) in Bergen op Zoom hervatten. Het bedrijf sloot de PPE-fabriek in 2014, maar wil deze volgend jaar opnieuw in productie nemen. PPE is de basis voor Noryl en de capaciteitsuitbreiding is dan ook bedoeld om aan de toenemende vraag naar Noryl kunststoffen te voldoen.

Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: honderden miljoenen euro’s Afronding: 2025

Shell Moerdijk vervangt de zestien oudste fornuizen van de stoomkraker door acht nieuwe. De capaciteit blijft gelijk. De nieuwe fornuizen worden vanaf 2022 in modules naar de locatie verscheept. Daar worden ze één voor één in elkaar gezet om gefaseerd de capaciteit van de oude fornuizen over te nemen.

Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Teijin Aramid breidt haar productiecapaciteit voor Twaron supervezels met meer dan 25 procent uit. De totale extra capaciteit zal volledig beschikbaar zijn in 2022. Diverse grote investeringen verhogen de productiecapaciteit, inclusief implementatie van de nieuwste technologie.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: o.a. Alco Bio Fuel Waar: Gent Investering: 10 miljoen euro Afronding: voorjaar 2022

Bioraffinaderij Alco Bio Fuel (ABF), industriële gasleverancier Messer Benelux en IJsfabriek Strombeek investeren tien miljoen euro in een ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide. Het gaat om een tweede unit bij Alco Bio Fuel in Gent. De installatie recupereert en zuivert CO2-gas uit de processtroom en zet het om in vloeistof. In het voorjaar van 2022 moet de unit operationeel zijn.

Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 120 miljoen euro Afronding: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bioethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Cargill Waar: Gent Investering: 150 miljoen euro Afronding: juni 2022

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodieselfabriek in Gent. Deze krijgt een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar en kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn.

Opdrachtgever: S4 GroNext Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

S4 GroNext bouwt een fabriek in de Eemshaven waarin plastic afval dat niet recyclebaar is, wordt omgezet in gas. Dit kan vervolgens in de chemische industrie worden gebruikt als duurzame grondstof.

Opdrachtgever: Sabic en Plastic Energy Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: 2021

Sabic investeert in een project voor de chemische recycling van moeilijk verwerkbaar plastic afval in een grondstof voor stoomkrakers. Het bedrijf werkt hierbij samen met Plastic Energy. Voor de productie van Tacoil, een gepatenteerd product van Plastic Energy, bouwen ze op Chemelot een fabriek die naar verwachting in 2021 in bedrijf zal gaan.

PETROCHEM 8 - 2020 37

PET08 K Projecten.indd 37

18-11-20 10:18

PROJECTEN Opdrachtgever: SCW Systems/Gasunie Waar: Delfzijl Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2023

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Opdrachtgever: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2022

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol willen Europa’s eerste productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof bouwen in Delfzijl. Om aan voldoende waterstof te komen, bestuderen Nouryon en Gasunie een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid ter plaatse. Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Opdrachtgever: Zitta Biogas Chemelot Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Zitta Biogas Chemelot bouwt een grootschalige biogasinstallatie op Chemelot. De installatie verwerkt 700.000 ton mest tot 60 miljoen kubieke meter biogas, en verder nog gedroogde mestkorrels en zuiver water. Het biogas wordt ingezet ter vervanging van aardgas voor de kunstmestproductie op Chemelot.

OLIE, GAS EN OFFSHORE Opdrachtgever: ONE-Dyas Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: onbekend

ONE-Dyas wil gas winnen in veld N05-A in de Noordzee. Boven het veld komt een gaswinningsplatform in zee, ongeveer twintig kilometer uit de kust van Schiermonnikoog.

Vanaf deze locatie worden maximaal twaalf putten geboord, waarvan een deel naar veld N05-A en een deel naar een aantal naastgelegen velden die mogelijk gas bevatten.

Opdrachtgever: Petrogas E&P Waar: blokken A en B (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Petrogas E&P Netherlands wil in de komende tien jaar circa vijf gasvelden in de blokken A en B van de Noordzee uitrusten met een gasproductieplatform. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd naar het platform A12. Daar wordt het verzameld, behandeld en gecomprimeerd voor transport via NOGAT-pijpleiding, die in Den Helder aan land komt.

Opdrachtgever: Vermilion Energy Waar: Heerenveen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vermilion Energy Netherlands wil vanuit de bestaande mijnbouwlocatie Nieuwehorne aardgas winnen uit twee gasvoorkomens. De verwachte productiecapaciteit is maximaal 470.000 kubieke meter aardgas per dag. Vermilion verwacht er aardgas te kunnen winnen tot 2029. Voor het transport van het gewonnen aardgas moet een transportleiding worden aangelegd naar de bestaande gasleiding in Mildan.

Opdrachtgever: Wintershall Noordzee Waar: blok D12 (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Wintershall Noordzee wil in blok D12 van de Noordzee aardgas winnen. Een nieuw, onbemand productieplatform produceert 20-25 jaar naar verwachting drie miljoen kubieke meter aardgas per dag. Dat wordt met een nieuwe pijpleiding van twaalf kilometer getransporteerd naar productieplatform D15-A van operator Neptune Energy, om verder te worden verwerkt.

TANKOPSLAG Opdrachtgever: Alpha Terminals Waar: Vlissingen Investering: 450 miljoen Afronding: 2022

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte 1 Investering: enkele honderden miljoenen euro’s Afronding: derde kwartaal 2021

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. De HES Hartel Tank Terminal wordt een onafhankelijke opslagterminal, maar BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal, die eind 2019 gereed is.

PETROCHEM 8 - 2020 38

PET08 K Projecten.indd 38

18-11-20 10:18

PROJECTEN

Opdrachtgever: Katoen Natie Waar: Limburg Investering: 80 miljoen euro Afronding: uitgesteld (was medio 2020)

Katoen Natie investeert 80 miljoen euro in Limburg. Zo wordt er een nieuwe opslagterminal op Chemelot gebouwd, met 54.500 vierkante meter magazijnruimte en 207 silo’s.

Daarnaast krijgt de bestaande logistieke terminal in Nuth er 10.000 vierkante meter magazijnruimte en zestig silo’s bij.

Opdrachtgever: LBC Tank Terminals Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

LBC Tank Terminals breidt haar terminal in de Botlek uit met 70.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit voor chemicaliën. Daarmee komt de totale capaciteit van de terminal op 180.000 kubieke meter. Ook de nieuw gebouwde diepzeesteiger wordt uitgebreid met twee extra aanlegplaatsen. Het project is naar verwachting in het derde kwartaal van 2021 klaar.

Opdrachtgever: Maastank Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Maastank gaat in de Botlek zijn opslagcapaciteit uitbreiden. Op termijn wil het bedrijf de tankopslagactiviteiten in de Rotterdamse haven verdubbelen van 67.900 kubieke meter naar zo’n 140.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Oiltanking Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Oiltanking Antwerp Gas Terminal wordt de logistieke partner van Borealis voor de handling van propeen en propaan. Daarom bouwt het bedrijf een nieuwe opslagtank met een capaciteit van 135.000 kubieke meter propaan.

Opdrachtgever: Rubis Terminal Waar: Rotterdam Investering: 120 miljoen euro Afronding: 2020

Rubis Terminal breidt haar terminal in Rotterdam in vijf fases uit. In totaal bestaat de uitbreiding uit 45 tanks met een totale capaciteit van bijna 150.000 kubieke meter, waarmee een totale investering van 120 miljoen euro is gemoeid. Fase 2 van de uitbreiding wordt in het tweede kwartaal van 2020 afgerond. Het gaat daarbij om negen tanks van 1.500 kubieke meter en zes tanks van 3.000 kubieke meter voor chemicaliën.

