Pet 7_8_2013 by Industrielinqs pers en platform

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 20,00

Managementblad voor de olie- en chemische industrie Nr. 07/08 – 2013

making the difference

Nr. 07/08 – 2013

SGS is unique in the market in finding and creating opportunities and is recognized as the global benchmark for quality and integrity. As the world’s leading inspection, verification, testing and certification company, with more than 75,000 employees, SGS operates a network of over 1,500 offices and laboratories around the world. SGS helps to improve quality, safety, performance and efficiency for the following industries: Agricultural - Automotive Consumer Testing - Environmental - Industrial - Life Science - Minerals - Oil, Gas & Chemicals - Systems & Services Certification Governments & Institutions.

sgs gRoUP NETHERLANDs

sgs gRoUP BELgiUm

Malledijk 18 P.O. Box 200 NL-3200 AE Spijkenisse t +31 (0)181 69 33 33 e sgs.nl@sgs.com

SGS House Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen t +32 (0)3 545 44 00 e sgs.be@sgs.com

www.sgs.com

001_A_cover_emerson_andus_sgs.indd 2

INSIDE

Lang leve de industrie • Huntsman toont vertrouwen in Rotterdam • Crisiscommunicatie • Voedingsbodem voor innovatie • Thema: Plantmanagement

03-07-13 10:10

ANDUS group companies: Process Equipment & Constructions Armada Janse Armada Mobility Armada Rail FIB Industries HSM Steel Structures ISS Projects Lengkeek Staalbouw RijnDijk Construction

Refractories Gouda Refractories Gouda Vuurvast Belgium Gouda Vuurvast Services

Het lukt me nooit om alle I/O wijzigingen door te voeren zo vlak voor de start-up datum. Maar we kunnen niet opstarten zolang de I/O wijzigingen niet zijn doorgevoerd.

Offshore & Maritime HSM Offshore

DAT KUNT U WEL

Royal Van Voorden Castings Van Voorden Maritime

Serving the industry FIB Industries BV te Leeuwarden ontwerpt en produceert kwalitatief, hoogwaardige proces- en drukvaste apparatuur zoals: • • • •

Flexibiliteit waar en wanneer u het nodig hebt- Electronic Marshalling maakt dit mogelijk. Strakke projectschema’s en veranderingen van specificaties zijn eerder regel dan uitzondering. Emerson maakt dit gemakkelijk door alle herbedrading te elimineren. Alleen met DeltaV Electronic Marshalling kunt u de veldbekabeling aansluiten, waar en wanneer u wilt, ongeacht het signaaltype of besturingsstrategie. Met deze flexibiliteit kunt u I/O’s vandaag, morgen of pas over tien jaar toevoegen. Bekijk hoe DeltaV Electronic Marshalling dit gemakkelijk maakt, scan de QR-code hieronder of ga naar de website: www.IOonDemandCalculator.com

• Industriële vergassingsbranders (vergassing en Lo-NOx) • In- en uitlaatsystemen van gasturbines • Modules voor rookgasreiniging (DeNOx)

De producten worden gebouwd in alle roestvast staalsoorten, duplex, lean duplex, super duplex, hoog nikkellegeringen en exotische materialen zoals titanium en zirkonium. FIB Industries werkt voor uiteenlopende opdrachtgevers, zowel nationaal als internationaal, in alle sectoren van de procesindustrie.

FIB Industries BV Einsteinweg 18 8912 AP Leeuwarden NL T +31 (0)58 - 294 59 45 E info@fib.nl

115603 ins23_DeltaV-YCDT_Pet.indd 1 001_A_cover_emerson_andus_sgs.indd 3

Drukvaten en reactoren Kolommen en scrubbers Reactor internals en kolom internals Warmtewisselaars

14/01/2013 10:42

FIB Corporate MagAd 210x297.indd 1

FIB Industries is een zelfstandige werkmaatschappij binnen de divisie ‘Process Equipment & Constructions’ van Andus Group. De overige divisies zijn ‘Offshore & Maritime’ en ‘Refractories’. Andus Group is een internationale onderneming met circa 1.000 medewerkers en 14 gespecialiseerde werkmaatschappijen wereldwijd actief in een breed, industrieel werkveld. Kennismaken? Graag. Bel of kijk op www.fib.nl of www.andusgroup.com

01-07-13 10:10 15:14 03-07-13

In deze editie 12 Lang leve de industrie

34 Thema: Plantmanagement

Regeringspartij PvdA lijkt meer dan ooit in te zetten op een sterke industrie in Nederland en heel Europa. Kamerlid Jan Vos: ‘Een sterke industrie levert gewoonweg werkgelegenheid op.’ De nieuwe focus lijkt ook een persoonlijk tintje te hebben: ‘We hebben twee ingenieurs in de top van de partij. Die leggen andere accenten dan hun voorgangers.’

Het nieuwe boegbeeld van de procesindustrie is Cas König, plantmanager van ESD-SIC in Delfzijl. Hij is tijdens het congres Deltavisie2013 gekozen tot Plant Manager of the Year 2013. Met de titel wil König zich dit jaar sterk maken om het belang van energie-efficiëntie nog meer te benadrukken. Zijn sterke medekandidaten blijven zich intussen inzetten voor de productie van hun fabrieken en alles wat daarmee te maken heeft. Daarbij pakken ze ook commerciële zaken op, als dit van belang is voor de toekomst van hun fabriek.

18 vertrouwen in Rotterdam ‘De Europese chemie en zeker die in Nederland is sterk geïntegreerd. Dat levert nog steeds veel synergie en efficiëntievoordelen op’, stelt CEO Peter Huntsman half juni bij de opening van de nieuwe MDI-splitter van Huntsman in Rotterdam. Naast de nieuwe splitter, wordt in Rotterdam onder andere ook de polyolen-productie uitgebreid.

24 voedingsbodem voor innovatie Het congres Deltavisie werd geopend door keynote speaker Bart Voet, directeur van Shell Pernis. Hij schetste een beeld van hoe het industrielandschap geleidelijk aan andere proporties aanneemt. Terug gaan naar hoe het voor de crisis was, is geen optie. Ook de debatdeelnemers aan het einde van de middag waren die mening toegedaan.

28 Crisiscommunicatie in een notendop Een manager kan het in reguliere situaties uitstekend doen, maar in een crisissituatie opeens niet goed functioneren. Of juist andersom. Het vraagt blijkbaar om andere competenties, stelt Noud Bex van Bex*communicatie. ‘Wat een manager in zo’n situatie in ieder geval nodig heeft, is gezond verstand.’

INSIDE en verder Commentaar 5 Feiten en cijfers • AkzoNobel breidt uit in Delfzijl • Praxair breidt uit in Antwerpse haven 7 Feiten en cijfers buitenland • Chemie boet voor importheffing Chinese zonnepanelen 10 Binnenstebuiten • Niko van Gent 23 Petrospect 31 Onbevangen • Katrien Bogaerts 33 Technologie 43 Producten 45 Agenda 51 Column * Van Doorslaer 52 Olie & Gas 53

PETROCHEM 07/08 – 2013 3

003_B_Inhoud.indd 3

02-07-13 15:39

“ Is your plant ready for the future? “ Managementblad voor de olie- en chemische industrie NUMMER 7/8 - 2013 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Veembroederhof 7, 1019 HD Amsterdam, Postbus 12936, 1100 AX Amsterdam e-mail: redactie@petrochem.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen 020 312 2081 EINDREDACTIE: Evi Husson 020 312 2796, Liesbeth Schipper 020 312 2083 REDACTIE: David van Baarle 020 312 2082, Elise Quaden 020 312 2084, Ellen van den Burg 020 312 2086

VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, Katrien Bogaerts, Jan van Doorslaer, Niko van Gent, Jacqueline van Gool, Henk Leegwater, Teus Molenaar, Gerard van Nifterik, Erik te Roller, Francis Voermans, Eric de Vries, Cyril Widdershoven LAY-OUT: Gabriele Köbbemann OMSLAGFOTO: BASF ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, t: 070 399 0000 - f: 070 390 2488 Rob Koppenol rob@jetvertising.nl TRAFFIC: Breg Schoen 020 312 2088 DRUKKERIJ: DeltaHage, Den Haag ABONNEMENTEN (incl. BTW) Petrochem verschijnt 11x per jaar. Nederland/België v 166,– per jaar Introductie NL/B 25% v 124,50 per jaar Overig buitenland v 193,– Losse verkoopprijs v 20,00 Studenten v 40,00 Proefabonnement 3 mnd v 27,50 OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon. Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

Making critical plant information fully visible is just the beginning of the vigilant cycle. Seeing clearly gives you the knowledge necessary to anticipate the changes required in your process. Knowing in advance brings you the speed and flexibility to optimize your plant in real time. And by acting with agility, you are able to adapt to the ups and downs of your business environment. VigilantPlant excels at bringing out the best in your plant and your people - keeping them fully aware, well informed, and ready to face the next challenge.

Abonnementenland: Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel: 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63 (€ 0,10 per minuut) Fax: 0251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever. ISSN: 1380-6386

Please visit us at www.yokogawa.com/eu

004_colofon_yokogava.indd 4

02-07-13 15:42

'Met de huidige benzineprijzen zou het geweldig zijn als niet alleen de motoren zuiniger worden, maar ook de brandstoffen voor beduidend meer efficiëntie zorgen.'

Wanneer u dit icoontje ziet, kunt u een filmpje bekijken door de foto te scannen met de ilinqs-app.

1 op 50 Zouden ze werkelijk contact met elkaar hebben opgenomen, vraag ik mij dan af. Tijdens Deltavisie stond directeur Bart Voet van Shell Pernis opvallend open voor suggesties voor meer efficiëntie en duurzamere oplossingen. Hij vroeg de volle zaal bij de RDM Campus er expliciet naar. Het lijkt soms alsof veel mensen zich geremd voelen als iemand van een groot bedrijf zich open opstelt, en zeker als die hoog in de boom zit bij Shell. En niet alle mensen die dan tot een opmerking of een statement willen komen, lukt dat in een adem. Maar tijdens Deltavisie waren er zeker een paar die direct tot hun punt kwamen zoals een communicatiemanager van een leverancier van warmtewisselaars. En ook de uitvinderachtige man die begon over nanodeeltjes in benzine. Hij beweerde dat hij een nano-additief heeft ontwikkeld voor benzine waarmee een auto, als ik het me goed herinner, veertien procent zuiniger rijdt dan zonder die toevoeging. Hij voegt het zelf al toe aan de benzine in zijn eigen brandstoftank, met volgens hem het gewenste resultaat. Mocht het kloppen, dan is dat toch een aanmerkelijk beter resultaat dan de twee procent die met FuelSave wordt bereikt, waarmee Shell een paar jaar geleden zo de sier probeerde te maken. Op een volle tank van vijftig liter scheelt dat niet één, maar zeven liter… Hatsiekidee… Scherp Ik probeer het even duidelijker voor me te zien met mijn eigen plug-in hybride Ampera. Momenteel rijd ik steeds meer elektrisch, ongeveer zestig procent van het totaal aantal gereden kilometers. Gemiddeld heb ik sinds vorig jaar april 2,5 liter benzine per honderd kilometer nodig. Zou ik dus nog veertien procent zuiniger rijden, dan zou ik niet gemiddeld 1 op 40 rijden, maar een heel eind richting de 1

op 50 gaan. Dat was ongeveer mijn doelstelling, toen ik de Ampera ging leasen. Met de huidige benzineprijzen zou het bovendien geweldig zijn als niet alleen de motoren zuiniger worden, maar ook de brandstoffen voor beduidend meer efficiëntie zorgen. Mijn collega-presentator Carrie ten Napel was zo scherp om meteen een businesskaartje aan de man te vragen en overhandigde die direct aan de Shell-directeur. En dan vraag ik me altijd af of ze daadwerkelijk contact met elkaar hebben opgenomen. Ik verwacht niet dat Bart Voet zelf het initiatief heeft genomen, omdat onderzoek naar dergelijke ideeën elders binnen Shell wordt gedaan, mogelijk aan het IJ in Amsterdam. Maar heeft hij het kaartje doorgespeeld? Wel stelde hij dat er altijd al binnen en buiten het concern veel van dergelijke ideeën zijn, maar dat slechts enkele de markt halen. Een bedrijf als Shell moet heel zeker zijn van de werking ervan en negatieve bijverschijnselen uitsluiten, alvorens ze een nieuw product op de markt brengt of een van haar processen aanpast. Begrijpelijk. Met risico’s moet je altijd oppassen. Meegewassen Het zou echter wat zijn als juist dit het gouden ei is. Dat Shell een mogelijkheid om haar marktaandeel te vergroten, laat liggen omdat een businesskaartje ergens blijft hangen. Want iedereen wil tegenwoordig toch zuiniger rijden? Wellicht willen consumenten daar zelfs meer voor betalen, als het maar niet de volle veertien procent is. Ik in ieder geval wel. Dus ik hoop maar dat het kaartje niet in huize Voet is meegewassen. Ik ga vol voor de een op vijftig. Reporter_wimraaijen

PETROCHEM 07/08 – 2013 5

005_C_commentaar.indd 5

03-07-13 09:10

Evides Ongekend betrouwbaar

Complexe watervraagstukken oplossen met een slimme maatwerkoplossing.

Wij regelen het.

Hergebruik van (afval)water en het sluiten van de waterketen worden steeds belangrijker. Dat is voor de industrie niet altijd even makkelijk op te lossen. Maar wij hebben het antwoord. Betrouwbaarheid, leveringszekerheid en kwaliteit zijn kernvereisten bij ons â&#x20AC;&#x2DC;maatwerk in waterâ&#x20AC;&#x2122; voor de chemische-, petrochemische- en voedingsmiddelenindustrie. Op basis van DBFO-contracten (Design, Build, Finance & Operate) leveren wij onze opdrachtgevers diverse soorten proceswater, zorgen wij voor de zuivering van afvalwater en maken wij hergebruik van water (effluent) mogelijk. En dat 24/7 vanuit operational excellence. Voor minder doen we het niet.

www.evides.nl

006_evides.indd 1

02-07-13 14:19

FEITEN & CIJFERS Praxair breidt uit in Antwerpse haven Praxair gaat een tweede luchtsplitsingsinstallatie bouwen in Antwerpen op de rechteroever van de Schelde. De nieuwe installatie krijgt een capaciteit van 1.300 ton zuurstof en stikstof per dag. De opstart is gepland voor begin 2016. Het bedrijf zal tegelijkertijd ook haar pijpleidingennetwerk uitbreiden. De nieuwe fabriek en het uitgebreide pijpleidingennetwerk zal de meerderheid van de industriële bedrijven in de haven van zuurstof en stikstof kunnen voorzien. De installatie is ook ontworpen om vloeibare zuurstof, stikstof en argon te produceren voor bulkleveringen aan klanten in België en Nederland.

m .nl

op ww

AkzoNobel breidt uit in Delfzijl AkzoNobel gaat de productiecapaciteit voor MCA-oplossing (monost gelez ee chloorazijnzuur) in Delfzijl verhogen. In 2014 moet er vijftienduizend megaton extra MCA-oplossing kunnen worden geproduceerd, bovenop de bestaande capaciteit van honderdduizend megaton per jaar. w .p e tro c Hoewel de markt voor MCA in Europa min of meer gelijk blijft, is er een groeiende vraag naar MCA-oplossing in plaats van vaste MCA-flakes. MCA wordt als chemisch tussenproduct gebruikt voor verschillende toepassingen, zoals landbouwchemicaliën, consumentenproducten, persoonlijke verzorgingsproducten, oliewinning en mijnbouw. AkzoNobel produceert MCA in Nederland, China, Japan en de Verenigde Staten.

Door een technische storing bij het opnieuw opstarten van een installatie bij BASF Antwerpen is een mengsel van aromaten terechtgekomen in de waterzuiveringsinstallatie van het bedrijf. Dat leverde een sterke geurhinder op en de eerste metingen gaven hogere concentraties aromaten aan dan normaal. Uit metingen later op de dag bleek dat de situatie onder controle was. De TU Delft biedt sinds kort gratis online cursussen aan; MOOC’s (Massive Open Online Courses). Op 16 september 2013 starten de eerste twee cursussen: Introduction to Water Treatment Engineering en Solar Energy. De eerste cursus is bedoeld als een introductie tot waterzuiveringstechnologie. De MOOC Solar Energy leert onder meer hoe een compleet zonnecelsysteem is te ontwerpen. MOOC’s worden gegeven in een vaste periode van tien weken en met interactiemogelijkheden tussen medecursisten. Het in Rotterdam gevestigde LyondellBasell Industries gaat fiscaal verhuizen van Nederland naar GrootBrittannië om zo te profiteren van de soepelere Britse belastingregels. Het bedrijf behoudt wel zijn hoofdkantoor in Rotterdam, vanwaar de Europese activiteiten worden geleid. De fiscale verhuizing naar GrootBrittannië moet in het derde kwartaal van dit jaar effectief worden.

Energieverbruik daalt gestaag De Nederlandse industrie maakt gestaag vorderingen bij het verlagen van het energieverbruik. De afgelopen tien jaar is het energieverbruik dat nodig is om de productieprocessen te laten draaien, afgenomen met meer dan tien procent. Het productie volume is in deze periode juist toegenomen met tien procent blijkt uit een analyse van het ING Economisch Bureau. Het aandeel van de industrie in het Nederlands energieverbruik ligt al jaren rond de 37 procent. De meeste energie binnen de industrie wordt gebruikt door de chemiesector. Van de ruim 1.200 petajoule die de industrie aan energie nodig heeft, gaat bijna zeventig procent naar de chemie. Het grootste deel hiervan zijn energiedragers die worden verwerkt in andere producten, zoals olie en gas dat wordt verwerkt tot bijvoorbeeld kunststoffen of kunstmest. In totaal is de chemie tussen 2002 en 2011 meer energie gaan gebruiken. Die stijging komt volledig voor rekening van de toegenomen hoeveelheid energiedragers die nodig waren als grondstof om chemicaliën van te maken. De chemie had daarvoor 21 procent meer energie nodig. Overall gebruikte de chemische industrie 9,45 procent meer energie terwijl de productie toenam met elf procent.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

007_8_9_D_feiten-cijfers.indd 7

Rotterdam heeft een primeur; het is de eerste haven in Europa waar de binnenvaart officieel LNG kan bunkeren. LNG als brandstof voor binnen- en zeevaart is nieuw. Dit betekent dat de regelgeving moet worden aangepast. Samen met andere havenbedrijven uit onder andere Amsterdam, Gotenburg en Antwerpen bereidt het Havenbedrijf nu verdere internationale regel geving voor. Het Havenbedrijf verwacht dat dit jaar bekend wordt waar in de Rotterdamse haven het eerste LNG bunkerstation komt. Tot de opening daarvan kan de binnenvaart LNG bunkeren in de Seinehaven.

PETROCHEM 07/08 – 2013 7

02-07-13 15:04

FEITEN & CIJFERS

Onderzoekers van Dow Terneuzen en de Universiteit Gent hebben vijfhonderdduizend euro Europees geld in de wacht gesleept voor de ontwikkeling van innovatieve coatings. Het onderzoeksproject SUSCOAT (Sustainable multifunctional coating resins for scavenging applications) richt zich op de ontwikkeling van een nieuw chemisch platform voor hernieuwbare smart coating materialen, gebaseerd op nieuwe polyurethaanchemie die UGent ontwikkelt. De nieuwe coating zal naast de traditionele beschermings- en esthetische rol een ingebouwde katalytische slimme functionaliteit krijgen. Tessenderlo Group heeft de verkoop van haar compounds-activiteit aan Mitsubishi Chemical afgerond. De verkoop omvat vier productiesites in Frankrijk, Polen en China, en één R&D-site in België. De compoundsactiviteit produceert thermoplastische elastomeren (TPE) en pvccompounds die speciaal werden ontwikkeld om oplossingen te bieden voor toepassingen in de bouw, de auto-industrie, de bekabelingsector en veel andere gebieden. Volgens de Energie Monitor van ABN Amro kruipen de Amerikaanse en Europese gasprijzen dichter naar elkaar toe. De Europese gasprijzen staan aanhoudend onder druk - tien procent - door de heropening van onderhandelingen over langlopende, aan olie gekoppelde overeenkomsten tussen Rusland en Europese bedrijven. Bovendien voorziet ABN AMRO een stijging van de Amerikaans aardgasprijzen met twintig procent. De oorzaak is een toename van de vraag naar gas als gevolg van het economisch herstel. Hierdoor daalt het prijsverschil tussen Europa en de Verenigde Staten in 2015 met meer dan vijftig procent ten opzichte van het huidige prijsniveau.

FOTO: ROSIER

Corbion – voorheen Purac – werkt samen met Cargill aan de ontwikkeling en het vermarkten van biobased oplossingen voor diervoeding. Het eerste commerciële product wordt in juli op de markt gebracht.

Borealis bouwt meststoffen uit Borealis heeft een belang van 56,86 procent in Rosier overgenomen van Total. Rosier is producent van minerale meststoffen en beschikt over twee productievestigingen: één in Sas-van-Gent en één in het Belgische Moustier. Borealis betaalde 192 euro per aandeel voor het meerderheidsbelang van Total. Borealis heeft ook de overname van GPN SA afgerond. GPN SA is de grootste producent van stikstofhoudende meststoffen in Frankrijk. Borealis is reeds actief op de markt van stikstofhoudende meststoffen in Centraal-Europa en in Frankrijk, waar Borealis begin 2012 PEC-Rhin heeft overgenomen. Onderzoeksraad: Langdurig onbeheerste veiligheidssituatie bij Odfjell Bij Odfjell Rotterdam is sprake geweest van een langdurig onbeheerste veiligheidssituatie en is niet voldaan aan weten regelgeving. Hierdoor hebben werknemers en de omgeving een verhoogd risico gelopen. Dat staat in het rapport Veiligheid Odfjell Terminals Rotterdam 2000 – 2012 dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft gepubliceerd. Veiligheid vormde geen integraal onderdeel van de bedrijfsvoering en een gevoel van urgentie ontbrak. Het verwondert de Raad dat een bedrijf dat op grote schaal omgaat met gevaarlijke stoffen zo lang is doorgegaan onder de geschetste onveilige omstandigheden. Het management van Odfjell SE moet volgens de Onderzoeksraad zorgen dat veiligheid bij de Rotterdamse terminal prioriteit krijgt. De toezichthouders waren al jaren op de hoogte van de slechte veiligheidssituatie, maar grepen pas laat in. Vooral de DCMR ging bij het toezicht uit van een goede relatie met het bedrijf, in de veronderstelling dat dit de meest effectieve manier was om de veiligheid bij het bedrijf te waarborgen. In het proces van aanvraag en afhandeling van vergunningen was de DCMR lange tijd meedenkend en meegaand. Het bedrijf werd welwillend tegemoet getreden, in sommige gevallen ten onrechte. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat veel veranderingen op het terrein niet met een wijziging van de vergunning werden afgehandeld, maar met lichtere procedures die zich deels aan de openbaarheid onttrokken. Het toezicht en de handhaving binnen het BRZO-stelsel kan en moet volgens de Onderzoeksraad worden verbeterd. De Raad beveelt de staatssecretaris voor Infrastructuur en Milieu aan om ervoor te zorgen dat de verantwoordelijke bewindspersoon doorzettingsmacht krijgt om in te grijpen bij de BRZO-toezichthouders als dat nodig is in het belang van een doeltreffende handhaving. En om daarnaast te borgen dat de toezichthouders hun handhavingsbeleid en de sanctionering onderling en met het Openbaar Ministerie afstemmen. AkzoNobel en Solvay werken samen aan duurzamere coatings Volgens een driejarige overeenkomst gaat AkzoNobel meer gebruikmaken van biologisch gefabriceerd epichloorhydrine van Solvay. Deze grondstof wordt al veelvuldig toegepast in de harsen die worden verwerkt in de coatingproducten van AkzoNobel. Dit bedrijf streeft ernaar om tegen 2016 twintig procent van de totale behoefte aan epichloorhydrine te dekken uit biologisch geproduceerd materiaal.

