Teux 42

Διαβητολογικά Νέα ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ HELLENIC DIABETES ASSOCIATION

τεύχος 42

bayerdiabetes.com

801 11 40200

Bayer, the Bayer Cross, CONTOUR, the No Coding Logo, and simplewins are trademarks of Bayer

¢EN M¶OPEI™ NA ME EM¶O¢I™EI™,

¢IABHTH,

NA XAPø

TH ZøH MOY. O Ó¤Ô˜, ‚ÂÏÙȈ̤ÓÔ˜, ÌÂÙÚËÙ‹˜ ۷ί¿ÚÔ˘ CONTOURì Ù˘ Bayer ÌÔÚ› ‡ÎÔÏ· Ó· ÚÔÛ·ÚÌÔÛÙ› ÛÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ Û·˜ ·Ó¿ÁΘ. ¶·Ú¤¯ÂÈ Â›Û˘ ÙËÓ Ù¯ÓÔÏÔÁ›· Ãøƒπ™ ∫ø¢π∫√¶√π∏™∏ì Ù˘ Bayer Î·È Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ Â˘ÎÔÏ›· Î·È ·ÍÈÔÈÛÙ›·. ŒÙÛÈ, Ë Ì¤ÙÚËÛË Á›ÓÂÙ·È ÈÔ ·Ï‹ ·fi ÔÙ¤, Î·È ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ηٿ ÙÔ˘ ‰È·‚‹ÙË Ë ·ÏfiÙËÙ· ÓÈοÂÈ.

MONA¢IKA XAPAKTHPI™TIKA

CONT AD v.2 11/09

ñ 2 Â›‰· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÁÈ· ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤ÓË Â‡ÎÔÏË ¯Ú‹ÛË ñ 5 ‰Â˘ÙÂÚfiÏÂÙ· ¯ÚfiÓÔ˜ ÂͤٷÛ˘ ñ ÌÈÎÚfi ‰Â›ÁÌ· ·›Ì·ÙÔ˜ 0,6 ÌL ñ ̤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ ÚÔ Î·È ÌÂÙ· - ÁÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ ÌÂÙÚ‹ÛÂˆÓ ñ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ˘ÂÓı‡ÌÈÛ˘ ÌÂÙ·ÁÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ ÌÂÙÚ‹ÛÂˆÓ ñ ÌÓ‹ÌË 480 ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ñ ¢·Ó¿ÁÓˆÛÙË Ó¤· ÔıfiÓË

Διαβητολογικά Νέα ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

τεύχος 42

Πρόεδρος: Ιωαννίδης Ιωάννης Αντιπρόεδρος: Λαναράς Λεωνίδας Γεν. Γραμματ.: Χατζηαγγελάκη Ερυφίλη Ταμίας: Μαυρογιαννάκη Αναστασία Μέλη: Κυριαζής Ιωάννης

Λέπουρας Αντώνιος

Μελιδώνης Ανδρέας

Μπούσμπουλας Σταύρος

Παππάς Άγγελος Συντακτική Επιτροπή «Διαβητολογικά Νέα» Συντονιστής Σύνταξης: Σωτηρόπουλος Αλέξιος Αναπλ. Συντονίστρια Σύνταξης: Μαυρογιαννάκη Αναστασία Μέλη: Δημοσθενόπουλος Χάρης

Αλαβέρας Αντώνιος

Ηρακλειανού Στυλιανή

Μακρυλάκης Κωνσταντίνος

Νούτσου Μαρίνα

Ιδιοκτήτης – Εκδότης: Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία Μαιάνδρου 9 – 115 28 Αθήνα τηλ. 210 7210935, fax: 210 7210936 www.ede.gr, infoede@ede.gr

Διαβητολογικά Νέα ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

τεύχος 41

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ HELLENIC DIABETES ASSOCIATION

Διοικητικό Συμβούλιο Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας

To έργο αποτελεί ευγενική προσφορά του ζωγράφου Γ. Σταθόπουλου

Το περιοδικό αυτό απευθύνεται σε άτομα με διαβήτη και σε επαγγέλματα υγείας που έχουν σχέση με το διαβήτη. Ετήσια συνδρομή: 1€ Τα κείμενα των διαφημίσεων είναι υπό την ευθύνη των διαφημιζομένων και όχι της ΕΔΕ

Εκτύπωση: Ιατρικές Εκδόσεις «ΖΗΤΑ» Αγ. Αικατερίνης 17, 173 42 Αγ. Δημήτριος τηλ. 210 9934580, zerbinis@otenet.gr

Οι απόψεις που εκφράζονται στα άρθρα είναι των συγγραφέων και δεν αντιπροσωπεύουν απαραιτήτως τις απόψεις της ΕΔΕ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ HELLENIC DIABETES ASSOCIATION

Διαβητολογικά Νέα

περιεχόμενα 84 87 89

93 98

Ταξιδιωτικές οδηγίες στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη Ειρήνη Βλάμη Πώς εκπαιδεύουμε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2; Δήμητρα Μπασδαγιάννη «Ινσουλινοθεραπεία», Εκπαίδευση για την αποδοχή της και την αποφυγή παρενεργειών της Άννα Γκρόζου Δεξιότητες επικοινωνίας και συμβουλευτικής στο χώρο της υγείας Βασιλική Κολυπέρα Εκτέλεση & θρεπτική αξία ελληνικών συνταγών μαγειρικής Αιμιλία Παπακωνσταντίνου

Τι νεότερο για το Διαβήτη από την παγκόσμια ιατρική βιβλιογραφία 9 9 Η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε μαγνήσιο μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου και σακχαρώδους διαβήτη 1 0 0 Τα χαμηλά επίπεδα αντιπονεκτίνης πλάσματος αποτελούν ένα νέο δείκτη κινδύνου για εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2

100

Τα υψηλά επίπεδα της HDL-χοληστερόλης πλάσματος ενδέχεται να προστατεύουν από την εμφάνιση λευκωματουρίας στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 1 0 1 To αυξημένο σωματικό βάρος κατά τη νηπιακή ηλικία αποτελεί παράγοντα κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας κατά την ενήλικο ζωή 1 0 1 Ευνοϊκή επίδραση της απώλειας βάρους στις ελαστικές ιδιότητες των αρτηριών στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 1 0 2 Tα διαβητικά άτομα παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης οδικού τροχαίου ατυχήματος 1 0 2 Οι γυναίκες με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 έχουν χαμηλή οστική πυκνότητα 1 0 3 Η κατανάλωση σοκολάτας συνδέεται με χαμηλό κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια 1 0 4 Η ένταση της σωματικής άσκησης αποτελεί βασικό παράγοντα μείωσης του κινδύνου ισχαιμικού επεισοδίου 1 0 5 Διαβητολογικά Κέντρα - Ιατρεία 1 0 8 Επιστημονικές Εταιρείες - Ομοσπονδίες & Σύλλογοι για άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη 1 1 0 Εγγραφή στα Διαβητολογικά Νέα

Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Παπαζαφειροπούλου Αθανασία, Παθολόγος - Δανιήλ Ιωάννης, Βιοπαθολόγος - Ηλίας Καράμπελας, Παθολόγος ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

83

Διαβητολογικά Νέα Ταξιδιωτικές οδηγίες στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη Ειρήνη Βλάμη Επισκέπτρια Υγείας Διαβητολογικού Κέντρου, ΓΝ Νίκαιας-Πειραιά «Άγιος Παντελεήμων»

Ο

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

σακχαρώδης διαβήτης δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο στα άτομα με διαβήτη να ταξιδέψουν. Απαραίτητη είναι όμως η κατάλληλη προετοιμασία προς αποφυγή προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού και τα οποία μπορεί να απορρυθμίσουν τις τιμές του σακχάρου. Στα μικρά, σύντομα ταξίδια συνήθως δεν προκύπτουν ιδιαίτερα προβλήματα. Στα μεγαλύτερα όμως ταξίδια ο ασθε-

84

νής θα πρέπει να ετοιμάζεται καταλλήλως και ενδεχομένως να πρέπει να συζητήσει και με τον γιατρό του για τις ιδιαίτερες προφυλάξεις που πρέπει να πάρει προς αποφυγή προβλημάτων. Ιδιαίτερη σημασία έχει βέβαια ο τύπος του σακχαρώδους διαβήτη, το είδος της θεραπείας, η διάρκεια του ταξιδιού, το μεταφορικό μέσο που θα χρησιμοποιηθεί και ο τόπος προορισμού (κλιματολογικές συνθήκες, ενδημικά νοσήματα, επίπεδο ιατρικών υπηρεσιών).

Προετοιμασία ταξιδιού 1. Ταυτότητα διαβητικού: συνιστάται να φέρεται σε εμφανές μέρος του σώματος ταυτότητα που να αναφέρει ότι το άτομο πάσχει από διαβήτη. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για άτομα που λαμβάνουν ινσουλίνη. Ατυχώς στη χώρα μας πολύ μικρό ποσοστό ατόμων με διαβήτη συγκατατίθεται στο να φορέσει ταυτότητα.

2. Φάρμακα (δισκία ινσουλίνης, πένα ινσουλίνης, γλυκαγόνη): μεταφέρετε τα φάρμακά σας (ινσουλίνη/χάπια) στην τσάντα του χεριού σας (χειραποσκευές). Οι ασθενείς πρέπει να έχουν μαζί τους τουλάχιστον διπλάσια ποσότητα φαρμάκων από όση συνήθως απαιτείται για το χρονικό διάστημα που το άτομο θα βρίσκεται καθ’ οδόν, δεδομένου ότι μπορεί να προκύψουν σημαντικές καθυστερήσεις (παραμονή επί μακρόν σε λιμάνια, αεροδρόμια, κ.λπ.). Καλό είναι να λαμβάνεται η κατάλληλη ποσότητα ινσουλίνης για όλη τη διάρκεια της παραμονής σε χώρα του εξωτερικού, καθώς σε μερικές χώρες, μπορεί να υπάρξει πρόβλημα στην προμήθεια ορισμένων ινσουλινών. Φτάνοντας στον προορισμό σας βάλτε την ινσουλίνη και τη γλυκαγόνη στο ψυγείο.

3. Μετρητής σακχάρου, ταινίες μέτρησης σακχάρου και σκαρφιστήρες σε ικανές ποσότητες για ολόκληρη τη χρονική περίοδο απουσίας.

Διαβητολογικά Νέα 4. Απλοί υδατάνθρακες για την αντιμετώπιση υπογλυκαιμίας (συνιστώνται οι καραμέλες γλυκόζης) σε άμεση πρόσβαση και σε ικανή ποσότητα για την περίπτωση καθυστερήσεων.

5. Σημαντικές πληροφορίες και τηλέφωνα της οικίας σας και του προορισμού σας, ονόματα και διευθύνσεις των υπηρεσιών διαβήτη στον τόπο προορισμού.

6. Τηλέφωνα του γιατρού και του ειδικού σε περίπτωση που θα χρειαστεί να τους τηλεφωνήσουν για να πάρουν τη συμβουλή τους.

7. Χρήσιμες προτάσεις στη γλώσσα του τόπου προορισμού (π.χ. «Έχω διαβήτη, παρακαλώ δώστε μου λίγη ζάχαρη ή κάτι να φάω»).

8. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνεται καθημερινά έλεγχος των ποδιών, καθώς στη διάρκεια ενός ταξιδιού τα προβλήματα που οφείλονται σε τραυματισμό από τα υποδήματα είναι συχνότερα. Καλό είναι να μη δοκιμάζονται καινούργια υποδήματα σε ένα ταξίδι, διότι κατά κανόνα οι ασθενείς περπατούν περισσότερο από το σύνηθες. Ταξιδεύοντας με αυτοκίνητο 1. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με δύο νέες οδηγίες (την 2009/112/ΕΚ και 2009/ 113/ΕΚ) που μόλις δημοσιεύθηκαν τροποποιεί προηγούμενες οδηγίες για την έκδοση ευρωπαϊκής άδειας οδήγησης, επιδιώκοντας κυρίως να βελτιώσει την ασφάλεια και την ελεύθερη κυκλοφορία στα κράτη-μέλη της. «Σακχαρώδης διαβήτης: Μπο­ρεί να χορηγείται άδεια οδήγησης σε άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη ή να ανανεώνεται η άδεια οδήγησης. Ωστόσο, εφόσον τα άτομα αυτά τελούν υπό φαρμακευτική αγωγή είναι αναγκαία η σχετική γνωμάτευση εξουσιοδοτημένου ιατρού και η κατάλληλη για την κάθε περίπτωση τακτική ιατρική τους εξέταση, αλλά σε χρόνο, που δεν πρέπει να υπερβαίνει την πενταετία».

2. Για να αποφύγετε να οδηγείτε με χαμηλό σάκχαρο, ελέγξτε το σάκχαρό σας πριν μπείτε στο αυτοκίνητο, ιδίως πριν από ένα μακρύ ταξίδι. Αν

είναι χαμηλό διορθώστε την υπογλυκαιμία και περιμένετε μέχρι να βρεθείτε σε ένα ασφαλέστερο επίπεδο σακχάρου, πριν οδηγήσετε. Κρατήστε στο ντουλαπάκι του αυτοκινήτου δισκία γλυκόζης και σνακ. Αν νιώσετε πεσμένος, ενώ οδηγείτε, φρενάρετε αμέσως και ελέγξτε το σάκχαρό σας. Διορθώστε την υπογλυκαιμία και μην ξεκινήσετε μέχρις ότου το σάκχαρό σας διορθωθεί πάλι. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ελέγχεστε πριν μπείτε στο αμάξι, αν δεν νιώθετε συμπτώματα κάθε φορά που έχετε υπογλυκαιμία. Εσείς και ο γιατρός σας πρέπει να συμφωνήσετε για το ποια επίπεδα σακχάρου είναι ασφαλή για οδήγηση, όπως και για το πόσο συχνά πρέπει

να σταματάτε και να ελέγχεστε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Κάθε δύο ώρες σταματάτε και κάνετε έναν περίπατο για περίπου 10 λεπτά, για να βοηθήσετε την κυκλοφορία των κάτω άκρων.

3. Μην αφήνετε την ινσουλίνη και το μετρητή σακχάρου αίματος στο ντουλαπάκι που είναι στο ταμπλό τού αυτοκινήτου ή στο πορτμπαγκάζ.

4. Πίνετε άφθονο νερό και παίρνετε περισσότερα σνακ (φρούτα, μπισκότα, σάντουιτς, φρυγανιές).

5. Τα οινοπνευματώδη ποτά πρέπει να αποφεύγονται. Ταξιδεύοντας με πλοίο ή τρένο 1. Μη βάζετε την ινσουλίνη στις εξωτερικές τσέπες ταξιδιωτικών σάκων.

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

85

Διαβητολογικά Νέα Πάρτε την ινσουλίνη και το μετρητή σακχάρου σας και βάλτε τα κάτω από το κάθισμά σας.

2. Περπατάτε αρκετά μέσα στο πλοίο ή το τρένο.

3. Πίνετε άφθονο νερό και καταναλώνετε αρκετά σνακ.

4. Μετράτε το σάκχαρο αίματος κάθε δύο ώρες. Ταξιδεύοντας με αεροπλάνο 1. Σε αεροπορικά ταξίδια συνιστάται η αποφυγή της τοποθέτησης των φια­ λι­δίων ινσουλίνης στο χώρο αποσ­ κευών του αεροπλάνου, καθώς εκεί επικρατούν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες που μπορεί να προκαλέσουν

κρυσταλλοποίηση και διαταραχή τής δραστικότητάς της.

2. Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα, ώστε να υπάρχει άμεση πρόσβαση στα φάρμακα (τοποθέτηση σε χειραποσκευή που δεν παραδίδεται), για την περίπτωση απώλειας, μεταφοράς σε άλλο προορισμό ή κλοπής των αποσκευών. Τα άτομα που χρησιμοποιούν αντλία ινσουλίνης, πρέπει να μεριμνήσουν για τις ανάγκες τους σε αναλώσιμα υλικά. Επίσης, τα άτομα αυτά πρέπει να έχουν μαζί τους, για την περίπτωση δυσλειτουργίας της αντλίας, πένα(-ες) ή σύριγγες και την ανάλογη ινσουλίνη.

3. Συνταγή από το γιατρό και περιγρα-

4.

5.

6.

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

7.

86

φή της λαμβανόμενης θεραπευτικής αγωγής. Στα ταξίδια στο εξωτερικό, τα στοιχεία αυτά συνιστάται όπως αναγράφονται στα αγγλικά και αν είναι δυνατόν, στη γλώσσα της χώρας προορισμού. Κατά τη διάρκεια της πτήσης, είτε λαμβάνετε ινσουλίνη είτε αντιδιαβητικά δισκία, προσπαθήστε να κάνετε μικρές βόλτες στο αεροπλάνο και να πίνετε αρκετή ποσότητα νερού ή μη αλκοολούχων ποτών, γιατί ο ξηρός αέρας της καμπίνας αφυδατώνει. Ενημερώστε την αεροπορική εταιρεία ή κάποιον υπεύθυνο από το πλήρωμα ότι έχετε σακχαρώδη διαβήτη, ιδίως αν ταξιδεύετε μόνος σας. Μετρήστε το σάκχαρό σας κάθε 4 έως 6 ώρες. Γνωρίζετε γενικά ότι αν ταξιδεύετε ανατολικά η ημέρα μεγαλώνει, αλλά φροντίστε να έχετε ακριβείς πληροφορίες για τη χώρα προορισμού. Χρειάζεται να συζητηθεί με τον θεράποντα γιατρό τυχόν απαιτούμενη τροποποίηση της αγωγής κατά τη διάρκεια μακρινών αεροπορικών ταξιδιών, όπου προκύπτει διαφορά ώρας. Σε κάθε περίπτωση, κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου μεγάλου ταξιδιού προτιμάται μια λιγότερο αυστηρή ρύθμιση του σακχάρου και κύριος στόχος είναι η αποφυγή των υπογλυκαιμιών, οι οποίες, υπό τις συνθήκες αυτές, μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερα προβλήματα.