Opdrachtgever: Sea-Mol Waar: Antwerpen Investering: 300 à 400 miljoen euro Afronding: medio 2021

De Japanse groep MOL Chemical Tankers investeert samen met havengroep SEAInvest 300 à 400 miljoen euro in de bouw van een tankterminal voor vloeibare chemicaliën. Hiervoor wordt de joint venture Sea-Mol opgericht. De terminal wordt in fasen gebouwd en krijgt uiteindelijk een capaciteit van 500.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Sea-Tank Terminal Waar: Antwerpen Investering: 250 miljoen euro Afronding eerste fase: 2019

Sea-Tank Terminal bouwt in Antwerpen een dedicated tankterminal voor een wereldspeler uit de chemiesector. In eerste instantie krijgt de terminal een capaciteit van 750.000 kubieke meter. Naar verwachting duurt de bouw van de terminal twee jaar. De investering wordt geraamd op 250 miljoen euro.

Opdrachtgever: Standic Waar: Antwerpen Investering: 200 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Tankopslagbedrijf Standic realiseert in Antwerpen een nieuwe opslagterminal voor de distributie van chemieproducten en chemische nichemarkten. De grootte van de tanks varieert van 500 tot 3.500 kubieke meter. De terminal krijgt een opslagcapaciteit van ongeveer 95.000 kubieke meter. De oplevering is gepland begin 2021. De investering is zo’n 200 miljoen euro.

Opdrachtgever: Vesta Terminals Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2022

Vesta Terminals breidt zijn terminal in Antwerpen uit met 150.000 kubieke meter. De extra capaciteit is bestemd voor vliegtuigbrandstoffen, gasolie en diesel. Het gaat om vijf nieuwe tanks van elk 30.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2020

Vopak bouwt in Rotterdam vijftien nieuwe roestvrijstalen opslagtanks voor styreen en andere chemicaliën. Het gaat om 63.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit op de Botlek-terminal. De expansie moet in het tweede kwartaal van 2020 gereed zijn.

PETROCHEM 8 - 2020 39

PET08 K Projecten.indd 39

18-11-20 10:18

PROJECTEN Opdrachtgever: Vopak Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: 2020

Vopak investeert in twee nieuwe gasbullets bij haar gasopslag in Vlissingen. In totaal wordt er 9.200 kubieke meter opslagcapaciteit bijgebouwd. De verwachting is dat deze uitbreiding in de loop van 2020 in gebruik kan worden genomen.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

Vopak breidt zijn terminal op de Linkeroever in Antwerpen uit met vijftigduizend kubieke meter. De extra capaciteit is volledig bestemd voor de opslag van chemicaliën. Het concern wil de nieuwe tanks in het derde kwartaal van 2021 in gebruik nemen.

UTILITIES Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Antwerpen Investering: 80 miljoen euro Afronding: 2020

Air Liquide investeert tachtig miljoen euro in de bouw van een waterstoffabriek op de site van Covestro in Antwerpen. De eenheid gaat dankzij een nieuwe technologie energie-efficiënter waterstof produceren, zonder overtollige stoomproductie. Bijzonder is dat Covestro een deel van de CO2 die bij de productie vrijkomt, afvangt en gebruikt als grondstof in haar productieproces. De productie-unit wordt in 2020 in gebruik genomen.

Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Moerdijk Investering: 125 miljoen euro Afronding: 2022

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Air Liquide bouwt een nieuwe stikstofverwijderingseenheid op de site van BASF in Antwerpen. Deze kan het bedrijf van zeer zuiver gas voorzien om een efficiëntere productie van MDI mogelijk te maken. Naar verwachting is de nieuwe eenheid medio 2021 operationeel.

Opdrachtgever: Air Products Waar: Zuidbroek Investering: onbekend Afronding: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor Nederlands gebruik. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

Opdrachtgever: BP Geel Waar: Geel Investering: onbekend Afronding: 2021

BP Geel bouwt een nieuwe stoomketel die ervoor zorgt dat de site van stoom wordt voorzien als een van de twee bestaande ketels in onderhoud is. De komende jaren worden de drie ketels op elkaar afgestemd om een optimale combinatie te maken. Zo wordt een van de bestaande ketels op termijn een standby-ketel. Tegen 2021 moet dat proces rond zijn.

Opdrachtgever: Gasunie Transport Services Waar: Zuidbroek Investering: 500 miljoen Afronding: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Opdrachtgever: LyondellBasell en Covestro Waar: Maasvlakte Rotterdam Investering: 150 miljoen euro Afronding: 2020

LyondellBasell en Covestro investeren 150 miljoen euro in een ‘bioplant’ en verbrandingsinstallatie op de Maasvlakte. Daarin wordt het afvalwater van de productie van propyleenoxide en styreenmonomeer behandeld en omgezet in stoom. De stoom wordt gebruikt als een energiebron in de bestaande productiefaciliteit op de locatie. Hierdoor ontstaat een circulair proces. Het project moet in 2020 klaar zijn.

PETROCHEM 8 - 2020 40

PET08 K Projecten.indd 40

18-11-20 10:18

PROJECTEN Opdrachtgever: Nouryon Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: eind 2020

Nouryon neemt de warmtekracht-eenheid Delesto 2 weer in gebruik. De installatie op Chemiepark Delfzijl zal eind 2020 gaan fungeren als start-stopinstallatie voor de levering van elektriciteit aan het openbare net op piekmomenten. De eenheid werd in maart 2012 uit gebruik genomen.

Opdrachtgever: Stercore Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Tien partners Waar: Rodenhuize Investering: 140 miljoen euro Afronding: 2024

Tien private en publieke partners investeren 140 miljoen euro in het North-C-Methanol project. Dit project omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die deze waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol. De partners voorzien op termijn een opschaling naar 600 MW in 2030.

Opdrachtgever: o.a. Vattenfall Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

Opdrachtgever: VoltH2 Waar: Vlissingen Investering: 35 miljoen euro Afronding: onbekend

VoltH2 wil een groene waterstoffabriek in Vlissingen bouwen. Het gaat om een 25 megawatt elektrolyse-eenheid die jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof gaat produceren.

Eventueel kan de fabriek later worden uitgebreid tot 100 megawatt met een potentiële productie van 14.400 ton groene waterstof per jaar.

PILOTS/PROEFFABRIEKEN Opdrachtgever: ArcelorMittal en Dow Waar: Gent Investering: 20 miljoen euro Afronding: 2022

Staalproducent ArcelorMittal in België wil CO uit zijn afvalgassen leveren aan Dow Benelux in Terneuzen. Dow kan de CO met eigen overtollig waterstof combineren tot syngas. Allereerst worden twee proeffabrieken gebouwd in Gent. In 2022 wordt op basis van de pilots besloten of het businessplan economisch levensvatbaar is.

Opdrachtgever: Asbeter Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2022

Asbeter kan met hun proces asbestplaten veilig, betaalbaar en circulair vernietigen met behulp van zure industriële reststromen. Het bedrijf heeft een pilotinstallatie in Rotterdam.

In 2021 wil het starten met de bouw van een demoplant van 8.000 ton per jaar. Deze moet dan in 2022 operationeel zijn.

Opdrachtgever: bedrijven en overheden Zeeland en Vlaanderen Waar: Vlissingen-Oost Investering:100 miljoen euro Afronding: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 staan.