8 PETROCHEM 07/08 – 2013

007_8_9_D_feiten-cijfers.indd 8

03-07-13 09:12

FEITEN & CIJFERS Standaard voor biobased kunststoffen komt eraan Ook een relatief kleine groep kan veel bereiken door samen te werken in een Green Deal. Dat bewijzen zes partijen die zich hebben verenigd in de Green Deal Groencertificaten en NRK, PlasticsEurope en SABIC. De verwachting is dat begin volgend jaar een vrijwillige standaard gereed is voor biobased kunststoffen. Erik de Ruijter, directeur beleid en advies van de Nederlandse Rubber en Kunststofindustrie (NRK) stelt dat de vraag naar biobased kunststoffen groot is. ‘Wat wij willen bereiken met certificering is dat we kunnen garanderen dat de “groene” polymeren zowel groen als duurzaam zijn. Dat zeg ik zo nadrukkelijk omdat wij vinden dat uitsluitend groen – polymeren vervaardigt uit biomassa – niet volstaat als de milieubelasting groot is. Om dat te waarborgen zijn criteria opgesteld, die we later dit jaar toetsen in seminars met producenten, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden.’ Ook is een invoeringsschema opgesteld. De Ruijter ‘Dit schema gaat uit van reële eisen die strenger zullen worden in de loop van de tijd zodat we in 2030 voldoen aan de ambitie om 25 procent van de kunststof grondstoffen te vervaardigen uit biomassa.’ Er is zelfs kans dat de standaard internationale erkenning krijgt door de samenwerking met het Duitse INRO. Daar is bijna tegelijkertijd een initiatief ontstaan om groene chemicaliën en polymeren te certificeren. ‘Het mooie is dat we elkaar in dat traject vinden en aanvullen. Een bijkomend voordeel is dat we samen sterker staan in Europa. Want ook dat is van belang; zestig procent van onze producten gaat namelijk de grens over.’ Meer daadkracht nodig voor veiligheid risicobedrijven De veiligheid bij enkele honderden meest risicovolle bedrijven in Nederland en het toezicht en handhaving daarop, behoeft verbetering. Voor een effectieve veiligheidsbeheersing moet de daadkracht bij de overheid, in het toezicht en de handhaving, worden vergroot. Bedrijven zijn zelf primair verantwoordelijk, en zouden daarop ook moeten worden aangesproken door de branche en de keten. Dit stelt de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in zijn briefadvies Veiligheid bij BRZO-bedrijven, verantwoordelijkheid en daadkracht. De Rli constateert dat het toezicht en de handhaving op de meest risicovolle bedrijven in Nederland (die vallen onder het Besluit risico’s zware ongevallen, BRZO), ondanks vele onderzoeken en adviezen in de afgelopen jaren, nog steeds problematisch is. Toezicht en handhaving moeten worden aangescherpt. De Rli adviseert om versnippering in toezicht en handhaving op te heffen en daadkracht in handhaving te vergroten. Ook de bedrijven zelf zijn aan zet. De primaire verantwoordelijkheid voor de veiligheid ligt bij bedrijven. Een groot deel van de BRZO-bedrijven neemt al zijn eigen verantwoordelijkheid, achterblijvers en de spelers in de bedrijfsketen moeten verder worden aangespoord. De Rli adviseert de staatssecretaris om de mogelijkheden van aansprakelijkheid en medeaansprakelijkheid binnen de keten, differentiatie van verzekeringspremies en de rol van certificerende instanties te onderzoeken. BRENT RUWE OLIEKOERS 110

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

105

100

16 17 20 21 22 23 24 28 29 30 31 3

MEI

7 10 11 12 13 14 17 18 19 20 21 24 25

Verwater Group neemt maatregelen om tegenvallende resultaten het hoofd te bieden. Zo heeft de specialist in tankbouw en tankonderhoud strategische investeerders aan zich gebonden. Verder draagt CEO Paul Verwater zijn taken over aan interim CEO Cor Kloet. Kloet nam na een dienstverband van 37 jaar onlangs afscheid als algemeen directeur van SPIE Nederland. Paul Verwater neemt samen met een aantal ervaren ondernemers en bestuurders zitting in een nieuw te vormen Raad van Advies. Technologiestichting STW en Paques zijn begonnen met het onderzoekprogramma The Volatile Fatty Acid Platform. Binnen dit programma willen ze materialen, brandstoffen en chemicaliën produceren op basis van vluchtige vetzuren uit biologische reststromen. Beide partijen steken elk anderhalf miljoen euro in het programma, dat onderdeel is van de Topsector Chemie en vijf jaar zal gaan duren.

BEDRIJVENNIEUWS De Brusselse afdeling van essenscia heeft Didier Malherbe, gedelegeerd bestuurder van UCB Belgium, verkozen tot nieuwe voorzitter voor de komende drie jaar. Topman Paul van Gelder van de Nederlandse Gasunie stapt onverwachts op. Per 1 september zal hij het bedrijf verlaten. Van Gelder gaat als bestuurder aan de slag bij technisch installatiebedrijf Imtech. Hij wordt daar verantwoordelijk voor de onderdelen IT, Marine en Traffic & Infra en voor de activiteiten in Spanje en Turkije. Gasunie is inmiddels op zoek naar een opvolger. CSM heeft een nieuwe bedrijfsnaam – Corbion – en groeistrategie voor de periode 2013-2016. De nieuwe naam en de strategie markeren de volgende fase in de transformatie naar aanbieder van biobased producten, met activiteiten op het gebied van zowel biobased voedingsingrediënten als biochemicals.

JUNI

PETROCHEM 07/08 – 2013 9

007_8_9_D_feiten-cijfers.indd 9

03-07-13 09:12

FEITEN BUITENLAND Milieuvervuilers in China kunnen in ernstige gevallen de doodstraf krijgen volgens wetten die medio juni van kracht zijn geworden. De autoriteiten proberen hiermee de groeiende onrust onder de Chinese burgers over milieuverontreiniging te sussen. In mei demonstreerden duizenden mensen in Kunming, een stad in het zuidwesten van China, uit ongenoegen over de plannen voor een nieuwe chemische fabriek.

Shell zou plannen hebben om met Gazprom een LNG-installatie aan te leggen in de regio Sint-Petersburg. Dat meldde een Russische krant Kommersant op basis van anonieme bronnen. Het zou gaan om een fabriek met een capaciteit van tien miljoen ton LNG per jaar. Gazprom-topman Aleksej Miller tekende eerder al een overeenkomst met de plaatselijke autoriteiten voor de aanleg daarvan.

10 PETROCHEM 07/08 – 2013

010_11_E_FCbuitenland.indd 10

m .nl

Opnieuw zijn in de Amerikaanse staat Louisiana slachtoffers gevallen door een explosie bij een kunstmestfabriek. Een persoon is overleden en minstens acht mensen raakten gewond door de ontploffing die zich voordeed bij de fabriek in Donaldsonville. Enkele tientallen kilometers verderop in de plaats Geismar vielen een dag eerder twee doden en 77 gewonden door een explosie bij een andere chemische fabriek.

CO2 als grondstof voor syngas BASF, Linde Group en ThyssenKrupp willen samen een milieuvrienst gelez ee delijk proces op industriële schaal ontwikkelen waarbij kooldioxide als grondstof wordt gebruikt. Ze mikken op een tweestaps-proces waarbij in de eerste stap aardgas wordt omgezet in waterstof en koolstof. Dit willen ze realiseren met een innovatieve hogetemperatw .p e tro c uurtechnologie waarbij relatief weinig CO2 wordt gevormd. Peter Schuhmacher, president Process Research & Chemical Engineering BASF, verwacht dat de CO2-emissie van deze eerste stap zo’n vijftig procent lager is dan bij de huidige standaardprocessen. Tegelijkertijd is het een competitief proces dat waterstof kan produceren tegen vergelijkbare kosten. Daarbij gaan ze ervan uit dat de restwarmte van de reactor wordt hergebruikt in het proces. In de tweede stap willen de partners het waterstof vervolgens katalytisch laten reageren met grote volumes CO2 waarbij syngas wordt gevormd. Syngas is een mengsel van koolmonoxide en waterstof en een grondstof voor de chemische industrie. Het koolstof dat in de eerste stap wordt gevormd, kan waarschijnlijk worden gebruikt in de cokes- en staalindustrie. Het project is in juli begonnen en zal naar verwachting drie jaar duren. De partners willen ook een ontwerp voor een pilotplant ontwikkelen en een concept om de technologie te integreren in bestaande chemie- en staalproductiesites.

op ww

Het productieproces wordt volledig stilgelegd voor de uitvoering van het project. Dit staat gepland voor het vierde kwartaal van 2013 en zal ongeveer een maand in beslag nemen.

Borealis investeert in Porvoo Borealis investeert 65 miljoen euro in zijn productiesite in Porvoo (Finland). Het geld wordt gestoken in het upgraden van Borstar PE2-technologie naar de derde generatie. Met de Borstar-technologie produceert Borealis diverse polyetheen- en polypropeenproducten. De investering volgt op een eerder aangekondigd project op de site waarbij het fenolcomplex een nieuwe verwarmingseenheid krijgt. Deze vervangt een dertig jaar oude verwarmingseenheid en moet de efficiency verbeteren. Dit project kost 25 miljoen euro en moet in 2015 worden afgerond.

Solvay investeert in haar productielijn voor adipinezuur in het Franse Chalampé. Doel is een verbetering van het productieproces en een aanzienlijke vermindering van het energieverbruik op de site. Het nieuwe procedé resulteert in een reductie van acht megawatt energie per jaar en zal leiden tot een daling van de CO2-uitstoot met elfduizend ton.

FOTO: BOREALIS

Bij BASF in Ludwigshafen (Duitsland) is in een loods met piepschuimkorrels brand ontstaan. Dat leverde een flinke rookwolk op.

Chemie boet voor importheffing Chinese zonnepanelen China heeft een invoerheffing ingevoerd voor een chemische stof die wordt geïmporteerd uit de Europese Unie. Het Chinese ministerie van Handel heeft een heffing ingesteld tussen de 19,6 en 36,9 procent voor de stof toluïdine, die wordt gebruikt bij de productie van onder meer verf, medicijnen en bestrijdingsmiddelen. Het land heeft recent al op meerdere Europese producten extra importtarieven ingesteld, nadat de EU had besloten de invoer van Chinese zonnepanelen extra te belasten. Dat heeft de relatie tussen de handelspartners flink onder druk gezet. Toluïdine wordt onder meer geproduceerd door het Duitse Lanxess, waarvoor een tarief van 19,6 procent zal gelden. Andere bedrijven betalen 36,9 procent.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

02-07-13 15:03

FEITEN BUITENLAND Chemie moet aan de slag met energiebesparingen Door nieuwe katalysatoren en procesverbeteringen in de chemische industrie toe te passen, kan de hoeveelheid energie die per product nodig is tegen 2050 zo’n twintig tot veertig procent lager liggen. Dat schrijven het International Energy Agency, de International Council of Chemical Associations en Dechema Gesellschaft für Chemische Technik und Biotechnologie in de nieuwe routekaart Energy and GHG Reductions in the Chemical Industry via Catalytic Processes. De chemische industrie maakt duizenden producten, maar slechts achttien daarvan zijn goed voor tachtig procent van alle gebruikte energie voor de sector. Het gaat dan om olefinen, ammoniak, BTX en methanol. Deze producten en productgroepen zijn ook verantwoordelijk voor 75 procent van de CO2-uitstoot door de chemische indus trie. Door slimme toepassing van katalysatoren en andere procesverbeteringen kan de chemie anno 2050 dertien exajoule energie en één gigaton broeikasgas besparen ten opzichte van wanneer zij zich business as usual ontwikkelt. Volgens de schrijvers is er ook tot 2025 nog flink wat energie te besparen met best practice technologies zoals warmtebesparing en recycling, hoewel dat per land verschilt. Zo kunnen de Verenigde Staten en China vooral scoren met het verminderen van proceswarmte, terwijl voor Europa de mogelijkheden vooral op het vlak van recycling en hergebruik van energie liggen. Maar voor een échte revolutie is een game changer nodig à la biomassa of waterstof als duurzame energiebron. Dat is echter nog toekomstmuziek, en daarom blijven volgens de schrijvers langetermijninvesteringen en steun bij research & development cruciaal om een doorbraak te forceren. De roadmap maakt daarom duidelijk welke partij welke stappen moet zetten om een energiezuinig toekomstbeeld van 2050 mogelijk te maken. Zo moet de overheid beleid ontwikkelen dat investeringen in energie-efficiency beloont, en barrières voor investe ringen hierin wegnemen. Ook subsidies voor bestaande, weinig efficiënte energietechnieken moeten verdwijnen. De chemische industrie moet echter zelf ook flink aan de bak: de beste katalysatoren identificeren, meer geld steken in r&d, en het aandurven om samen te werken met concullega’s om échte game changers te ontwikkelen. Universiteiten kunnen bovendien meer onderzoek doen naar energie-intensieve processen, en de financiële markt moet meer samenwerken met chemiebedrijven om beter te begrijpen welke investeringen nodig zijn.

Bioplastics producent Novamont heeft samen met de Italiaanse landbouworganisatie Coldiretti een nieuwe lijn biologische smeermiddelen en vetten voor de agrarische sector ontwikkeld. De speciaal daarvoor opgerichte joint venture Sincro gebruikt als grondstof zonnebloempitten met een hoog oliegehalte, afkomstig van boeren in de regio Umbrië. Dit jaar nog begint Sincro met de industriële productie van de smeermiddelen. Solvay gaat in Zhenjiang City, in de Chinese provincie Jiangsu, een fabriek bouwen voor de productie van vanilline. Daarmee verhoogt het bedrijf de productiecapaciteit met veertig procent. Solvay heeft al fabrieken in Baton Rouge (Verenigde Staten) en in Saint-Fons (Frankrijk). Gecombineerd met de nieuwe fabriek in Zhenjiang, die naar verwachting eind 2014 operationeel zal zijn, zal Solvay’s wereldwijde productiecapaciteit voor vanilline en ethylvanilline aanzienlijk toenemen. De vraag naar vanilline in Azië overstijgt de wereldwijde vraag.

FOTO: BASF

BASF wil tot 2020 in totaal tien miljard euro investeren in Azië, waar de vraag naar chemicaliën sterk groeit. Het concern wil de lokale productie verhogen van 60 naar 75 procent van het totaal. Het betekent ook dat ongeveer een kwart van het onderzoeken ontwikkelingswerk vanaf 2020 in Azië plaatsvindt. BASF hoopt aan het eind van dit decennium zijn omzet in de regio te hebben verdubbeld tot 25 miljard euro. Om dat doel te bereiken wordt onder meer gekeken naar investeringen in Mongolië, Laos, Myanmar en Cambodja, landen waar het concern nog niet actief is.

BASF opent fabriek in Nanjing BASF heeft zijn tertiair-butylaminefabriek in Nanjing (China) officieel geopend. De fabriek heeft een productiecapaciteit van tienduizend ton per jaar en bedient de rubber- en bandenindustrie. De fabriek is geïntegreerd in de productie-eenheden van BASF-YPC maar is wel volledig eigendom van BASF. Het productieproces is zo ontworpen dat er geen afvalwater ontstaat. Bovendien zijn emissies beperkt. BASF heeft ook al fabrieken voor tertiair-butylamine in Antwerpen en in Geismar (Louisiana, VS).

De Amerikaanse toezichthouder Federal Trade Commission (FTC) is een onderzoek begonnen naar de manier waarop prijzen tot stand komen in de oliesector. De FTC vermoedt dat oliebedrijven de prijs hebben gemanipuleerd door verkeerde prijzen af te geven aan het agentschap Platts, dat de prijzen vaststelt voor een aantal olieproducten.

PETROCHEM 07/08 – 2013 11

010_11_E_FCbuitenland.indd 11

02-07-13 15:03

INTERVIEW

Lang leve de industrie

Regeringspartij PvdA lijkt meer dan ooit in te zetten op een sterke industrie in Nederland en heel Europa. Kamerlid Jan Vos: ‘Een sterke industrie levert gewoonweg werkgelegenheid op.’ De nieuwe focus lijkt ook een persoonlijk tintje te hebben: ‘Momenteel hebben we twee ingenieurs in de top van de partij: Diederik Samsom en Jeroen Dijsselbloem. Die leggen andere accenten dan hun voorgangers. Realistischer. Daar kan ik me zeer in vinden als voormalig ondernemer.’

Wim Raaijen

12 PETROCHEM 07/08 – 2013

012_13_14_15_17_O_Interview.indd 12

02-07-13 15:02

FOTO’S: ERIC DE VRIES

PvdA-kamerlid Jan Vos: ‘Politici die denken dat ze een land kunnen bevoordelen met goedkope energie, denken echt in een te beperkt frame.’ PETROCHEM 07/08 – 2013 13

012_13_14_15_17_O_Interview.indd 13

02-07-13 15:02

‘In 2021 heeft ons land een verschuiving ondergaan van een dienstverlenende en financiële economie, die langzaam vormverlies begon te vertonen, naar veel meer accent op een bloeiende maakindustrie. De maakindustrie die ons land al zoveel parels heeft geschonken en waar nog steeds de kern van onze kracht ligt.’ Het zijn niet de woorden van de voorzitter van de FME, de VNCI of andere usual suspects. Ze komen van PvdAfractievoorzitter Diederik Samsom, enkele maanden geleden bij een Bilderberg conferentie. Dezelfde Diederik Samsom die een jaar of tien geleden nog fel in discussie ging met de industrie over milieu-ambities en de vermeende onveiligheid en enkele jaren daarvoor bij Greenpeace vooral harde actie voerde tegen de vervuilende multinationals.

‘Ik zeg niet dat we in Nederland op stel en sprong naar schaliegas moeten gaan boren. Maar als het veilig en gecontroleerd kan, dan moeten we dat in Europees verband niet uitsluiten.’

Chemie in Limburg Debatteren kan hij, dat was toen al duidelijk. Zoals een keer bij BASF in Antwerpen. Hij stond toen nog lijnrecht tegenover John Dejaeger en Wouter de Geest van BASF Antwerpen, en Harry de Vries die toen nog in Nederland de scepter zwaaide bij BASF. Maar na een verhitte discussie ten burele, was hij tijdens een rondrit langs de 56 fabrieken op de BASFsite danig onder de indruk. ‘Rijd me nog een uur langer rond, en ik ben helemaal om’, sprak hij enthousiast. Als ingenieur deed het aanzicht van zoveel techniek zijn bloed sneller stromen, ondanks zijn kritiek. Dat onderliggende enthousiasme lijkt nu dus veel meer aan het oppervlak te komen. Het lijkt geen toeval dat een kabinet waarbij hij een dikke vinger in de pap heeft, zo zwaar inzet op techniekonderwijs. Tijdens zijn toespraak enkele maanden geleden prees Samsom bovendien het ondernemerschap binnen de industrie. Niet dat veel ondernemers zijn partij aanhangen of zullen stemmen, stelt hij realistisch, maar veel ondernemerschap is volgens Samsom sociaaldemocratisch. ‘Focus op lange termijn, niet op winst, maar op meerwaarde. Goed voor hun mensen, gericht op samenwerking. Dat is het ondernemerschap waar de sociale markteconomie die Nederland is, die Europa is, uiteindelijk op drijft. Het ondernemerschap waardoor in 2021 de maakindustrie weer in volle opgang is. De techniek rondom Eindhoven, de creatieve industrie rondom Amsterdam, de chemie in Limburg, de biomedische technologie in Leiden, en de duurzame energie in het Noorden.’

14 PETROCHEM 07/08 – 2013

012_13_14_15_17_O_Interview.indd 14

02-07-13 15:02

Geen gidsland Dat Samsom het Rotterdamse hart van de Nederlandse industrie hier vergeet, is hem snel vergeven. Veel belangrijker is de overduidelijke flirt van de PvdA met de industrie. Een liefdesverklaring die lange tijd niet meer is gehoord bij de sociaal-democraten. Maar dat verandert nu, bevestigt ook kamerlid Jan Vos: ‘Een sterke industrie levert werkgelegenheid op. Bovendien hebben we twee ingenieurs in de top van de partij: Diederik Samsom en Jeroen Dijsselbloem, die ook nog bedrijfskundige is. Die leggen andere accenten dan hun voorgangers. Realistischer. Daar kan ik me zeer in vinden als voormalig ondernemer.’ Vos zou begin juni tijdens het industriecongres Deltavisie zijn visie geven op actuele onderwerpen als betaalbare energie, de veiligheid in de industrie en meer. Een politieke vergadering weerhield hem daar echter van. Toch vond hij het belangrijk de chemische industrie een hart onder de riem te steken, door voor de camera een interview te geven dat tijdens het congres als voer voor discussie werd gebruikt. Hij stelt ondermeer dat Nederland wat hem betreft niet per se gidsland hoeft te zijn als het gaat om milieu en verduurza-

ming. ‘Op het gebied van duurzaamheid is het vooral belangrijk mee te doen en bijvoorbeeld in 2020 zestien procent duurzame energie op te wekken. Vergeet niet dat we een lange fossiele traditie hebben, wat ons ook veel heeft gebracht. Nu hebben we wat last van de wet van de remmende voorsprong. Dat betekent dat we al heel hard onze best moeten doen om die zestien procent te halen.’ Gelijke concurrentiepositie Vos vindt het de plicht van de overheid om de industrie overeind te houden. ‘In Europa des te meer, omdat de industrie hier juist zo energie-efficiënt opereert.’ Het zou daarom ook niet in het belang van duurzame ontwikkeling zijn als de procesindustrie elders haar heil gaat zoeken. Nu al wordt in de Verenigde Staten veel geïnvesteerd in de basischemie. Zo produceren BASF en Total in Port Arthur inmiddels etheen uit ethaan dat ook bij de winning van schaliegas meekomt. Al veertig procent wordt op die manier geproduceerd en BASF en Total hebben plannen om dat door nieuwe investeringen verder uit te breiden. Vos kent de ontwikkelingen: ‘De schaliegasrevolutie zorgt in de Verenigde Staten niet alleen voor goedkope energie,

maar levert ook goedkopere grondstoffen op voor onder andere de basischemie. We moeten er daarom alles aan doen om onze industrie concurrerend te houden in de mondiale economie.’ Hij sluit niet uit dat schaliegas in Europa een rol gaat spelen in de energievoorziening. Vooral om energie betaalbaar te houden. ‘Ik zeg niet dat we in Nederland op stel en sprong naar schaliegas moeten gaan boren. Maar als het veilig en gecontroleerd kan, dan moeten we dat in Europees verband niet uitsluiten.’ Positief beïnvloeden De politiek moet er echter vooral voor zorgen dat er wereldwijd een gelijk speelveld is, vindt Vos. ‘Politici die denken dat ze een land kunnen bevoordelen met goedkope energie, denken echt in een te beperkt frame. Het beste middel om wereldwijd gelijke omstandigheden te creëren is nog steeds een goed functionerend systeem voor emissiehandel. Het zou echter veel beter moeten werken dan het nu doet.’ Doordat de CO2-prijs veel te laag is, blijft het wereldwijd lucratief om massaal voor goedkope fossiele brandstoffen te kiezen, zoals schaliegas en steenkool. ‘We weten dat de Europese Unie heeft PETROCHEM 07/08 – 2013 15

012_13_14_15_17_O_Interview.indd 15

02-07-13 15:02

VISIE OP TOTALE DIENSTVERLENING ____

Onze klanten willen veilig en efficiënt uitgevoerd onderhoud. Bilfinger wil daar een essentiële bijdrage aan leveren. BILFINGER INDUSTRIAL SERVICES - Isolatie - Tracing - Steigerbouw - Asbestverwijdering - Rope Access - Vuurbescherming - Conservering - Lawaaibeheersing BILFINGER ROB - Pijpleidingsystemen - Mechanische werken BILFINGER EMV - Elektrotechniek ____

- Instrumentatie

www.bilfinger.com

016_bilfinger.indd 1

02-07-13 14:19

‘Het was echt Joop den Uyl die indertijd het industriebeleid in Nederland stevig op de kaart heeft gezet.’ geprobeerd dat positief te beïnvloeden door tijdelijk CO2-rechten uit de markt te halen. Ik vind dat echter nog te beperkt. We moeten definitief rechten uit de markt halen. Staatssecretaris Mansveld trekt er momenteel hard aan om dat in Europa voor elkaar te krijgen. Dat is helaas nog niet gelukt, maar ik blijf positief. Onlangs sprak ik een ZuidKoreaanse delegatie en daarvan hoorde ik dat ze ook in dat land emissiehandel gaan invoeren. En zelfs in China wordt er momenteel mee geëxperimenteerd, en ook bijvoorbeeld in de Verenigde Staten en Australië.’ Vos verwacht dat steeds meer landen en regio’s emissiehandel gaan invoeren. ‘Dat

gaat dan wel stapje voor stapje. In de politiek gaan zaken niet altijd heel snel, maar ik heb er wel goede hoop op dat we op termijn een mondiaal systeem creëren, waarbinnen CO2 zo geprijsd wordt dat de industrie overal in de wereld een gelijke concurrentiepositie heeft.’ Vertrouwen De PvdA vindt het dus belangrijk dat de maakindustrie sterk vertegenwoordigd blijft in Nederland. ‘Er is een toenemend besef binnen onze partij dat er alleen maar werkgelegenheid is als er ook fabrieken zijn, als er ondernemers zijn die deze werkgelegenheid creëren. En dat je alleen maar belasting

kunt heffen als er ook winst wordt gemaakt. Helemaal nieuw is die focus trouwens niet. Het was echt Joop den Uyl die indertijd het industriebeleid in Nederland stevig op de kaart heeft gezet door de gasprijs, net nadat Slochteren was ontdekt, zo laag te houden voor grootverbruikers.’ Vos vindt dat politici ervoor moeten waken dat ze de industrie onnodig in het diskrediet brengen. Zo kan onterechte ophef over veiligheid het imago schaden. Zoals de storm die vorig jaar opstak naar aanleiding van onder andere Odfjell. ‘Bedrijven die niet zorgvuldig omgaan met veiligheid, moeten hard worden aangepakt.’ Over een kam scheren heeft volgens Vos echter geen zin. ‘Bij mijn verschillende bezoeken ben ik veel Nederlandse industriële bedrijven tegengekomen, die heel serieus met hun veiligheidssystemen omgaan. Daar heb ik alle vertrouwen in.’ W PETROCHEM 07/08 – 2013 17

012_13_14_15_17_O_Interview.indd 17

02-07-13 15:02

PROJECT

Huntsman toont vertrouwen in Rotterdam ‘De Europese chemie en zeker die in Nederland is sterk geïntegreerd. Dat levert nog steeds veel synergie en efficiëntievoordelen op’, stelt CEO Peter Huntsman half juni bij de opening van de nieuwe MDI-splitter van Huntsman in Rotterdam. Dat Huntsman vertrouwen blijft houden in de Europese chemie blijkt

De basischemie krijgt het volgens Peter Huntsman, CEO van het gelijknamige bedrijf, heel moeilijk in Europa, als gevolg van onder andere de schaliegasrevolutie in de Verenigde Staten. ‘We hebben het hier echt om een enorme verandering. Schaliegas heeft de energiemarkt behoorlijk op zijn kop gezet en het gaat echt niet meer terug naar hoe het was.’ Huntsman duidt op de veel lagere prijs van aardgas in de Verenigde Staten dan in Europa. In China ligt de

aardgasprijs zelfs nog hoger, maar daar zijn vergevorderde plannen om ook schaliegas te winnen. ‘Mijn advies aan Europa zou zijn om ook serieus naar de winning van bijvoorbeeld schaliegas te kijken. De verregaande verduurzaming in Europa is goed, maar alleen met windmolens los je niet het energie probleem op.’ Daarbij komt nog dat de schaliegas winning grondstoffen voor de basischemie oplevert. Zo is van meekomend

wel uit haar investeringsbereidheid. Naast de nieuwe splitter, wordt in Rotterdam onder andere ook de polyolen-productie uitgebreid.

FOTO’S: WIM RAAIJEN

Wim Raaijen

LINQS In de Spreekbuis, de krant van Huntsman in Rotterdam, staat het Capstone-project aangekondigd en uitgelegd. Het gaat om de nummers 5 uit 2012 en 1 uit 2013. U vindt deze artikelen direct door op www.huntsman.nl met de zoekfunctie te zoeken naar "Capstone".

Peter Huntsman: ‘Vergeet niet dat de Europese industrie heel sterk is in innovatie, en producten met een hoge kwaliteit levert. Dat zijn beslist unique selling points.’