Βιβλιογραφία Κατσιλάμπρος Ν, Ιωαννίδης Ι, Τεντολούρης Ν, Τσαπόγας Π. Ταξίδι Εις: Μαθαίνω να ζω με το Διαβήτη. Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας, Αθήνα 2000, σελ. 193-197.

Dewey CM, Riley WJ. Have diabetes, will tra­ vel. Postgrad Med 1999; 105: 111-113, 117118, 124-126.

Frier BM. Diabetes mellitus and lifestyle: driving, employment, prison, insurance, smoking, alcohol and travel. In: J Pickup & G Williams eds.

Textbook of Diabetes, 3rd edn, Blackwell Science Ltd. Oxford 2003; 68: 1-18.

Gill GV, Redmond S. Insulin treatment, timezones and air travel: a survey of current advice from British diabetic clinics. Diabet Med 1993; 10: 764-767.

Διαβητολογικά Νέα Πώς εκπαιδεύουμε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2; Δήμητρα Μπασδαγιάννη Επισκέπτρια Υγείας Διαβητολογικού Κέντρου, Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «Τζάνειο»

Ο

σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα σοβαρό ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα που αυξάνει παγκόσμια και λαμβάνει διαστάσεις «επιδημίας». Η εκπαίδευση των διαβητικών ατόμων για πολλά χρόνια, ήταν η διαδικασία που πρόσφερε γνώσεις και δεξιότητες στους ασθενείς για να ακολουθήσουν τη θεραπευτική τους αγωγή. Ο παραδοσιακός αυτός τρόπος εκπαίδευσης σύμφωνα με τις νεότερες αντιλήψεις είναι ανεπαρκής. Η εκπαίδευση, με την ευρεία έννοια, περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που στοχεύουν στην επίδραση με συγκε­

κριμένο τρόπο στη σκέψη, στο χαρακτήρα και στη σωματική αγωγή του ατόμου. Με την εκπαίδευση αποκτώνται συγκεκριμένες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες. Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα εκπαιδεύω που σημαίνει ανατρέφω από παιδική ηλικία, μορφώνω, διαπαιδαγωγώ. Η εκπαίδευση είναι έργο συλλογικό της εκπαιδευτικής ομάδας, η οποία αποτελείται από το γιατρό, την επισκέπτρια υγείας-νοσηλεύτρια, το διαιτολόγο και τον ψυχολόγο. Σημασία έχει να υπάρχει ενιαίος και κοινός τρόπος προσέγγισης από τα μέλη της ομάδας και αυτό εξασφαλίζεται με συχνές συναντήσεις και συζητή-

σεις μεταξύ τους. Οι πληροφορίες που δίνονται στον ασθενή δεν πρέπει να είναι αντιφατικές, γιατί του δημιουργούν σύγχυση, δυσπιστία και ανασφάλεια. Ποιοι εκπαιδεύουν τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη; • • • • • • •

Ο οικογενειακός γιατρός Η Διαβητολογική ομάδα Οι εκπαιδευτικές ομάδες Οι ενώσεις υποστήριξης Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης Το διαδίκτυο (Internet) Το έντυπο υλικό.

Για την επιτυχία της εκπαίδευσης απαιτείται η αμοιβαία εμπιστοσύνη ανάμεσα στον θεραπευτή και τον διαβητικό. Ο θεραπευτής πρέπει να δείχνει ενδιαφέρον για την περίθαλψη του ατόμου και όχι μόνο για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου. Σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι ανάγκη να καθοριστούν οι εκπαιδευτικοί μας στόχοι ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενούς και τις δυνατότητες και ικανότητές του για μάθηση. Δεν πρέπει να ακολουθούμε αυστηρά το πρόγραμμα της εκπαίδευσης αλλά το τι είναι σε θέση να παρακολουθήσει ο ασθενής. Χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών στόχων: • Σχεδιασμός σταδιακής επίτευξης μέσω

ενδιάμεσων στόχων

• Σύνταξη ενός «συμβολαίου» θερα-

πευτικής αγωγής με τον ασθενή

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

87

Διαβητολογικά Νέα • Να θυμόμαστε ότι οι θεραπευτές χρει-

άζονται ειδική εκπαίδευση για την εκπαίδευση των ασθενών.

Με τη σωστή εκπαίδευση επιτυγχάνονται: • Ενημέρωση σχετικά με την ασθένεια

και τις επιλογές θεραπείας

• Ενσωμάτωση της σωστής διατροφής

και άσκησης στην καθημερινότητα του ασθενούς • Παρακολούθηση και ερμηνεία των τιμών του σακχάρου αίματος (μέσω των μετρητών σακχάρου) • Ασφαλής χρήση της αντιδιαβητικής θεραπείας • Πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία των οξέων και χρόνιων επιπλοκών, ώστε ο διαβητικός να μπορεί να λάβει θεραπευτικές αποφάσεις μόνος του. Έχοντας επιτύχει αυτούς τους στόχους ουσιαστικά επιτυγχάνεται ο απώτερος στόχος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ο ασθενής αναπτύσσει προ­σωπικές στρατηγικές, αλλάζει συμπεριφορά και αυτοδιαχειρίζεται τη νόσο, διότι έχει πλέον αρκετές πληροφορίες, οι οποίες τον βοηθούν στη λήψη αλλά και στην εφαρμογή λογικών αποφάσεων.

• Εντοπισμός των αρνητικών σκέψεων

του ασθενούς.

Το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος είναι: • Τι είναι διαβήτης – Τύπος διαβήτη • Διατροφή – Σύνθεση τροφών – Διαι-

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

τολόγιο

88

• Αυτοέλεγχος – Πως γίνεται η μέτρηση • • • • • • • •

σακχάρου αίματος Ινσουλίνη Υπογλυκαιμία Οδηγίες για τις ημέρες της αδιαθεσίας Άσκηση Περιποίηση ποδιών Ταξίδια Διαβητικές επιπλοκές Εργασία, γάμος, οικογενειακός προγραμματισμός.

Στην πρώτη επαφή ο επαγγελματίας υγείας πρέπει να: • Καθησυχάζει το διαβητικό και το

άμεσο περιβάλλον του

• Εκτιμά και να προσδιορίζει τις ανά-

γκες του • Αναλαμβάνει την εκπαίδευση του ίδιου και της οικογένειάς του • Συνεργάζεται με τον θεράποντα γιατρό για τη συγκεκριμένη περίπτωση του ασθενούς. Οι πληροφορίες που δίνουμε πρέπει να είναι σύντομες, ξεκάθαρες, πρακτικές και χρήσιμες. Οι απώτερες επιπλοκές δεν πρέπει να είναι το κυρίαρχο θέμα μας και να ξεκαθαρίζεται η παραπληροφόρηση. Η θεραπευτική εκπαίδευση απαιτεί: • Τακτική επαφή που καθορίζεται σύμ-

φωνα με τις δυνατότητες του ασθενούς

• Επαρκή αξιολόγηση και εξασφάλιση

της συναίνεσης του ασθενούς

• Την επιλογή επιτεύξιμων και κατά το

δυνατό περιορισμένων στόχων

• Τη μέγιστη χρησιμοποίηση όλου του δι-

αθέσιμου προσωπικού - πιθανώς αλ­ λαγή ρόλων

Η εκπαίδευση είναι μια πολύπλοκη διαδικασία Η οργανωμένη εκπαίδευση είναι το κλειδί της επιτυχίας ενός προγράμματος πρωτογενούς και δευτερογενούς παρέμβασης στο σακχαρώδη διαβήτη. Η συμμετοχή της εκπαιδευτικής ομάδας είναι καθοριστική, απαραίτητη και αναγκαία με στόχο «την άριστη ποιότητα ζωής των διαβητικών ασθενών».

Βιβλιογραφία Anderson D et al. Diabetes self-management in a community health center: improving health behaviors and clinical outcomes for underserved patients. Clinical Diabetes 2008; 26: 22-27.

Funell MM et al. National standards for diabetes self management education. Diabetes Care 2009; 32: S87-S94.

Assal J Ph, Berger M, Gay N, Cavinet J. Diabetes Education. Excerpta Medica 1983.

Διαβητολογικά Νέα «Ινσουλινοθεραπεία» Εκπαίδευση για την αποδοχή της και την αποφυγή παρενεργειών της Άννα Γκρόζου Επισκέπτρια Υγείας, Διαβητολογικό Κέντρο Γ΄ Παθολογικού Τμήματος, ΓΝ Νίκαιας - Πειραιά «Άγιος Παντελεήμων»

Ο

σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα σοβαρό ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα που αυξάνει παγκόσμια και λαμβάνει διαστάσεις «επιδημίας». Το κόστος της αντιμετώπισης είναι τεράστιο λόγω των μικρο και μακροαγγειακών επιπλοκών του. Η παρουσία των επιπλοκών αυξάνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα με αποτέλεσμα τη μη ικανοποιητική ποιότητα ζωής των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μια μεταβολική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα γλυκόζης αίματος. Οι θεραπευτικοί στόχοι καλής ρύθμισης είναι η γλυκόζη νηστείας 90-130 mg%, η μεταγευματική γλυκόζη <180 mg% και η Hba1c <7%. Η επίτευξη των θεραπευτικών στόχων στα διαβητικά άτομα μειώνει κυρίως τις επιπλοκές από τα μάτια, τους νεφρούς και τα περιφερικά νεύρα και με ευνοϊκά αποτελέσματα στις επιπλοκές από τα μεγάλα αγγεία του κυκλοφορικού και την ποιότητα, ζωής των ατόμων αυτών. Μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί τρόπος ριζικής θεραπείας του σακχαρώδους διαβήτη. Στην αντιμετώπισή του τον ακρογωνιαίο λίθο αποτελεί η τήρηση διαιτολογίου με σκοπό την επίτευξη σωματικού βάρους όσο το δυνατό πιο κοντά στο ιδανικό σωματικό βάρος. Επιπλέον ιδιαίτερη σημασία κατέχει η τήρηση σωματικής άσκησης λόγω της επίδρασής της στην αντίσταση της ινσουλίνης και τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος.

Η αντιμετώπιση των διαβητικών που δεν επιτυγχάνουν τους θεραπευτικούς στόχους με την τήρηση υγιεινοδιαιτητικών μέτρων και τη λήψη αντιδιαβητικών δισκίων επιβάλλει την έναρξη ινσουλινοθεραπείας. Η ινσουλινοθεραπεία αποτελεί «ταμπού» τόσο για τους ασθενείς, όσο και για τους επαγγελματίες που παρακολουθούν τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη με αποτέλεσμα να καθυστερεί η έναρξή της. Εμπόδια που αφορούν την έναρξη της ινσουλίνης Μεγάλη μελέτη (DAWN) που αφορούσε τα εμπόδια στην έναρξη της ινσουλίνης επιβεβαιώνει ότι το 50% των επαγγελματιών καθυστερεί την έναρξη της ινσουλινοθεραπείας μέχρι να καταστεί «απολύτως απαραίτητη», ενώ οι άλλοι μισοί τη χρησιμοποιούν ως «απειλή» για να εξασφαλίσουν καλύτερη συμμόρφωση στην αντιμετώπιση του διαβήτη. Επίσης, ένα από τα συμπεράσματα αυτής της μελέτης δείχνει ότι αυτή η απροθυμία των γιατρών διαβιβάζεται στους ασθενείς.

Σύμφωνα με τη μελέτη DAWN, τα εμπό­δια που καθυστερούν την έναρξη της θεραπείας με ινσουλίνη είναι ψυχοκοινωνικά. Οι ψυχικές διαταραχές των ατόμων με διαβήτη όπως η ψυχολογική δυσφορία που σχετίζεται με το διαβήτη, οι διαταραχές προσαρμογής, η αγχώδης διαταραχή, οι φοβίες, οι διαταραχές όρεξης και η κατάθλιψη είναι εμπόδια που συμβάλλουν στην καθυστέρηση της έναρξής της.

Από την πλευρά των ασθενών

Σύμφωνα με τη μελέτη DAWN

• Το 57% των ασθενών ανησυχούν για

• 50% των ατόμων με διαβήτη έχουν το

την έναρξή της • Το 48% αισθάνεται ότι δεν ακολούθησε σωστά τη θεραπεία του • Μόνο το 23% πιστεύει ότι η ινσουλίνη θα τους βοηθήσει να έχουν καλή γλυκαιμική ρύθμιση.

φόβο ότι η νόσος τους θα επιδεινωθεί

• 1/6 των ατόμων πιστεύει ότι η θερα-

πεία τους με την ινσουλίνη είναι περίπλοκη και κουραστική • 1/3 των ατόμων αισθάνονται άγχος και ανησυχία

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

89

Διαβητολογικά Νέα βασικής ινσουλίνης (το βράδυ) για τη διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης το 24ωρο.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 1

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

• 40% των ατόμων πιστεύει ότι δεν θα

90

μπορεί να ανταποκριθεί στις οικογενειακές του υποχρεώσεις. Επίσης στην αυτο-φροντίδα του διαβήτη είναι σημαντική και η συμμετοχή του περιβάλλοντος των ασθενών, μια ισορροπία ευαίσθητη και επιπλέον απαραίτητη για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του διαβήτη. Παράγοντες που επιδρούν αποτελεσματικά είναι η ευεξία, η καλή οικογενειακή υποστήριξη, η γνώση του διαβήτη, το χαμηλό επίπεδο άγχους, η ικανοποιητική φροντίδα υγείας καθώς και το ευνοϊκό ιστορικό διαβήτη. Στη διαδικασία της έναρξης της ινσουλίνης θα πρέπει να αναπτυχθεί ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα παρέμβασης που θα υλοποιείται σε στάδια ή βήματα, τα οποία θα αυξάνουν την υπευθυνότητα και θα περιλαμβάνουν ενίσχυση και υποστήριξη. Σημαντικός παράγοντας είναι η επικοινωνία μας με τους ασθενείς, η οποία είναι απαραίτητη για την εφαρμογή αυτών των προγραμμάτων. Αρχικά θα πρέπει να διερευνήσουμε, να αναγνωρίσουμε και να επιβεβαιώσουμε τους φόβους, τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς τους για τη χρησιμοποίηση της ινσουλίνης. Εξηγούμε με απλά και κατανοητά λό-

για, γιατί χρειάζεται να ξεκινήσει ινσουλίνη και ότι πιθανότατα τη χρειάζεται όλη την υπόλοιπη ζωή του. Ο ασθενής, όχι μόνο χρειάζεται να γνωρίζει την αλήθεια, αλλά να έχει ελπίδα για το μέλλον. Φόβοι για την ίδια τη διαδικασία της ένεσης, τη χρήση της ως φάρμακο, η φοβία της βελόνας, ο κίνδυνος της υπογλυκαιμίας συζητούνται και αναλύονται με τον ασθενή. Οι περισσότεροι φόβοι είναι εσφαλμένοι και αντιμετωπίζονται παρουσιάζοντάς τους το σύγχρονο εξοπλισμό της ινσουλινοθεραπείας. Στην παρέμβασή μας λαμβάνουμε υπόψη μας την ηλικία του ασθενούς, την απασχόλησή του, το οικογενειακό και το πολιτισμικό του περιβάλλον. Ινσουλινοθεραπεία, τέλος, ξεκινάμε σ’ αυτούς που είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν. Έναρξη ινσουλινοθεραπείας Τα σχήματα ινσουλίνης που ακολουθούνται είναι: • Βασική ινσουλίνη (glargine και detemir) και δισκία για τύπου 2 σακχαρώδη διαβήτη, μία φορά την ημέρα • Έτοιμα μείγματα δύο ή τρεις φορές την ημέρα • Πολλαπλές ενέσεις την ημέρα, ταχείας δράσης πριν από τα γεύματα και

Στην έναρξη της ινσουλινοθεραπείας ο ασθενής εκπαιδεύεται: • Στην τεχνική τής ένεσης • Στη σωστή συντήρηση και μεταφορά της ινσουλίνης • Στα σημεία ενέσεων και την ταχύτητα απορρόφησης της ινσουλίνης αντίστοιχα με τη θέση επιλογής • Στην τήρηση προγράμματος αυτοελέγ­ χου • Στο διαιτολόγιο • Πως αναπροσαρμόζει τη δόση της ινσουλίνης και πότε • Στην υπογλυκαιμία (πρόληψη-αναγνώ­ ριση-αντιμετώπιση) • Τι πρέπει να κάνει σε ημέρες αδιαθεσίας. Δυστυχώς οι προκαταλήψεις και η παραπληροφόρηση που υπάρχει γύρω από την ινσουλίνη είναι τεράστια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να στερούνται της σωστής θεραπείας και να παρουσιάζουν σοβαρές επιπλοκές, τις οποίες θα μπορούσαν να έχουν αποφύγει. Μερικές από τις λανθασμένες απόψεις που συνοδεύουν τη θεραπεία με ινσουλίνη είναι οι παρακάτω: • Δεν θα μπορώ να πάω πουθενά εκτός σπιτιού, γιατί πώς θα μείνει η ινσουλίνη έξω από το ψυγείο; • Δεν θα μπορώ να φάω με φίλους, γιατί μπορεί να καθυστερήσουν να μας σερβίρουν.

• Θα με πονάνε οι ενέσεις.

• Όσοι παίρνουν χάπια έχουν ήπιο διαβήτη, εγώ που πρέπει τώρα να κάνω ινσουλίνη, έφτασα στο τελευταίο στάδιο της νόσου.

• Θα εξαρτώμαι όλη μου τη ζωή από την ινσουλίνη.

• Η υπογλυκαιμία είναι απρόβλεπτη.

• Μπορεί να πρέπει κάθε τόσο να με μεταφέρουν στο νοσοκομείο.

