Ευρωπαίοι ποιητές ανά εθνικότητα εκτός Ελλήνων by Afroditi Fragkou

Ποιητές ανά εθνικότητα Ευρωπαίοι ποιητές ανά εθνικότητα εκτός Ελλήνων

PDF που παράγονται χρησιμοποιώντας την ανοικτού περιεχομένου εργαλειοθήκη mwlib. Βλέπε http://code.pediapress.com/ για περισσότερες πληροφορίες. PDF generated at: Sat, 18 Dec 2010 12:13:50 UTC

Περιεχόμενα Άρθρα Aλβανοί ποιητές

Γιετόν Κελμέντι

Μεχμέτ Ακίφ Ερσόι

Αλεξάντερ Σταύρι Ντρενόβα

Γιερονίμ ντε Ράντα Γιερονίμ ντε Ράντα

Αυστριακοί ποιητές Όσκαρ Κοκόσκα Όσκαρ Κοκόσκα

8 8 9 10 10

Γκέοργκ Τρακλ

Βέλγοι ποιητές

Γιαν Θέουνίνκ

Βούλγαροι ποιητές

Ιβάν Βάζοφ

Πέντσο Σλαβέικοφ Πέντσο Σλαβέικοφ

Χρίστο Σμύρνενσκι Χρίστο Σμύρνενσκι

Βρετανοί ποιητές

17 19 19 21 21 22

Άγγλοι ποιητές

Λόρδος Βύρων

Τζον Γκέι Τζον Γκέι

Τζον Μπλάκγουελ Τζον Μπλάκγουελ

Ουίλλιαμ Μπλέηκ Ουίλλιαμ Μπλέηκ

27 27 28 28 29 29

Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον

Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ

36 36

Κριστίνα Ροσέτι

Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Ουίλλιαμ Σαίξπηρ

42 42 46 46

Φίλιπ Λάρκιν

Τεντ Χιούζ

Ουαλοί ποιητές

Έβαν Τζέιμς

Σκωτσέζοι ποιητές

59 60

Άρθουρ Κόναν Ντόυλ

Ιάκωβος Α΄ της Σκωτίας

Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον

Ρόμπερτ Χένρισον Ρόμπερτ Χένρισον

68 69 69

Γάλλοι ποιητές

Γκιγιώμ Απολλιναίρ

Ζαν Αρπ Ζαν Αρπ

Πωλ Βαλερύ

71 76 76 78

Πωλ Βαλερύ

Πολ Βερλαίν

Φρανσουά Βιγιόν

Βολταίρος Βολταίρος

87 90 90

Γουλιέλμος Θ' της Ακουιτανίας

102

Γουλιέλμος Θ' της Ακουιτανίας

102

Πωλ Ελυάρ Πωλ Ελυάρ

Ζαν Κοκτώ Ζαν Κοκτώ

105 105 107 107

Ζαν Ζενέ Ζαν Ζενέ

Θεόφιλος Γκωτιέ Θεόφιλος Γκωτιέ

109 109 111 111

Κάρολος Α' της Ορλεάνης

114

Κάρολος Α' της Ορλεάνης

114

Ρεϊμόν Κενώ

116

Ρεϊμόν Κενώ

116

Τριστάν Κορμπιέρ

120

Τριστάν Κορμπιέρ

120

Προσπέρ Ζολιό ντε Κρεμπιγιόν

123

Προσπέρ Ζολιό ντε Κρεμπιγιόν

123

Λουί Αραγκόν

124

Λουί Αραγκόν

124

Λωτρεαμόν Λωτρεαμόν

125 125

Κλεμάν Μαρό

127

Κλεμάν Μαρό

127

Φρεντερίκ Μιστράλ Φρεντερίκ Μιστράλ

Σάμιουελ Μπέκετ Σάμιουελ Μπέκετ

Σαρλ Μπωντλαίρ Σαρλ Μπωντλαίρ

Νικολά Μπουαλώ Νικολά Μπουαλώ

Αντρέ Μπρετόν

128 128 130 130 133 133 138 138 139

Αντρέ Μπρετόν

139

Βίκτωρ Ουγκώ

143

Βίκτωρ Ουγκώ

143

Ζακ Πρεβέρ Ζακ Πρεβέρ

159 159

Συλί Προυντόμ

161

Συλί Προυντόμ

161

Αρθούρος Ρεμπώ Αρθούρος Ρεμπώ

Αντρέ Σενιέ Αντρέ Σενιέ

163 163 174 174

Τριστάν Τζαρά

175

Τριστάν Τζαρά

175

Γερμανοί ποιητές

176

Ρίχαρντ Βάγκνερ

177

Ρίχαρντ Βάγκνερ

177

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε

181

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε

181

Νέλλυ Ζαχς Νέλλυ Ζαχς

183 183

Χούγκο Μπαλ

184

Χούγκο Μπαλ

184

Μπέρτολτ Μπρεχτ

186

Μπέρτολτ Μπρεχτ

186

Άγγελος Σιλέσιος

190

Άγγελος Σιλέσιος

Κουρτ Τουχόλσκυ

190 191

Κουρτ Τουχόλσκυ

191

Φρίντριχ Σίλερ

192

Φρίντριχ Σίλερ

192

Φρήντριχ Χαίλντερλιν Φρήντριχ Χαίλντερλιν

194 194

Χάινριχ Χάινε

202

Χάινριχ Χάινε

202

Γκέρχαρτ Χάουπτμαν Γκέρχαρτ Χάουπτμαν

Ρίχαρντ Χύλζενμπεκ Ρίχαρντ Χύλζενμπεκ

203 203 205 205

Ιρλανδοί ποιητές

206

Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ

207

Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ

207

Όσκαρ Ουάιλντ

210

Όσκαρ Ουάιλντ

211

Όσκαρ Ουάιλντ

211

Ισλανδοί ποιητές

216

Ματτίας Γιόχουμσσον

217

Ματτίας Γιόχουμσσον

217

Ισπανοί ποιητές

218

Ραμόν ντελ Βάλιε-Ινκλάν

219

Ραμόν ντελ Βάλιε-Ινκλάν

219

Λόπε δε Βέγκα

222

Λόπε δε Βέγκα

222

Μαρία Θαμπράνο Μαρία Θαμπράνο

226 226

Ροσαλία ντε Κάστρο Ροσαλία ντε Κάστρο

230 230

Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα

232

Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα

232

Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν

235

Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν

235

Χουάν Ραμόν Χιμένεθ Χουάν Ραμόν Χιμένεθ

236 236

Ιταλοί ποιητές

237

Κατερίνα Νταβίνιο

238

Κατερίνα Νταβίνιο

Βοκάκιος Βοκάκιος

Δάντης Αλιγκέρι

238 240 240 242

Δάντης Αλιγκέρι

242

Τζιόζουε Καρντούτσι

246

Τζιόζουε Καρντούτσι

246

Σαλβατόρε Κουαζίμοντο

249

Σαλβατόρε Κουαζίμοντο

Ανδρέας Μάφφεϊ Ανδρέας Μάφφεϊ

249 250 250

Φιλίππο Τομάζο Μαρινέτι

251

Φιλίππο Τομάζο Μαρινέτι

251

Νοβίδιος Νοβίδιος

Πιέρ Πάολο Παζολίνι Πιέρ Πάολο Παζολίνι

252 252 253 253

Πετράρχης Πετράρχης

Φραντσέσκο Ρέντι

258 258 262

Φραντσέσκο Ρέντι

262

Σαμπίνο ντ' Ακούντο

264

Σαμπίνο ντ' Ακούντο

Τορκουάτο Τάσο

264 265

Τορκουάτο Τάσο

265

Τομάζο Καμπανέλα

266

Τομάζο Καμπανέλα

266

Βερόνικα Φράνκο

268

Βερόνικα Φράνκο

268

Κύπριοι ποιητές

271

Παύλος Βαλδασερίδης

272

Παύλος Βαλδασερίδης

Ελένη Θεοχάρους Ελένη Θεοχάρους

Παύλος Λιασίδης

272 274 274 277

Παύλος Λιασίδης

277

Κώστας Μόντης

278

Κώστας Μόντης

278

Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος

280

Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος

280

Μιχάλης Πιερής

281

Μιχάλης Πιερής

281

Ευαγόρας Παλληκαρίδης Ευαγόρας Παλληκαρίδης

283 283

Στασίνος Στασίνος

Κυριάκος Χαραλαμπίδης Κυριάκος Χαραλαμπίδης

285 285 286 286

Πολωνοί ποιητές

289

Στανίσλαβ Βισπιάνσκι

290

Στανίσλαβ Βισπιάνσκι

Γιαν Κοχανόφσκι Γιαν Κοχανόφσκι

Άνταμ Μιτσκιέβιτς Άνταμ Μιτσκιέβιτς

Γιούλιους Σλοβάτσκι Γιούλιους Σλοβάτσκι

Αλεξάντερ Φρέντρο Αλεξάντερ Φρέντρο

290 293 293 296 296 298 298 300 300

Πορτογάλοι ποιητές

302

Φερνάντο Πεσσόα

303

Φερνάντο Πεσσόα

303

Ρουμάνοι ποιητές

305

Μιχαήλ Εμινέσκου

306

Μιχαήλ Εμινέσκου

306

Ρωμαίοι ποιητές

308

Αβιηνός

309

Αβιηνός

Αυσόνιος Αυσόνιος

309 311 311

Βιργίλιος Βιργίλιος

Λίβιος Ανδρόνικος Λίβιος Ανδρόνικος

Λουκανός

313 313 316 316 317

Λουκανός

317

Λουκρήτιος

318

Λουκρήτιος

Μάρκος Μανίλιος Μάρκος Μανίλιος

Οβίδιος Οβίδιος

Οράτιος Οράτιος

Πλίνιος ο Νεότερος Πλίνιος ο Νεότερος

Προπέρτιος Προπέρτιος

Στάτιος

318 320 320 321 321 326 326 328 328 329 329 331

Στάτιος

331

Ρώσοι ποιητές

335

Φαζού Αλίεβα

336

Φαζού Αλίεβα

336

Άννα Αχμάτοβα

338

Άννα Αχμάτοβα

338

Πιοτρ Βιάζεμσκι Πιοτρ Βιάζεμσκι

342 342

Βλαντίμιρ Βισότσκι Βλαντίμιρ Βισότσκι

Γαβριήλ Ντερζάβιν

343 343 344

Γαβριήλ Ντερζάβιν

344

Βασίλι Ζουκόφσκι

348

Βασίλι Ζουκόφσκι

Ιβάν Τουργκένιεφ

348 349

Ιβάν Τουργκένιεφ

349

Βίλχελμ Κύχελμπεκερ

351

Βίλχελμ Κύχελμπεκερ

351

Μιχαήλ Λέρμοντοφ

353

Μιχαήλ Λέρμοντοφ

Βλαντίμιρ Μαγιακόβσκι Βλαντίμιρ Μαγιακόβσκι

Αλέξανδρος Μπλοκ Αλέξανδρος Μπλοκ

353 354 354 359 359

Ιβάν Αλεξέιγεβιτς Μπούνιν

363

Ιβάν Αλεξέιγεβιτς Μπούνιν

363

Αντόν Ντέλβιγκ

366

Αντόν Ντέλβιγκ

366

Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν

367

Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν

367