18 PETROCHEM 07/08 – 2013

018_19_21_Q_artikel.indd 18

02-07-13 15:57

Bij de officiële opening was een hele delegatie van de familie Huntsman aanwezig waaronder oprichter Jon Huntsman (rechtsonder) en zijn tweede zoon en CEO Peter Huntsman (links van hem). Geheel links Max van der Meer. In het midden havenwethouder Jeannette Baljeu en Hans Smits (Havenbedrijf Rotterdam).

ethaan eenvoudig etheen te maken, wat in de Verenigde Staten ook al gebeurt. Nee, volgens Peter Huntsman kan Europa voorlopig haar troeven beter niet op groei van de basischemie zetten. Zeker niet als bijvoorbeeld schaliegas niet als serieuze optie wordt gezien.

Dat ligt echter heel anders iets verderop in de keten, waar Huntsman vooral actief is. Peter Huntsman vindt dat Europa daar gebruik kan maken van haar innovatieve kracht om processen en industriële ketens nog efficiënter te maken. ‘De Europese chemie en zeker

die in Nederland is sterk geïntegreerd. Dat levert nog steeds veel synergie en efficiëntievoordelen op. En vergeet niet dat de Europese industrie heel sterk is in innovatie, en producten met een hoge kwaliteit levert. Dat zijn beslist unique selling points. Downstream en in de fijnchemie kan de Europese industrie daarom nog steeds groeien. Vooral met diversificatie van producten is nog veel te bereiken’, stelt de topman. Splitter Het Amerikaanse familiebedrijf investeert daarom nog steeds fors in de Rotterdamse site. Zo opende het chemiebedrijf half juni een nieuwe MDIsplitter voor de MDI2-fabriek, als resultaat van het Keystone-project. En het is samen met advies- en ingenieursbureau Tebodin al bezig met het volgende uitbreidingsproject: Capstone, een uitbreiding van de polyolen-productie met dertigduizend ton per jaar. De nieuwe splitter levert niet meer MDI-capaciteit op, maar is meer gericht op vervolgproductie. Het biedt meer PETROCHEM 07/08 – 2013 19

018_19_21_Q_artikel.indd 19

02-07-13 15:57

Tebodin always close Congratulations to Huntsman Holland B.V. on the ofďŹ cial opening of Project Keystone. Tebodin executed the FEED (Front End Engineering Design) and EPCM (Engineering, Procurement and Construction Management) phases of Project Keystone in cooperation with 4 Front Engineering in an integrated team together with Huntsman.

www.tebodin.nl/olie-gas

020_tebodin.indd 1

02-07-13 14:19

mogelijkheden voor de door Peter Huntsman gewenste diversificatie. De nieuwe installatie zorgt ervoor dat wanneer MDI uit de fabriek komt, het kan worden verdeeld naar verschillende vervolgprocessen in verschillende productketens. De primaire aanleiding voor deze investering ontstond in tijden van shutdowns. Dan is er behoefte om een tijdelijke productiestop te overbruggen. Uiteindelijk is voor een installatie gekozen waarmee Huntsman ook de groeiende destillaatmarkt beter kan bedienen. Bovendien kan de splitter ervoor zorgen dat MDI in verschillende kwaliteiten kan worden geleverd, waarmee op specifieke eisen kan worden geanticipeerd. Diversificatie dus… Nauwelijks extra kosten Het Keystone-project heeft Huntsman uitgevoerd in een geïntegreerd team met Tebodin en het Amerikaanse 4Front Engineering. Rob van Gardingen, projectmanager namens Tebodin, is enthousiast over de samenwerkingsvorm die is gekozen. ‘We hebben vooral gekeken in het team wie van Huntsman, Tebodin en 4Front de beste mensen voor de juiste posities kon leveren. Ondanks dat we nog nooit met 4Front hadden samengewerkt, verliep de samenwerking uitstekend.’ Tijdens het ontwerp is er veel gebruik gemaakt van de mogelijkheden van 3D-scanning en ontwerpen. Er is veel tijd en aandacht besteed aan de basic engineering om een goede ontwerpbasis te garanderen. ‘De geïntegreerde aanpak, de 3D-mogelijkheden en de uitgebreide basic engineering leverden later in het proces veel voordelen op. Door de uitvoerige aandacht voor het ontwerp zijn er bijvoorbeeld tijdens de uitvoering geen grote veranderingen nodig geweest.

De nieuwe splitter is geen uitbreiding van de MDI-capaciteit, maar is meer gericht op vervolgproductie. Daardoor worden extra kosten vermeden en de bouwtijd verkort.’ De belangrijke aannemers, Spie, Ballast Nedam en BAM Techniek, waren niet betrokken bij het geïntegreerde team, maar door de gedetailleerde aandacht voor het ontwerp, was voor hen heel duidelijk wat ze moesten doen. Het betrekken van Huntsman-operators en -commissioners in het geïntegreerde team heeft volgens Van Gardingen geleid tot een beter ontwerp en een zeer korte opstarttijd van Keystone.

135 miljoen dollar Huntsman investeert 135 miljoen dollar in haar MDI-productie in Rotterdam en Geismar (VS). In Rotterdam heeft Huntsman een nieuwe MDI-splitter inmiddels in gebruik genomen en wordt gewerkt aan een flexibele downstream specialtiesfabriek. Deze installatie is zo ontworpen dat hij geschikt is voor MDI van verschillende bronnen. In Geismar wordt de productiecapaciteit met vijftig kiloton verhoogd naar vijfhonderd kiloton MDI per jaar. Deze extra capaciteit kan naar verwachting in 2014 in gebruik worden genomen. Huntsman koos bij het verhogen van de productiecapaciteit voor de site in Geismar omdat het bedrijf in de Verenigde Staten onder andere voordeel heeft van het goedkope gas.

Capstone Ook bij het nog lopende Capstoneproject is Tebodin betrokken als engineer, wederom in een geïntegreerd team met Huntsman, nu zonder 4Front. Eind vorig jaar kreeg Huntsman Rotterdam groen licht voor de downstream-investering. Het is een uitbreiding van de flexibele polyoleninstallatie, waarmee naar verwachting een verdubbeling van de huidige capaciteit kan worden gerealiseerd. Door slimme integratie in de huidige plant moet het plan kosteneffectief worden uitgevoerd. Bijzonder aan dit project is dat de modules van de fabriek grotendeels elders worden gebouwd en vanaf eind 2013 op de Rotterdamse site in elkaar worden gezet. Begin 2014 moet de plant worden aangesloten, om het geheel in de zomer van dat jaar in productie te laten gaan. Deze Capstoneuitbreiding is volgens Huntsman een waardevolle aanvulling op het project Keystone, omdat ze samen de levering van producten aan de auto- en meubelindustrie versterken. n PETROCHEM 07/08 – 2013 21

018_19_21_Q_artikel.indd 21

02-07-13 15:57

TAKE CONTROL OrthoGen for ® CADWorx · Increase your productivity and accuracy through automatic layout of co-ordinates and dimensions, annotation and tagging · Generate automatic drawings from 3D models in a fraction of the time previously spent · Enhance your communications through clear, unambiguous presentation of complex engineering information Join the next Intergraph CADWorx & Analysis University Express event on September 12 in Amsterdam. Please visit the CADWorx website for more information: http://www.intergraph.com/global/eu/go/cadworx.aspx

Intergraph, the Intergraph logo, and CADWorx are registered trademarks of Intergraph Corporation. Other brands and product names are trademarks of their respective owners. © 2013 Intergraph Corporation.

INGR-Orthogen-AD-1-2-template-horizontal-Petrochem - V2.indd 1

Voor realisatie van dit project hebben wij onder andere de volgende materialen en producten verwerkt: 570 ton staal, 1330 m² stalen wandbekleding, 1700 m² staalplaat betonvloeren, 900 m² roostervloeren, 600 m hekwerk en 34 trappen.

6/20/2013 11:11:48 AM

Bouw- of renovatieplannen? Als gerenommeerd staalbouwbedrijf zijn wij gespecialiseerd en gecertificeerd in het produceren / monteren van staalconstructies en dak- en wandbekleding voor de utiliteitsbouw, hallenbouw, distributiecentra, petrochemie en kantoren.

De Weel 13 • Nieuwerkerk • 0111 641 333 • www.hansestaalbouw.nl

022_hanse_intergraph.indd 1

02-07-13 15:32

BINNENSTEBUITEN Jarenlang zat Niko van Gent midden in de chemische sector. Nu bekijkt hij alles van buitenaf.

Hormonen maken de man? De 168 deelnemers van Deltavisie 2013 hebben het congres beoordeeld met een 8 als gemiddeld cijfer. Wim Raaijen en zijn enthousiaste team kunnen rustig de koffers pakken en op vakantie gaan, want dit mooie cijfer is dik verdiend. Een paar reacties uit de evaluatieformulieren werden trots rond gestuurd. ‘Een goede netwerkmogelijkheid’, ‘Deltavisie is uitgegroeid tot een echt platform. Proficiat’. En ook: ‘Leuke dag, meer bekendheid aan geven.’ Deze en andere opmerkingen bieden Industrielinqs uitdagende handvatten voor het volgende

all en vuile handen. Meer is dan lange werkdagen in donkere ruimtes, met veel herrie en weinig afwisseling. Natuurlijk is mijn twintigjarige adoptieperiode geen wetenschappelijk onderzoek, maar ik ben er wel van overtuigd dat meisjes net iets meer dan jongens genoten van technische verhalen en spannende chemieproefjes. Meisjes zijn goed in bètavakken, maar geloven dit zelf niet. Om een interessante studie in bèta of techniek te gaan volgen, moeten we ze over die onzekerheid heen zetten, en ze dan blijven binden en

Je sekse krijg je bij je geboorte, maar vrouwelijkheid of mannelijkheid wordt je aangeleerd. congres. Op naar Deltavisie 2014. Mijn suggestie zit er niet tussen, maar die ga ik met u delen. Want delen is vermenigvuldigen. Mijn wens is dat er volgend jaar meer vrouwen naar Deltavisie komen en daardoor ook het podium meer in evenwicht is. Dit idee kwam in mij op toen het organisatieteam de vele heren en een enkele dame vroeg plaats te nemen in het schitterende complex van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij op Heijplaat. Een geweldige plek om de chemie te promoten, zowel bij mannen als bij vrouwen. Onzekerheid ‘Je wordt niet als vrouw geboren, maar tot vrouw gemaakt.’ Deze spreuk van Simone de Beauvoir sprak mij enorm aan toen ik als communicatiemanager verantwoordelijk was voor een adoptieschool in Rozenburg. Jarenlang heb ik leerlingen uit groep 7 verteld dat techniek meer is dan een blauwe over-

boeien. Docenten zeggen dat ze iedereen een eerlijk schooladvies geven, maar uit onderzoek blijkt dat docenten meisjes meestal afraden een natuurprofiel te doen. Ze waarschuwen dat het moeilijk is. Voor wie? Meisjes met een 6 voor wiskunde

Niko van Gent

of natuurkunde vinden ze meestal zwak. Bij jongens zeggen ze: ‘Als hij wat harder werkt kan hij het best.’ Je sekse krijg je bij je geboorte, maar vrouwelijkheid of mannelijkheid wordt je aangeleerd. Merkwaardig Over die sekseverschillen las ik een mooi artikel in dagblad Trouw van donderdag 13 juni 2013. De marine wil het schamele percentage vrouwen in haar gelederen opkrikken en organiseerde een Meidenvaardag, waarop ruim honderd jonge dames afkwamen. Een stukje uit de krant gaat als volgt. ‘Je moet hier wel je mannetje kunnen staan, niet over je heen laten lopen en soms een grote bek teruggeven.’ Als vrouw iets bereiken binnen de marine? Volgens Jet van Gemert kan het best. Sterker nog, zij deed als enige Nederlandse een training bij het Korps Mariniers, waar vrouwen tot op heden niet worden toegelaten. Merkwaardig is het verhaal wel: ‘Ik werd bij mijn aanmelding in 1992 voor een jongen aangezien. In die tijd namen ze het niet zo nauw met de controle vanwege een reeks veranderingen. Daardoor glipte ik gemakkelijk naar binnen.’ Na haar kortstondige avontuur bij het Korps – ze werd er toch uit gestuurd – klom Jet van Gemert op tot bootsvrouw. Inmiddels stuurt ze grote groepen aan die het schip open afgaan. Van Gemert is een uitzondering. Nog wel. Nederland heeft in 2016 een tekort van 155.000 technici. Misschien is het een idee om tijdens Deltavisie 2014 een paar techniekdocenten aan het woord te laten met als stelling: met een studie bèta kunnen ook meisjes héél gelukkig worden. Ik wens u een zonnige vakantie toe! niko_van_gent@xs4all.nl

PETROCHEM 07/08 – 2013 23

023_P_Binnestebuiten.indd 23

02-07-13 15:02

DELTAVISIE

‘Zonder innovatie zullen we het niet redden’ Het congres Deltavisie werd geopend door keynote speaker Bart Voet, directeur van Shell Pernis. Hij schetste een beeld van hoe het industrielandschap geleidelijk andere proporties aanneemt. Teruggaan naar hoe het voor de crisis was, is geen optie. Ook de debatdeelnemers aan het einde van de middag waren die mening toegedaan. Een verslag. Evi Husson

LINQS Tijdens Deltavisie 2013 op de RDM Campus Rotterdam hebben 168 mensen elkaar ontmoet. De deelnemers hebben de dag beoordeeld met een 8. Kijk voor een sfeerimpressie op www.deltavisie2013.nl.

‘De energievraag zal over vijftig jaar naar verwachting zijn verdubbeld door onder meer opkomende economieën als India en China, een toenemende bevolkingsgroei en meer welvaart. In zo’n wereld is het maken van keuzes in energievoorziening niet meer aan de orde. Vooral op de vraag hoe we de wereld van voldoende energie kunnen voorzien, moet een antwoord worden gezocht. Alle zeilen moeten worden bijgezet.’ Zo begon Bart Voet, directeur van Shell Pernis, zijn lezing tijdens het jaarcongres Deltavisie. Hij gaf als keynote speaker zijn visie op hoe de industrie verandert en hoe we onze assets in Europa kunnen veiligstellen. Overcapaciteit De wereld is continu onderhevig aan verandering en wellicht had niemand kunnen voorspellen dat schaliegas als het ware een energierevolutie zou teweegbrengen, ging Voet verder. ‘Schaliegas heeft momenteel een enorme impact op de wereld. In de Verenigde Staten is de energieprijs gekelderd, wat bij Europese bedrijven die mondiaal moeten concurreren voor problemen zorgt.’ Voet haalde het voorbeeld aan van de raffinaderij van Shell Pernis waarvoor hij verantwoordelijk is. Er is op dit moment een verschil in energiekosten van honderd miljoen euro per jaar ten opzichte van een collegaraffinaderij in Amerika aangezien de gasprijs hier twee tot drie keer zo duur is. ‘Ook op de chemische industrie heeft het Amerikaanse schaliegas een enorme invloed. Waar de chemische industrie lange tijd op zoek was naar goedkoop gas uit het Midden-Oosten, worden tegenwoordig veel investeringen gedaan en chemieprojecten ontwikkeld in de VS.’ Op raffinagegebied worden op dit moment nog diverse grote fabrieken bij gebouwd. Dat betekent dat mondiaal de

capaciteit van olieverwerking en chemie nog steeds toeneemt. Maar dit gebeurt in het Midden- en Verre Oosten, niet in Europa. Voet: ‘Volgens Persbureau Bloomberg zullen tien van de 104 Europese raffinaderijen in de komende zes tot zeven jaar hun deuren sluiten. Bij het Clingendael International Energy Program denkt men aan vijftien procent overcapaciteit in Europa. En ook kortetermijnberichten zijn niet geheel positief. Met andere woorden; Europa heeft overcapaciteit en wacht op sanering. De minder competitieve raffinaderijen moeten de markt uit.’ Ook Shell is erg actief geweest om z’n portfolio te rationaliseren en heeft binnen Europa de laatste jaren een aantal raffinaderijen van de hand gedaan. Sterke asset Het beeld dat Voet schetste, is niet positief. Maar ondanks een moeilijk businessklimaat liggen er behoorlijk wat kansen. Voet: ‘Er ligt een fantastische voedingsbodem voor innovatie. En die innovatie, in brede zin, is noodzakelijk, want zonder innovatie zullen we het niet redden in deze industrie. Niet alleen nieuwe uitvindingen zijn belangrijk, ook de manier van leidinggeven in je organisatie, je asset positioneren in de waardeketen en het samenwerken met partners is cruciaal om je bestaansrecht te behouden.’ Voet nam weer Shell Pernis als voorbeeld. Het heeft volgens hem een aantal heel goede eigenschappen die het een heel sterke asset maken. ‘De geografische ligging is goed, er is veel synergie met de Rotterdamse haven en activiteiten, we hebben goede logistiek, ook richting achterland, veel pijpleidingen, goede conversiecapaciteit, we kunnen veel zware fracties van aardolie omzetten in

24 PETROCHEM 07/08 – 2013

024_25_27_S_artikel.indd 24

02-07-13 16:31

Mogelijkheden Om als Europees bedrijf je concurrentiepositie veilig te stellen, moet je goede operational excellence hebben. Goed zijn in wat je doet door betrouwbare productieve fabrieken neer te zetten die minimale overlast veroorzaken voor omwonenden. Daarbij moet veiligheid niet worden gezien als iets separaats, maar het moet zijn vervlochten in de organisatie als uitkomst van operational excellence. Een goede operational excellence betekent ook durven investeren, stelde Voet. ‘Kijk naar energie-efficiëntie. We hebben tools ontwikkeld, die laten zien hoe energie-efficiënt de fabriek is, zodat de mogelijkheden duidelijk worden. We zijn er hierdoor in geslaagd onze energie-efficiëntie met een paar procent te verbeteren. Om een vergelijking te maken; de energiebesparing komt overeen met de output van een windpark op zee waarvoor ik een tijd geleden nog mede verantwoordelijk was. Het verschil is echter dat er tweehonderd miljoen in de windmolens is geïnvesteerd, terwijl wij de besparing hebben gerealiseerd met een paar miljoen euro. Met andere woorden, energie-efficiëntie is – zeker bij een prijs van honderd dollar per vat olie – een enorme opportunity voor de industrie.’ Winner Durven, willen en kunnen verbeteren in een complexe organisatie is niet eenvoudig. Om dit te realiseren zijn er volgens Voet drie pijlers van belang: focus, processen en procedures, en betrokkenheid of draagkracht. ‘Focus betekent dat je keuzes moet maken. Daarvoor moet je competent zijn; je moet weten wat je doet, maar vooral ook wat je niet doet. Je moet daarbij ook risico’s durven nemen.’ Focus is niet alleen binnen de fabriek belangrijk, maar ook daarbuiten. Iedereen moet meegaan in de vooropgestelde visie of gedachte. Integraal leiderschap maakt dit mogelijk. Als tweede pijler stipte Voet processen en procedures aan. ‘Zonder dat heb je niks. Met goede processen en procedures kun je trainen om procesmatig te werken, en kunnen werknemers precies doen wat je vraagt. Daarnaast hoop je

FOTO’S: ELLEN VAN DEN BURG

heel lichte producten, we hebben een goede integratie met de chemie en vooral ook goed opgeleide mensen.’

Voet: ‘Er ligt een fantastische voedingsbodem voor innovatie.’ uiteraard dat ze zich tegelijkertijd ook afvragen waarom ze zaken uitvoeren, en meedenken in de processen en procedures. Dat is bijzonder moeilijk te bereiken. Schaalgrootte werkt hierbij niet altijd in je voordeel.’ De laatste pijler is betrokkenheid, every body in the game. ‘Hoe kun je ervoor zorgen dat iedereen die vandaag op de werkvloer staat het beter wil doen dan gisteren? Hoe zorg je voor een cultuur van continue verbetering? Als je dat voor elkaar krijgt, ben je een winner.’ Marktwerking Voet gaf aan hoe je je assets in Europa veilig kunt stellen. Ook aan het eind van het congres, tijdens het debat werd druk gediscussieerd over de Europese concurrentiepositie en het opkomende schaliegas. Debatdeelnemers waren Bart Leenders, managing director Neste Oil; Michel Meertens, DSM, Plant Manager

of the Year 2012 en inmiddels Director Manufacturing Competences; Paul Smits, CFO Havenbedrijf Rotterdam en Frank Groenen, algemeen directeur van Sachem. Een van de stellingen waarop tijdens het debat kon worden gestemd, luidde: ‘Een hoge mondiale CO2-prijs levert het beste speelveld.’ Het grootste deel van het publiek was het hiermee eens. Cas König, plantmanager van ESD-SIC en inmiddels verkozen tot Plant Manager of the Year 2013, merkte op dat dit alleen maar werkt als het volledig mondiaal is. Hij heeft weinig vertrouwen dat dit realiseerbaar is. ‘Vóór we zover zijn, is er geen industrie meer.’ Een andere reactie uit het publiek was dat het een droom is om een mondiale hoge CO2-prijs te hebben. Paul Smits houdt van dromen, maar je moet tegelijkertijd inzien dat het een wens is voor lange termijn. ‘Op korte termijn kun je echter wel rekening PETROCHEM 07/08 – 2013 25

024_25_27_S_artikel.indd 25

03-07-13 09:42

026_MOB.indd 016_mob.indd 11

02-07-13 14:19 07-03-2011 16:40:39

houden met de visie die je op langere termijn neerlegt, bijvoorbeeld door energiebelasting of iets dergelijks.’ VNCI-directeur Collette Alma reageerde vanuit het publiek: ‘Het is erg gevaarlijk als wij als industrie zeggen dat de CO2-prijs omhoog moet. Ik denk wel dat het belangrijk is om te zeggen dat er een mondiale markt moet komen. Dat betekent dat het marktmechanisme uiteindelijk de prijs moet bepalen. Op het moment dat je zegt dat de prijs van CO2 omhoog moet, maak je jezelf volledig afhankelijk van de beslissingen van willekeurige overheden die de prijs zomaar kunnen laten variëren, en weet je vervolgens als bedrijf helemaal niet meer waar je aan toe bent. We moeten niet de prijs willen manipuleren maar juist een goede markt creëren.’ Maar een mondiale markt hebben we nog niet. ‘We zullen eerst moeten kijken hoe we dit in Europa kunnen realiseren. Ik zie de mondiale markt gewoon nog niet

lijk hebben’, merkte Leenders (Neste Oil) op. ‘Aan de andere kant willen we een duurzame industrie en minder CO2 uitstoten, een investering in de toekomst. Ik hou eveneens van dromen, maar tegelijkertijd moet je niet in slaap sukkelen. Het is noodzakelijk kleine stappen te maken, die realistisch zijn en je niet de nek omdoen. Dat begint bij het zoeken van draagvlak. Als we binnen Nederland een aparte CO2-belasting zouden hebben, zijn we niet verstandig bezig, zullen we ons level playing field verliezen en onszelf uit de markt zetten. Niets ondernemen is te gemakkelijk.’ Ook Meertens meent dat we moeten investeren in een duurzame toekomst. ‘Er zijn veel bedrijven met een toekomst die producten ontwikkelen die processen efficiënter maken, daar geloof ik in. Maar wat de energiediscussie betreft en waar we als DSM ook mee worstelen, is dat de weten regelgeving ons dwingt om in Europa investeringen te doen in energie-

‘We moeten niet de CO2-prijs willen manipuleren maar juist een goede markt creëren.’ gebeuren hoewel het heel mooi zou zijn. Laten we kijken hoe we de beste condities kunnen creëren zodat de chemie ook haar bijdrage gaat leveren aan duurzaamheid en de Europese chemische industrie wereldwijd ook een rol blijft spelen.’ Willen en kunnen ‘Je hebt energie nodig om te produceren. Dat wil je zo goed en goedkoop moge-

besparing terwijl je elders in de wereld met diezelfde euro of dollar het dubbele resultaat kunt bereiken. Dat strookt niet met het idee dat je een bijdrage wilt leveren om te komen tot een beter klimaat.’ Straffen of belonen Bedrijven in Europa willen investeren in een duurzame toekomst, maar tegelijkertijd moeten ze hun concurrentiepositie

ten opzichte van landen met goedkopere energie veilig stellen. Frank Groenen (Sachem): ‘Onze energiebehoefte is best groot voor een klein bedrijf. We kijken naar technieken in huis en zoeken naar nieuwe technologieën en toepassingen van chemicaliën om energie-efficiëntie te bereiken, omdat daar nog een heleboel is te halen. Het stimuleren van innovatie, daar moeten we geld voor durven reserveren, zoals ook Bart Voet zei tijdens zijn lezing. Als je door innovatie energie-efficiënter wordt, door andere technologieën toe te passen, ben je al een heel eind.’ Leenders ging hier verder op in: ‘We moeten ons niet richten op het willen straffen wat we niet willen zien. Door juist de focus te leggen op bepaalde technologieën of ontwikkelingen die verschil maken, creëer je kansen. Door proactief te zijn, word je innovatief. De knappe koppen bundelen en stappen maken.’ Smits: ‘We moeten ook niet hopen dat het wordt zoals vóór de crisis. Blijven doen wat je deed, zal ervoor zorgen dat je geleidelijk aan zal doodbloeden. Dat hoeven we niet te accepteren. Ik pleit er juist voor dat we veranderen, innoveren en vooruit lopen op een aantal nieuwe ontwikkelingen.’ Natuurlijk is er een enorme druk door het schaliegas, zullen zaken veranderen en zullen anderen geld verdienen, weet Smits ook. ‘Maar we moeten met onze industrie meebewegen en vooruitlopen. Dat betekent dat je misschien de industrietak zelfs gedeeltelijk moet omvormen. Maar door actief te blijven innoveren en te combineren, zullen we overleven en stellen we de industrie in Europa veilig.’ n PETROCHEM 07/08 – 2013 27

024_25_27_S_artikel.indd 27

02-07-13 16:31

DELTAVISIE

Crisiscommunicatie in een notendop Een manager kan het in reguliere situaties uitstekend doen, maar in een crisissituatie opeens niet goed functioneren. Of juist andersom. Het vraagt blijkbaar om andere competenties, stelt Noud Bex, algemeen directeur van Bex*communicatie en Crion, centrum voor crisisondersteuning. ‘Wat een manager in zo’n situatie in ieder geval nodig heeft, is gezond verstand. Want je kunt heel veel draaiboeken hebben, maar dat schept een soort schijnzekerheid.’ Bex gaf tijdens het congres Deltavisie tips om een crisis de baas te blijven. Liesbeth Schipper

LINQS De VNCI biedt een brochure aan, waarin staat beschreven welke communicatiestappen je het beste kunt ondernemen in de eerste (cruciale) uren tijdens en na een incident. Er is ook een samenvatting van de brochure op een klein infokaartje. Kijk op www.vnci.nl onder actualiteit bij publicaties om de bestanden te downloaden.