Opdrachtgever: o.a. Bek & Verburg Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken hiermee of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent. Na de proefperiode kan de installatie mogelijk tot twee ton visnetvezels per uur recyclen.

PETROCHEM 8 - 2020 41

PET08 K Projecten.indd 41

18-11-20 10:18

PROJECTEN Opdrachtgever: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: begin 2023

Het project MULTIPLHY integreert een hoge-temperatuur elektrolyser met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyser gaat groene waterstof produceren voor de productie van biobrandstoffen. Het gaat om ‘s werelds eerste multi-megawatt hoge-temperatuur elektrolyser voor waterstofproductie. De elektrolyser krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt en een waterstofproductiecapaciteit van 60 kilo per uur.

Het consortium denkt ook al aan een elektrolyser van 100 megawatt in een volgende fase.

Opdrachtgever: Coolbrook Waar: Geleen Investering: 12 miljoen euro Afronding: 2020

Het Finse Coolbrook investeert twaalf miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

Opdrachtgever: Deltalinqs, AVR en Tronox Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Deltalinqs, AVR en Tronox onderzoeken de haalbaarheid van een 5 megawatt elektrolyser met verwaarding van de geproduceerde waterstof, restwarmte én zuurstof. Het project geeft ook een doorkijk naar opschaling richting 100 megawatt. Hierbij wordt rekening gehouden met mogelijkheden voor het verwerken van CO/CO2 uit restgas en mogelijk ook rookgas naar chemicaliën zoals methanol. Het onderzoek, e-THOR genoemd, wordt uitgevoerd door TNO. De resultaten worden in mei 2020 verwacht.

Opdrachtgever: Indaver Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Afvalbeheerder Indaver bouwt een demo-installatie voor het recyclen van vijftienduizend ton end-of-life plastics per jaar. De installatie zet gemengde polyolefines om in basisproducten als nafta en wax. Polystyrenen worden afgebroken tot monomeren die opnieuw als grondstof zijn te gebruiken. De installatie krijgt een capaciteit van twee ton per uur.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: o.a. Paques Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Vijf waterschappen, Stowa, Paques en HVC gaan in Dordrecht een proeffabriek bouwen om PHBV te produceren. Dit is een volledig afbreekbaar en duurzaam bioplastic, gemaakt uit organische afvalstromen zoals zuiveringsslib, industrieel afvalwater en voedselresten. De proeffabriek komt bij de slibverwerkingsinstallatie van HVC in Dordrecht te staan.

Opdrachtgever: Photanol en Nouryon Waar: Delfzijl Investering: acht miljoen euro Afronding: 2020

Photanol bouwt met Nouryon een demonstratiefabriek in Delfzijl, waarin bacteriën CO2 omzetten in organische zuren, zo’n 10.000 tot 15.000 kilo, die worden gebruikt in de MCA-fabriek van Nouryon. Een commerciële fabriek zou twintig tot dertig miljoen kilo produceren.

De bouw daarvan staat alvast gepland voor 2023.

Opdrachtgever: PolyStyreneLoop Waar: Terneuzen Investering: 6,5 miljoen euro Afronding: onbekend

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw start begin 2019. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

Opdrachtgever: o.a. Port of Antwerp Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Een consortium van Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaat duurzame methanol produceren in de haven van Antwerpen. Op de site van Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Tegen het einde van 2022 is de pilotfabriek operationeel en produceert hij ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

Opdrachtgever: Stora Enso Waar: Gent Investering: 9 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Stora Enso investeert negen miljoen euro in een proeffabriek in de haven van Gent. De proeffabriek gaat in eerste instantie industrieel beschikbare fructose gebruiken om hoogwaardige chemicaliën en materialen te produceren voor het testen van toepassingen.

In de toekomst moeten dat suikers uit hout en andere non-food biomassa worden. De fabriek is naar verwachting klaar in het eerste kwartaal van 2021.

PETROCHEM 8 - 2020 42

PET08 K Projecten.indd 42

18-11-20 10:18

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Twence Waar: Hengelo Investering: onbekend Afronding: 2020

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 uit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie. Mierenzuur heeft de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Opdrachtgever: VITO Waar: Antwerpen Investering: 4,3 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO bouwt met Jacobs Belgium en VMH een pilot-installatie voor de productie van bio-aromaten uit lignine/hout. De installatie krijgt een capaciteit van ongeveer tweehonderd kilo per dag. Het LignoValue Pilot project kost 4,3 miljoen euro en moet tegen het eerste kwartaal van 2021 resulteren in een werkende installatie.

PLANNEN Opdrachtgever: Antwerp@C Waar: Antwerpen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Antwerp@C, een consortium van Air Liquide, BASF, Borealis, ExxonMobil, Ineos, Fluxys, Port of Antwerp en Total, onderzoekt de haalbaarheid van een CO2-infrastructuur in Antwerpen. Het gaat om een centrale pijpleiding op beide oevers en verschillende gemeenschappelijke behandelingsunits. Ook een gemeenschappelijke installatie voor het vloeibaar maken van CO2 en de tussentijdse opslag ervan zijn onderdeel van de infrastructuur.

Opdrachtgever: Avantium Waar: Delfzijl Investering: 150 miljoen euro Beslissing: 2023

Avantium wil zijn eerste commerciële fabriek met een capaciteit van vijf kiloton in Delfzijl bouwen. De fabriek gaat industriële suikers omzetten in FDCA, een grondstof voor groene plastics. Een definitief investeringsbesluit volgt nog dit jaar, waarna de eerste productie in 2023 moet volgen. De bouw van de fabriek vergt een investering van 150 miljoen euro.

Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Beslissing: onbekend

Avantium, Nouryon en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die kunnen dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton houtsnippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

Opdrachtgever: BioBTX Waar: onbekend Investering: onbekend Beslissing: onbekend

BioBTX wil een fabriek bouwen die op grote schaal chemicaliën produceert uit reststromen zoals plastic afval. De fabriek moet in 2023 klaar zijn. Op dit moment werkt het bedrijf nog aan het optimaliseren van de processen, technieken en producten in de demofabriek op het Zernikepark in Groningen.

Opdrachtgever: Black Bear Carbon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Black Bear Carbon wil in de haven van Rotterdam een fabriek bouwen die granulaat van oude banden omzet in carbon black, pyrolyse-olie en -gas. Het bedrijf werkt samen met Havenbedrijf Rotterdam de technische en financiële details uit en overlegt met regionale en nationale partners over de financieringsstructuur van de op te zetten onderneming.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Beringen Investering: onbekend Beslissing: uitgesteld

Borealis heeft de front end engineering and design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd en het EPC-contract toegekend aan Tecnimont. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

Opdrachtgever: BP Waar: Rotterdam-Europoort Investering: 1 miljard euro Beslissing: onbekend

BP overweegt zijn raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen straks meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

PETROCHEM 8 - 2020 43

PET08 K Projecten.indd 43

18-11-20 10:18

DACE Price Booklet 34ste editie

DACE Prijzenboekje met online richtprijzen voor industriële procesinstallaties Praktisch en onmisbaar bij • Raming van projecten • Kostenafweging van alternatieve uitvoeringen • Toetsing van offerteprijzen • Vergelijking eigen prijzen met marktprijzen U vindt in DACE Price Booklet in combinatie met de website www.dacepricebooklet.com richtprijzen van vrijwel elk onderdeel van industriële procesinstallaties.