Φιοντόρ Τιούτσεφ

376

Φιοντόρ Τιούτσεφ

376

Μαρίνα Τσβετάγεβα

377

Μαρίνα Τσβετάγεβα

Σλοβένοι ποιητές

377 378

Κλέμεν Πισκ Κλέμεν Πισκ

379 379

Γιόζεφ Στέφαν

380

Γιόζεφ Στέφαν

380

Σουηδοί ποιητές

381

Έρικ Άξελ Kάρλφελντ

382

Έρικ Άξελ Kάρλφελντ

Καρλ Γκούσταφ Βέρνερ φον Χάιντενσταμ Καρλ Γκούσταφ Βέρνερ φον Χάιντενσταμ

382 384 384

Παραπομπές Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες

386

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες

390

Άδειες Άρθρου Άδεια

395

Aλβανοί ποιητές

Γιετόν Κελμέντι Γιετόν Κελμέντι Ο Γιετόν Κελμέντι είναι ποιητής. Γεννήθηκε το 1978 στην Πέγια του Κοσσόβου. Την δημοτική και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση εκπλήρωσε στην γενέτειρά του. Αποφοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Πρίστινα. Για αρκετά χρόνια έγραψε ποίηση η οποία και εκδόθηκε. Είναι ανταποκριτής πολλών δικτύων στο αλβανικό και ξένο τύπο, όπου αναλύει πολιτικά και πολιτισμικά θέματα. Το όνομα Κελμέντι ήρθε στους αναγνώστες στο Κόσσοβο με την πρώτη του ποιητική συλλογή "Ο αιώνας των υποσχέσεων", η οποία εκδόθηκε το 1999. Στη συνέχεια εκδόθηκαν και άλλες. Η ποίησή του μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και εκδόθηκαν σε κάποιες ανθολογίες. Είναι μέλος ποιητικών συλλόγων και συνεργάζεται με πολιτισμικά και ποιητικά περιοδικά, τα περισσότερα από τα οποία είναι βρετανικά. Το ποιητικό του έργο διακρίνεται για την προσοχή της ποιητικής έκφρασης, της σύγχρονης ανάπτυξης του στίχου και Γιετόν Κελμέντι το βάθος του μηνύματος που μεταφέρει. Στην δημιουργικότητά του ξεχωρίζει η ερωτική λυρική. Είναι βετεράνος του απελευθερωτικού πολέμου του Κοσσόβου από το 1998 ως το 1999. Είναι μέλος του συλλόγου των επαγγελματιών δημοσιογράφων της Ευρώπης. Σήμερα ζει και εργάζεται στις Βρυξέλλες.

Οι ποιητικές του συλλογές • • • • • • •

O αιώνας των υποσχέσεων. Rilindja, Πριστίνα 1999 Πέραν της σιωπής. Faik Konica, Πριστίνα 2002 Αν είναι μεσημέρι. Faik Konica, Πριστίνα 2004 Συγχώρα με λιγάκι Πατρίδα. Faik Konica, Πριστίνα 2005 Που πάνε οι ερχομοί. Ombra GVG, Τίρανα 2007 Κυρία Λέξη (δράμα). Το 2009 εξέδωσε το βιβλίο "Ήρθες για ίχνη του αγέρα", Globus R, Τίρανα

Σε ξένες γλώσσες • Ce mult s-au rãrit scrisorile (Πόσο πολύ αραίωσαν οι επιστολές) • Επιλογές ποιημάτων (στα ρουμάνικα). • A Breath, 2009 (Ινδία)

Μεχμέτ Ακίφ Ερσόι Μεχμέτ Ακίφ Ερσόι Ο Μεχμέτ Ακίφ Ερσόι (Mehmet Âkif Ersoy) (‫( )ىوصرا فكاع دمحم‬Κωνσταντινούπολη, 20 Δεκεμβρίου 1873 Κωνσταντινούπολη 27 Δεκεμβρίου 1936) ήταν Τούρκος ποιητής. Είναι ο συγγραφέας των στίχων του Τουρκικού Εθνικού Ύμνου Istiklâl Marsi, ο οποίος υιοθετήθηκε το 1921. Θεωρείται από τους Τούρκους ως ο "Εθνικός Ποιητής" τους. Σπούδασε κτηνιατρική στο πανεπιστήμιο. Οι στίχοι ήταν αρχικά γραμμένοι ως ποίημα σε μία συλλογή των γραπτών του. Παραδόξως, ένα από τα πιο διάσημα έργα του, ένα βιβλίο με τον τίτλο Safahat, δεν ήταν ευρέως αναγνωσμένο ή δημοσιευμένο μέχρι πρόσφατα. Πιστεύεται επίσης πως έγραψε και έναν σχολιασμό του Κορανίου, τον οποίο έκαψε αργότερα όταν ανακάλυψε πως θα εκδιδόταν από την νέα κοσμική κυβέρνηση στα Τουρκικά αντί των πρωτότυπων Αραβικών, και θα χρησιμοποιούταν στην κοσμική εκπαίδευση. Αν και Αλβανικής καταγωγής και βαθιά θρησκευόμενος, θεωρείται ως εθνικιστική μορφή στην Τουρκία. Στην πραγματικότητα, η πίστη του βρισκόταν κάπου μεταξύ της Τουρκικής και Ισλαμικής ταυτότητας, και θεωρείται περίπου ως ο Ναμίκ Κεμάλ της εποχής του. Βαθιά αναστατωμένος από την έντονη κοσμική φύση που υιοθέτησε η δημοκρατία μετά την κατάργηση του σουλτανάτου το 1923, έφυγε από την Τουρκία για το Κάιρο για να διδάξει την Τουρκική γλώσσα. Επέστρεψε μόλις λίγο πριν από το θάνατό του το 1936. Η κηδεία του έγινε στο Νεκροταφείο Edirnekapi στην Κωνσταντινούπολη.

Βασικά έργα • • • • • • •

Safahat, 1911; Suleymaniye Kürsüsünde, 1911; Hakkın Sesleri, 1912; Fatih Kürsüsünde, 1913; Hatıralar, 1917; Âsım, 1919; Gölgeler, 1933.

Επίδειξη της ποίησής του Çanakkale Şehitlerine (Για τους Μάρτυρες του Çanakkale) Şu Boğaz harbi nedir? Var mı ki dünyada eşi? En kesif orduların yükleniyor dördü beşi, Tepeden yol bularak geçmek için Marmara'ya Kaç donanmayla sarılmış ufacık bir karaya. Ne hayâsızca tehaşşüd ki ufuklar kapalı! Nerde -gösterdiği vahşetle- "Bu bir Avrupalı!" Dedirir: Yırtıcı, his yoksulu, sırtlan kümesi, Varsa gelmiş, açılıp mahbesi, yâhud kafesi! Eski Dünya, Yeni Dünya, bütün akvâm-ı beşer, Kaynıyor kum gibi... Mahşer mi, hakikat mahşer. Yedi iklimi cihânın duruyor karşısında,

Μεχμέτ Ακίφ Ερσόι Ostralya'yla beraber bakıyorsun: Kanada! Çehreler başka, lisanlar, deriler rengârenk; Sâde bir hâdise var ortada: Vahşetler denk. Kimi Hindû, kimi yamyam, kimi bilmem ne belâ... Hani, tâ'ûna da zuldür bu rezil istilâ! Ah, o yirminci asır yok mu, o mahhlûk-i asil, Ne kadar gözdesi mevcud ise, hakkıyle sefil, Kustu Mehmetçiğin aylarca durup karşısına; Döktü karnındaki esrârı hayâsızcasına. Maske yırtılmasa hâlâ bize âfetti o yüz... Medeniyyet denilen kahbe, hakikat, yüzsüz. Sonra mel'undaki tahribe müvekkel esbâb, Öyle müdhiş ki: Eder her biri bir mülkü harâb. Öteden sâikalar parçalıyor âfâkı; Beriden zelzeleler kaldırıyor a'mâkı; Bomba şimşekleri beyninden inip her siperin; Sönüyor göğsünün üstünde o arslan neferin. Yerin altında cehennem gibi binlerce lâğam, Atılan her lâğamın yaktığı yüzlerce adam. Ölüm indirmede gökler, ölü püskürmede yer O ne müdhiş tipidir: Savrulur enkâz-ı beşer... Kafa, göz, gövde, bacak, kol, çene, parmak, el ayak, Boşanır sırtlara, vâdilere, sağnak sağnak. Saçıyor zırha bürünmüş de o nâmerd eller, Yıldırım yaylımı tûfanlar, alevden seller. Veriyor yangını, durmuş da açık sinelere, Sürü halinde gezerken sayısız tayyâre. Top tüfekten daha sık, gülle yağan mermiler... Kahraman orduyu seyret ki bu tehdide güler! Ne çelik tabyalar ister, ne siner hasmından; Alınır kal'a mı göğsündeki kat kat iman? Hangi kuvvet onu, hâşâ, edecek kahrına râm? Çünkü te'sis-i İlâhî o metin istihkâm. Sarılır, indirilir mevki'-i müstahkemler, Beşerin azmini tevkif edemez sun'-i beşer; Bu göğüslerse Hudâ'nın ebedî serhaddi; "O benim sun'-i bedi'im, onu çiğnetme" dedi. Âsım'ın nesli... diyordum ya... nesilmiş gerçek: İşte çiğnetmedi nâmusunu, çiğnetmeyecek. Şûhedâ gövdesi, bir baksana, dağlar, taşlar... O, rükû olmasa, dünyâda eğilmez başlar... Vurulmuş tertemiz alnından, uzanmış yatıyor, Bir hilâl uğruna, yâ Rab, ne güneşler batıyor! Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş, asker! Gökten ecdâd inerek öpse o pâk alnı değer. Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid'i... Bedr'in arslanları ancak, bu kadar şanlı idi.

