PET08-2021

Nr. 8 - 2021

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,50

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 8 - 2021

‘Zie het als een snelweg die moet worden gerenoveerd’ • Dalende gaswinning leidt tot meer LNG-import • Transitie biedt nieuwe perspectieven • Thema: Onderhoud

PET8 omslag los.indd 1

17-11-2021 10:43 10:50

WijWij begrijpen begrijpen dede uitdaging uitdaging omom dede opbrengst opbrengst van van uwuw fabriek fabriek te te verhogen verhogen enen dede veiligheid veiligheid te te waarborgen. waarborgen.

MAXIMALISEER MAXIMALISEER + KAPITALISEER + KAPITALISEER U krijgt U krijgt meer meer opties opties omom productkwaliteit productkwaliteit enen veiligheid veiligheid te te verhogen, verhogen, kosten kosten te te verlagen verlagen enen risico’s risico’s te te minimaliseren. minimaliseren.

Verbeter Verbeter de de prestaties prestaties van van uwuw chemische chemische fabriek fabriek enen verlaag verlaag uwuw bedrijfskosten bedrijfskosten met met onze onze nieuwe nieuwe innovaties. innovaties.

Instrumentation Instrumentation Support Support Support Support Instrumentation Instrumentation Micropilot Micropilot FWR30: FWR30: Radarniveaumeting Radarniveaumeting op op afstand afstand voor voor volledige volledige transparantie transparantie vanvan niveaus niveaus in niet-metalen in niet-metalen tanks. tanks.

Proline Proline t-mass: t-mass: Robuuste Robuuste en en veelzijdige veelzijdige flowmeter flowmeter voor voor optimale optimale procescontrole procescontrole met met verschillende verschillende alarmfuncties. alarmfuncties.

Service Service voor voor eeneen betrouwbare betrouwbare werking werking vanvan veldinstrumentatie, veldinstrumentatie, minder minder onderhoud onderhoud en en verbeterde verbeterde proces-uptime. proces-uptime.

Meer Meer informatie informatie vindt vindt u opu onze op onze speciale speciale website: website: www.eh.digital/3AtPPu2 www.eh.digital/3AtPPu2

PETPET8 PET A Voorplaat.indd Aomslag Voorplaat.indd 2 22 los.indd

17-11-2021 10:49

IN DEZE EDITIE

10 ‘ZIE HET ALS EEN SNELWEG DIE MOET WORDEN GERENOVEERD’ Het kabinet wil dat er een landelijk transportnetwerk voor waterstof komt. Het is een opdracht waarmee Hynetwork Services aan de slag gaat. De eerstvolgende stap voor deze volle dochter­ onderneming van Gasunie is het verbinden van vijf grote industriële clusters. ‘Het is nu van belang dat we een markt op gang brengen’, stelt Eddie Lycklama à Nijeholt.

35 THEMA: ONDERHOUD Het zijn veel moderne termen die we kunnen samenvatten onder het containerbegrip digitalisering. Advanced analytics, robotisering, big data, the internet of things, predictive maintenance, virtual en augmented reality overspoelen momenteel de industrie. En we staan nog maar aan het begin. Tijdens Maintenance Next in Rotterdam Ahoy leidt Industrielinqs een talkshow over de stand van zaken. Waar gaan we naar toe?

16 INEOS: TWEE MILJARD EURO VOOR WATERSTOF­ECONOMIE Het investeringsprogramma op het gebied van waterstof dat Ineos voor ogen heeft, behelst een aantal belangrijke projecten in Europa. Met de ontwikkeling van duurzaam methanol in Antwerpen tot duurzaam ammoniak in Keulen en een gigawaterstof­project in de EU, worden serieuze stappen gezet om de waterstofeconomie in 2030 realiteit te maken.

22 DALENDE GASWINNING LEIDT TOT MEER LNG-IMPORT Ondanks alle klimaatdoelstellingen blijft aardgas voorlopig onze grootste energiebron. Steeds meer daarvan moet uit het buitenland komen. Dat gebeurt onder meer door meer import van LNG (vloeibaar aardgas). Gate terminal, een joint venture van Gasunie en Vopak, verhoogt daarom de capaciteit op de Maasvlakte.

28 TRANSITIE BIEDT NIEUWE PERSPECTIEVEN Tata Steel zit in een roerige tijd waarin het een duurzame koers inzet terwijl corona ook nog niet verdwenen is. Plantmanager Lisette Sierevogel verdeelt haar aandacht dan ook over kwaliteitverbeterende en overlastverminderende projecten en de dagelijkse aansturing van zeshonderd mensen. ‘Ik heb de focus zien verschuiven van volume naar kwaliteit en nu ligt er een grotere nadruk op de omgeving. Dat vraagt om extra aandacht voor de werkvloer, maar brengt ook nieuwe perspectieven met zich mee.’

EN VERDER Commentaar 5 Feiten en cijfers • Kunststofrecycling halveert CO2-emissie per kilo kunststof • Naast Eemshaven krijgt ook Delfzijl straks industriewater • RWE bouwt proefinstallatie voor waterstofproject FUREC 6 PMC wint Northern Enlightenmentz 2021 14 Innovatie is durven én doen 26 Projecten 40 Column • Chris Aldewereld 58

PETROCHEM 8 - 2021 3

PET B Inhoud.indd 3

17-11-2021 10:28

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Nummer 8 - 2021 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Gedempt Hamerkanaal 155, 1021 KP Amsterdam E-mail: redactie@industrielinqs.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen | wim@industrielinqs.nl REDACTIE: David van Baarle, Miriam Rook (eindredactie), Liesbeth Schipper (eindredactie) | redactie@industrielinqs.nl VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, Jacqueline van Gool, Henk Leegwater, Wim Soetaert, Francis Voermans LAY-OUT: Bureau OMA, Doetinchem OMSLAGFOTO: AdobeStock

Maak de juiste verbinding met Hi-Force Hydraulische Momentsleutels

ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Arthur Middendorp 070 3990 000 | arthur@jetvertising.nl

Hi-Force, de toonaangevende Engelse fabrikant van hydraulische gereedschappen, biedt diverse momentsleutel opties voor het vastzetten of loshalen van bouten en moeren in diverse industriële sectoren.

COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben | 020 3122 085 | janet @industrielinqs.nl

De serie omvat handbediende momentsleutels, mechanische en pneumatische krachtvermeerderaars en hydraulische momentsleutels met capaciteiten tot max. 48.181 Nm, aandrijfvierkant tot 2.1/2” en binnen zeskant uitvoeringen tot 175 mm (6.7/8”) Voor meer informatie, bezoek onze website: www.hi-force.com

TRAFFIC: Breg Schoen | 020 3122 088 | breg@industrielinqs.nl

DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Nederland/België € 186,- per jaar Introductieabonnement NL/BE met 25% korting € 139,- per jaar Overig buitenland € 216,50 Losse verkoopprijs € 23,50 Studentenabonnement € 43,Proefabonnement 3 mnd € 31,Meer informatie vindt u via www.petrochem.nl/abonneren OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via 020 3122 088.

ISSN: 1380-6386 Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV

HEAD OFFICE: Hi-Force Limited Daventry, United Kingdom Tel: + 44 1327 301 000 Email: daventry@hi-force.com

Hi-Force Nederland B.V. Numansdorp, Netherlands Tel: + 31 85 902 8111 Email: holland@hi-force.com

Vestigingen wereldwijd, voor meer informatie:

www.hi-force.com

PET Advertenties.indd 4

Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk:

Papier omslag:

PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

17-11-2021 10:24

COMMENTAAR

‘Laten we ons maar eerst op het laaghangende fruit in de industrie richten.’

Waterstofrealisme Er lijkt een omgekeerd evenredige relatie te bestaan tussen de aandacht voor kansen voor waterstof per toepassingsgebied en de aandacht die het gas krijgt. Het gas heeft in de industrie al decennialang een haast ongezien bestaan. Producenten als Air Liquide, Air Products en Linde produceren en distribueren al jarenlang waterstof in de industrie. Een markt die alleen maar groeit.

In de procesindustrie is op dit moment veel vraag naar waterstof, bijvoorbeeld voor de ontzwaveling van brandstoffen en de productie van kunstmest. Ook voor nieuwe ontwikkelingen is straks waterstof nodig. Denk aan de chemische recycling van afvalplastics. Hydrogeneren lijkt de aangewezen route om bijvoorbeeld chloor en fosfor uit de stromen te halen.

Maar nu waterstof een potentiële energiedrager is, neemt de aandacht enorm toe. Om het grote publiek voor waterstof te winnen, wordt het in campagnes en documentaires vooral aaibaar gemaakt. En wat brengt het dichter bij de burger dan het te framen als schone brandstof. Rijden en koken op waterstof, daar kunnen de meeste mensen zich wat bij voorstellen. Het zijn toepassingen die echter het langst op zich laten wachten.

Gelukkig is er bij het aanleggen van een basisinfrastructuur voor waterstof voldoende realisme op dit vlak. De volle dochter van Gasunie, Hynetwork Services, die hier verantwoordelijk voor is, begint bij het logische begin. In het hoofdinterview legt de verantwoordelijke programmamanager Eddie Lycklama à Nijeholt dat helder uit. ‘Eerst onderzoeken we binnen grote industriële clusters zelf hoe we vraag en aanbod van waterstof aan elkaar kunnen koppelen. Als de een te veel heeft, dan brengen we dat bij een ander die juist waterstof kan gebruiken.’ Verschillende clusters werken al aan een regionale infrastructuur.

Tricky De volgende stap is om dat ook landelijk te gaan doen. De aanleg van de zogenoemde backbone, de ruggengraat van het toekomstige waterstofnet. Lycklama à Nijeholt: ‘Dat betekent dat we ons gaan richten op het verbinden van de vijf grote indus­triële clusters.’ Daarbij gaat het om de Rijnmond, de IJmond, het gebied van North Sea Port (Zeeland en Gent), de Eemsdelta en Chemelot.

First things first. Daarna zijn transport en de bebouwde omgeving nog steeds niet aan de beurt. Bij het verbinden van de vijf clusters komt ook wat Lycklama à Nijeholt het zesde cluster noemt in beeld. ‘Dat zijn alle industrieën samen die niet in één van de vijf clusters liggen. Liggen de fabrieken toevallig op de route van de backbone, dan is een aansluiting relatief eenvoudig te realiseren. Het meest tricky is de afstand tot het hoofdnetwerk.’

Handen vol Daarna komt transport mogelijk om de hoek kijken, en dan vooral zwaar transport. In personenverkeer heeft de batterijenauto al een aardige voorsprong opgebouwd. Dat ligt misschien anders bij zwaar vrachttransport over de weg, via het water en de lucht. Batterijen nemen veel gewicht en ruimte in, wat ten koste gaat van de lading. Het zal nog wel een tijdje duren voordat vrachtauto’s, boten en vliegtuigen massaal op waterstof lopen.

Dan de bebouwde omgeving. Of dat überhaupt nog een serieuze stap wordt, is maar zeer de vraag. Aardgas is sowieso niet op korte en middellange termijn weg te denken. Als vervanging, met name in nieuwe woonwijken, wordt stevig ingezet op elektrificatie, warmtepompen en ook biogas. In oudere woonwijken lijkt betere isolatie vooralsnog het meeste op te leveren.

Lycklama à Nijeholt geeft ook nog de optie van het bijmengen van waterstof in het huidige aardgasnet. Maar is dat echt een interessante oplossing? De aardgasprijs ligt zelfs nu nog te laag om dat enigszins rendabel te maken. En is het energetisch wel zo slim? Om toch nog maar een keer met Diederik Samsom te spreken: ‘Je kunt er rakketten mee naar de maan sturen en temperaturen boven de duizend graden Celsius mee bereiken.

Waarom dan daarmee een kamer op twintig graden brengen?’

Nee, laten we ons maar eerst op het laaghangende fruit in de industrie richten. Daar hebben we voorlopig onze handen vol aan. En dan zien we daarna wel verder, voorbij 2035.

Reageren? wim@industrielinqs.nl

PETROCHEM 8 - 2021 5

PET C Commentaar.indd 5

17-11-2021 10:29

Begin november zijn de stopwerkzaamheden van de chloorfabriek van Nobian en de monochloorazijnzuurfabriek van Nouryon op Chemie Park Delfzijl begonnen. Ook Delamine is gestart met een grote onderhoudsstop. De chloorfabriek van Nobian, officieel het Membraan-Elektrolysebedrijf (MEB) genoemd, scheidt pekel met stroom in chloorgas, waterstofgas en natronloog. Het chloorgas gaat onder andere naar de MCA-fabriek van Nouryon. De onderhoudsstops zijn daarom op elkaar afgestemd.

Ook de onderhoudsstop van Delamine is gepland in dezelfde periode.

De joint venture van Nouryon en het Japanse Tosoh maakt ethyleen­ aminen. Het productieproces is gebaseerd op de omzetting van dichloorethaan met ammoniak.

Hierbij wordt ook natronloog van de chloorfabriek gebruikt.

Nobian heeft voor de chloorfabriek een online startwerkinstructie opgezet. In 2020 heeft deze uit nood zijn intrede gedaan. De digitale instructie is echter zo goed bevallen, dat Nobian deze manier van werken ook bij deze stop heeft opgezet.

PETROCHEM 8 - 2021 6

PET D Feiten en cijfers.indd 6

KUNSTSTOFRECYCLING HALVEERT CO2-EMISSIE PER KILO KUNSTSTOF CE Delft onderzocht in hoeverre recycling en biobased plastics de CO2-uitstoot van de plasticsindustrie kan terugdringen. Als alle mogelijke acties worden doorgevoerd, blijkt het mogelijk om de CO2-emissie per kilo kunststof te halveren in 2030.

In opdracht van Federatie NRK en Plastics­ Europe Nederland onderzocht CE Delft de verwachte vermindering van de CO2-uitstoot van de productie en de afdanking van rubber- en kunststofproducten in Nederland.

Daarvoor rekende het onderzoeksbureau scenario’s door voor 2030 met daarin het effect van mechanische recycling, chemische recycling, biobased plastics en efficiëntie in de productie.

Daarnaast rekenden de onderzoekers zes praktijkcases door om de macro-scenario-analyse te illustreren. Hierin nam men ook mee dat kunststof en rubber vaak in de toepassing klimaatvoordelen realiseren. Zo maakt kunststof een vliegtuig lichter en dus energiezuiniger. Ook voorkomen veel plasticvoedselverpakkingen voedselbederf.

Als alle mogelijke acties worden doorgevoerd blijkt het mogelijk om de CO2-emissie per kilo kunststof te halveren in 2030. Daarvoor is echter veel meer kunstofinzameling voor recycling nodig en veel meer recyclaattoepassing. Om dit op korte termijn te realiseren, is een steviger overheidsbeleid nodig. Met duidelijke regels voor zowel inzameling van plastic afval voor recycling als voor toepassing van recyclaat. En dat liefst op Europees niveau.

In het rapport wordt er van twee scenario’s uitgegaan; reductie via autonome doorontwikkeling en een via de ambitieuze transitieagenda. In deze transitie agenda zijn doelen opgesteld voor inzet van duurzame grondstoffen als recyclaat en biobased, maar ook voor een verbetering van de kwaliteit. Tastbare routekaarten zoals die voor de inzet van recyclaat maken de transitieagenda toepasbaar. Dit laatste scenario biedt de grootste reductie van CO2-emissie met een halvering van de uitstoot. Dat scenario gaat niet vanzelf, er moet aan een aantal flinke voorwaarden worden voldaan.

NAAST EEMSHAVEN KRIJGT OOK DELFZIJL STRAKS INDUSTRIEWATER Waterbedrijf Groningen en Evides Industriewater werken samen aan het plan om de regio Delfzijl te voorzien van industriewater.

Ze willen hiervoor onder andere een industriewaterleiding aanleggen tussen Garmerwolde en Delfzijl.

Sinds enkele maanden heeft de Eemshaven de beschikking over industriewater op basis van oppervlaktewater. Een nieuwe industriewaterzuivering in Garmerwolde produceert het water, waarna dit via een aparte leiding wordt geleverd aan de industrie. Op die manier wordt er geen kostbaar drinkwater gebruikt voor industriële doeleinden.

De industrie in de regio Delfzijl is volop in ontwikkeling en kent, net als de Eemshaven, een stijgende watervraag voor de industrie. Dat er nu een soortgelijk plan ligt om ook het Oosterhorngebied in Delfzijl te voorzien van industriewater, is haast een logisch vervolg.

Daarvoor is een industriewaterleiding nodig tussen Garmerwolde en Delfzijl. Door deze aan te sluiten op de industriewaterleiding Garmerwolde-Eemshaven wordt het mogelijk om industriewater vanuit de nieuwe industriewaterzuivering Garmerwolde te leveren aan de regio Delfzijl.

De partners, verenigd in dochter North Water, willen in het Oosterhorngebied ook een lokaal distributieleidingnet aanleggen. Daarnaast komt er een industriewaterpompstation en een demiwatervoorziening. Bovendien wordt de bestaande afvalwaterzuivering uitgebreid.

Het duurt nog wel even voordat de leiding daadwerkelijk in de grond ligt en de overige projectonderdelen op het haventerrein zijn gerealiseerd. De oplevering en ingebruikname is gepland voor eind 2023.

FOTO: ADOBESTOCK

Het nieuwe bedrijf Global Energy Storage (GES) neemt een substantieel deel van de Stargate Terminal over van Gunvor. Het bedrijf wil er tank­ opslag voor producten met een laag koolstofgehalte realiseren. Denk daarbij aan biobrandstoffen, waterstof en waterstofdragers als ammoniak.

Het terrein in de Europoort heeft een oppervlakte van ruim twintig hectare.

‘We willen niet alleen een nieuwe steiger en infrastructuur voor koolstofarme grondstoffen ontwikkelen’, zegt CEO Peter Vucins. ‘We willen ook onderdeel worden van de logistieke keten die nodig is om blauwe en groene waterstof te importeren.’

GES is opgericht door het managementteam van Global Petro Storage (GPS). Dit bedrijf is gespecialiseerd in koolwaterstoffen, terwijl GES zich zal concentreren op brandstoffen voor de energietransitie. GES wordt ondersteund door Bluewater.

FOTO: ADOBESTOCK

FEITEN & CIJFERS

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

17-11-2021 10:42

FOTO: ADOBESTOCK

EERSTE COMMERCIËLE VERLADING NEDERLANDS BIO-LNG De pas geopende fabriek van Nordsol in Amsterdam heeft inmiddels ook de eerste commerciële lossing van bio-LNG achter de rug. Uit de analyse voorafgaand aan de verlading bleek dat de kwaliteit van het bio-LNG uitstekend is. Naar verwachting gaat de nieuwe installatie zo’n 3.400 ton bio-LNG per jaar produceren.

De bio-LNG-installatie van Nordsol is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen Renewi, Shell en Nordsol. De drie initiatiefnemers hebben elk hun eigen aandeel in de productie van biobrandstof. Renewi zamelt in heel Nederland organisch afval in, zoals verlopen producten uit supermarkten. De recycler verwerkt het afval en zet het om in biogas. De nieuwe bio-LNG-installatie van Nordsol werkt het biogas vervolgens op tot bio-LNG. Dit scheidingsproces vereist geen warmte of chemicaliën, is energie-efficiënt en maakt compacte installaties mogelijk. Tot slot stelt Shell de bio-LNG beschikbaar aan haar klanten bij LNG-tankstations in Nederland.

De installatie is ontworpen voor 24/7 onbemand bedrijf en bewaking op afstand. Het lossen is dan ook een zelfbedieningsproces dat wordt uitgevoerd door de chauffeur van de brandstoftruck, niet door gespecialiseerde operators. Dit is een van de zeer innovatieve aspecten van de bio-LNG-installatie.

DBG BIO ENERGY BOUWT EERSTE FABRIEK IN DELFZIJL DBG Bio Energy heeft een locatie gevonden voor haar eerste fabriek die industrieel afval omzet in bioLNG, groene kunstmest en vloeibare CO2. De installatie komt in Delfzijl te staan en krijgt een capaciteit van 15.000 ton bioLNG per jaar. Eind 2022 moet deze operationeel zijn.

De installatie van DBG gaat met een gepatenteerde enzymtechnologie cellulosehoudend industrieel afval verwerken. Dit wordt momenteel nog verbrand of gestort. Het bedrijf maakt er biogas van en verwerkt dit verder tot bioLNG en CO2 van hoge zuiverheid. DBG verwacht dat bioLNG in de komende jaren een essentiële rol speelt bij het koolstofvrij maken van het zware weg- en zeevervoer. Het kan namelijk worden opgeslagen en gedistribueerd via bestaande LNG-infrastructuur. Daarnaast levert het proces ook groene kunstmest op, zo’n 140.000 ton per jaar.

De fabriek wordt de eerste full scale commerciële unit van DBG BioEnergy, en het is de bedoeling dat er nog vele volgen. Het bedrijf wil in de komende vijf jaar vijf installaties bouwen. Naast Delfzijl ook in andere havens van Nederland en in buurlanden.

RWE BOUWT PROEFINSTALLATIE VOOR WATERSTOFPROJECT FUREC RWE heeft een overeenkomst gesloten met John Cockerill voor de bouw van een proefinstallatie bij het innovatiecentrum van RWE in Niederaußem (Duitsland). Met de torrefactie-unit wil RWE processtappen optimaliseren voor de productie van waterstof uit restafval. De proefinstallatie is een volgende stap in de ontwikkeling van project FUREC (Fuse Reuse Recycle), waarbij RWE op Chemelot reststromen wil omzetten in waterstof. RWE investeert drie miljoen euro in de installatie die volgens planning in juli 2022 operationeel moet zijn.

Het hart van de nieuwe installatie is de zogenoemde NESA Multi-Hearth furnace (MHF), een technologie die wordt geleverd door John Cockerill Environment. In de installatie worden de afvalpellets behandeld, zodat ze tot stof kunnen worden vermalen om vervolgens (in een thermisch proces zonder zuurstof) te worden omgezet in waterstof en CO2.

Door afvalstromen in te zetten als vervanger van aardgas bij de productie van waterstof, kan FUREC het gebruik van aardgas op Chemelot met meer dan tweehonderd miljoen kubieke meter per jaar verminderen. Aangezien een groot deel van het afval dat als grondstof wordt gebruikt uit biogeen materiaal (bijvoorbeeld textiel en papier) bestaat, is vijftig procent van de geproduceerde waterstof groen. Het andere deel is circulair omdat dat wordt gemaakt door andere reststromen (zoals plastic) te verwerken.

RWE is begonnen met de nodige vergunningsprocedures voor het project. Het bedrijf wil in 2023 een definitieve investeringsbeslissing nemen. Over de mogelijke toekomstige afzet van waterstof is RWE in gesprek met OCI dat een productielocatie heeft op Chemelot.