• Αν χάνω τις αισθήσεις μου ή δεν καταλαβαίνω τι λέω; Οι νέες τεχνολογίες στη διενέργεια της ινσουλίνης έρχονται να εξαλείψουν αυτές τις προκαταλήψεις. Οδηγίες στην τεχνική της ένεσης: • Κάθε βελόνα και φυσίγγιο ινσουλίνης

Διαβητολογικά Νέα •

• •

•

• • •

θα πρέπει να χρησιμοποιείται από ένα άτομο Η βελόνα θα πρέπει να αλλάζει μετά από κάθε ένεση και αυτό για τους εξής λόγους: 1. Κίνδυνος τραυματισμού στο σημείο της ένεσης 2. Πρόκληση πόνου 3. Κίνδυνος να φράξει η βελόνα. Η ένεση γίνεται κάθετα στο δέρμα (90°) Πριν από κάθε ένεση θα πρέπει να διενεργείται ο έλεγχος καλής λειτουργίας με τη δαπάνη μιας μονάδας ινσουλίνης Η προγεμισμένη και η επαναχρησιμοποιούμενη πένα δεν θα πρέπει να διατηρούνται με τη βελόνα τοποθετημένη στο διάστημα μεταξύ δύο ενέσεων Ανακινούμε την ινσουλίνη 10-15 φορές (εφόσον απαιτείται) Όχι οινόπνευμα πριν ή μετά την ένεση Όχι τρίψιμο στο σημείο της ένεσης.

Τα σημεία ενέσεων:

• Πλάγιες επιφάνειες του άνω βραχίο-

να (ταχείας δράσης ινσουλίνη) • Προσθιοπλάγια επιφάνεια μηρού (ενδιάμεσης ή μακράς δράσης ινσουλίνη) • Κοιλιακή χώρα κατά μήκος των κατωτέρων πλευρών (ταχείας δράσης ινσουλίνη) • Γλουτοί (ενδιάμεσης ή μακράς δράσης ινσουλίνη). Η ταχύτητα της απορρόφησης της ινσουλίνης εξαρτάται από τα σημεία των ενέσεων: Βραχίονες.................................ΜΕΣΗ Μηροί..........................................ΑΡΓΗ Κοιλιά......................................ΤΑΧΕΙΑ Γλουτοί........................................ΑΡΓΗ

σε ακραίες θερμοκρασίες (πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές).

• Σε περίπτωση ταξιδιού καλό είναι η ινσουλίνη με τις αναγκαίες σύριγγες να μεταφέρονται μαζί τους και όχι με τις αποσκευές.

• Οι σύριγγες ινσουλίνης πρέπει να αχρηστεύονται μετά τη χρήση τους με τρόπο ασφαλή. Υπάρχει ο κίνδυνος τραυματισμού.

• Η βελόνα να βιδώνεται στο στυλό αμέσως πριν από την ένεση και μετά χωρίς καθυστέρηση να τη βγάζουμε και να την πετάμε μαζί με το κάλυμμά της στο ειδικό δοχείο. Επιπλοκές της ινσουλινοθεραπείας • Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη • Λιποδυστροφία • Λιποϋπερτροφία λόγω μη εναλλαγής

των σημείων ένεσης

• Λιποατροφία λόγω κακής καθαρότη-

τας της ινσουλίνης

• Υπογλυκαιμία • Αύξηση σωματικού βάρους.

Η αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη μπορεί να είναι γενική ή τοπική και εμφανίζεται μέσα στις δύο πρώτες βδομάδες από την έναρξη της ινσουλίνης. Η τοπική αλλεργία ήταν συχνή παλαιότερα με τη χρήση βόειων ινσουλινών και σήμερα σχεδόν εξαφανίστηκε με τις νεότερες ινσουλίνες. Οι τοπικές αλλεργικές αντιδράσεις συνήθως εξαφανίζονται μόνες τους, ενώ συνεχίζε-

ται η ινσουλινοθεραπεία μέσα στους επόμενους 2 μήνες. Οι γενικές εκδηλώσεις είναι σπάνιες και αντιμετωπίζονται με την αναζήτηση σκευασμάτων ινσουλίνης που ο ασθενής δεν παρουσιάζει αλλεργία. Λιποδυστροφία Α. Η Λιποϋπερτροφία εμφανίζεται σαν υπέγερση του δέρματος λόγω υπερτροφίας λιποκυττάρων και συσσώρευσης υποδόριου λίπους στα σημεία των ενέσεων της ινσουλίνης. Οφείλεται στο ότι οι ασθενείς δεν εναλλάσσουν τις θέσεις των ενέσεων. Β. Η Λιποατροφία εμφανίζεται σαν τοπική απώλεια υποδόριου λίπους σε σημεία που γίνονται συχνές ενέσεις ινσουλίνης. Εξαρτάται άμεσα από την καθαρότητα των σκευασμάτων της ινσουλίνης. Σήμερα έχει σχεδόν εξαφανισθεί με τη χρησιμοποίηση ινσουλινών υψηλής καθαρότητας. Υπογλυκαιμία Η υπογλυκαιμία είναι η πιο συχνή επιπλοκή της ινσουλινοθεραπείας. «Είναι το τίμημα της καλής ρύθμισης». Αιτίες εμφάνισης της υπογλυκαιμίας • Καθυστέρηση ή παράλειψη γεύματος • Υπερβολική δόση ινσουλίνης ή δισκίων • Υπερβολική σωματική άσκηση ή κα-

ταπόνηση

• Υπερκατανάλωση αλκοόλ • Ενδομυϊκή χορήγηση ινσουλίνης • Μειωμένη νεφρική λειτουργία.

Πώς συντηρούνται οι ινσουλίνες; Πρέπει να υπάρχει ειδικός χώρος γι’ αποθήκευση; • Τα αχρησιμοποίητα φιαλίδια και τα διάφορα pen (στυλό) διατηρούνται στο ψυγείο μακριά από την κατάψυξη. ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑΨΥΞΗ ΤΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ • Το φιαλίδιο που χρησιμοποιείται ή το «στυλό» διατηρείται σε θερμοκρασία δωματίου (18-30 βαθμούς Κελσίου) για ένα μήνα τουλάχιστον.

• Η ινσουλίνη δεν πρέπει να εκτίθεται

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

91

Διαβητολογικά Νέα Η Πρόληψη = η καλύτερη αντιμετώπιση Εκπαιδεύουμε τους ασθενείς • Στην τήρηση πάντοτε των ωρών των γευμάτων • Να προσέχουν τη δόση της ινσουλίνης • Να τηρούν το πρόγραμμα αυτοελέγχου τους. Η υπογλυκαιμία χαρακτηρίζεται σε ελαφρά, μέτρια και σοβαρή. Τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας δεν είναι ίδια σε κάθε άτομο. Είναι απαραίτητο κάθε άτομο με διαβήτη να γνωρίζει τα δικά του υπογλυκαιμικά συμπτώματα. Τα συνηθέστερα είναι: ωχρότητα, κρύος ιδρώτας, ανησυχία, τρόμος, αίσθημα πείνας. Πώς αντιμετωπίζεται η υπογλυκαιμία; Ο ασφαλέστερος τρόπος είναι να προηγηθεί μέτρηση της γλυκόζης του αίματος. Εάν επιβεβαιωθεί η υπογλυκαιμία ή εάν τα συμπτώματα είναι έντονα πρέπει να χορηγηθούν άμεσα ευαπορρόφητοι υδατάνθρακες όπως γλυκόζη, ζαχαρόνερο, μέλι ή χυμός φρούτων. Πιο αποτελεσματική είναι η γλυκόζη που κυκλοφορεί σε χάπια και αυξάνει σε 1015 λεπτά τα επίπεδα του αίματος.

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Πώς αντιμετωπίζεται η υπογλυκαιμία ενός ατόμου με διαβήτη, το οποίο δεν μπορεί να καταπιεί, είναι σε κώμα ή κάνει σπασμούς; Με ένεση γλυκαγόνης. Το οικογενειακό περιβάλλον πρέπει να διαθέτουν πάντοτε γλυκαγόνη. Δεν πρέπει να επι-

92

χειρείται η χορήγηση υδατανθράκων σε ένα άτομο που είναι σε κώμα ή αδυνατεί να καταπιεί. Επίσης σε άτομα που παθαίνουν συχνά υπογλυκαιμία μπορεί να μην εκδηλώσουν συμπτώματα και να παρουσιάσουν αιφνίδια συμπτώματα δυσλειτουργίας του εγκεφάλου. Η ελλιπής αντίληψη της υπογλυκαιμίας (ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία) είναι επικίνδυνη και μπορεί να οδηγήσει σε ατυχήματα. Με την αποφυγή των υπογλυκαιμιών και με μικρή άνοδο των επιπέδων της γλυκόζης του αίματος σε μικρό διάστημα ξαναεμφανίζονται τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας. Οι νυχτερινές υπογλυκαιμίες επίσης μπορεί να μη γίνουν αντιληπτές. Χαρακτηριστική τους συμπτωματολογία είναι η ανήσυχη συμπεριφορά στον ύπνο, νυχτερινές εφιδρώσεις, ζωηρά όνειρα και εφιάλτες, πρωινή κεφαλαλγία, αίσθημα χρόνιας κόπωσης, κατάθλιψη και νυχτερινοί σπασμοί. Αύξηση σωματικού βάρους Αύξηση του σωματικού βάρους παρατηρείται με την έναρξη της ινσουλίνης. Απαραίτητη λοιπόν είναι η τροποποίηση του διαιτολογίου μειώνοντας τη θερμιδική πρόσληψη. Ο ινσουλινοθεραπευόμενος ασθενής πρέπει να συμμορφωθεί στην κατανομή του διαιτολογίου που είναι χρονικά προκαθορισμένο με τη δράση της ινσουλίνης, με σκοπό την αποφυγή των υψηλών μεταγευματικών

επιπέδων γλυκόζης αίματος και την αποφυγή των υπογλυκαιμικών επεισοδίων. Η υπογλυκαιμία παίζει σημαντικό ρόλο στην αύξηση του σωματικού βάρους, ιδιαίτερα σε ασθενείς με σοβαρά υπογλυκαιμικά επεισόδια λόγω «αμυντικής διατροφής». Εκπαίδευση Απαραίτητη για την ποιότητα της θεραπείας των διαβητικών ασθενών είναι η εκπαίδευση. Είναι μια συνεχής διαδικασία «ζωής». Για την επιτυχία της εκπαίδευσης απαιτείται η αμοιβαία εμπιστοσύνη ανάμεσα στον θεραπευτή και τον διαβητικό, ο θεραπευτής πρέπει να δείχνει ενδιαφέρον για την περίθαλψη του διαβητικού ως άτομο και όχι μόνο για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου. Η οργανωμένη εκπαίδευση είναι το κλειδί της επιτυχίας ενός προγράμματος πρωτογενούς και δευτερογενούς παρέμβασης στο σακχαρώδη διαβήτη. Η συμμετοχή της εκπαιδευτικής ομάδας είναι καθοριστική, απαραίτητη και αναγκαία. Βιβλιογραφία Carlson MG, Campbell PJ. Intensive insulin therapy and weight gain in IDDM. Diabetes 1993; 42: 1700-1707.

Diabetes Control and Complications Trial (DCCT) Research Group. Weight gain associated with intensive therapy in the diabetes control and complications trial. Diabetes Care 1988; 11: 567-573.

Korytkowski M. When oral agents fail: practical barriers to starting insulin. Int J Obes Relat Metab Disord 2002; 26 (Suppl 3): S18-S24.

Fisher L, Chesla CA, Skaff MM, Mullan JT, Kanter RA. Depression and anxiety among partners of European-American and Latino patients with type 2 diabetes. Diabetes Care 2002; 25: 1564-1570.

Peyrot M, Rubin RR, Siminerio LM. Physician and nurse use of psychosocial strategies in diabetes care: results of the cross-national Diabetes Attitudes, Wishes and Needs (DAWN) study. Diabetes Care 2006; 29: 1256-1262.

Turner R, Cull C, Holman R. United Kingdom Prospective Diabetes Study 17: a 9-year update of a randomized, controlled trial on the effect of improved metabolic control on complications in non-insulin-dependent diabetes mellitus. Ann Intern Med 1996, 124(no 1 part 2): 136-145.

UK Prospective Diabetes Study (UKPDS) Group.

Intensive blood-glucose control with sulphonylureas or insulin compared with conventional treatment and risk of complications in patients with type 2 diabetes (UKPDS 33). Lancet 1998; 352: 837-853.

Διαβητολογικά Νέα Δεξιότητες επικοινωνίας και συμβουλευτικής στο χώρο της υγείας Βασιλική Κολυπέρα Επισκέπτρια Υγείας, ΓΝ Παίδων Πάτρας «Καραμανδάνειο»

Τ

ην πρώτη επίσημη αναφορά στην επικοινωνία, τη συναντάμε στην αρχαία Ελλάδα, μέσα από τα κείμενα της Ρητορικής Τέχνης του Αριστοτέλη, ο οποίος έβαλε πραγματικά τον πρώτο λίθο στη θεμελίωση της επικοινωνίας (ρητορικής) ως επιστήμη. Στα νεότερα χρόνια, η επικοινωνία περιγράφεται σαν μια αμοιβαία διαδικασία στην οποία συμμετέχουν ταυτόχρονα ο πομπός (κωδικοποιητής), ο δίαυλος επικοινωνίας και ο δέκτης (αποκωδικοποιητής) των μηνυμάτων. Για να φτάσουμε στη σύγχρονη εποχή, όπου η Κοινωνική Ψυχολογία πια ασχολείται εκτενώς με την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, ορίζοντάς τη σαν μια αμφίδρομη διαδικασία, κατά την οποία διάφορες πληροφορίες ανταλλάσσονται και κατανοούνται από δύο ή περισσότερους ανθρώπους.

Σύμφωνα με την Κοινωνική Ψυχολογία, η διαπροσωπική επικοινωνία για να είναι πλήρης, πρέπει να έχει τρία βασικά στοιχεία: την πηγή του μηνύματος, το μήνυμα και το στόχο-δέκτη του μηνύματος. Ο όρος πηγή αναφέρεται σε αυτόν που μεταδίδει το μήνυμα. Η πηγή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην επιτυχία ή στην αποτυχία της επικοινωνίας. Σύμφωνα με σύγχρονες έρευνες, ακόμα και σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά της πηγής, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητά της. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι: • H αξιοπιστία της πηγής (ένα μήνυμα που προέρχεται από ένα άτομο με μεγάλη αξιοπιστία, έχει πολλές πιθανότητες να επηρεάσει τον αποδέκτη και να γίνει αποδεκτό).

• Οι γνώσεις και οι προηγούμενες εμπει­

ρίες της πηγής.

• Η εμπιστοσύνη που έχει ο παραλή-

πτης του μηνύματος στην πηγή.

• Τα συναισθήματα που έχει ο παραλή-

πτης προς την πηγή (αρέσκεια ή μη).

• Η θέση την οποία κατέχει η πηγή στο

κοινωνικοπολιτικό σύστημα. Το μήνυμα είναι το αποκλειστικό προϊόν της πηγής, το οποίο πιθανόν να έχει τη μορφή: • Της συνομιλίας, • Της διάλεξης, • Της τηλεφωνικής συνομιλίας. Το μήνυμα το αποκωδικοποιεί ο στόχος δέκτης και ανταποκρίνεται ανάλογα. Έρευνες έχουν δείξει πως οι λέξεις συμβάλλουν μόνο σε μικρό ποσοστό στη μεταβίβαση του μηνύματος. Η μη λεκτική έκφραση συμπληρώνει το μήνυμα που μεταβιβάζεται. Η αποτελεσματικότητα του μηνύματος επηρεάζεται από: • Τον τρόπο παράθεσης των επιχειρημάτων • Τη σειρά των επιχειρημάτων • Τις προθέσεις της πηγής • Την αρχική στάση του στόχου και • Την πιθανή ασυμφωνία μηνύματος και στόχου. Ο στόχος αποκωδικοποιεί το μήνυμα, και το μετατρέπει σε πληροφορία. Με άλλα λόγια η κατανόηση της πληροφορίας από το στόχο είναι αποτέλεσμα αποκωδικοποίησης. Ο στόχος όπως και η πηγή έχει ορισμένα χαρακτηριστικά, τα οποία μπορεί

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

93

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Διαβητολογικά Νέα

94

να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας. Αυτά είναι: • Η διάθεσή του (τα συναισθήματά του) απέναντι στην πηγή • Η προσωπικότητά του • Οι δικές του γνώσεις και προηγούμενες εμπειρίες καθώς και • Οι δικές του οικογενειακές και κοινωνικές συνθήκες. Οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους ανταλλάσσοντας μηνύματα διαμέσου λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας. Λεκτική επικοινωνία είναι η ανταλλαγή πληροφοριών με τη χρήση λέξεων. Μη λεκτική επικοινωνία είναι η ανταλλαγή πληροφοριών χωρίς τη χρησιμοποίηση λέξεων ή αλλιώς «γλώσσα του σώματος», όπως συνηθίζεται να ονομάζεται. Οι διάφορες μορφές της μη λεκτικής επικοινωνίας είναι: το άγγιγμα, η οπτική επαφή, οι εκφράσεις του προσώπου, η σωματική-διανοητική και συναισθηματική κατάσταση, οι αξίες, το περιβάλλον. Στη διαδικασία της διαπροσωπικής επικοινωνίας μπορεί να παρουσιαστούν διάφορα εμπόδια, τα οποία μπορεί να οφείλονται στην πηγή του μηνύματος, στο ίδιο το μήνυμα, στο μέσο μετάδοσής του, στον αποδέκτη ή στις σχέσεις μεταξύ πηγής και δέκτη. Τα συνηθέστερα εμπόδια στη διαπροσωπική επικοινωνία είναι: 1. Οι διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων που επιχειρούν να επικοινωνήσουν, π.χ. η δυσπιστία του δέκτη προς την πηγή, είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε παραμόρφωση του αποστελλόμενου μηνύματος ή η αντίληψη ότι ο δέκτης δεν μπορεί να κατανοήσει το μήνυμα, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την τροποποίησή του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η πληροφορία περνάει από μια διαδικασία κωδικοποίησης και αποκωδικοποίησης από την πηγή και το δέκτη αντίστοιχα.