Μεχμέτ Ακίφ Ερσόι Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın? "Gömelim gel seni tarihe" desem, sığmazsın. Herc ü merc ettiğin edvâra da yetmez o kitâb... Seni ancak ebediyyetler eder istiâb. "Bu, taşındır" diyerek Kâ'be'yi diksem başına; Ruhumun vahyini duysam da geçirsem taşına; Sonra gök kubbeyi alsam da ridâ namıyle, Kanayan lâhdine çeksem bütün ecrâmıyle; Mor bulutlarla açık türbene çatsam da tavan, Yedi kandilli Süreyyâ'yı uzatsam oradan; Sen bu âvizenin altında, bürünmüş kanına; Uzanırken, gece mehtâbı getirsem yanına, Türbedârın gibi tâ fecre kadar bekletsem; Gündüzün fecr ile âvizeni lebriz etsem; Tüllenen mağribi, akşamları sarsam yarana... Yine bir şey yapabildim diyemem hatırana. Sen ki, son ehl-i salibin kırarak salvetini, Şarkın en sevgili sultânı Salâhaddin'i, Kılıç Arslan gibi iclâline ettin hayran... Sen ki, İslâm'ı kuşatmış, boğuyorken hüsran, O demir çenberi göğsünde kırıp parçaladın; Sen ki, ruhunla beraber gezer ecrâmı adın; Sen ki, a'sâra gömülsen taşacaksın... Heyhât! Sana gelmez bu ufuklar, seni almaz bu cihât... Ey şehid oğlu şehid, isteme benden makber, Sana âguşunu açmış duruyor Peygamber.

Βλέπε επίσης • Istiklâl Marsi

Αλεξάντερ Σταύρι Ντρενόβα Αλεξάντερ Σταύρι Ντρενόβα O Αλεξάντερ Σταύρι Ντρενόβα (Aleksander Stavre Drenova) ή αλλιώς Ασντρένι (Asdreni) (11 Απριλίου 1872 - 1947) ήταν ένας από τους πιο γνωστούς Αλβανούς ποιητές. Ένα από τα περισσότερο αναγνωρίσιμα ποιήματά του είναι ο εθνικός ύμνος της Αλβανίας, Hymni i Flamurit (Ύμνος στη σημαία).

Βιογραφία Γεννήθηκε στο χωριό Ντρενόβα κοντά στην Κορυτσά, και πήγαινε στο ελληνικό σχολείο του χωριού του. Ο πατέρας του πέθανε το 1885 όταν ήταν ακριβώς δεκατριών ετών. Την ίδια χρονιά, ο Ντρενόβα μετακόμισε στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας, όπου επανασυνδέθηκε με τους αδελφούς του. Όσο βρισκόταν εκεί, εκτέθηκε στην επιρροή άλλων Αλβανών συγγραφέων και εθνικιστών που ζούσαν εξόριστοι στην Ρουμανία. Εργάστηκε ως συντάκτης της εβδομαδιαίας εφημερίδας Sqipetari (Ο Αλβανός). Μετά από μια σύντομη Ο Αλεξάντερ Σταύρι Ντρενόβα επιστροφή στην Αλβανία το 1914, ο Ασντρένι επέστρεψε στη Ρουμανία και συνέχισε να δείχνει ενδιαφέρον για το αλβανικό εθνικό κίνημα. Επισκέφτηκε την Αλβανία πάλι το 1937, αλλά σύντομα επέστρεψε πάλι στη Ρουμανία, όπου έζησε το υπόλοιπο της ζωής του.

Έργο Το 1904, ο Ασντρένι δημόσιευσε την πρώτη συλλογή ενενήντα εννέα ποιημάτων του αποκαλούμενων Rreze dielli («Ηλιαχτίδες»), που αφιέρωσε στον Σκεντέρμπεη, τον εθνικό ήρωα των Αλβανών. Η δεύτερη συλλογή ενενήντα εννέα ποιημάτων του, Ëndrra e lotë («Όνειρα και δάκρυα») δημοσιεύθηκε το 1912 και αφιερώθηκε στην Βρετανίδα ανθρωπολόγο Edith Durham. Η τρίτη συλλογή του Ασντρένι, Psallme murgu («Ψαλμοί ενός καλόγερου»), δημοσιεύτηκε το 1930. Το έργο του Ασντρένι είναι σημαντικό για την λογοτεχνία της Αλβανίας, όσο και για τον απελευθερωτικό αγώνα των Αλβανών κατά των Τούρκων. Ο Ασντρένι άσκησε κριτική ενάντια των αστών και έπαιρνε το μέρος των φτωχών στρωμάτων του λαού του. Το έργο του ήταν αρχικά ρομαντικό, ενώ αργότερα εξελίχτηκε στον σοσιαλιστικό ρεαλισμό. • • • •

Rreze dielli («Ηλιαχτίδες», 1904) Ëndrra (dh)e lotë («Όνειρα και δάκρυα», 1912) Psallme murgu («Ψαλμοί ενός καλόγερου», 1930) Kambana e Krujës («Η καμπάνα της Κρούγιας», 1937)

Αλεξάντερ Σταύρι Ντρενόβα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Βιογραφία [1] και Ποιήματα [2]του Asdreni από τον Ρόμπερτ Έλσι. • έργα του ποιητή [3] (σε αλβανικά και αγγλικά) [4] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Stavre Drenova άρθρο Aleksander Stavre Drenova της Αγγλόγλωσσης [5] [4] Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Stavre Drenova ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5]

http:/ / www. albanianliterature. net/ html/ authors/ bio/ asdreni. html http:/ / www. albanianliterature. net/ html/ authors/ poetry/ asdreni. html http:/ / www. intratext. com/ Catalogo/ Autori/ Aut1165. htm http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Aleksander http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/

Γιερονίμ ντε Ράντα Γιερονίμ ντε Ράντα Ο Γιερονίμ ντε Ράντα (Jeronim de Rada, 1814 - 1903) είναι Αλβανο-Ιταλός ποιητής, που γεννήθηκε το 1814 στη Macchia Albanese της Ιταλίας. Σπούδασε στη Νομική Σχολή της Νάπολης, στράφηκε όμως ολοκληρωτικά στη λογοτεχνία. Η εθνική αναγέννηση της Αλβανίας και το εθνικο-απελευθερωτικό κίνημα της χώρας (Rilindja) ξεκίνησε με κύριους εκπροσώπους Αλβανούς που ζούσαν στην Ιταλία, απ' τους οποίους το πιο σπουδαίο παράδειγμα αποτελεί ο Γιερονίμ ντε Ράντα. Ο ποιητής Γιερονίμ ντε Ράντα είναι αναμφίβολα ο πιο γνήσιος εκφραστής του ρομαντισμού και της λαικής παράδοσης της Αλβανίας. Το μεγάλο ποίημά του «Τα άσματα του Μιλοσάου» (αλβ. Këngët e Milosaos), που δημοσιεύτηκε το 1836 στη Νάπολη της Ιταλίας στην αλβανική γλώσσα, αποτελεί το πιο δημοφιλές έργο του. Ο Γιερονίμ ντε Ράντα