Nedstack heeft vergevorderde plannen om nabij Parkdiensten Eemsdelta een testopstelling te bouwen. Deze zet via een brandstofcel waterstof om in elektrische energie.Groningen Seaports bereidt samen met civiele partner en KIWA een aansluiting voor op de bestaande waterstofleiding op het Chemie Park Delfzijl. Deze is in 2017 in gebruik genomen en ligt tussen Nobian en het tankstation van PitPoint, waarvan Groningen Seaports eigenaar is.

Als de aansluiting er komt, zou dit de eerste uitbreiding zijn op het waterstofnetwerk van Delfzijl. Uiteindelijk is het de bedoeling dat het waterstofnetwerk in fases wordt uitgebreid, zodat alle gebieden met elkaar worden verbonden. Binnen het Chemie Park Delfzijl stijgt de vraag naar waterstof, zowel bij gevestigde bedrijven als bij bedrijven die overwegen zich daar te vestigen.

Gasunie legt een warmteleiding aan van de Rotterdamse haven naar Den Haag. Deze maakt restwarmte van bedrijven uit de haven beschikbaar voor maximaal 120.000 woningen en andere gebouwen in de provincie Zuid-Holland. De aanleg van het wamtenet, het WarmtelinQ-project, is naar verwachting in 2025 klaar.

WarmtelinQ wordt een open transportleiding waarop meerdere afnemers en warmtebronnen kunnen aansluiten. Eneco tekende als eerste een transportovereenkomst met Gasunie en wil via het bestaande warmtenet in Den Haag warmte leveren aan huizen en andere gebouwen. De restwarmte is afkomstig van bedrijven in de Rotterdamse haven. In de toekomst kunnen naast de inzet van restwarmte ook andere (hernieuwbare) warmtebronnen zoals geothermie worden aangesloten. Gasunie onderzoekt met de provincie Zuid-Holland en het ministerie van EZK of een aftakking van het tracé van Rijkswijk naar Leiden mogelijk is. Daarmee zouden warmtenetten in de regio Leiden, en daarmee 50.000 woningen, van warmte kunnen worden voorzien.

PETROCHEM 8 - 2021 7

PET D Feiten en cijfers.indd 7

17-11-2021 10:42

ROTATING EQUIPMENT SPECIALISTEN

Human Industries is gespecialiseerd in preventief onderhoud en revisie van rotating equipment, waaronder: compressoren, stoomturbines, pompen en overige rotating equipment.

• • • • •

Field service engineers Werkplaats Balanceren Machineren Reverse engineering

Wachthoevestraat 1 • 3209 BK Hekelingen • 010-3510012 • info@humanindustries.nl

www.humanindustries.nl

Scherpe focus op veiligheid OPTIWAVE series met SIL 2/3 certificering – Compleet portfolio met 80, 24 en 10 GHz veiligheidsradar niveautransmitters • Continue, contactvrije niveaumeting van vloeistoffen, pasta’s, granulaten, poeders en ander vaste stoffen (Ɛr ≥1.4) in veiligheidgerelateerde toepassingen • Antenne-opties voor corrosieve en agressieve media • Voor procescondities tot +250 °C en 100 bar

krohne.link/sharp-focus

PET Advertenties.indd 8

17-11-2021 10:24

FEITEN & CIJFERS NESTE EN RAVAGO PLANNEN FABRIEK IN VLISSINGEN Neste en Ravago willen een joint venture oprichten voor de bouw van een fabriek in Vlissingen. De installatie gaat plastic afval verwerken met de thermochemische liquefactietechnologie van het Amerikaanse Alterra Energy.

De partners zien deze eerste fabriek als startpunt van gezamenlijke wereldwijde activiteiten op het gebied van chemische recycling. Het strategische partnerschap combineert de expertise van Ravago op het gebied van de mechanische voorbereiding van plastic afval, de liquefactietechnologie van Alterra Energy en de expertise van Neste op het gebied van de verwerking van koolwaterstoffen.

Bij groen licht krijgt de eerste industriële installatie in Vlissingen een verwerkingscapaciteit van ongeveer 55 kiloton gemengd plastic afval per jaar. De langetermijnambitie van de partners is om de joint venture voortdurend uit te bouwen en de verwerkingscapaciteit op wereldschaal steeds verder te verhogen.

Al in 2019 stelden Neste en Ravago het gezamenlijke doel om in 2030 de capaciteit te bereiken om meer dan 200 kiloton gemengd plastic afval per jaar te verwerken. Sindsdien hebben de ondernemingen technologieën en de grondstoffenmarkt geëvalueerd.

Ook hebben ze gezamenlijke businesscases opgesteld om chemische recyclingcapaciteiten te ontwikkelen. In 2020 heeft Neste met succes al de eerste van verschillende proefruns met omgezet plastic afval uitgevoerd in haar olieraffinaderij in Finland.

SAMENWERKING VOOR OFFSHORE ONTMANTELINGEN Een samenwerkingsverband van verschillende partijen uit de offshore sector gaat zich inzetten voor een efficiënte, duurzame manier om offshore installaties en grote maritieme objecten te recyclen en ontmantelen.

De komende decennia bereiken honderden objecten en installaties op zee het einde van hun levenscyclus. Dat varieert van platforms tot schepen en windturbines. De regio Amsterdam-IJmuiden wil daar een rol in spelen. Amsterdam IJmuiden Offshore Ports (AYOP) faciliteert daarom de samenwerking. Deze is DecomMissionBlue genoemd en bestaat uit AYOP-leden die de gehele waardeketen vertegenwoordigen. DecomMissionBlue-partners houden elkaar gefocust op de gezamenlijke missie om processen en infrastructuur te blijven vernieuwen en toe te werken naar een meer duurzame, circulaire en efficiëntere decommissioning. Het bouwen aan een circulaire economie is een belangrijke doelstelling van de regio Amsterdam-IJmuiden. Het recyclen van materialen en hergebruiken van hulpbronnen is daarom een belangrijk aandachtspunt in elk ontmantelingsproject.

DecomMissionBlue is een samenwerking van: BK Ingenieurs, Boskalis Nederland, Building Careers, Koole Contractors/Decom Amsterdam, Mammoet, Port of Amsterdam, Reym, Seafox, Tata Steel en Van Leeuwen Zwanenburg Sloopwerken.

BRENT RUWE OLIEKOERS 87,0 86,2 85,4

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

84,6 83,8 83,0 82,2 81,4 80,6 79,8 79,0 12

13

14

15

Oktober 2021

18

19

20

21

22

25

26

27

28

29

1

2

3

4

5

Nederland sluit zich alsnog aan bij de coalitie van landen die op korte termijn willen stoppen met directe overheidssteun voor internationale fossiele energieprojecten. In Glasgow bij COP26 heeft Nederland hiertoe een verklaring getekend, zo schrijft staatssecretaris Vijlbrief (Financiën) aan de Tweede Kamer. Aan het begin van de klimaattop gaf het demissionaire kabinet nog aan niet te tekenen en dat deze kwestie aan een volgend kabinet is, wat tot protest in de Kamer en bij verschillende milieuorganisaties leidde.

De ondertekening betekent dat het kabinet in 2022 zal werken aan nieuw beleid voor het beëindigen van internationale overheidssteun aan de fossiele energiesector. Dit geldt in het bijzonder voor de exportkredietverzekering (ekv). Het streven is dit voor eind 2022 te implementeren.

Ook hoopt het kabinet dat zoveel mogelijk andere landen de verklaring willen ondertekenen, om een gelijk speelveld te behouden voor Nederlandse bedrijven en hun buitenlandse concurrenten.

PERSONALIA De minister van Financiën heeft op voordracht van de raad van commissarissen van Gasunie Han Fennema herbenoemd tot CEO en voorzitter van de raad van bestuur van N.V. Nederlandse Gasunie. Han Fennema is sinds 2014 CEO van Gasunie. Zijn herbenoeming gaat in per 1 maart 2022 en geldt voor een periode van vier jaar.

Voordat Han Fennema (1964) in dienst trad bij Gasunie, bekleedde hij uiteenlopende managementfuncties in de energiesector. Zo was hij werkzaam voor ExxonMobil, was hij lid van de raad van bestuur van Eneco en was hij voorzitter van de raad van bestuur van Enexis. Fennema is ook vicevoorzitter van de Raad van Toezicht van de Hanzehogeschool Groningen.

8

November 2021

PETROCHEM 8 - 2021 9

PET D Feiten en cijfers.indd 9

17-11-2021 10:42

INTERVIEW

‘Zie het als een snelweg die moet worden gerenoveerd’

PETROCHEM 8 - 2021 10

PET O Interview.indd 10

17-11-2021 10:29

Het kabinet wil dat er een landelijk transportnetwerk voor waterstof komt. Het is een opdracht waarmee Hynetwork Services aan de slag gaat.

De eerstvolgende stap voor deze volle dochter van Gasunie is het verbinden van vijf grote industriële clusters. ‘Het is nu van belang dat we een markt op gang brengen’, stelt Eddie Lycklama à Nijeholt.

Wim Raaijen

FOTO’S: BOB DE VRIES

De aanleg van een infrastructuur voor waterstof vraagt om een nuchtere blik. Want zo nieuw en technisch ingewikkeld is het ook weer niet, stelt Eddie Lycklama à Nijeholt, programma manager Hydrogen Backbone Netherlands bij Gasunie. Tot zestig jaar geleden was stadsgas een belangrijke energiedrager in Nederland en daarbuiten. ‘Dat bestond al gauw voor de helft uit waterstof ’, stelt hij. In Nederland verdwenen de gasfabrieken, waarin de mengsels van waterstof, methaan en koolmonoxide werden geproduceerd met de opkomst van aardgas.

Juist de aardgasinfrastructuur die toen werd aangelegd, biedt momenteel een springplank voor de wederopstanding van waterstof. Lycklama à Nijeholt: ‘Om de vijf grote industriële clusters in Nederland aan elkaar te verbinden, is circa twaalfhonderd kilometer leiding nodig. Daarvoor kan meer dan duizend kilometer bestaande infrastructuur worden ingezet. Dat voorkomt al veel overlast voor de omgeving. Zie het als een snelweg, die moet worden gerenoveerd. We vervangen alleen de toplaag.’

50 bar Nadat een deel van de aardgasinfrastructuur wordt losgekoppeld, is slechts een beperkt aantal aanpassingen nodig.

‘Natuurlijk inspecteren we de leidingen en vervangen we delen waar nodig. Ook maken we ze schoon en moeten we afsluiters vervangen. Echter, bij waterstof is niet zoals bij aardgas elke tien kilometer een afsluiter nodig, maar maximaal elke tachtig kilometer. Dus dat scheelt alvast.’

Doordat de moleculen van waterstof lichter zijn dan die van aardgas, is in Nederland geen extra compressie onderweg nodig. De druk die bij de invoer wordt meegegeven, kan zelfs lager zijn dan bij aardgas. Zelfs dan gaat waterstof ongeveer drie keer zo snel door de buis. Lycklama à Nijeholt: ‘Aardgas krijgt een druk mee van 66 bar. Waterstof krijgt straks bij de invoer 50 bar mee. Dat is genoeg om aan de grens met Duitsland nog 30 bar over te houden. Dat is voldoende. Gaan we waterstof straks exporteren, dan is wellicht op de grens wel extra compressie nodig.’

PETROCHEM 8 - 2021 11

PET O Interview.indd 11

17-11-2021 10:29

INTERVIEW Hydrogeneren Het ministerie van EZK heeft Gasunie aangewezen om in Nederland een waterstofinfrastructuur aan te leggen, de zogenoemde backbone. Die handschoen heeft Gasunie opgepakt. Dat gebeurt echter wel onder een andere naam en juridische entiteit. ‘Gasunie is indertijd opgericht om aardgas te transporteren.

Willen we waterstof of bijvoorbeeld CO2 transporteren, dan moeten we daar andere organisaties voor oprichten. Voor CO2 is dat bijvoorbeeld onder meer Porthos.’

Voor waterstof is de nieuwe entiteit Hynetwork Services. ‘Al eerder hebben we deze honderd procent dochter opgericht voor transport van waterstof tussen Dow in Terneuzen en Yara in Sluiskil.’

Sinds eind 2018 wisselen de twee chemiebedrijven waterstof uit via een niet meer in gebruik zijnde gastransportleiding van Gasunie. De oprichting van een nieuwe entiteit is dus niet meer nodig.

‘Binnen Hynetwork Services gaan we ook de backbone uitrollen.’

Het verraadt meteen ook de volgorde van de eerste stappen die Hynetwork Services zet. Lycklama à Nijeholt: ‘Eerst onderzoeken we binnen grote industriële clusters zelf hoe we vraag en aanbod van waterstof aan elkaar kunnen koppelen. Zoals bij Dow en Yara. Als de één te veel heeft, dan brengen we dat bij een ander die juist waterstof kan gebruiken.’ Verschillende industriële clusters werken al aan een regionale waterstof infrastructuur.

De volgende stap is om dat ook landelijk te gaan doen. De aanleg van de zogenoemde backbone, de ruggengraat van het toekomstige waterstofnet. ‘Dat betekent dat we ons gaan richten op het verbinden van de vijf grote industriële clusters.’ Daarbij gaat het om de Rijnmond, de IJmond, het gebied van North Seaports (Zeeland en Gent), de Eemsdelta en Chemelot.

Eddie Lycklama à Nijeholt (Gasunie): ‘Bij ons geldt re-use before buy before build.’

Het lijkt niet meer dan een logische stap.

In de procesindustrie is al veel vraag naar waterstof, bijvoorbeeld voor de ontzwaveling van brandstoffen en de productie van kunstmest. En ook voor nieuwe ontwikkelingen is straks waterstof nodig.

Denk aan de chemische recycling van afvalplastics. Hydrogeneren lijkt de aangewezen route om bijvoorbeeld chloor en fosfor uit de stromen te halen.

Elektronen Bijzonder is de puzzel rond Chemelot, ziet ook Lycklama à Nijeholt. De andere vier clusters liggen aan zee, dus dicht bij bestaande en toekomstige offshore windparken. De productie van groene waterstof zal daar eenvoudiger zijn. Bovendien zijn daar ook meer mogelijkheden voor blauwe waterstof. CO2 kan dichtbij in uitgeproduceerde gasvelden worden opgeslagen. Chemelot en ook grote Duitse industrieclusters iets verderop, liggen wat dat betreft minder gunstig. Er wordt zelfs onderzocht of CO2 uit Limburg en Duitsland naar de Noordzee kan worden gebracht. ‘Dat kan natuurlijk ook. Echter hoe meer waterstof je naar Chemelot brengt, hoe minder CO2 je hoeft af te voeren.’

Chemelot en ook de Duitse chemiebedrijven onderzoeken daarom meer opties. Zo krijgt de turquoise route daar meer aandacht. Via methaanpyrolyse kan ook waterstof worden geproduceerd uit aardgas met koolstof als tweede product.

Grootschalige aanvoer van aardgas is voor Chemelot vooralsnog geen probleem.

Ook elektrificatie van fabrieken is een belangrijke route. Niet voor niets zet Chemelot de lobby voor verzwaring van het elektriciteitsnet rond het cluster zwaar aan. Lycklama à Nijeholt begrijpt dat volkomen. ‘Je moet je altijd afvragen wat het meest efficiënt is. Dat kan per situatie verschillend zijn. In veel gevallen kan elektrificeren het meest voor de hand liggen.’

Wel wil hij het toch wat in perspectief zetten. ‘Momenteel wordt tachtig procent van ons energieverbruik geregeld met moleculen en slecht twintig procent met elektronen.’ De meeste auto’s rijden nog op benzine en diesel. Ook aardgas is nog steeds een belangrijke brandstof op heel veel plaatsen, stelt hij. ‘Het zou al heel knap zijn als het in 2050 fifty-fifty is.’

PETROCHEM 8 - 2021 12

PET O Interview.indd 12

17-11-2021 10:29

Scheiden Bij het verbinden van de vijf clusters komt ook wat de projectdirecteur het zesde cluster noemt in beeld. ‘Dat zijn alle industrieën samen die niet in één van de vijf clusters liggen. Daar krijgen we als Gasunie ook veel vragen over.

“Wanneer worden wij aangesloten op het waterstofnet?” Liggen de fabrieken toevallig op de route van de backbone, dan is een aansluiting relatief eenvoudig te realiseren. Het meest tricky is de afstand tot het hoofdnetwerk.’

Het levert weer nieuwe puzzels op.

Regionale netwerken kunnen daarin een belangrijke rol spelen. Als verschillende andere bedrijven in een regio ook waterstof kunnen en willen gebruiken is dat natuurlijk een groot voordeel. ‘Bij ons geldt re-use before buy before build. Als we een bestaand regionaal gasnet kunnen inzetten voor waterstof, dan heeft dat natuurlijk voordelen.’ Maar ook dat is niet eenvoudig. Wat betekent het voor de leveringszekerheid? En wil en kan iedereen wel over? ‘We onderzoeken volop technieken om bijvoorbeeld aardgas en waterstof te scheiden. Dan kan na gemengd transport het aardgas bijvoorbeeld richting de huishoudens en waterstof richting een deel van de industrie.’

Extra zuiveren Een belangrijke doelgroep voor waterstof lijkt ook vrachttransport. Hoewel er al personenauto’s op waterstof op de markt zijn en Lycklama à Nijeholt er zelf ook één rijdt, heeft de batterijenauto een duidelijke voorsprong opgebouwd. Dat ligt wellicht anders bij zwaar vrachttransport over de weg, via het water en mogelijk zelfs via de lucht. Batterijen nemen al gauw veel gewicht en ruimte in, wat ten koste gaat van de lading. ‘Vrachtvervoer is naar ons idee de volgende stap, na de regionale industrie. Daarbij onderzoeken we of de distributie van waterstof dan via flessen moet gebeuren, of dat we daar de backbone ook al voor kunnen inzetten.’

Er zijn veel discussies over de gewenste zuiverheid. Elektrolyse van water levert zuivere waterstof op. Bij de gangbare productie van waterstof uit methaan ligt de zuiverheid echter op ongeveer 96 procent. ‘De brandstofcellen in vrachtauto’s vragen om 99,9 procent zuiverheid.

In de industrie ligt dat anders. Uit een marktconsultatie blijkt dat de meeste

Eddie Lycklama à Nijeholt (Gasunie): ‘Hoe meer waterstof je naar Chemelot brengt, hoe minder CO2 je hoeft af te voeren.’

klanten prima uit de voeten kunnen met 98 procent. Dan rijst natuurlijk de vraag: tot welk niveau ga je extra zuiveren? Het is nu van belang dat we een markt op gang brengen en dan is het wenselijk om de kosten zo laag mogelijk te houden en de toegankelijkheid open.’ Het lijkt hem daarom verstandiger dat waterstof indien gewenst na transport extra wordt gezuiverd.

Tien procent Dan het huishoudelijke gebruik. Voor velen is het de vraag of waterstof ooit een belangrijke rol gaat spelen in onze huizen. Aardgas is niet op korte en middellange termijn weg te denken. Als vervan-

ging wordt stevig ingezet op elektrificatie, warmtepompen, betere isolatie. ‘Vergeet biogas niet’, vult Lycklama à Nijeholt aan. Nu al is vijf procent van het aanbod biogas, en dat aandeel neemt alleen maar toe, is zijn overtuiging. Het is ook niet ondenkbaar dat het huishoudelijke gas in de toekomst weer een mengsel wordt, net als in de tijd van het stadsgas. ‘Volgens onderzoek kan het huidige aardgas voor huishoudelijk gebruik zonder problemen worden bijgemengd met tien procent waterstof. Sommige bronnen beweren al twintig procent. Maar daar durf ik mijn hand nog niet voor in het vuur te steken.

Nu is 0,02 procent toegestaan. Het lijkt me logisch dat dat verandert.’ ■

EUROPEAN INDUSTRY & ENERGY SUMMIT 2021 Tijdens de European Industry & Energy Summit 2021 (7 en 8 december in Rotterdam Ahoy en online) is Eddie Lycklama à Nijeholt een van de podiumgasten in het onderdeel Next Steps in Hydrogen. Dan vertelt hij meer over de aanleg van het waterstofnetwerk in Nederland. Het is dan mogelijk om vragen te stellen, ook online.

Kijk voor het volledige programma op www.industryandenergy.eu.

PETROCHEM 8 - 2021 13

PET O Interview.indd 13

17-11-2021 10:29

EEMSDELTAVISIE 2021

PMC wint Northern Enlightenmentz 2021 Purified Metal Company is verkozen tot winnaar van de verkiezing Northern Enlightenmentz 2021. Het bedrijf verwerkt staalschroot dat bijvoorbeeld met asbest of chroom 6 is vervuild, en zet het om in een hoogwaardige grondstof.

Bloed, zweet en tranen Juryvoorzitter Frans Alting van SBE stak bij de bekendmaking van de winnaar tijdens het congres Eemsdeltavisie alle finalisten een hart onder de riem. ‘We kunnen het, we hebben de technologie. Politici zeggen dit graag als het om oplossingen voor het klimaatprobleem gaat. Echter, met de technologie hebben, ben je er nog niet, want je bent al gauw twintig jaar verder voordat je een werkende fabriek hebt. Het vergt enorm veel focus en ambitie, maar ook ongelofelijk veel lef om dat voor elkaar te krijgen.’

Alting vond het belangrijk dat iedereen zich goed realiseert hoeveel bloed, zweet en tranen het kost om een idee tot volle wasdom te brengen. Van de Poel waardeerde deze erkenning. ‘Ik herkende vandaag de fases waarin de andere finalisten zitten. En de tegenslagen, dat mensen tegen je zeggen: ‘Het wordt niks.’ Ik ben

FOTO: PURIFIED METAL COMPANY

Liesbeth Schipper/David van Baarle

‘Het idee ontstond in 2011 bij drie mensen die zich verwonderden over het feit dat we staal met asbest dumpen’, vertelt Nathalie van de Poel, medeoprichter en -eigenaar van Purified Metal Company.

‘Staal is een waardevolle grondstof die je oneindig kunt recyclen. Dus wij vonden het flauwekul dat dit ergens in de grond verdween. We dachten: dat moet anders.

In 2014 zijn we Purified Metal Company gestart, en in 2018 zijn we in het noorden terechtgekomen.’

Het bedrijf bouwde de afgelopen twee jaar een fabriek in Delfzijl waarin het vervuilde staal zodanig wordt verhit dat de asbestvezels kapot gaan en het staal smelt. Daarmee is het asbest onschadelijk gemaakt, terwijl het ruwijzer dat overblijft weer kan worden ingezet in producten. Grootste uitdaging daarbij was om een gesloten systeem te ontwerpen zonder emissies naar de omgeving.