Elk bedrijf kan in een crisissituatie terechtkomen. Ontstaat die crisis plot seling, of is die onverwacht? Volgens Noud Bex, algemeen directeur van Bex communicatie, zit daar een wezenlijk verschil in. ‘Als je je goed voorbereidt op een crisis die zou kunnen ontstaan, dan is die in zekere zin verwacht. Je hoopt dat hij niet komt, maar mocht een crisis zich vervolgens toch aandienen dan is hij meer plotseling dan onverwacht.’ Bex heeft ruime ervaring met crisis communicatie, ook binnen de petro chemische industrie. Maar zelfs hij wordt nog regelmatig verrast. ‘Een paar weken geleden was er een brand bij een chemiebedrijf. Binnen vijf minuten hing een regionaal dagblad aan de telefoon. Een minuut later gonsde het van de geruchten op de social media. Een uur later waren er 167 berichten; met zin en onzin. Mensen gaan napraten, gaan van aannames uit. Ik was meer tijd kwijt om het recht te zetten, om de fouten te corrigeren, dan met het vertellen van het nieuws.’ Zijn advies is om ondanks de tijdsdruk toch eerst een grondige analyse te maken voordat wordt gecommuniceerd. ‘Wat is er precies aan de hand? Het maken van een goeie analyse met je crisisteam kost tijd, maar je moet echt goed nadenken over je kernboodschap. En dat vraagt nu eenmaal meer dan vijf minuten.’ Scenario’s De meest gemaakte fout die crisisteams maken, is dat er te weinig in scenario’s wordt gedacht, stelt Bex. ‘Je denkt heel snel: zo zit het in elkaar. En de leden van het crisisteam versterken elkaar in dat beeld. Het is dan toch belangrijk langer de tijd te nemen om verschillende scenario’s – los van de waarschijnlijkheid – door te spreken. Dit weten we nu, en

hoe zou het verder kunnen gaan? Wat zou er vanaf dit moment kunnen gaan gebeuren? Pas dan kies je een strategie of een focus.’ Ook daarna blijft het belangrijk steeds de tijd te nemen om te evalueren. ‘Kloppen de scenario’s nog? Klopt onze strategie nog? En dat geldt zowel voor het bestrijden van de crisis, als voor de communicatie erover.’ Bex waarschuwt ook voor de twijfel incidenten; incidenten die niet klein zijn, maar ook niet groot, maar op een of andere manier bijzonder. ‘Bij een klein bedrijfsongeval – iemand snijdt zich en moet naar het ziekenhuis wor den gebracht – kan de organisatie dat zelf afhandelen. Daar is geen discussie over. Aan de andere kant staat een zwaar ongeval, met eventueel gewonden en doden. Dan heb je duidelijk te maken met een crisis. De riskante situaties zit ten ertussenin. Er is iets bijzonders aan de hand tijdens groot onderhoud met een subcontractor; wel of geen ongeval, wel of niet gemeld… Dan moeten de alarmbellen gaan rinkelen.’ Deze situaties worden wel eens ver waarloosd en kunnen daardoor onnodig escaleren, ziet Bex in de praktijk. ‘Maar bijvoorbeeld door de media kunnen ze alsnog groot worden. Mijn advies bij deze twijfelgevallen is om iemand in het crisisteam aan te wijzen die het uitzoekt en het monitort. En die daardoor op elk moment kan zeggen: het is nu ontaard in een crisis. Of: het is een regulier inci dent geworden dat de reguliere organisa tie afhandelt.’ Doofpotstrategie Een ander dilemma waarmee crisisteams vaak te maken krijgen, is wat de beste manier is om communicatief met een crisis om te gaan: proactief of reactief.

28 PETROCHEM 07/08 – 2013

028_29_R_artikel.indd 28

02-07-13 15:01

Foto: Ellen van den Burg

mensen raken daarvan ondersteboven. Het is dus niet altijd goed om te kij ken. En ik raad ook sterk af om via social media voor het eerst tijdens een crisis de dialoog aan te gaan. Als je er geen ervaring mee hebt, kun je dit medium gebruiken als informatie- en verwijskanaal, maar beter niet voor de dialoog.’

‘Eigenlijk wil de kijker of lezer vooral één ding van je horen of lezen: ze zitten ermee, ze vinden dit erg. Begin dus met empathie.’ ‘Ben je proactief en ga je ermee naar buiten of ben je reactief en bereid je je voor, zodat je een goed verhaal hebt als de pers komt? Wanneer kies je voor pro actief en wanneer voor reactief?’ Bex schetst allereerst de gevolgen: ‘Als je voor proactief kiest, weet je zeker dat je honderd procent media-aandacht krijgt, maar laat je verantwoordelijk heid en transparantie zien. Kies je voor reactief, dan is er een kans dat je niet in de pers komt. Maar komt het nieuws alsnog naar buiten, dan heb je de schijn van een doofpotstrategie. Je komt niet meer geloofwaardig over en je hebt veel minder regie over het verdere communi catieproces.’ Het is moeilijk te voorspellen hoe groot de kans is dat een crisis naar buiten komt. ‘Als er veel mensen weet van hebben of als het waarschijnlijk is dat anderen gaan communiceren – hulp

diensten, klanten, wie dan ook – dan heb je te maken met reëel lekgevaar. En ik denk dat die kans steeds groter is.’ In de praktijk wordt bij 95 procent van de crisissituaties proactief gecommuniceerd, vertelt Bex nog. Social media spelen daarbij natuurlijk een rol. ‘Ze kunnen zelfs de oorzaak zijn van een crisis. Een voorbeeld daarvan is Youp van 't Hek met zijn klacht tegen een telecombedrijf. Eén persoon die een crisis ontketent met één tweet. Het was niet eens de bedoeling, maar het gebeurde wel.’ Er bestaan volgens Bex ook tools om social media te analyseren. ‘Wat wordt er over ons gezegd? En is dat positief of nega tief? Maar in een crisissituatie kun je je echt afvragen of je als voorzitter van het crisisteam alles zelf op social media wilt bekijken. Er worden soms heel nare, kwetsende dingen geroepen. Sommige

Empathie En dan komt het brengen van de bood schap. Hoe doe je dat? Bex: ‘Je moet bepalen wat je kernboodschap is. Wat heb je te melden als bedrijf? Een lang item bij het Nederlandse journaal duurt een paar minuten. De journalist moet dat inleiden en laat dan u aan het woord, en iemand anders. Er volgen wat sfeerbeelden, en hij sluit af met een conclusie. Bij elkaar duurt dat misschien twee, tweeënhalve minuut. Dat betekent dat je dertig seconden krijgt, en als je geluk hebt zestig seconden, om je hele verhaal kwijt te kunnen.’ Bex was betrokken bij de crisiscom municatie tijdens de vuurwerkramp in Enschede. ‘Het ontplofte en de hele vaderlandse pers stond voor de deur. Hoeveel doden? Hoeveel gewonden? Hoe kon dat gebeuren? Wat voor ver gunning heeft dat bedrijf? Enzovoort enzovoort. Daar kon nog geen antwoord op worden gegeven. Wat doe je dan in zo’n situatie?’ Bex adviseert om in die situaties bij de feiten te blijven en te communiceren over het proces. ‘Ja, feit is dat er een ontploffing is geweest. De hulpdiensten zijn bezig op dit moment. Dat is het belangrijkste, daar gaat onze aandacht naar uit. In de loop van de middag verwachten wij een persconfe rentie te kunnen geven en zullen wij u meer melden.’ De ergste fout die je in een kernbood schap kunt maken, is zeggen: “Geen commentaar”, stelt Bex. ‘Leg uit waarom je nog geen specifieke informatie kunt geven. Bijvoorbeeld: de familie is nog niet geïnformeerd. En ook belangrijk: toon empathie. Eigenlijk wil de kijker of lezer vooral één ding van je horen of lezen: ze zitten ermee, ze vinden dit erg. Begin dus met empathie. We zijn er kapot van, ons medeleven gaat uit naar familie en naaste collega’s. Het moet dan natuurlijk wel oprecht zijn.’ En dan tot slot nog een laatste tip: ‘Kijk niet in de camera; kijk altijd de inter viewer aan.’ n PETROCHEM 07/08 – 2013 29

028_29_R_artikel.indd 29

02-07-13 15:02

Donderdag 19 september 2013, Petrochem on site, ESD-SIC Delfzijl

Masterclass Cas König Plant Manager of the Year 2013

Wat Wie Waar Wanneer

Masterclass winnaar PMY 2013 Cas König ESD-SIC Delfijl 19 september van 15:15 - 18:00 uur

Kijk op www.industrielinqs.nl/petrochemonsite voor meer informatie en aanmelden.

inclusief rondleiding

Cas König van ESD-SIC in Delfzijl is verkozen tot Plant Manager of the Year 2013. Hij is een jaar lang het boegbeeld van de procesindustrie. Tijdens Petrochem on site op 19 september zal hij in Delfzijl een masterclass geven over de manier waarop hij leidinggeeft bij ESD-SIC en hoe hij samen met zijn team hoog inzet op innovaties en verbeteringen binnen de fabriek. ESD-SIC is momenteel de meest milieuvriendelijke en energiezuinigste siliciumcarbideproducent ter wereld en is als Best Reference beoordeeld in de Europese Unie. ‘Toch zijn we nog steeds continu bezig om het milieuaspect nóg verder te kunnen verbeteren’, stelt König.

Doelgroep De masterclass is kosteloos voor partners en leden van het Petrochem Platform. Bent u geen partner of lid? dan kunt u tegen betaling de bijeenkomst bijwonen. Bent u plant- of sitemanager en wilt u deze bijeenkomst bijwonen? Mail dan naar congressen@industrielinqs.nl voor een persoonlijke uitnodiging met vipcode.

partners Petrochem Platform:

Leden Petrochem Platform:

KLEUREN: LOGO CITTÀ ROMANA PANTONE

CMYK

ROOD: PMS 1797 ORANJE: PMS 158 LICHT ORANJE: PMS 1505

ROOD: 5-90-75-0 ORANJE: 5-70-90-0 LICHT ORANJE: 0-30-70-0

Organisatie:

www.industrielinqs.nl/petrochemonsite _PET_onsite.indd 53

02-07-13 10:41

PETROSPECT ‘Blue Lagoon’ zwart geverfd

Een meer bij een verlaten steengroeve in het Engelse graafschap Derbyshire, ook bekend als het ‘Blue Lagoon’-meer, is zwart geverfd om te voorkomen dat er mensen in het giftige water van het meer gaan zwemmen. Het meer ziet er erg aantrekkelijk uit om in te zwemmen, maar heeft een pH-waarde van 11,3. Dat is bijna zoveel als huishoudammonia (pHwaarde 11,5). Bovendien zou het meer afval en dode dieren bevatten. Vorig jaar werden er borden geplaatst om mensen te waarschuwen voor het giftige water, maar zwemmers negeerden de waarschuwingen. De verhoogde pHwaarde zorgt voor een verlokkende helderblauwe kleur. Nu hopen ze door zwarte verf toe te voegen het meer minder aantrekkelijk te maken voor zwemmers. Astronauten repareren lek

Twee astronauten hebben het ISS moeten verlaten voor een ruimtewandeling om een ammoniaklek te repareren aan het ruimtestation. Het lek werd ontdekt doordat de bewoners van het ruimtestation bolletjes vloeistof vanuit het koelsysteem van het ISS in de ruimte zagen verdwijnen. Normaal worden ruimtewandelingen niet zo kort van te voren gepland, maar aangezien Tom Marshburn veel ervaring heeft met ruimtewandelingen en weer snel naar de aarde zou terugkeren, is er haast gemaakt met de reparatie. Samen met Chris Cassidy verving hij een onderdeel van het koelsysteem. Dat systeem houdt onder meer de temperatuur van de zonnepanelen op peil. Door het lek liep men het risico dat een van de zonnepanelen zou uitvallen.

Nationale Scheikundeolympiade

Han Mertens van het Stedelijk Gymnasium Nijmegen is de winnaar van de 34e Nationale Scheikundeolympiade. Hij bleek de beste scholier van zo’n 4.000 deelnemers. De Nationale Scheikundeolympiade is een jaarlijkse wedstrijd tussen getalenteerde havo- en vwo-scholieren uit heel Nederland met scheikunde in hun pakket. Doel is scheikunde op middelbare scholen op de kaart te zetten en talent te ondersteunen. Van 15 tot en met 24 juli mag Mertens

‘Wat nodig is, is een stabiele energiepolitiek die mondiaal wordt gevoerd en die als doel heeft een level playing field te creëren. Zonder dat is de Europese chemische industrie ten dode opgeschreven.’ Cas König, Plant Manager of the Year 2013, tijdens Deltavisie

‘Duurzaam ondernemen is geen filantropie maar good business sense.’ Directeur duurzaamheid Anniek Mauser van Unilever, in Duurzaam Geproduceerd

‘Ik heb altijd een sterk gevoel gehad voor punt B. Je moet altijd weten waar je naartoe wil. Als je dat punt B niet goed voor ogen hebt, kun je ook niet goed besturen.’ Scheidend board member Jeroen van der Veer, in Shell Venster

‘Inzetten van biomassa in de chemie levert meestal meer ‘winst’ op dan bijstook in kolencentrales, zeker wanneer de biochemie zich richt op innovatieve productieprocessen en producten.’ samen met de drie daaropvolgende beste deelnemers Nederland vertegenwoordigen tijdens de 45e Internationale Chemieolympiade in Moskou. Leerlingen uit meer dan zeventig landen doen aan deze internationale olympiade mee.

Dorette Corbey, voozitter Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa, in Energie Actueel

‘Het is alsof je je huis verwarmt door meubels op te stoken. Dom.’ Matthijs Bierman, directeur Triodos bank, over proefboringen naar schaliegas, in Intermediair

Lithium-ionaccu’s printen

Lithium-ionaccu’s printen met een 3D-printer is mogelijk. Dat stellen enkele onderzoekers van het Wyss Institute, een onderdeel van Harvard en de University of Illinois. Het gaat echter om accu’s die niet groter zijn dan een zandkorrel. Niettemin zijn de onderzoekers erg enthousiast. Ze denken aan toepassingen voor medische implantaten, brilmonturen met ingebouwde camera, vliegende robot-insecten, et cetera. Deze vindingen waren tot op dit moment moeilijk te realiseren aangezien de batterij veel groter zou worden dan het instrument of apparaat zelf. De eerste proeven suggereren dat de mini-accu’s qua energiedichtheid, levensduur en (ont)laadstroom net zo goed zouden presteren als commerciële Li-ion-accu’s. Maar dan wel op veel kleinere schaal.

‘De transitie naar duurzame energie is noodzakelijk, maar fossiele brandstoffen blijven nog wel even een rol spelen. Zelfs al halen we zestien procent duurzame energie in 2020, dan moet nog 84 procent uit andere bronnen komen.’ Gertjan Lankhorst, CEO Gasterra, in Energie+

‘Vijftien jaar geleden werd al geroepen dat de prijs van duurzame energie binnen tien jaar lager zou zijn dan die van fossiele energie. Inmiddels zijn we vijftien jaar verder en is de prijs van fossiele energie vervijfvoudigd, maar het is nog steeds goedkoper dan duurzame energie.’ Opnieuw Lankhorst

PETROCHEM 07/08 – 2013 31

031_F_petrospect.indd 31

02-07-13 15:52

LABTECHNO

LOGY

6ď&#x161;ş7 N OV E M B E R

2013

De vakbeurs vo or professional s

in het laborator ium JAARBEURS UT RECHT

Meer informatie op www.labtechnology.nl partners:

032_beta.indd 1 137_labtech_adv_210x297.indd 1

organisatie:

02-07-13 14:19 07-02-13 13:51

ONBEVANGEN Alles wat op voorhand niet belangrijk is om je druk over te maken, moet je ook pas aanpakken als de situatie zich stelt. Anders ervaar je nooit meer hoe het voelt om blanco te zijn.

Blanco Ken je het gevoel dat als je naar jezelf kijkt, je een blanco blad ziet? Dat je helemaal opnieuw moet beginnen, van nul af aan, from scratch zoals dat in het Engels wordt gezegd? Het gebeurt wel vaker hoor, op meerdere tijdstippen in je leven. Het begint bijvoorbeeld al als kind: je start op de schoolbanken en je kijkt terug naar die fantastische kleuterjaren. Dan moet je opeens stilzitten, de hele dag luisteren en nieuwe dingen leren. Als puber de liefde van je leven tegenkomen en niet alleen elkaar maar ook de schoonfamilie moeten leren kennen en moeite moeten doen om aanvaard te worden (In mijn geval door de schoonmama, in jullie geval waarschijnlijk de schoonpapa). Voor het eerst vooraan op de linkerzetel in de wagen plaatsnemen en alleen maar kunnen denken aan de pedalen en het schakelen vergeten. Starten in een job en toegeven dat al die jaren op de schoolbanken je precies niet veel verder hebben gebracht. Capabel Ik zit terug in het laatste geval. Vorige keer vertelde ik jullie dat ik van job zou veranderen en sinds twee weken zit ik in dezelfde functie maar in een ander productieproces in een andere fabriek van een nieuw bedrijf met nieuwe mensen om me heen. En niet te vergeten: tussen een grote verzameling orchideeën, geschonken door mijn nieuwe collega’s! Opnieuw beginnen met het bestuderen van de installatie, de sturing en de werking ervan proberen te begrijpen en niet achterover vallen van alle getallen die apparaten en metingen voorstellen. Gelukkig weet ik uit ervaring dat na een tijdje alle informatie in getalvorm geen chinees meer is, maar nuttige info. Duurt alleen altijd even voordat alles in je hoofd zit. Blanco, weet je wel? Tot dan hoor je de klokken wel luiden, maar hangt de klepel nog in de mist. Het is een periode waarin ik me opnieuw moet bewijzen, opnieuw moet laten zien dat ik van aanpakken weet en dat ik capabel bent om de job in te vullen, ook al weet ik nog niet honderd procent zeker wat die juist allemaal inhoudt. Een hele uitdaging, zelfs als je gewoon binnen in hetzelfde bedrijf

roteert, en nog meer als er nieuwe mensen, een nieuwe sfeer en een nieuwe woon-werk-route bij horen. Ik heb ook maar vier maanden de tijd om mij in te werken, gezien de baby in oktober tevoorschijn komt, en ik wil alles op alles zetten om te laten merken dat ik ervoor wil gaan en niet zomaar mijn tijd wil verdoen. Niet evident, want je start altijd met een hele hoop vragen en in mijn geval komen die in sneltempo. Gelukkig werken er geïnteresseerde mensen om me heen, waarvan ik bij de eerste indruk al wist dat ze me zouden helpen met al mijn (op dit moment nog) domme vragen. Heel belangrijk! Blanco-moment Er staan nog wat blanco’s op mijn lijstje voor de komende weken en maanden. Eerst en vooral: verhuizen naar een nieuwe buurt. Alles in dozen steken en beseffen dat je de helft van alle spullen slechts sporadisch gebruikt maar toch niet kunt weggooien. Alles terug uit dozen halen en toch maar beslissen om een aantal dingen weg te gooien. Opnieuw zoeken waar de beste bakker zich bevindt, of zoals een echte Belg het betaamt: de beste frituur. Vervolgens kunnen we alles installeren voordat de baby wordt geboren. Het overgrote deel van de lezers is mannelijk, maar ik kan jullie verzekeren dat er ook vrouwen bestaan die een blanco-moment ervaren bij het opstellen van de geboortelijst. Hoe moet ik nu weten welk flesjessysteem het beste zal zijn voor de baby? Welke babyfoon het beste zal werken? Allemaal keuzevakjes op mijn blanco formulier dat er maar niet wil uitzien als een beschreven blad. We zullen wel zien. Dat antwoord ik ook op de vraag: wordt het een jongen of een meisje? Alles wat op voorhand niet belangrijk is om je druk over te maken, moet je ook pas aanpakken als de situatie zich stelt. Anders ervaar je nooit meer hoe het voelt om blanco te zijn. Katrien Bogaerts werkt sinds juni 2013 als process engineer bij Kaneka in Westerlo, België.

PETROCHEM 07/08 – 2013 33

033_N_onbevangen.indd 33

02-07-13 15:01

THEMA

Plantmanagement

Het nieuwe boegbeeld van de procesindustrie is Cas König, plantmanager van ESD-SIC in Delfzijl. Hij is tijdens het congres Deltavisie2013 verkozen tot Plant Manager of the Year 2013. Met de titel wil König zich dit jaar sterk maken om het belang van energie-efficiëntie nog meer te benadrukken. Zijn sterke medekandidaten blijven zich intussen inzetten voor de productie van hun fabrieken en alles wat daarmee te maken heeft. Daarbij pakken ze ook commerciële zaken op, als dit van belang is voor de toekomst van hun fabriek.

34 PETROCHEM 07/08 – 2013

034_35_X_Themaspread.indd 34

02-07-13 15:39

FOTO: WIM RAAIJEN

Gerwin Meulenbeld: ‘Een productielocatie kan een platform zijn voor allerlei ontwikkelingen. Je kunt zeggen: “Geen polonaise aan mijn fabriek”, maar je kunt ook kijken wat je voor elkaar kunt betekenen. PETROCHEM 07/08 – 2013 35

034_35_X_Themaspread.indd 35

02-07-13 15:39

thema

Meer aandacht voor energie-efficiëntie Cas König, plantmanager van ESD-SIC in Delfzijl, is verkozen tot Plant Manager of the Year 2013. Hij heeft het congrespubliek op Deltavisie2013, de deskundige jury en online stemmers voldoende weten te overtuigen hem te kiezen als nieuw boegbeeld van de procesindustrie. Met de titel wil König zich dit jaar sterk maken om het belang van energie-efficiëntie nog meer te benadrukken. Evi Husson

LINQS De Plant Manager of the Yearverkiezing is een initiatief van Petrochem. Het vakmedium organiseert de verkiezing jaarlijks in nauwe samenwerking met de VNCI. De jury werd dit jaar gevormd door Jos Benders (juryvoorzitter en voormalig topman Lyondell), Colette Alma (directeur VNCI), Cor Kloet (ambassadeur SPIE Nederland) en de winnaars van de verkiezing van de drie voorgaande edities: Michel Meertens (DSP), Edith Romp (Avebe) en Dik Schipper (Dow). Kent u een plantmanager die u zou willen voordragen voor de verkiezing van volgend jaar? Stuur een e-mail naar: redactie@petrochem.nl

Na een spannende strijd tijdens de verkiezing Plant Manager of the Year 2013 is de procesindustrie weer een ambassadeur rijker. Cas König van ESD-SIC in Delfzijl kwam na een jurybezoek aan de siliciumcarbidefabriek, een online stemronde, een columnvoordracht tijdens het congres Deltavisie en een stem van het congrespubliek uiteindelijk als winnaar uit de bus. Hij liet daarbij twee sterke medekandidaten achter zich: Peter Kilburn (Lubrizol Advanced Materials Resins, Delfzijl) en Gerwin Meulenbeld (Purac Biochem, Gorinchem). Ook zij kregen van de jury veel lof over hun geleverde prestaties in de afgelopen jaren. Zo liet juryvoorzitter Jos Benders weten dat Peter Kilburn met zijn organisatie zo succesvol is, dat andere vestigingen op de locatie poolshoogte komen nemen omtrent het hoe en waarom. Daarnaast ‘weet hij de juiste snaren te raken bij de mensen en omdat men met deze aanpak een stijgende lijn laat zien van resultaten in de productieprocessen geeft hem dat veel bevrediging in de job. Met recht iets om trots op te zijn.’ Ook over Gerwin Meulenbeld was de jury erg te spreken: ‘Meulenbeld heeft duidelijk vorm gegeven aan een omwenteling in de organisatie. Als persoon is hij zeer gedreven en hij is duidelijk in wat hij wil bereiken. Hij combineert technische kennis met people management. Een bezoek aan zijn fabrieken illustreert betrokkenheid, inzet van personeel en voorbeelden van efficiencyverbeterende handigheden van zijn mensen’, aldus juryvoorzitter Benders. Minister Toch haalden deze twee zwaargewichten het net niet van Cas König. ‘König is een charismatisch en inspirerend plantmanager. Transparant in zijn aanpak, enorm gedreven, met een grote mate van ownership. Hij heeft een breed pallet van verantwoordelijkheden, directe profit en

loss; zowel intern als extern tot op nationaal en internationaal niveau. Zijn initiatieven verhogen de transparantie zowel intern als extern. Regelmatige communicatiesessies met het personeel en constructieve sessies met de klankbordgroep in de directe leefomgeving van zijn site onderbouwen deze constateringen’, zo stond in het juryrapport. Voor König is, sinds hij de titel van Plant Manager of the Year draagt, behoorlijk wat veranderd. Hij ontving niet alleen driehonderd felicitatie e-mails in zijn mailbox, maar ook veel gebak, bloemen, champagne en studieboeken over hoe het nog beter kan. Daarnaast bracht minister Kamp van Economische Zaken een bezoek aan ESDSIC, dat op nummer acht staat op het ranglijstje van Nederlands grootste stroomverbruikers. König liet weten dat de minister goed was geïnformeerd en zelfs wist dat er twee kandidaten voor de verkiezing uit Delfzijl waren. Consistente politiek Met de titel wil König energie-efficiëntie de nodige aandacht geven. ‘We moeten elkaar helpen meer energie-efficiency te realiseren in de industrie’, aldus het kersverse boegbeeld. König legde in zijn column die hij tijdens Deltavisie voordroeg, onder meer uit waarom hij energie-efficiëntie zo belangrijk vindt: ‘ESD-SIC maakt al veertig jaar het mooiste siliciumcarbide, van de beste kwaliteit, met de minste mensen op de meest milieuvriendelijke en de energieefficiënste wijze ter wereld. Maar wanneer veertig tot vijftig procent van je kostprijs stroom is, heb je geen andere incentives meer nodig om altijd te trachten je energie-efficiëntie op te krikken. De politiek snapt dat kennelijk niet. Die bedenken telkens incentive op incentive om zelfs energie-intensieve bedrijven aan te sporen energie-efficiënter te produceren.’ Met het liberaliseren van de energiemarkt heeft de Europese Unie een

36 PETROCHEM 07/08 – 2013

036_37_Y_thema_artikel.indd 36

02-07-13 15:55

Blijven innoveren ‘Een belangrijke innovatie is de manier waarop wij met onze energiebehoefte omgaan. Als stroomafnemer nummer acht van Nederland stonden we na de liberalisering van de energiemarkt voor een enorme uitdaging. De marktwerking leidde namelijk helemaal niet tot een gunstiger energietarief. Sterker nog: de prijzen explodeerden, helemaal toen de energiemaatschappijen de gratis verkregen CO2-rechten gingen doorbelasten aan de klanten. Dit dwong ons tot een innovatie op het gebied van energiemanagement. We besloten niet meer recht toe recht aan te produceren, maar alleen nog maar op de momenten dat stroom voor ons aantrekkelijk is. Dit betekent dat we elke dag wel een paar uur ons proces stilleggen om dure uren te vermijden. Belangrijker is wellicht nog dat we op de onbalansmarkt stroom kopen en verkopen. We kopen stroom bij zodra er een overschot aan stroom op het net is. Bijvoorbeeld als gevolg van “teveel” windenergie. Of andersom. We schakelen heel snel af zodra er zeer hoge prijzen worden gerekend omdat er onverwacht te weinig stroom wordt geproduceerd. We verkopen dan niet alleen de stroom die we zelf opwekken, maar bovendien verkopen we ook de stroom die we voor dat moment hadden ingekocht. We leggen dan binnen twee minuten ons volledige productieproces stil. De energiebehoefte van ESD-SIC is zo groot dat we op deze manier voor het

FOTO: ELLEN VAN DEN BURG

keuze gemaakt met desastreuze gevolgen, stelde König in zijn column. ‘De hele energiemarkt staat op zijn kop en de EU kan al deze snelle veranderingen niet volgen. Wat nodig is, is een stabiele energiepolitiek die mondiaal wordt gevoerd en die als doel heeft een level playing field te creëren. Zonder dat is de Europese chemische industrie ten dode opgeschreven. Bedrijven moeten weten waar ze aan toe zijn, waarop ze hun business case kunnen bouwen. En bij de kapitaalintensieve industrie hebben we dan een iets langere uitkijk nodig dan een paar jaar. (...) Schaliegas in Europa of geen schaliegas, het maakt niet uit, zolang er maar een level playing field komt. Een mooi begin zou zijn wanneer Brussel het DG energy en het DG climate op één berg zou gooien. Eén consistente politieke lijn, dat is wat we nodig hebben.’