2. Οι «παρεμβολές» στο μήνυμα. Τέτοιου είδους παρεμβολές μπορεί να είναι φυσικές, όπως η φασαρία ή να οφείλονται σε ανθρώπινες αδυναμίες, όπως η έλλειψη προσοχής, η παρεμβολή και άλλων προσώπων μέχρι να φτάσει το μήνυμα στον τελικό αποδέκτη του, η υπερφόρτωση μηνυμά-

των στον ίδιο δέκτη. Δεν πρέπει λοιπόν να θεωρείται σίγουρο πως ένα μήνυμα που στέλνεται θα φτάσει στον αποδέκτη πλήρες και αναλλοίωτο.

3. Το ίδιο το μήνυμα. Είναι πολύ σημαντικό το μήνυμα να είναι σαφές αλλά και κατανοητό. Το μήνυμα δεν πρέπει να είναι πολύπλοκο, αφού αποκωδικοποιείται πολύ πιο δύσκολα.

4. Η ασυνέπεια των μηνυμάτων. Τέτοια προβλήματα παρουσιάζονται συνήθως όταν η λεκτική επικοινωνία δεν συμβαδίζει με τη μη λεκτική επικοινωνία.

5. Η προσωπική θεώρηση των πραγμάτων. Κάθε άνθρωπος έχει το δικό του τρόπο να αντιλαμβάνεται και να ερμηνεύει την πραγματικότητα και όσα συμβαίνουν γύρω του. Επομένως, ο τρόπος με τον οποίο ο δέκτης θα αποκωδικοποιήσει και τελικά θα ερμηνεύσει το μήνυμα μπορεί να είναι διαφορετικός από αυτόν που περιμένει η πηγή. Το αποτέλεσμα και σ’ αυτή την περίπτωση θα είναι η αναποτελεσματική επικοινωνία. Υπάρχουν όμως ορισμένοι τρόποι, ώστε τα παραπάνω προβλήματαεμπόδια που μπορεί να προκύψουν κατά τη διαπροσωπική επικοινωνία να αποφευχθούν. Αυτοί συνιστούν τις αρχές της αποτελεσματικής επικοινωνίας και είναι: 1. Αναγνωρίζουμε τον πραγματικό σκοπό κάθε επικοινωνίας. Προετοιμαζόμαστε κάθε φορά πριν από την επι-

2.

3.

4.

5.

6.

7.

κοινωνία (παίρνουμε πληροφορίες, καταρτίζουμε πρόγραμμα και ξεκαθαρίζουμε τι αποτελέσματα χρειαζόμαστε από αυτήν την επικοινωνία). Φροντίζουμε, ώστε το μήνυμα να είναι σαφές απλό και περιεκτικό. Δεν υπερφορτώνουμε το μήνυμά μας με πολλές πληροφορίες. Χρησιμοποιούμε λέξεις απλές και κατανοητές, ώστε να αποφύγουμε τις παρερμηνείες. Διαλέγουμε το κατάλληλο μέσο (προ­ φορικό, γραπτό, οπτικό ή χρησιμοποιούμε όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό). Λαμβάνουμε υπόψη μας το φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον στο οποίο γίνεται η επικοινωνία. Προσπαθούμε να μην επικοινωνούμε βιαστικά. Ο χρόνος είναι απαραίτητος για την αποτελεσματική επικοινωνία. Χρησιμοποιούμε το χρόνο για να κάνουμε το μήνυμά μας πιο απλό, αλλά δίνουμε χρόνο και στους άλλους για να το κατανοήσουν. Είμαστε συνεπείς. Η πιο αποτελεσματική επικοινωνία είναι αυτή, η οποία συνοδεύεται από ανάλογες πράξεις. Σκεφτόμαστε με ποιον επικοινωνούμε και για ποιο λόγο. Προσαρμόζουμε τις εκφράσεις και τον τόνο της φωνής μας ανάλογα με το στόχο μας, αλλά και ανάλογα με το δέκτη μας. Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη στάση και την αντίδραση του δέκτη μας στο μήνυμα που δέχεται,

Διαβητολογικά Νέα ή να πείτε, γιατί αυτό συμβαίνει (π.χ. «η φωνή σου με τρόμαξε…» παρά «το να φωνάζεις είναι απαίσιο πράγμα, το κάνεις γιατί είσαι αδέξιος»).

4. Μιλήστε για τον εαυτό σας όχι για τους άλλους (π.χ. «εγώ νομίζω…εγώ νιώθω….παρά «είναι ξεκάθαρο σε όλους….»).

5. Δώστε ανατροφοδότηση για συγκεκριμένες καταστάσεις και συμπεριφορές, παρά γενικεύσεις (π.χ. «όταν έκανες αυτό …..ταράχτηκα» παρά «με ταράζεις….»).

λαμβάνοντας υπόψη μας πως όλοι οι άνθρωποι δεν αντιμετωπίζουν ένα θέμα ή πρόβλημα με τον ίδιο τρόπο.

8. Κάθε σπουδαία επικοινωνία πρέπει να έχει ανατροφοδότηση, έτσι ώστε οποιοδήποτε πρόβλημα στη επικοινωνία να γίνει αντιληπτό και να αναλάβουμε την κατάλληλη δράση.

9. Είμαστε καλοί ακροατές. Μαθαίνουμε να ακούμε και να λαμβάνουμε υπόψη μας τις αντιδράσεις των άλλων. Συνήθως οι περισσότεροι άνθρωποι ετοιμάζουν τη δική τους επιχειρηματολογία, ενώ ο συνομιλητής τους εκθέτει τα δικά του επιχειρήματα αντί να τον ακούν. Έτσι δεν έχουν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν τη διαδικασία της ανατροφοδότησης με αποτέλεσμα την αποτυχημένηαναποτελεσματική επικοινωνία. Εδώ θα αναφέρουμε κάποιους κανόνες, που αφορούν τον καλό ακροατή και συμβάλλουν στην αποτελεσματική επικοινωνία: 1. Σταματά τη δική του ομιλία, όταν μιλάει ο συνομιλητής.

2. Ακούει ενεργητικά. Ρωτάει, προσπαθεί να κατανοήσει αυτό που ακούει.

3. Προσπαθεί να βρίσκει κάποιο ενδιαφέρον σ’ αυτά που ακούει.

4. Αποφεύγει τη διάσπαση της προσοχής του και συγκεντρώνεται σ’ αυτό που ακούει.

5. Εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι η σκέψη είναι γρηγορότερη από την ομιλία.

6. Δείχνει ότι ανταποκρίνεται στο μήνυμα.

7. Επικεντρώνεται στην ουσία του μηνύματος, και όχι στην ενδεχόμενη αδυναμία του πομπού.

8. Περιμένει να ολοκληρωθεί το μήνυμα, πριν απαντήσει ή αντιδράσει.

9. Διακρίνει το βασικό θέμα του μηνύματος.

10. Δεν (δείχνει) να βαριέται.

11. Δεν αντιδρά αρνητικά σε «δύσκολα» μηνύματα.

12. Σταματά τη δική του ομιλία. Αυτή είναι η πρώτη και τελευταία συμβουλή για έναν καλό ακροατή. Η ανατροφοδότηση είναι ένας τρόπος επιβεβαίωσης της πετυχημένης επικοινωνίας. Η ανατροφοδότηση είναι δυνατό να είναι λεκτική ή μη λεκτική. Για παράδειγμα, μπορεί ο δέκτης να απαντήσει σε σχετικές με το μήνυμα ερωτήσεις ή να εκφράσει κάποιο συναίσθημα ή να εκδηλώσει κάποια συμπεριφορά. Οι παρακάτω κανόνες μας βοηθούν να έχουμε μια αποτελεσματική ανατροφοδότηση: 1. Όλες οι παρατηρήσεις για κάποιο άτομο περιλαμβάνουν και θετικά και αρνητικά σημεία.

2. Σχολιάστε τη συμπεριφορά του ατόμου και όχι την εντύπωσή σας για το άτομο (π.χ. η χροιά της φωνής σου ήταν λίγο σκληρή, και όχι ήσουν λίγο σκληρός).

3. Περιγράψτε αυτό που βλέπετε ή αισθάνεστε, παρά να κάνετε μια κρίση

Ας δούμε τώρα πως όσα από τα προ­ ηγούμενα που ειπώθηκαν, μπορούν να εφαρμοστούν στο χώρο της υγείας με απώτερο στόχο την προαγωγή τής υγείας των ατόμων. Ο κάθε επαγγελματίας υγείας για να είναι αποτελεσματικός, πρέπει πρώτα να μάθει να επικοινωνεί. Οι δεξιότητες επικοινωνίας δίνουν στους επαγγελματίες υγείας τη δυνατότητα να γνωρίσουν τους ασθενείς τους και στη συνέχεια να διαγνώσουν και να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους για φροντίδα. Οι δεξιότητες στην επικοινωνία αποτελούν τα δομικά στοιχεία των επαγγελματικών σχέσεων επαγγελματία υγείας – ασθενούς και επαγγελματία υγείας με άλλους συναδέλφους της ομάδας. Πολλοί έμπειροι επαγγελματίες υγείας αναγνωρίζουν ότι η ποιότητα των διαπροσωπικών τους σχέσεων αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο στην ανάπτυξη αποτελεσματικής θεραπευτικής σχέσης. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι το ηθικό του προσωπικού είναι υψηλό και η συμμόρφωση των ασθενών στις θεραπείες και η ευεξία τους αυξάνονται όταν οι νοσηλευτές ανταλλάσσουν ελεύθερα ιδέες και πληροφορίες, επιλύουν από κοινού τα διάφορα προβλήματα, δεν επιρρίπτουν ευθύνες μεταξύ τους, επαινούν ο ένας τον άλλον και χρησιμοποιούν δημιουργικά το χιούμορ. Οι περισσότεροι επαγγελματίες υγείας έχουν ως κύριο στόχο τους τη βοήθεια των άλλων ατόμων (ασθενών), μέσω μιας θεραπευτικής σχέσης. Τελικά η κάλυψη των αναγκών είναι το αποτέλεσμα μιας επιτυχημένης θεραπευτικής σχέσης. Ο επαγγελματίας υγείας

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

95

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Διαβητολογικά Νέα

96

είναι ο θεραπευτής και ο ασθενής είναι το άτομο που δέχεται τη θεραπευτική φροντίδα. Η ποιότητα της σχέσης ανάμεσα στα δύο αυτά άτομα είναι το πιο σημαντικό στοιχείο, το οποίο και καθορίζει την αποτελεσματικότητα της παρεχόμενης βοήθειας. Η θεραπευτική επικοινωνία προσλαμβάνει πολλές μορφές, ανάλογα με τη συγκεκριμένη περίπτωση. Οι επαγγελματίες υγείας μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα και τους σκοπούς τής επικοινωνίας, εάν χρησιμοποιούν κατάλληλα τις αποτελεσματικές τεχνικές, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να τις θέτουν υπεράνω της σχέσης τους με τον ασθενή. Οι τεχνικές της αποτελεσματικής θεραπευτικής επικοινωνίας είναι: 1. Δεξιότητες διαλόγου. Ο διάλογος είναι ένας καλός τρόπος έναρξης της επικοινωνίας. Ο επαγγελματίας υγείας, μπορεί να βελτιώσει την επικοινωνία με τον ασθενή του, έτσι ώστε να επιτύχει μια αποτελεσματικότερη θεραπευτική σχέση, εάν λάβει υπόψη του τα ακόλουθα σημεία: ● Έλεγχος του τόνου της φωνής, έτσι ώστε να μεταβιβάζεται το ακριβές μήνυμα και όχι κάποιο διφορούμενης σημασίας. Ο τόνος της φωνής θα πρέπει να δηλώνει ενδιαφέρον και όχι ανία, υπομονή και όχι θυμό, αποδοχή και όχι εχθρικότητα. ● Ενημέρωση για το θέμα της συζήτησης και ακριβής πληροφόρηση. Εάν ο επαγγελματίας υγείας δεν μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή σε κάποια απορία του, είναι προτιμότερο να τον ενημερώσει. ● Ευελιξία. Ο επαγγελματίας υγείας έχει διαλέξει κάποιο θέμα για συζήτηση, όμως μαθαίνει ότι ο ασθενής επιθυμεί να συζητήσει κάτι διαφορετικό. Είναι προτιμότερο να αφήνεται η καθοδήγηση στον ασθενή όταν είναι δυνατόν και την κατάλληλη στιγμή ο επαγγελματίας υγείας μπορεί να επιστρέψει στο κανονικό του θέμα. ● Σαφήνεια, συντομία, απλότητα. Οι ασθενείς συχνά έχουν μεγάλο άγχος και δεν προσλαμβάνουν το μήνυμα του επαγγελματία υγείας, εκτός και εάν η συζήτηση προσαρμόζεται σε επίπεδο που είναι κατανοητό για

εκείνους. Επικέντρωση κάθε φορά σε ένα μόνο θέμα. ● Αποφυγή λέξεων που μπορεί να παρερμηνευτούν. Υπάρχουν λέξεις που έχουν διαφορετικό νόημα για κάθε άνθρωπο. ● Ειλικρίνεια. Ο ασθενής, σύντομα θα πάψει να εμπιστεύεται τον επαγγελματία υγείας, εάν του δίνει εσφαλμένες πληροφορίες. ● Ευρύτητα πνεύματος. Η συμπεριφορά που δηλώνει «γνωρίζω καλύτερα από τον ασθενή», γρήγορα γίνεται αντιληπτή και απορρίπτεται.

Ο επαγγελματίας υγείας είναι ο θεραπευτής και ο ασθενής είναι το άτομο που δέχεται τη θεραπευτική φροντίδα. Η ποιότητα της σχέσης ανάμεσα στα δύο αυτά άτομα είναι το πιο σημαντικό στοιχείο, το οποίο και καθορίζει την αποτελεσματικότητα της παρεχόμενης βοήθειας 2. Δεξιότητες ακρόασης. Η ακρόαση απαιτεί προσοχή και συγκέντρωση για να αξιολογηθούν και να εκτιμηθούν τα στοιχεία, ώστε το άτομο να κατανοήσει καλύτερα το πραγματικό νόημα των όσων ακούει. Οι τεχνικές που ακολουθούν μπορεί να βοηθήσουν στη βελτίωση των δεξιοτήτων ακρόασης: ● Κατά τη συνέντευξη να είστε χαλαροί. Μη σταυρώνετε τα χέρια ή τα πόδια σας, γιατί αυτό το είδος της σωματικής γλώσσας μεταβιβάζει ένα μήνυμα πως είστε κλειστός στα σχόλια του ασθενούς. ● Να είστε σε εγρήγορση, αλλά και ήρεμος. Αφιερώστε αρκετό χρόνο, ώστε ο ασθενής να αισθάνεται άνετα, κατά τη διάρκεια της συζήτησης. ● Διατηρείτε διακριτική οπτική επαφή με τον ασθενή. Η τεχνική αυτή προσδίδει ενδιαφέρον για τη συζήτηση και επιθυμία του επαγγελματία υγείας να ακούσει. ● Να είστε προσεκτικοί τόσο στη δική

σας λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, όσο και στη δική του. ● Να σκέφτεστε πριν απαντήσετε στον ασθενή. ● Μην υποκρίνεστε ότι ακούτε. ● Προσπαθήστε να ανιχνεύσετε τα θέματα που θίγει έμμεσα ο ασθενής με τα σχόλιά του.

3. Σιωπή. Ο επαγγελματίας υγείας μπορεί να κάνει κατάλληλη χρήση της σιωπής, περιμένοντας τον ασθενή είτε να αρχίσει είτε να συνεχίσει τη συζήτηση. Την κατάλληλη στιγμή η σιωπή και η αιτία της μπορεί να συζητηθεί με τον ασθενή. Πολλές φορές ο φόβος της σιωπής οδηγεί τον επαγγελματία υγείας σε υπερβολική φλυαρία. Ακόμα και μέσα από τη σιωπή μεταφέρονται μηνύματα όπως: ● Ο ασθενής πιθανόν να δείχνει ότι μπορεί να τα καταφέρει μόνος του χωρίς τη βοήθεια του επαγγελματία υγείας. ● Ο ασθενής πιθανόν να δηλώνει με τη σιωπή του «χρειάζομαι χρόνο». ● Ο ασθενής πιθανόν να είναι φοβισμένος και να χρησιμοποιεί τη σιωπή σαν απόδραση από μια απειλή.

4. Τεχνικές συνέντευξης. Σκοπός κάθε συνέντευξης είναι η συλλογή πληροφοριών για τον ίδιο τον ασθενή και την πορεία της υγείας του. Η συνέντευξη είναι μια θεραπευτική αλληλεπίδραση και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της θεραπευτικής σχέσης. Οι τεχνικές της συνέντευξης που είναι χρήσιμες σε όλες τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του επαγγελματία υγείας και του ασθενούς είναι: ● Ανοιχτές ερωτήσεις ή σχόλια. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα αυτής της τεχνικής είναι ότι προλαμβάνει τη μονολεκτική απάντηση. ● Κλειστές ερωτήσεις ή σχόλια. Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται για τη συγκέντρωση περιορισμένων πληροφοριών από τον ασθενή, ή όταν ο επαγγελματίας υγείας θέλει να επικεντρωθεί το ενδιαφέρον τής συζήτησης σε μια συγκεκριμένη περιοχή. ● Επικύρωση των ερωτήσεων ή των σχολίων. Η τεχνική αυτή βοηθά τον επαγγελματία υγείας να επικυρώσει αυτά που άκουσε ή παρατήρησε.

Διαβητολογικά Νέα Όμως η υπερβολική χρήση της τεχνικής αυτής μπορεί να δημιουργήσει στον ασθενή την υποψία πως ο επαγγελματίας υγείας δεν παρακολουθεί αυτά που του λέει. ● Διευκρινιστικές ερωτήσεις ή σχόλια. Η χρήση αυτής της τεχνικής βοηθά τον επαγγελματία υγείας να κατανοήσει αυτά που άκουσε. Η υπερβολική της όμως χρήση, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να πιστέψει ο ασθενής ότι ο επαγγελματίας υγείας δεν είναι σωστά ενημερωμένος.