Αυστριακοί ποιητές

Όσκαρ Κοκόσκα Όσκαρ Κοκόσκα Ο Όσκαρ Κοκόσκα (Oskar Kokoschka, 1 Μαρτίου 1886 - 22 Φεβρουαρίου 1980), ήταν Αυστριακός καλλιτέχνης, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, γνωστός για τα εξπρεσιονιστικά του τοπία και πορτρέτα. Η καριέρα του Όσκαρ Κοκόσκα σημαδεύτηκε από τα πορτρέτα βιεννέζικων διασημοτήτων τα οποία ζωγράφισε με ένα νευρώδες και ζωηρό στυλ. Υπηρέτησε στον αυστριακό στρατό κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο και τραυματίστηκε σοβαρά. Παρά το γεγονός ότι την περίοδο της νοσηλείας του οι γιατροί διέγνωσαν σοβαρή διανοητική αστάθεια, ο Όσκαρ Κοκόσκα συνέχισε την καριέρα του ως καλλιτέχνης, ταξιδεύοντας σε ολόκληρη την Ευρώπη και ζωγραφίζοντας τοπία. Ο Όσκαρ Κοκόσκα είχε έναν παθιασμένο και θυελλώδη δεσμό με Αυτοπροσωπογραφία του Κοκόσκα από το την Άλμα Μάλερ, λίγο μετά από τον θάνατο της πρωτότοκης κόρης 1914 σε γραμματόσημο που κυκλοφόρησε στην Δυτική Γερμανία για τα 100 χρόνια από την της και τον δεσμό της με τον Βάλτερ Γκρόπιους. Ύστερα από γέννησή του. κάποια χρόνια σχέσης, η Άλμα τον απέρριψε, λόγω του ότι το υπερβολικό του πάθος της προξενούσε φόβο. Εκείνος συνέχισε να την αγαπά σε όλη του την ζωή. Ένα από τα πιο διάσημα έργα του Η Νύμφη του Ανέμου ή αλλιώς Θύελλα, είναι αφιερωμένο στην Άλμα. Η τέχνη του Όσκαρ Κοκόσκα θεωρήθηκε από τους Ναζί ως εκφυλισμένη. Οι Ναζί χρησιμοποιούσαν τον χαρακτηρισμό αυτό για πολλά έργα του Μοντερνισμού θεωρώντας τα μη γερμανικά ή και εβραιοκομμουνιστικά. Για τον λόγο αυτό οι καλλιτέχνες που δημιουργούσαν τέτοια έργα υφίσταντο διώξεις. Έχοντας χαρακτηριστεί ως "επικίνδυνος" καλλιτέχνης, ο Όσκαρ Κοκόσκα διέφυγε από την Αυστρία στην Πράγα το 1934. Εκεί ίδρυσε τον Σύλλογο Όσκαρ Κοκόσκα μαζί με άλλους εκπατρισμένους καλλιτέχνες. Στα 1938, όταν οι Τσέχοι άρχισαν να μετακινούνται λόγω της παράδοσης της Σουδητίας στη Γερμανία και της επικείμενης εισβολής της Βέρμαχτ, ο Κοκόσκα απέδρασε από την Τσεχία στο Ηνωμένο Βασίλειο, και παρέμεινε εκεί καθ' όλη τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Πήρε την αγγλική υπηκοότητα από το 1946, μέχρι και το 1978 οπότε και ξαναπήρε την αυστριακή υπηκοότητα. Ο Όσκαρ Κοκόσκα είχε πολλές κοινές καλλιτεχνικές τάσεις με τον σύγχρονό του Μαξ Μπέκμαν. Και οι δύο διατήρησαν την καλλιτεχνική τους ανεξαρτησία από τον Γερμανικό Εξπρεσιονισμό. Η ανεξαρτησία τους αυτή, τους έκανε όμως αφ' ενός να μην ηγηθούν κανενός καλλιτεχνικού ρεύματος κι αφετέρου να μείνουν εκτός των μεγάλων καλλιτεχνικών κινημάτων του Μοντερνισμού. Και οι δυο ανέπτυξαν συγγραφική δράση, κι εξέφρασαν την ανάγκη τους να αναπτύξουν την τέχνη του "οράν". Ειδικά ο Κοκόσκα έδωσε έμφαση στην "βαθειά σύλληψη", ενώ τον Μπέκμαν απασχόλησε με την μυστική ενόραση του βασιλείου του αόρατου. Και οι δυο υπήρξαν πρωτοπόροι καινοτόμων τεχνικών ελαιογραφίας, βασισμένων σε παλαιότερες καλλιτεχνικές παραδόσεις. Τα όψιμα χρόνια του Κοκόσκα "δηλητηριάστηκαν" από την περιθωριοποίησή του στην Ιστορία της Τέχνης. Δεν ήταν ο μόνος που θεωρούσε ότι του άξιζε η αναγνώριση ως ενός από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες

Όσκαρ Κοκόσκα του 20ου αιώνα. Ένας αξιόλογος καλλιτέχνης της Σχολής του "οράν", υπήρξε ο Κόνραντ Τζούεστελ (1924 2001). Το συγγραφικό έργο του Κοκόσκα είναι εξίσου παράξενο κι ενδιαφέρον με το εικαστικό του έργο. Τα απομνημονεύματά του που φέρνουν τον τίτλο Μια θάλασσα περιτριγυρισμένη από Οράματα, είναι ένα άγριο ψυχεδελικό κείμενο, γραμμένο υπό την επήρεια παραισθησιογόνων ουσιών. Το σύντομο θεατρικό του έργο Δολοφόνος, η ελπίδα των γυναικών, μελοποιήθηκε δέκα χρόνια αργότερα από τον Πάουλ Χίντεμιτ και αποκαλείται συχνά ως το πρώτο εξπρεσιονιστικό δράμα. Το έργο του Ορφέας κι Ευρυδίκη (1918) αποτέλεσε το λιμπρέτο για την ομώνυμη Όπερα του Ένστ Κρένεκ, που αποτελεί το πρώτο δείγμα Προγραμματικής Μουσικής. [1] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Kokoschka άρθρο Oskar Kokoschka της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία [5] [1] διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Kokoschka ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Oskar

Γκέοργκ Τρακλ Γκέοργκ Τρακλ Ο Γκεόργκ Τρακλ (Georg Trakl, 3 Φεβρουαρίου, 1887 — 3 Νοεμβρίου, 1914) ήταν Αυστριακός εξπρεσσιονιστής ποιητής.

Ζωή και έργο Ο Τρακλ γεννήθηκε και έζησε τα πρώτα 18 χρόνια της ζωής του στο Σάλτσμπουργκ. Ο πατέρας του, Τομπίας, ήταν αντιπρόσωπος ειδών κιγκαλερίας· λάτρης της μόρφωσης, είχε φιλοδοξίες να σπουδάσει το γιο του. Η μητέρα του, Μαρία, υπέφερε από κατάθλιψη και έτσι τη φροντίδα των παιδιών της ανέλαβε μια Γαλλίδα γκουβερνάντα. Από μικρός μαθαίνει τη γαλλική γλώσσα και στα εφηβικά του χρόνια γοητεύεται από την ποίηση του Μπωντλαίρ, του Βερλέν και του Ρεμπώ. Το 1897 εγγράφεται στο γυμνάσιο της πόλης του Σάλτσμπουργκ (Salzburg Staatsgymnasium), όπου σπουδάζει λατινικά, ελληνικά και μαθηματικά. Την ίδια εποχή κάνει τις πρώτες του λογοτεχνικές απόπειρες και ξεκινά την αναζήτηση τεχνητών παραδείσων με τη χρήση ναρκωτικών ουσιών.

Γκεόργκ Τράκλ

Η οικογένεια αδιαφορεί για τις λογοτεχνικές του επιδόσεις. Ο νεαρός Τρακλ νιώθει απομονωμένος και η μόνη ουσιαστική επαφή είναι αυτή που έχει με την αδελφή του Μαργκαρέτε, γνωστή ως Γκρετλ, φύση καλλιτεχνική, με σπουδές στη μουσική. Η παρουσία της είναι αναγνωρίσιμη στα ποιήματά του. Η ισχυρή επικοινωνία τους, η αφοσίωση του ενός προς τον άλλο και οι συχνές αναφορές του Τρακλ σε θέματα ενοχών, ιδίως σε πρώιμα γραπτά του, προκάλεσαν υποψίες ότι ανάμεσα στα δύο αδέλφια υπήρχε μια πραγματική ερωτική σχέση. Το 1905 αφού παρατάει το σχολείο, δουλεύει σαν φαρμακοποιός για τρία χρόνια και αποφασίζει να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα δια βίου. Αυτή την εποχή πειραματίζεται με τη συγγραφή θεατρικών έργων, αλλά τα δύο του μικρά έργα Η Μέρα των Ψυχών και Φάτα Μοργκάνα δεν έχουν επιτυχία όταν παίζονται στη σκηνή. Το 1908, μετακομίζει στη Βιέννη, σπουδάζει φαρμακευτική και στη συνέχεια προσπαθεί να εργαστεί. Πουθενά δεν προσαρμόζεται, πουθενά δεν στεριώνει. Μια τάση φυγής, μια σχεδόν αναρχική διάθεση δεν του επιτρέπουν να ενταχθεί σε μια τακτοποιημένη ζωή μέσα στην αυστηρή αστική κοινωνία. Τα ναρκωτικά τού δίνουν τη δυνατότητα να ταξιδεύει σε δικούς του κόσμους και να αναλαμβάνει εκεί τους πιο ακραίους ρόλους, του θύτη και του θύματος, ενώ η ποιησή του είναι το πεδίο έκφρασης αυτών των εμπειριών, μια βοήθεια να αντιμετωπίσει το Πνεύμα του Κακού, που τον ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, χωρίς να μπορεί να λυτρωθεί απ' αυτό. Η πρώτη συλλογή ποιημάτων του εκδίδεται το 1913, ενώ ήδη από το 1912 συνεργάζεται με το περιοδικό Ντερ Μπρένερ (Der Brenner), ένα έντυπο που φιλοξένησε τις σημαντικότερες φωνές της πρωτοπορίας στη γερμανόφωνη επικράτεια.

Γκέοργκ Τρακλ

Τραυματιοφορέας στο μέτωπο Το 1914, μετά το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, φεύγει σε μια υγειονομική μονάδα στο μέτωπο της Γαλικίας ως τραυματιοφορέας. Η εξάρτησή του από τα ναρκωτικά, οι ενοχές και η συναισθηματική του αστάθεια επιδεινώθηκαν με το ξέσπασμα του πολέμου. Αυξήθηκαν οι κρίσεις κατάθλιψης και οι τάσεις αυτοκτονίας. Όπως αναφέρει ο ίδιος σε μια επιστολή του, λαχταρά να του συμβεί κάτι που θα φέρει την κάθαρση ή την καταστροφή. Μετά τη μάχη του Γκρόντεκ, όπου βρέθηκε μόνος του στη δυσχερή θέση να περιθάλψει ενενήντα βαριά τραυματισμένους, κατέρρευσε κι επιχείρησε να αυτοπυροβοληθεί, αλλά οι σύντροφοι του τον απέτρεψαν. Μεταφέρεται στο νοσοκομείο της Κρακοβίας κι εκεί πεθαίνει τη νύχτα της 3ης προς 4η Νοεμβρίου από μεγάλη δόση κοκαΐνης, σε ηλικία 27 ετών. Εκεί, στο μέτωπο, γράφει τα τελευταία του ποιήματα. Ο τίτλος τού ενός είναι Θρήνος, με έντονη την αίσθηση ενός επικείμενου θανάτου, και του άλλου Γκρόντεκ, με εμφανείς υπαινιγμούς στη φρίκη του πολέμου και έκδηλη την αγωνία για το σκοτεινό μέλλον του κόσμου.