Alle informatie in de nieuwe Engelstalige editie is volledig geactualiseerd. De online versie van DACE Price Booklet is toegankelijk via uw PC, tablet en smartphone.

Het DACE Prijzenboekje en website wordt verzorgd door leden van de DACE Special Interest Group Cost Engineering Process

Ga voor meer informatie of uw bestelling naar www.vakmedianetshop.nl/dace

PET Advertenties.indd 44

Industry, kostendeskundigen die actief betrokken zijn bij investeringsprojecten en midden in de praktijk staan.

18-11-20 10:02

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. BP, Nouryon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

BP, Nouryon en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken samen de haalbaarheid van een waterelektrolyse-installatie van 250 megawatt. Daarmee zou maximaal 45.000 ton groene waterstof per jaar kunnen worden geproduceerd voor de raffinaderij van BP in Rotterdam.

De partners willen in 2022 een definitieve investeringsbeslissing over het project nemen.

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: 150 miljoen euro Beslissing: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie.

De fabriek krijgt een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: Dow Benelux en Tata Steel Nederland Waar: IJmuiden Investering: 1 miljard euro Afronding: 2025-2027

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die rookgassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas.

Dow kan daar in Terneuzen plastics van maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten die eind 2018 en 2019 van start gaan. Twee testinstallaties bij ArcelorMittal in Gent worden daarvoor verplaatst naar IJmuiden, om bij Tata Steel het proces te testen.

Opdrachtgever: Fluxys/Parkwind/Eoly Waar: Zeebrugge Investering: 35 miljoen euro Beslissing: 2023

Fluxys, Parkwind en Eoly willen een elektrolyser van 25 megawatt in Zeebrugge realiseren. De haalbaarheidsstudie voor het project – Hyoffwind genoemd – is positief uitgevallen. De partners nemen na de zomer een definitieve investeringsbeslissing. Als het project groen licht krijgt wil het consortium tegen midden 2021 beginnen met de bouw van de installatie. De eerste productie is gepland voor begin 2023.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Zuidwending Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof voor in vier zoutcavernes bij Zuidwending. Het gaat om een verkenning naar de marktbehoefte en een onderzoek naar eisen waaraan de installatie moet voldoen. Als de bouw in 2023 of 2024 begint, kan de eerste caverne in 2026 worden gevuld.

Opdrachtgever: Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Als het project van Shell voor de bouw van een waterstoffabriek op de Tweede Maasvlakte doorgaat, is er ook een pijpleiding nodig. Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam willen die samen aanleggen en exploiteren. De pijpleiding loopt dan langs de A15, van de fabriek op de Tweede Maasvlakte naar de raffinaderij van Shell in Pernis. Het definitieve besluit voor de aanleg is gepland in de eerste helft van 2021. Het project kan dan in 2023 worden afgerond.

Opdrachtgever: Gasunie en Havenbedrijf Amsterdam Waar: Amsterdam IJmuiden Investering: onbekend Beslissing: 2020

Gasunie en Havenbedrijf Amsterdam willen binnen vijf jaar een waterstofleiding tussen Amsterdam en IJmuiden realiseren. De regionale leiding moet uiteindelijk onderdeel worden van de landelijke waterstofbackbone die Gasunie wil realiseren. Een haalbaarheidsstudie moet eind 2020 zijn afgerond.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Den Helder Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie, NAM, GasTerra, Port of Den Helder, Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, gemeente Den Helder, provincie Noord-Holland en New Energy Coalition onderzoeken de haalbaarheid van een waterstoffabriek in Den Helder. Het gaat om een fabriek die waterstof maakt uit aardgas en de CO2 die bij het proces vrijkomt, afvangt voor opslag.

Opdrachtgever: Groningen Seaports, Gasunie en Shell Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Groningen Seaports, Gasunie en Shell slaan de handen ineen voor het ambitieuze project NortH2. Kern van het plan is de bouw van ’s werelds grootste windpark in de Noordzee met een vermogen van tien gigawatt. En de bouw van een waterstoffabriek in de Eemshaven, waar de windenergie wordt omgezet in groen waterstof. De partners verwachten zo’n 800.000 ton groen waterstof per jaar te kunnen produceren in 2040.

PETROCHEM 8 - 2020 45

PET08 K Projecten.indd 45

18-11-20 10:18

Netwerk, maatwerk en een persoonlijke aanpak Match uw vraag met onze technici | Bel ons 078-6120 320

Meld u nu aan voor de Industrielinqs Catalogus In januari 2021 verschijnt de nieuwe Industrielinqs Catalogus, de wegwijzer voor de industriële delta. Deze catalogus biedt een overzicht van leveranciers van producten en diensten voor onder andere de olie- en chemische industrie, de energie-, water- en gassenmarkt en de professionele onderhoudssector.

INDUSTRIELINQS CATALOGUS 2020

Improve sustainability wit h Alfa Laval Compabloc

20

Tot 30 november kunt u uw bedrijf opgeven voor de Industrielinqs Catalogus. Een basisvermelding kost niets. Maar wilt u meer tekst en zichtbaarheid kies dan voor een vermelding met een uitgebreide beschrijving van maximaal 300 woorden, een foto en logo. U kunt kiezen voor een online vermelding, zichtbaarheid in de papieren uitgave die eenmaal per jaar uitkomt of voor beide.

The champion of heat

exchange

Compabloc is an unrivalled champion that stands out among other heat exchanger s – including other welded bloc-type designs. The difference comes from unique innovations that Alfa Laval has developed based on our decades of experience in thermal transfer. These features enable more reliable and efficient performan ce, helping you to save energy and improve your sustainability.

C-Weld™

Superior cleaning and extended performance

SmartClean™

Fast and efficient flushing of fouling material

XCore™

Advanced design for higher pressures

ALOnsite™

Qualified support at your facility

Contact your local Alfa Laval www.alfalaval.nl/compabloc representative or visit to learn more.

Gids voor de industr iële delta ∙ www.industr ielinqs.nl

20 A cover.indd 1

IlinqsCAT2020 omslag

los.indd 1 16-01-20 16:36 14-01-20 09:59

In de editie van 2021 besteden we aandacht aan de volgende thema's: Maintenance, Transitie, Veiligheid en Digitalisering. Rond die thema's kunt u een artikel afnemen.

Heeft u interesse in deze commerciële mogelijkheden of wilt u een advertentie plaatsen, neem dan contact op met Jetvertising: Rob Koppenol, rob@jetvertising.nl of bel 070 399 00 00.

Ga direct naar www.industrielinqs.nl/bedrijven-catalogus ILINQS catalogus 2021.indd 1 iLinqs IPP cataloguswerving Liggend.indd 43 PET Advertenties.indd 46

30-10-20 12:47 23-10-2018 12:46:11 18-11-20 10:03

PROJECTEN Opdrachtgever: Haven Oostende, DEME en PMV Waar: Oostende Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Haven Oostende, baggerbedrijf DEME Concessions en investeringsmaatschappij PMV willen een fabriek bouwen die groene waterstof produceert. De fabriek gaat de pieken bij de productie van groene stroom afvangen en moet in 2025 klaar zijn. In een eerste fase wordt de haalbaarheid verder onderzocht waarna demonstratieprojecten volgen. De fabriek krijgt de naam Hyport en een productiecapaciteit van 50.000 ton waterstof per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en Energie Beheer Nederland hebben het CCS-project Porthos gelanceerd. Het gaat om een verzamelleiding door het havengebied in Rotterdam waaraan verschillende bedrijven door hen afgevangen CO2 kunnen leveren.