5. Αντανακλαστικές ερωτήσεις ή σχόλια. Η τεχνική αυτή, μέσα από την επανάληψη των όσων είπε ο ασθενής τον βοηθά να επεξεργαστεί τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. ● Διαδοχικές ερωτήσεις ή σχόλια. Οι διαδοχικές ερωτήσεις χρησιμοποιούνται για να τοποθετηθούν τα γεγονότα σε μια χρονολογική σειρά ή για να διερευνηθεί μια πιθανή σχέση αιτίας-αποτελέσματος ανάμεσα στα γεγονότα. ● Καθοδηγητικές ερωτήσεις ή σχόλια. Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται όταν είναι απαραίτητη η απόκτηση περισσότερων πληροφοριών για ένα συγκεκριμένο θέμα που αναφέρθηκε νωρίτερα ή όταν πρόκειται να συζητηθεί μια νέα πλευρά του προβλήματος.

6. Αφή. Η αφή είναι ένα από τα πιο ισχυρά μέσα επικοινωνίας, με πολλαπλά νοήματα. Μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους, να παρέχει επιβεβαίωση, να μειώσει τη μοναξιά, να μεταδώσει ζεστασιά και εμπιστοσύνη. Μπορεί όμως να μεταβιβάζει και θυμό, επιθετικότητα και τιμωρία, να εισβάλλει στον προσωπικό χώρο και να μεταδίδει έναν αρνητικό τύπο σχέσης. Η αφή μπορεί να είναι ένα ισχυρό θεραπευτικό εργαλείο όταν χρησιμοποιηθεί τη σωστή στιγμή. Ωστόσο, μπορεί να προκαλέσει άγχος ή ενόχληση όταν ο ασθενής δεν κατανοεί το νόημα του αγγίγματος ή όταν απλά δεν του αρέσει να τον αγγίζουν.

7. Χιούμορ. Τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωριστεί σημαντικά η αξία του χιούμορ, τόσο ως διαπροσωπική νοσηλευτική δεξιότητα, όσο και ως θε-

ραπευτική στρατηγική. Το χιούμορ, όπως και οι άλλες διαπροσωπικές ικανότητες, είναι μια δεξιότητα που μαθαίνεται, αλλά όταν χρησιμοποιηθεί ακατάλληλα, μπορεί να είναι καταστροφικό. Σημαντικό ρόλο στην προαγωγή της θεραπευτικής σχέσης ανάμεσα στον επαγγελματία υγείας και στον ασθενή, παίζουν αναμφισβήτητα οι διαπροσωπικές ικανότητες του επαγγελματία υγείας. Αυτές είναι: 1. Η θαλπωρή και φιλικότητα. Με τη διατήρηση της θαλπωρής και της φιλικότητας καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπευτικής σχέσης, ο επαγγελματίας υγείας μεταβιβάζει στον ασθενή τη συνεχή αποδοχή του και ένα αμείωτο ενδιαφέρον για τα αισθήματα και τις ανησυχίες του.

Ο κάθε επαγγελματίας υγείας για να είναι αποτελεσματικός, πρέπει πρώτα να μάθει να επικοινωνεί 2. Η εξωστρέφεια. Το άτομο το οποίο είναι ανοιχτό μεταδίδει ειλικρίνεια και στάση αποδοχής χωρίς κριτική. Ο ασθενής που δεν αισθάνεται ότι κρίνεται από τον επαγγελματία υγείας, μιλάει ελεύθερα χωρίς να αποκρύπτει σημαντικές πληροφορίες.

3. Η ενσυναίσθηση. Ο επαγγελματίας υγείας που χαρακτηρίζεται από ενσυναίσθηση, είναι ευαίσθητος στα συναισθήματα και τα προβλήματα του ασθενούς, αλλά παραμένει αρκετά αντικειμενικός, ώστε να βοηθήσει τον ασθενή.

4. Ο σεβασμός και η δέσμευση. Ο επαγγελματίας υγείας θα πρέπει να αναπτύξει ευαισθησία για τις μοναδικές προκλήσεις που παρουσιάζονται στον κάθε ασθενή. Οι ασθενείς γρήγορα διαισθάνονται εάν αντιμετωπίζονται απλώς «σαν ένα καθήκον που πρέπει να εκτελεστεί» ή σαν πρόσωπο με αξία και με ένα μοναδικό σύνολο αναγκών. Επειδή οι περισσότεροι από εμάς αποτελούμε μέλη μιας επιστημονικής ομάδας και συνυπάρχουμε καθημερι-

νά με άλλους επαγγελματίες υγείας δεν πρέπει να ξεχνάμε τους θεμελιώδεις κανόνες για τα μέλη της ομάδας.

1. Γνωρίζω τι πρέπει να κάνω και οι στόχοι της ομάδας είναι σαφείς.

2. Όλοι αναλαμβάνουν μέρος της ευθύνης για την ηγεσία.

3. Υπάρχει ενεργός συμμετοχή από όλους.

4. Αισθάνομαι ότι οι άλλοι με εκτιμούν και με υποστηρίζουν.

5. Τα μέλη της ομάδας με ακούν όταν μιλάω.

6. Οι διαφορετικές γνώμες γίνονται σεβαστές.

7. Μας αρέσει να εργαζόμαστε από κοινού και διασκεδάζουμε.

8. Επιδιώκουμε την καλύτερη απόδοση και όχι την τελειότητα.

9. Κάθε μέλος της ομάδας έχει ισότιμο ρόλο.

10. Είμαστε πάντοτε ανοιχτοί σε περισσότερη μόρφωση και πληροφόρηση.

11. Ενδιαφερόμαστε για το τι συμβαίνει έξω από το πλαίσιο. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι το ηθικό του προσωπικού είναι υψηλό και η συμμόρφωση των ασθενών στις θεραπείες και η ευεξία τους αυξάνονται όταν οι νοσηλευτές ανταλλάσσουν ελεύθερα ιδέες και πληροφορίες, επιλύουν από κοινού τα διάφορα προβλήματα, δεν επιρρίπτουν ευθύνες μεταξύ τους, επαινούν ο ένας τον άλλον και χρησιμοποιούν δημιουργικά το χιούμορ. Βιβλιογραφία

Βιβλίο Γιάννας, Βιβλίο ανοιχτού πανεπιστημίου.

Taylor C, Lillis C, LeMone P, Lynn P. Fundamentals of Nursing, μεταφρ/επιμέλεια: Λεμονίδου Χ, Ποτηράκη Ε, σελ 377-398, τομ 1, εκδ Πασχαλίδης, Αθήνα 2006.

Scott J, Rants M. Change champions at the grassroots level: practice innovation using team process. Nurs Adm Q 1994; 18: 7-17.

Davidhizar R, Giger JN. RN 1995; 58: 17-18, 20.

Watson DF, Stern BJ, Levin ML, Dutta D. Isolated cerebral phycomycosis presenting as focal encephalitis. Arch Neurol 1985; 42: 922-923.

Berlo DK. The process of communication: An introduction to theory and practice. New York, 1960.

Crawford P, Brown B, Nolan P. Communicating Care. The language of nursing 1998: p. 57-87. Αριστοτέλης. Η Τέχνη της Ρητορικής, βιβλίο πρώτο. Μτφρ. Δ. Λυπουρλής. (2002); 1358a36-1359a29. Κουτούζης Μ. Βασικές αρχές διοίκησης και διαχείρισης υπηρεσιών υγείας, “Επικοινωνία σε έναν οργανισμό”, 1999, σελ. 227-247. Εκδ. Ε.Α.Π., Πάτρα.

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

97

Διαβητολογικά Νέα Εκτέλεση & θρεπτική αξία ελληνικών συνταγών μαγειρικής Αιμιλία Παπακωνσταντίνου Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική και Μονάδα Έρευνας Πανεπιστημίου Αθηνών, Διαβητολογικό Κέντρο, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Ντομάτες γεμιστές • 1 φλυτζάνι του τσαγιού ντοματοχυμό • ½ φλυτζάνι του τσαγιού τριμμένη

φρυγανιά

• 4 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο • 1 κουταλάκι του γλυκού λευκή ζάχαρη • αλάτι, πιπέρι

Υλικά (4 μερίδες) • 8 μέτριες ντομάτες • 8 κουταλιές της σούπας ρύζι τύπου

καρολίνα

• 2 μεγάλα ξερά κρεμμύδια • 10 κλωνιά μαϊντανό • 1 κουταλάκι του γλυκού ξερό ή φρέ-

σκο δυόσμο

Εκτέλεση Με κοφτερό μαχαίρι, κόβουμε το πάνω μέρος κάθε ντομάτας και με κουταλάκι αδειάζουμε τη σάρκα τους και την κρατάμε. Γυρίζουμε ανάποδα τις ντομάτες αφού έχουμε αλατίσει ελαφρά το εσωτερικό τους. Σε μπολ ανακατεύουμε τον πολτό που βγάλαμε από τις ντομάτες, το ρύζι, το κρεμμύδι τριμμένο, τον μαϊντανό ψιλοκομμένο, τη ζάχαρη, αλάτι, πιπέρι, δυόσμο και 2 κουταλιές ελαιόλαδο. Γεμίζουμε με το μείγμα τις ντομά-

τες και τις κλείνουμε με το κομμάτι που κόψαμε. Προσθέτουμε στο ταψί 1 ποτήρι νερό. Περιχύνουμε με το χυμό ντομάτας, το υπόλοιπο ελαιόλαδο (2 κουταλιές της σούπας) και πασπαλίζουμε με τη φρυγανιά. Ψήνουμε στους 200° C για 1 με 1,5 ώρα ελέγχοντας το νερό. Θρεπτική αξία/μερίδα (2 ντομάτες) Θερμίδες: 490 kcal Υδατάνθρακες: 78 g Πρωτεΐνη: 9g Ολικό λίπος: 16 g Κορεσμένο λίπος: 2g Μονοακόρεστα λιπαρά: 10 g Πολυακόρεστα λιπαρά: 2 g Διαιτητικές ίνες: 5g

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Ρυζόγαλο

98

• • • •

½ φλυτζάνι του τσαγιού ζάχαρη 2 κουταλιές σούπας κορν φλάουρ βανίλια κανέλα

Εκτέλεση

Υλικά (5 μερίδες) • 4 κουταλιές σούπας ρύζι γλασέ • 1 φλυτζάνι τσαγιού νερό • 4 φλυτζάνια του τσαγιού γάλα (1-2% λιπαρά)

Πλένουμε το ρύζι και το βράζουμε με το νερό για 10 λεπτά. Ρίχνουμε τις 3½ κούπες γάλα στο ρύζι και το αφήνουμε να σιγοβράσει για 15 λεπτά ανακατεύοντας συχνά. Ρίχνουμε τη ζάχαρη στο ρύζι. Διαλύουμε το κορν φλάουρ με το υπόλοιπο γάλα και το ρίχνουμε στην κατσαρόλα. Βράζουμε το ρυζόγαλο για ακόμη 10-15 λεπτά ανακατεύοντας συνέχεια μέχρι να πήξει. Τραβάμε την κα-

τσαρόλα από τη φωτιά ρίχνουμε τη βα­νίλια και ανακατεύουμε για λίγο. Σερβίρουμε σε 5 μπολ και το πασπαλίζουμε με κανέλα. Θρεπτική αξία (ανά μερίδα) Θερμίδες: 250 kcal Υδατάνθρακες: 48 g Πρωτεΐνη: 9g Ολικό λίπος: 1g Κορεσμένο λίπος: 0g Μονοακόρεστα λιπαρά: 0 g Πολυακόρεστα λιπαρά: 0 g Διαιτητικές ίνες: 1g

Διαβητολογικά Νέα Τι νεότερο για το Διαβήτη από την παγκόσμια ιατρική βιβλιογραφία Αθανασία Παπαζαφειροπούλου, Ιωάννης Δανιήλ, Ελευθερία Νταλάκου, Ηλίας Καράμπελας

Η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε μαγνήσιο μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου και σακχαρώδους διαβήτη Η πρόσληψη μαγνησίου με τις τροφές είναι αντιστρόφως ανάλογη με τον κίνδυνο για μεταβολικό σύνδρομο και σακχαρώδη διαβήτη, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας προοπτικής μελέτης. «Οι υπάρχουσες μελέτες αναφέρουν ότι η κατανάλωση μαγνησίου μπορεί να συνδέεται αντιστρόφως ανάλογα με τον κίνδυνο εμφάνισης αρτηριακής υπέρτασης και σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 και ότι ενδέχεται να προκαλεί μείωση των τριγλυκεριδίων πλάσματος και αύξηση των επιπέδων της HDLχοληστερόλης», ανέφερε ο Δρ He από την Ιατρική Σχολή Feinberg του Πανεπιστημίου του Northwestern στο Σικάγο. «Εντούτοις, η ύπαρξη ενδεχόμενης σχέσης μεταξύ της κατανάλωσης μαγνησίου και της επίπτωσης του μεταβολικού συνδρόμου δεν έχει ερευνηθεί ακόμα. Αντιθέτως, το μεγαλύτερο μέρος της τρέ-

χουσας γνώσης σχετικά με την επίδραση του μαγνησίου στον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου ή διαβήτη προέρχεται από μελέτες διαβητικών ασθενών, μέσης ή μεγάλης ηλικίας». Οι ερευνητές εξέτασαν την πιθανή σχέση μεταξύ κατανάλωσης μαγνησίου και μεταβολικού συνδρόμου σε 4.637 Αμερικανούς, ηλικίας 18 έως 30 ετών, οι οποίοι κατά την έναρξη της μελέτης δεν είχαν μεταβολικό σύνδρομο ή σακχαρώδη διαβήτη με βάση τα κριτήρια του NCEP ATP ΙΙΙ. Οι ερευνητές δημιούργησαν ερωτηματολόγιο σχετικά με τη σύσταση των διαφόρων ιχνοστοιχείων, συμπεριλαμβανομένου του μαγνησίου. Κατά τη διάρκεια των 15 ετών παρακολούθησης, 608 άτομα εμφάνισαν μεταβολικό σύνδρομο. Η κατανάλωση μαγνησίου συσχετίσθηκε αντιστρόφως ανάλογα με

την επίπτωση του μεταβολικού συνδρόμου, αφού έγινε προσαρμογή ως προς τις διαιτητικές συνήθειες, τον τρόπο ζωής καθώς και για την ύπαρξη κατά την έναρξη της μελέτης κάθε παράγοντα του μεταβολικού συνδρόμου. Σε αντίθεση με τους συμμετέχοντες που ανήκαν στο χαμηλότερο τεταρτημόριο της κατανάλωσης μαγνησίου, εκείνοι στο υψηλότερο τεταρτημόριο παρουσίασαν μείωση κατά 30% του κινδύνου εμφάνισης. Η κατανάλωση μαγνησίου επίσης συσχετίσθηκε αντιστρόφως ανάλογα με τους επιμέρους παράγοντες του μεταβολικού συνδρόμου και τα επίπεδα ινσουλίνης νηστείας. «Τα συμπεράσματα μας οδηγούν στην υπόθεση ότι οι νέοι ενήλικοι με την υψηλότερη κατανάλωση μαγνησίου έχουν το χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου», αναφέρουν οι ερευνητές. «Το μαγνήσιο μπορεί να συμμετέχει στον κυτταρικό μεταβολισμό της γλυκόζης μέσω του ρόλου του ως συνενζύμου και μπορεί να επηρεάζει την έκκριση ινσουλίνης μέσω της αλληλεπίδρασής του με το ασβέστιο. Επιπλέον, επιδημιολογικές και κλινικές μελέτες δείχνουν ότι η λήψη μαγνησίου μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία για την ινσουλίνη». Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της μελέτης παρέχουν ενδείξεις ότι η κατανάλωση μαγνησίου συνδέεται αντιστρόφως ανάλογα με τον κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου σε υγιείς, νέους ενηλίκους, ανεξάρτητα από το δείκτη μάζας σώματός τους.

Circulation 2006; 113: 1675-1682

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

99

Διαβητολογικά Νέα Τα χαμηλά επίπεδα αντιπονεκτίνης πλάσματος αποτελούν ένα νέο δείκτη κινδύνου για εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Τα αποτελέσματα μιας προοπτικής μελέτης έδειξαν ότι η αντιπονεκτίνη συνδέεται αντιστρόφως ανάλογα με τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 στις γυναίκες, σε αντίθεση με τη ρεζιστίνη.

100

«Η αντιπονεκτίνη και η ρεζιστίνη είναι ορμόνες που παράγονται από το λιπώδη ιστό και ενδέχεται να αποτελέσουν το συνδετικό κρίκο μεταξύ παχυσαρκίας και διαβήτη τύπου 2» αναφέρει η Christin Heidemann από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ στη Βοστώνη. Ο σκοπός της μελέτης ήταν να καθοριστεί εάν τα επίπεδα αντιπονεκτίνης και ρεζιστίνης πλάσματος συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2, ανεξάρτητα από την παχυσαρκία και άλλους γνωστούς παράγοντες κινδύνου. Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν 1.038 γυναίκες που ήταν αρχικά υγιείς αλλά είχαν προδιάθεση να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 σύμφωνα με τα αποτελέσματα εργαστηριακού ελέγχου που έγινε το χρονικό διάστημα 1989-1990. Η παρακολούθησή τους κράτησε μέχρι το 2002. Οι συγκεντρώσεις πλάσματος της αντιπονεκτίνης και της ρεζιστίνης στις συμμετέχουσες συγκρίθηκαν με τις τιμές 1.136 γυναικών που ανήκαν στην ομάδα ελέγχου. Τα επίπεδα αντιπονεκτίνης πλάσματος συνδέθηκαν με έναν σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο για την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 σε όλα τα μοντέλα πολυπαραγοντικής ανάλυσης έπειτα από προσαρμογή ως προς

το δείκτη μάζας σώματος (BMI). Συγκεκριμένα, για τιμές αντιπονεκτίνης πλάσματος στα ανώτερα τεταρτημόρια έναντι των χαμηλότερων τεταρτημορίων, ο λόγος πιθανοτήτων ήταν 0,17. Αντίθετα, τα υψηλά επίπεδα ρεζιστίνης πλάσματος συνδέθηκαν με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη στην ανάλυση των αποτελεσμάτων. Εντούτοις, αυτή η συσχέτιση δεν ήταν στατιστικά σημαντική μετά από την προσαρμογή ως προς το BMI. Είναι γνωστό από τα ευρήματα παλαιότερων μελετών ότι οι συγκεντρώσεις της αντιπονεκτίνης πλάσματος είναι μειωμένες στα παχύσαρκα άτομα σε αντίθεση με τα αδύνατα άτομα. Επιπλέον, προοπτικές μελέτες έδειξαν μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 σε υψηλές συγκεντρώσεις αντιπονεκτίνης πλάσματος. Συμπερασματικά, τα επίπεδα αντιπονεκτίνης πλάσματος συσχετίζονται αντιστρόφως ανάλογα με τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη, ανεξάρτητα από τον BMI, τους δείκτες αντίστασης στην ινσουλίνη ή τους δείκτες φλεγμονής, ενώ τα επίπεδα ρεζιστίνης δεν παρουσιάζουν καμία συσχέτιση.