Κείμενα στο διαδίκτυο • Δέκα ποιήματα (στα αγγλικά) [1] • Είκοσι ποιήματα, μεταφρ. Τζέιμς Ράιτ και Ρόμπερτ Μπλάι — αρχείο PDF μιας μετάφρασης του 1961. [2] • Άπαντα τα ποιήματα του Τρακλ (στα αγγλικά) — μετάφραση του Ουέρς και του Τζιμ Ντός. [3]

Βιβλιογραφία Επιλεγμένοι τίτλοι: • Το Φθινόπωρο των Μοναχικών (Der Herbst des Einsamen, 1920) • Το Τραγούδι των Νεκρών (Gesang des Abgeschiedenen, 1933) Στα αγγλικά: • • • • •

DECLINE: 12 POEMS μετάφρ. Michael Hamburger, Guido Morris / Latin Press, 1952 Twenty Poems of George Trakl, μετάφρ. James Wright & Robert Bly, The Sixties Press, 1961 Selected Poems, Christopher Middleton, Jonathan Cape, 1968 Georg Trakl: A Profile, συντ. Frank Graziano, Logbridge-Rhodes, 1983 The Golden Goblet: Selected Poems of Georg Trakl, 1887-1914, μετάφρ. Jamshid Shirani & A. Maziar, Ibex Publishers, 1994 • Song of the West: Selected Poems, μετάφρ. Robert Firmage, North Point Press, 1988 • Autumn Sonata: Selected Poems of Georg Trakl, μετάφρ. Daniel Simko, Asphodel Press, 1998

Εξωτερικές συνδέσεις • Σύντομη, γενική σύνοψη [4] • Μια ιστοσελίδα με πολλές συνδέσεις, στα γερμανικά [5] • Hearing Heidegger and Saussure [6] υπό Έλμερ Γκ. Γουάιενς: Το ποίημα του Τρακλ, "Ένα Χειμωνιάτικο Απόγευμα", κάτω από το πρίσμα της θεωρίας του Χάιντεγκερ για τη γλώσσα.

Παραπομπές [1] http:/ / www. poemhunter. com/ georg-trakl/ poet-11451/ [2] http:/ / www. dreamsongs. com/ NewFiles/ Trakl. pdf [3] http:/ / www. literaturnische. de/ Trakl/ english/ index-trakl-e. htm [4] http:/ / www. firstworldwar. com/ poetsandprose/ trakl. htm [5] http:/ / www. goethe. de/ os/ hon/ aut/ detra. htm [6] http:/ / www. egwald. com/ ubcstudent/ theory/ heidegger. php

Βέλγοι ποιητές Γιαν Θέουνίνκ Ο Γιαν Θέουνίνκ (Ολλανδικά: Jan Theuninck) είναι Βέλγος ζωγράφος και ποιητής. Γεννήθηκε στις 7 Ιουνίου 1954 στο Ζονεμπέκε της Φλάνδρας.

Γιαν Θέουνίνκ

Εξωτερικές Συνδέσεις • Ολοκαύτωμα [1] • Stalag XB [2] • O Α' Παγκόσμιος Πόλεμος : ποίηση [3]

Υπερίτης - Γιαν Θέουνίνκ

Η Βιβλιοθήκη της Ζονεμπέκεις

Γιαν Θέουνίνκ

Παραπομπές [1] http:/ / www. boekgrrls. nl/ BgDiversen/ Onderwerpen/ gedichten_over_schilderijen. htm [2] http:/ / www. moosburg. org/ info/ stalag/ stalag10b. html [3] http:/ / www. trinity. wa. edu. au/ plduffyrc/ subjects/ english/ poetry/ jan. htm

Βούλγαροι ποιητές

Ιβάν Βάζοφ Ιβάν Βάζοφ Ο Ιβάν Βάζοφ (βουλγάρικα: Иван Вазов, ĭvän' vä'zôf, 27 Ιουνίου, 1850 - 22 Σεπτεμβρίου, 1921) ήταν Βούλγαρος ποιητής, μυθιστοριογράφος, διηγηματογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στην πόλη Σόποτ (Sopot) στην Επαρχία της Φιλιππούπολης (Πλόβντιβ). Θεωρείται ο εθνικός ποιητής και θεμελιωτής της σύγχρονης βουλγαρικής λογοτεχνίας.

Ο Ιβάν Βάζοφ

Η ζωή του

Το σπίτι-μουσείο του Ιβάν Βάζοφ στη Σόφια

Οι γονείς του, Σούμπα και Μίντσο Βάζoφ, άσκησαν μεγάλη επιρροή στο νεαρό ποιητή. Έκανε τις πρώτες σπουδές του στο Σόποτ και τη Φιλιππούπολη (βουλγ. Plovdiv). Στη Ρουμανία, όπου πήγε αργότερα να σπουδάσει εμπορικές επιστήμες, ανέπτυξε σχέσεις με εξόριστους Βούλγαρους επαναστάτες. Η ζωή του, όπως και το έργο του, επηρεάστηκε από την πολιτικά ταραγμένη περίοδο 1890 έως 1920 και τις οδύνες των συμπατριωτών του υπό τον οθωμανικό ζυγό. Ιδεολογικά, μεγάλη επιρροή άσκησε στη μεταγενέστερη σταδιοδρομία του ο Χρίστο Μπότεφ (Hristo Botev, 1848 - 1876), ποιητής και αρχηγός του επαναστατικού βουλγαρικού κινήματος εναντίον της τουρκικής κυριαρχίας.

Μετά την απελευθέρωση της Βουλγαρίας από την οθωμανική κατοχή (1878), ο Βάζοφ ανέλαβε δημόσια αξιώματα, ασχολήθηκε με την πολιτική, εκλέχθηκε βουλευτής και χρημάτισε για κάποιο διάστημα υπουργός παιδείας. Λόγω όμως των πολιτικών πεποιθήσεών του, αυτοεξορίσθηκε στην Οδησσό (1886 - 1889), όπου

Ιβάν Βάζοφ

άρχισε να ασχολείται με τη λογοτεχνία. Ο Βάζοφ πέθανε στη Σόφια στις 22 Σεπτεμβρίου 1921, σε ηλικία 71 ετών. Στο πίσω μέρος του Ναού της Αγίας Σοφίας στη Σόφια, βρίσκεται ο τάφος του, που εντυπωσιάζει με το ογκώδες λιθάρι, φερμένο από το βουνό της Βίτοσα, που τον σκεπάζει. Στον κήπο μπροστά από την Αγία Σοφία, υπάρχει κι ένα επιβλητικό μπρούτζινο άγαλμά του, ενώ το σπίτι που έζησε, στη συμβολή των Οδών Ιβάν Βάζοφ και Γκεόργκι Ρακόφσκι, λειτουργεί σήμερα ως μουσείο.

Το συγγραφικό έργο του Η μεγάλη φήμη του Βάζοφ ξεκινά με την Εποποιία των Λησμονημένων (1881 - 1884), μια σειρά πατριωτικών ποιημάτων, που εξυμνούν δοξασμένες μορφές του αγώνα του βουλγαρικού λαού για την ανεξαρτησία της χώρας του από την τουρκική κυριαρχία, όπως τους Στέφανο Καρατζά, Ρακόφσκι, Βασίλι Λέφσκι, Κότσο κ. ά. Το πιο σπουδαίο από τα ποιήματα αυτά περιγράφει την αυτοθυσία του υποδηματοποιού Κότσο, ο οποίος σκότωσε τη γυναίκα του και το παιδί του και στη συνέχεια αυτοκτόνησε για να μην πέσει στα χέρια του εχθρού. Η " Εποποιία των Λησμονημένων" θεωρείται το πιο σημαντικό έργο της επικής ποίησης του Βάζοφ και το δημοφιλέστερο της βουλγαρικής λογοτεχνίας.

Ο τάφος του Ιβάν Βάζοφ στη Σόφια. Στο βάθος η Εκκλησία της Αγίας Σοφίας κτισμένη από τον Ιουστινιανό

Το αριστούργημα όμως του Βάζοφ είναι το μεγάλο μυθιστόρημά του Κάτω από το ζυγό (βουλγ. "Pad igoto", αγγλ. μτφ. "Under the Yoke", 1894), που άρχισε να γράφει αυτοεξόριστος στην Οδησσό, που αφηγείται την καταπίεση των υποδουλωμένων Βουλγάρων από τους Οθωμανούς και έχει μεταφρασθεί σε στις πιο πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες. Ιστορεί τις περιπέτειες του ήρωά του Ιβάν Πράλιτς, ενός φανταστικού Βούλγαρου πατριώτη, ο οποίος δραπετεύει από τις τουρκικές φυλακές, οργανώνει μιαν επαναστατική οργάνωση με σκοπό την εκδίωξη των Τούρκων, ερωτεύεται την όμορφη Ράντα, προδίδεται από ένα δήθεν φίλο, ο οποίος δουλεύει για τους Τούρκους, ανακαλύπτονται τελικά κι αυτός και η αγαπημένη του Ράντα σε έναν ερειπωμένο μύλο και μετά ηρωική αντίσταση υποκύπτουν στις μεγάλες αριθμητικά δυνάμεις των Τούρκων, με την ελπίδα μέσα τους μιας απελευθερωμένης πατρίδας. Στα άλλα έργα του Βάζοφ περιλαμβάνονται τα μυθιστορήματα Νέα Χώρα (1894), Κάτω απ' τον Ουρανό μας (1900), Η Τσαρίνα του Κατσαλάρ (1902), Τραγούδια της Μακεδονίας (1914), Δε θα Χαθε'ι (1920) και τα θεατρικά έργα Κλέφτες (1894), Μπορισλάβ (1909), Προς την 'Αβυσσο (1910), Ιβάυλο (1911) και Κάτω από τη βροντή της νίκης (1914).