PETROCHEM 8 - 2021 14

PET R Winnaar.indd 14

17-11-2021 10:30

FOTO: BOB DE VRIES

supertrots dat wij hebben gewonnen, maar wens de andere finalisten ook heel veel succes. Geef niet op!’

Dezelfde eisen PMC nam het in de verkiezing op tegen Uppact, Ocean Grazer en Senbis.

Uppact is een Nederlands/Australische samenwerking. Deze verwarmt met behulp van wrijvingsenergie moeilijk te recyclen gemengde stromen van plastic en textielafval tot hun smeltpunt. De gesmolten plastics worden tot één homogene massa gemengd, die vervolgens in een mal wordt geperst. De kwaliteit van het nieuwe materiaal is hierdoor veel beter dan je op basis van de laagwaardige en gemengde input zou verwachten.

Het concept van Ocean Grazer – de Ocean Battery – schittert in eenvoud. Bij productieoverschotten pompt het systeem water uit starre reservoirs in flexibele zakken op de zeebodem. Hierdoor slaat het systeem energie op in de vorm van water onder hoge druk. Bij hoge

Nathalie van de Poel (PMC): ‘Staal is een waardevolle grondstof die je oneindig kunt recyclen. Dus wij vonden het flauwekul dat dit ergens in de grond verdween.’

stroomprijzen, stroomt het water terug van de flexibele balgen naar de starre reservoirs met lage druk. Daar zetten meerdere hydro-turbines de druk weer om in elektriciteit.

Senbis wil microplastics in het milieu terugdringen via bio-afbreekbaar polyester. Veel kleding is geheel of deels van

polyester gemaakt. En iedere wasbeurt slijt een stukje van de vezel af, dat via het water in het milieu terechtkomt. Senbis ontwikkelt een bio-afbreekbare polyester zodat het plastic op den duur verdwijnt.

Dat is nog niet zo eenvoudig, omdat de kledingindustrie dezelfde eisen stelt als aan de niet-afbreekbare variant. ■

NORTHERN ENLIGHTENMENTZ 2021 Industrielinqs organiseert de Northern Enlightenmentz verkiezing om de noordelijke provincies te inspireren bij het toepassen van duurzame innovaties. De jury bestond uit Frans Alting (SBE), Eertwijn van den Dool (Groningen Seaports), Aaldrik Haijer (Water & Energy Solutions) en Paul Compagne (BioMCN).

PETROCHEM 8 - 2021 15

PET R Winnaar.indd 15

17-11-2021 10:30

INVESTERINGEN

Ineos: Twee miljard euro voor waterstofeconomie Het investeringsprogramma op het gebied van waterstof dat Ineos voor ogen heeft, behelst een aantal belangrijke projecten in Europa. Met de ontwikkeling van duurzaam methanol in Antwerpen tot duurzaam ammoniak in Keulen en een giga-waterstof­ project in de EU, worden serieuze stappen gezet om de waterstofeconomie in 2030 realiteit te maken.

Jacqueline van Gool

In oktober kondigde Ineos aan dat het plannen heeft om twee miljard euro te investeren in duurzame waterstofprojecten in Europa. Dat ligt volgens Wouter Bleukx, business manager Hydrogen van Inovyn, helemaal in de lijn van de bedrijfsstrategie. ‘Voor Ineos is het een logische stap om in te zetten op groene waterstof. In november 2020 is specifiek voor de ontwikkeling van deze projecten de businessunit Hydrogen binnen Inovyn opgericht.’ Inovyn is het bedrijfsonderdeel dat zich voornamelijk bezig houdt met de productie van PVC (polyvinyl chloride). ‘Voor de productie van PVC hebben we chloor nodig dat wordt geproduceerd door pekelwater te elektrolyseren. Naast chloor en natriumloog is waterstof een co-product van deze chloor-alkali business. We zijn in Europa de grootste operator van elektrolyzers.

De technologie om water te elektrolyseren tot waterstof en zuurstof is vergelijkbaar met de elektrolyse-processen die we al opereren. Daar hebben we al ruim honderd jaar ervaring in. Bovendien ontwikkelen, produceren en verkopen we ook elektrolyzers aan derden.’

Dankzij deze ervaring is Inovyn volgens Bleukx bij uitstek de partij, die de ambitie van Ineos om groene waterstof te produceren, kan realiseren.

Groene waterstof Ineos produceert jaarlijks zo’n 400.000 ton waterstof, als co-product van ethaankrakers, als co-product van zout-elektrolyse of door middel van steam reforming. Alleen door groene stroom te gebruiken voor de elektrolyse, wordt de waterstofstroom gezien als ‘groen’. Maar de kleurstellingen zijn volgens Bleukx niet helemaal correct. ‘De waterstof die we verkrijgen als bijproduct kunnen we eigenlijk niet aanduiden met een kleur

zoals groen, blauw of grijs. Want het is een co-product, dat sowieso vrijkomt bij onze processen en dat we nog efficiënter gaan inzetten om onze processen te verduurzamen.’ Het is echter belangrijk on the weten dat dit co-product een lage CO2-voetafdruk heeft. Voor het waterstof dat via steam reforming wordt gemaakt onderzoekt het bedrijf mogelijkheden om CO2 af te vangen en op te slaan, zodat de CO2-uitstoot wordt beperkt.

Eigen processen vergroenen De twee miljard euro worden de komende tien jaar geïnvesteerd in waterstofprojecten in de verschillende chemische clusters in België, Duitsland, Noorwegen, Frankrijk, Engeland, Zweden en Spanje. Om de weg te effenen voor de nieuwe projecten krijgt de huidige productie van waterstof – die ontstaat als bijproduct van de normale processen – direct extra aandacht. ‘Tegelijkertijd ontwikkelen we nieuwe, groene waterstofprojecten’, aldus Bleukx. ‘Het waterstof dat we al hebben als co-product moet worden gedroogd en gecomprimeerd en dan kan het worden gebruikt in verschillende toepassingen.’ Dat zal in eerste instantie zijn om de eigen processen te vergroenen. Daarnaast wordt het ingezet om de CO2-uitstoot van de eigen transportmiddelen te verminderen. ‘We laten onze vrachtwagens waarmee we producten naar klanten vervoeren op waterstof rijden.’ Tot slot wordt het ook verkocht aan derden als transportbrandstof of, op langere termijn, in de voorziening van warmte en elektriciteit.

Verenigd Koninkrijk Een van de eerste projecten, die passen in het investeringsprogramma, wordt ontwikkeld in het Verenigd Koninkrijk.

Op haar site in Chester produceert

PETROCHEM 8 - 2021 16

PET T Ineos.indd 16

17-11-2021 10:31

FOTO: PRETTY PICTURES

Inovyn momenteel jaarlijks 7000 ton waterstof als bijproduct van de chloor en natronloogproductie. Inovyn investeert daar tientallen miljoenen euro’s in een plant die het waterstof geschikt maakt als brandstof voor de locale transportsector.

Er worden installaties gebouwd om het waterstof te drogen en te comprimeren.

In 2023 wordt het eerste waterstof geleverd aan tankstations in het Verenigd Koninkrijk. Ook onderzoekt Inovyn de uitbreiding met een water-elektrolyzer om de productie te verhogen. De huidige waterstofproductie op deze site zou voldoende zijn om duizend bussen of tweeduizend vrachtauto’s te laten rijden.

Tegelijkertijd is Ineos in dit industriële cluster betrokken bij het consortium HyNet. In dit consortium wordt de gehele waterstofketen ontwikkeld, van productie tot infrastructuur, eindgebruikers en opslag. In oktober gaf de Britse overheid zijn fiat aan plannen om waterstof op te slaan in negentien nabijgelegen zoutmijnen. Oorspronkelijk was het plan om deze voor de opslag van aardgas te gebruiken, maar mits technische aanpassingen worden doorgevoerd, kan er waterstof in worden opgeslagen.

Power-to-methanol In 2022 neemt het chemiebedrijf een definitief investeringsbesluit voor de plannen in België en Noorwegen. In

Wouter Bleukx (Inovyn): ‘We zien de verschillende plannen als een leercurve.’

Antwerpen werkt Inovyn samen met zes andere partners (Engie, Fluxys, OilTanking, PMV, Indaver en het Havenbedrijf van Antwerpen) om duurzame methanol te produceren. Als grondstof wordt afgevangen CO2 gebruikt. Waterstof wordt gegenereerd door een nieuw te bouwen elektrolyzer van vijf megawatt. De elektriciteit die nodig is voor de elektrolyzer zal afkomstig zijn van zonne- en windenergie. Als besloten wordt om door te gaan met dit project, kan de installatie in 2024 in gebruik worden genomen. De demonstratiefabriek is in de race voor een bijdrage uit het IPCEI-fonds. Deze Europese subsidiepot ‘Important Projects of Common European Interest’, heeft tot doel om projecten te ondersteunen die een zeer belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de economische groei, werkgelegenheid en concurrentiekracht van de Europese industrie en economie.

Groene waterstof in Noorwegen Op de Rafnes-site in Noorwegen heeft Inovyn plannen voor een twintig megawatt elektrolyzer die ‘first-intent hydrogen’ zal produceren – kortom geen bijproduct van chloorproductie. ‘Hier gaat

het automatisch om groene waterstof, de benodigde energie is in Noorwegen afkomstig van waterkracht. Wat mensen vaak vergeten is dat er behalve waterstof ook groene zuurstof wordt geproduceerd.

Bij iedere ton waterstof die we produceren, ontstaat acht ton zuurstof. Zowel het waterstof als het zuurstof gebruiken we zowat volledig op de site om onze processen te vergroenen. Een klein deel kunnen we leveren aan de vervoerssector in Noorwegen.’

Duurzaam ammoniak in Keulen In 2023 wordt besloten of de plannen op de Duitse site in Keulen worden gerealiseerd. Daar wil Ineos een elektrolyzer van honderd megawatt bouwen, als basis voor de productie van duurzaam ammoniak. ‘We zien de verschillende plannen ook als een leercurve. In Antwerpen beginnen we met een demonstratie-elektrolyzer van vijf megawatt, in Noorwegen schalen we op tot twintig en in Duitsland tot honderd megawatt.’

Het bedrijf ziet een toekomst voor ammoniak in de toepassing als transportbrandstof, met name voor de scheepvaart. Naar het gebruik van ammoniak PETROCHEM 8 - 2021 17

PET T Ineos.indd 17

17-11-2021 10:31

MOBILE DEGASSING, GUARANTEED CONTINUITY

YOUR SITE. A BETTER PLACE.

FLYING COMBUSTOR®

MOBILE COMBUSTOR®

ZONE - 0 VENTILATOREN

LANGE TERMIJN OPLOSSINGEN

SIS, marktleider in mobiele verbrandingssystemen en Zone – 0 ventilatoren. Onze services en technologieën vormen de sleutel om (VOC) emissies en geur te reduceren, onder controle te houden en te voldoen aan de meest stringente milieuwetten en regels.

Wij zorgen voor uw continuïteit.

TANK TERMINAL

BACK-UP EN VERVANGING VRU

RAFFINADERIJEN/ CHEMISCHE PLANTS

PIJPLEIDINGEN

VERSCHEPEN

BOL TANKS

SIS GmbH   

+49 (0) 4132 654 9100 +31 (0)6 1559 7982 INFO@S-I-S.COM

 WWW.S-I-S.COM

SISG19-24270 CorporateADV_Petrochem_210x297_V4.indd 1 PET Advertenties.indd 18

17-09-19 10:39 17-11-2021 10:24

Giga-waterstofproject Tot slot vertelt Bleukx dat Ineos naast de genoemde projecten als onderdeel van het investeringsprogramma ook plannen heeft voor een ‘giga-waterstofproject’ ergens in Europa. Bleukx tekent wel aan dat waterstofprojecten ‘verschrikkelijk duur’ zijn. De investeringen die de onderneming heeft gepland, zijn dan ook voor een deel afhankelijk van overheidsbijdragen en subsidies. ‘Om economisch rendabel te worden, hebben we opschaalervaring nodig en moeten de kosten dalen. Dat geldt voor alle innovatieve sectoren. Denk maar aan de windenergiesector. De eerste windmolens hadden een vermogen van nog geen honderd kilowatt en waren zo’n 75 meter hoog.

Huidige offshore-modellen zijn bijna net zo hoog als de Eiffeltoren en hebben een vermogen van meer dan tien megawatt.

Om deze groei mogelijk te maken voor waterstof moeten we niet alleen investeren in de productie, maar ook in infrastructuur, pijpleidingen en tankstations.

Daarom hebben we de overheid nodig.’

Bleukx ziet dat sommige landen voor lopen op anderen. ‘Duitsland bijvoorbeeld engageert zich duidelijk als groen-waterstofland.’ De Duitse overheid heeft aangegeven negen miljard te investeren in waterstofprojecten en heeft ook al talloze waterstof tankstations in gebruik genomen. In het Verenigd Koninkrijk zijn dat er slechts een handvol. ‘Er is ook veel aandacht voor waterstof vanuit landen die een sterke mix van renewables hebben. Zoals Spanje, het Midden-Oosten, Chili en een aantal Noord-Afrikaanse landen, waar veel zonne- en windenergie capaciteit is.’

Eerst de chemie Bleukx denkt dat waterstof een belangrijke rol in de transitie naar een duurzame maatschappij heeft. ‘In de eerste plaats denk ik dat waterstof moet worden inge-

FOTO: OLIVER BRENNEISEN

in een brandstofcel wordt momenteel door diverse partijen onderzoek gedaan.

Later wordt op deze site gekeken naar de mogelijkheid om hier ook groene methanol te produceren. Het bedrijf is in overleg met verschillende partijen voor wat betreft de levering van (groene) elektriciteit. Ook het project in Keulen zou in aanmerking kunnen komen voor een IPCEI-bijdrage.

Wouter Bleukx (Inovyn): ‘We kijken naar alle ontwikkelingen, voor mij is er niet één specifieke weg.’ zet in de chemie. Maak er moleculen van, zoals ammoniak of methanol. En gebruik het duurzaam geproduceerde waterstof voor het vergroenen van de processen. Daarnaast denk ik dat waterstof een toekomst heeft als transportbrandstof voor het zwaardere transport.

Als transportbrandstof is waterstof zeer geschikt voor zwaardere voertuigen, zoals vrachtauto’s, bussen en bouwmaterieel zoals graafmachines. Het is slim om deze uit te rusten met een fuel cell voor waterstof in plaats van een batterij zoals in een elektrische auto. Voor deze voertuigen zou een batterij te zwaar zijn of te veel ruimte innemen. Ineos ontwikkelt overigens samen met Hyundai een fuel cell voor de intern ontworpen 4x4 auto Grenadier.’

Uiteindelijk kan waterstof aardgas vervangen in de energievoorziening, maar daarvoor moeten de kosten sterk dalen.

Tot slot ziet Bleukx een rol voor waterstof als chemische batterij. ‘Als er voldoende renewables zijn, kan opgeslagen waterstof dienen als buffer. We kunnen

dat direct opslaan in zoutmijnen, zoals we dat in Chester gaan doen. Maar het kan ook eerst worden omgezet in ammoniak, dan is de opslag makkelijker.’ Er wordt onderzoek gedaan naar andere carriers om waterstof stabiel te bewaren.

Waterstofeconomie Het chemiebedrijf wil graag koploper zijn op het gebied van waterstof. Daarvoor denkt Bleukx dat het nodig is dat er vanuit verschillende invalshoeken naar de mogelijkheden en moeilijkheden gekeken wordt. ‘Zeker interessant is bijvoorbeeld de ontwikkeling van offshore waterstofprojecten en het investeren in voldoende elektrificatie. Maar we kijken naar alle ontwikkelingen, voor mij is er niet één specifieke weg. Wij produceren waterstof vanuit de chemie en bekijken de ontwikkelingen vanuit een chemisch perspectief. Ik denk dat we door verstandige en gedreven mensen met verschillende achtergronden bij elkaar te zetten, tegen 2030 een waterstofeconomie kunnen realiseren.’ ■ PETROCHEM 8 - 2021 19

PET T Ineos.indd 19

17-11-2021 10:31

BRANDED CONTENT

Covestro migreert succesvol naar DeltaV De ruim twintig kunstharsfabrieken van Covestro verschillen weliswaar in leeftijd en opbouw, toch kennen ze ook opvallend veel overeenkomsten. Covestro voegde de afgelopen jaren heel wat bedrijven toe aan het portfolio met als laatste wapenfeit de overname van DSM Resins & Functional Materials. Laatstgenoemde was al bezig de procesbesturing van sites in Waalwijk en Barcelona te moderniseren en te migreren naar het DeltaV DCS-systeem van Emerson. Op die manier kregen de sites inzicht in elkaars prestaties en konden ze ook best practices uitwisselen. Gezien de complexiteit van het ombouwen van het vijftien jaar oude RS3-systeem in Barcelona en C-QUIN in Waalwijk naar een nieuw systeem met extra functionaliteit, riepen de sites de hulp in van POWARE Industrial Automation.

Process control manager Rene Ennecker en Capex manager Daniel Martinez zitten er ontspannen bij als ze terugkijken op een meer dan een jaar durende implementatie.

‘Vergeleken met veel andere chemische sites zijn onze fabrieken niet heel groot’, zegt Ennecker. ‘We hebben dan ook maar één process control engineer per site rondlopen die met name de dagelijkse automatiseringsuitdagingen voor zijn rekening neemt. Een migratie, of eigenlijk een implementatie, is echt een heel andere tak van sport.

Om zo’n project goed te leiden, heb je iemand nodig die zich niet met de dagelijkse gang van zaken hoeft bezig te houden. Bovendien moet diegene zowel systeemkennis als verstand van projectmanagement hebben. Bijkomende uitdaging was, dat we ook de receptuur van de kunsthars­productie wilden automatiseren. Dat vraagt meer dan het eenvoudig overzetten van data.’

De teams in Spanje (boven) en Nederland (onder).

Complex project De hulp vond men bij POWARE Industrial Automation. Het bedrijf specialiseerde zich inmiddels elf jaar geleden in detachering van ervaren proces engineers. Toevallig zat daar een engineer met Spaanse roots bij, die uiteindelijk voor een jaar naar Barcelona vertrok. Ook in Waalwijk vond POWARE een goede match met Roland de Volder.

‘Het C-QUIN-systeem dat men in Waalwijk gebruikte, was eigenlijk heel goed afgestemd op de processen van Covestro’, zegt De Volder. ‘Maar het systeem was inmiddels zo verouderd dat er nog weinig ondersteuning voor was. De opvolger DeltaV Live is een modern DCS-systeem met meer mogelijkheden. Voor de migratie kan je kiezen om al de functionaliteit van het oude systeem één-op-één om te zetten naar DeltaV Live. Dit zou in mijn ogen echter zonde zijn, omdat je de kracht van het nieuwe DeltaV grotendeels onbenut laat. Het benutten van nieuwe functionaliteit zal Covestro zeker helpen in de ambities om meer synergie te halen uit de ruim twintig sites.’

Martinez: ‘Voordat we voor DeltaV kozen, hebben we heel wat systemen de revue zien passeren. We moesten in ieder geval een systeem hebben dat overweg kon met onze batch-processen, maar dat ons ook genoeg vertrouwen gaf in de procesveiligheid. We werken tenslotte in een gevaarlijke omgeving met brandbare materialen.

Nadat we een systeemkeuze maakten, stelden we eigenlijk dezelfde eisen aan degene die het systeem voor ons implementeerde: Houd rekening met de procesveiligheid en beperk de risico’s tot een minimum. Dat pakte het projectteam goed op door eerst gezamenlijk de functies te definiëren, daarna de scripts te schrijven om ze vervolgens te testen in een veilige omgeving.’

PETROCHEM 8 - 2021 20

PET Z2 Branded Content.indd 20

17-11-2021 10:32

FOTO’S: POWARE

Operatorpanels moesten worden vervangen en ook de nodige veldapparatuur en een aantal kleppen zijn vervangen.

De Volder: ‘Omdat we min of meer een nieuw systeem implementeerden, was het zaak een team samen te stellen met zowel gebruikers als experts. De locatie in Waalwijk bestaat uit twee productie-units, die allebei door het nieuwe systeem moesten worden bestuurd. En dus koos de projectmanager voor een team met een process control engineer die het nieuwe systeem goed kende en een manufacturing engineer. Daar voegde hij nog twee ervaren operators bij die alles wisten over het proces, zoals de receptuur, en die uiteindelijk met het systeem moesten werken. Om het best wel complexe project overzichtelijk te houden, hakten we het in stukjes en voerden per onderdeel de gebruikelijke factory acceptance tests en site acceptance tests uit, vóór de commissioning-fase.’

Vaardigheden Op de Spaanse site was de werkwijze niet veel anders.

In kleine stapjes werkte men naar de shutdown toe, waar

POWARE Industrial Automation ondersteunt klanten zoals Covestro bij de uitvoering van projecten door detachering van engineers op projectbasis, zowel nationaal als internationaal. De engineers hebben jarenlange ervaring met de meest toegepaste PLC-, SCADA-, DCS-, Safety- en aanverwante systemen. Zij voeren werkzaamheden uit variërend van specificatie, implementatie, testen, tot commissioning.

Roland de Volder (POWARE): ‘Door gebruik te maken van een virtuele DeltaV-omgeving, konden wij de operators de benodigde vaardigheden optimaal bijbrengen.’ de fysieke migratie in drie tot vier weken zou moeten worden uitgevoerd. Martinez: ‘Zo’n shutdown is altijd een spannende tijd, omdat je veel mensen over de vloer hebt die de hele site onderhanden nemen. Iedere dag dat je later kunt opstarten, kost veel geld en je wilt dan niet dat de procesautomatisering daarin een bottleneck vormt.

Gelukkig was dat verre van het geval en konden we zelfs eerder opleveren. We hadden dan wel een ‘dure’ Nederlander ingehuurd, maar hij heeft de investering meer dan terugverdiend.’

Naast de software-migratie, moest er ook wel het een en ander fysiek worden aangepast. Zo moesten operatorpanels worden vervangen en de gelegenheid is ook aangegrepen om de nodige veldapparatuur en een aantal kleppen te vervangen. De Volder: ‘Gelukkig konden we vooraf al veel voorbereiden. Bovendien heeft het team de operators en de anderen die met het systeem moesten werken zo goed mogelijk getraind. Door te werken in kleine groepjes en gebruik te maken van een virtuele DeltaV-omgeving, konden wij de operators de benodigde vaardigheden optimaal bijbrengen. Ze voelden zich al snel eigenaar van het systeem doordat we ze vroeg in het proces hadden betrokken. We waren dan ook allemaal erg blij dat de eerste testbatches goede producten opleverden.’ ■

PETROCHEM 8 - 2021 21

PET Z2 Branded Content.indd 21

17-11-2021 10:32

GAS

Dalende gaswinning leidt tot meer LNG-import Ondanks alle klimaatdoelstellingen blijft aardgas voorlopig onze grootste energiebron. Steeds meer daarvan moet uit het buitenland komen. Dat gebeurt onder meer door meer import van LNG (vloeibaar aardgas).