Ann Intern Med 2008; 149: 307-316

Τα υψηλά επίπεδα της HDL-χοληστερόλης πλάσματος ενδέχεται να προστατεύουν από την εμφάνιση λευκωματουρίας στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 Τα υψηλότερα επίπεδα HDL-χολη­ στερόλης συνδέονται με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης λευκωματουρίας σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, αναφέρουν ερευνητές από το Σικάγο. Ο Δρ Molitch και οι συνεργάτες του από το Πανεπιστήμιο του Northwestern ανέλυσαν το λιπαιδιμικό προφίλ 107 ασθενών με διαβήτη τύπου 1 για τουλάχιστον 20 έτη. Σαράντα δύο (42) από αυτούς είχαν λευκωματουρία, ενώ 65 δεν

παρουσίαζαν. Η ολική χοληστερόλη, η LDL-χοληστερόλη και τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων πλάσματος ήταν παρόμοια στα άτομα με και χωρίς λευκωματουρία. Αντίθετα, τα επίπεδα της HDL-χολη­ στερόλης ήταν σημαντικά χαμηλότερα στους ασθενείς με λευκωματουρία σχετικά με εκείνους χωρίς λευκωματουρία. Η περαιτέρω ανάλυση των δεδομένων της μελέτης έδειξε ότι μια αύξηση κατά 10 mg/dL στην HDL-χοληστερόλη μείω-

νε κατά 30% τον κίνδυνο εμφάνισης λευκωματουρίας. Οι ερευνητές τόνισαν ότι «απαιτείται επιβεβαίωση των ευρημάτων της μελέτης σε μεγαλύτερο αριθμό ασθενών προκειμένου να εξακριβωθεί, εάν τα υψηλά επίπεδα της HDL-χοληστερόλης έχουν προστατευτικό ρόλο στην εμφάνιση λευκωματουρίας».

Diabetes Care 2006; 29: 78-82

Διαβητολογικά Νέα To αυξημένο σωματικό βάρος κατά τη νηπιακή ηλικία αποτελεί παράγοντα κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας κατά την ενήλικο ζωή Τα αποτελέσματα μιας συστηματικής βιβλιογραφικής ανασκόπησης έδειξαν ότι τα μεγάλα νήπια ή εκείνα που έχουν γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης. Είναι γνωστό ότι η συχνότητα της παχυσαρκίας αυξάνεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Παρότι οι παρεμβάσεις για να αποτραπεί η παχυσαρκία είναι σημαντικές, δεν είναι σαφές πόσο νωρίς στη ζωή θα μπορούσε να αρχίσει η πρόληψη. Για να διερευνήσουν το παραπάνω, η Δρ Baird και οι συνεργάτες της, επεξεργάστηκαν 18 μελέτες παρατήρησης, που αξιολόγησαν τη σχέση μεταξύ του μεγέθους νηπίων και της παχυσαρκίας, και 10 που εξέτασαν τη σχέση μεταξύ του ρυθμού ανάπτυξης των νηπί-

ων και της παχυσαρκίας. Σε 6 μελέτες που αφορούσαν την παχυσαρκία μέχρι την ηλικία των 10 ετών, οι 4 έδειξαν ότι το μέγεθος των νηπίων συσχετίσθηκε με την παχυσαρκία στην παιδική ηλικία, με σχετικό κίνδυνο που κυμαινόταν από 1,50 έως 9,38. Σχετικά παρόμοια αποτελέσματα βρέθηκαν σε 4 από 5 μελέτες που αξιολόγησαν την εξέλιξη στις ηλικίες 9 έως 18 έτη. Τρεις από 7 μελέτες που αφορούσαν ενήλικα άτομα έδειξαν επίσης σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ του μεγέθους των νηπίων και της παχυσαρκίας. Κατά την αξιολόγηση του ρυθμού ανάπτυξης των νηπίων, 4 από τις έξι μελέτες διαπίστωσαν ότι ο ρυθμός ανάπτυξης συσχετιζόταν με την παχυσαρκία στην παιδική ηλικία (σχετικός κίνδυνος 1,06 έως 5,70). Τρεις από τις άλλες 4 μελέτες κα-

τέδειξαν συγκρίσιμες εκβάσεις στην εφηβεία και την αρχή της ενηλικίωσης (σχετικός κίνδυνος 1,41 έως 5,22).

BMJ 2005; 331: 929

Ευνοϊκή επίδραση της απώλειας βάρους στις ελαστικές ιδιότητες των αρτηριών στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 παρουσιάζουν μείωση των ελαστικών ιδιοτήτων των αρτηριών. Εντούτοις, η επίδραση της απώλειας βάρους στη βελτίωση των ελαστικών ιδιοτήτων των αρτηριών δεν είναι γνωστή. Για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκε μια μελέτη στην οποία αξιολογήθηκαν τα αποτελέσματα της απώλειας σωματικού βάρους στις ελαστικές ιδιότητες των αρτηριών σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Οι ελαστικές ιδιότητες των αρτηριών εκτιμήθηκαν με τη μέτρηση της ταχύτητας του κύματος σφυγμού της αορτής (Aortic Pulse Wave Velocity, aPWV) κατά την έναρξη της μελέτης και μετά από την εφαρμογή προγράμματος απώλειας βάρους συνολικής διάρκειας ενός έτους. Αξιολογήθηκε επίσης και ο μεταβολικός έλεγχος των διαβητικών ατόμων. Στο τέλος της μελέτης βρέθηκε ότι απώλεια βάρους της τάξης του 7,8% σε σύνολο 38 ατόμων με διαβήτη τύπου 2. Επίσης, παρατηρήθηκε βελτίωση στις τιμές της ολικής χοληστερόλης, της HbA1c,

της LDL-χοληστερόλης, της αντίστασης στην ινσουλίνη και στους δείκτες φλεγμονής (PAI-1, TNF-, IL-6, και C-αντιδρώσα πρωτεΐνη). Υπήρξε επίσης μια σημαντική βελτίωση της aPWV στο τέλος της μελέτης (από 740 στα 690 cm/s, p <0,05). Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι υψηλές τιμές aPWV σημαίνουν μείωση των ελαστικών ιδιοτήτων των αρτηριών, δηλαδή δύσκαμπτες αρτηρίες, που αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου. Η παρουσία αρτηριακής υπέρτασης συνδέεται με την αρτηριακή δυσκαμψία, και έχει βρεθεί ότι η θεραπεία της υπέρτασης βελτιώνει την αρτηριακή δυσκαμψία. Παρόλα αυτά, στην παρούσα μελέτη, η βελτίωση των ελαστικών ιδιοτήτων των αρτηριών αποδόθηκε στην απώλεια βάρους και ήταν ανεξάρτητη από τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης, καθώς όλα τα άτομα της μελέτης ελάμβαναν σταθερή αντιυπερτασική αγωγή. Όπως αναμενόταν η απώλεια βάρους συνοδεύτηκε από βελτίωση των επιπέδων της γλυκόζης πλάσματος νηστείας και της

HbA1c. Επίσης, υπήρξε μείωση της LDLχοληστερόλης και του δείκτη ΗΟΜΑ (αντίσταση στην ινσουλίνη). Επίσης, παρατηρήθηκε μείωση των PAI-1, TNF-, IL6, και της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης. Η μείωση της aPWV που παρατηρήθηκε μετά από την απώλεια σωματικού βάρους μπορεί εν μέρει να οφείλεται στη βελτίωση του μεταβολικού ελέγχου και τη μείωση των δεικτών φλεγμονής που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Ωστόσο, η σημασία της απώλειας βάρους για τη βελτίωση των ελαστικών ιδιοτήτων των αρτηριών φαίνεται από το γεγονός ότι η μεγαλύτερη μείωση των τιμών της aPWV παρατηρήθηκε στα άτομα που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη απώλεια βάρους. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής έδειξαν ότι στους υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 και υψηλές τιμές aPWV, η απώλεια σωματικού βάρους έχει ευνοϊκά αποτελέσματα στις ελαστικές ιδιότητες των αρτηριών.

Diabetes Care 2006; 29: 2218-2222

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

101

Διαβητολογικά Νέα Tα διαβητικά άτομα παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης οδικού τροχαίου ατυχήματος Μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 65 ενήλικα άτομα με διαβήτη τύπου 1 έδειξε ότι τα άτομα εκείνα που παρουσιάζουν συχνά ανεπίγνωστες υπογλυκαιμίες οδηγούσαν ακόμα και όταν τα επίπεδα γλυκόζης αίματος ήταν ιδιαίτερα χαμηλά. Γνωρίζουμε ότι η παρουσία υπογλυκαιμίας περιορίζει τη δυνατότητα του ατόμου να λαμβάνει γρήγορες αποφάσεις – καθιστώντας την οδήγηση επικίνδυνη. Σε άλλη μελέτη, 21 από 45 ενήλικα άτομα με διαβήτη τύπου 1 παρουσία­ ζαν προβλήματα κατά την οδήγηση που τα απέδωσαν στη χαμηλή γλυκόζη αίματος. Από αυτούς τους ασθενείς, ποσοστό 43% θεώρησαν ότι ήταν σε θέση να οδηγήσουν ακόμα και όταν η γλυκόζη τους ήταν χαμηλή. Όλα τα άτομα της μελέτης γνώριζαν τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας, δηλαδή το αίσθημα καρδιακών

παλμών, ο ιδρώτας, το τρέμουλο και οι οπτικές. Ωστόσο, στα άτομα αυτά δεν παρατηρούνταν τα παραπάνω συμπτώματα της υπογλυκαιμίας παρά μόνο σε πολύ χαμηλά επίπεδα γλυκόζης λόγω κυρίως της παρουσίας διαβητικής νευροπάθειας. Στην παρούσα μελέτη, τα διαβητικά άτομα υποβλήθηκαν σε πρόγραμμα προσομοίωσης οδήγησης, μια φορά με φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης αίματος και μια φορά με χαμηλά επίπεδα γλυκόζης. Κατά τη διάρκεια των παραπάνω δοκιμασιών τα άτομα της μελέτης ρωτήθηκαν, εάν αισθάνθηκαν τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας και εάν στην καθημερινή ζωή τους θα οδηγούσαν έχοντας χαμηλά επίπεδα γλυκόζης αίματος. Επίσης, με τη χρήση ειδικών ερωτηματολογίων εκτιμήθηκε ο βαθμός επίγνωσης των συμπτωμάτων υπογλυκαιμίας.

Με την ανάλυση των αποτελεσμάτων της μελέτης βρέθηκε ότι από τα άτομα που παρουσίαζαν υψηλό βαθμό επίγνωσης της υπογλυκαιμίας μόνο ένα θεώρησε ότι ήταν σε θέση να οδηγήσει σε αντίθεση με τα άτομα που παρουσίαζαν χαμηλό βαθμό επίγνωσης όπου 9 από τα 21 άτομα θεώρησαν ότι μπορούσαν να οδηγήσουν. Το συμπέρασμα των ερευνητών ήταν ότι τα άτομα με διαβήτη χρειάζονται έγκαιρη, σαφή και συνεχή εκπαίδευση σχετικά με τις επιπτώσεις της υπογλυκαιμίας στην οδήγηση. Τόνισαν βέβαια το γεγονός ότι τα περισσότερα άτομα με διαβήτη τύπου 1 και επίγνωση των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας έλαβαν ασφαλείς αποφάσεις κατά την οδήγηση.

Diabetes Care 2007; 30: 2822-2826

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Οι γυναίκες με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 έχουν χαμηλή οστική πυκνότητα

102

Η οστική πυκνότητα στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 είναι κατά 3 έως 8% χαμηλότερη από την αντίστοιχη μη διαβητικών γυναικών, όπως αναφέρεται σε μια πρόσφατη μελέτη. Η ερευνήτρια Δρ Strotmeyer δήλωσε ότι οι μέχρι σήμερα μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες με διαβήτη τύπου 1 παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο οστικών καταγμάτων έναντι των μη δια-

βητικών γυναικών. Το παραπάνω αποδόθηκε στην επίτευξη χαμηλότερης μέγιστης οστικής πυκνότητας στις γυναίκες με διαβήτη τύπου 1. Προκειμένου να ελεγχθεί η υπόθεση αυτή έγινε σύγκριση του ιστορικού παρουσίας κατάγματος και οστικής πυκνότητας σε 67 γυναίκες με διαβήτη τύπου 1, ηλικίας 35 έως 55 χρονών, με το ιστορικό 237 μη διαβητικών γυναικών που είχαν υποστεί κάταγμα αφού οι δύο ομάδες της μελέτης εξισώθηκαν ως προς την εθνικότητα, την ηλικία και την κοινωνικοοικονομική θέση. Σε αντίθεση με τις μη διαβητικές, οι διαβητικές γυναίκες είχαν χαμηλότερη οστική πυκνότητα, όπως αυτή μετρήθηκε σε διάφορες οστικές θέσεις, συμπεριλαμβανομένων του ισχίου, του μηρού και της πτέρνας. Επίσης, οι διαβητικές γυναίκες ήταν πιθανότερο να αναφέρουν την ύπαρξη ιστορικού οστικού κατάγματος μετά την ηλικία των 20 ετών (33,3% έναντι 22,6%, αντίστοιχα). Οι ερευνητές τόνισαν ότι μέχρι τώρα δεν είναι γνωστό, γιατί ο διαβήτης τύ-

που 1 έχει επιπτώσεις στα οστά σε νεαρά άτομα, αν και υπάρχουν πολλές πιθανές θεωρίες. Η μη επίτευξη γλυκαιμικού ελέγχου και οι αυξημένες οστικές ανάγκες θα μπορούσαν να εξηγήσουν εν μέρει το φαινόμενο αυτό. Επίσης, είναι πιθανό ότι οι δυσμενείς επιδράσεις του διαβήτη στο καρδιαγγειακό σύστημα, στη νεφρική λειτουργία και στο νευρικό σύστημα, που συνδέονται με μακρά διάρκεια της νόσου, να επηρεάζουν την αρχιτεκτονική των οστών. Το γεγονός ότι οι γυναίκες με διαβήτη τύπου 1 είχαν ήδη χαμηλότερη οστική πυκνότητα πριν από την εμμηνόπαυση μας οδηγεί στην υπόθεση ότι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για οστεοπόρωση μετά την εμμηνόπαυση, επισημαίνει η Strotmeyer και η ομάδα της. Επομένως συστήνουν ότι «οι γυναίκες με διαβήτη τύπου 1 θα πρέπει να αποτελούν ομάδα ελέγχου για την αναζήτηση οστεοπόρωσης και την πρόληψη πιθανών καταγμάτων πριν την εμμηνόπαυση».

Diabetes Care 2006; 29: 306-311

Διαβητολογικά Νέα Η κατανάλωση σοκολάτας συνδέεται με χαμηλό κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια Τα αποτελέσματα μιας συστηματικής ανασκόπησης έδειξαν ότι η κατανάλωση σοκολάτας μπορεί να συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια και θνησιμότητα από αυτά. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα 2 προοπτικών μελετών έδειξαν, αντίστοιχα, μείωση 22% του κινδύνου καρδιαγγειακού επεισοδίου για εκείνους που κατανάλωναν σοκολάτα 1 φορά την εβδομάδα και μείωση 46% της θνησιμότητας λόγω καρδιαγγειακού επεισοδίου έναντι της ομάδας που δεν κατανάλωνε σοκολάτα. Αντίθετα, μια τρίτη μελέτη δεν παρουσίασε καμία συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης σοκολάτας και καρδιαγγειακών επεισοδίων ή θανάτου. Ο ερευνητής Gustavo Saposnik από το πανεπιστήμιο του Τορόντο στον Καναδά αναφέρει ότι «Πραγματικά, ο αριθ-

μός των μελετών που διερεύνησαν αυτή τη συσχέτιση ήταν μικρός. Χρειάζονται περισσότερες προοπτικές μελέτες προκειμένου να προσδιορίσουν τον τύπο και την ποσότητα σοκολάτας, συμπεριλαμβανομένου της ποσότητας φλαβονοειδών που περιέχεται στη σύνθεση της σοκολάτας, για να εξαχθούν περισσότερο έγκυρα συμπεράσματα». Η σοκολάτα περιέχει βούτυρο κακάο, φλαβονοειδή, υδατάνθρακες, και βιταμίνες. Οι προηγούμενες μελέτες έχουν παρουσιάσει ποικίλα αποτελέσματα σχετικά με την επίδραση της κατανάλωσης σοκολάτας στον κίνδυνο για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου. Για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκε η παρούσα ανασκόπηση προκειμένου να εξετασθεί η ύπαρξη τυχόν συσχέτισης μεταξύ της κατανάλωσης σοκολά-

τας και του καρδιαγγειακού κινδύνου. Στην ανασκόπηση συμπεριλήφθηκαν τα αποτελέσματα μελετών που δημοσιεύθηκαν μεταξύ 2001 και 2009. «Βρήκαμε συνολικά 88 δημοσιεύσεις, μεταξύ των οποίων και 3 προοπτικές μελέτες και μια άλλη αναδρομική μελέτη που παρέχει κάποιες πληροφορίες για την επίδραση της κατανάλωσης σοκολάτας στο σχετικό κίνδυνο καρδιαγγειακού επεισοδίου», είπε ο Δρ Saposnik. «Δύο από αυτές τις μελέτες παρουσιάζουν μια μείωση του σχετικού κινδύνου καρδιαγγειακού επεισοδίου που αποδόθηκε στην κατανάλωση σοκολάτας, ενώ οι άλλες δύο δεν παρουσιάζουν οποιαδήποτε ουσιαστική διαφορά». Από τις 3 προοπτικές μελέτες, η μία δεν βρήκε καμία συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης φλαβονοειδών και του κινδύνου για καρδιαγγειακό επεισόδιο ή για θάνατο. Εντούτοις, μια δεύτερη μελέτη έδειξε μια μείωση του σχετικού κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακού επεισοδίου με την κατανάλωση σοκολάτας μία φορά την εβδομάδα σε σχέση με τη μη κατανάλωση. Η τρίτη μελέτη, που εξέτασε τη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης φλαβονοειδών και της θνησιμότητας λόγω καρδιαγγειακού επεισοδίου, έδειξε ότι η κατανάλωση 50 γρ σοκολάτας προστατεύει έναντι της θνησιμότητας από καρδιαγγειακό επεισόδιο. Ωστόσο, οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι περαιτέρω προοπτικές μελέτες είναι αναγκαίες για να αξιολογηθεί, εάν το όφελος της σοκολάτας που βασίζεται στην κατανάλωση φλαβονοειδών ελαττώνει πραγματικά τον κίνδυνο καρδιαγγειακού επεισοδίου. Θα πρέπει να τονισθεί ότι υπάρχουν ποικίλοι τύποι σοκολατών, και οι ποσότητες που απαιτούνται για να έχουν επίδραση στον κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακού επεισοδίου μπορούν να περιέχουν τέτοια ποσότητα ζάχαρης και λιπών που μπορεί να λειτουργήσει αντίθετα προς τα ευεργετικά αποτελέσματα.