Πηγές • "Παγκόσμιον Λεξικόν των 'Εργων", τόμ. 6ος, Διεθνής Εκδοτικός Οργανισμός SPIRITUS MUNDI, Αθήναι, 1966. • Εγκυκλοπαίδεια "Πάπυρος - Λαρούς - Μπριτάνικα", τόμ. 13, λήμμα "Βάζοφ", Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.

Πέντσο Σλαβέικοφ Πέντσο Σλαβέικοφ Ο Πέντσο Σλαβέικοφ (βουλγαρικά: Pencho Slaveykov, 27 Απριλίου 1866 – 10 Ιουνίου 1912) ήταν Βούλγαρος ποιητής, διαπρεπής δοκιμιογράφος και μεταφραστής έργων της γερμανικής λογοτεχνίας. Ήταν ο νεότερος γιος του Βούλγαρου συγγραφέα του 19ου αιώνα Πέτκο Σλαβέικοφ (1837 – 1895).

Βιογραφικά στοιχεία Ο Πέντσο Σλαβέικοφ γεννήθηκε στην υπό τουρκική κατοχή πόλη Τριάβνα (Tryavna) της Βουλγαρίας, κατά τη διάρκεια της αποκαλούμενης βουλγαρικής Εθνικής Μνημείο των Πέντσο και Πέτκο Σλαβέικοφ, Σόφια, Βουλγαρία, 2006 Αναβίωσης. Ξεκίνησε τις σπουδές του στη Στάρα Ζαγκόρα και τη Φιλιππούπολη (βουλγ. Πλόβντιβ) και πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στη Λειψία της Γερμανίας (1892 – 1898), όπου σπούδασε γερμανική φιλοσοφία - κυρίως Νίτσε και Σοπενάουερ – αισθητική και λογοτεχνία. Μετά την επιστροφή του στη Βουλγαρία το 1898, προσχώρησε, μαζί με άλλους Βούλγαρους συγγραφείς, στη φιλολογική ομάδα «Σκέψη», που επεδίωκε τον εκσυγχρονισμό της βουλγαρικής λογοτεχνίας. Μια δεκαετία αργότερα έγινε διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου της Βουλγαρίας (1908 – 1909). Στα 1909 – 1911 διορίστηκε διευθυντής της Βουλγαρικής Εθνικής Βιβλιοθήκης. Με την ιδιότητά του αυτή, ανέλαβε αποστολές στη Μόσχα, την Κωνσταντινούπολη, τη Νάπολι, την Αθήνα και τη Ρώμη, όπου μελέτησε τις εξελίξεις στον τομέα των βιβλιοθηκών. Αποπέμφθηκε όμως από τη θέση του διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης στις 10 Ιουλίου 1911, λόγω πολιτικής αντιπαράθεσής του με τον τότε Υπουργό Πολιτισμού της Βουλγαρίας Stefan Bobchev. H αποπομπή του αυτή ήταν η αιτία να εγκαταλείψει τη Βουλγαρία, να περιπλανηθεί στη Ζυρίχη και άλλες πόλεις της Ελβετίας και να καταλήξει τελικά στη Ρώμη, όπου παρέμεινε για τρεις μήνες. Στα τέλη Μαΐου του 1912 έφθασε στη μικρή πόλη Μπρουνάτε (Brunate) κοντά στη λίμνη Κόμο (Como), όπου και πέθανε στις 28 Μαΐου 1912. Τάφηκε στο κοιμητήριο της Μπρουνάτε, αλλά τα οστά του μεταφέρθηκαν στη Βουλγαρία το 1921.

Πέντσο Σλαβέικοφ

Λογοτεχνικό έργο Περί τα τέλη του 19ου αιώνα εμφανίζεται στη Βουλγαρία ένα ρεύμα λογοτεχνικής ανανέωσης, που εκφράζεται από μια γενιά νέων λογοτεχνών επηρεασμένων από την κουλτούρα της Δυτικής Ευρώπης, οι οποίοι είχαν για κύριο όργανο έκφρασής τους το περιοδικό «Σκέψη» (Misul). Εκπρόσωπος της νέας αυτής αισθητικής ήταν και ο Πέντσο Σλαβέικοφ, ο οποίος σημάδεψε βαθιά την πολιτιστική ζωή της εποχής του. Συνέβαλε στην ανανέωση και τον εξευρωπαϊσμό της βουλγαρικής λογοτεχνίας, καθιερώνοντας μια σύγχρονη λογοτεχνική γλώσσα. Εισήγαγε, μαζί με άλλους νέους συγγραφείς, ένα νέο λογοτεχνικό ρεύμα για μια «καθαρή» τέχνη, απαλλαγμένη από πολιτικοκοινωνικές αναφορές. Στο έργο του, ο Σλαβέικοφ είχε δεχθεί επιδράσεις από τον Νίτσε, τον Γκαίτε, τον Χάινε και τον Ίψεν. Στις ποιητικές συλλογές του περιλαμβάνονται: «Επικά τραγούδια» (βουλγ. Epicheski Pesni, 1896 – 1898), «Όνειρο ευτυχίας» (1907) και «Νησί των Μακάρων» (1910). Το γνωστότερο και μεγαλύτερο ποιητικό επίτευγμά του ήταν το ημιτελές «Ματωμένος ύμνος» (Kurvana Pesen), που γράφτηκε μεταξύ 1911 - 1912 και εκδόθηκε το 1913, όπου περιγράφει τις θυσίες του βουλγαρικού λαού στον αγώνα του για την ανεξαρτησία.

Μνημείο Σλαβέικοφ Ένα περίτεχνο μνημείο, αφιερωμένο στον Πέντσο Σλαβέικοφ και τον πατέρα του Πέτκο Σλαβέικοφ, όπου το «δίδυμο» των Βουλγάρων ποιητών απαθανατίζεται καθισμένο σ’ ένα μπρούτζινο παγκάκι (στ’ αριστερά ο Πέντσο Σλαβέικοφ και δεξιά ο πατέρας του Πέτκο Σλαβέικοφ), βρίσκεται στην πολυσύχναστη Πλατεία Σλαβέικοφ της Σόφιας. Το γλυπτό έχει φιλοτεχνηθεί από τον Βούλγαρο γλύπτη Georgi Chapkanov και είναι δημοφιλέστατο σημείο για τους ξένους τουρίστες της βουλγαρικής πρωτεύουσας, οι οποίοι συνωστίζονται για να φωτογραφηθούν με τους «ξένοιαστους» ποιητές.

Πηγές • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμματα «Σλαβέικοφ, Πέτκο Ράτσεφ και Σλαβέικοφ, Πέντσο Πέτκοφ», τόμ. 54 και «Βουλγαρία» (Βουλγαρική λογοτεχνία), τόμ. 15, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996. • «Νέος Παγκόσμιος Άτλας»: “Βουλγαρία” (Η λογοτεχνία), τόμ. 3ος, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ», Αθήνα, 1996. • “SOFIA” (Guide Book), TANGRA TanNakRa Publishing House, Sofia, 2003. • Ιστοσελίδα αγγλόφωνης Wikipedia

Χρίστο Σμύρνενσκι Χρίστο Σμύρνενσκι Ο Χρίστο Ντιμιτρόφ Ιζμιρλίεφ (Σμύρνενσκι, βουλγ. Христо Димитров Измирлиев (Смирненски)), ήταν Βούλγαρος ποιητής, από τους κύριους εκφραστές της βουλγαρικής λογοτεχνίας των αρχών του 20ου αιώνα. Το ψευδώνυμο Σμύρνενσκι (Σμυρναίος, ο εκ Σμύρνης) προέρχεται από την απόδοση του επιθέτου του, Ιζμιρλίεφ (Ιζμίρ = Σμύρνη), στη βουλγαρική. Παρά τον πρόωρο του θάνατο, άφησε πίσω του πλούσιο και αξιόλογο έργο. Μια από τις πρόσφατες εκδόσεις στη βουλγαρική με συλλογές από ποιήματά του αποτελείται από οκτώ τόμους. Το έργο του είναι επηρεασμένο από τις ιδέες του Μακεδονικού Αγώνα καθώς και τις σοσιαλιστικές του πεποιθήσεις.

Τα πρώιμα χρόνια Γεννήθηκε στο Κιλκίς, από τον Ντιμήτρ Ιζμιρλίεφ (Димитър Измирлиев) και την Ελισσαβέτα Ποπαναστάσοβα (Елисавета Попанастасова) στις 17 Σεπτεμβρίου 1898. Την εποχή εκείνη η πόλη βρισκόταν υπό Οθωμανική κατοχή, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας. Πέθανε στις 18 Ιουνίου 1923.