Gate terminal, een joint venture van Gasunie en Vopak, verhoogt daarom de capaciteit op de Maasvlakte.

Francis Voermans

Nederland moet in 2050 het gebruik van fossiele brandstoffen naar bijna nul hebben gereduceerd. Dat betekent onder meer dat we af moeten van aardgas: nu de bron van 40 tot 45 procent van het energieverbruik en de brandstof voor zo’n negentig procent van alle huizen.

Hoewel er al zo’n twintig jaar klimaatbeleid wordt gevoerd, is er vooralsnog geen sprake van een vermindering van het gasverbruik. Het totale verbruik schommelt sinds halverwege de jaren zeventig tussen zo’n veertig à vijftig miljard kubieke meter per jaar en een significante daling is nog niet ingezet.

Wel is er een grote verschuiving in waar het vandaan komt. Tot een paar jaar geleden was dat voornamelijk uit eigen bodem. Het Groningse gasveld, en later ook de kleine velden, leverde genoeg gas om in de eigen vraag te voorzien, plus nog ongeveer eenzelfde hoeveelheid voor export. Vanwege aardbevingen besloot de overheid om de gaswinning in Groningen terug te schroeven en in 2022 helemaal te stoppen. Dan wordt er alleen nog gas gewonnen uit de kleine velden.

Hierdoor is Nederland sinds 2018 een netto importeur geworden van aardgas.

Dat wil zeggen dat er nog steeds een aanzienlijke hoeveelheid gas Nederland uitgaat, maar dat de invoer nog veel groter is. Vanwege het goede netwerk met veel capaciteit is Nederland een aantrekkelijk land om gas doorheen te transporteren.

Schommelingen Het grootste deel van het gas komt uit Noorwegen en Rusland per pijpleiding.

Een deel van de import gebeurt per schip, waarbij het gas in vloeibare vorm (LNG) wordt vervoerd. Het aandeel van LNG is niet zo groot, maar het is wel van groot strategisch belang. Via LNG kan ook gas uit immense velden in Qatar en Austra-

lië worden geimporteerd. En uit de VS, dat steeds meer gas exporteert dat wordt gewonnen uit schalie, of één van de andere twaalf LNG-producerende landen.

In Nederland is één plek waar LNG­ schepen kunnen aanlanden: Gate terminal op de Maasvlakte. De terminal bestaat uit drie opslagtanks, drie aanlegsteigers, drie laadplaatsen voor tankwagens en een omgeving waar LNG wordt omgezet in aardgas. De terminal is sinds 2011 in bedrijf en heeft een capaciteit van twaalf miljard kubieke meter per jaar (bcm).

Die capaciteit werd de eerste jaren maar mondjesmaat benut, maar de laatste jaren is de doorzet fors gestegen. Daardoor ontstond in 2019 het idee om de interesse in de markt te peilen voor uitbreiding van de terminal. Die bleek er te zijn. In juli van dit jaar kondigde Gate terminal aan de capaciteit met 0.5 bcm te vergroten en in oktober maakte het bekend nog één bcm extra capaciteit te installeren.

De uitbreiding betreft enkel de proces­ equipment voor hervergassing van het LNG. Gate terminal bekijkt momenteel met welke engineering contractor het gaat werken. Vanaf oktober 2024 kan de terminal 13.5 bcm per jaar verwerken.

Dat is ongeveer een derde deel van de Nederlandse gasvraag, maar zoveel wordt er niet ingevoerd, zegt Stefaan Adriaens van Gate terminal. ‘Bij periodes zitten we op de volle capaciteit van de terminal. Afgelopen mei was een record, toen is de terminal volledig benut. Op jaarbasis verwerken we zo’n vijftig tot zestig procent van onze capaciteit. Er zitten veel schommelingen in de vraag.’

Compenseren Het grootste deel van de nieuwe capaciteit is gecontracteerd door Uniper. Vanaf oktober 2024 wordt het Duitse energie­ bedrijf de grootste gebruiker van de

PETROCHEM 8 - 2021 22

PET S Uitgelicht Project.indd 22

17-11-2021 10:33

FOTO: GATE TERMINAL

terminal met een langetermijncontract voor een capaciteit van vier bcm. Met nu nog tien megawatt aan elektriciteitsproductiecapaciteit uit kolen en bruinkool in Europa, staat het bedrijf onder druk om de activiteiten te verduurzamen.

Bijna al deze centrales moeten voor 2030 sluiten, waaronder de 1070 megawatt MPP3-centrale op de Maasvlakte in 2029. Uniper is momenteel bezig om de kolencentrale in Scholven om te bouwen naar een gasgestookte centrale. ‘Gas is momenteel de meest effectieve manier om te ontkolen. (...) Het zorgt voor back-up voor de energietransitie en is de ideale partner voor vluchtige hernieuwbare energiebronnen. Ons gasportfolio is een pijler van de energietransitie’, aldus Uniper CEO Klaus-Dieter Maubach in mei.

Het grootste deel van het LNG dat bij Gate terminal aanlandt, wordt na hervergassing in het Nederlandse gasnetwerk gepompt. Zo kan het verder door Europa worden vervoerd. De Maasvlakte is niet de enige plek waar de importcapaciteit wordt uitgebreid. Door heel Europa wordt flink geïnvesteerd in de gasinfrastructuur (zie kader). Dat moet compenseren voor de lagere productie: De hoeveelheid gas die in de EU-landen wordt gewonnen is de laatste tien jaar gehalveerd. De EU importeert nu negentig procent van het aardgas.

Stefaan Adriaens (Gate terminal): ‘Het aantal schepen dat op LNG vaart is snel toegenomen.’

Transport Wat die importafhankelijkheid kan betekenen voor de prijs, hebben we de afgelopen tijd ervaren. De gasprijs is het laatste half jaar sterk gestegen met in oktober pieken tot ruim boven de euro per kuub. Die hoge prijzen komen vooral door de lage voorraden na een lange koude winter vorig jaar en minder opbrengst van windmolens, in combinatie met dat Rusland geen extra gas leverde. Maar ook de LNG-markt dreef de prijs op. De vraag in Azië, en dan vooral in China, steeg door allerlei factoren, zoals het economisch herstel na de Covid-crisis, een koude winter en het vervangen van kolen door gas. De prijs is inmiddels weer wat gedaald, maar de krapte op de markt houdt waarschijnlijk nog wel even aan. Het online komen van extra LNG-importcapaciteit kan daar weinig aan veranderen. Hoewel de gasvraag in Europa stabiel blijft of licht gaat dalen, blijft wereldwijd het gasverbruik stijgen tot ongeveer 2040, zo is de verwachting. De grote uitbreiding van de LNG-productie in Qatar, waar de komende jaren aan wordt gewerkt, is niet voldoende om aan de stijgende

vraag te voldoen, voorspelt Shell in haar LNG Outlook. Meer investeringen in nieuwe LNG-productie zijn nodig.

De gestegen LNG-prijs is slecht nieuws voor trucks en schepen op LNG. Het gebruik van LNG als transportbrandstof vormt een klein deel van het geheel. Bij Gate terminal gaat het om zo’n vijf tot tien procent. ‘Maar het is een groeimarkt.

Het aantal schepen dat op LNG vaart, is snel toegenomen en er komen ook steeds meer trucks op LNG’, zegt Adriaens.

Biogas Rijden op LNG was tot voor kort goedkoper dan rijden op diesel. ‘In de twaalf jaar dat wij LNG leveren, is het altijd aanzienlijk goedkoper geweest dan diesel, maar nu is dat even niet zo. We hopen dat dat weer terugkomt’, zegt Herbert Boender van Rolande, dat veertien van de dertig LNG-tankstations opereert die Nederland momenteel telt. Dat aantal groeit nog wel, zegt Boender, maar het bedrijf richt de pijlen momenteel meer op Duitsland en België. ‘We willen de komende tijd tien nieuwe stations per jaar erbij bouwen, de meeste in Duitsland.

Daar is het transport op LNG laat op PETROCHEM 8 - 2021 23

PET S Uitgelicht Project.indd 23

17-11-2021 10:33

EUROPEAN INDUSTRY & ENERGY SUMMIT 2021

ENERGIZING A SUSTAINABLE FUTURE 7 – 8 DECEMBER 2021 • ROTTERDAM AHOY

ribe [Subsc

now]

The plenary opening of the European Industry & Energy Summit 2021 promises fireworks once again.

CroonWolter&dros is demonstrating that it is using its knowledge to support the energy transition at TenneT and Vattenfall.

We have keynote speeches by Melanie MaasBrunner (CTO BASF), Holger Kreetz (COO Uniper), Hans van den Berg (CEO Tata Steel Netherlands) and Bert Weckhuysen (Professor Utrecht University).

The TKI Energy and Industry will provide an interesting programme on innovation in industrial energy transition. And FME will show that a lot of CO2 emissions can already be avoided with existing innovative products.

They set the tone for the central theme: The role of industry in the energy transition.

Last but not least, we will end the summit programme with the Dragons’ Den of Transition. Various innovators will pitch their innovations to the Dragons, who can choose to aid them either with advice, their experience or even an investment to push the innovation to a next level.

The two days of the Summit are getting increasingly full. With contributions from TNO, which supports the industry in its transformation to carbon-free production.

CAN’T WAIT TO SEE YOU IN DECEMBER! Founding partners:

www.industryandenergy.eu PET Advertenties.indd 24

17-11-2021 10:25

Afvalstromen Het bedrijf importeert bio-LNG uit Scandinavië. Sinds kort wordt het ook in Nederland gemaakt. In Amsterdam nam Nordsol onlangs een installatie in gebruik, die biogas omzet in bio-LNG. Het bedrijf werkt samen met Shell en Renewi. Renewi zamelt organisch afval in, verwerkt het en zet het om in biogas.

Shell stelt het bio-LNG beschikbaar aan trucks bij haar LNG-tankstations in Nederland. De installatie werkt met de iLNG-technologie van Nordsol, waarbij het zuiveren van het methaan en het afkoelen tot -162 graden zijn geïntegreerd. Dit maakt kleinschalige bio-LNG productie mogelijk. De installatie kan zo’n 3.400 ton bio-LNG per jaar produceren. Het doel van Nordsol is om in 2025 meerdere installaties met een totale capaciteit van 25.000 ton bio-LNG operationeel te hebben.

Ook Rolande wil zelf bio-LNG produceren. Het bedrijf heeft plannen in

FOTO: ADOBESTOCK

gang gekomen, maar nu gaat het snel.

Omdat vrachtwagens in vijf tot zeven jaar worden afgeschreven, kan het snel gaan.’

Rolande ziet het rijden op LNG als opstap naar bio-LNG, een brandstof met – nagenoeg – geen CO2-emissie. Nu al kunnen klanten kiezen voor een blend met twintig procent bio-LNG. Maar de ambities van Rolande reiken verder. ‘Met trucks op LNG maken we een kleine stap in CO2-reductie. Met bio-LNG kan het lukken om de klimaatdoelstellingen van 2030 en 2050 te halen. Een LNGtruck kan zonder problemen overschakelen op bio-LNG.’

Herbert Boender (Rolande): ‘Bio-LNG is de enige duurzame optie voor zwaar wegtransport die nu beschikbaar is.’

Leeuwarden en Duitsland, in samenwerking met andere partijen. ‘We willen niet volledig afhankelijk zijn van inkoop. Door als afnemende partij mee te investeren, kunnen we het verschil maken bij investeringsbeslissingen’, aldus Boender.

Niet alle vrachtwagens kunnen op bioLNG rijden, daarvoor zijn niet genoeg afvalstromen beschikbaar. Maar een significant aandeel is zeker mogelijk.

‘De Nederlandse overheid voorziet biogasprojecten voor de productie van twee bcm. Wij vinden dat dit moet worden ingezet waar het de meeste CO2-reductie oplevert en waar geen alternatieven voorhanden zijn. Dat is in de zware industrie en in het zware wegtransport. Alternatieven als elektrisch rijden en waterstof komen er ook, maar bio-LNG is de enige duurzame optie voor zwaar wegtransport die nu beschikbaar is.’ ■

VEEL INVESTERINGEN IN GASINFRASTRUCTUUR Op veel plaatsen in Europa wordt de importcapaciteit uitgebreid. In België verdubbelt Fluxys de capaciteit van de terminal in Zeebrugge: van de huidige capaciteit van 9 bcm in twee fasen naar 17 bcm in 2026. De LNG-terminal van Polskie LNG in Polen wordt uitgebreid van 5 bcm tot 8,3 bcm. Begin dit jaar is in Kroatië een nieuwe LNG-terminal in gebruik genomen met een capaciteit van 2,3 bcm.

In Duitsland zijn er plannen voor twee nieuwe terminals. De Hanseatic Energy Hub studeert op een terminal in Stade, die met name gas moet leveren aan de productiesite van Dow. Gasunie, Vopak en Oiltanking overwegen een LNG-terminal te bouwen in Brunsbüttel.

De Isle of Grain terminal in Engeland wordt uitgebreid tot ruim 25 bcm, waarmee het de grootste terminal in Europa wordt.

Engeland is na Spanje de grootste LNG-importeur van Europa.

Ook komt er extra capaciteit via nieuwe FSRUs (Floating Storage and regasifications units) bij Griekenland, Cyprus en Polen.

Ondertussen worden ook invoermogelijkheden per pijpleiding vergroot. Zo is sinds begin dit jaar de Trans Adriatic Pipeline (TAP) in gebruik, het laatste stuk van de Zuidelijke gascorridor, die gas van Azerbeijan brengt naar Griekenland, Bulgarije en Italië. Vanaf eind 2022 gaat de nieuwe Baltic Pipe in bedrijf, die wordt aangesloten op de gasinfrastructuur van Noorwegen in de Noordzee en loopt naar Denemarken en Polen.

De omstreden pijpleiding Nordstream 2 tussen Rusland en Duitsland is gereed en wacht alleen nog op een vergunning van de Duitse toezichthouder voordat er gas mag worden getransporteerd.

PETROCHEM 8 - 2021 25

PET S Uitgelicht Project.indd 25

17-11-2021 10:33

EEMSDELTAVISIE 2021

Innovatie is durven én doen De transitie naar een koolstof­ emissieloze industrie vergt heel wat lef van de industrie. Die moet namelijk afscheid nemen van vertrouwde processen die in vijftig jaar zijn geoptimaliseerd.

Om die transitie van fossiele grondstoffen naar biobased en circulaire alternatieven en van aardgas naar duurzame energie­ bronnen mogelijk te maken, is innovatie nodig. De dagelijkse werkelijkheid is dat innovatie vaak een lange adem vraagt, niet altijd slaagt en gepaard gaat met risico’s. Reden genoeg om stil te staan bij innovatie tijdens Eems­ deltavisie. Want het noorden van Nederland lijkt steeds betere papieren te hebben om de transi­ tie te versnellen.

David van Baarle

Biobased chemistry-hoogleraar André Heeres van Hanzehogeschool vatte de opdracht voor de chemische industrie kort samen. ‘Onderzoek van het Duitse Nova-instituut schat dat het gebruik van plastics groeit van vierhonderd megaton naar twaalfduizend megaton in 2050.

Ofwel drie keer zoveel in dertig jaar tijd.

In die tijd groeit niet alleen de wereldbevolking, maar neemt ook het relatieve aandeel van de middenklasse toe. En die wil meer spullen kopen en consumeren. Gezien het moratorium op fossiele grondstoffen, moeten die plastics van alternatieve bronnen komen. De Duitsers schatten dat tegen die tijd tweederde van de plastics uit recycling komt, terwijl de andere dertig procent van biogene oorsprong of met afgevangen CO2 als basis wordt geproduceerd.’

Wat die ontwikkeling voor de noordelijke provincies betekent, is nog koffiedik kijken, maar voorbeelden zijn er al genoeg. Heeres: ‘Neem Teijin Twaron, dat de ultrasterke koolstofvezels nu nog van fossiele grondstoffen maakt, maar inmiddels ook in samenwerking met BioBTX eenzelfde product maakt op basis van natuurlijk glycerol. Of Avantium dat een biogeen alternatief ontwikkelde voor PET. Het voordeel van

de eerste toepassing is dat deze direct op bestaande machines kan worden verwerkt. Avantium heeft een wat langer innovatiepad nodig.’

Aan de innovatieketen zal het volgens Heeres niet liggen, die is met de introductie van het Chemport Innovation Center (CIC) volledig ingericht. ‘Met de Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool is er voldoende kennis in het noorden om de uitdagingen van de energie- en grondstoffentransitie het hoofd te bieden. Maar die innovaties in het lab hebben ook ruimte voor groei nodig om op te schalen van technology readyness level (TRL, red.) één en twee naar pilotformaat. Dat krijgen ze nu in het CIC, zodat ze snel kunnen doorgroeien naar TRL negen en de industrie echt kan profiteren van de noordelijke kennisinfrastructuur.’

Mandaat Robert Jan Poppen, plantmanager van Nobian, ziet zeker het voordeel van een omgeving waar partijen de ruimte krijgen hun technologie tot wasdom te laten komen. ‘Maar dat wil niet zeggen dat er binnen de fabrieken geen ruimte is voor groei. Natuurlijk, we hebben een fabriek die veilig en betrouwbaar een product moet maken, maar dat hoeft niet haaks te staan op innovatie. Je moet daarvoor wel een organisatie inrichten die werknemers de vrijheid geeft om te experimenteren en het mandaat om te reageren op de marktontwikkelingen.

Binnen de kaders voeren we wel degelijk vernieuwingen door, al is het soms iets ogenschijnlijk eenvoudigs als een nieuwe meetmethode, andere hulpstoffen of het volgen van de energiestromen via big data-technieken. Misschien nog wel de meest ingrijpende verandering is dat de Delesto-warmtekrachtinstallatie een heel

PETROCHEM 8 - 2021 26

PET Q Eemsdeltavisie.indd 26

17-11-2021 10:34

FOTO’S: BOB DE VRIES

andere toepassing heeft dan waar hij oorspronkelijk voor werd ontworpen. We krijgen bovendien ook nog eens stoom van een afvalverbrander en Eneco erbij.

Die innovaties voeren we door terwijl de dagelijkse bedrijfsvoering gewoon doorgaat. De grootste uitdaging daarbij is misschien nog wel om de juiste mensen te krijgen om de transitie vorm te geven.

De vergrijzing slaat hard toe en met een groeiende industrie in het noorden is de concurrentie groot in de strijd om jong talent aan je te binden.’

Robert Jan Poppen (Nobian): ‘De vergrijzing slaat hard toe en met een groeiende industrie in het noorden is de concurrentie groot in de strijd om jong talent aan je te binden.’

Industriële toepassing Volgens TNO-onderzoeker Soledad van Eijk hoeft ze de industrie niet zozeer te overtuigen van nut en noodzaak van innovatie, maar moet ze wel kunnen bewijzen dat een bepaalde innovatie aan-

sluit op de doelstellingen van een bedrijf.

‘Wat we in een laboratorium, of zelfs op TRL vier tot vijf kunnen bewijzen, moet ook op grotere schaal gestand doen. We moeten alle stappen doorlopen voordat we daadwerkelijk kunnen zeggen dat ook de businesscase voor een bedrijf klopt.’

Robert Jan Poppen stipte de grootste uitdaging voor innovatie en industriële transitie al aan: het gebrek aan gekwalificeerde mensen. De vraag aan promovendus Frederique Versteeg van de Rijksuniversiteit Groningen was dan ook voornamelijk welk carrièrepad zij voor zich ziet. Het antwoord lijkt exemplarisch te zijn voor haar generatie. ‘Ik wil daar werken waar de impact op verduurzaming het grootst is. Ik onderzoek nu hoe superkritisch CO2 kan worden ingezet bij de productie van polymeren.

Dit is potentieel een innovatie die een grote energiebesparing kan opleveren.

De vraag is waar de impact het grootst is. Dat is nu nog aan de onderzoekskant, maar als dit op grote schaal in de industrie wordt toegepast is de impact natuurlijk veel groter.’ ■ PETROCHEM 8 - 2021 27

PET Q Eemsdeltavisie.indd 27

17-11-2021 10:34

PLANTMANAGER

Transitie biedt nieuwe perspectieven Tata Steel zit in een roerige tijd waarin het een duurzame koers inzet terwijl corona ook nog niet verdwenen is. Plantmanager Lisette Sierevogel verdeelt haar aandacht dan ook over kwaliteitverbeterende en overlastverminderende projecten en de dagelijkse aansturing van zeshonderd mensen. ‘Ik heb de focus zien verschuiven van volume naar kwaliteit en nu ligt er een grotere nadruk op de omgeving. Dat vraagt om extra aandacht voor de werkvloer, maar brengt ook nieuwe perspectieven met zich mee.’

David van Baarle

Je kunt zomaar 24 jaar bij Tata Steel werken en toch nooit te lang op dezelfde plek zitten. Tenminste, als je het carrièrepad van Lisette Sierevogel volgt.

Want waar ze drie jaar geleden nog de hele wereld over reisde om klanten te ondersteunen bij hun kwaliteitsproblemen, is ze inmiddels al weer twee jaar plantmanager van de koudbandwalserij.

Of om in Tata Steel-termen te blijven: bedrijfschef.

Die laatste stap was misschien wel de meest uitdagende stap in haar carrière, met name omdat corona ongeveer gelijktijdig de intrede deed. ‘En dan sta je in een fabriek die vijftig jaar oud is te regelen dat mensen niet te dicht op elkaar werken’, zegt Sierevogel. ‘Dat is in sommige bedieningshuizen best lastig voor elkaar te krijgen. En dus werkten we met mondmaskers, schermen en reinigingsprotocollen. Bovendien zorgt zo’n virus ook nog eens voor extra spanning.

Bijvoorbeeld tussen het kantoor en de werkvloer. Als Rutte zegt dat iedereen zoveel mogelijk thuis moet blijven, is dat natuurlijk niet voor iedereen een optie.

Onze operators en maintenance-ploegen blijven gewoon fysiek aanwezig, waarbij ze uiteraard hun werkplek veilig inrichten. Wij als management kunnen misschien wel gemakkelijker ons werk vanuit thuis doen, maar juist om de spanning weg te halen kozen we er toch voor zoveel mogelijk aanwezig te zijn. Je wil uiteindelijk toch kunnen zien en voelen hoe iedereen met de nieuwe situatie

DE PLANTMANAGER In deze rubriek ‘De plantmanager’ laten wij elke keer een andere plantmanager aan het woord over het werk, visie en bedrijf. Hoe lukt het plantmanagers om succesvol te zijn en kunnen ze anderen daarin inspireren?