König (links): ‘Ondanks de politieke onzekerheid en het zwalkende energiebeleid moeten we als industrie blijven innoveren willen we sterker en duurzamer worden.’ Nederlandse stroomnet een piek- en dal neutraliserend effect hebben. We hebben daarmee eigenlijk een maatschappelijke functie. Voor ons betekent dit uiteindelijk een lagere gemiddelde stroomprijs.’ ‘Ondanks de politieke onzekerheid en het zwalkende energiebeleid moeten we als industrie blijven innoveren, willen we sterker en duurzamer worden. Zoals wij overschotten aan duurzame energie

te gelde kunnen maken, zijn er ook voor andere productiebedrijven genoeg mogelijkheden om het energieverbruik van de industrie efficiënter en duurzamer te maken. Daar ben ik van overtuigd. Uiteindelijk zal dat namelijk leiden tot minder afhankelijkheid van de grillige buitenwereld. En intussen gaan wij in Delfzijl door met innoveren. Er blijven immers genoeg uitdagingen over.’ W PETROCHEM 07/08 – 2013 37

036_37_Y_thema_artikel.indd 37

02-07-13 15:55

thema

Plantmanagers zoeken de klanten op Ondanks dat de meeste fabrieken bij grote concerns horen, moeten ze toch op zichzelf de internationale concurrentie aangaan. Peter Kilburn en Gerwin Meulenbeld, plant managers van respectievelijk Lubrizol en Corbion (voorheen Purac), nemen daarom commerciële initiatieven om de toekomst van hun fabriek veilig te stellen.

Plantmanagers zijn verantwoordelijk voor de productie van een fabriek en alles wat daarmee te maken heeft. Marketing en contact met klanten valt onder andere, vaak centrale afdelingen. Maar ook plantmanagers gaan zich met commerciële zaken bezighouden, als dit van belang is voor de toekomst van hun fabriek. Zo is Peter Kilburn, plantmanager van Lubrizol in Delfzijl, actief op zoek naar nieuwe afzetmogelijkheden in Europa voor zijn CPVC-fabriek. De drijfveer daarvoor is de continuïteit van de

fabriek, legt hij uit. ‘Wij maken intermediate producten die verder worden verwerkt in een andere fabriek in België. Beide fabrieken zijn gebouwd in ‘97, ’98. Ze waren bedoeld voor de Europese markt die nog moest worden ontwikkeld, maar dat is niet goed van de grond gekomen. Al onze producten worden daarom verscheept, het meeste naar India en ook naar het Midden-Oosten. Nu gaat het goed, de markt groeit. Maar het is een bedreiging voor de continuïteit van de plant. Het risico is dat er een grote fabriek in de regio wordt gebouwd.

Francis Voermans

Peter Kilburn, plantmanager van Lubrizol in Delfzijl, en Gerwin Meulenbeld, operations manager van Corbion in Gorinchem, waren beide genomineerd voor de verkiezing van de Plant Manager of the Year 2013. Hun collega Cas König van ESD-SIC in Delfzijl ging er uiteindelijk met de titel vandoor, maar ze hadden het hem zeker niet gemakkelijk gemaakt. Filmpjes van de drie plantmanagers zijn nog te zien op www.deltavisie2013.nl onder de knop “verkiezing”. Of scan de foto's met icoontje met de ilinqs-app op uw smart phone.

foto: ellen van den burg

LINQS

38 PETROCHEM 07/08 – 2013

038_39_41_Z_thema_artikel.indd 38

03-07-13 09:15

FOTO: JaN buWaLDa

CPVC. Wij geven ondersteuning bij die ontwikkelingen.’ Zo’n zeven jaar geleden begon Lubrizol met één van de grootste projecten voor een klant in het Verenigd Koninkrijk. Kilburn: ‘Voor die klant hebben we een nieuwe productsoort ontwikkeld. Om die te maken, hebben we de productiemethode aangepast. In het begin deden we de productie bijna geheel handmatig, maar dat hebben we inmiddels gemodificeerd en geautomatiseerd. Het product is nu zo’n één à twee procent van de jaarproductie. Dit soort ontwikkelingen lopen goed in Europa, al is het in volumes nog niet heel groot.’ Kilburn wil met meer initiatieven het aandeel van de Europese afzet groter maken. ‘Ik denk er nu over een marketingonderzoek uit te voeren. Misschien doen we dit met medewerking van een stagiaire van de Rijksuniversiteit. Het nadeel is dat het niet mijn vak is.’

Kilburn: ‘Het risico is dat er een grote fabriek in de regio wordt gebouwd. En dan raakt deze fabriek in Delfzijl zijn bestaansrecht kwijt.’

En dan raakt deze fabriek in Delfzijl zijn bestaansrecht kwijt.’ Moeilijke markt De plant van Lubrizol in Delfzijl maakt CPVC door extra chloor in PVC te verwerken. Dit zorgt ervoor dat het plastic sterker is en beter bestand tegen hoge temperaturen en chemicaliën. CPVC wordt voornamelijk gebruikt in waterleidingen. Maar niet in Europa dus. Kilburn: ‘Dat is een moeilijke markt. Loodgieters gebruiken een bepaald product en het is moeilijk om daar tussen te komen. Vanuit het concern is jarenlang geprobeerd die markt te ontwikkelen, maar dat is nu min of meer opgegeven. Ik geloof dat we die boot hebben gemist.’ Kilburn wil de afzet van CPVC verhogen in een andere markt: de procesindustrie.

Een klein deel van de productie gaat daar nu heen, en dat is wel in Europa. De Delfzijlse fabriek neemt zelf initiatieven om die markt aan te boren, maar werkt daarbij samen met de commerciële mensen van het concern en met accountmanagers in Europa. ‘We brainstormen over wat we kunnen doen, leveren materialen aan beurzen en evalueren gesprekken met mogelijke afnemers. Bij het ontwikkelen van nieuwe toepassingen geven we technische ondersteuning’, zegt Kilburn. Successen De initiatieven van de fabriek hebben al een aantal successen opgeleverd. ‘Een klant heeft bijvoorbeeld een installatie gebouwd met CPVC. Kunststofverwerker Plasticon maakt gebruik van tanks die zijn gemaakt van

Dubbeltje meer In Gorinchem staat een fabriek van Corbion, die melkzuurderivaten maakt voor de voedingsmiddelen-, farmaceutische en cosmetische industrie. De fabriek is een omslag aan het maken naar een meer commerciële aanpak. Dit gebeurt onder leiding van Gerwin Meulenbeld, operations manager van de fabriek. ‘Wij hebben relatief veel klanten die allemaal een relatief klein volume afnemen. In zo’n business is het lastig om voor cost leadership te gaan. De vraag is in hoeverre je die concurrentie moet aangaan. Misschien kunnen we ook een dubbeltje meer vragen, maar dan moet je wel zorgen dat je dat dubbeltje extra waard bent.’ Meulenbeld wil die meerwaarde creëren door dichter bij de klanten te gaan zitten om hen zo beter te kunnen helpen. In de fabriek in Gorinchem zijn verschillende initiatieven geïntroduceerd om de relatie met klanten te versterken. ‘Wij zijn bij een aantal klanten gaan vragen wat voor hen echt belangrijk is. We hebben dat zelf, als productie gedaan, dus niet via marketing of verkoop.’ De opmerkingen worden serieus opgepakt en er wordt gekeken naar wat er kan worden verbeterd. En de resultaten worden gecommuniceerd met de klanten. Die zorgvuldige opvolging wordt ook gehanteerd bij klachten en vragen van klanten, bijvoorbeeld over levertijden, beschadigingen of analyses. PETROCHEM 07/08 – 2013

038_39_41_Z_thema_artikel.indd 39

03-07-13 09:15

Neem nu een abonnement op PT Industrieel Management en ontvang gratis het Polytechnisch Zakboek

PT Industrieel Management is het magazine voor de maakindustrie. Engineering, manufacturing en supply chain management zijn de pijlers onder dit gezaghebbende tijdschrift. Als productiviteit en flexibiliteit uw uitdagingen zijn, dan leest u PT Industrieel Management. Neem nu een abonnement en profiteer van onze unieke aanbieding! • Het eerste jaar 50% korting • Gratis Polytechnisch Zakboek ter waarde van € 175,–

GA NAAR WWW.SDU.NL/PTIM

040_SDU.indd 1

02-07-13 14:18

fOTO: HanS lEbbE

een gesprek.’ Anderzijds zijn klanten welkom om de fabriek in Gorinchem te bezoeken. ‘Zo ontstaat een goede wisselwerking, vooral als je goed luistert. Dat kan over van alles gaan. Een klant liep hier rond en maakte een opmerking over de kleine rode dozen die hij in de fabriek zag staan. Op dat moment ging dat verloren, maar later dacht een van onze medewerkers er weer aan. Hij legde uit dat dit LOTO-dozen zijn; het systeem voor veiligheid, milieu en kwaliteit waarmee wij werken. De klant bleek daarmee een probleem te hebben en er ontstond een interessant gesprek over bedrijfsvoering, waarvan we allebei hebben geleerd.’

Meulenbeld: ‘Door een klein beetje meer aandacht te geven, kan bijvoorbeeld een klacht veranderen van iets negatiefs in iets positiefs.’

Meulenbeld: ‘We reageren zo snel en accuraat mogelijk. Zodra een opmerking in het systeem komt, communiceren we welke acties we gaan ondernemen en wanneer we erop terugkomen. Dat geeft veel rust bij de zendende partij, omdat deze zich serieus genomen voelt. Vervolgens proberen we een antwoord te formuleren waar de klant echt wat mee kan. Door een klein beetje meer aandacht te geven, kan bijvoorbeeld een klacht veranderen van iets negatiefs in iets positiefs. De klant

gaat je zien als een club die weet waar ze mee bezig is.’ Andere gesprekken Een andere verandering is dat mensen van productie klanten bezoeken, eventueel samen met een commerciële collega. Dat kost veel tijd, maar het levert zeker meerwaarde op in het contact met de klant, zegt Meulenbeld: ‘Als iemand van productie mee reist, krijg je andere gesprekken. Iemand van productie of technologie kan meer content geven aan

Cultuur Het blijft niet alleen bij meer communicatie. De opmerkingen van klanten kunnen ook leiden tot aanpassingen in producten of werkwijzen in de fabriek. Dat is echt een omslag binnen de fabriek, zegt Meulenbeld: ‘Eerst waren we veel behoudender. In plaats van: “We doen het niet, tenzij…”, zeggen we nu: “Waarom zouden we het niet doen?” Dat wil natuurlijk niet zeggen dat de sluizen open staan, maar de cultuur is aan het veranderen. We staan meer open voor veranderingen. Hetzelfde geldt voor innovaties. Een productielocatie kan een platform zijn voor allerlei ontwikkelingen. Je kunt zeggen: “Geen polonaise aan mijn fabriek”, maar je kunt ook kijken wat je voor elkaar kan betekenen. Het resultaat kan zijn dat je een nieuw of efficiënter proces krijgt, dat anders naar een andere locatie was gegaan.’ De omslag naar een meer op de klant gerichte instelling is behoorlijk ingrijpend. Er is echt een mentaliteitsverandering voor nodig, zegt Meulenbeld: ‘Je moet je kwetsbaar opstellen. Het snel reageren op opmerkingen van klanten vraagt bovendien continue energie.’ De nieuwe aanpak is nog in ontwikkeling. ‘Het zijn een aantal proefballonnen die we hebben opgelaten. We evalueren de resultaten. We zullen onze momenten moeten uitkiezen, want het moet niet excessief veel mankracht kosten. We moeten het doen met de resources die we hebben.’ Dat de aanpak werkt, is inmiddels wel gebleken, zegt Meulenbeld: ‘We hebben al een aantal awards gekregen. En voor verschillende afnemers zijn we weer preferred supplier geworden.’ W PETROCHEM 07/08 – 2013

038_39_41_Z_thema_artikel.indd 41

02-07-13 15:01

(ADVERTORIAL)

Industriewater als service Water is een belangrijke utility voor de bedrijven in de (petro) chemische en de voedingsmiddelenindustrie. Een hoge leveringszekerheid, constante kwaliteit en verantwoord verbruik van industriewater dragen bij aan een verantwoorde bedrijfsvoering van bedrijven. Toch zien producerende bedrijven hun industriewater steeds minder als onderdeel van de core business. Evides Industriewater biedt met Operations Plus een dienst waarbij opdrachtgevers eigenaar blijven van de installaties en het eigenaarschap van de processen bij Evides Industriewater ligt. Chris Roubos is accountmanager bij Evides Industriewater (EIW) en vertelt over Operations Plus. ‘Evides Industriewater ontwerpt, bouwt, onderhoudt, financiert en beheert installaties voor industriewater of we nemen complete installaties over van opdrachtgevers. Voor sommige partijen voelt die laatste stap soms wat ongemakkelijk. Hoewel water niet in het primaire proces van de fabrikant zit, wil hij wel graag eigenaar van de watergebonden installaties zijn en blijven. En daar kunnen we dan ook een dienst leveren die we Operations Plus noemen.’ Roubos licht toe: ‘Alsof het onze eigen installatie is, onderhouden en beheren we de installatie van de klant. We zorgen dat de site minstens zo goed draait als vóór we de samenwerking zijn aangegaan.’

Overstap De stappen naar Operations Plus worden samen met de opdrachtgever gezet. Specialisten van EIW nemen de situatie van de installaties op en vertalen de specifieke eisen van de opdrachtgever naar een risk-based beheersmodel. Roubos: ‘Onze mensen draaien ook een tijdje mee in het team van de opdrachtgever. En geleidelijk nemen we de situatie en de exploitatie over. En soms komt ook het personeel van de opdrachtgever mee naar Evides Industriewater.’

‘Omdat we de installatie als eigen behandelen, komen onze procestechnologen ook regelmatig kijken of er verbeteringen mogelijk zijn. En als we die vinden, werken we de business case uit en gaan we met de klant om tafel over investeringen en terugverdienmodellen. Door onze focus op water heeft de klant voordeel.’ En hoewel het van proces tot proces kan verschillen, ziet Roubos dat klanten er met een contractduur van drie tot vijf jaar naast de voordelen van ontzorgen ook financieel voordeel bij hebben.

behoud van kwaliteit en beschikbaarheid. ‘Bij sommige plants is water een utility waar van oudsher 24/7 mensen voor op de been zijn. Bij een installatie waar we werken, werd bijvoorbeeld de hele dag door slib verwijderd. En daar zijn dan ook de hele dag mensen voor nodig. Wij zoeken naar mogelijk heden om daar een normale doordeweekse werkweek van te maken, gesteund door investeringen in extra automatisering.’ Omdat de mensen van EIW rouleren tussen verschillende locaties, wisselen ze ook de best practices uit tussen de installaties. Zo zorgen we voor beschikbaarheid, een hoge kwaliteit en plussen we in dienstverlening door steeds te verbeteren. Met Operations Plus gaat Evides Industriewater een duurzame samenwerking aan met opdrachtgevers. Terwijl de installaties van de asset owner zijn, behandelt Evides de processen van beheer, onderhoud en exploitatie van de processen als eigenaar van de systemen. Zo worden hoge leveringszekerheid, constante kwaliteit en verantwoord verbruik van industriewater geleverd als dienst van Operations Plus.

Best Practices

Evides Industriewater zoekt bij Operations Plus ook naar een optimaal model om de operationele kosten te verlagen met

Tel. 010-2935172

Voordeel

054_evides_advertorial.indd 54

Evides Industriewater

03-07-13 11:03

FOTO: BAYER MATERIALSCIENCE

TECHNOLOGIE

Minder energie nodig bij chloorproductie

De productie van chloor is een zeer energie-intensief proces. Bayer en ThyssenKrupp hebben nu echter een technologie ontwikkeld, waarmee chloor met dertig procent minder energie kan worden geproduceerd vergeleken met het conventionele proces. De nieuwe technologie kan worden toegepast bij de elektrolyse van keukenzout, waarmee 95 procent van alle chloor wordt gemaakt. In een pilotplant op Bayer’s Krefeld-Uerdingen site in Duitsland is de technologie al twee jaar succesvol toegepast. De partners vinden dat de tijd nu rijp is voor commercialisering. Thyssen Krupp Uhde/Uhdenora neemt de marketing van de technologie voor haar rekening en Bayer MaterialScience zal de kathodes voor de elektrolyse leveren. Bayer ontwikkelde de speciale kathode terwijl de elektrolysecel is ontwikkeld bij Thyssen Krupp. De nieuwe technologie is gebaseerd op membraantechnologie die wordt gebruikt bij chlooralkali-elektrolyse; de standaard voor de productie van chloor. Bij dit proces wordt keukenzout en water omgezet in chloor, natronloog en waterstof. De elektrode die normaal gesproken waterstof produceert in het membraanproces, wordt bij de nieuwe technologie vervangen door een met zuurstof gedepolariseerde kathode. Door toevoeging van zuurstof wordt de vorming van waterstof onderdrukt. De elektrolyse cel van Bayer en Thyssen Krupp produceert daardoor alleen chloor en natronloog. En daardoor daalt ook het energiegebruik met zo’n dertig procent. C-C binding kan sneller, schoner en goedkoper

Het hart van de chemische synthese, het bouwen van moleculen, is de vorming van een koolstof-koolstof binding (C-C binding). Er zijn al talloze manieren om deze binding te maken, maar het kan altijd nog selectiever, met minder afval, minder chemische stappen en in mildere reactie-omstandigheden. De onderzoeksgroep van de Groningse chemicus prof. dr. Ben Feringa heeft daarin nu een doorbraak bereikt. Meestal worden organometaalverbindingen gebruikt bij het koppelen van C’s. Deze worden op hun beurt vaak gemaakt uit de overeenkomstige organolithium verbindingen. Tot nu toe was het niet gelukt organolithium direct te gebruiken in de koppelingsreacties. Dat komt omdat organolithiumverbindingen een te hoge reactiviteit hebben, wat ten koste gaat van de selectiviteit. Het is de Groningse onderzoekers echter gelukt de organolithiumverbindingen te “temmen”. Daardoor kunnen deze stoffen nu direct worden gebruikt voor C-C binding. Het resultaat is een snelle koppelingsreactie die onder milde omstandigheden plaatsvindt, terwijl de huidige methoden vaak hoge temperaturen en lange reactietijden vergen. Bijkomend voordeel is dat organolithiumverbindingen tot de goedkoopste organometaalverbindingen behoren. Bovendien ontstaat er met deze methode minder chemisch afval en is het gebruik van onder andere toxische tin verbindingen niet meer nodig.

grillig plasma temmen Fujifilm en energie-instituut DIFFER gaan samenwerken om functionele films voor duurzame energie te ontwikkelen. Een nieuwe onderzoeksgroep van DIFFER krijgt daarvoor een plaats bij Fujifilm om onderzoek te doen aan fundamentele plasma processen. Fujifilm is al bekend met de grootschalige productie van functionele folies. Dit zijn dunne, actieve materialen waarmee in de toekomst bijvoorbeeld gassen goedkoop kunnen worden gescheiden of waarmee organische zonnecellen kunnen worden beschermd tegen vocht en zuurstof. De komende jaren zal het onderzoek zich richten op controle over het grillige gedrag van plasma’s in ruimte en tijd, en de invloed daarvan op de aangroei, porositeit en doorlaatbaarheid van specifieke gassen door de functionele films op folie. Het onderzoeksprogramma duurt vijf jaar en heeft een totaal budget van drie miljoen euro. Koperoxide herstelt defecten Onderzoekers van MESA+, het onderzoeksinstituut voor nanotechnologie van de Universiteit Twente, kunnen het aantal “defecten” in heterogene oxidische materialen terugdringen. Deze materialen zijn interessant voor onder meer brandstofcellen, sensoren en katalysatoren. Het is bij deze materialen zaak dat alle atomen in het kristalrooster gereageerd hebben met zuurstof, maar in de praktijk bevatten de materialen vaak defecten: plekken op het kristalrooster waar een zuurstof atoom zou moeten zitten, maar waar dat niet het geval is. De onderzoekers hebben nu een methode gevonden om het aantal defecten sterk terug te dringen door het materiaal van een extra laagje koperoxide te voorzien. Dit zorgt ervoor dat zuurstof uit de lucht beter doordringt in het materiaal en zodoende de defecten herstelt. Hierdoor kan de elektrische geleiding van de materialen sterk toenemen. In hun experimenten zagen de onderzoekers zelfs een toename met een factor vijftig.

PETROCHEM 07/08 – 2013 43

043_J_Technologie.indd 43

02-07-13 15:01

(ADVERTORIAL)

VigilantPlant Solutions ‘Kwaliteit en dienstverlening voor onze systemen en producten zijn al jaren een belangrijke weegfactor voor bedrijven om met ons in zee te gaan. Maar we zien wereldwijd dat we klanten verder kunnen helpen. In navolging van Singapore en het MiddenOosten wordt nu ook voor Europa de divisie VigilantPlant Solutions gestart’, vertelt John van der Geer van Yokogawa VigilantPlant Solutions. Van der Geer legt uit hoe VigilantPlant Solutions gaat bijdragen aan een gezonde bedrijfsvoering van bedrijven: ‘Yokogawa evolueert over de jaren naar een marktpartij die services en solutions biedt. De producten en systemen die worden verkocht, zijn een essentieel onderdeel van onze dienstverlening waarbij we zorgen dat de processen van onze klanten optimaal draaien. Daarmee streven we naar een ‘VigilantPlant’; een Operational Excellence concept dat is gebaseerd op de visie van Peter Drucker; “A well managed plant is silent and boring”. Vaak begeleiden we klanten al bij verbeterprojecten. De specialisten die dat doen, zijn nu bij elkaar gebracht om onze relaties te helpen bij de zaken die ze bezighouden. Bij ons bedrijf wordt de filosofie gehanteerd dat ook een enkele flowmeter een belangrijk product is voor onze klant. En als we weten wat hij ermee wil, kunnen we nog beter helpen. Dat doen we voor onze klanten met Yokogawa producten maar ook voor andere systemen.’ Van der Geer noemt wat voorbeelden: ‘We helpen partijen met procesoptimalisatie, bijvoorbeeld om te kijken hoe we de goederenstromen op de plant of op de tankterminal kunnen verbeteren. Ook de informatisering van productieprocessen kan vaak beter. Wat is er vandaag geproduceerd, onder welke voorwaarden en met welke resultaten? Met veel van de bestaande systemen is meer te bereiken dan nu gebeurt. Daar helpen we onze klanten graag mee.’ De dienstverlening is breder. Van der Geer: ‘Dat loopt van proces simulatie tot MES en van loop tuning tot energie-efficiency. We ontfermen ons ook over de beveiliging, back-up en beschikbaarheid van de netwerken die met de procesautomatisering te maken hebben. Of we helpen een klant met de keuze van een gaschromatograaf, de juiste sampling unit en behuizing. En als een klant migreert naar een nieuw systeem, dan helpen we onder meer om de graphics, het alarmeringssysteem, om te zetten naar de nieuwste stand van zaken. Zowel grafisch als

044_yokogava_advertorial.indd 44

ergonomisch en technisch.’ Yokogawa kijkt voor die dienstverlening ook buiten de deur. Voor een optimaal energiemanagement is onlangs nog een strategische samenwerking aangegaan met Soteica om ‘sitewide’ de energie-efficiency van installaties te kunnen verbeteren.