Jaarlijks moet zo’n twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen ton in 2030. De partijen nemen in 2021 een investeringsbeslissing. In 2024 moet het systeem dan operationeel zijn.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: mogelijk Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2023

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

UPDATE Opdrachtgever: Mitsubishi Gas Chemical Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Mitsubishi Gas Chemical wil een nieuwe fabriek voor de productie van meta-xyleen­ diamine (MXDA) bouwen op het terrein van Huntsman in Botlek-Rotterdam. MXDA wordt gebruikt als verharder en corrosieremmer in coatings. Mitsubishi Gas Chemical wil een nieuwe fabriek voor de productie van meta-xyleendiamine (MXDA) bouwen op het terrein van Huntsman in Botlek-Rotterdam. MXDA wordt gebruikt als verharder en corrosie­ remmer in coatings.

Opdrachtgever: NAM Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningengas.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Neste overweegt een fabriek voor duurzame kerosine op de Eerste Maasvlakte in Rotterdam te bouwen. Het bedrijf heeft daar al een raffinaderij voor duurzame diesel. De tweede fabriek zou een investering van ruim honderd miljoen euro vergen. De fabriek kan echter ook worden gebouwd in Finland, waar het bedrijf eveneens een raffinaderij heeft.

Opdrachtgever: o.a. Nouryon Waar: IJmuiden Investering: onbekend Beslissing: 2021

Nouryon, Tata Steel en Port of Amsterdam onderzoeken de haalbaarheid van een honderd megawatt waterelektrolysefabriek voor de productie van maximaal vijftienduizend ton waterstof per jaar, plus zuurstof, op het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Een definitief besluit wordt verwacht in 2021. De bouw zou rond 2023-2024 klaar kunnen zijn.

Opdrachtgever: Nouryon en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Nouryon en Gasunie New Energy onderzoeken een grootschalige power-to-gas-installatie op het Chemie Park Delfzijl. De bedrijven willen met een twintig megawatt waterelektrolyse-unit elektriciteit omzetten in drie kiloton groene waterstof per jaar. BioMCN gaat de waterstof combineren met CO2 uit andere processen voor de productie van biomethanol, een grondstof voor biobrandstoffen en de chemische industrie. In verband met een geplande kerosinefabriek in Delfzijl onderzoeken de partijen een scale-up van twintig naar zestig megawatt.

PETROCHEM 8 - 2020 47

PET08 K Projecten.indd 47

18-11-20 10:19

MARKET REVIEW DEMONTAGE

PIPE SUPPORTS

MAGION Process Control Engineering B.V.

DDM Demontage B.V.

Industriële verhuizingen Demontage – Sloopwerken Transport – Asbestsanering Offshore Postbus 253 3454 ZM DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 Fax: +31 (0)30- 245 91 27 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

PROCESS CONTROL

Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen Pijpondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000.

Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

STUDBOLTS

WARMTEBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 472 73 10 56 E-mail: sales@basco.be Website: www.bc-basco.com Contactpersonen : Vanessa Schelfhout en Jon Cockram

SMIT Heat Treatment PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten? Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

PETROCHEM 8 - 2020 48

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor

PET09_MartketReview-liggend2020.indd 50

16-10-20 12:52

PET Adv MarketReview.indd 48 PET_half_liggend.indd 1

18-11-20 10:21 13-12-17 12:46

PROJECTEN UPDATE Opdrachtgever: RWE Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: 2021

Het project Eemshydrogen van RWE omvat de bouw van een 50 MW-elektrolyzer in de Eemshaven met een directe aansluiting op windpark Westereems van RWE. Als RWE in 2021 een definitieve investeringsbeslissing voor het project neemt, kan in 2024 groene waterstof worden geproduceerd. BioMCN is dan de eerste klant, en mogelijk gaat Evonik ook groene waterstof afnemen.

Opdrachtgever: o.a. Shell Waar: Tweede Maasvlakte Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2023

Samen met partners wil Shell een waterstoffabriek bouwen op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam. Groene stroom uit windenergie moet daarbij water splitsen in waterstof en zuurstof. De fabriek krijgt een vermogen van rond de tweehonderd megawatt. De productie moet in 2023 starten met zo’n vijftig- tot zestigduizend kilo waterstof per dag. Het definitieve investeringsbesluit voor de waterstoffabriek is nog niet genomen.

Opdrachtgever: Smart Delta Resources Waar: Gent, Terneuzen, Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Een consortium van Belgische en Nederlandse bedrijven, waaronder ArcelorMittal, Dow Benelux, PZEM, Yara, Zeeland Refinery, Gasunie en Fluxys, heeft het project Carbon Connect Delta opgezet. Het project onderzoekt de haalbaarheid van CCUS in het havengebied van North Sea Port (Gent, Terneuzen, Vlissingen). Het consortium verwacht de haalbaarheidsstudie eind 2020 af te ronden. De ambitie is om al vanaf 2023 1 miljoen ton CO2 per jaar af te vangen en dat uit te breiden tot een niveau van 6,5 miljoen ton per jaar in 2030.

Opdrachtgever: Teijin en BioBTX Waar: Emmen en Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Teijin en BioBTX hebben grote investeringsplannen om de Twaron-vezels van Teijin te verduurzamen. Teijin is al zo ver dat de engineering wordt voorbereid. BioBTX heeft nu een demofabriek in Groningen en denkt aan een fabriek – mogelijk in Delfzijl – van enige tientallen miljoenen euro’s. De investering van Teijin zou een veelvoud daarvan bedragen.

Opdrachtgever: W2C Waar: Rotterdam Investering: 200 miljoen euro Beslissing: onbekend

Een samenwerkingsverband van Nouryon, Shell, Air Liquide, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam wil een waste-to-chemicals-fabriek in Rotterdam realiseren. De installatie gaat uit ongeveer 360.000 ton huishoudelijk en bedrijfsafval synthesegas en vervolgens zo’n 220.000 ton methanol produceren.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

Opdrachtgever: Yara Waar: Sluiskil Investering: onbekend Beslissing: uiterlijk begin 2022

Yara wil op haar site in Sluiskil groene ammoniak gaan produceren. Daarvoor werkt het bedrijf samen met offshore windparkontwikkelaar Ørsted. Een 100 megawatt elektrolyzer moet de windenergie van Ørsted omzetten in groene waterstof, waarmee Yara zo’n 75.000 ton groene ammoniak per jaar kan maken, en vervolgens groene meststoffen. Yara neemt uiterlijk begin 2022 een definitieve investeringsbeslissing. Het project kan dan in 2024/2025 operationeel zijn.

Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Zeeland Refinery heeft plannen voor de bouw van een honderdvijftig megawatt elektrolyzer in Vlissingen. Deze zou vanaf 2025 waterstof aan de raffinaderij kunnen gaan leveren. Een groeipad naar één gigawatt in 2030 behoort ook tot de mogelijkheden.

PETROCHEM 8 - 2020 49

PET08 K Projecten.indd 49

18-11-20 10:19

COLUMN

‘Hoe mooi zou het zijn als we bijvoorbeeld alle afvalplastic een soort kraker in kunnen sturen, waar weer grondstoffen uitkomen, die als voeding voor de kunststofindustrie kunnen worden gebruikt?’