Kent u interessante plantmanagers? Mail dan naar redactie@industrielinqs.nl

omgaat en waar mogelijk onzekerheden wegnemen. Het laatste wat je wil, is dat je de fabriek vanuit je ivoren torentje probeert te managen.’

Kwaliteit De koudbandwalserij staat aan het eind van de lange keten van ijzererts tot hoogwaardige staalplaten voor met name de automobielindustrie. Sierevogel zag het resultaat van haar huidige werk zeven jaar lang bij de wereldwijde klanten van Tata Steel. ‘Stond je bij een automobielfabrikant te kijken naar een partij afgekeurde achterkanten waarbij je wel heel goed in het juiste licht moest kijken wat er nu precies mis mee was. In het hoge segment waarvoor onze klanten auto’s produceren, moet je zeer kritisch zijn op kwaliteit en dus ook op de cosmetische aspecten. Om gewicht te besparen, willen fabrikanten bovendien steeds dunnere lagen lak aanbrengen. Daardoor zie je oneffenheden in het staal nog sneller.’

Dat betekent dat je in de productie nauwelijks fouten kunt veroorloven. ‘Die kwaliteit kunnen we alleen halen door een samenspel van het juiste recept bij de staalproductie en de behandeling daarna.

Het walsen heeft dan ook wel degelijk invloed op het eindresultaat en is met name te sturen via de krachtverdeling over de vijf walsen. Het grootste risico dat we in het proces lopen, is dat de kop van een plaat tegen een wals aanstoot, waardoor deze een afdruk achterlaat in de wals. Op zich is dit probleem bekend bij zogenaamde batch-walsen. Maar we denken het wel te kunnen voorkomen door de vijftig jaar oude wals om te bouwen naar een continu-wals. Daarvoor bouwen we binnenkort een installatie die de platen aan elkaar last, zodat de walsen één continue plaat krijgen aangeboden.

Aan het einde van het proces moeten we

PETROCHEM 8 - 2021 28

PET P Plantmanager.indd 28

17-11-2021 10:35

FOTO’S: ERIC DE VRIES

de plaat uiteraard ook weer in stukken knippen. Helaas heeft corona het project vertraagd, maar dit zal zeker het risico op afkeur een stuk verlagen en de klant­ tevredenheid verhogen.’

Lisette Sierevogel (Tata Steel): ‘Het laatste wat je wil, is dat je de fabriek vanuit je ivoren torentje probeert te managen.’

Dertien fabrieken De rol van de plantmanager van de koudbandwalserij verschuift voortdurend van projecten naar de dagelijkse uitdagingen in de productie. ‘Hoewel we spreken over één koudbandwalserij, is het eigenlijk een samenspel tussen dertien soorten fabrieken en fabriekjes’, zegt Sierevogel. ‘We rollen de twee tot drie millimeter dikke platen die we krijgen van de warmbandwalserij naar diktes van minimaal twee millimeter, maar ook ver daaronder. De dikkere platen hoeven verder weinig behandeling. Die worden bijvoorbeeld ingezet als rijplaten voor de bouwsector. De andere producten, die op meer zichtbare plekken komen, worden eerste gebeitst in een zuurbad dat het buitenste oxidelaagje eraf haalt.

De platen krijgen daarna een olielaagje om verdere oxidatie te voorkomen. De koudwalsen zorgen vervolgens ervoor dat het staal nog dunner wordt. Die dikte

kan behoorlijk verschillen, naar gelang de klantvraag. De dikkere platen eindigen bijvoorbeeld aan de onderkant van een auto, terwijl de autofabrikanten voor hun carrosserie steeds dunnere platen verlangen. Hoe lager het gewicht, hoe lager namelijk het energieverbruik. Voor de noodzakelijke volgende stap, moeten we de beitsbaan aanpassen. Om nog dunner staal te kunnen maken, moet het namelijk zo sterk zijn dat het breken van het oxide steeds lastiger wordt. We hebben dan krachtigere apparatuur nodig die dit aankan.’

Ook de nabehandeling hangt af van de klant waar het staal naar toe gaat. ‘De platen onder de één millimeter krijgen nog een zinkbehandeling, terwijl we ook staal voor de witgoedsector maken dat eerst nog naar de gloeierij gaat. En dan willen we het staal ook nog netjes verpakken, zodat we zeker weten dat het in dezelfde staat bij de klant aankomt.’

Mensenwerk Met een dergelijk aantal fabrieken en ook nog een volcontinu proces dat via een vijfploegendienst wordt bemand, is het niet gek dat er zo’n zeshonderd mensen op de loonlijst staan. Sierevogel: ‘Gelukkig hoef ik die niet allemaal alleen aan te sturen. Tata Steel werkt bedrijfsbreed met een triostructuur waarin productie, maintenance en technologie op gelijke voet staan. De chef van de wacht stuurt operators en de storingsdienst aan, terwijl de dag- en kantoordienstorganisatie de onderhoudsafdeling aanstuurt.

Uiteraard krijg ik de kritische KPI’s via het dashboard te zien en sturen we zwaar op kwaliteit, beschikbaarheid en veiligheid. Maar niet alles is in cijfers uit te drukken. Bovendien hebben we zeer ervaren medewerkers die heel goed weten wat ze doen. Ik probeer de verantwoordelijkheden dan ook zo laag mogelijk, liefst op de werkvloer, neer te leggen.’

PETROCHEM 8 - 2021 29

PET P Plantmanager.indd 29

17-11-2021 10:35

Bij Gazelle zorgt dit voor minder verzuim en meer blije gezichten op de werkvloer.

Zo hebben zij al mooie resultaten behaald door te zorgen dat werknemers hun werk efficiënter en met meer plezier doen. Met een vitaliteitsprogramma, een tweejaarlijkse health check, of bijvoorbeeld een wandelprogramma. Weten wat jij als werkgever kunt doen om aandacht te hebben voor psychische klachten zodat iedereen met plezier kan werken?

Ontdek het op heyhetisoke.nl/werkgevers

2118870 HEY HET IS OKE PET Advertenties.indd 30 - GAZELLE - PETROCHEM_MAG_210x297.indd 1

12-11-2021 10:25 16:24 17-11-2021

Dat wil niet zeggen dat dat altijd vanzelf gaat. Sierevogel: ‘Zeker waar je werkt met meerdere teams in ploegendienst ontstaat nog wel eens een sfeer waarin de ene ploeg de andere ervan beschuldigt de problemen door te schuiven naar de volgende shift. We proberen nu in de hoofden te krijgen dat het installatiebelang boven het individuele belang gaat. Wat de een sloopt, kan de ander misschien wel oplossen. Maar dat betekent wel dat je daar open over moet communiceren en elkaar het vertrouwen geven dat je het beste doet voor de machine. Competitiedrang kan in sommige gevallen het beste bij mensen naar boven halen, maar niet als het gezamenlijke belang, de machine, daar onder lijdt.’

Die open dialoog wil Sierevogel ook graag rondom veiligheidsissues voeren.

‘Mensen moeten zich veilig voelen in het werk dat ze doen. Vroeger was dat heel tastbaar en fysiek. Maar veiligheid gaat veel verder. We hebben een gemêleerde groep met verschillende etnische achtergronden, religies, genders en levenswijzen. Iedereen moet zich veilig genoeg voelen zichzelf te zijn en ook de ander respecteren. Tegelijkertijd moeten mensen zich gesteund voelen door het management als er iets mis gaat. Als iemand een stalen rol laat vallen, kan dat grote gevolgen hebben, maar zo’n incident is niet meer terug te draaien.

Veel mensen hebben er de grootste moeite mee om toe te geven dat ze een fout hebben gemaakt, terwijl dit nu eenmaal menselijk is. Bij dit soort incidenten is het vooral zaak te achterhalen wat er aan vooraf ging. Is er tijdsdruk, passen de procedures nog wel bij de huidige omstandigheden? Five why is wat dat aangaat een mooie tool om tot de kern van incidenten te komen.’

Vergrijzing Het meest zorgen maakt Sierevogel zich nog om de braindrain die ook bij haar fabriek voor de deur staat. ‘Een traditie is dat iemand die veertig jaar in dienst is een taartje eet met de bedrijfschef. We hebben inmiddels al heel wat taartjes gegeten en al die kostbare kennis rent straks de deur uit. De generatie die deze mensen vervangt, kijkt bovendien heel anders naar een loopbaan. Die gaan niet voor veertig jaar bij dezelfde werkgever.

We hebben dan ook een systeem nodig

Sierevogel: ‘Iedereen moet zich veilig genoeg voelen zichzelf te zijn en ook de ander respecteren.’ om al die kennis te borgen en tegelijkertijd het werk aantrekkelijk te houden voor de werknemer van de toekomst.’

Wat ook niet zal helpen bij het aantrekken van nieuw personeel is de negatieve aandacht die Tata Steel het afgelopen jaar kreeg. ‘Het beeld dat de pers schetste van Tata Steel zorgde hier op de werkvloer ook voor onrust’, blikt Sierevogel terug.

‘Het heeft zeker invloed gehad op de bedrijfsvoering. We hebben al heel wat projecten opgestart om geurhinder en de uitstoot van stof en andere emissies te beperken. In de 24 jaar dat ik hier werk heb ik de focus zien verschuiven van volume naar kwaliteit en nu ligt er een grotere nadruk op de omgeving. Onze fabriek gaat ook mee in die transitie en

dat brengt nieuwe perspectieven met zich mee. Die nieuwe focus zorgt er namelijk ook voor dat we aantrekkelijker worden voor maatschappelijk geëngageerde werknemers. Hoewel de grootste verschillen te merken zullen zijn in de hoogovens, dragen wij ook ons steentje bij. Zo wist een van onze medewerkers die afstudeerde voor een hbo-studie een plan te maken om de geuroverlast te verminderen via operationele waarschuwingen en ingrepen. Door bijvoorbeeld langzamer te beitsen, is al heel veel geurhinder te vermijden. We bouwen binnenkort een nieuwe dampwasser om de hinder echt een halt toe te roepen, maar je merkt wel dat beperkingen ook de creativiteit aanwakkeren.’ ■ PETROCHEM 8 - 2021 31

PET P Plantmanager.indd 31

17-11-2021 10:35

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie.

Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS North Water verheugd over toekenning subsidie REGAIN North Water is verheugd over de toekenning van subsidies van het Waddenfonds, het Nationaal Programma Groningen (NPG) en Eems Delta Green aan het project REGAIN. De subsidies worden gebruikt voor een onderzoek naar het circulair hergebruik van effluent bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) te Garmerwolde. In het onderzoek wordt gekeken naar de mogelijkheid het gezuiverde rioolwater van de stad Groningen te gebruiken als bron voor industriewater en gelijktijdig te ontdoen van de daarin nog aanwezige medicijnresten. De proef, die drie jaar duurt, kost in totaal 3,5 miljoen euro.

De toegekende subsidies maken het mogelijk om al op korte termijn met het project te starten.

Strategische gebiedsvisie omgeving Chemelot gepresenteerd De gemeenten Sittard-Geleen en Stein, de Provincie Limburg, Chemelot, Brightlands Chemelot Campus en DSM hebben ruim een jaar samengewerkt aan de totstandkoming van een samenhangend toekomstbeeld voor Graetheide, Stein, Geleen, Beek en Chemelot.

Dat is gebeurd in samenspraak met omwonenden, belangengroepen, Waterschap Limburg en de gemeente Beek.

De gebiedsvisie geeft antwoord op de vragen: hoe zorgen overheden en bedrijfsleven ervoor dat mensen ook in de toekomst veilig, gezond én duurzaam kunnen leven en werken in de omgeving van Chemelot? Hoe gaat men om met de ruimte die er is?

En hoe kan de economie vitaal blijven terwijl rekening wordt gehouden met mens en milieu?

De gemeenteraden van Stein en Sittard Geleen zijn gevraagd om deze ‘Strategische gebiedsvisie omgeving Chemelot’ vast te stellen.

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden CONTENTPARTNERS

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

RÉFÉRENCES COULEUR

ENGIE logotype_solid_BLUE_RGB 14/04/2015 24, rue Salomon de Rothschild - 92288 Suresnes - FRANCE Tél. : +33 (0)1 57 32 87 00 / Fax : +33 (0)1 57 32 87 87 Web : www.carrenoir.com

Zone de protection 1 R0 G170 B255

Zone de protection 2 Zone de protection 3

LEADER IN HIGH TEMPERATURE SOLUTIONS

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 020 312 2085

PET08 L Platform.indd 32

17-11-2021 10:41

‘QU TES’

Om de vijf grote industriële clusters in Nederland aan elkaar te verbinden, is circa twaalfhonderd kilometer leiding nodig. Daarvoor kan meer dan duizend kilometer bestaande infrastructuur worden ingezet. Dat voorkomt al veel overlast voor de omgeving. Zie het als een snelweg, die moet worden gerenoveerd. We vervangen alleen de toplaag.’

Eddie Lycklama à Nijeholt, Gasunie, in het hoofdinterview in deze editie.

Wat je niet aan energie hoeft te gebruiken, hoeft ook niet te worden opgewekt. Dit geldt natuurlijk ook voor de procesinstallaties in de industrie. Het vervangen van verouderde grote energieverbruikers door modernere zuinigere installaties is haast een must. Dit vraagt natuurlijk wel flinke investeringen en de terugverdientijd is vaak (te) lang.’

Een verademing om weer fysiek bijeen te zijn en te netwerken met de vele enthousiaste deelnemers. Een interessant programma met boeiende presentaties en discussies over de noodzaak van innovatie in onze industrie. Hoogtepunt was de presentatie van elk van de vier finalisten voor de “Northern Enlightenmentz” verkiezing. Zeer veelbelovende projecten met Purified Metal Company (recycling van met asbest vervuild staal) als uiteindelijke winnaar. Er is veel dynamiek in de Eemsdelta, de pipeline voor nieuwe projecten en investeringen is goed gevuld; de downside is dat sommige bedrijven in zwaar weer zitten t.g.v. de excessief hoge energieprijzen.’

Cor Zijderveld, SBE, over het congres Eemsdeltavisie op 4 november jl.

Chris Aldewereld in zijn column in deze editie.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN

PET08 L Platform.indd 33

Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive Consultancy

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter­ nationaal MVO programma

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Frank Beckx Kennis- en Lobbycentrum Voka, directeur

Ronald Hoenen DSM, global SHEQ director

Bart Leenders Neste, vice president production

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, senior business manager

Frank de Leng Van Happen Containers, operationeel directeur

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

Henk Veldink Hexion, senior director European manufacturing

Sandra de Bont VOTOB Academy, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, global supply chain director

Michel Leyseele Nationale Maatschappij der Pijpleidingen, managing director

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

René Venendaal BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Jan Bout Bout&Co, partner

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Gerald Schotman Shell, presidentdirecteur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Frans Brüning Iv-Industrie, business development manager

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Roelof van Wijk Teijin Aramid, plantmanager

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Cas König Groningen Seaports, directeur

Michel Meertens DSM, vice president premix operations

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Genserik Reniers TU Delft, professor Safety and Security Science Group

Wouter Stam Flowid, managing director

Jeroen van Woerden Jitink, managing director

Plant Manager of the Year 2015

Plant Manager of the Year 2017

Cor Zijderveld voormalig voorzitter SBE

Plant Manager of the Year 2016

17-11-2021 10:41

PET Advertenties.indd 34 basis advertentie A4 NL contouren.indd 1

17-11-2021 26-08-2010:25 10:30

THEMA: ONDERHOUD

Smart maintenance op weg naar volwassenheid Het zijn veel moderne termen die we kunnen samenvatten onder het containerbegrip digitalisering. Advanced analytics, robotisering, big data, the internet of things, predictive maintenance, virtual en augmented reality overspoelen momenteel de industrie. We staan nog maar aan het begin.

Tijdens Maintenance Next in Rotterdam Ahoy leidt Industrielinqs een talkshow over de stand van zaken. Waar gaan we naar toe?

FOTO: SITECH

Wim Raaijen

Vijf jaar geleden startte directeur Mark Denys, directeur kwaliteit bij Tata Steel Europe, samen met een collega in IJmuiden een pilotproject op het gebied van data-analyse, ofwel advanced analytics.

Inmiddels heeft het programma vele miljoenen euro’s aan met name procesverbeteringen opgeleverd. En er lopen in de staalfabrieken meer dan tweehonderd gespecialiseerde data-analisten rond.

Denys onlangs in Industrielinqs Magazine: ‘We zijn op het moment hard op weg naar een volledige digital twin van Tata Steel in IJmuiden.’

Tata Steel produceert in IJmuiden een grote variatie van staalproducten verschillende eigenschappen. Denk aan combinaties van lasbaarheid en buigzaamheid, alles wat de klant maar nodig heeft. ‘Om een goede analyse te maken van één eigenschap van een product, was in het verleden zes weken nodig’, vertelt Denys. ‘In totaal kostte het zes maanden om een verbetering van een product door te voeren. Meteen met de komst

Met meer dan tachtig sensoren op elf assets is het Nickel van de Mortel (links), Sebastiaan Guzik en hun team bij Sitech gelukt om het falen van assets in de fabriek voorspellen.

van advanced analytics kon die analyse in een paar minuten. En niet alleen voor één eigenschap, maar voor alle eigenschappen tegelijk. Inmiddels kunnen we in een minuut alle eigenschappen van al onze producten analyseren.’

Fieldlab Sinds een jaar is er ook meer focus op smart maintenance gekomen. ‘Niet eerder helaas, hoewel juist op het vlak van slim onderhoud wel veel is gepubliceerd. Bij Tata Steel zagen we echter veel aantrekkelijkere businesscases op andere vlakken.’ Dat heeft volgens Denys te maken met schaalbaarheid. Om één pomp, klep of afsluiter te voorzien van een eigen intelligentie heeft weinig impact op de schaal van de staalindustrie. ‘Voor Tata Steel moeten we op zoek naar een algemener platform van algoritmes waarmee we in een keer een grote klap kunnen maken. Minder op het niveau van installatie-onderdelen, maar meer gericht op hele fabrieken.’

Meer focus op onderhoud valt ook samen met de start van het Fieldlab Smart Maintenance in IJmuiden, een initiatief van Techport, waar Denys voorzitter van is. Het fieldlab, dat nu anderhalf jaar loopt, heeft tot doel “om het onderhoud honderd procent voorspelbaar te maken en het productieproces zo in te richten dat er tegen zo laag mogelijke kosten en zo min mogelijk energieverbruik zo veel als mogelijk wordt geproduceerd.”

Nog onvolwassen In de chemische industrie zijn er juist wel meer mogelijkheid, omdat er veel soortgelijke pompen, kleppen en afsluiters zijn. Op Chemelot bijvoorbeeld, waar Sitech al langer bezig is met het verzamelen van gegevens over de staat PETROCHEM 8 - 2021 35

PET X1 Thema.indd 35

17-11-2021 10:36

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Wat is Asset Management?

• Hoeveel onderhoud is juist genoeg?

• Kunnen we met de onderhoudsfunctie waarde creëren?

• Wat is de rol van onderhoud binnen het Asset Management?

• Wat is Predictive Maintenance en hoe geef ik dit vorm?

DEZE OPLEIDIN ZIJN IN TE BRE GEN NG IN DE BACHEL EN WERKTUIGBOU OR WKUNDE DEELTIJD.

INFORMEER!

WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. Aan de hand van kaders gesteld door het Institute of Asset Management (IAM) en de European Federation of National Maintenance Societies (EFNMS) zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Maintenance Management bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken.

• Post-HBO Onderhoudstechnologie Hoogeveen • Post-HBO Onderhoudstechnologie Utrecht • Post-HBO Onderhoud en Asset Management • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Start 22 maart 2022 Start 6 oktober 2022 Start 13 oktober 2022 Start 5 september 2022

Nieuw: Post-HBO Projectmanagement voor Engineers In 2021 tweemaal succesvol gestart. Informeer naar de startdata in 2022.

De Post-HBO opleidingen kunnen naar wens, op zowel post-mbo als post-hbo niveau, in-company (op maat) verzorgd worden.

Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

iMaintain 2022-FC-210x297mm.indd 1 PET Advertenties.indd 36

01-11-2021 11:26 17-11-2021 10:26

FOTO: TECHPORT

van installaties. Een interessant recent project voerde de dienstverlener uit in de kunstmestfabriek van OCI Nitrogen.

Met meer dan tachtig sensoren op elf assets is het Sebastiaan Guzik, Nickel van de Mortel en hun team bij Sitech gelukt om het falen van assets in de fabriek voorspellen. ‘Voldoende sensordata en een gedegen data-analyse zijn daarbij nodig’, stelde Van de Mortel eerder dit jaar . ‘We zijn tegen enkele problemen aangelopen bij het verkrijgen van de sensoren. Het viel ons op dat de hele Industrial IoT-markt nog best wel onvolwassen is. Veel sensoren voldeden bijvoorbeeld niet aan de vraag van de klant of aan de specificaties van de fabrikant. Het viel met name op dat er standaardsensoren beschikbaar waren. Het bleek moeilijker te zijn om sensoren met een ietwat afwijkend karakter te krijgen die nodig waren voor de unieke machines. Uiteindelijk zijn enkele sensoren gevonden die goed genoeg functioneerden. Maar het ging niet zonder slag of stoot. Sommige fabrikanten hadden problemen met de levertijden. Anderen hadden wel sensoren, maar nog geen certificaat om op het KPN-netwerk te mogen zenden. Door de onvolwassenheid in de markt liepen wij vertraging op.’

Mark Denys (Tata Steel): ‘Inmiddels kunnen we in een minuut alle eigenschappen van al onze producten analyseren.’

Productiestilstand Toch is het Sitech gelukt om alles aan de praat te krijgen. ‘Nu is het allemaal voldoende betrouwbaar’, zegt Van de Mortel. ‘In de modellen die we eerst hadden gemaakt hadden we de data van elke sensor nodig. Achteraf gezien realiseerden we ons dat dat niet per se nodig was voor het voorspellend vermogen.

Het bleek ook voldoende te zijn om een paar sensoren niet mee te nemen als deze tijdelijk offline zijn.’