Πηγές • Hristo Smirnenski biography [1] • Εργογραφία του ποιητή [2] (Βουλγάρικα)

Παραπομπές [1] http:/ / www. slovo. bg/ old/ f/ en/ smirn/ [2] http:/ / slovo. bg/ smirnenski/

Ο Χρίστο Σμύρνενσκι

Βρετανοί ποιητές

Άγγλοι ποιητές

Λόρδος Βύρων Λόρδος Βύρων Ο Λόρδος Βύρων, ή και εξελληνισμένα Λόρδος Γεώργιος Γκόρντον, (αγλικά: George Gordon Byron VI, 22 Ιανουαρίου 1788 - 19 Απριλίου 1824) ήταν Άγγλος ποιητής, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ρομαντισμού και φιλέλληνας. Γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 22 Ιανουαρίου 1788 και ήταν γιος του πλοιάρχου, του αγγλικού βασιλικού ναυτικού, Τζον Byron και της δεύτερης συζύγου του, Κατερίνας. Ανήκε σε αριστοκρατική οικογένεια, εκ της μητέρας του, το γένος Γκόρντον, που ήταν απόγονος του βασιλιά της Αγγλίας Εδουάρδου του 3ου, πλην όμως όταν γεννήθηκε οι γονείς του είχαν ήδη χωρίσει. Ο μεν πατέρας του είχε διαφύγει στη Γαλλία λόγω χρεών, η δε μητέρα του ξόδεψε μεγάλο μέρος της δικής της περιουσίας για την αποπληρωμή των χρεών. Ο Λόρδος Βύρων γεννήθηκε χωλός, (στη δεξιά κνήμη), και τα πρώτα χρόνια διέμενε με την μητέρα του στη Ο Λόρδος Βύρων περιοχή Άμπερτ μάλλον φτωχικά όπου εκεί έμαθε και τα πρώτα γράμματα. Στις 19 Μαΐου του 1798 πέθανε ένας θείος του, από τη μητέρα του όπου του κληρονόμησε όλη την περιουσία και τον τίτλο του 9ου Λόρδου της οικογενείας. Έτσι η ζωή του από τότε άλλαξε. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ αποκτώντας έτσι πολύ καλή μόρφωση. Ήταν χαρακτήρας ανήσυχος, παρορμητικός και τυχοδιωκτικός. Έτσι, ξεκίνησε περιοδείες και περιπλανήσεις στη νότια Ευρώπη (Πορτογαλία, Ισπανία, Ελλάδα, Τουρκία). Κατα τη διάρκεια της παραμονής του στην Αθήνα ερωτεύτηκε παράφορα την Θηρεσία, κόρη του Άγγλου προξένου Θεοδώρου Μακρή, στην οποία αφιέρωσε και το ποίημά του «Κόρη των Αθηνών» (1809). Το 1812 εκφώνησε λόγο στη Βουλή των Λόρδων και δημοσίευσε το έργο του «Τσάιλντ Χάρολντ», το οποίο τον έκανε διάσημο. Ο χωρισμός του από τη σύζυγό του Άννα Ισαβέλλα Μίλμπαγκ προκάλεσε σκάνδαλο και έντονες συζητήσεις για ομοφυλοφιλικές του τάσεις, πράγμα που τον ανάγκασε να εγκαταλείψει την Αγγλία το 1816. Στην αρχή εγκαταστάθηκε στην Ελβετία και μετά στην Ιταλία, όπου υποστήριξε ενεργά το φιλελεύθερο κίνημα των Ιταλών πατριωτών.

Λόρδος Βύρων

25 Το 1823 κατευθύνεται, ύστερα απο παρότρυνση των Άγγλων κεφαλαιούχων που ενδιαφέρονταν για σύναψη δανείων με την Ελληνική κυβέρνηση, προς την Ελλάδα σταματώντας στην Κεφαλλονιά, όπου παρέμεινε για έξι μήνες στην οικία του κόμη Δελαδέτσιμα, φίλου του Μαυροκορδάτου. Τελικά αν και αρχικός προορισμός ήταν ο Μοριάς εγκαθίσταται στο Μεσολόγγι, όπου έρχεται σε επαφή με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον οποίο και υποστηρίζει οικονομικά. Εν τω μεταξύ έχει σχηματίσει ιδιωτικό στρατό απο 40 Σουλιώτες υπο τον Δράκο, Τζαβέλλα και Φωτομαρά. Αξίζει να σημειωθεί οτι ήταν απο τους πρώτους που συνειδητοποίησε τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε η σύναψη δανείου στην περίπτωση που χρησιμοποιείτο οχι για εθνικούς σκοπούς αλλά για πολιτικές διαμάχες.

Λόρδος Βύρων, μαρμάρινος ανδριάντας, Αθήνα

Απεβίωσε στις 19 Απριλίου του 1824 ύστερα απο πυρετό. Το πένθος για το θάνατό του ήταν γενικό και ο Διονύσιος Σολωμός συνέθεσε μακρά ωδή στη μνήμη του. Η καρδιά του ενταφιάστηκε στο Μεσολόγγι. Από τα έργα του τα πιο γνωστά είναι: • «Τσάιλντ Χάρολντ» • «Δον Ζουάν» • «Μάνφρεντ»

Ελληνική βιβλιογραφία • Κάιν: Ένα μυστήριο, μετάφραση Χριστίνα Μπάμπου Παγκουρέλη. Αθήνα: Ανεμοδείκτης, 2006. • Δραματικό μυστήριο σε τρεις πράξεις, επιμέλεια Θοδωρής Καφετζόπουλος, μετάφραση Ελένη Αναστασάκη. Αθήνα: Τετρακτύς, Όμβρος, 2002. • Ο Γκιαούρ, μετάφραση Αικατερίνη Κ. Δοσίου, επιμέλεια Ευγενία Κεφαλληναίου. Αθήνα: Παρασκήνιο, 1997. • Επιστολές από την Ελλάδα: 1809-1811 και 1823-1824, μετάφραση Δημοσθένης Κούρτοβικ· επιμέλεια Leslie A. Marchand. Αθήνα: Ιδεόγραμμα, 1996. • Η κατάρα της Αθηνάς, μετάφραση Πάνος Καραγιώργος. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη Αφοί, 1995. Πορτραίτο του Λόρδου Βύρωνα,έργο του Thoman Phillips, National Portrait Gallery,Λονδίνο

• Ο βρυκόλακας. Ένα απόσπασμα, John William Polidori· μετάφραση Λίλιαν Stead - Δασκαλοπούλου. Αθήνα: Άγρα, 1994.

• Επιλογές από επιστολές, ημερολόγια και ποιήματα, μετάφραση Ειρήνη Βρης. Αθήνα: Οδός Πανός, 1993. • Ο φυλακισμένος του Σιγιόν και άλλα διαλεχτά ποιήματα, μετάφραση Θανάσης Γιαπιτζάκης· Αθήνα: Μπουκουμάνης, 1988. • Ντον Ζουάν: Άσματα 9-16: Τέλος έργου Ντον Ζουάν, μετάφραση Μαρία Ι. Κεσίση. Αθήνα: Σπανός Βιβλιοφιλία, 1987.

Λόρδος Βύρων

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • H Kοινότητα Μπάϋρον [1] • Η Διεθνής Κοινότητα Μπάϋρον [2] • Ο τάφος του Λόρδου Βύρωνα [3] mrj:Байрон, Джордж Гордон

Παραπομπές [1] http:/ / www. byronsociety. com [2] http:/ / www. internationalbyronsociety. org [3] http:/ / www. poetsgraves. co. uk/ byron. htm

Τζον Γκέι Τζον Γκέι Ο Τζον Γκέι (John Gay, 30 Ιουνίου 1685 - 4 Δεκεμβρίου 1732) ήταν Άγγλος ποιητής και δραματουργός. Γεννήθηκε στο Μπαρνστέιμπλ. Έγραψε πολλά έργα, ενώ περίφημοι είναι οι μύθοι του καθώς και η «Όπερα του ζητιάνου» (Beggar's Opera) στην οποία βασίστηκε η «Όπερα της πεντάρας».

Πορτρέτο του Τζον Γκέι

Τζον Μπλάκγουελ Τζον Μπλάκγουελ O Τζον Μπλάκγουελ (John Blackwell), (1797 – 1841), ήταν ποιητής και πεζογράφος. Θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης ουαλικής λυρικής παράδοσης.

Ο Τζον Μπλάκγουελ

Ουίλλιαμ Μπλέηκ Ουίλλιαμ Μπλέηκ

Ο Ουίλλιαμ Μπλέηκ, πορτραίτο από τον Thomas Phillips Γέννηση

28 Νοεμβρίου, 1757 Λονδίνο, Αγγλία

Θάνατος

12 Αυγούστου, 1827 Λονδίνο, Αγγλία

Είδος Τέχνης

Ποίηση, Ζωγραφική

Ο Ουίλλιαμ Μπλέηκ (αγγλ. William Blake, 28 Νοεμβρίου 1757 – 12 Αυγούστου 1827) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Άγγλους Ποιητές και παράλληλα ζωγράφος, χαράκτης εικονογράφος, μυστικιστής και οραματιστής. Χαρακτηρίζεται συχνά ως ο «Προφήτης» της αγγλικής λογοτεχνίας και υπήρξε αναμφισβήτητα ένας από τους πλέον εκκεντρικούς και πολύπλευρους καλλιτέχνες. Αν και στην εποχή του χλευάστηκε ως παράφρων, σήμερα τιμάται ως μεγαλοφυΐα και συγκαταλέγεται ανάμεσα στους μείζονες ποιητές της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Νεανικά χρόνια Ο Ουίλλιαμ Μπλέηκ γεννήθηκε στο Λονδίνο και η οικογένειά του ανήκε στη μεσαία τάξη. Ο πατέρας του Τζέημς Μπλέηκ ήταν αξιοσέβαστος έμπορος και μητέρα του ήταν η Catherine Hermitage. Οι γονείς του συνειδητοποίησαν από νωρίς πως το τρίτο από τα συνολικά πέντε παιδιά τους, διέθετε έντονη καλλιτεχνική κλίση και προσπάθησαν να βοηθήσουν τον Μπλέηκ προς αυτή την κατεύθυνση. Επέτρεψαν μάλιστα να εγκαταλείψει το συμβατικό σχολείο σε ηλικία δέκα ετών ώστε να αρχίσει να παρακολουθεί μαθήματα σε σχολή ζωγραφικού σχεδίου. Από μικρός, όπως ομολογούσε ο ίδιος βυθιζόταν σε εκστατικά οράματα.[1] Από την ηλικία των δώδεκα μόλις ετών ξεκίνησε να γράφει ποιήματα. Τον Αύγουστο του 1772, ο χαράκτης James Basire του προσέφερε θέση μαθητευόμενου, γεγονός που θεωρείται σημαντικό στην μετέπειτα εξέλιξη του Μπλέηκ. Συνολικά μαθήτευσε για επτά χρόνια και στο διάστημα αυτό εκπαιδεύτηκε σε όλες τις διαφορετικές χαρακτικές μεθόδους και τεχνικές. Παρά την κατάρτιση του, αποφάσισε να μαθητεύσει και στη σχολή ζωγραφικής της Βασιλικής Ακαδημίας, το 1779. Ένα χρόνο αργότερα, το 1780, παρουσιάστηκε δημόσια ένα υδατογράφημα του Μπλέηκ, στην ετήσια έκθεση της Ακαδημίας. Το 1782 ο Μπλέηκ γνωρίστηκε με τον John Flaxman, ο οποίος επρόκειτο να γίνει προστάτης του. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε την Catherine Boucher, ένα φτωχό και αναλφάβητο κορίτσι, την οποία ο Μπλέηκ θα εκπαίδευε, όχι μόνο στη γραφή και την ανάγνωση, αλλά και στη χαρακτική τέχνη. Εκείνη την περίοδο, ο George Cumberland, ένας από τους ιδρυτές της εθνικής πινακοθήκης του Λονδίνου, ήρθε σε επαφή με τα έργα