Ophoping ‘Virgin plastic’, een term die voor mij nieuw was, was het onderwerp in een van de artikelen in Petrochem 6 van dit jaar. Het ging erover dat een grote frisdrankproducent geen nieuw plastic meer gaat gebruiken voor de productie van haar drankflessen. Alles volledig op recycling. Iets dat door het statiegeldsysteem goed te controleren en managen is. De stromen kunnen redelijk zuiver worden gehouden, waardoor het opnieuw blazen van flessen uit ‘oud plastic’ verantwoord en wellicht ook efficiënt blijkt te zijn. Dat er winst is voor het milieu, dat snapt iedereen.

Hulde. En zo’n eenvoudig idee, dat we daar niet eerder op gekomen zijn! Met glas of asfalt gebeurt dit al jaren. Dus waarom niet ook met modernere stoffen? Kunststoffen bepalen ons hele leven. Gek toch dat we daar zo veel van consumeren en er vervolgens niet veel anders mee kunnen doen dan verbranden?

Uit of in Het grote probleem is dat er tegenwoordig zoveel verschillende kunststoffen zijn. En die worden veelal ook nog samen in één product gebruikt. Zie dat maar eens te scheiden! Daardoor is het moeilijk zuivere recyclestromen te verkrijgen, die van voldoende kwaliteit zijn om direct opnieuw te worden gebruikt.

Kijk maar eens thuis. Ik heb een container voor verpakkingsplastic. Daar gaat dus vanalles in. Ik bedoel allerlei soorten plastic bij elkaar. Als technoloog heb ik er nog wel oog voor, maar ik vraag me af of ik het mijn buren uitgelegd zou krijgen dat ze PP niet bij PE mogen gooien, of PS niet bij PET. PVC moet zeker apart, PVA krijgt ook zijn eigen bakje en ga zo maar door. Hoeveel containers moet ik dan wel niet in mijn tuin zetten? Je zou zo’n beetje afgestudeerd moeten zijn op de verschillende kunststoffen om je afvalscheiding thuis goed te krijgen…

Nee, dat wordt het dus niet.

Toch lijkt het haast wel noodzakelijk. Als ik terugdenk aan mijn studie, dan realiseer ik me dat ‘IN - UIT = Ophoping’.

Stel dat ik het winnen van olie, gas en kolen beschouw als de ‘invoer’ van nieuwe koolstof in ons milieu, dan realiseer je je ook al snel dat er geen ‘UIT’ is en er dus ophoping plaatsvindt.

Voornamelijk na verbranding als koolstofdioxide, tenzij we het langdurig opslaan als microplastics in bodem of water. Als we

dit soort effecten willen stoppen als mens, dan moeten we dus óf een ‘UIT’ creëren, óf de ‘IN’ drastisch verlagen, liefst naar nul. Nu heb ik nog geen plannen gehoord over de grootschalige opslag van plastics in oude olievelden – ik weet ook niet of we dát moeten willen – dus ben ik bang dat er maar één optie over blijft: de ‘IN’ reduceren.

Containers Gelukkig helpen dit soort initiatieven hier goed bij. Want voorlopig zie ik geen mondiale ‘importbelasting’, of beter een ‘importverbod’, op de ‘invoer’ van koolstof komen. Dus moeten we het hergebruik van koolstof zodanig aantrekkelijk maken, dat we geen import meer nodig hebben. Hoe mooi zou het zijn als we bijvoorbeeld alle afvalplastic een soort kraker in kunnen sturen, waar weer grondstoffen uitkomen, die als voeding voor de kunststofindustrie kunnen worden gebruikt? Dan is er pas sprake van een echte circulaire economie!

Grootste hobbel die hierbij vooral te nemen is, is het aspect energie. Iedereen voelt wel aan dat de rendementen van dit soort processen nu nog veel te laag zijn en zoiets dus een bulk aan energie gaat kosten. Die moeten we dan natuurlijk niet halen uit het verbranden van koolstofproducten. Dus vrees ik dat we allemaal verplicht aan de zonnepanelen en windmolens op onze daken moeten, want anders denk ik dat er niets anders op zit dan uw tuin vol te zetten met afvalcontainers voor de plastic-scheiding-aan-huis. Al was het maar vanwege de opslag van koolstof, die gewonnen wordt door de hoeveelheid kunststof van de containers zelf? En, oh ja, houd ze wel een beetje schoon, want we moeten de afvalcontainers zelf natuurlijk ook kunnen recyclen.

Chris Aldewereld is ingenieur Scheikundige Technologie en werkzaam als Adviseur Industriële Veiligheid.

Aldewereld@gmail.com

PETROCHEM 8 - 2020 50

PET I Column.indd 50

18-11-20 10:20

Newsline ENERGIE

Uitgave 6 | 2020

Verandering is onontkoombaar!

Om aan de klimaatdoelstelling te voldoen, namelijk, het verminderen van de broeikasgassen met 49 % in 2030, zal ook de industrie haar verantwoordelijkheid nemen. Nieuwe brandstoffen kunnen hier een behoorlijke bijdrage aan leveren.

Zoals LNG (Liquid Natural Gas), het vloeibare aardgas dat wordt ontdaan van schadelijke stoffen en daarna wordt gekoeld tot het vloeibaar is.

Een goed alternatief, maar door het koelen en het voor gebruik weer op te warmen, wordt dit enigszins tegengesproken.

Of grijze waterstof, waarvan de productie gebeurt door Steam Methane Reforming, hoge druk stoom reageert met aardgas, dan krijg je waterstof en broeikas CO2. Als je de CO2 afvangt en opslaat in bijvoorbeeld een leeg gasveld, dan wordt het Blauwe waterstof genoemd.

Maar men is ook bezig met Groene waterstof, dat wordt geproduceerd via elektrolyse. Water wordt hierbij omgezet in waterstof en zuurstof.

Het enige restproduct is dan waterdamp en warmte. Dit kan op termijn bijdragen aan een aanzienlijke vermindering van de CO2 uitstoot, maar heeft nog een lange weg te gaan.

Als we de minister van Economische Zaken en Klimaat mogen geloven, is het splijten van uranium ook een optie voor CO2 vrije energie, oftewel kernenergie. Hierbij komt netto 10 tot 100 keer minder CO2 vrij, dan bij energieopwekking uit fossiele brandstoffen. De meningen over kernenergie lopen echter sterk uiteen.

Een complexe materie, KROHNE denkt hier graag in mee, maar begrijpt ook de complexiteit van veel uiteenlopende processen. In onze toekomstvisie voor de industrie bieden we oplossingen voor lokale en internationale wetgeving, bijvoorbeeld door het efficiënt inzetten van de juiste meettechniek in moeilijke applicaties.

Zoals ultrasone condensaat drip leg schakelaars, voor stoomleidingen of ultrasone gas­ meters, voor flow- en gasmeting van waterstof.

In deze newsline bespreken we de nieuwste oplossingen voor de Energiebranche.

OPTIBAR DP 7060 C De verschildruktransmitter verschaft niet alleen de exacte differentiële druk onder alle bedrijfsomstandigheden, maar meet ook gelijktijdig de statische druk in de proceslijn.

Uniek is dat elke DP-meting een volledige 3D linearisatie ondergaat, en daardoor gecombineerd gekarakteriseerd wordt over zijn volledige operationele toepassingsgebied: • Meetrange: +/- DP • Temperatuur: -40 °C … 85 °C • Statisch lijndruk: 0 … 160 bar De meetcapsules doorlopen een linearisatiecyclus, voor de gehele range aan statische druk-, temperatuur, en bi-directionele verschildruk, resulterend in een 3-D matrix van linearisatie­coëfficiënten.