‘We helpen partijen met procesoptimalisatie, bijvoorbeeld om te kijken hoe we de goederenstromen op de plant of op de tankterminal kunnen verbeteren.’ De coördinatie van de dienstverlening van VigilantPlant Solutions voor Europa gebeurt lokaal in Amersfoort. Vanuit Japan worden alle ontwikkelingen wereldwijd gecoördineerd en wordt gezorgd dat de opgedane kennis en best practices steeds optimaal worden ingezet. Van der Geer: ‘Onze producten en dienstverlening strekken zich volledig uit over de automatiseringpiramide. Van asset management op level één tot en met de productiemanagementsystemen op level drie. Die producten en dienstverlening presteren optimaal onder VigilantPlant Solutions. www.yokogawa.com

03-07-13 11:02

PRODUCTEN INDUSTRIËLE KLEURCODE VOOR OLIËN EN VETTEN Smeermiddelenleverancier Interflon Holland introduceert een structurele kleurcode om machine-efficiency te verhogen en veiligheid te waarborgen. Machinezekerheid kan worden verstoord door smeermiddelen die onbedoeld in verkeerde toepassingen worden ingezet. Hierdoor komen machine-efficiency en veiligheid in het gedrang, met schade als gevolg. Productidentificatie is belangrijk voor certificeringen als BRC, ISO 22000 en IFS. Alle oliën en vetten van de leverancier zijn voorzien van tien internationaal gevoerde kleurcodes en scheppen duidelijkheid in de inzet van smeermiddelen. Kleurcodes zorgen voor duidelijkheid en dragen bij aan verbetertrajecten als LEAN, TPM en 5S. Meer informatie bij Interflon Holland: www.interflon.com VEILIG WERKEN Door inspectiedata te communiceren op gereedschap, kunnen ernstige verwondingen of fatale gevolgen vermeden worden. Met Visual Tagging kan direct vitale informatie terug worden gevonden op het te gebruiken apparaat. Door middel van een duurzame houder met een vervangbare insert, kan de inspectiegeschiedenis worden bekeken tot op het laatste inspectiemoment. Als de apparatuur niet slaagt voor een inspectie, wordt de insert verwijderd en geeft een ‘gevaar’-pictogram aan dat het gereedschap niet kan worden gebruikt. Alle veiligheidsinformatie is beschikbaar op één tag die waarschuwingen, verplichtingen en wat extra schrijfruimte bevat. De laatste inspectiestatus wordt op een internationaal herkenbare communicatiewijze weergegeven. Meer informatie bij Brady: www.bradyeurope.com/visualtagging LED ZWAAILAMP De meest toegepaste zwaailamp in de industrie, de Sirena Rotallarm, is nu ook voorzien van SMD LED technologie. De zwaailamp is in extreme industriële omgevingen een betrouwbare signaalgever. De behuizing en de constructie van de lamp zijn niet veranderd. Alleen de multifunctionele high intensity SMD LED technologie is toegevoegd. Daarnaast is de Rotallarm LED multifunctioneel, d.w.z. hij kan roteren, flitsen en continu branden. De lamp bevat geen rotatiemotor, waardoor slijtage niet mogelijk is, hij is schokbestendig en ongevoelig voor trillingen. Meer informatie bij Gunneman: www.gunneman.nl/imo AXIAAL VENTILATOREN Belangrijke eisen voor ventilatoren die worden gebruikt in verdampers zijn vooral een hoog rendement, levensduur, robuustheid, maar ook een ruimtebesparend, compact design. De AxiCool ventilatorseries voldoet aan deze eisen. De series zijn beschikbaar in de maten 300, 350 en 450 millimeter en zijn geschikt voor zeer uiteenlopende verdamperapplicaties. De ventilatoren kunnen temperaturen trotseren tot min veertig graden Celsius en zijn door het externe rotordesign erg compact. Daarnaast voldoen de ventilatoren standaard aan de eisen voor IP54bescherming. Meer informatie bij Ebm-papst: www.ebmpapst.nl

NASLAGWERK BIOGAS

Groen Gas Nederland heeft met de rapportage Innovatieve Technieken alle technologische processen voor de hele biogasketen beschreven. Uniek aan deze rapportage is dat een complete lijst met technieken is opgesteld en bij alle technieken de leveranciers staan vermeld. Dit levert een lijst op van meer dan honderd leveranciers gerubriceerd naar type techniek. Een onmisbaar naslagwerk voor wie snel wegwijs wil worden in de innovaties op het gebied van biogas. Meer informatie bij Groen Gas Nederland: www.groengas.nl

DATACOLLECTOR

De 1D en 2D datacollectors van Panmobil, de powerline Ecco en de Ecco+, zijn nu verkrijgbaar bij Duranmatic. Deze slimme en kostenefficiënte datacollectors bieden de gebruiker vele mogelijkheden zoals een uitbreidbare RFID-module. De Ecco heeft een aanpasbare voorkant die is te customizen in diverse kleuren, afbeeldingen en teksten, waardoor de datacollector een eigen identiteit krijgt. Opvallend aan de Ecco zijn de actieknoppen die zelf kunnen worden geprogrammeerd met ja/ nee, ok/niet ok, schoon/vuil etcetera. De gegevens worden verwerkt via USB of Bluetooth. Met IP64 als beschermingsklasse, zijn de collectors aantoonbaar beschermd tegen stof, vuil, water en tegen schokken. Het instrument is geschikt voor outdoor en de industriële markt. Meer informatie bij Duranmatic: www.duranmatic.nl

Meer producten op www.petrochem.nl

045_G_producten.indd 45

PETROCHEM 07/08 – 2013 45

02-07-13 15:41

Het Petrochem Platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie. Het platform belicht op een journalistieke en onafhankelijke manier innovaties, behandelt actuele onderwerpen en inspireert. Via het blad Petrochem met elf edities per jaar, met de website www.petrochem.nl, met vier rondetafelbijeenkomsten per jaar en met het jaarcongres Deltavisie bereikt het Petrochem Platform haar doelgroep.

Het expertpanel van het Petrochem Platform bestaat uit de volgende specialisten Ben Ale BenAle Risk Management Advice, eigenaar

RenĂŠ den Heeten Huntsman Polyurethanes, process chemist

Dik Schipper Dow Benelux, production leader

Jos Benders Benders Consultancy, eigenaar

Eward Hofstede AVEBE, managing director operations

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Katrien Bogaerts Kaneka, production engineer

Karin Husmann Plant One, managing director

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Jan Bout Bout&Co, partner

Hans Kerkhoven K5 J T Kerkhoven Management Advising, DGA

Wouter Stam Flowid, managing director

Jan Van Doorslaer ComForm gcv, eigenaar

Cor Kloet Verwater, Group interim CEO

Niko van Gent Petrochem, columnist

_advertentie_PETplatform.indd 2

Michel Meertens DSM, director manufacturing competences

De platformstructuur van het Petrochem Platform is opgebouwd uit een expertpanel, producerende bedrijven en complementaire marktpartijen. De samenstelling waarborgt de objectiviteit van het platform en zorgt voor een verregaande integratie in de doelgroep.

03-07-13 15:32

de volgende bedriJven ZiJn partner van Het petrocHem platform

scan de foto en beKiJK Het filmpJe Wanneer u dit icoon bij een afbeelding ziet staan, dan kunt u het bijbehorende filmpje bekijken door met uw smartphone de foto te scannen. Hoe werkt het? 1) Installeer op uw smartphone of tablet de app â&#x20AC;&#x2DC;iLinqsâ&#x20AC;&#x2122; 2) Start de app op uw smartphone of tablet 3) Scan de foto waarbij het icoon is geplaatst 4) Het bijbehorende filmpje verschijnt op smartphone of tablet

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem Platform, kijk dan op www.petrochem.nl/platform of neem contact op met Anouk Bouwmeester: Anouk@industrielinqs.nl - 020 3122 797

_advertentie_PETplatform.indd 3

03-07-13 11:27

Market Review Aandrijftechniek en gereedschappen

algemeen

CIVIL, PIPING AND ARCHITECTURAL WORKS

SGS Nederland b.v.

Van Eyle & Ruygers – Schwartz

Sevillaweg 75 3047 AL Rotterdam Postbus 35040 3005 DA Rotterdam Tel: +31 (0)10 - 245 50 00 Fax: +31 (0)10 - 262 06 22 E-mail: info@erxs.nl Website: www.erxs.nl

Afdichtingen

Malledijk 18 Postbus 200 3200 AE SPIJKENISSE Tel: +31 (0)181 - 69 33 33 Fax: +31 (0)181 - 69 35 81 E-mail: info@sgs.com Website: www.sgs.com

Bedrijfsbemiddeling

VBK Groep

Kernweg 37 1637 LH Hoorn Tel: +31 (0)229 - 23 28 04 Fax: +31 (0)229 - 23 69 85 E-mail: info@vbkgroep.nl Website: www.vbkgroep.nl

Compensatoren

ecurie rosier

Ondernemend in Bedrijfsovernames

Ecurie Rosier Bedrijfsovernames B.V. Lamons Nederland BV

Butaanweg 5B 3196 KC ROTTERDAM Tel: +31 (0)10 – 429 03 88 Fax: +31 (0)10 – 495 68 50 E-mail: sebastiaan.bargeman@ lamons.com Website: www.lamons.com

AFDICHTINGEN, AFSLUITERS, COMPENSATOREN EN SLANGEN

KlingerBV

Nikkelstraat 2-4 3067 GR ROTTERDAM Postbus 8504 3009 AM ROTTERDAM Tel: +31 (0)10 - 455 75 55 Fax: +31 (0)10 - 456 38 90 E-mail: klinger@klinger.nl Website: www.klinger.nl

afdichtingen, afsluiters slangen en kunststoffen

Meidoornweg 12 4191 LB Geldermalsen ing Edwin Rosier RAB Tel: +31 (0)345 - 65 12 26 Mobiel: +31 (0)6 43 02 96 34 E-mail: edwin@ecurie.nl Website: www.ecurie.nl

Blast Valves

Vokes-Air BV

Filter + Beschermtechniek Nijverheidsweg 15 3401 MC IJSSELSTEIN Postbus 309 3400 AH IJSSELSTEIN Tel: +31 (0)88 - 865 37 24 Fax: +31 (0)88 - 865 37 00 E-mail: info@vokesair.nl Website: www.vokesair.com

Chemicals

Chemicals, Lime, Recycling and Automotive De Noord Chemicals b.v.

ERIKS bv

Toermalijnstraat 5 1812 RL ALKMAAR Postbus 280 1800 BK ALKMAAR Tel: +31 (0)72 - 514 15 14 Fax: +31 (0)72 - 515 56 45 E-mail: info@eriks.nl Website: www.eriks.nl

48 PETROCHEM 07/08 – 2013

048_49_50_marketreview.indd 48

Ridderpoort 14 2984 BG RIDDERKERK Postbus 257 2980 AG RIDDERKERK Tel: +31 (0)180 - 41 59 88 Fax: +31 (0)180 - 41 71 70 E-mail: info@noordchem.nl Website: www.noordchem.nl

DEKOMTE BENELUX

Simon Stevinstraat 8 8400 Oostende Belgium Tel: +32 (0)59 - 51 07 55 Fax: +32 (0)59 - 51 07 87 Website: www.dekomte.be E-mail: info@dekomte.be

HERTEL Industrial Sealings bv. Seggelant-West 10 3237 MJ Vierpolders The Netherlands Tel: +31 (0)181 - 28 11 17 Fax: +31 (0)181 - 28 11 78 Website: www.hertel.com E-mail: hans.vanegmond@hertel.com expansion.joints@hertel.com

Demontage

DDM Demontage B.V.

Industriële verhuizingen Demontage – Sloopwerken Transport – Asbestsanering Offshore Postbus 253 3454 ZM De Meern Tel: +31 (0)30 - 666 97 80 Fax: +31 (0)30 - 245 91 27 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

ENGINEERING & CONTRACTING

Grontmij Belgium NV

Industry, Water & Energy Services M. Gillemanstraat 5 B - 9060 ZELZATE, BELGIË Tel: +32 (0)9 345 70 67 Fax: +32 (0)9 345 53 67 E-mail: industry-water-energy@ grontmij.be Website: www.grontmij.be

Explosieveilige deurtechniek & aandrijvingen

DICTATOR PRODUCTIE B.V. Energieweg 11 8304 AJ EMMELOORD Postbus 57 8300 AB EMMELOORD Tel: +31 (0)527 - 61 34 56 Fax: +31 (0)527 - 69 84 20 E-mail: info@dictator.nl Website: www.dictator.nl

Vertegenwoordiging in België: AMY NV/SA Lieven Bauwensstraat 23 B - 8200 BRUGGE, BELGIË Tel: +32 (0)50 - 31 28 48 Fax: +32 (0)50 - 31 16 64 E-mail: info@amy.be Website: www.amy.be

EXPLOSIEVEILIGE verlichting & signalering

Victor Lighting

Gedistribueerd door: Eurotronic B.V. Curieweg 8d 2408 BZ ALPHEN AAN DEN RIJN Postbus 582 2400 AN ALPHEN AAN DEN RIJN Tel: +31 (0)172 - 49 10 76 Fax: +31 (0)172 - 49 29 37 E-mail: info@eurotronic.nl Website: www.eurotronic.nl

Global CAD Center

ProClass b.v.

Lindelaan 4 3319 XK Dordrecht Postbus 9138 3301 AC DORDRECHT Tel: +31 (0)78 - 622 89 11 Fax: +31 (0)78 - 621 12 23 E-mail: info@proclass.nl Website: www.proclass.nl ProClass Technologies Pvt. Ltd. Park View Enclave, Road no2 500034 Hyderabad, India Website: www.GlobalCadCenter.com

02-07-13 15:49

Market Review

installatie vloeren INSPEcTIE

Kiwa Nederland B.V.

Sir Winston Churchilllaan 273 2288 EA RIJSWIJK Postbus 70 2280 AB RIJSWIJK Tel: +31 (0)70 414 44 00 Fax: +31 (0)70 414 44 20 E-mail: inspectie@kiwa.nl Website: www.kiwa.nl

KUNSTSTOF LEIDINGEN

MECHANICAL CONTRACTING

Engineering, Pijpleidingen, Montage en Apparatenbouw Postbus 2517 2940 AA Lekkerkerk Tel: +31 (0)180 - 45 21 88 Fax: +31 (0)180 - 66 23 08 E-mail: info@klip.nl Website: www.klip.nl

Milieu & Environment

process control

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70 - 444 27 70 Fax: +31 (0)70 - 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

process EQUIPMENT

studbolts

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 479 82 72 63 E-mail: sales@basco.be Website: www.bc-basco.com

Bea Nederland B.V. Minks Kunststoftechniek Rotterdam B.V.

Klompenmakerstraat 68 3194 DE Rotterdam Hoogvliet Postbus 493 3190 AK ROTTERDAM Tel: +31 (0)10 - 472 03 09 Fax: +31 (0)10 - 416 88 28 E-mail: info@minks.nl Website: www.minks.nl

Kunststofroosters en constructies (GVK)

Alfa Laval Benelux BV N.R. Koeling

Griendstraat 13 Postbus 95 2920 AB KRIMPEN A/D IJSSEL Tel: +31 (0) 180 54 51 11 Fax: +31 (0) 180 54 51 10 E-mail: Info@nrkoeling.nl Website: www.nrkoeling.nl

PIPE SUPPORTS

Butaanweg 5B 3196 KC ROTTERDAM Tel: +31 (0)10 – 429 03 88 Fax: +31 (0)10 – 495 68 50 E-mail: sebastiaan.bargeman@ lamons.com Website: www.lamons.com

Frijns Industrial Group Primaplan B.V.

Afsluiters, compensatoren, leidingondersteuningen en –systemen, glijlagers, jacketed piping, PTFE lined piping Jan Tinbergenstraat 209 7559 SP Hengelo ov Tel: +31 (0)74 - 265 00 00 Fax: +31 (0)74 - 265 00 01 E-mail: verkoop@hanwel.com Website: www.hanwel.com

Lamons Nederland BV

staalconstructies

Ambachtstraat 1a 4143 HB LEERDAM Tel: +31 (0)345 - 61 40 11 Fax: +31 (0)345 - 61 95 25 E-mail: info@dutramex.com Website: www.dutramex.com

Hanwel

Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70 - 444 27 70 Fax: +31 (0)70 - 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

Bazellaan 5 B - 1140 BRUSSEL, BELGIË Tel: +32 (0)2 - 728 38 11 Fax: +32 (0)2 - 728 38 03 E-mail: benelux.info@alfalaval.com Website: www.alfalaval.com

Dutramex BV

Manufacturing Execution Systems (MES)

MAGION Process Control Engineering B.V.

Alfa Laval Benelux NV

PROJECTPLANNING & CONTROL

FlexxCon B.V.

Correspondentieadres Postbus 1761 3800 BT Amersfoort Magazijn/werkplaats Parallelweg 74 7161 AG Neede Tel: 033 4556696 Fax: 033 4553295 E-mail: info@flexxcon.com Website: www.flexxcon.com

Baarschot 2 4817 ZZ BREDA Postbus 9377 4801 LJ BREDA Tel: +31 (0)76 - 579 12 00 Fax: +31 (0)76 - 579 12 11 E-mail: benelux.info@alfalaval.com Website: www.alfalaval.com

Anthony Fokkerstraat 2 3261 LB Oud Beijerland Postbus 1554 3260 BB Oud Beijerland Tel.: +31 (0)186 - 62 02 88 Fax: +31 (0)186 - 62 02 44 E-mail: sales@beaned.nl Website: www.beagroup.com

Cypresbaan 37 2908 LT CAPELLE A/D IJSSEL Tel: +31 (0)10 - 442 51 97 Fax: +31 (0)10 - 451 49 41 E-mail: info@primaplan.nl Website: www.primaplan.nl

PTFE

Industriële staalconstructies & Projectmanagement De Valkenberg 14 Postbus 150 6300 AD Valkenburg a/d Geul Tel: +31 (0)43 - 601 01 01 Fax: +31 (0)43 - 601 01 02 E-mail: info@frijnsgroup.com Website: www.frijnsgroup.com

Polyfluor Plastics BV T. +31-162-472122 F. +31-162-472123 Postbus 221 4900 AE Oosterhout info@polyfluor.nl www.polyfluor.nl

PETROCHEM 07/08 – 2013 49

048_49_50_marketreview.indd 49

02-07-13 15:49

Market Review verzekeringen

INTRAMAR insurances Het Nieuwe Diep 34 A8 1781 AD DEN HELDER Postbus 891 1780 AW DEN HELDER Tel: +31 (0)223 - 61 22 22 Fax: +31 (0)223 - 61 55 22 E-mail: info@intramar.nl Website: www.intramar.nl

Waterbehandeling

EUROWATER B.V.

Pastoor van Breugelstraat 8a 4744 RB Bosschenhoofd The Netherlands Tel: +31 880005000 Fax: +31 880005005 E-mail: gvt@eurowater.nl Website: www.eurowater.nl

Petrochem.nl geeft nog meer waarde voor uw geld

WArmteBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187 - 49 69 40 Fax: +31 (0)187 - 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

Jotem Waterbehandeling b.v. Parelstraat 24 7554 TM HENGELO Tel: +31 (0)74 - 24 25 255 Fax: +31 (0)74 - 24 34 880 E-mail: info@jotem.nl Website: www.jotem.nl

Meer nieuws dan ooit • Actuele berichtgeving over de olie- en chemische industrie • Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar • Volledig evenementenoverzicht • Online catalogi met producten en diensten • Multimediale bedrijfspresentaties • Tweewekelijkse Nieuwsbrief • Live twitter updates • LinkedIn interacted

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase • Ga naar www.petrochem.nl en kies abonneren Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising – Rob Koppenol, tel. 070 399 0000. Uw abonnement wordt stilzwijgend verlengd tot wederopzegging en dient twee maanden van tevoren opgezegd te worden.

50 PETROCHEM 07/08 – 2013

048_49_50_marketreview.indd 50

petrochem.nl

Ga direct naar Petrochem.nl en blijf iedereen voor

02-07-13 15:49

AGENDA

SEMINAR / CURSUS / MASTERCLASS Universiteit Gent www.gbesummerschool.be

Biobased Economy Summerschool De zomerschool waarin de groene en witte biotech centraal staan. Experts van wereldniveau zullen een volledig overzicht geven van de biogebaseerde economie, van biomassa tot eindproduct. Er zal ook aandacht worden besteed aan de invloed van consumentengedrag en de maatschappelijke aspecten rond het gebruik van genetisch gemodificeerde organismen. De zomerschool is in hoofdzaak bedoeld voor doctoraatsstudenten die in het veld werken.

19-22 augustus Gent

Industrielinqs pers en platform www.industrielinqs.nl/ petrochemonsite

Masterclass Plant Manager of the Year 2013 Op 6 juni werd op Deltavisie de Plant Manager of the Year 2013 bekend gemaakt. Winnaar Cas König van ESD-SIC zal tijdens een Petrochem on site-bijeenkomst, voorheen Business Linqs, vertellen over zijn werkwijze en visie op het vak van plantmanager. De masterclass is voor iedereen toegankelijk.

19 september Delfzijl

Endress+ Hauser www.nl.endress.com

Integratie van Asset Informatie Onderhoudsafdelingen worden steeds vaker geconfronteerd met kwaliteitsaudits om de voorgenomen activiteiten te kunnen aantonen. In de praktijk wordt de informatie die hiervoor noodzakelijk is vanuit diverse systemen en papieren formulieren verzameld en deze moet up to date zijn. Steeds minder mensen zijn beschikbaar om die taken uit te voeren. Veel bedrijven maken gebruik van een onderhoudsbeheersysteem waarin deze informatie gewenst is. In het college wordt aandacht besteed aan de mogelijkheden die er zijn om informatie van instrumenten in uw systeem te integreren om in de toekomst efficiënter te kunnen werken.

3 oktober Naarden

CONGRES / BEURS / EVENEMENT TNO www.tno.nl

Implementatie Process Intensification Technologies Symposium over de toepassing van technologieën voor procesintensificatie. Het evenement brengt leiders van de chemische industrie samen in een dynamische omgeving. Het thema is ’het creëren van de toegevoegde waarde door middel van procesinnovatie’.

24 september Delft

VNU Exhibitions Europe www.energievakbeurs.nl

Energie 2013 Nationale vakbeurs gericht op energiebesparing en duurzame energie om advies in te winnen, condities te vergelijken en kennis te maken met nieuwe oplossingen om tot een betrouwbare, voordelige energielevering komen en een optimale verbruiksbesparing. Het aanbod op de beurs loopt uiteen van duurzaam bouwen tot biomassa en van windenergie tot decentrale energie. Tijdens Energie vinden ook PassiefBouwen en het Solar Event, een nieuwe vakbeurs op het gebied van zonne-energie, van opwekking tot financiering en toepassingen, plaats. In de speciale Milieulaan vindt u diverse milieuspecialisten op het gebied van onder andere bodem, afval, ecologie en duurzaamheid.

24 -26 september Den Bosch

VNCI www.vnci.nl

dag van de chemie Op de Dag van de Chemie krijgt iedereen die geïnteresseerd is in chemie antwoord op zijn of haar vragen. Bijvoorbeeld wat men doet om uw bloed te onderzoeken als dat wordt geprikt. Of hoe wordt kunststof gemaakt? Bezoekers maken kennis met de bijdrage van de chemie aan het leven van alledag.

5 oktober Diverse locaties

Meer agendapunten op www.petrochem.nl

051_K_agenda.indd 51

PETROCHEM 07/08 – 2013 51

02-07-13 15:52

‘We hebben in het energiebeleid een meer Europees geharmoniseerde benadering nodig, dan de optelsom van het beleid van individuele lidstaten.’

Onrust en frustratie Als er iets is waaraan chemiebedrijven een hartgrondige hekel hebben, dan is het onstabiliteit en een mistig toekomstbeeld van belangrijke kostenposten. De onvoorspelbaarheid die nu in Europa heerst rond het actuele energiebeleid en denkpistes voor het decennium 2020-2030, en rond de energievoorziening en annex prijzen, zorgen voor onrust en frustratie in de chemie & life sciences. Het is een sector die bij uitstek een energie-intensieve sector is. Energie is nu eenmaal nodig om de wetten van de formatie en transformatie van moleculen in de industriële praktijk te brengen. Energie is een noodzakelijke hefboom en de kost ervan is zonder twijfel een bepalende factor voor rendabiliteit van de chemische productie. Bovendien zijn sommige “brandstoffen” zoals bijvoorbeeld aardgas, ook grondstoffen en zijn ze een fundament in de valorisatie naar vele productwaardeketens. Op het recente congres Deltavisie 2013 stond energie vaak in het middelpunt van referaten en gesprekken. Drie thema’s kwamen daarbij steevast aan bod: de vraag naar energie en dus de energievoorziening, de energieprijs en afgeleid het klimaatbeleid en met name de CO2-uitstoot die onlosmakelijk is verbonden met energievoorziening. Tandje bijsteken De vraag naar energie zal blijven toenemen, zeker als de BRIClanden hun welvaart zullen en vooral willen zien toenemen. Bart Voet van Shell Pernis stipte terloops aan dat binnen dertig tot veertig jaar de energievraag wereldwijd zal verdubbelen en dus alle hens aan dek worden geroepen om die energievoorziening te waarborgen. Over de evolutie van de energieprijzen is het dan weer koffiedik kijken. De ontginning van schaliegas in Noord-Amerika maakt dat de gasprijzen daar zijn gekelderd en dat de Verenigde Staten opnieuw exporteur kunnen worden van steenkool en straks wellicht ook schaliegas. Bovendien maakt de steenkoolprijs én het Emission Trading System het vandaag mogelijk dat sterk CO2-uitstotende kolencentrales het qua rendabiliteit beter doen dan gasgestookte WKK’s. Die worden zowel in Nederland als in België dan ook systematisch stilgelegd al is het voor alle experts duidelijk dat de vermindering van CO2-uitstoot het beste via dergelijke WKK’s gebeurt omdat het de goedkoopste methode is. Het leidt tot het perverse effect dat de goedkope steenkool het momenteel kan halen van het klimaatzuiverder aardgas.