American Academy of Neurology 62nd Annual Meeting, April 10-17, 2010

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

103

Διαβητολογικά Νέα Η ένταση της σωματικής άσκησης αποτελεί βασικό παράγοντα μείωσης του κινδύνου ισχαιμικού επεισοδίου

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Είναι γνωστό ότι η σωματική άσκηση ασκεί προστατευτική δράση έναντι της εκδήλωσης αγγειακού ισχαιμικού επεισοδίου. Τα αποτελέσματα μελέτης έδειξαν ότι η ένταση της σωματικής δραστηριότητας είναι σημαντική και ότι η επίδρασή της είναι ανεξάρτητη από τη βελτίωση που έχει η άσκηση καθ’ αυτή στην αρτηριακή υπέρταση, το σακχαρώδη διαβήτη και τη δυσλιπιδιαμία. Ο Δρ Joshua Willey (Πανεπιστήμιο Κολούμπια, Νέα Υόρκη) τονίζει ότι «η μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα, όπως είναι οι ρακέτες και το κολύμπι, αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης ισχαιμικού αγγειακού επεισοδίου». Η ερευνητική ομάδα του Δρ Joshua Willey μελέτησε περισσότερα από 3.000 άτομα στα πλαίσια της μελέτης του Βόρειου Μανχάταν. Μόνο το 20% των ατόμων της μελέτης ανέφερε ότι συμμετείχε τακτικά σε μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα. Ο μέσος όρος ηλικίας των ατόμων ήταν τα 69 έτη και η διάρκεια της μελέτης περίπου 9 έτη. Στο τέλος της μελέτης καταγράφηκαν συνολικά 238 ισχαιμικά αγγειακά επεισόδια. Οι συγγραφείς κατέληξαν ότι η ένταση της άσκησης και όχι η κατανάλωση ενέργειας συνδέθηκε με τον κίνδυνο εμφάνισης ισχαιμικού αγγειακού επει-

104

σοδίου. Το γεγονός αυτό οδήγησε τους συγγραφείς της μελέτης στο συμπέρασμα ότι στα ηλικιωμένα άτομα η δυνατότητα εκτέλεσης μέτριας έντασης σωματικής δραστηριότητας αποτελεί ένδειξη καλής φυσικής κατάστασης. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έρχονται σε αντίθεση με τα ευρήματα άλλων μελετών που έδειξαν ότι ακόμη και η ελαφριά σωματική άσκηση μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ισχαιμικού αγγειακού επεισοδίου. Συγκεκριμένα, στις μελέτες Nurses’ Health Study και Women’s Health Initiative Observational Study ακόμη και ήπιας έντα-

σης δραστηριότητα, όπως το περπάτημα, βρέθηκε να είναι ευεργετική για το συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η ερμηνεία που δόθηκε από τους συγγραφείς για τα διαφορετικά αποτελέσματα βασίστηκε στον περιορισμένο αριθμό των τελικών συμβαμάτων της παρούσας μελέτης που δεν επιτρέπει τη σύγκριση με τα αποτελέσματα άλλων μελετών που έδειξαν προστατευτική επί­δραση της εφαρμογής προγράμματος ελαφριάς έντασης σωματικής δραστηριότητας έναντι της εμφάνισης ισχαιμικών αγγειακών επεισοδίων. Επιπλέον, οι προστατευτικές επιδράσεις της σωματικής άσκησης αφορούσαν μόνο τους άνδρες και όχι τις γυναίκες. Η παραπάνω διαφορά αποδόθηκε σε περιορισμούς στο σχεδιασμό της μελέτης που αφορούσαν την αδυναμία συνεκτίμησης παραγόντων όπως η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης που ενδεχομένως ελάμβανε ποσοστό των γυναικών της μελέτης. Έχει βρεθεί, σε προηγούμενες μελέτες ότι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης αυξάνει τον κίνδυνο ισχαιμικού αγγειακού επεισοδίου και επηρεάζει τη σωματική δραστηριότητα των γυναικών. Παρόλα αυτά, οι συγγραφείς καταλήγουν ότι τα συμπεράσματα της μελέτης δεν πρέπει να αποθαρρύνουν τις γυναίκες από την τακτική σωματική άσκηση.

Neurology 2009; 73: 1774-1779

Διαβητολογικά Νέα Διαβητολογικά Κέντρα – Ιατρεία ΑΤΤΙΚΗ • Διαβητολογικό Κέντρο, Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝΑ «Λαϊκό» Αγ. Θωμά 17, 115 27 Αθήνα Τηλ.: 210 7456000, 210 7771101, Fax: 210 7791839 E-mail: panoraiap@med.uoa.gr • Διαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝΑ «Ιπποκράτειο» Βασ. Σοφίας 114, 115 27 Αθήνα Τηλ.: 210 7769000, 210 7483770, Fax: 210 7473787 E-mail: ippokratio@aias.net • Διαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝ Παίδων Αθηνών «Αγ. Σοφία» Μ. Ασίας και Θηβών, 115 27 Αθήνα Τηλ.: 210 7467000, 210 7467009, Fax: 210 7796312 Website: http://www.paidon-agiasofia.gr • Διαβητολογικό Κέντρο, ΝΓΝΑ «Πολυκλινική» Πειραιώς 3, 105 52 Αθήνα Τηλ.: 210 5276000, 210 5276222, Fax: 210 5240130 E-mail: protokollo@polykliniki.gr Website: http://www.polykliniki.gr • Διαβητολογικό Κέντρο, Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική – Μονάδα Έρευνας Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν» Ρίμινι 1, 124 62 Χαϊδάρι Τηλ.: 210 5831000, 210 5832013, Fax: 210 5326454 E-mail: pubrel@attikonhospital.gr Website: http://www.attikonhospital.gr • Διαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝ Παίδων Αθηνών «Π. & Α. Κυριακού» Μεσογείων 24, 115 27 Αθήνα Τηλ.: 210 7726856, 1535, Fax: 210 7480933 E-mail: tmplhr@aglaiakyriakou.gr Website: http://www.aglaiakyriakou.gr • Διαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝΑ «Αλεξάνδρα» Λαμψάκου 6, 115 28 Αθήνα Τηλ.: 210 7770431, 210 3381180 • Διαβητολογικό Κέντρο, ΝΓΝΑ ΝΙΜΤΣ Μονής Πετράκη 12, 115 21 Αθήνα Τηλ.: 210 7288001, 210 7288367, Fax: 210 7237578

• Διαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝΑ «Κοργιαλένειο Μπενάκειο ΕΕΣ» Ερυθρού & Αθανασάκη 1, 115 26 Αθήνα Τηλ.: 210 6414000, 210 6414620, Fax: 210 6414800 E-mail: info@korgialenio-benakio.gr Website: http://www.kor­gia­lenio-benakio.gr • Διαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝΠ «Τζάνειο» Τζαννή και Αφεντούλη 1, 185 36 Πειραιάς Τηλ.: 210 4592000, 210 4592174, Fax: 210 4528185 E-mail: tzaniodiabetes@yahoo.com, hospital@tzaneio.gr Website: http://www.tzaneio.gr • Διαβητολογικό Κέντρο, Γ΄ Παθολογικό Τμήμα, ΠΓΝ Νίκαιας-Πειραιά «Άγιος Παντελεήμων» Δ. Μαντούβαλου 3, 184 54 Νίκαια Τηλ.: 213 2077000, 213 2077660, 213 2077676 E-mail: s.pappas@nikaia-hosp.gr, info@nikaia-hosp.gr Website: http://www.nikaia-hosp.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΠΓΝ Νίκαιας-Πειραιά «Άγιος Παντελεήμων» Δ. Μαντούβαλου 3, 184 54 Νίκαια Τηλ.: 213 2077000, 213 2077660, 213 2077502 E-mail: s.pappas@nikaia-hosp.gr, info@nikaia-hosp.gr Website: http://www.nikaia-hosp.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Παίδων Αθηνών «Π. & Α. Κυριακού» Θηβών και Λεβαδείας 3, 115 27 Αθήνα Τηλ.: 213 2009000, 1535, Fax: 210 7790990 E-mail: tmplhr@aglaiakyriakou.gr Website: http://www.aglaiakyriakou.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΑΝΠ «Μεταξά» Μπόταση 51, 185 37 Πειραιάς Τηλ.: 210 4284444-54, 210 4285000-11, Fax: 210 4599774 Website: http://www.metaxa-hospital.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ «Ασκληπιείο» Βούλας Βασ. Παύλου 1, 166 73 Βούλα Τηλ.: 210 8958301-6, Fax: 210 8958840 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝΑ «Σισμανόγλειο» Σισμανογλείου 1, 151 26 Μαρούσι Τηλ.: 210 8039438, 210 8041686, Fax: 210 8033800

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

105

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Διαβητολογικά Νέα

106

• Διαβητολογικό Ιατρείο, Ενδοκρινολογικό Τμήμα Μαιευτικό Γυναικολογικό Κέντρο Αθηνών «Έλενα Ε. Βενιζέλου» Πλ. Ε. Βενιζέλου 2, 115 21 Αθήνα Τηλ.: 210 6402389, 210 6402180, Fax: 210 6411156 E-mail: hel-soc-oudro@ath.forthenet.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών «Η Σωτηρία» Μεσογείων 152, 115 27 Αθήνα Τηλ.: 210 7710012, 210 7710034, 210 7710078 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝΑ «Ελπίς» Δημητσάνας 7, 115 22 Αθήνα Τηλ.: 210 6434001, 210 6434001, Fax: 210 6445646 • Διαβητολογικό Ιατρείο, 1ο Νοσοκομείο ΙΚΑ Μελισσίων Τέρμα Ζαΐμη, 151 27 Μελίσσια Τηλ.: 210 6139048, 210 6138460, 210 6139048 • Διαβητολογικό Ιατρείο, Νοσοκομείο Δερματικών & Αφρ. Νόσων «Ανδρέας Συγγρός» Ι. Δραγούμη 5, 161 21 Καισαριανή Τηλ.: 210 7244589, 210 7265166, Fax: 210 7235546 • Διαβητολογικό Ιατρείο & Ιατρείο Παχυσαρκίας, Κωσταντοπούλειο ΠΓΝΑ «Αγία Όλγα» Αγ. Όλγας 3-5, 142 31 Ν. Ιωνία Τηλ.: 210 2776612, 210 2796896, Fax: 210 2773845 E-mail: ketion@otenet • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Ελευσίνας «Θριάσιο» Λεωφ. Γ. Γεννηματά, 192 00 Μαγούλα, Αττική Τηλ.: 210 5534774, 210 5534200, Fax: 210 5534497 • Διαβητολογικό Ιατρείο, 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας Π. Κανελλόπουλου 3, 115 25 Αθήνα Τηλ.: 210 7464093, 210 7464090, Fax: 210 7715690 E-mail: pakokkoris@hotmail.com • Διαβητολογικό Ιατρείο, Παθολογικό Νοσοκομείο Σπηλιοπούλειο «Η Αγία Ελένη» Δημ. Σούτσου 21, 115 21 Αθήνα Τηλ.: 210 6410445, 213 2023418, Fax: 210 6447064 E-mail: info@spiliopoulio.gr Website: http://www.spiliopoulio.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Παίδων «Αγία Σοφία» Μ. Ασίας και Θηβών, 115 27 Αθήνα Τηλ.: 210 7467000, 210 7467002 Website: http://www.paidon-agiasofia.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» Υψηλάντου 45-47, 106 76 Αθήνα Τηλ.: 210 7201000, 210 7201258, Fax: 210 7201258 E-mail: info@evaggelismos-hosp.gr Website: http://www.evaggelismos-hosp.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΓΝΑ «Γιώργος Γεννηματάς» Λεωφ. Μεσογείων 154, 115 27 Χολαργός Τηλ.: 210 7703694, 210 7768646 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΙΚΑ Αθηνών (Κεντρικά) Πλ. Θεάτρου 18, 105 52 Αθήνα Τηλ.: 210 3251050 • Διαβητολογικό Ιατρείο, «Πολυκλινική» Ολυμπιακού Χωριού Γ. Δαμάσκου 1, 136 77 Αχαρνές, Αττική Τηλ.: 210 2420000

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ • Διαβητολογικό Κέντρο, ΠΓΝΘ «Παπαγεωργίου» Περιφερειακή οδός Ν. Ευκαρπίας, 564 29 Ν. Ευκαρπία, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 694226, 2310 693229, Fax: 2310 693163 • Διαβητολογικό Κέντρο, Νομαρχιακό Α΄ ΓΝΘ «Άγιος Παύλος» Εθνικής Αντίστασης 161, 551 34 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 493532, 2310 493500, Fax: 2310 451727

• Διαβητολογικό Κέντρο, Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, ΠΓΝΘ «Ιπποκράτειο» Κωνσταντινουπόλεως 49, 546 42 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 892101, 2310 850850, Fax: 2310 992834 • Διαβητολογικό Κέντρο, Α΄ Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, ΠΓΝΘ «ΑΧΕΠΑ» Στ. Κυριακίδη 1, 546 36 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 993375, 2310 993312, Fax: 2310 211131 • Διαβητολογικό Ιατρείο, Α΄ Παιδιατρική Κλινική, ΠΓΝΘ «Ιπποκράτειο» Κωνσταντινουπόλεως 49, 546 42 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 892462, 2310 892020 • Διαβητολογικό Ιατρείο, Α΄ Παθολογική Κλινική, ΠΓΝΘ «Ιπποκράτειο» Κωνσταντινουπόλεως 49, 546 42 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 892393, 2310 892020, Fax: 2310 819758 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝΘ «Παπαγεωργίου» Περιφερειακή οδός Ν. Ευκαρπίας, 564 29 Ν. Ευκαρπία, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 892352, 2310 892394, 2310 892396 E-mail: nikossailer@gmail.com • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝΘ «Άγιος Δημήτριος» Ε. Ζωγράφου 2, 546 34 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 969427, 2310 969427, Fax: 2310 206015 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου» Εξοχή, 570 10 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 350528, 2310 350500, 2310 350528 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Χαλκιδικής 631 00 Πολύγυρος, Χαλκιδική Τηλ.: 23710 20248, 23710 22130, Fax: 23710 23781 • Διαβητολογικό Ιατρείο, Β΄ ΓΝ ΙΚΑ «Παναγία» Ν. Πλαστήρα 22, 551 32 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 437676, 2310 437676, Fax: 2310 438322 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝΘ «Γ. Γεννηματάς» Εθνικής Αμύνης 41, 546 35 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 211221, 2310 211220, Fax: 2310 210401 E-mail: hospgeni@otenet.gr

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Θήβας Θέση Κουμέρκη, 322 00 Θήβα, Βοιωτία Τηλ.: 22620 24444, Fax: 22620 25406 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Λαμίας Παπασιοπούλου Τέρμα, 351 00 Λαμία, Φθιώτιδα Τηλ.: 22310 63074-82, Fax: 22310 63695 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Άμφισσας Οικισμός Δροσοχωρίου, 331 00 Άμφισσα Τηλ.: 22650 28400, 22650 22222, 22650 28888 • Διαβητολογικό Ιατρείο, «Διόκλειο» ΓΝ-ΚΥ Καρύστου Πολυχρόνη Κότσικα 56, 340 01 Κάρυστος, Εύβοια Τηλ.: 22240 24001-2, 22240 29189, Fax: 22240 22207 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Χαλκίδας Γαζέπη 48, 341 00 Χαλκίδα, Εύβοια Τηλ.: 22210 21901-10, 22210 35459, Fax: 22210 85131

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ • Διαβητολογικό Κέντρο, Παθολογική Πανεπιστημιακή Κλινική, ΠΓΝ Πάτρας Ρίο, 265 00 Πάτρα Τηλ.: 2610 999691, 2610 999670, Fax: 2610 993982 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Τρίπολης «Ευαγγελίστρια» Τέρμα Ερυθρού Σταυρού, 221 00 Τρίπολη Τηλ.: 2710 371700, 2710 371809, Fax: 2710 238175 Website: http://www.panarkadiko.gr