Afvalverwerkingsinstallatie meet het niveau van plastic afval • Continue monitoring van afvalsilo voor controle van shredder • Nauwkeurig en betrouwbaar niveaumeten van inhomogeen, laag reflecterend medium met hoge vochtvorming • Efficiënte afvalvernietiging door aanpassing aan het werkelijke volume

Highlights OPTIWAVE 6500 C • 80 GHz FMCW radarniveau transmitter voor plastic en ander afval • Continue, contactvrije niveaumeting in containers en verzameltanks • Extreem hoge dynamiek voor nauwkeurige meting van producten met een lage reflectie in stoffige en vochtige omgeving

Een afval-energiecentrale produceert, via een thermisch recyclingproces, elektriciteit en warmte voor ongeveer 60.000 huishoudens per jaar. Plastic afval wordt hier in een 3 meter hoge silo verzameld, daarna in een shredder verwerkt, voordat het naar de oven gaat. Voor optimale werking moet het vulniveau in de shredder binnen een bepaalde range worden gehouden, zodat de rotoren continue kunnen blijven draaien. Het bedrijf zocht hiervoor een oplossing.

De uitdaging van plastic afval is, dat het inhomogeen verdeeld is, soms stoffig, vaak vochtig en daardoor moeilijk te meten. Naast, dat het continue in beweging is, heeft het ook een lage diëlektrische constante, dus een lage reflectiewaarde.

Als oplossing leverde KROHNE de 80 GHz (FMCW) radar niveaumeter OPTIWAVE 6500 C. De hoge frequentie maakt het mogelijk om producten met een lage reflectiewaarde te meten. Doordat de meter via een flensverbinding bovenop de afvalsilo gemonteerd is en voorzien van een PEEK-lensantenne (DN 70), is de meting ideaal voor gebruik in een vochtige en stoffige omgeving. De ingebouwde antenne steekt namelijk niet uit in de silo waardoor afzettingen en of opeenhopingen voorkomen worden.

De OPTIWAVE 6500 C zorgt voor een betrouwbare en nauwkeurige meting. Het afval wordt efficiënt versnipperd en ongeplande proces­ onderbrekingen behoren nu tot het verleden.

De rotoren hebben continue voldoende afval, als het volume te laag is, wordt de werking tijdelijk stopgezet. Dit bespaart energiekosten en voorkomt onnodige slijtage aan de shredder.

Ook bleek de niveautransmitter onderhoudsvrij en is een apart antenne-spoelsysteem overbodig. De radarmeting heeft zich, onder moeilijke en snel veranderende procesomstandigheden, in de praktijk bewezen!

Geavanceerde sproeiwater flowmetingen voor energiecentrales • Volumeflow met mogelijk geïntegreerde druk- en temperatuurcompensatie voor gebalanceerde drukwerking • 2-draads 4-20 mA loop powered technologie, of veldbus • Hoogwaardig, eenvoudig te ontwerpen, installeren en bedienen Een van de kernactiviteiten van de NEM is engineering en het leveren van gasturbines, voorzien van Heat Recovery Steam Generators (HRSG). Voor een in Nederland gebouwde 1300 MW op aardgasgestookte STEG centrale met 3 gasturbines, leverde de NEM 3 HRSG’s.

In een HRSG wordt de energie van uitlaatgas van de gasturbines gebruikt om stoom te genereren, waarmee 3 stoomturbine generatoren worden aangedreven. Het ontwerp is gebaseerd op natuurlijke circulatie met drie druk niveaus (HP / IP / LP) en een brander/ Re-Heater (RH) systeem. De stoomdrukken van de stoomsystemen ‘balanceren’ mee met de stoomturbine belasting.

Voor meting van de hoeveelheid sproeiwater, voor afkoeling van de hoge druk en om oververhitte stoom opnieuw te verwarmen, is een sproeiwater flowmeting geïnstalleerd.

KROHNE heeft hiervoor ultrasone flowmeters geleverd in diameters DN 50 tot DN 350 met zowel flensverbindingen als lasuiteinden.

Vaak wordt hier ook drukverschilmeting toegepast, echter het voordeel van ultrasoon

O U R E N E R G Y, Y O U R P O W E R

is: obstructievrije flow, geen drukverlies, grote turn-down ratio en tolerantie tegen vervuiling, zelfs tijdens reiniging en stoom afblazen.

Daardoor is er voor NEM geen noodzaak voor blokkleppen en 5-wegs manifolds, geen verschildrukleiding nodig, dus geen blokkade gevaar, en geen warmte tracing noodzakelijk voor winters regime.

De belangrijkste succesfactoren: eenvoudig in vergelijking met DP metingen, lage totale installatiekosten voor contractors en lage cost of ownership omdat kalibratie- en onderhoudskosten verwaarloosbaar zijn.

Geleverde flowmeters: 6 units OPTISONIC 4400 (UFM 530-HT) en 6 units OPTISONIC 3400 met enkel-, dubbel- en 3-straalsmeetprincipe en in sommige gevallen een redundant versie.

Voorzien van GFC 300 signaalversterker met HART-protocol.

Waterstof meten met Ultrasoon Ultrasoon, hoe werk het en wat zijn de voordelen De ultrasone flowmeters die KROHNE toepast zijn looptijdsverschilmetingen. Tegen de stroom in gaat de puls langzamer dan met de stroom mee.

Dit tijdsverschil is evenredig aan de flowsnelheid.

Deze vorm van meten wordt veelal toegepast bij het meten van gassen zoals aardgas, biogas maar ook bij waterstof. Het voordeel van ultrasoon voor waterstofmeting is, dat er geen bewegende delen zijn en daardoor ook geen slijtage, drift of waterstof diffusie in de obstruerende materialen. Ook heeft de flowmeter een volledige doorlaat, waardoor er geen drukval optreedt. Daarnaast is de flowmeting onafhankelijk van gassamenstelling, druk en temperatuur waardoor gemixte waterstofgassen ook met dezelfde meting gemeten kunnen worden.

Uitdaging en oplossingen bij waterstof Voor een ultrasone gasflowmeter geldt, dat de dichtheid van het gas bepaalt hoeveel signaal vanuit de transducer het gas in gaat.

De uitdaging bij waterstof ligt vooral in de lage drukken, aangezien bij lage dichtheid de signaaloverdracht minimaal is. De energie die niet in het gas terecht komt zal zich over de body van de meter verplaatsen.

De oplossing hiervoor is, efficiënte transducers met speciaal ontwikkelde passieve dempende elementen, zodat de signaaloverdracht in het gas gemaximaliseerd wordt. Dit zorgt ervoor dat zelfs pure waterstof bij atmosferische druk meetbaar wordt. Hogere druk is uiteraard ook geen enkel probleem, zelfs drukken tot boven de 400 bar.

Transit time 95.4949 µs from A to B

Transducer A

Differential time Delta 91.29 ns

Flow velocity

Transducer B

Transit time 95.5862 µs from B to A

Applicatievoorbeelden De OPTISONIC 7300 wordt bijvoorbeeld ingezet in reactorapplicaties, die van stikstof naar waterstof gaan en waar het opmengen van gas onvermijdelijk is. Naast dat de meter zeer succesvol blijft meten, ervaart KROHNE ook dat de transitiefase nauwkeurig gemonitord kan worden, door middel van de velocity of sound. Met de velocity of sound bestaat de mogelijkheid om de gascompositie van 2 gassen te onderscheiden. Dit zou mogelijk ook kunnen bij het opmengen van aardgas en waterstof.