‘Het is duidelijk dat Europa een tandje moet bijsteken. We hebben in het energiebeleid een meer Europees geharmoniseerde benadering nodig, dan de optelsom van het beleid van individuele lidstaten’, stelt Wouter De Geest, gedelegeerd bestuurder van BASF Antwerpen. Europa moet beslissen welke energiemix we nodig hebben. Zo zou de voorspelde werking van een EU-markt moeten worden verzekerd door de fysieke bottlenecks weg te werken en “connecting Europe” effectief te realiseren. ‘Ook dient Europa optimale locaties voor hernieuwbare energiebronnen vast te leggen, zodat tegen de meest efficiënte kost maximaal een Europese doelstelling wordt gehaald’, besluit hij. De netwerkinfrastructuur moet de hiermee gepaarde energietransitie kunnen volgen en de nodige aanpassingen en nieuwe investeringen moeten hiervoor dan ook worden gedaan. Dit zal een gecoördineerd overleg vereisen tussen de Europese lidstaten en een intensieve afstemming tussen buurlanden. Danswerk En dan is er nog het topic schaliegas. Chemische multinationals hebben grote sites in de States die precies profiteren van de daar gedaalde energieprijzen, maar vrezen dat de concurrentie vanuit de Verenigde Staten zo sterk zal worden dat de productiesites in Europa kunnen worden bedreigd. Moeten we dan maar meteen kiezen voor schaliegaswinning in Europa? De kansen en mogelijkheden moeten goed worden afgewogen tegenover de risico’s. In de eerste plaats moet duidelijk worden of we schalie- en aanverwante gassen economische rendabel kunnen winnen, rekening houdend met wellicht niet-eenvoudige milieuvoorschriften. Vanuit de chemie pleit men dus voor een én-én-verhaal, eerder dan een of-of-story. Intussen zal de Europese chemiesector zich wel schrap moeten zetten, want de goedkopere energieprijzen geven de Amerikaanse chemie-ondernemingen wel een boost en ze zullen niet nalaten hun capaciteiten uit te breiden om hun producten te slijten op de Europese markt. Voor internationale groepen vergt dat wel wat “danswerk”. Daarom is het zo belangrijk dat Europa zich goed voorbereidt, de evolutie in de wereldwijde energiesector voor de komende decennia tijdig in kaart brengt en een toekomsttraject uittekent. Jan Van Doorslaer

52 PETROCHEM 07/08 – 2013

052_M_column.indd 52

02-07-13 15:39

03 13

Inside Magazine Magazine voor voor de en gasindustrie Inside de olievoedingsspecialties

Geen spierballen maar innovaties 053_OA_olie_cover.indd 53

Goedkoop gas is geen blijvertje 02-07-13 15:42

(ADVERTORIAL)

Zicht op risico’s ‘Ik zoek een systeem waarmee ik in een oogopslag kan zien en laten zien waar wordt gewerkt, waar risico’s zijn en waar ik op de veiligheid moet letten.’ Met die opdracht kreeg John Klaasman van InterVisuals de uitdaging om een pilotsysteem te maken voor het GLT Plus project. Het aantal verschillende contractors en de reeks van kleine projecten op de NAM sites waar onderhoud wordt gepleegd aan de gaswinningsinstallaties, legde meer dan gemiddelde focus op veiligheid en risicomanagement. Hoe houd je zicht op de risico’s?

Het systeem is momenteel in gebruik als pilot bij een grote onderhoudsactiviteit aan een gaswinninginstallatie van de NAM in Groningen. Bij de pilot blijkt al snel een aantal significante voordelen. Zo is er beter inzicht ontstaan in wie waar aan het werk is, wat de werkzaamheden zijn en wat de gevarenrisico’s zijn die daaraan zijn verbonden. In een totaaloverzicht is de interactie en interferentie van werk en gevaarlijke situaties zichtbaar. Hierdoor is het risico beter in te schatten en kan men bij escalatie van calamiteiten gerichter en sneller actie ondernemen. De zichtbare informatie heeft sterk bijgedragen aan het veiligheidsbewustzijn bij de gecontracteerde uitvoerders. Het uitvoerend managementteam heeft met het IVID extra inzicht gekregen in de dagelijkse planning van onderhoudswerkzaamheden. De toepassing levert waardevolle informatie over het (veilig) verloop van het uitgevoerde werk en is afkomstig van de contractors die daartoe dagelijks gebruik maken van IVID.

Wanneer op een en dezelfde plaats een steiger of bordes wordt neergezet door partij A en op datzelfde moment wordt door Partij B schilder- of laswerk gepland, dan verstoren die activiteiten elkaar, er is interferentie. Dat werkt vertragend en mogelijk ontstaan er risicovolle situaties. Om daarop voor verschillende doelgroepen zicht te hebben, ontwikkelde Intervisuals het Interactief Veiligheid Interferentie Display: IVID. Het systeem geeft realtime inzicht in de dagelijkse onderhoudsbezetting van contractors on site, de werkzaamheden die worden uitgevoerd en de veiligheidsrisico’s die daarmee gepaard gaan zoals opgesteld in de Permit to Work documenten.

De eerste resultaten van de pilot zijn dus gunstig. Maar een goed product is nooit klaar. John Klaasman van Intervisuals zou dan ook graag met geïnteresseerden in contact komen om samen te kijken hoe IVID naar een hoger plan kan worden getrokken. Mensen uit de verschillende industriesectoren en vakdisciplines zijn welkom om mee te denken hoe het systeem kan bijdragen aan een veilige werkplek. InterVisuals zal hiervoor een aantal feedbacksessies organiseren in september en oktober. Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden via info@intervisuals.com of telefonisch contact opnemen met John Klaasman: 06 22 48 25 86

Het totaaloverzicht geeft plantmanagers en contractors beter inzicht in de manier waarop veiligheidrisico’s met elkaar kunnen interfereren. Daardoor ontstaat er een verhoging van het veiligheidsbewustzijn bij contractors en bij de direct leidinggevenden. De informatie van het IVID beperkt zich niet tot één scherm. Een tweede beeldscherm dat bijvoorbeeld is opgesteld in de bedrijfskantine, laat continu zien waar er op de site wordt gewerkt.

PLANT NORTH 0

PTW nr. 123456

NAVIGATOR

270

WELL AREA 180 LTS AREA WACO AREA GLYCOL AREA COMPRESSOR AREA CONTROLE GEBOUW VERZAMELPLAATS ALL AREA’S TOON HELE LOCATIE KLEIN

GROOT

MIN.

PTW nr. 123456

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy Stambestand 1

afvoer sloot

Van hh-mm pm

PTW nr. 123456

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

tot hh-mm AM

Van hh-mm pm

Stambestand 1

Jaarlijks OW

tot hh-mm AM

WELL AREA WELL-07

WELL-08

Van hh-mm pm

Stambestand 1

afv af oer sloot afvoer

WALKOVER WAL W KOVER

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud WELL-06 # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

Van hh-mm pm

Stambestand 1

WELL-03

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

V-7114 CC

7 EMERGENCY EXIT PTW nr. 123456

V-1702 V-1701

CC V-7110 CC

Gereedschappen Omschrijving / opsomming van gereedschappen en instrumenten bij uitvoering

Omschrijving / opsomming van voertuigen hijs en takelmaterialen

HARMONIC FILTER L ROOM

PTW nr. 123456 CORRIDOR

TOILET/ TOIL SHOWER

Navigatie

V-6101

Van hh-mm pm

tot hh-mm AM

BUILDING

CONTROLE-GEBOUW AREA

A-5510 LOADING/MAINTENANCE TEMPORARY STORAGE

E-4301 V-4303 V-4302

E-4302A/B

Callibreren uitvoerder 3 Pers. geen aanv. vergunning

(alleen LVP)

Filterroom

Revisie

Begin dd - mm- yyyy Eind tot Van hh:min.sec

dd - mm- yyyy hh:min.sec

POSITIONEREN MARKER

tot hh-mm AM

LLT LTSS UNIT 4300

E-4201 V-4203 V-4202

E-4202A/B

ALL AREA’S

V-4402 V-4403

E-4402A/B

GAS PIGGING FA FFACILITIES CILITIES

E-4401

V-4502 V-4503

E-4502A/B

V-5505 -5505

V-7101 AC

V-5506

P-5501 V-5502

Systeeminstellingen

VERZAMELPLAATS

125656

START POSITIONEREN

BATTERY BAT A TERY LIMIT V VALVE 46UZ-105 EMERGENCY EXIT

PTW nr. 123456

Van hh-mm pm

Stambestand 1

GLYCOL OL AREA V-7115 CCCC V-7106

WIJZIG RISICO

op plattegrond

Selecteer >startpositioneren Sleep de targetmarker naar de gewenste plaats op de plattegrond Selecteer dan> positie bevestigen

PTW nr. 123456 EMERGENCY EXIT Van hh-mm pm

POSITIONEREN DOC nr.

V-4629

EMERGENCY EXIT hh-mm AM V-7113 Van hh-mm pm tot CC

tot hh-mm AM

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

VALVE PIT FOR A-9301 EMERGENCY EXIT PARKING AREA

afvoer sloot

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy Stambestand 1

V-4001

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud V-7125 CC # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy Stambestand 1

A-9302

V-7112 CC

PTW nr.CONTROL 123456

TER PIT RAINWATER

Van hh-mm pm

Stambestand 1

KILL-FACILITY KILL-FA F CILITY Y

TRANSFORMER) A-9301 (TRANSFORMER)

BREAK ROOM

LTSS UNIT 4200 LLT

E-4101 P-2401B P-2401B

tot hh-mm AM

Metéo dashboard DETAIL CONTROL BUILDING

V-7111 C C CC

TRANSFORMER) A-9101 (TRANSFORMER)

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud SUPPLYnisi ROOM # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy Stambestand 1

WALKOVER WAL W ALKOVER OVER

TRANSFORMER) A-9202 (TRANSFORMER)

CONTROL ROOM

V-4102

V-4103

P-2401A P -2401A

Van hh-mm pm

Stambestand 1

E-4102A/B

E-6001

E-2401

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

20KV SWITCHROOM

042_intervisuals_advertorial.indd 42

EMERGENCY EXIT

LTSS UNIT 4400 LLT

tot hh-mm AM

A-6151

PTW nr. 123456

CONVERTER ROOM

Omschrijving / opsomming van omstandigheden bij uitvoering

Voertuigen/equipment

Van hh-mm pm

E-1801A E-1801B E-1901A E-1901B V-2401

E-4501

Omstandigheden

Stambestand 1

COMPRESSOR OMPRESSOR AREA

LTSS UNIT 4500 LLT

K-2501A K-2501B

Ontstekingsbron:

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy A-6101 Eind dd-mm-yyyy

P-5002A P-5002B -5002B

PTW nr. 123456

AUXILLIARY ROOM

GLYCOL G L COL UNIT LY

LV SWITCHROOM

LTSS UNIT 4100 LLT

V-1901 V-1801 V-1902 -1902 V-1802 -1802

V-7001

tot hh-mm AM

SEALGAS SYSTEM SEA

K-2001

Van hh-mm pm

LTSS AREA LLT

WACO WA W ACO O PIGGING

Omschrijving van werkwijze

Stambestand 1

tot hh-mm AM

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

INDUSTRIAL AREA

WALKOVER WAL W KOVER

tot hh-mm AM

Omschrijving van mogelijke risico’s bij uit te voeren werkzaamheden

Werkwijze

EMERGENCY EXIT

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

Van hh-mm pm

Stambestand 1

F-7001

tot hh-mm AM

WALKOVER WAL W KOVER

Mogelijke Risico’s | Zone:

PTW nr. 123456 WELL-01

WELL-02

WELL AREA

PTW nr. 123456

Omschrijving van uit te voeren werkzaamheden

WELL-04

tot hh-mm AM

Van hh-mm pm

Overige

WALKOVER WAL W KOVER

WELL-05

PTW nr. 123456

PTW nr. 124856 Omschrijving SHUTDOWN 1 PTW nr. 125145 Omschrijving SHUTDOWN 1 PTW nr. 125176 Omschrijving SHUTDOWN 1 PTW nr. 127657 Revisie compressor 1 SHUTDOWN 1 PTW nr. 125656 Calibreren SHUTDOWN 1 PTW nr. 124845 Omschrijving SHUTDOWN 1 PTW nr. 125156 Omschrijving SHUTDOWN 1 PTW nr. 125671 Omschrijving Terrein Onderhoud PTW nr. 123522 Omschrijving

GO-NO-GO Projecten

RAINWA WATER PIT RAINWATER

18 SHUTDOWN 1

Terrein OH EMERGENCY EXIT

V-1703

Omschrijving

tot hh-mm AM

afv af oer sloot afvoer

Stambestand 1

Van hh-mm pm

Inspecties

RAINWATER RAINWA WATER PIT

EMERGENCY EXIT

DOC nr. AB1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet 1234567890 EMERGENCY EXIT afvoer sloot laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

Stambestand 1

SHUTDOWN 6 WELL-11

V-1704 CC

PTW nr. 123456 RAINWATER PIT

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

SHUTDOWN 3

DOC nr. 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet WEAB1234567890 LL-10 laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

tot hh-mm AM

MAX

PTW nr. 123456

WELL-09

SHUTDOWN 1

afvoer sloot RAINWATER PIT

EMERGENCY EXIT

Van hh-mm pm

Stambestand 1

Van hh-mm pm

Stambestand 1

EMERGENCY EXIT

RAINWA WATER PIT RAINWATER

PTW nr. 123456

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

LIJST WERKORDERS WERKVERGUNNINGEN

Dagelijks OH

DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy

tot hh-mm AM

P-7101

WACO WA W CO O AREA

tot hh-mm AM

POSITIE BEVESTIGEN ANNULEREN

PTW nr. 123456 DOC nr. AB1234567890 1234567890 Ipsum Lorum dolor sit amet laboris nisi ut aliquip ex ea commodo accusantium doloremque laud # Pers. Variabele Begin dd-mm-yyyy Eind dd-mm-yyyy Stambestand 1

EMERGENCY EXIT

Van hh-mm pm

tot hh-mm AM

Werkvergunningen

NAM-28"-GAS EXPORT LINE

03-07-13 11:02

een spierballen g maar innovaties

Onlangs startte NAM de productie in een tot nu toe onbenut deel van een bestaand gasveld in het K8-blok in de Noordzee. Bij het boren van de put en bij de gasproductie is een aantal nieuwe technologieën toegepast. Eén van de innovaties is het Swift-10 boorplatform. Deze mobiele hightech offshore boorinstallatie is op maat gemaakt om kleine velden in de zuidelijke Noordzee aan te boren.

Rubrieken

Goedkoop gas is geen blijvertje

Diverse Nederlandse en internationale financiële instanties prediken een lage olie- en gasprijstoekomst. De huidige lage gasprijzen en potentieel lagere olieprijzen kunnen echter van korte duur zijn. De marktfundamenten zijn immers nog steeds niet veranderd: de vraag neemt toe, terwijl de invloed van de schaliegasrevolutie in de VS haar invloed al ziet tanen.

commentaar

nieuws

Uitgave van Industrielinqs pers en platform BV Postbus 12936, 1100 AX Amsterdam

Eindredacteur Evi Husson 020 3122 796 Liesbeth Schipper 020 3122 083

Algemeen directeur Wim Raaijen 020 3122 281

Vormgever Gabriele Köbbemann

Uitgever Mark Oosterveer 020 3122 793

Medewerkers Jacqueline van Gool, Cyril Widdershoven Cover Wintershall

Advertentieverkoop Jetvertising BV Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk t: 070 399 0000 | f: 070 390 2488 website: www.jetvertising.nl Traffic Breg Schoen 020 312 2088 Drukkerij Drukkerij DeltaHage, Den Haag

03 | 13

055_OB_olie_inhoud.indd 3

Co lo fo n

OLIE & GAS 03|13

02-07-13 15:38

2 & 3/10/2013 - AHOY, ROTTERDAM

SOLIDS2013

DE NEDERLANDSE VAKBEURS VOOR DE BE- EN VERWERKING, OPSLAG EN TRANSPORT VAN VASTE EN DROGE STOFFEN

easyFairs.com/SOLIDS-NL

SKY-ACCESS! NDT

Special Lifting Heat Treatment

PUMPS & VALVES2013

DE NEDERLANDSE VAKBEURS VOOR TECHNOLOGIE & INNOVATIE IN INDUSTRIﾃ記E POMPEN, KLEPPEN EN AFSLUITERS

Bolt Tensioning

easyFairs.com/PUMPS- NL

Painting

Rescue Teams

2 & 3/10/2013 - AHOY, ROTTERDAM

DIT TIJDSCHRIFT DEUGT

91_132_SOLIDS_P&V_2013_NL_NL.indd 1

Paint Inspection

G6Welders WWW.LSB-SKY-ACCESS.COM

18/06/2013 13:12:42

LSB Sky-Access BV Hofdwarsweg 1, Geleen The Netherlands T. +31 (0)46 - 474 24 10 info@lsb-sky-access.com

Het tijdschrift dat u nu leest, is lid van H O I , het instituut dat de oplagen van gedrukte media controleert. Daardoor speelt dit tijdschrift open kaart met al haar adverteerders. Omdat die harde oplagecijfers keurig houvast bieden voor wat de advertentietarieven moeten waarmaken. Dat is eerlijk zaken doen. En inderdaad, dat geeft nogal te denken over uitgevers die zich niet hebben aangesloten bij H O I ...

DE HARDE CIJFERS Postbus 314, 1180 AH Amstelveen T 020 661 36 26 E info@hoi-online.nl W www.hoi-online.nl

056_LSB_easy_hoi.indd 1

02-07-13 14:18

Weg Dat schaliegas op dit moment voor veel speculaties en nieuwe strategieën zorgt, hoeft niet gezegd. De gasprijzen liggen in Amerika ontzettend laag waardoor ook diverse Europese bedrijven met het idee spelen hun nieuwe investeringen niet in Europa maar aan de andere kant van de oceaan te doen. De gasprijs is hier twee tot drie keer zo hoog als in de

Als de druk hoog is, neemt creativiteit vaak toe. Daarom is het belangrijk om juist nu te blijven innoveren, de juiste mensen aan elkaar te koppelen en niet te denken in problemen maar in oplossingen. Verenigde Staten. Maar of schaliegas een blijvertje is, daarover zijn de meningen verdeeld. Ook tijdens het jaarcongres Deltavisie vond het publiek het lastig om de toekomst in de glazen bol te kunnen ontwaren. Maar zolang je cashflow positief is, moet je niet teveel in mineur gaan zitten, werd geopperd: ‘We moeten ons niet helemaal gek laten maken. Als de grote fabrieken niet in Europa worden gebouwd, wil dat niet zeggen dat Europa weg is. We hebben een Europese markt en die doet het.’

We doen het nog niet zo slecht in Europa, hoewel ook danig wat bedrijven het water aan de lippen staat. Veel bedrijven in Nederland produceren meer per geïnvesteerd kapitaal dan hun Amerikaanse collega’s door innovatie en energie-efficiëntie. Meer doen met minder mankracht, kapitaal en middelen. Als de druk hoog is, neemt creativiteit vaak toe. Daarom is het belangrijk om juist nu te blijven innoveren, de juiste mensen aan elkaar te koppelen en niet te denken in problemen maar in oplossingen. De crisis en gasprijs dwingen om nu meer dan ooit na te denken en een ander spel te spelen, met of zonder schaliegas. Of schaliegas blijft of niet, op korte termijn zal het industrielandschap nog danig veranderen. Is dat erg? Volgens mij niet. Mijn verwachting – en ook hoop – is dat Europa er uiteindelijk veel sterker uit zal komen. Ik ben het dan ook volledig eens met wat Paul Smits, CFO Havenbedrijf Rotterdam, zei tijdens het congresdebat. ‘Je moet niet verlangen naar de situatie van vóór de crisis. Dan zullen we allemaal doodbloeden.’ Laten we vooruit kijken en zoeken naar mogelijkheden om het nog beter te doen. De weg naar continue verbetering. En die weg ligt volgens mij in Europa. #evihusson

03 | 13

057_OC_olie_commentaar.indd 5

#evihusson

02-07-13 16:55

Manifest van hoogleraren tegen schaliegas > Een grote groep hoogleraren op het gebied van milieu en duurzaamheid spreekt zich scherp uit tegen de winning van schaliegas in Nederland.

> Twee mensen zijn om het leven gekomen door een ongeluk op een gasboorplatform in de Noordzee. Een derde

BEELD: DNV

Ze presenteerden een manifest in dagblad Trouw. Het manifest is een initiatief van Jan Rotmans, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit. Onder de 55 ondertekenaars zijn oud-minister Jacqueline Cramer en oud-SERvoorzitter Herman Wijffels. In het manifest schrijven ze dat de hoeveelheid schaliegas in Nederland relatief klein is; zo’n vijf tot tien procent van Slochteren. Deze hoeveelheid levert vijf tot vijftien jaar extra gas op, voor die periode een paar duizend banen en in totaal zo’n twintig tot dertig miljard euro. De ecologische schade kan echter oplopen tot een veelvoud van dit bedrag, bijvoorbeeld

Twee doden bij ongeluk op boorplatform

door vervuiling van het grondwater. De hoogleraren geven een opsomming van de nadelen. Zo wordt het schaliegas gewonnen met een mengsel van water en chemische stoffen die giftig, kankerverwekkend en radioactief zijn. Die stoffen kunnen in het grond- en oppervlaktewater terechtkomen. Volgens de hoogleraren kan Nederland zich beter concentreren op het halen van de duurzame energiedoelstelling van zestien procent in 2020. ‘Dat is al een enorme opgave.’ Minister Henk Kamp van Economische Zaken neemt nog voor het einde van het zomerreces (dat duurt tot 3 september) een besluit over proefboringen. Het Britse Cuadrilla Resources heeft drie locaties op het oog om proefboringen uit te voeren zodra dat mag. Het gaat om de Noordoostpolder, bij Boxtel en bij Haaren.

058_59_OD_OLIE_nieuws.indd 6

persoon is per helikopter overgebracht naar de vliegbasis Leeuwarden en van daaruit met een ambulance naar het Medisch Centrum Leeuwarden gebracht. Hij raakte lichtgewond. Het ongeluk gebeurde tijdens onderhoudsactiviteiten. Bij het testen van een gaskoeler op mogelijke lekkages schoot een slang los. Onderzoek moet duidelijk maken hoe dat kon gebeuren. Volgens eigenaar GdF Suez was er geen explosie. De Franse energiemaatschappij voegt eraan toe dat het platform niet aan het produceren was op het moment van het ongeluk. Het ongeluk gebeurde op boorplatform L5FA1. Dat ligt honderd kilometer ten noorden van Den Helder, buiten de territoriale wateren maar in de economische zone van Nederland. Staatstoezicht op de Mijnen stelt samen met de Eenheid Maritieme Politie een onderzoek in naar de oorzaak van het ongeval. De laatste keer dat een dodelijk ongeval bij olie- en gasactiviteiten plaatsvond, was een explosie van een opslagtank met brandbaar aardgascondensaat in Warffum op 31 mei 2005. Bij deze explosie vielen twee dodelijke slachtoffers en raakte één slachtoffer zwaar gewond.

03 | 13

02-07-13 15:51

> DSM heeft zijn activiteiten op het gebied van wil voedingsenzymen Petronas 20 miljard uitgebreid investemet in de LNG-fabriek overname van alle activiteiten ren Canada

Mexico wil eigen oliemarkt liberaliseren > De Mexicaanse president Enrique Peña Nieto wil het monopolie van staatsoliebedrijf Pemex breken en andere investeerders kansen geven om de Mexicaanse markt te betreden. Olieconcerns als ExxonMobil en Shell hebben al aangegeven daar interesse in te hebben. De voorgangers van die bedrijven verloren hun bezittingen in Mexico zo’n zeventig jaar geleden door de nationalisering van de oliebranche. De liberalisering moet een stimulans zijn voor de olieproductie van Mexico. Die neemt dit jaar naar verwachting voor het negende achtereenvolgende jaar af.

Cyprus wil lng exporteren > Cyprus wil een fabriek bouwen om aardgas vloeibaar te maken. Het land heeft daarvoor een intentieverklaring getekend met het Amerikaanse Noble Energy en de Israëlische bedrijven Delek Drilling en Avner Oil. De bouw moet in 2016 beginnen en de eerste export van LNG wordt eind 2019, begin 2020 verwacht. Afgesproken is om uiterlijk op 31 december van dit jaar een definitieve overeenkomst te tekenen. De investering wordt geschat op tien miljard dollar (7,6 miljard euro). In het zogeheten Aphroditeveld, waar Noble Energy de dagelijkse leiding heeft, is tot dusver tweehonderd miljard kubieke meter gas gevonden.

Cyprus hoopt in zes gebieden waar naar gas wordt gezocht, uiteindelijk één biljoen kubieke meter te vinden. De winning van gas uit de grote velden op het eiland wordt gezien als voornaamste manier om Cyprus er financieel weer bovenop te krijgen.

Ondergrondse kolenvergassing > Sasol New Energy gaat samen met Eskom onderzoek doen naar de volledige waardeketen van ondergrondse kolenvergassing (UCGtechnologie) in Zuid-Afrika. De

twee partijen gaan hun kennis delen en willen samen onderzoek doen. UCG (underground coal gasification) is een technologie om synthesegas te maken van kolen door lucht of zuurstof te injecteren in een kolenhoudende laag in de ondergrond. Eskom heeft de al meer dan honderd jaar oude technologie in 2002 opgepakt en vijf jaar lang uitgeprobeerd. Uit de resultaten blijkt dat de technologie geschikt is om energie uit complexe kolenlagen van lage kwaliteit te halen. De volgende stap is om de kwaliteit van het gas te verbeteren en vervolgens ook aan te tonen. De UCG technologie wordt overigens al op commerciële schaal toegepast in onder andere Canada, de Verenigde Staten, Australië, Nieuw Zeeland, India en China.

het Amerikaanse biotechnologiebe> van Het Maleisische staatsenergiebedrijf drijf Valley Research. Petronas wil tot twintig miljard dollar van De producten (circa vijftienaanwinst miljard euro) investeren in de nieuwe worden gebruikt in een LNG-fabriek in Canada. Petronas wilen voedingssupplementen, zuivel, sappen het geld besteden aan hetwordt zogeheten Pacific wijnen. Valley Research onderdeel Northwest dat eind 2018, begin van DSM LNG-project, Food Specialties. 2019 een jaarlijkse productiecapaciteit zal hebben van twaalf miljoen ton LNG. In een later stadium kan dat worden opgeschroefd tot> achttien miljoen ton. Voorinvestering het project in is Shell doet een nieuwe nog geen definitieve investeringsbeslissing bio-ethanol. Het olieconcern wil vaart genomen. Diede wordt maken met ontweind ... 2014 verwacht.