Succes bleef niet uit. ‘In 3,5 maand hebben we vier succescases gehad waarbij

we in totaal zestien uur aan productiestilstand hebben bespaard. Twee daarvan zagen we na afloop bij de interpretatie van de data. Dat kwam omdat nog niet alles was geoptimaliseerd. Maar de potentie is er wel. De twee anderen zagen we wel op tijd. We konden de plant bijvoorbeeld op tijd waarschuwen dat een transportband uit het midden begon te lopen. In het verleden liep de transportband wel eens te ver uit het midden waardoor hij de constructie raakte. Dan valt de hele band stil en heb je productieverlies.’ ■

TALKSHOW TIJDENS MAINTENANCE NEXT In opdracht van de beursorganisatie leidt Industrielinqs tijdens Maintenance Next 2022 drie talkshows. Op 25 januari is het thema Smart Solutions. Hoofdredacteur Wim Raaijen praat dan met Mark Denys (Tata Steel), Nickel van de Mortel, Marinus Tabak (RWE), Staf Seurinck (ABB) en Erik Bijlsma (TNO) over de stand van zaken en de toekomst van digitalisering.

PETROCHEM 8 - 2021 37

PET X1 Thema.indd 37

17-11-2021 10:36

BRANDED CONTENT

Mens centraal in procesautomatisering Het klinkt misschien een beetje tegenstrijdig, maar ook procesautomatisering is mensenwerk. Natuurlijk neemt de combinatie van rekenkracht, dataverwerking en intelligente veldapparatuur veel werk uit handen. Maar een DCS of PLC/SCADA-systeem weet zelf niet welke informatie operators en maintenance experts nodig hebben om hun werk te kunnen doen of hoe het proces moet worden aangestuurd. Dat willen de experts van POWARE Industrial Automation wel weten. Om daar achter te komen, moeten ze de verbinding aangaan met mensen op de werkvloer en het management. Voor oprichter en directeur Marco de Zoete staat de menselijke kant van automatisering dan ook al elf jaar bovenaan.

‘Systemen zijn een waardevol middel om bedrijfsdoelen te halen, maar de input komt van de mensen die er dagelijks mee moeten werken’, zegt De Zoete. ‘Om de juiste vertaling te maken naar functionele specificaties is dan ook niet alleen technisch inzicht nodig, maar ook mensen­ kennis. Met dat idee in het achterhoofd, startte ik tien jaar geleden POWARE Industrial Automation. De mensen die wij detacheren blijven vaak langere tijd aan boord bij bedrijven die hulp nodig hebben bij complexe systeemmigraties of -implementaties. Dan is het wel zo fijn als beide partijen elkaar goed begrijpen, constructief met elkaar samenwerken en daar ook nog plezier aan beleven. Voor ons is een samenwerking dan ook pas geslaagd als onze medewerkers én onze klanten een goed gevoel overhouden aan een project.’

Die klantenbase is inmiddels redelijk divers geworden en spreidt zich uit over de waterwereld, infra, farmacie en petrochemie. ‘In al die bedrijfstakken heeft automatisering een behoorlijke vlucht genomen’, zegt salesmanager Angel Schneiderberg. ‘Bijna allemaal gebruiken ze PLC-, DCS-, of SCADA-systemen van Emerson, Yokogawa, Siemens, Honeywell of bijvoorbeeld Schneider. Helaas hebben die systemen vaak een kortere levensduur dan de assets van bedrijven en dus moet men ze op den duur vervangen. Tachtig procent van onze opdrachten komen dan ook van dit soort zogenaamde brown field-projecten.

Dat is mooi omdat operators of software-engineers dan al vaak weten welke functionaliteit een nieuw systeem moet hebben. Bij POWARE werken ervaren engineers die de vertaalslag kunnen maken van gebruikerseisen naar de functionele specificaties en de inrichting van de nieuwe systemen. Ze kennen de systemen vaak zo goed dat ze klanten ook kunnen wijzen op mogelijke functies waarmee het systeem kan worden uitgebreid. Bovendien hebben de POWARE engineers veel ervaring met migraties, waardoor ze ook bij de projectplanning, ombouw en systeemtesten ondersteuning kunnen bieden.’

Spilfunctie

POWARE medewerkers zijn ambassadeurs en vormen het hart van het bedrijf.

De Zoete: ‘Uiteindelijk bepaalt de klant waarbij men onze ondersteuning kan gebruiken. Onze specialisten worden soms al betrokken bij de systeemselectie en krijgen vervolgens vaak een spilfunctie in het hele migratietraject.

Die vroege betrokkenheid heeft voordelen omdat het ene systeem beter floreert in een bepaalde branche of procestoepassing dan het andere. Bovendien kan ook het zwaartepunt van systemen verschillen, bijvoorbeeld meer gericht op procesveiligheid of op procesfunctionaliteit.

PETROCHEM 8 - 2021 38

PET Z1 Branded Content.indd 38

17-11-2021 10:37

FOTO’S: POWARE

Salesmanager Angel Schneiderberg en oprichter/directeur Marco de Zoete.

Hoe eerder je op de klantspecifieke aspecten kunt selecteren, hoe beter maatwerk je kunt leveren.’

Maar bedrijven kunnen ook heel goede redenen hebben om zelf aan het roer te blijven. ‘Dan kan het nog steeds interessant zijn om externe ondersteuning te vragen bij POWARE. Zeker voor bedrijven die eens in de tien tot vijftien jaar hun systeem updaten, heeft het geen zin om een eigen project- of site-engineer in dienst te nemen.’

Dat POWARE zijn klanten hoog in het vaandel heeft staan, wil niet zeggen dat zijn medewerkers niet kritisch mogen zijn. ‘We nemen het werkplezier en de veiligheid van onze werknemers serieus’, zegt Schneiderberg. ‘Voordat we iemand detacheren, weten we in wat voor soort omgeving hij of zij terechtkomt en of diegene past binnen de bedrijfscultuur. Ook niet onbelangrijk is de veiligheids­ cultuur binnen bedrijven. We zijn VCA*-gecertificeerd,

POWARE bereikte vorig jaar oktober een mijlpaal met zijn tienjarig bestaan. Helaas gooide het coronavirus roet in het eten bij de uitgebreide viering ervan. Vandaar dat de specialisten voor productiebesturingen het elf jaar feest dit jaar alsnog hebben gevierd.

Angel Schneiderberg (POWARE): ‘We nemen het werkplezier en de veiligheid van onze werknemers serieus.’

dus kunnen zelf beoordelen of de veiligheid goed is geborgd. Als dat niet het geval is, moet je ook durven zeggen dat je iemand niet de site op stuurt.’

Ambassadeurs De komende tien jaar verwacht De Zoete nog genoeg werk omhanden te hebben. ‘De industrie zit midden in een energie- en grondstoffentransitie. Het industriële systeem wordt complexer en bedrijven moeten hun informatievoorziening goed op orde hebben om aan de kwaliteitseisen te kunnen voldoen en concurrerend te kunnen blijven. Als we, ondanks de tekorten aan technisch geschoold personeel, goede engineers kunnen aannemen, kunnen we de komende tien jaar zeker groeien.

Maar dat is niet ons hoofddoel. We willen vooral de juiste kwaliteit blijven bieden. Onze medewerkers zijn onze ambassadeurs en vormen het hart van het bedrijf. We zijn zover gekomen omdat we onze kernwaarden trouw zijn gebleven.’ ■

PETROCHEM 8 - 2021 39

PET Z1 Branded Content.indd 39

17-11-2021 10:37

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2021

BASF breidt stapsgewijs de capaciteit van haar alkoxyleringseenheid in Antwerpen uit.

De eenheid is een downstream-activiteit van de ethyleenoxideproductie. In 2021 moet de productiecapaciteit met 25 procent zijn verhoogd.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: ruim 500 miljoen euro Afronding: 2022

BASF investeert meer dan vijfhonderd miljoen euro in de bouw van een tweede grote ethyleenoxide-fabriek en verschillende installaties voor ethyleenoxide-derivaten. De gefaseerde opstart van de nieuwe installaties begint in 2022.

Opdrachtgever: Black Bear Carbon Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Black Bear Carbon gaat op Chemelot rubbergranulaat van afgekeurde vrachtwagen- en autobanden verwerken via pyrolyse. Daarbij valt het rubber uiteen in carbon black, pyolyse-olie en -gas. De twee productielijnen krijgen elk een capaciteit van 2.300 kilo granulaat per uur en kunnen samen 40.000 ton granulaat per jaar verwerken. Dit levert maximaal 18.000 ton carbon black, ongeveer 6.000 ton gas en 20.000 ton olie per jaar op.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: 1 miljard euro Afronding: medio 2022

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 zou de fabriek moeten opstarten.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: onbekend Afronding: 2021

Borealis breidt de capaciteit van zijn polypropeenfabriek in Kallo uit met tachtig kiloton.

De verwachting is dat de toegevoegde capaciteit in 2020 in gebruik kan worden genomen.

De capaciteitsverhoging is bedoeld om ten volle te profiteren van de nieuwe propaandehydrogeneringsfabriek in Kallo.

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen Investering: 300 miljoen euro Afronding: 2022

Covestro wil driehonderd miljoen euro investeren in de bouw van een nieuwe productieeenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2022. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

Opdrachtgever: Ineos Waar: Lillo (Antwerpen) Investering: 5 miljard euro Afronding: 2024

Ineos investeert drie miljard euro in een nieuwe ethaankraker en een propaandehydrogeneringsfabriek in Lillo (Antwerpen). De propaanhydrogeneringsfabriek krijgt een capaciteit van 750.000 ton propeen per jaar en de ethaankraker 1.250.000 ton etheen per jaar. Voorlopig concentreert Ineos zich eerst op de bouw van de kraker.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: 2022

Kronos, producent van titaandioxide, investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en mogelijk een vierde stoommaler en nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor kan de productiecapaciteit worden verhoogd naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het bedrijf 10 miljoen euro in energierecuperatie.

Opdrachtgever: Lanxess Waar: Lillo Investering: onbekend Afronding: 2023

Lanxess heeft in Lillo (Antwerpen) een installatie voor de reductie van de lachgasuitstoot in gebruik genomen. Deze breekt zo’n vijfhonderd ton lachgas per jaar af. Het project heeft ongeveer tien miljoen euro gekost. In 2023 komt er een tweede installatie bij, die twee keer zoveel lachgas kan afbreken.

Opdrachtgever: Nobian Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2021

Om ook tijdens periodiek onderhoud aan de vraag naar chloor te kunnen voldoen, bereidt Nobian (voorheen Nouryon) een investering voor in twee parallelle productielijnen die los van elkaar kunnen functioneren. Dankzij het splitsen van de Rotterdamse fabriek kan het bedrijf straks continu via pijpleidingen chloor aan klanten leveren.

PETROCHEM 8 - 2021 40

PET08 K Projecten.indd 40

17-11-2021 10:38

PROJECTEN Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: honderden miljoenen euro’s Afronding: 2025

Shell Moerdijk vervangt de zestien oudste fornuizen van de stoomkraker door acht nieuwe. De capaciteit blijft gelijk. De nieuwe fornuizen worden vanaf 2022 in modules naar de locatie verscheept. Daar worden ze één voor één in elkaar gezet om gefaseerd de capaciteit van de oude fornuizen over te nemen.

Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Teijin Aramid breidt haar productiecapaciteit voor Twaron supervezels met meer dan 25 procent uit. De totale extra capaciteit zal volledig beschikbaar zijn in 2022. Diverse grote investeringen verhogen de productiecapaciteit, inclusief implementatie van de nieuwste technologie.

Opdrachtgever: Tessenderlo Kerley Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: medio 2023

Tessenderlo Kerley begint in 2022 met de bouw van een fabriek voor vloeibare meststoffen op het Chemelot-terrein in Geleen. Het bedrijf wil het ontwerp van de fabriek eind 2021 afronden en verwacht dat de fabriek in het tweede kwartaal van 2023 klaar is voor de productie van ammoniumthiosulfaat.

Opdrachtgever: Umincorp Waar: onbekend Investering: onbekend Afronding: onbekend

Umincorp wil een tweede plastic recycling fabriek in Nederland bouwen. Het bedrijf heeft al een recyclingfabriek in Amsterdam en werkt bij de tweede samen met Bilfinger voor de engineering, procurement en constructie.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: o.a. Alco Bio Fuel Waar: Gent Investering: 10 miljoen euro Afronding: voorjaar 2022

Bioraffinaderij Alco Bio Fuel (ABF), gasleverancier Messer Benelux en IJsfabriek Strombeek investeren tien miljoen euro in een ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide. Het gaat om een tweede unit bij Alco Bio Fuel in Gent, die CO2-gas uit de processtroom recupereert en zuivert en omzet in vloeistof. Begin 2022 moet de unit operationeel zijn.

Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 120 miljoen euro Afronding: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bioethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Opdrachtgever: BioBTX Waar: Delfzijl Investering: 80 miljoen euro Afronding: 2027

BioBTX bouwt in Delfzijl een fabriek die 50.000 ton plastic afval gaat omzetten in de grondstoffen benzeen, tolueen en xyleen. De bouw van de fabriek gaat in twee fasen, waarbij de eerste fase al in 2024 klaar moet zijn. De fabriek vergt een investering van tachtig miljoen euro.

Opdrachtgever: Cargill Waar: Gent Investering: 150 miljoen euro Afronding: juni 2022

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodieselfabriek in Gent. Deze krijgt een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar en kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn.

UPDATE Opdrachtgever: DBG BioEnergy Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: eind 2022

DBG BioEnergy bouwt haar eerste fabriek in Delfzijl. Deze gaat cellulosehoudend industrieel afval omzetten in bioLNG, groene kunstmest en vloeibare CO2. De installatie krijgt een capaciteit van 15.000 ton bioLNG per jaar en moet eind 2022 operationeel zijn.

PETROCHEM 8 - 2021 41

PET08 K Projecten.indd 41

17-11-2021 10:38

PROJECTEN Opdrachtgever: Dow Waar: Terneuzen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Dow werkt aan het ontwerp en de engineering van een eenheid die pyrolyse-olie – gemaakt van afvalplastic – zuivert voor gebruik in de fabrieken van het concern. De eenheid komt op de site in Terneuzen te staan en krijgt een capaciteit van 10.000 ton per jaar.

Het hart van de eenheid draait om de PureStep-technologie van Haldor Topsoe, die onzuiverheden uit vloeibare grondstof kan verwijderen.

Opdrachtgever: Gidara Energy Waar: Amsterdam Investering: 250 miljoen euro Afronding: begin 2024

Gidara Energy bouwt in de haven van Amsterdam een fabriek die niet-recyclebaar afval omzet in syngas en vervolgens in methanol. De fabriek krijgt een capaciteit van ongeveer 87,5 kiloton methanol. De verwachting is dat deze begin 2024 operationeel is.

Opdrachtgever: IST Green Chemicals Waar: Axelse Vlakte Investering: honderd miljoen euro Afronding: begin 2024

IST Green Chemicals bouwt op de Axelse Vlakte in Zeeland een nieuwe fabriek die bio-ethanol uit suikerbieten maakt. Niet via een tussenstap met suiker, maar rechtstreeks, dankzij de Betaprocess-technologie. Deze brengt de cellen van de suikerbiet via vacuüm­ extrusie tot explosie, waardoor de suikers direct bloot komen te liggen.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: 190 miljoen euro Afronding: tweede helft 2023

Neste breidt haar productiecapaciteit in Rotterdam uit om de productie van duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) mogelijk te maken. Momenteel produceert de raffinaderij voornamelijk duurzame diesel. Dankzij aanpassingen aan de raffinaderij kan Neste straks 500.000 ton SAF per jaar produceren.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Neste en Ravago Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Neste en Ravago willen in Vlissingen een fabriek bouwen die plastic afval gaat verwerken met de thermochemische liquefactietechnologie van het Amerikaanse Alterra Energy.

De installatie krijgt een verwerkingscapaciteit van ongeveer 55 kiloton gemengd plastic afval per jaar.

Opdrachtgever: Photanol en Nobian Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2024

In een demofabriek van Photanol en Nobian (voorheen Nouryon) in Delfzijl zetten bacteriën CO2 om in organische zuren. De twee partijen willen de fabriek in 2023 gaan opschalen naar 30.000 ton. Deze commerciële fabriek moet vervolgens in 2024 in productie gaan.

Opdrachtgever: Relement Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Afronding: onbekend

Relement, een spin-off van TNO, vestigt zich op de Green Chemistry Campus. Het bedrijf gaat op commerciële schaal bio-aromaten uit biomassaresiduen produceren voor toepassing in onder meer smeermiddelen en coatings. Een van de eerste bio-aromaten die Relement op de markt brengt, is een alternatief voor ftaalzuuranhydride in alkydverf.

Opdrachtgever: S4 GroNext Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: medio 2021

S4 GroNext bouwt een fabriek in de Eemshaven waarin plastic afval dat niet recyclebaar is, wordt omgezet in gas. Dit kan vervolgens in de chemische industrie worden gebruikt als duurzame grondstof.

Opdrachtgever: SCW Systems/Gasunie Waar: Delfzijl Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2023

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Opdrachtgever: Shell Waar: Pernis Investering: onbekend Afronding: 2024

Shell Pernis bouwt een fabriek die biobrandstoffen gaat maken van biologische (afval) olie. De fabriek krijgt een capaciteit van 820.000 ton biobrandstoffen per jaar. Naast de fabriek komt een pre-treatment unit (PTU) met een capaciteit van ongeveer 1.100 kiloton voorbehandelde olie per jaar. Ook komen er nieuwe tanks op de site in Pernis.

PETROCHEM 8 - 2021 42

PET08 K Projecten.indd 42

17-11-2021 10:38

PROJECTEN Opdrachtgever: Shell en BlueAlp Waar: Nederland Investering: onbekend Afronding: 2023

Een joint-venture van Shell en BlueAlp bouwt twee installaties in Nederland, die dertig kiloton moeilijk te recyclen plastic gaan omzetten in pyrolyse-olie. De installaties moeten in 2023 operationeel zijn en leveren alle pyrolyse-olie als grondstof aan de krakers van Shell in Moerdijk en Duitsland.

Opdrachtgever: o.a. SkyNRG Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2022

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol bouwen een productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof in Delfzijl. Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Opdrachtgever: Synkero Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: 2027

Start-up Synkero wil in de Amsterdamse haven een fabriek bouwen voor de productie van 50.000 ton duurzame kerosine. Grondstof is CO2 dat wordt afgevangen in de industrie of direct uit de lucht. Dit wordt samen met groene waterstof omgezet in synthetisch kerosine. De planning is dat de fabriek in 2027 draait.

Opdrachtgever: VTTI Waar: Tilburg Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2023

Tankopslagbedrijf VTTI neemt het bio-energieproject van Re-N Technology over. In 2023 wil het bedrijf een biogasinstallatie hebben gebouwd. Deze verwerkt organisch afval en nevenstromen met een anaeroob vergistingsproces. De installatie krijgt een capaciteit van 17 megawatt en genereert onder meer 23 miljoen kubieke meter biogas per jaar.

OLIE, GAS EN OFFSHORE Opdrachtgever: Fluxys Waar: Zeebrugge Investering: onbekend Afronding: begin 2026

Fluxys LNG gaat op de LNG-terminal in Zeebrugge zes miljoen ton extra hervergassingscapaciteit per jaar aanbieden, en daarvoor is bijkomende infrastructuur nodig. Vanaf begin 2024 gaat het om in totaal 4,7 miljoen ton extra capaciteit per jaar, en vanaf begin 2026 moet de volledige 6 miljoen ton per jaar beschikbaar zijn.

Opdrachtgever: NAM Waar: Pernis Investering: onbekend Afronding: onbekend

NAM wil de gaswinning uit het gasveld Pernis herstarten. Met een nieuwe boring kan het bedrijf de gaswinning hervatten en nog ongeveer 300 miljoen kubieke meter gas produceren over een periode van meerdere jaren.

Opdrachtgever: ONE-Dyas Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: onbekend

ONE-Dyas wil gas winnen in veld N05-A in de Noordzee. Boven het veld komt een gaswinningsplatform in zee, ongeveer twintig kilometer uit de kust van Schiermonnikoog.

Vanaf deze locatie worden maximaal twaalf putten geboord, waarvan een deel naar veld N05-A en een deel naar een aantal naastgelegen velden die mogelijk gas bevatten.

Opdrachtgever: Petrogas E&P Waar: blokken A en B (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Petrogas E&P Netherlands wil in de komende tien jaar circa vijf gasvelden in de blokken A en B van de Noordzee uitrusten met een gasproductieplatform. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd naar het platform A12. Daar wordt het verzameld, behandeld en gecomprimeerd voor transport via NOGAT-pijpleiding, die in Den Helder aan land komt.

Opdrachtgever: Vermilion Energy Waar: Heerenveen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vermilion Energy Netherlands wil vanuit de bestaande locatie Nieuwehorne aardgas winnen uit twee gasvoorkomens. De verwachte capaciteit is maximaal 470.000 kubieke meter aardgas per dag. Vermilion verwacht er aardgas te winnen tot 2029. Voor het transport moet een transportleiding worden aangelegd naar de bestaande gasleiding in Mildan.

Opdrachtgever: Wintershall Noordzee Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: 2022

Wintershall Noordzee begint met een grootschalig ontmantelingsprogramma in de Noordzee. Het bedrijf sluit 24 putten in zowel Nederlandse als Duitse wateren. Daarnaast verwijdert het bedrijf twee productieplatforms (Q4-A en Q4-B) en twee onderzeese installaties (P9-A en P9-B).

PETROCHEM 8 - 2021 43

PET08 K Projecten.indd 43

17-11-2021 10:38

PROJECTEN TANKOPSLAG Opdrachtgever: Alpha Terminals Waar: Vlissingen Investering: 450 miljoen Afronding: 2022

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

Opdrachtgever: Eurotank Amsterdam Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Eurotank Amsterdam bouwt gasolietanks om zodat het er biobrandstoffen en plantaardige olie in kan opslaan. Het gaat om een capaciteit van 75.000 kubieke meter. De steigers en laadarmen krijgen eveneens een upgrade en het bedrijf bouwt ook een nieuw laadstation. De ombouw moet eind 2021 klaar zijn.

Opdrachtgever: Evolution Terminals Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: 2023

Evolution Terminals ontwikkelt in Vlissingen een nieuwe terminal voor de opslag van vloeibare bulkgoederen. Het bedrijf is van plan minimaal 619.000 kubieke meter vloeibare bulkopslagcapaciteit en een diepwatersteiger met een diepgang tot 17 meter te bouwen.

De terminal krijgt ook infrastructuur voor het laden en lossen van vrachtwagens en treinen.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Global Energy Storage Waar: Europoort Investering: onbekend Afronding: onbekend

Global Energy Storage (GES) neemt een terrein van ruim twintig hectare in de Europoort over van Gunvor. Het bedrijf wil er tankopslag voor producten met een laag koolstofgehalte realiseren. Er komt een nieuwe steiger en infrastructuur voor de koolstofarme grondstoffen.