Ook de OPTISONIC 8300, de hoge temperatuur gas/stoomflowmeter, wordt succesvol ingezet in applicaties, waar de gassamenstelling constant varieert tussen stoom, stikstof, koolstofdioxide en waterstof en tussenliggende mengsels. Naast dat de gassamenstelling varieerde, was drukverlies niet gewenst.

Deze reactorapplicatie is een voorbeeld van in wat voor diversiteit aan gassen, mixing van gassen en drukonafhankelijk, een ultrasone flowmeter kan opereren.

Naast het door KROHNE inzetten van ultrasoon in proces flows, wordt ultrasoon

ook toegepast in afrekenapplicaties. Door de flow op verschillende niveaus te meten kan een ultrasone flowmeter het moeilijke profiel van waterstof in een leiding goed in kaart brengen. Daarnaast zorgt de onafhankelijkheid van de dichtheid van het gas dat het lage gewicht van het gas de meting niet beïnvloedt.

Dit zou bij andere meetprincipes wel kunnen voorkomen. En dit allemaal met de gewenste kalibraties en certificeringen!

Nieuw in de serie Vortex-flowmeters: OPTISWIRL 2100 voor basistoepassingen • Economische oplossing voor meting van vloeistoffen, (natte) gassen, verzadigde en oververhitte stoom • Geavanceerde Vortex Frequency Detection (AVFD) -technologie voor stabiele metingen onder zware procesomstandigheden van -40… + 240 °C • Flens- en sandwichversies met optioneel geïntegreerde insnoering van de meetsensor • Gescheiden uitvoering, waarbij de meetversterker tot 50 m van de meetsensor wordt geplaatst Als nieuw lid van de OPTISWIRL-familie introduceert KROHNE de OPTISWIRL 2100.

De Vortex-flowmeter is bedoeld voor basistoepassingen in de procesindustrie, de economische oplossing voor het meten van vloeistoffen, (natte) gassen, verzadigde en oververhitte stoom.

Bluff body

Flow range

De OPTISWIRL 2100 is voorzien van de Vortextechnologie van de OPTISWIRL productserie, en uitgerust met Advanced Vortex Frequency Detection (AVFD) technologie voor signaal­ filtering: dit zorgt voor stabiele metingen, zelfs onder zware procesomstandigheden, met mediumtemperaturen van -40 ... +240 °C. Hierdoor is de OPTISWIRL 2100 een van de meest economische Vortex-flowmeters op de markt.

Het 2-draads instrument (loop powered, 4 … 20 mA / HART 7) is verkrijgbaar als geflensde versie DN 15… 300, of als sandwich versie DN 15… DN 100. Tevens is de sensor beschikbaar met een reduced bore, waardoor het niet nodig is, bij een grote leidingdiameter en een lage flow, de leiding te vernauwen. De meting beschikt over een gebruiksvriendelijke programmering en compacte uitlezing ter plaatse, en via een gescheiden optie kan de meetversterker tot 50 m van de meetsensor worden geïnstalleerd.

De Vortex flowmeter wordt zoal toegepast in: • Stoomtoepassingen: voor bepaling van volumetrische of massaflow onder stabiele bedrijfsomstandigheden • Gastoepassingen: voor bepaling van volumetrische of nominale flowsnelheden onder stabiele bedrijfsomstandigheden voor gas, nat gas en gasmengsels • Vloeibare toepassingen: voor bepaling van volumetrische flow van geleidende en niet-geleidende vloeistoffen

Vortices: Vortex frequency depends on flow

Sensor: measures vortex frequency

KROHNE Academy online Met KROHNE Academy online trainingen bent u altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van procesinstrumentatie.

Het leerplatform, biedt digitale e-learning cursussen (niet commercieel) over verschillende onderwerpen, zoals: grondbeginselen en meetprincipes, entrained gas management, functionele veiligheid (SIL) en grondbeginselen van gasmeting.

De Academy geeft u niet alleen directe toegang tot de kennis en uitgebreide ervaring van KROHNE. U krijgt ook de laatste informatie over normen en voorschriften van e-learning cursussen, zoals bijvoorbeeld ‘Functionele veiligheid (SIL)’, die we in samenwerking met onze partners ontwikkelen.

Neem voor meer informatie contact op met: KROHNE Nederland B.V. Postbus 110 3300 AC DORDRECHT Kerkeplaat 14 3313 LC Dordrecht Nederland Tel.: +31 (0)78 - 6306 200 e-mail: infonl@krohne.com www.krohne.com

Serving Servingthe theindustry industry RijnDijk RijnDijk Staalconstructies Staalconstructies is een is een speler speler vanvan formaat formaat voorvoor (middel)grote (middel)grote staalconstructieprojecten staalconstructieprojecten in de in de (petro)chemische (petro)chemische industrie, industrie, zware zware industrie, industrie, energiemarkt energiemarkt en complexe en complexe utiliteitsbouw. utiliteitsbouw.

Tot Tot de opdrachtgevers de opdrachtgevers behoren behoren industriĂŤle industriĂŤle multinationals, multinationals, EPC-contractors EPC-contractors en en grote grote aannemers aannemers in binnenin binnenen en buitenland. buitenland.

Projectmanagement, Projectmanagement, engineering, engineering, productie productie en en montage montage worden worden in eigen in eigen beheer beheer uitgevoerd. uitgevoerd.

RijnDijk RijnDijk Staalconstructies Staalconstructies is een is een zelfstandige zelfstandige werkmaatschappij werkmaatschappij binnen binnen Andus Andus Group: Group: eeneen internationaal internationaal opererende opererende holdingmaatschappij holdingmaatschappij metmet gespecialiseerde gespecialiseerde werkmaatschappijen werkmaatschappijen die die wereldwijd wereldwijd actief actief zijnzijn in een in een breed breed industrieel industrieel werkveld. werkveld.

Kennismaken?

Kennismaken?

Graag.

Graag.

BeltBelt u even u even of kijk of kijk op op www.rijndijk.com www.rijndijk.com

RijnDijk RijnDijk Staalconstructies Staalconstructies BV BV | Fabrieksstraat | Fabrieksstraat 104,104, 6021 6021 RE RE Budel Budel | T | +31 T +31 (0)40 (0)40 - 246 - 246 7228 7228 | E |info@rijndijk.com E info@rijndijk.com

RijnDijk RijnDijk SC A4 SC MagAd A4 MagAd Petrochem v1.indd v1.indd 1 1 PET8 omslag los.indd 51 Petrochem

14-01-19 14-01-19 13:45 13:45 18-11-20 18-11-20 10:24 10:24 18-11-20 10:28

HOW INDIVIDUAL AND RELIABLE DO YOU WANT YOUR PROCESS SOLUTION? Petrochem Nr. 8 - 2020

LET’S TALK Jorden Ringoet, Sales Engineer Belgium Michiel Bakker, Sales Engineer Nederland

jorden.ringoet@aerzen.com michiel.bakker@aerzen.nl

We would be pleased to present you personally how individual and reliable the design of your process solution can be - with customised engineering and an extensive series of process gas blowers and compressors made by AERZEN. Innovative technologies and our special quality standards ensure maximum process reliability and sustainable plant availability. With worldwide references for a wide range of gases and applications, the engineering knowledge from over 150 years of experience and a distinctive consulting competence, AERZEN can implement your wishes flexibly and individually. www.aerzen.com

PET8 los.indd 52 PET Aomslag Voorplaat.indd 1

18-11-20 10:28