Gazprom trekt bod op Grieks gasbedrijf in > Het Russische Gazprom heeft zijn bod op het Griekse staatsgasbedrijf Depa ingetrokken. Volgens Gazprom is besloten niet verder te gaan met de poging om Depa in te lijven omdat de Griekse overheid niet voldoende garanties kon bieden over de financiële gezondheid van het staatsbedrijf. Eerder deze maand meldde een Griekse krant dat Gazprom 750 tot 800 miljoen euro wilde betalen voor Depa.

Drenthe krijgt pijpleiding voor verzamelen biogas > In de provincie Drenthe wordt een leiding aangelegd waarmee producenten hun biogas kunnen afvoeren. Het gaat om een 11,5 kilometer lange pijp van Kloosterman Biogas in Nieuweroord naar afvalverwerker Attero in Wijster. In eerste instantie zal Kloosterman Biogas de enige leverancier zijn, maar het is de bedoeling dat meerdere producenten zullen aansluiten. Ook wordt er een vergistingssilo bij Klooster man Biogas bijgebouwd. En Attero gaat een gasopwerkingsinstallatie bouwen om het biogas op te waarderen naar groen gas. Ook legt het bedrijf een voorziening aan om het biogas in het net van netbeheerder Enexis te pompen. Het gaat om vier miljoen kubieke meter groen gas per jaar. Het is de eerste biogasverzamelleiding die in Nederland wordt aangelegd en aangesloten op een groen gas hub. In de tweede helft van 2014 verwacht Attero het eerste opgewaardeerde biogas van Kloosterman als groen gas in het net te pompen.

03 | 13

058_59_OD_OLIE_nieuws.indd 7

02-07-13 15:51

Geen spierballen maar innovaties Onlangs startte NAM de productie in een tot nu toe onbenut deel van een bestaand gasveld in het K8-blok in de Noordzee. Bij het boren van de put en bij de gasproductie is een aantal nieuwe technologieën toegepast.

Al in 1974 introduceerde de Nederlandse overheid het kleineveldenbeleid om gasproducenten te stimuleren kleine velden te exploiteren. Verschillende maatregelen, zoals belastingaftrek voor investeringskosten, zorgen ervoor dat het voor de bedrijven aantrekkelijk wordt om innovaties te ontwikkelen die de gasproductie uit de kleinere velden kostenefficiënt maken. Offshore infrastructuur is duur en het meest rendabel als deze zo optimaal mogelijk wordt gebruikt. ‘De gasvelden die wij het begin in de jaren zeventig en tachtig aanboorden en in productie brachten, waren groot tot zeer groot. In deze velden wordt de druk nu steeds lager waardoor er productiecapaciteit vrijkomt. Om de bestaande infrastructuur en productiecapaciteit zo goed mogelijk te benutten zoekt en boort de NAM continu

Jacqueline van Gool

‘Als je naar Discovery Channel kijkt, dan zie je mannen met spierballen en grote tangen die offshore werken. Dat wordt in werkelijkheid steeds minder.’

naar nieuwe velden, die echter steeds kleiner en kleiner zijn. Via verschillende innovaties kunnen we de operationele kosten verlagen, waardoor wij nog steeds kostenefficiënt kunnen produceren’, vertelt Jan Willem van der Lee, development manager van ONEgas. ONEgas is de business unit van NAM die verantwoor

060_61_63_OG_olie_artikel.indd 8

delijk is voor de assets in de zuidelijke Noordzee van het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Wensenlijstje ‘NAM heeft een groot portfolio van kleinere velden. We kijken altijd welke bron het meest veelbelovend is op verschillende aspecten. De afstand vanaf een bestaand platform is van belang en de seismische data, hoe is de geologie en de druk in het veld. We hebben een wensenlijstje en maken een risico-analyse waarop we de keuze om een bepaalde bron aan te boren baseren. Natuurlijk speelt ook het beleid van de overheid ter stimulering van de ontwikkeling van kleinere velden een belangrijke rol’, zegt van der Lee. In het deel van het veld in het K8 blok dat nu in productie is genomen, zit naar schatting vierhonderd miljoen kubieke meter aardgas. Het gas wordt geproduceerd vanaf het K08-FA3 platform op zo’n honderd kilometer ten noordwesten van Den Helder. Overgespecificeerd Eén van de innovaties die specifiek is ontwikkeld voor de kleinere velden in het zuidelijke deel van de Noordzee is het Swift-10 boorplatform. NAM sloot een overeenkomst met Swift Drilling (een joint venture van Fabricom Oil, Gas & Power en Van Es Groep) voor de ontwikkeling van deze mobiele hightech offshore boorinstallatie die op maat gemaakt is om kleine velden in de zuidelijke Noordzee aan te boren. Erg simpel gezegd zou je kunnen stellen dat het Swift platform een kleine versie is van normale offshore boorinstallaties. Zo is het zuidelijke deel van de Noordzee tamelijk ondiep. Ten Noorden van Ameland is de zee zes meter diep en dat loopt tot ongeveer 45 meter in de buurt van Engeland. Dat is ook de maximale diepte waarop de Swift Rig kan worden ingezet. ‘De offshore boorinstallaties die wij historisch gebruikten, zijn overgespecificeerd voor de velden in dit deel van de Noordzee. Ze kunnen worden gebruikt in dieper zeewater en hebben een grotere boorcapaciteit dan strikt noodzakelijk is voor het aanboren van de

03 | 13

02-07-13 16:34

FOTO'S: NAM

kleine velden gelegen onder de ondiepere water van de zuidelijke Noordzee. Van de tweehonderd putten die we komende jaren kunnen gaan boren, zal ongeveer de helft hiervan een maat kleiner gemaakt kunnen worden dan normaal. Daar kunnen wij dan de Swift Rig voor toepassen, die speciaal is ontworpen om met minder mensen efficiënter te kunnen werken, met name door een hoge mate van automatisering. Dat betekent dat wij veiliger en met lagere kosten kunnen boren. De techniek van slim hole drilling is niet nieuw, maar het feit dat deze installatie doelgericht is ontworpen om deze kleine putten te boren wel’, aldus van der Lee. Spierballen De efficiëntie van de installatie is opgevoerd door een hoge mate van automatisering. ‘Als je naar Discovery Channel kijkt, dan zie je mannen met spierballen en grote tangen die offshore werken. Dat wordt in werkelijkheid steeds minder. Zo is er op het Swift platform een volledig geautomatiseerd oppaksysteem voor boorpijpen. Deze worden in pakketten aan boord gebracht. Een robot pakt de stangen vervolgens op en zet ze klaar in de boortoren. Er is hiervoor geen manen spierkracht nodig. Er is alleen iemand die alles met een joystick vanuit een controlekamer bedient. Dat is veel veiliger en goedkoper dan hoe dit gewoonlijk gebeurt.’ Doordat veel zaken zijn geautomatiseerd, kan het platform door minder mensen worden bemand.

Op conventionele boorplatforms werken zo’n honderd mensen. Op het Swift platform is dat zo’n veertig procent minder. Low cost environment Voordat het Swift concept in 2011 voor het eerst offshore werd gebruikt, is dit bij verschillende werkzaamheden op het vaste land getest. ‘Dat doen we overigens met alle innovaties. We kiezen ervoor eerst de implementatie op het vasteland te doen, omdat dat een low cost environment is. Bovendien is het logistiek minder aantrekkelijk om dit offshore te doen, je moet er toch altijd met een helikopter en boot naar toe.’ De eerste offshore test voor het platform was het sluiten van een bron in het L13 blok in de Noordzee, op zo’n vijftig kilometer ten westen van Den Helder. Hoge druk Het boren van een put duurt gemiddeld zo’n drie maanden. Daarna kan het platform worden verplaatst naar een nieuwe locatie. Het platform heeft vier hydraulisch beweegbare poten, die bij een verplaatsing worden opgetrokken. Het boren van de put in het K08-blok duurde wel 210 dagen. ‘Dat deze put zoveel extra tijd in beslag nam, kwam doordat de druk in de geologische laag vlak boven het gasveld erg hoog was. Normaal gesproken vind je gas onder een druk van zo’n 350 bar. Deze laag had een druk tussen de ➜ 03 | 13

060_61_63_OG_olie_artikel.indd 9

02-07-13 16:34

SCHENK Verhuur

Logistiek verlengstuk

SCHENK Verhuur biedt u de grootste afzetbare container van Nederland! Deze is zeer geschikt voor de opslag van diverse vloeistoffen. De 80 m3 buffercontainer is verkrijgbaar in een open-top en gesloten versie. SCHENK Verhuur levert desgewenst vloeistofdichte lekbakken en kunststof rijplaten. • Vloeistofdichte containers (14, 20, 28 en 40 m3) • Ontwateringscontainers • Afvalinzamelsystemen • Open-top en gesloten 80 m3 buffercontainers • Transport van containers

NijmegeN t +31 (0)24 - 348 25 93

www.schenkgroep.nl

advertentie-index PETROCHEM

Abonnees........................................................................................................50

M.O.B. .............................................................................................................26

Andus Group ..................................................................................................67

Market review..................................................................................... 48 t/m 50

BETA Publishers.............................................................................................32

MODELEC Data-Industrie ...................................................................... bijlage

Bilfinger Industrial Services ..........................................................................16

Partners Petrochem Platform..................................................................46, 47

easyFairs Nederland ......................................................................................56

Petrochem onsite............................................................................................30

Emerson Process Management .....................................................................2

PPG Protective & Marine Coatings ...............................................................62

Evides..........................................................................................................6, 42

Schenk Verhuur...............................................................................................62

Hanse Staalbouw ...........................................................................................22

Sdu Uitgevers.................................................................................................40

Intergraph Benelux.........................................................................................22

SGS Nederland ..............................................................................................68

Intervisuals......................................................................................................54

Tebodin Netherlands .....................................................................................20

LSB Sky Access ..............................................................................................56

Yokogawa Europe Solutions .....................................................................4, 44

062_schenk_PPG_index_.indd 1

03-07-13 12:03

acht- en negenhonderd bar. Om deze drukken veilig en onder controle te houden, moesten extra activiteiten worden ondernomen die voor de vertraging zorgden.’ Zonder affakkelen De opstart van de productie ging daarentegen beter dan verwacht. ‘Het gas stroomde meteen goed, zo’n vijftig procent beter dan verwacht. We kunnen maximaal 1,2 miljoen kubieke meter gas per dag produceren, maar we hebben dat teruggeschroefd naar 0,8 miljoen kubieke meter per dag om niet alle bestaande putten tegen te werken. De verwachting is dat we ongeveer twee jaar op hoge snelheid kunnen produceren.’ Een ander succes bij het opstarten noemt Van der Lee het feit dat de productie is gestart zonder te hoeven fakkelen. ‘Bij de opstart kunnen boorspoelingresten en zand mee naar boven komen, en daarom werd in het verleden het eerste gas afgefakkeld. Nu wordt bij de uitstroom de samenstelling gemeten en is er een filter geplaatst. Het gas wordt dus vanaf het begin gezuiverd, waardoor er niet hoeft te worden gefakkeld. Beter voor het milieu maar natuurlijk ook winst, want dit schone gas kan gewoon worden verkocht.’ Smart and Simple Een innovatie die bij de nieuwste offshore gasproductie wordt toegepast, is het zogeheten KOSS Skid. Deze werd geplaatst op het K8-FA-3 productieplatform. Van der Lee: ‘Het KOSS Skid is eigenlijk de offshore versie van de KISS (Keep It Smart and Simple) skid, dat NAM een aantal jaar geleden ontwikkelde voor de productie van gas op het vasteland. Het is een modulair gestandaardiseerd pakket, waarop de meetapparatuur,

de kleppen, chemicaliëninjectie enzovoorts voor de gasproductie zijn gemonteerd. Het is de eerste keer dat we die offshore gebruiken.’ Er wordt gewerkt aan het optimaliseren van deze modulaire aanpak. ‘Dat is nodig, want de skid is ontworpen als één pakket, maar het installeren hiervan op een offshore locatie was uitdagend , omdat de ruimtes daar krapper zijn. Daarom gaan we nu de gestandaar-

‘Het gas wordt vanaf het begin gezuiverd, waardoor er niet hoeft te worden gefakkeld. Beter voor het milieu maar natuurlijk ook winst, want dit schone gas kan gewoon worden verkocht.’

diseerde aanpak uit meerdere onderdelen ontwikkelen. Een meccanodoos als het ware. Innovatie blijft een constante reis naar verbetering.’ Voldoende kleine velden Zowel de gestandaardiseerde aanpak, zoals het KOSS skid, als het Swift platform zullen de komende jaren bij de ontwikkeling van kleine velden worden toegepast. NAM heeft op dit moment een vijfjarig contract met de eigenaar van het boorplatform. Van der Lee denkt dat er in die tijd voldoende kleine velden zijn die in aanmerking komen voor ontwikkeling. ‘Dat zijn strategische beslissingen die onder andere samenhangen met het overheidsbeleid voor de kleine velden en met de gasprijs’, besluit van der Lee. ▲ 03 | 13

060_61_63_OG_olie_artikel.indd 11

02-07-13 16:34

Goedkoop gas is geen blijvertje Diverse Nederlandse en internationale financiële instanties prediken een lage olie- en gasprijs toekomst. De consument wordt nu al lekker gemaakt met een lagere energierekening, zonder dat hiervoor redenen aan te wijzen zijn. De huidige lage gasprijzen en potentieel lagere olieprijzen kunnen van korte duur zijn. De marktfundamenten zijn immers nog steeds niet veranderd: de vraag neemt toe, terwijl de invloed van de schaliegasrevolutie in de VS haar invloed al ziet tanen.

Cyril Widdershoven

ABN AMRO voorspelt in een rapport dat de prijzen van olie en gas waarschijnlijk ook de komende jaren blijven dalen. De consument kan lagere energieprijzen verwachten, waardoor een mogelijk economisch herstel zal worden versterkt. De financiële analisten baseren hun prijsverwachting op de zeer matige groei van de wereldeconomie en het feit dat internationale olie- en gasvoorraden steeds verder toenemen. Matige economische cijfers uit de Verenigde Staten en China zijn volgens hen de reden voor de druk die op olieprijzen ligt. Tegelijkertijd zitten de strategische olievoorraden van de VS op een recordniveau. Deze gegevens, in combinatie met lagere vraag verwachting volgens OPEC en de EIA, onderdeel van het Amerikaanse ministerie van energie, zouden tot de lagere prijsstelling hebben geleid. Op zich klopt deze stelling, als andere omstandigheden in de markt, geopolitieke issues en mogelijke verdraaiing van de feiten door overheden en olieproducenten buiten beschouwing worden gelaten. Mythes De eerste mythe is dat er een lagere vraag is op dit moment. De energiebureaus OPEC en IEA verwachten nog steeds een structureel hogere vraag naar olie op

064_65_66_OH_olie_artikel.indd 12

de wereldmarkt. OPEC verwacht voor 2013 dat de vraag zal toenemen met 800.000 vaten per dag. Het EIA verwacht een vraagtoename van 960.000 vaten per dag. Deze gegevens staan contrair ten opzichte van de mediarapportages van de laatste tijd. Als vervolgens ook wordt gekeken naar de ontwikkeling van de strategische olievoorraden in de Verenigde Staten, dan valt op dat ze al twee jaar lager liggen dan het niveau van 2011 (726,53 miljoen vaten). Op dit moment zit er rond de 695,97 miljoen vaten in de voorraden. En kijk je naar de ontwikkeling van 2012 naar 2013, dan is er een beweging van 0,0 procent te zien. Het niveau is relatief hoog, maar er is zeker geen sprake van recordniveaus of voorraadopbouw, zoals wel wordt voorgespiegeld. Diverse OPEC-landen zijn zeker bezig met een olievoorraadopbouw. Landen als Saoedi-Arabië, Iran en de Verenigde Arabische Emiraten hebben miljoenen vaten ruwe olie opgeslagen in Rotterdam, Singapore, China en Egypte. Dit is echter niet vreemd. Veel van deze hoeveelheden zijn afkomstig van hogere productie dan is toegestaan volgens de OPECreglementen. De OPEC-landen zullen hun voorraden zeker niet op de markt gooien. Een lagere prijs zal hun nationale economieën onder druk zetten. Veel landen hebben een olieprijs nodig van boven de honderd dollar per vat om hun uitgaven te bekostigen. Iran is daarin een buitenbeentje. De internationale sancties maken het voor een groot deel onmogelijk voor Iran om olie (en gas) te verkopen. Meer aanbod aan de bestaande klanten zal alleen in (nog) lagere prijzen resulteren. Veel nieuwe olie uit gebieden als de Noordpool, Rusland, Nigeria, Venezuela of Irak, zal niet materialiseren. Veel projecten staan on hold of lopen structureel jaren achter op schema. Arctische olie zal de komende vijf jaar niet op de markt komen, veel nieuwe velden zijn al nodig om de achteruitgang van de normale productie op bestaande velden tegen te gaan. Iraks droom om negen tot twaalf miljoen vaten per dag te produceren in 2035 is een idee-fixe. De realiteit is dat het land

03 | 13

03-07-13 09:43

de komende jaren minder dan drie miljoen vaten per dag kan exporteren; niet voldoende om een deuk in een pakje boter te slaan. Gasprijs omlaag De wereldgasmarkt zit echter wel in een flux. Grootschalige schaliegasproductie in de Verenigde Staten en overproductie van LNG zetten de prijs onder druk. Eigenlijk staat de gasprijs wereldwijd al bijna twee jaar onder druk. De invloed van te veel conventionele gasproductie (Qatar, Rusland, Australië) in combinatie met de schaliegasrevolutie in de Verenigde Staten, heeft prijzen in elkaar laten storten. Europa echter toont het tegengestelde beeld; Europese consumenten betalen nog steeds hoge gasprijzen. En ze hebben in 2012 weer een hogere energierekening gehad dan in 2011. Volgens het Europese statistiekbureau Eurostat was elektriciteit in Nederland 3,1 procent duurder en gas veertien procent. Voor de hele Europese Unie waren de cijfers zelfs nog slechter. Elektriciteit ging 6,6 procent omhoog tussen de tweede helft van 2011 en dezelfde periode vorig jaar. Gas liet een stijging van 10,3 procent zien. Intussen worden de gasproducenten (Gazprom, Sonatrach, Egypte, Qatar) geconfronteerd met dwingende verzoeken van onze elektriciteits- en gasleveranciers om hun contracten naar beneden aan te passen. De prijsverlagingen die worden bedongen tussen gasproducenten en grootverbruikers en Europese leveranciers worden echter niet één op één doorberekend in de consumentenprijzen. Tegelijkertijd maken de Europese overheden gebruik van de huidige situatie om hogere belasting te heffen, om zo hun overheidsuitgaven op peil te kunnen houden.

Op korte termijn is er geen kritiek te geven op de analyse van veel instituten. De gasprijs gaat omlaag, dat is zeker. De komende twee kwartalen zullen groot verbruikers en energieproducenten (Nuon, Essent, RWE, GDF) hiervan de vruchten plukken. In hoeverre dit een positief resultaat oplevert voor de Nederlandse consument, is echter zeer onzeker. De achteruitgang van de vraag naar gas zet de winstmarges van de gasleveranciers onder druk. Enige compensatie voor de aandeelhouders zal zeker niet worden weggestreept. Verder is voor de Nederlandse consument direct een negatief aspect verbonden aan de verlaging van de gasprijs. De Nederlandse economie en de overheidsuitgaven zijn voor een groot deel afhankelijk van de gasbaten uit voornamelijk het Groningenveld. Een Europese verlaging van de gasprijzen zal direct negatief uitwerken op de inkomsten van de Nederlandse staat. Op dit moment zal dat, gezien de politieke verhoudingen in Den Haag,

Economisch gezien kan een lagere gasprijs ook een bedreiging zijn voor de toekomst van gas als transitiebrandstof. resulteren in extra belastingmaatregelen. De drieprocentsnorm van de Europese Unie, uitgewerkt en ondersteund door Nederland, zal de positieve uitwerking van een gasprijsverlaging voor de consument teniet doen. Bedreiging Er zijn nog andere negatieve aspecten aan de huidige prijszetting van olie en gas. De verduurzaming van de samenleving zal op een lager pitje komen te staan, ➜ 03 | 13

064_65_66_OH_olie_artikel.indd 13

03-07-13 09:43

als verduurzaming wordt gezien als het terugdringen van fossiele brandstoffen en het stimuleren van hernieuwbare bronnen. Een lagere gasprijs zal de markt er extra toe dwingen meer gas in te zetten voor energie, petrochemie en andere industrieën. Ook zal er

Diverse Amerikaanse specialisten waarschuwen er op dit moment voor dat goedkoop schaliegas misschien al binnen vijf jaar een historisch gegeven is. misschien een hernieuwde interesse ontstaan voor de positie van LPG of zelfs LNG als brandstof voor voertuigen op de weg en op het water. Economisch gezien kan een lagere gasprijs ook een bedreiging zijn voor de toekomst van gas als transitiebrandstof. De miljardeninvesteringen die nodig zijn om nog meer gas te gaan produceren, worden op deze manier bedreigd. Een aantrekkelijke return on investment op een nieuw gasproject (en zeker LNG) staat wel erg onder druk. De markt wordt op dit moment overspoeld met gas. Veel producenten, zoals Qatar, zien hun grootschalige investeringsplannen in gevaar komen. Sommige producenten beginnen al LNG-volumes aan te bieden tegen stuntprijzen om zo hun marktaandeel niet te verliezen aan opkomende landen als Australië. Historisch gegeven Veel hoop wordt gevestigd op schaliegas. Deze onconventionele gasproductie zal de consument gaan redden, is de boodschap. De Europese Commissie zet in op

064_65_66_OH_olie_artikel.indd 14

mogelijke schaliegasproductie in de EU, als antwoord op de economische successen in de Verenigde Staten. Jose Manuel Barroso, EU Commissie-voorzitter, hield er onlangs een presentatie over. Volgens hem zijn de gasprijzen voor ondernemingen in de Europese Unie met ruim dertig procent gestegen, terwijl die in de Verenigde Staten met 66 procent daalden. Goedkoop Europees schaliegas moet de redding zijn. Goedkoop gas is nodig om de Europese concurrentiepositie te versterken. De boor moet in de grond, onderzoek is noodzakelijk. Echter, diverse Amerikaanse specialisten waarschuwen er op dit moment voor dat goedkoop schaliegas misschien al binnen vijf jaar een historisch gegeven is. Goedkoop gas is geen blijvertje. Ook analisten zeggen: ‘De bubbel van de goedkope gasprijs in de VS zal over twee tot vier jaar knappen’. Analyses van de productie van 65.000 gasbronnen in de Verenigde Staten en Canada geven dit al aan. Productievolumes zullen nog wel stijgen, maar de productiekosten gaan exponentieel omhoog. Om dit te ondersteunen, zullen de gasprijzen in de Verenigde Staten moeten stijgen. De successen van de huidige schaliegasproductie in de Verenigde Staten nemen ook af. Nieuwe bronnen zijn veel minder rendabel dan het zogenaamde laag hangende fruit van de afgelopen jaren. Bedrijven lijden nu al verliezen op hun gasproductie. Het Franse Institute for International Relations (IFRI) ziet deze ontwikkeling ook, maar is nog positief over de toekomst. Een zeepbel voorziet zij niet; de Amerikaanse vraag naar gas is te groot. Toch zullen lagere investeringen op korte termijn leiden tot tekorten. De markt zal dan zeker bij een aantrekkende economische ontwikkeling de prijzen weer naar boven stuwen. ▲

03 | 13

03-07-13 09:43

ANDUS group companies: Process Equipment & Constructions Armada Janse Armada Mobility Armada Rail FIB Industries HSM Steel Structures ISS Projects Lengkeek Staalbouw RijnDijk Construction

Refractories Gouda Refractories Gouda Vuurvast Belgium Gouda Vuurvast Services

Het lukt me nooit om alle I/O wijzigingen door te voeren zo vlak voor de start-up datum. Maar we kunnen niet opstarten zolang de I/O wijzigingen niet zijn doorgevoerd.

Offshore & Maritime HSM Offshore

DAT KUNT U WEL

Royal Van Voorden Castings Van Voorden Maritime

Serving the industry FIB Industries BV te Leeuwarden ontwerpt en produceert kwalitatief, hoogwaardige proces- en drukvaste apparatuur zoals: • • • •

• Industriële vergassingsbranders (vergassing en Lo-NOx) • In- en uitlaatsystemen van gasturbines • Modules voor rookgasreiniging (DeNOx)

FIB Industries BV Einsteinweg 18 8912 AP Leeuwarden NL T +31 (0)58 - 294 59 45 E info@fib.nl

115603 ins23_DeltaV-YCDT_Pet.indd 1 001_A_cover_emerson_andus_sgs.indd 3

Drukvaten en reactoren Kolommen en scrubbers Reactor internals en kolom internals Warmtewisselaars

14/01/2013 10:42

FIB Corporate MagAd 210x297.indd 1

01-07-13 10:10 15:14 03-07-13

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 20,00

Managementblad voor de olie- en chemische industrie Nr. 07/08 – 2013

making the difference

Nr. 07/08 – 2013

sgs gRoUP NETHERLANDs

sgs gRoUP BELgiUm

Malledijk 18 P.O. Box 200 NL-3200 AE Spijkenisse t +31 (0)181 69 33 33 e sgs.nl@sgs.com

SGS House Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen t +32 (0)3 545 44 00 e sgs.be@sgs.com

www.sgs.com

001_A_cover_emerson_andus_sgs.indd 2

INSIDE

Lang leve de industrie • Huntsman toont vertrouwen in Rotterdam • Crisiscommunicatie • Voedingsbodem voor innovatie • Thema: Plantmanagement

03-07-13 10:10