Opdrachtgever: GPS Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

GPS breidt haar tankopslag in de haven van Amsterdam uit. Eind 2019 nam het bedrijf al zeventien nieuwe tanks met in totaal 134.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit in gebruik, dedicated voor VARO Energy. Nu komt daar nog zo’n 17.000 bij voor opslag van ethanol.

Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte 1 Investering: honderden miljoenen Afronding: derde kwartaal 2021

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal.

Opdrachtgever: Koole Tankstorage Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Koole Tankstorage Botlek bouwt een state-of-the-art opslagterminal met een capaciteit van 80.000 kubieke meter naast de bestaande Koole Botlek terminal in Rotterdam. Koole bouwt de terminal dedicated voor Marvesa Supply Chain Services. Dit bedrijf zal de terminal voor lange termijn leasen.

Opdrachtgever: LBC Tank Terminals Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

LBC Tank Terminals breidt haar terminal in de Botlek uit met 70.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit voor chemicaliën. Daarmee komt de totale capaciteit van de terminal op 180.000 kubieke meter. Ook de nieuw gebouwde diepzeesteiger wordt uitgebreid met twee extra aanlegplaatsen. Het project is naar verwachting in het derde kwartaal van 2021 klaar.

Opdrachtgever: Oiltanking Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Oiltanking Antwerp Gas Terminal wordt de logistieke partner van Borealis voor de handling van propeen en propaan. Daarom bouwt het bedrijf een nieuwe opslagtank met een capaciteit van 135.000 kubieke meter propaan.

Opdrachtgever: Vesta Terminals Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2022

Vesta Terminals breidt zijn terminal in Antwerpen uit met 150.000 kubieke meter. De extra capaciteit is bestemd voor vliegtuigbrandstoffen, gasolie en diesel. Het gaat om vijf nieuwe tanks van elk 30.000 kubieke meter.

PETROCHEM 8 - 2021 44

PET08 K Projecten.indd 44

17-11-2021 10:38

PROJECTEN

Opdrachtgever: Vopak Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

Vopak breidt zijn terminal op de Linkeroever in Antwerpen uit met vijftigduizend kubieke meter. De extra capaciteit is volledig bestemd voor de opslag van chemicaliën. Het concern wil de nieuwe tanks in het derde kwartaal van 2021 in gebruik nemen.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Vlaardingen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vopak investeert in opslag van op afval gebaseerde grondstoffen die geschikt zijn voor de productie van biobrandstoffen. Het bedrijf bouwt zestien nieuwe opslagtanks op haar terminal in Vlaardingen. In totaal gaat het om een extra opslagcapaciteit van 64.000 kubieke meter.

UTILITIES Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Moerdijk Investering: 125 miljoen euro Afronding: 2022

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

Opdrachtgever: Air Products Waar: Zuidbroek Investering: onbekend Afronding: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor Nederlands gebruik. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

Opdrachtgever: Avaio en Aecom Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2024

Avaio en Aecom bouwen samen een ontziltingsinstallatie op het terrein van Covestro in de haven van Antwerpen. Deze gaat vanaf begin 2024 brak dokwater oppompen en omzetten in hoogwaardig proceswater voor de chemiesector. Avaio verwacht medio 2022 te kunnen beginnen met de bouw van de installatie. Die zou twee jaar later, in 2024, operationeel moeten zijn.

Opdrachtgever: Chemours Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Chemours wil een nieuwe zuiveringsinstallatie bouwen die onder andere gefluorineerde stoffen uit het afvalwater haalt. Dat gebeurt nu met een tijdelijke mobiele unit. De chemisch-fysische zuiveringsinstallatie gaat gemiddeld zestig kubieke meter afvalwater per uur verwerken, met een maximale capaciteit van 120 kubieke meter per uur.

Opdrachtgever: Evides Industriewater Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: voorjaar 2022

Evides Industriewater bouwt een slimme demiwaterinstallatie op de site van BASF in Antwerpen. De installatie gebruikt verschillende waterstromen uit de productie van BASF en zet restwarmte uit condensaat in om de zuivering te verduurzamen. Dit resulteert in efficiënter watergebruik en een lager energie- en chemicaliënverbruik.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Nederland Investering: 1,5 miljard euro Afronding: 2027

Gasunie investeert 1,5 miljard euro in een nationaal transportnet voor waterstof. Dit net sluit grote industriële clusters aan op installaties waar straks blauwe of groene waterstof wordt gemaakt. Het bedrijf zet voor dit net bestaande gasleidingen in, die vrijkomen door de dalende aardgasvraag. De backbone kan er al in 2027 liggen.

Opdrachtgever: Gasunie TS Waar: Zuidbroek Investering: 500 miljoen Afronding: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

PETROCHEM 8 - 2021 45

PET08 K Projecten.indd 45

17-11-2021 10:38

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Zeeland Investering: onbekend Beslissing: eind 2025

Gasunie en North Sea Port ontwikkelen een regionaal transportnetwerk voor waterstof in Zeeland. Het Hydrogen Delta Network NL wordt een open netwerk dat in 2027 wordt verbonden met de landelijke waterstofinfrastructuur die Gasunie in Nederland ontwikkelt.

Begin 2022 wordt de route voor het regionale waterstofnetwerk bepaald.

Opdrachtgever: Gate Terminal Waar: Maasvlakte Investering: onbekend Afronding: oktober 2024

Gate terminal, een joint venture van Gasunie en Vopak, breidt de capaciteit van haar LNG-terminal op de Maasvlakte uit met 1,5 bcm per jaar. Daarmee komt de totale capaciteit van de terminal straks op 13,5 bcm per jaar. De extra capaciteit moet vanaf oktober 2024 beschikbaar zijn.

Opdrachtgever: Ineos Waar: België Investering: onbekend Afronding: onbekend

Ineos investeert meer dan twee miljard euro in de productie van groene waterstof in heel Europa. Het bedrijf bouwt daarvoor in de komende jaren tot 2032 fabrieken in Noorwegen (20 MW elektrolyzer) en Duitsland (100 MW elektrolyzer). Ook voor België, Frankrijk en het VK heeft Ineos investeringen in elektrolyzers gepland.

Opdrachtgever: North Water Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: eind 2023

Waterbedrijf Groningen en Evides Industriewater, verenigd binnen North Water , werken samen om de regio Delfzijl te voorzien van industriewater. Ze willen hiervoor onder andere een industriewaterleiding aanleggen tussen Garmerwolde en Delfzijl. Ook is er een industriewaterpompstation en een demiwatervoorziening nodig.

Opdrachtgever: Stercore Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

Opdrachtgever: Tessenderlo Group Waar: Tessenderlo Investering: onbekend Afronding: eind 2025

Tessenderlo Group wil een tweede gascentrale bouwen in Tessenderlo. Vorig jaar al heeft het bedrijf daarvoor aanvragen ingediend. Als alles volgens plan verloopt, zou de nieuwe 900 MW energiecentrale per 1 november 2025 operationeel moeten zijn. Het bedrijf heeft al een gasgestookte 425 MW STEG-centrale in Tessenderlo.

Opdrachtgever: Tien partners Waar: Rodenhuize Investering: 140 miljoen euro Afronding: 2024

Tien private en publieke partners investeren 140 miljoen euro in het North-CMethanol project. Dit project omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die deze waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol. De partners voorzien op termijn een opschaling naar 600 MW in 2030.

Opdrachtgever: o.a. Vattenfall Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

Opdrachtgever: VoltH2 Waar: Vlissingen Investering: 35 miljoen euro Afronding: onbekend

VoltH2 bouwt een groene waterstoffabriek in Vlissingen. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid die jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof kan produceren. Sweco ontwerp de installatie zo dat deze kan worden uitgebreid naar 100 MW. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 miljoen euro. De jaren erna kan die bij uitbreiding oplopen tot 100 miljoen euro.

Opdrachtgever: VoltH2 en Virya Energy Waar: Terneuzen Investering: 40 miljoen euro Afronding: tweede helft 2023

VoltH2 Terneuzen en Virya Energy bereiden de bouw van een groene waterstoffabriek op industriepark Axelse Vlakte in Terneuzen voor. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid. De fabriek zal jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof produceren. Eventueel kan de productie later nog worden verdubbeld en mogelijk verdrievoudigd. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 tot 40 miljoen euro.

PETROCHEM 8 - 2021 46

PET08 K Projecten.indd 46

17-11-2021 10:38

PROJECTEN PILOTS/PROEFFABRIEKEN Opdrachtgever: Asbetter Acids Waar: Rotterdam Investering: 70 miljoen euro Afronding: 2024

Asbetter Acids bouwt een demonstratiefabriek die 60.000 ton asbestcement dakplaten gaat verwerken en tegelijkertijd 170.000 ton industriële restzuren neutraliseren. Het ontwerp voor de fabriek moet in september 2022 gereed zijn. Daarna volgt de aanbesteding voor de bouw van de fabriek. Het project vergt een investering van 60 tot 70 miljoen euro.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: 25 miljoen euro Afronding: begin 2023

BASF Antwerpen investeert 25 miljoen euro in een proeffabriek voor superabsorberende polymeren (SAP). Het nieuwe SAP Excellence Center wordt uitgerust met dataverwerkingssystemen en sensortechnologie, die zorgen voor hogere productperformance en versnelling van de opschaling in de productie-installaties.

Opdrachtgever: o.a. Bek & Verburg Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent.

Opdrachtgever: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: begin 2023

Het project MULTIPLHY integreert een hoge-temperatuur elektrolyzer met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyzer gaat groene waterstof produceren voor de productie van biobrandstoffen. Hij krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt en een waterstofproductiecapaciteit van 60 kilo per uur. Het consortium denkt ook al aan een elektrolyser van 100 megawatt in een volgende fase.

Opdrachtgever: CFK Recycling Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Het Duitse CFK Recycling wil met Teijin Aramid een pilot opzetten voor het recyclen van koolstofvezels door middel van pyrolyse. Het gaat om een pilot op kleine schaal voor de recycling van aramide. De insteek is vooral om te kijken wat er met het gerecyclede product mogelijk is.

Opdrachtgever: Coolbrook Waar: Geleen Investering: 12,5 miljoen euro Afronding: april 2022

Het Finse Coolbrook investeert 12,5 miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

Opdrachtgever: D-CRBN Waar: Antwerpen Investering: 150 miljoen euro Afronding: 2029

Start-up D-CRBN wil een pilot doen met een plasmareactor. Deze gaat per jaar 30.000 ton CO2 omzetten in CO en O2. De reactor is goed schaalbaar en de start-up hoopt dan ook in 2029 een miljoen ton per jaar te kunnen omzetten.

Opdrachtgever: Deep Branch Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Biotechbedrijf Deep Branch wil een proeffabriek bouwen op Chemelot. Het bedrijf gebruikt micro-organismen om CO2 en waterstof om te zetten in eiwitten. Met de proeffabriek wil het bedrijf informatie verzamelen voor het engineeringontwerp van haar eerste productiefaciliteit op commerciële schaal. Die fabriek zou in al 2023 moeten produceren.

Opdrachtgever: Indaver Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Afvalbeheerder Indaver bouwt een demo-installatie voor het recyclen van vijftienduizend ton end-of-life plastics per jaar. De installatie zet gemengde polyolefines om in basisproducten als nafta en wax. Polystyrenen worden afgebroken tot monomeren die opnieuw als grondstof zijn te gebruiken. De installatie krijgt een capaciteit van twee ton per uur.

Opdrachtgever: Itero Waar: Sittard-Geleen Investering: 25 miljoen euro Afronding: 2023

Het Britse Itero bouwt op de Brightlands Chemelot Campus een demonstratiefabriek voor het omzetten van moeilijk te recyclen plastic afval in een grondstof voor nieuwe plastics.

De unit krijgt een capaciteit van 27.000 ton gemengd plastic afval per jaar. Voor toekomstige fabrieken kunnen meerdere modules naast elkaar worden gezet worden.

PETROCHEM 8 - 2021 47

PET08 K Projecten.indd 47

17-11-2021 10:38

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Paques Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Vijf waterschappen, Stowa, Paques en HVC bouwen in Dordrecht een proeffabriek om PHBV te produceren. Dit is een volledig afbreekbaar en duurzaam bioplastic, gemaakt uit organische afvalstromen zoals zuiveringsslib, industrieel afvalwater en voedselresten.

De proeffabriek komt bij de slibverwerkingsinstallatie van HVC in Dordrecht te staan.

Opdrachtgever: PolyStyreneLoop Waar: Terneuzen Investering: 6,5 miljoen euro Afronding: eind tweede kwartaal 2021

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw start begin 2019. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

Opdrachtgever: o.a. Port of Antwerp Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Een consortium van Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaat duurzame methanol produceren in de haven van Antwerpen. Op de site van Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Tegen het einde van 2022 is de pilotfabriek operationeel en produceert hij ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

Opdrachtgever: PosHydon-consortium Waar: offshore Investering: onbekend Afronding: 2022

Een consortium van onder andere TNO, Neptune Energy, DEME en NEL doet een waterstofpilot op het Q13a-A platform van Neptune Energy. De pilot heet PosHYdon en gaat zeewater opwerken tot demiwater waarna een 1,25 MW elektrolyzer, gevoed door windstroom, dit omzet in maximaal 500 kilo groene waterstof per dag.

Opdrachtgever: Sabic Plastic Energy Advanced Recycling Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: tweede helft 2022

Sabic en Plastic Energy bouwen binnen een 50/50 joint venture een fabriek die moeilijk recyclebare kunststoffen omzet in synthetische oliën. Deze Tacoil gaat als grondstof naar de installaties van Sabic op Chemelot. Die maakt er opnieuw polymeren van. De fabriek is de eerste installatie op commerciële schaal en krijgt een capaciteit van 15.000 ton Tacoil per jaar.

Opdrachtgever: Shell Waar: Moerdijk Investering: onbekend Afronding: 2024

Shell heeft een nieuwe technologie ontwikkeld om CO2 uit rookgassen af te vangen en bouwt daarvoor een demonstratiefabriek op het terrein van energiecentrale BMC Moerdijk. Deze gaat in de loop van 2024 zo’n 150 ton CO2 per dag afvangen. Bilfinger is engineering en projectpartner in het demonstratieproject, dat TulipGreenCO2 heet.

Opdrachtgever: Stora Enso Waar: Gent Investering: 9 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Stora Enso investeert negen miljoen euro in een proeffabriek in de haven van Gent. De fabriek gebruikt industrieel beschikbare fructose om hoogwaardige chemicaliën en materialen te produceren voor het testen van toepassingen. In de toekomst moeten dat suikers uit hout en andere non-food biomassa worden.

Opdrachtgever: o.a. Twence Waar: Hengelo Investering: onbekend Afronding: 2021

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 uit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie. Mierenzuur heeft de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Opdrachtgever: Vertoro Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2022

Vertoro bouwt een demofabriek die lignine-houdende biomassa kan omzetten in cellulose, suikers en zogenoemde Goldilocks. Dit laatste is een ruwe lignine-olie en een alternatief voor aardolie. De demofabriek moet in 2022 operationeel zijn.

Opdrachtgever: VITO Waar: Antwerpen Investering: 4,3 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO bouwt met Jacobs Belgium en VMH een pilot-installatie voor de productie van bio-aromaten uit lignine/hout. De installatie krijgt een capaciteit van ongeveer tweehonderd kilo per dag. Het LignoValue Pilot project kost 4,3 miljoen euro en moet tegen het eerste kwartaal van 2021 resulteren in een werkende installatie.

PETROCHEM 8 - 2021 48

PET08 K Projecten.indd 48

17-11-2021 10:38

PROJECTEN Opdrachtgever: Zeeland en Vlaanderen Waar: Vlissingen-Oost Investering:100 miljoen euro Afronding: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 staan.

PLANNEN Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Terneuzen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Air Liquide heeft vergevorderde plannen om een 200 MW elektrolyzer te bouwen in Terneuzen. Het project, ELYgator genaamd, integreert op een slimme manier twee verschillende elektrolysetechnologieën (PEM en alkaline) in één ontwerp. In 2022 neemt het bedrijf een definitieve beslissing over de investering. Als het project groen licht krijgt, kan de installatie in 2024 beginnen met de productie van groene waterstof.

Opdrachtgever: Antwerp@C Waar: Antwerpen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Antwerp@C, een consortium van Air Liquide, BASF, Borealis, ExxonMobil, Ineos, Fluxys, Port of Antwerp en Total, onderzoekt de haalbaarheid van CO2-infrastructuur in Antwerpen. Het gaat om een centrale pijpleiding op beide oevers en verschillende gemeenschappelijke behandelingsunits. Ook een gemeenschappelijke installatie voor het vloeibaar maken van CO2 en de tussentijdse opslag ervan zijn onderdeel van de infrastructuur.

Opdrachtgever: Aramis Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2023

TotalEnergies, Shell Nederland, EBN en Gasunie onderzoeken onder de naam Aramis samen de mogelijkheid voor een derde CO2-afvang en opslaghub in de haven van Rotterdam. De CO2-inzamelingshub omvat een compressor station, een terminal om schepen aan te leggen en opslagtanks die de vloeibare CO2 van de schepen tijdelijk kunnen opslaan. De partijen mikken op een operationele start in 2026.

Opdrachtgever: Avantium Waar: Delfzijl Investering: 150 miljoen euro Beslissing: tweede helft 2021

Avantium wil zijn eerste commerciële fabriek met een capaciteit van vijf kiloton in Delfzijl bouwen. De fabriek gaat industriële suikers omzetten in FDCA, een grondstof voor groene plastics. Een definitief investeringsbesluit volgt nog dit jaar, waarna de eerste productie in 2023 moet volgen. De bouw van de fabriek vergt een investering van 150 miljoen euro.

Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Beslissing: onbekend

Avantium, Nobian en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton snippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

Opdrachtgever: Avantium en Cosun Beet Company Waar: onbekend Investering: onbekend Beslissing: eerste helft 2023

Avantium en Cosun Beet Company willen dit jaar een joint venture oprichten voor de bouw van een commerciële fabriek die suikers uit bieten omzet in glycolen (MEG en MPG). De investeringsbeslissing daarvoor volgt in de eerste helft van 2023. De commer­ ciële activiteiten kunnen vervolgens in 2025 beginnen.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Beringen Investering: onbekend Beslissing: uitgesteld

Borealis heeft de front end engineering and design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd en het EPC-contract toegekend aan Tecnimont. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

Opdrachtgever: BP Waar: Rotterdam-Europoort Investering: 1 miljard euro Beslissing: onbekend

BP overweegt zijn raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen straks meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

PETROCHEM 8 - 2021 49

PET08 K Projecten.indd 49

17-11-2021 10:38

MAGAZINE

ONLINE NIEUWS

BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT Nr. 5 - 2019

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta

‘Oliebedrijven hebben gebrek aan voorstellingsvermogen’ • Finalisten Plant Manager of the Year 2019 bekend • Thema: Engineering & Contracting

Het Petrochem platform is een zelfstandig en onafhankelijk kennisnetwerk, gericht op asset owners en toeleveranciers in de hele keten van olie-, gas- en chemische industrie Het Petrochem platform deelt binnen de industrie kennis via haar netwerk, magazines, websites, events en verkiezingen.

Het Petrochem platform versterkt uw netwerk.

Het Petrochem platform kent experts, leden en partners.

Meer weten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Het Petrochem platform biedt partners en leden een optimale mix van zichtbaarheid, bereik, netwerk en kennis.

www.petrochem.nl petrochem platformadv nieuw-1.indd 1 PET Advertenties.indd 50

12-07-19 10:24 17-11-2021 10:26

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. BP, Nobian Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

BP, Nobian en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken samen de haalbaarheid van een waterelektrolyse-installatie van 250 megawatt. Daarmee zou maximaal 45.000 ton groene waterstof per jaar kunnen worden geproduceerd voor de raffinaderij van BP in Rotterdam.

De partners willen in 2022 een definitieve investeringsbeslissing over het project nemen.

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: 150 miljoen euro Beslissing: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie.

De fabriek krijgt een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Deltalinqs Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Deltalinqs, AVR en Tronox onderzoeken een 5 megawatt elektrolyzer met verwaarding van geproduceerde waterstof, restwarmte én zuurstof. Het project geeft ook een doorkijk naar opschaling richting 100 megawatt. Hierbij wordt rekening gehouden metr het verwerken van CO/CO2 uit restgas en mogelijk ook rookgas naar chemicaliën zoals methanol.

Opdrachtgever: Dow en Tata Steel Waar: IJmuiden Investering: 1 miljard euro Afronding: 2025-2027

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die ook gassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas.

Dow kan daar in Terneuzen plastics van maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten.

Opdrachtgever: Dow Waar: Terneuzen Investering: onbekend Beslissing: 2022

Dow wil in drie stappen naar een emissieloze productie toewerken in Terneuzen. In de eerste fase gaat het om de bouw van een fabriek die bijproducten omzet in waterstof en CO2.

De waterstof gaat als schone brandstof terug in het productieproces en de CO2 wordt afgevangen en opgeslagen totdat er alternatieve technologieën zijn ontwikkeld. Als het project in 2022 groen licht krijgt, kan de waterstoffabriek naar verwachting in 2026 opstarten.

Opdrachtgever: Engie Waar: Den Helder Investering: onbekend Beslissing: medio 2021

Engie en Port of Den Helder overwegen de bouw van een één tot anderhalf megawatt elektrolyzer in de Kooyhaven in Den Helder. De elektrolyzer moet de stroom van een nieuw drie megawattpiek zonnepark op industrieterrein Oostoever omzetten in groene waterstof. Het streven is begin 2022 een keten van zonnepark, elektrolyzer en ook een tankstation volledig operationeel te hebben.

Opdrachtgever: Fluxys/Parkwind/Eoly Waar: Zeebrugge Investering: 35 miljoen euro Beslissing: 2021

Fluxys, Parkwind en Eoly willen een elektrolyzer van 25 megawatt in Zeebrugge realiseren. De haalbaarheidsstudie voor het project – Hyoffwind genoemd – is positief uitgevallen. Als het project groen licht krijgt wil het consortium tegen midden 2021 beginnen met de bouw van de installatie. De eerste productie is gepland voor begin 2023.

Opdrachtgever: Gasunie Waar: Zuidwending Investering: 500 miljoen euro Beslissing: 2022

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof voor in vier zoutcavernes bij Zuidwending. Als alles volgens plan verloopt, kan de eerste zoutcaverne in 2026 zijn gevuld met waterstof. En het is de bedoeling dat er in 2030 vier cavernes met waterstof zijn gevuld.

Voor het geschikt maken van alle vier de cavernes is ongeveer 500 miljoen euro nodig.