Διαβητολογικά Νέα • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Κορίνθου Λεωφ. Αθηνών 53, 201 00 Κόρινθος Τηλ.: 27413 61400, 27410 20188, Fax: 27410 20529 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Άργους Κορίνθου 191, 212 00 Άργος Τηλ.: 27510 64290, 27510 64113, Fax: 27510 24644

ΗΠΕΙΡΟΣ • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα» Λεωφ. Μακρυγιάννη, 450 01 Ιωάννινα Τηλ.: 26510 80111, 26510 80444, Fax: 26510 31414 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΕΠΑΓΝ Ιωαννίνων Λεωφ. Σταύρου Νιάρχου, 455 00 Ιωάννινα Τηλ.: 26510 99111, 26510 99227, Fax: 26510 46617 E-mail: atsatsou@cc.uoi.gr, gep@uhi.gr Website: http://www.uhi.gr

ΘΕΣΣΑΛΙΑ • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Λάρισας Μεζούρλο, 411 10 Λάρισα Τηλ.: 2410 617000, 1135, Fax: 2410 681567 E-mail: ppgnl@otenet.gr Website: http://www.uhl.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΓΝ Λάρισας «Κουτλιμπάνειο» Τσακάλωφ 1, 412 21 Λάρισα Τηλ.: 2410 560384, 1535, Fax: 2410 611004 E-mail: kleisiarisvasilis@yahoo.gr Website: http://www.larissahospital.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΓΝ Βόλου «Αχιλλοπούλειο» Πολυμέρη 134, 382 22 Βόλος, Μαγνησία Τηλ.: 24210 94200, 24210 39533, Fax: 24210 36870 E-mail: info@volos-hospital.gr Website: http://www.volos-hospital.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Τρικάλων Καρδίτσης 56, 421 00 Τρίκαλα Τηλ.: 24310 45100, 1535, Fax: 24310 37392, E-mail: gnntrika@otenet.gr Website: http://civil.dypethessaly.gr/trk/default.aspx

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Γουμένισσας Μαυροπούλου 9, 613 00 Γουμένισσα, Κιλκίς Τηλ.: 23430 41411, 23430 20531, Fax: 23430 20531 E-mail: satsoglou@yahoo.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Κιλκίς Νοσοκομείου 1, 611 00 Κιλκίς Τηλ.: 23410 38400, 23410 22222, Fax: 23410 38627 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Κατερίνης 7ης Μεραρχίας 26, 601 00 Κατερίνη Τηλ.: 23510 57200-2, 23510 57258, Fax: 23510 57250 E-mail: hoskat@gnkaterini.gr Website: http://www.gnkaterini.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΓΝΝ Δράμας Τέρμα Ιπποκράτους, 661 00 Δράμα Τηλ.: 25210 23351-55, 25210 22222, Fax: 25210 21883 E-mail: info@dramahospital.gr Website: http://www.dramahospital.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Καβάλας Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού 63, 650 01 Καβάλα Τηλ.: 2510 292000, 2510 222222, Fax: 2510 830747 Website: http://www.kava­la­ho­spital.gr

• Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Σερρών 3ο χλμ. Εθνικής Οδού Σερρών-Δράμας, 621 00 Σέρρες Τηλ.: 23210 94500, 23210 94567, Fax: 23210 94713 E-mail: gnserres@hospser.gr Website: http://www.hospser.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Βέροιας Ασωμάτων Βέροιας, 591 00 Βέροια Τηλ.: 23310 59100, 23310 51400, Fax: 23310 29920 Website: http://www.verhospi.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Νάουσας Αδελφών Λαναρά & Φωκίωνος Πεχλιβάνου 3, 592 00 Νάουσα Τηλ.: 23320 22200, 23320 59203, Fax: 23320 23422 E-mail: gnnnaoussa@nao.forthnet.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Κοζάνης «Μαμάτσειο» Μαμάτσειου 1, 501 00 Κοζάνη Τηλ.: 24610 67600, 24610 67647, Fax: 24610 67618 E-mail: noskoz@mamatsio.gr Website: http://www.mamatsio.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Γιαννιτσών Τέρμα Λ. Κατσώνη, 581 00 Γιαννιτσά Τηλ.: 23820 56200, 23820 56534, Fax: 23820 26553 Website: http://www.gng.gr

ΘΡΑΚΗ • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης 6ο χλμ. Αλεξανδρούπολης-Μάκρης, Δραγάνα, 681 00 Αλεξανδρούπολη Τηλ.: 25510 25272, 25510 75520, Fax: 25510 76420 Website: http://www.pgna.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Κομοτηνής «Σισμανόγλειο» Σισμάνογλου 45, 691 00 Κομοτηνή Τηλ.: 25310 22222, 25310 57465, Fax: 25310 30009 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Ξάνθης Νεάπολη, 671 00 Ξάνθη Τηλ.: 25410 47100, 25410 47400, Fax: 25410 72139 E-mail: contact_us@hosp-xanthi.gr Website: http://www.hosp-xanthi.gr

ΚΡΗΤΗ – ΝΗΣΙΑ • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΠΓΝ Ηρακλείου «Βενιζέλειο Πανάνειο» Λ. Κνωσσού 363, 714 09 Ηράκλειο, Κρήτη Τηλ.: 2810 368000, 2810 368190, Fax: 2810 368175 Website: http://www.pepagnh.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Χανίων «Άγιος Γεώργιος» Δημοκρατίας 81, 731 34 Χανιά, Κρήτη Τηλ.: 28210 22000, 28210 22540, Fax: 28210 71112 E-mail: info@chaniahospital.gr Website: http://www.chaniahospital.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Μυτιλήνης «Βοστάνειο» Ε. Βοστάνη 48, 811 00 Μυτιλήνη, Λέσβος Τηλ.: 22510 57700, 22510 21111, Fax: 22510 41500 E-mail: bostanio@otenet.gr Website: http://www.vostanio.gr • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Σάμου Κεφαλοπούλου 17, 831 00 Σάμος Τηλ.: 22730 83100, 22730 83494, Fax: 22730 28968 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΓΝ Λευκάδας Αρ. Βαλαωρίτη 24, 311 00 Λευκάδα Τηλ.: 26450 25371, 26450 31065, Fax: 26450 25377 • Διαβητολογικό Ιατρείο, ΝΓΝ Ζακύνθου «Άγιος Διονύσιος» Περιβόλα, 291 00 Ζάκυνθος, Τηλ.: 26950 59100, Fax: 26950 42520

Για οποιαδήποτε αλλαγή, διόρθωση, τροποποίηση στα προαναφερθέντα Διαβητολογικά Κέντρα / Διαβητολογικά Ιατρεία, παρακαλώ όπως ενημερώσετε την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία με FAX (210 7210936) ή e-mail (infoede@ede.gr)

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

107

Διαβητολογικά Νέα Επιστημονικές Εταιρείες - Ομοσπονδίες & Σύλλογοι για άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη

ΙΟΥΛΙΟΣ | ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

• ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Μαιάνδρου 9, 115 28 Αθήνα Τηλ.: 210 7210935, Fax: 210 7210935 E-mail: infoede@ede.gr - Website: http://www.ede.gr Ώρες λειτουργίας: 09:00-17:00, Δευτέρα έως Παρασκευή Όνομα Επικοινωνίας: Ειρήνη Φιδέλλη • ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Γραφεία-Βιβλιοθήκη-Εντευκτήριο Τσιμισκή 109, 546 22 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 250034, Fax: 2310 250034 E-mail: info@ngda.gr - Website: http://www.ngda.gr Ώρες λειτουργίας: 20:00-23:00, Δευτέρα έως Παρασκευή • Εταιρεία Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού Πόντου 104, 115 27 Αθήνα Τηλ.: 210 7470089, Fax: 210 7470044 E-mail: emedip@otenet.gr - Website: http://emedip.gr

108

• Ελληνική Ομοσπονδία για το Διαβήτη (Ελ.Ο.Δι.)

3ης Σεπτεμβρίου 90, 104 34 Αθήνα Τηλ.: 210 8233954, Fax: 210 8217444 E-mail: info@elodi.org - Website: http://www.elodi.org Όνομα Επικοινωνίας: Δημήτριος Χιώτης • Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (Π.Ο.Σ.Σ.Α.Σ.ΔΙΑ) Ελ. Βενιζέλου 236, 163 41 Ηλιούπολη, Αθήνα Τηλ./Fax: 210 5201474 E-mail: possasdia@yahoo.gr - Website: www.glikos-planitis.gr • Πανελλήνια Ένωση κατά του Νεανικού Διαβήτη (ΠΕΑΝΔ) Μεσογείων 24, 115 27 Αθήνα Τηλ.: 210 7796660, Fax: 210 7796461 E-mail: peand@live.com - Website: http://www.peand.gr • Σύλλογος ατόμων & φίλων με Διαβήτη Ρούμελης Ησαΐα 23, 351 00 Λαμία Τηλ.: 22310 44673 Όνομα Επικοινωνίας: Ηλίας Τσιαβός • Σύλλογος Διαβητικών «Αγ. Δημήτριος» Φραγκίνη 7, 6ος όροφος, 546 24 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 223707, 2310 733103, Fax: 2310 220592 Website: http://www.syl-diavitikon-nthess.gr Όνομα Επικοινωνίας: Χρήστος Δερβεράκης • Σύλλογος Διαβητικών «Γλυκειά Μεσσηνία» Δυτ. Εμπορικό Κέντρο - Γραφείο 33, 241 00 Καλαμάτα Τηλ.: 27210 95803, 6932 712229 Όνομα Επικοινωνίας: Αναστασία Καρούνου • Σύλλογος Διαβητικών «Γλυκιά ζωή με δράση» Λ. Σαλαμίνος 248, 189 00 Σαλαμίνα Τηλ.: 210 4640786 Όνομα Επικοινωνίας: Βασιλική Κοκλιού Αλαίσκα • Σύλλογος Διαβητικών «Γλυκιά Ισορροπία» Αγ. Παρασκευής 29, 195 00 Λαύριο Τηλ.: 22920 60758, 22920 28195, 6972 902863, 6945 226492 Όνομα Επικοινωνίας: Νικόλαος Ζυγούρης • Σύλλογος Διαβητικών «Γλυκιά πορεία» Σκουλενίου 5 Μεταμόρφωση Ερμούπολη Σύρου/Ασκληπειού 113, 114 71, Σύρος/Αθήνα Τηλ.: 22810 80751, 6936 578822, 6977 263866 Όνομα Επικοινωνίας: Αλέξανδρος Βασιλικός • Σύλλογος Διαβητικών «Δύναμη για ζωή» Δημ. Κέντρο πολιτισμού & πληροφόρησης, 612 00 Πολύκαστρο, Κιλκίς Τηλ.: 23430 24488, 6973 374957 Όνομα Επικοινωνίας: Λίνα Δόνη

• Σύλλογος Διαβητικών «Πορεία» Διοικητηρίου 1, 531 00 Φλώρινα Όνομα Επικοινωνίας: Ευάγγελος Στάιος • Σύλλογος Διαβητικών Γνώμη & Γνώση ΓΠΝ Διδυμοτείχου Κων/λεως 1, 683 00 Διδυμότειχο Τηλ.: 25530 44128, Όνομα Επικοινωνίας: Ανθή Αστερίου • Σύλλογος Διαβητικών γονέων Ν. Καστοριάς Κορομηλά 9, 521 00 Καστοριά Τηλ.: 24670 24340, 6932 312954 Όνομα Επικοινωνίας: Ελένη Εγγλέζου • Σύλλογος Διαβητικών Επαρχίας Νάουσας Πλ. Καρατάσου 4, 592 00 Νάουσα Τηλ.: 23320 29434, 6973 598197 Όνομα Επικοινωνίας: Κωνσταντίνος Ιωαννίδης • Σύλλογος Διαβητικών Θεσσαλονίκης Ευξείνου 3, 561 23 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 223707, 6977 434113 Όνομα Επικοινωνίας: Χρήστος Δερβεράκης • Σύλλογος Διαβητικών Κορίνθου «Ευ-ζήν» Ρήγα Φεραίου 9, 201 00, Κόρινθος Τηλ.: 27410 29835, 6945 975930 Όνομα Επικοινωνίας: Φωτεινή Μπρεζετού • Σύλλογος Διαβητικών Κρήτης Κνωσσού 43, 732 00 Χανιά, Κρήτη Τηλ.: 28210 58264, 6979 618098 Όνομα Επικοινωνίας: Μαρία Σγουρού • Σύλλογος Διαβητικών Ν. Πέλλας Εγνατίας 68, 581 00 Γιανιτσά Τηλ.: 23820 23875, 6936 000398 Όνομα Επικοινωνίας: Γεώργιος Γεωργιάδης • Σύλλογος Διαβητικών Πειραιά & Νήσων Πλαταιών 10, 185 40 Πειραιάς Τηλ.: 210 4185148, 210 4181632, 6932 341320 Όνομα Επικοινωνίας: Γκόλφω Γεμιστού • Σύλλογος Διαβητικών Κισσάμου Καστέλλι Αγ. Νικολάου, 721 00 Κρήτη Τηλ.: 28220 31885 Όνομα Επικοινωνίας: Γεώργιος Βερυκάκης • Σύλλογος Ινσουλ/νων ατόμων με Νεαν. Διαβ. Τ1 «Γλυκειά αγκαλιά» Oμονοίας 128, 653 02 Καβάλα Τηλ.: 25102 27246, 6946 468853 Όνομα Επικοινωνίας: Λάσκαρης Τσούτσας • Σύλλογος Νέων Ελλήνων Διαβητικών Γυθείου 19, 122 41 Αιγάλεω Τηλ.: 210 5384434, 6974 317059 Όνομα Επικοινωνίας: Σπυριδούλα Λάγιου • Σύλλογος Διαβητικών «Πρόληψη & πορεία» Βάγια Θηβών, 322 00 Θήβα Τηλ.: 22620 61419 Όνομα Επικοινωνίας: Αθανάσιος Θεοδοσίου • Σύλλογος Διαβητικών Ν. Αργολίδος Φείδωνος 20, 212 00 Άργος Τηλ.: 27510 91253, 6972 322878 Όνομα Επικοινωνίας: Γεώργιος Παυλίδης • Ένωση Διαβητικών Δυτικής Ελλάδος (ΕΔΙΔΕ) Πατρέως 58-62, 262 21 Πάτρα Τηλ.: 2610 225107 Website: http://edide0.tripod.com/diabetes.html • Σύλλογος Διαβητικών Ν. Σάμου Καπετάν Σταμάτη 13, 831 00 Στάμος Τηλ.: 6945 217291 Όνομα Επικοινωνίας: Κωνσταντίνος Καπετάνιος

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΝΕΩΝ

Για Ιατρούς, Διαιτολόγους, Ψυχολόγους, Νοσηλευτές, Επισκέπτες Υγείας, Ποδολόγους που ασχολούνται με το διαβήτη και θέλουν να ενημερώσουν το κοινό 1. Άρθρο 3-5 δακτυλογραφημένων σελίδων. Μικρότερο άρθρο, με πρακτικές συστάσεις, οδηγίες ή με σημεία υπενθύμισης.

2. Στο κύριο άρθρο να υπάρχουν 1 έως 2 σημεία, τα οποία θα πρέπει ο συγγραφέας να τονίσει ως κύρια μηνύματα. Αυτά να αποτελούν ξεχωριστή σελίδα.

3. Σε κάθε άρθρο να υπάρχουν 2 με 3 κύριες βιβλιογραφικές παραπομπές.

4. Το άρθρο να συνοδεύεται με το όνομα του συγγραφέα, διεύθυνση και τηλέφωνο, τίτλο (γιατρός, νοσηλευτής κ.λπ.) και τόπο εργασίας, με ημερομηνία αποστολής.

5. Τα άρθρα να αποστέλονται σε ηλεκτρονική μορφή με e-mail στο infoede@ede.gr ή με CD στα γραφεία της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας υπ’ όψιν

Συντακτικής Επιτροπής Περιοδικού

«Διαβητολογικά Νέα»

Μαιάνδρου 23, 115 28 Αθήνα

 Εγγραφή στα Διαβητολογικά Νέα Επώνυμο: .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. Όνομα: ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Η διεύθυνση που θέλω να λαμβάνω το περιοδικό «Διαβητολογικά Νέα» είναι: Οδός: ............................................................................................................................................................................................................................................. Αριθ. ��������������������������������������������������������� Πόλη: ............................................................................................................................................................................................................................................. Τ.Κ.: ������������������������������������������������������������

Ταχυδρομική Διεύθυνση: Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία Μαιάνδρου 23 11528 Αθήνα Ετήσια συνδρομή: 1 €

ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Νο.1 στον κόσμο

Νέα Εποχή – Χωρίς Ταινίες. ®

Δυνατότητα μετρήσεων όποτε και όπου χρειάζονται. Κυριολεκτικά!

• 50 τεστ ενσωματωμένα σε μια κασέτα • Χωρίς ανάγκη κωδικοποίησης • Λήψη δείγματος αίματος με το πλέον ανώδυνο στυλό τρυπήματος τεχνολογίας ClixmotionTM (*Ref.) • Ασφαλής / υγιεινή αποθήκευση & απόρριψη κασέτας μετρήσεων και αιχμών Ο μετρητής προσφ έρεταιδω ρεάν σε άτομα που ακολουθούν ινσουλινοθεραπεία www.accu-chek.com

Roche Diagnostics (Hellas) A.E. Αθήνα: Α. Παναγούλη 91, Νέα Ιωνία Θεσσαλονίκη: 12ο χλμ. Ν.Ε.Ο. Θεσσαλονίκης - Ν. Μουδανίων

Γραμμή επικοινωνίας: 210 2703700 Δωρεάν γραμμή υποστήριξης (από σταθερό): 800 11 71000

Τα ACCU-CHEK και ACCU-CHEK MOBILE είναι εμπορικά σήματα της Roche . © 2009 Roche. Με επιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματος.

674/0911

50

(*Ref.) Koubek R. PhD, LEAST PAIN DEVICES FOR SMBG FOR A SUITABLE DIABETES MANAGEMENT-2nd Intl. conf. ATTD in Athens, Feb. 2009, Poster No 103; (abstract No 309).

Accu-Chek Mobile