Opdrachtgever: Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Als het project van Shell voor de bouw van een waterstoffabriek op de Tweede Maasvlakte doorgaat, is er ook een pijpleiding nodig. Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam willen die samen aanleggen en exploiteren. De pijpleiding loopt van de fabriek op de Tweede Maasvlakte naar de raffinaderij van Shell in Pernis. Het definitieve besluit voor de aanleg is gepland in 2021. Het project kan dan halverwege 2024 worden afgerond.

Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Den Helder Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie, NAM, GasTerra, Port of Den Helder, Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, gemeente Den Helder, provincie Noord-Holland en New Energy Coalition onderzoeken de haalbaarheid van een waterstoffabriek in Den Helder. Het gaat om een fabriek die waterstof maakt uit aardgas en de CO2 afvangt voor opslag.

PETROCHEM 8 - 2021 51

PET08 K Projecten.indd 51

17-11-2021 10:39

Flexibel koeling huren voor betrouwbare bedrijfsprocessen.

Delta-Temp is dé specialist inzake verhuur van industriële koeling. Onze moderne chillers zijn geschikt voor zware industriële toepassingen. Bij Delta-Temp huurt u eenvoudig extra koelvermogen op maat van uw project.

010-799 53 90

www.delta-temp.nl

info@delta-temp.nl

Verhuur | Verkoop | 24/7 support

Verhuur heet- en warmwaterketels

Eco Ketelservice Verhuur bv

www.eco-steamandheating.com +31 (0)13 583 94 40 | info@eco-steamandheating.com

Part of the Atlas Copco Group

PET Advertenties.indd 52

17-11-2021 10:26

PROJECTEN Opdrachtgever: Groningen Seaports, Gasunie en Shell Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: 2024

Groningen Seaports, Gasunie, RWE, Shell en Equinor slaan de handen ineen voor het ambitieuze project NortH2. Kern van het plan is de bouw van ’s werelds grootste windpark in de Noordzee met een vermogen van tien gigawatt. En de bouw van een waterstoffabriek in de Eemshaven, waar de windenergie wordt omgezet in groen waterstof. De partners verwachten zo’n 800.000 ton groen waterstof per jaar te produceren in 2040.

Opdrachtgever: H2Gate Waar: Amsterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Vijf partijen onder de naam H2Gate onderzoeken of het importeren van een miljoen ton groene waterstof per jaar haalbaar is in de Amsterdamse haven. Ook werken ze aan een blauwdruk voor een import-, opslag-, distributie- en handelshub. Het initiatief ligt bij Port of Amsterdam en tankopslagbedrijf Evos.

Opdrachtgever: o.a. Haven Oostende Waar: Oostende Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Haven Oostende, DEME Concessions en PMV willen een groene waterstoffabriek bouwen. De fabriek vangt pieken bij de productie van groene stroom af en moet in 2025 klaar zijn. Eerst wordt de haalbaarheid verder onderzocht waarna demonstratieprojecten volgen. De fabriek - Hyport - krijgt een capaciteit van 50.000 ton waterstof per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en Energie Beheer Nederland hebben het CCS-project Porthos gelanceerd. Het gaat om een leiding door het havengebied in Rotterdam waaraan bedrijven afgevangen CO2 kunnen leveren. Jaarlijks moet zo’n twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen ton in 2030. De partijen nemen in 2022 een investeringsbeslissing. In 2024 moet het systeem operationeel zijn.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: mogelijk Antwerpen Investering: onbekend Beslissing: 2023

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

Opdrachtgever: Mitsubishi Gas Chemical Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Mitsubishi Gas Chemical wil een nieuwe fabriek voor de productie van meta-xyleen­ diamine (MXDA) bouwen op het terrein van Huntsman in Botlek-Rotterdam. MXDA wordt gebruikt als verharder en corrosieremmer in coatings.

Opdrachtgever: NAM Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningengas.

Opdrachtgever: Neptune Energy Waar: Noordzee Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Neptune Energy doet een haalbaarheidsonderzoek naar grootschalige CO2-opslag in de Noordzee. Het bedrijf wil jaarlijks tussen vijf en acht miljoen ton CO2 opslaan in de lege gasvelden in de licentiegebieden L10-A, L10-B en L10-E, die Neptune Energy exploiteert.

In totaal gaat het om 120 tot 150 miljoen ton CO2.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: 1,5 miljard euro Beslissing: begin 2022

Neste wil een nieuwe fabriek voor hernieuwbare producten bouwen op de Eerste Maasvlakte in Rotterdam. Het bedrijf heeft daar al een raffinaderij voor duurzame diesel. De uiteindelijke investeringsbeslissing volgt eind dit jaar of begin volgend jaar. De investeringskosten zijn geraamd op 1,5 miljard euro.

PETROCHEM 8 - 2021 53

PET08 K Projecten.indd 53

17-11-2021 10:39

On-site diensten

wereldwijd chemisch technisch reinigen op locatie klant en proces specifieke oplossingen voor complexe vervuilingen

Global specialist in metal surface treatment

Expert op het gebied van chemisch technisch reinigen en metaal oppervlaktebehandeling. Neem contact op met onze specialisten voor een advies op maat.

The Vecom way - deskundig en veilig voor mens, metaal en milieu

Workshop diensten

conditioneren en chemisch reinigen van roestvast staal en andere metalen meerdere locaties in Nederland, België en het Verenigd Koninkrijk

www.vecom.nl info@vecom.nl T. +31 10 59 30 299 ON-SITE DIENSTEN

METAAL OPPERVLAKTEBEHANDELING

SPECIALIST IN HEAT TREATMENT

AFVALWATER VERWERKING

METAAL BEHANDELINGSPRODUCTEN

+31(0)187 - 496940 | WWW.DELTA-HEAT-SERVICES.COM

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees ........................................................................ 56

Krohne Nederland ............................................................ 8

Andus Group ................................................................... 57

Mainnovation .................................................................. 34

Delta Heat Services......................................................... 54

Market review ................................................................. 56

Delta Temp ....................................................................... 52

Ministerie van VWS ........................................................ 30

Eco Ketelservice Verhuur ................................................ 52

OMV Gas Marketing Trading & Finance ........................ 58

Endress + Hauser .............................................................. 2

Petrochem platform ............................................ 32, 33, 50

European Industry & Energy Summit 2021 .................. 24

POWARE Industrial Automation .................. 20, 21, 38, 39

Hi-Force Nederland........................................................... 4

SIS GmbH ........................................................................ 18

Hogeschool Utrecht ........................................................ 36

Vecom Group .................................................................. 54

Human Industries ............................................................. 8

PET Advertenties.indd 54

17-11-2021 10:27

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Nobian Waar: IJmuiden Investering: onbekend Beslissing: 2021

Nobian, Tata Steel en Port of Amsterdam onderzoeken de haalbaarheid van een honderd megawatt waterelektrolysefabriek voor de productie van maximaal vijftienduizend ton waterstof per jaar, plus zuurstof, op het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Een definitief besluit wordt verwacht in 2021. De bouw zou rond 2023-2024 klaar kunnen zijn.

Opdrachtgever: Nobian en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Nobian en Gasunie New Energy onderzoeken een power-to-gas-installatie op het Chemie Park Delfzijl. De bedrijven willen met een twintig megawatt waterelektrolyse-unit elektriciteit omzetten in drie kiloton groene waterstof per jaar. BioMCN combineert de waterstof met CO2 uit andere processen voor de productie van biomethanol.

Opdrachtgever: Ørsted Waar: Zeeland Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Ørsted wil in twee fasen een elektrolysecapaciteit van 1 GW realiseren. Het bedrijf wil die koppelen aan een groot windmolenpark (2GW) in het Nederlandse deel van de Noordzee.

In een eerste fase gaat het om 500 MW aan elektrolysecapaciteit. De ontwikkeling van deze fase begint zodra de regelgeving en een regionaal waterstofnetwerk klaar is. De tweede fase is afhankelijk van de aansluiting op de nationale waterstofinfrastructuur.

Opdrachtgever: Proton Ventures Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Proton Ventures onderzoekt of het technisch/economisch haalbaar is om een fabriek voor groene ammoniak te bouwen op de site van Sabic in Bergen op Zoom. Het bedrijf denkt aan een capaciteit van 8.500 ton groene ammoniak per jaar. Grondstof voor de ammoniakfabriek is waterstof dat als bijproduct ontstaat in de chloorfabriek van Sabic.

Opdrachtgever: RWE Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: 2021

Het project Eemshydrogen van RWE omvat de bouw van een 50 MW-elektrolyzer in de Eemshaven met een directe aansluiting op windpark Westereems van RWE. Als RWE in 2021 een definitieve investeringsbeslissing neemt, kan het in 2024 groene waterstof produceren. BioMCN is dan de eerste klant. Mogelijk neemt Evonik ook groene waterstof af.

Opdrachtgever: RWE Waar: Geleen Investering: onbekend Beslissing: 2022

RWE wil op Chemelot een installatie bouwen die organische reststromen verwerkt tot grondstoffen-pellets, om die via vergassing om te zetten in circulaire waterstof. Over de afname van deze waterstof is RWE in gesprek met OCI, het moederbedrijf van kunstmestproducent OCI Nitrogen.

Opdrachtgever: Shell Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Shell heeft vergevorderde plannen om een 10 megawatt elektrolyzer bouwen op het terrein van de voormalige gaszuiveringsinstallatie van de NAM in Emmen. De elektrolyzer gaat de energie van het 12 megawatt zonnepark van Shell op de locatie (28.500 panelen) omzetten in groene waterstof.

Opdrachtgever: Shell Waar: Leeuwarden Investering: onbekend Beslissing: eind 2021

Shell wil warm water oppompen uit een warmtebron, zo’n 2,7 kilometer onder het aardoppervlak, om er woningen en gebouwen in Leeuwarden mee te verwarmen. Na een proefboring in september moet blijken of de ondergrond goed genoeg is om door te gaan met de aanleg van een warmtenet, de bouw van een warmtecentrale en het boren van een tweede put. Als alles volgens plan verloopt, begint de levering van warmte in 2023.

Opdrachtgever: o.a. Shell Waar: Tweede Maasvlakte Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Samen met partners wil Shell een waterstoffabriek bouwen op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam. Groene stroom uit windenergie moet daarbij water splitsen in waterstof en zuurstof. De fabriek krijgt een vermogen van rond de tweehonderd megawatt. De productie moet in 2023 starten met zo’n vijftig- tot zestigduizend kilo waterstof per dag. Het definitieve investeringsbesluit voor de waterstoffabriek is nog niet genomen.

Opdrachtgever: o.a. Shell en Enerkem Waar: Rotterdam Investering: 200 miljoen euro Beslissing: eind 2022

Shell, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam vormen het langverwachte waste-to-chemicals-project om tot waste-to-jet. De partners gaan per jaar 360 kiloton niet-recylcebaar afval omzetten in 80 kiloton jetfuel (70%) en nafta (30%). Als de vergunningaanvraag voor het herziene project soepel verloopt, kan de productie in 2025/26 beginnen.

PETROCHEM 8 - 2021 55

PET08 K Projecten.indd 55

17-11-2021 10:39

MARKET REVIEW DEMONTAGE

PIPE SUPPORTS

DDM Demontage B.V. Demontage, Sloopwerken Industriële verhuizingen, Asbestsanering 3454 PW DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

PROCESS CONTROL

MAGION Process Control Engineering B.V. Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen Pijpondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000.

Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

STUDBOLTS

WARMTEBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 472 73 10 56 E-mail: sales@basco.be Website: www.beck-industries.com Contactpersonen : Vanessa Schelfhout en Jon Cockram

SMIT Heat Treatment PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten? Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor PET_half_liggend.indd 1

13-12-17 12:46

PET09_MartketReview-liggend2020.indd 50

19-08-2021 12:47

PET Advertenties.indd 56

17-11-2021 10:27

PROJECTEN Opdrachtgever: Teijin en BioBTX Waar: Emmen en Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Teijin en BioBTX hebben grote investeringsplannen om de Twaron-vezels van Teijin te verduurzamen. Teijin is al zo ver dat de engineering wordt voorbereid. BioBTX heeft nu een demofabriek in Groningen en denkt aan een fabriek – mogelijk in Delfzijl – van enige tientallen miljoenen euro’s. De investering van Teijin zou een veelvoud daarvan bedragen.

Opdrachtgever: Uniper Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

Uniper wil groene waterstof gaan produceren op haar Maasvlakte-locatie. Het bedrijf onderzoekt de mogelijkheden van een elektrolyse-installatie die om te beginnen een capaciteit van 100 MW krijgt. In de verdere toekomst kan de capaciteit groeien naar 500 MW. Een investeringsbesluit volgt in 2022.

Opdrachtgever: UPM Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Het Finse UPM wil een geavanceerde bioraffinaderij met een capaciteit van 500.000 ton hooogwaardige hernieuwbare brandstoffen bouwen. Het bedrijf ziet Rotterdam als mogelijke plek voor de nieuwe raffinaderij, naast het Finse Kotka. Grondstof voor de raffinaderij zijn houtige biomassa en duurzaam vloeibaar afval en andere restgrondstoffen.

Opdrachtgever: Vattenfall Waar: Amsterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

Vattenfall heeft plannen voor de bouw van een 10 megawatt elektrolyzer op het terrein van de voormalige Hemweg-centrale in Amsterdam. De elektrolyzer moet in 2024 operationeel zijn. Eventueel wordt de capaciteit tegen 2027 nog verhoogd naar 100 megawatt.

Het bedrijf neemt in 2022 een definitief besluit over project HY4Am.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

Opdrachtgever: Yara Waar: Sluiskil Investering: onbekend Beslissing: uiterlijk begin 2022

Yara wil in Sluiskil groene ammoniak produceren. Daarvoor werkt het samen met offshore windparkontwikkelaar Ørsted. Een 100 megawatt elektrolyzer moet de windenergie van Ørsted omzetten in groene waterstof, waarmee Yara zo’n 75.000 ton groene ammoniak per jaar kan maken, en vervolgens groene meststoffen.

Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Zeeland Refinery heeft plannen voor de bouw van een honderdvijftig megawatt elektrolyzer in Vlissingen. Deze zou vanaf 2025 waterstof aan de raffinaderij kunnen gaan leveren. Een groeipad naar één gigawatt in 2030 behoort ook tot de mogelijkheden.

PETROCHEM 8 - 2021 57

PET08 K Projecten.indd 57

17-11-2021 10:40

COLUMN

‘Er is geen totaaloplossing. De overheid gaat de uiteindelijke richting niet bepalen en wat voor de een werkt, past bij de ander totaal niet.’

Bijdrage Je kunt er momenteel niet omheen (en terecht). Het wordt wel het grootste probleem van deze tijd genoemd en ten tijde van het schrijven van deze column is de top in Glasgow gaande.

Natuurlijk heb ik het over de klimaatproblematiek. Inmiddels al omgedoopt tot klimaatcrisis, want het is wel duidelijk dat er geen tijd meer te verliezen is. We moeten allemaal ons steentje bijdragen, maar weet u wat dat precies moet zijn?

Alternatief opwekken Zelf ben ik recentelijk verhuisd, vanwege een nieuwe baan. Een uitgesproken kans om, naast de al geplande verbouwingen in het kader van comfort en onderhoud, ook investeringen te doen om het energieverbruik te reduceren en mijn verantwoordelijkheid in het klimaatprobleem te nemen. Dat is nodig, want de woning is uit de jaren dertig van de vorige eeuw, dus gebouwd in een periode waarin men zich totaal niet realiseerde dat we als mens invloed op het klimaat hebben. Eigenlijk erg vergelijkbaar met de situatie waar een groot deel van de chemische industrie ook in verkeert. De fabrieken zijn niet bepaald ontworpen voor een klimaatneutrale energiehuishouding en toch willen we allemaal iets doen om de status van energieneutraliteit te bereiken.

Maar hoe die te bereiken? Dat is de uitdaging.

In mijn persoonlijke situatie heb ik meerdere opties tegen elkaar afgewogen. De makkelijkste optie is het beperken van het energieverbruik door bijvoorbeeld isoleren, dubbel glas en betere apparatuur zoals verwarmingsketel. Want wat je niet aan energie hoeft te gebruiken, hoeft ook niet te worden opgewekt.

Dit geldt natuurlijk ook voor de procesinstallaties in de industrie. Het vervangen van verouderde grote energieverbruikers door modernere zuinigere installaties is haast een must. Dit vraagt natuurlijk wel flinke investeringen en de terugverdientijd is vaak (te) lang. Maar daarmee alleen kom je er niet. Dus is ook de optie voor het alternatief opwekken van energie een logische stap. Zonnepanelen op het dak dan maar. Iets met aardwarmte misschien? Een windmolen in de tuin komt er toch echt niet! En kernenergie heb ik maar achterwege gelaten…

Restenergie Voor de industrie is dit een lastigere optie, omdat het opwekken van energie een eigen tak van sport is. Toch zijn er ook

bedrijven die hun opslagtanks hebben voorzien van zonnepaneel-folie. En wat te doen met de daken van de controlekamers, kantoren en lege ruimtes rondom de fabrieksinstallaties? Hoewel het misschien niet veel lijkt, is dit toch een geval van alle beetjes helpen.

Maar de zon schijnt niet ’s nachts en ook waait het niet altijd als je meer energie nodig hebt. Opslag dan maar? Maar hoe dan? Een batterij? Of toch waterstof? Methaan en ammoniak worden tegenwoordig ook al als optie genoemd. Maar hoe te kiezen tussen al deze opties? Daar zit het grote probleem. Want elke optie heeft zijn voor- en zijn nadelen. Waterstof produceren met een overschot aan elektriciteit op zonnige dagen zou handig kunnen zijn, omdat er mogelijk een landelijk netwerk wordt gerealiseerd. Maar zou u mijn buurman willen zijn, als u weet dat er een waterstofgenerator en -opslag achter de heg komt te staan? En dat landelijke netwerk is ook niet zeker. De overheid heeft hierin nog niet beslist.

Voor de industrie zit hier misschien nog wat onontgonnen ruimte. Want het gebruik van restenergie elders in de installatie of bij een naastgelegen installatie is ons niet vreemd. Denk aan de Verbund-sites. Toch wordt er nog genoeg energie door de schoorsteen of via andere reststromen uitgestoten. Misschien goed om daar ook nog eens te kijken of er iets bruikbaars mee kan worden gedaan. Is het mogelijk deze energie in het landelijke netwerk te steken? Wat dat landelijke netwerk ook moge zijn, elektra of iets anders.

Verantwoordelijkheid pakken Zo ziet u dat er voldoende uitdagingen en onzekerheden zijn.

Er is geen totaaloplossing. De overheid gaat de uiteindelijke richting ook niet bepalen en wat voor de een werkt, past bij de ander totaal niet. Toch moeten we allemaal onze bijdrage leveren. Wat is uw bijdrage? Laten we als industrie niet wachten op andere bedrijven, sectoren of overheden en zelf onze verantwoordelijkheid pakken. Gelukkig lopen er al veel initiatieven in de industrie, maar of het voldoende is? Dat mag u zelf bepalen.

Chris Aldewereld is ingenieur Scheikundige Technologie en werkzaam als HSE-specialist. Aldewereld@gmail.com

PETROCHEM 8 - 2021 58

PET E Column.indd 58

17-11-2021 10:53

Duidelijkheid Duidelijkheid | professionaliteit | professionaliteit | veiligheid | veiligheid (VCA-P) (VCA-P) RijnDijk RijnDijk Staalconstructies Staalconstructies is een is een speler speler van van formaat formaat voor voor (middel)grote (middel)grote staalconstructieprojecten staalconstructieprojecten in de in de (petro) (petro) chemische chemische industrie, industrie, zware zware industrie, industrie, energiemarkt energiemarkt enen complexe complexe utiliteitsbouw. utiliteitsbouw.

TotTot dede opdrachtgevers opdrachtgevers behoren behoren industriële industriële multinationals, multinationals, EPC-contractors EPC-contractors enen grote grote aannemers aannemers in binnenin binnenenen buitenland. buitenland.

Projectmanagement, Projectmanagement, engineering, engineering, productie productie enen montage montage worden worden in eigen in eigen beheer beheer uitgevoerd. uitgevoerd.

• •Duidelijkheid, Duidelijkheid, professionaliteit professionaliteit en en eeneen unieke unieke combinatie combinatie vanvan knowhow knowhow en en productiefaciliteiten productiefaciliteiten binnen binnen éénéén bedrijf. bedrijf.

• •Complete Complete service service door door de de aanwezigheid aanwezigheid vanvan allealle disciplines disciplines (project (project management, management, engineering, engineering, productie productie en en montage) montage) in eigen in eigen beheer. beheer.

• •ISO-certificering, ISO-certificering, ENEN 1090-certificering, 1090-certificering, VCA-P VCA-P certificering certificering en en diverse diverse internationale internationale erkenningen erkenningen maken maken RijnDijk RijnDijk Staalconstructies Staalconstructies tottot eeneen betrouwbare, betrouwbare, fullfull service service partner partner bij bij de de realisatie realisatie vanvan (staal)constructieprojecten (staal)constructieprojecten in elke in elke grootte. grootte.

RijnDijk RijnDijk Staalconstructies Staalconstructies is een is een zelfstandige zelfstandige werkmaatschappij werkmaatschappij binnen binnen Andus Andus Group: Group: eeneen internationaal internationaal opererende opererende holdingmaatschappij holdingmaatschappij metmet gespecialiseerde gespecialiseerde werkmaatschappijen werkmaatschappijen diedie wereldwijd wereldwijd actief actief zijnzijn in een in een breed breed industrieel industrieel werkveld. werkveld.

Kennismaken?

Kennismaken?

Graag.

Graag.

BelBel of kijk of kijk op op www.rijndijk.com www.rijndijk.com of www.andusgroup.com of www.andusgroup.com

RijnDijk RijnDijk Staalconstructies Staalconstructies BV BV | Fabrieksstraat | Fabrieksstraat 104, 104, 6021 6021 RE RE Budel, Budel, NL NL | T| +31 T +31 (0)40 (0)40 - 246 - 246 72 72 28 28 | E| info@rijndijk.com E info@rijndijk.com

PET8 omslag los.indd 59

17-11-2021 10:44 10:44 17-11-2021 10:49

Petrochem Nr. 8 - 2021

Deze dynamische tijden vragen om flexibele oplossingen. Als internationale aardgasleverancier werken wij met prijs- en leveringsconcepten op maat en weten we alles van risicomanagement. Graag analyseren wij met u de risico’s waardoor onze oplossingen aansluiten op uw behoeften. Zoekt u een professionele partner? Op ons kunt u rekenen.

Neem contact met ons op als u wilt weten wat onze energieoplossingen voor uw bedrijf kunnen betekenen: omv-gas.nl

PET Aomslag Voorplaat.indd PET8 los.indd 160

17-11-2021 10:50