Ουίλλιαμ Μπλέηκ

του Μπλέηκ τα οποία και θαύμασε. Η πρώτη συλλογή ποιημάτων του Ουίλλιαμ Μπλέηκ, Poetical Sketches (Ποιητικά Σχεδιάσματα), δημοσιεύτηκε του 1783 με τη χρηματική ενίσχυση του Flaxman και του αιδεσιμότατου A. S. Mathew. Ο Ρόμπερτ Σίλλιμαν Χίλλυερ αναφέρει για τα ποιήματα της συλλογής αυτής: "...είναι αποκαλυπτικά όχι μόνο της ιδιοφυΐας του αλλά και των επιδράσεων του από τη λυρική ποίηση της Ελισαβετιανής εποχής, από το Σαιξπήρειο δράμα, από το Γοτθικό ύφος, από τον Οσσιανό, από τη δίχως ρίμες "Ωδή προς την Εσπέρα" του Κόλλινς και από την υψηλή ρητορική του καιρού του". Μετά από το θάνατο του πατέρα του, το 1784, λειτούργησε ένα κατάστημα ειδών σχεδίου και ζωγραφικής, μαζί με τον αδερφό του Ρόμπερτ. Συνεργάστηκαν με τον εκδότη Joseph Johnson, γεγονός που επέτρεψε στον Μπλέηκ να έρθει σε επαφή με σημαντικούς εκπροσώπους της αγγλικής διανόησης, όπως τον επιστήμονα Joseph Priestley, τον φιλόσοφο Richard Price, τον ζωγράφο John Henry Fuseli, με τον οποίο συνδέθηκε φιλικά, Το αρχέτυπο του "δημιουργού" είναι μια γνωστή εικόνα στα φωτισμένα βιβλία William Blake. Εδώ, ο την φεμινίστρια Mary Wollstonecraft, αλλά και τον αμερικανό Μπλέηκ απεικονίζει έναν πανίσχυρο δημιουργό που θεωρητικό και επαναστάτη Tom Paine. Ο Μπλέηκ έτρεφε συλλογίζεται τον κόσμο που έχει σφυρηλατήσει. μεγάλες ελπίδες για την αμερικανική και γαλλική Επανάσταση αλλά αργότερα απελπίστηκε με την άνοδο του Ροβεσπιέρου. Η Mary Wollstonecraft έγινε επίσης στενή φίλη του και το 1788 ο Μπλέηκ εικονογράφησε το έργο της Original Stories from Real Life. Μοιράζονταν ακόμη παρόμοιες απόψεις σχετικά με τη σεξουαλική ισότητα των δύο φύλων και το θεσμό του γάμου. Ο Μπλέηκ καταδίκαζε ανοιχτά την επιβεβλημένη αγνότητας της γυναίκας και τον προκαθορισμένο γάμο. Το 1788 ο Μπλέηκ άρχισε να πειραματίζεται πάνω στη μέθοδο που θα χρησιμοποιούσε για να δημοσιεύσει τα ποιήματα του, όντας δύσπιστος απέναντι στους εκδότες της εποχής. Τελικά υιοθέτησε μια πρωτότυπη τεχνική εκτύπωσης συνδυάζοντας την ιδιότητα του χαράκτη και ζωγράφου με αυτή του ποιητή. Ιδιαίτερες λεπτομέρειες για την τεχνική του Μπλέηκ δεν είναι γνωστές. Η εκτύπωση αυτή περιελάμβανε σύμφωνα με εκτιμήσεις την εξής διαδικασία: αρχικά το γράψιμο των στίχων πάνω σε πλάκες χαλκού με τη βοήθεια μελανιού και πινέλων, χρησιμοποιώντας παράλληλα ένα ανθεκτικό στα οξέα μέσο. Στη συνέχεια οι πλάκες εμβαπτίζονταν σε οξύ προκειμένου να διαλυθεί ο μη επεξεργασμένος χαλκός. Στο τελικά στάδιο, οι πλάκες χρωματίζονταν με υδατοχρώματα και τοποθετούνατν μαζί ώστε να αποτελέσουν έναν ενιαίο τόμο. Η μέθοδος αυτή ονομάστηκε από τον Μπλέηκ "Πεφωτισμένη εκτύπωση" (Illuminated printing) και συχνά τα έργα αυτής της μορφής αναφέρονται και ως "Πεφωτισμένα βιβλία". Ο Μπλέηκ χρησιμοποίησε τη "φωτισμένη" εκτύπωση για όλα τα του τα έργα από τη στιγμή που την επινόησε. Κάθε ένα από τα "φωτισμένα" βιβλία του αποτελούσε ένα μοναδικό έργο τέχνης. Ο Μπλέηκ θεωρούσε ότι η αυτόνομη δημοσίευση των βιβλίων θα μπορούσε να ελευθερώσει τον καλλιτέχνη από την τυραννία της λογοκρισίας από την εκκλησία και το κράτος. Ο μελετητής του έργου του Μπλέηκ Geofrey Keynes, αναφέρει πως τα "φωτισμένα" βιβλία του Μπλέηκ εμφανίζουν ομοιότητες με μεσαιωνικά χειρόγραφα που περιείχαν επίσης διακόσμηση. Σε μια επιστολή, ο Μπλέηκ αναφέρει ακόμα πως τη μέθοδο αυτή του την αποκάλυψε ο νεκρός αδελφός του Ρόμπερτ όταν πρόβαλε μπροστά του σε ένα νυχτερινό όραμα.

Ουίλλιαμ Μπλέηκ

Ώριμα χρόνια Το 1790 ο Μπλέηκ μετακόμισε με τη γυναίκα του στο Lambeth όπου θα παρέμενε για περίπου δέκα χρόνια. Εκεί συνέχισε να κατασκευάζει χαρακτικά για τα ποιήματα του και να εξελίσσει τα θέματα του. Είναι η περίοδος που εκδίδει έργα όπως Το βιβλίο του Ούριζεν (1794), Ευρώπη: μία προφητεία (1794), Το Τραγούδι του Λος' (1795) και Το βιβλίο του Λος (1795). Παράλληλα με αυτά τα έργα, σημαντικός καρπός της ιδιαίτερα δημιουργικής του παραμονής στο Lambeth ήταν και Οι Γάμοι του Ουρανού και της Κόλασης (1790-1793). Από το 1800 εως το 1803, το ζεύγος Μπλέηκ έζησε στο χωριό Felpham του Σάσσεξ. Σε αυτό το διάστημα, συντηρούνταν οικονομικά από τον ποιητή William Hayley του οποίου έργα εικονογραφούσε ο Μπλέηκ. Επιπλέον, την περίοδο αυτή, ο Μπλέηκ συννελήφθη με αστήρικτες κατηγορίες πως σε καιρό πολέμου ενεργούσε ενάντια στη χώρα του. Είναι γεγονός πως ο Ουίλλιαμ Μπλέηκ ήταν πολέμιος των αξιών της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, κάτι που αποτύπωσε σαφώς και στα ποιήματά του, ωστόσο ποτέ δεν προέβει σε αντιεξουσιαστικές ενέργειες. Η παραμονή στο Felpham σημαδεύτηκε και από την ολοκλήρωση του ποιήματος Μίλτον (1803-1808). Αξίζει να αναφερθεί πως ο Μπλέηκ θεωρούσε τον Μίλτον ως τον μεγαλύτερο των ποιητών, αν και παράλληλα πίστευε πως είχε υποπέσει και σε ολέθρια σφάλματα.

O Τίγρης, ποίημα του Μπλέηκ και παράδειγμα της μεθόδου εκτύπωσης που επινόησε.

Το επόμενο σημαντικό του έργο ήταν οι εικονογραφήσεις του για μια έκδοση του Τάφου του Robert Blair που εκδόθηκε το 1808 και συγκέντρωσε μεγαλύτερη προσοχή από όλα τα υπόλοιπα ποιητικά του έργα. Ωστόσο οι κριτικοί της εποχής δεν αντιμετώπισαν θετικά τις εικονογραφήσεις αλλά περισσότερο με διάθεση καχύποπτη και χλευαστική. Την περίοδο 1809 εως 1815 ολοκλήρωσε το τελευταίο και μακροσκελές προφητικό του βιβλίο, την Ιερουσαλήμ, ενώ αργότερα δημιούργησε και μια σειρά εικονογραφήσεων για το Βιβλίο του Ιώβ (Book of Job), που θεωρούνται ως η σημαντικότερη καλλιτεχνική παραγωγή του Μπλέηκ. Το έργο του αυτό αποτέλεσε παραγγελία στις αρχές του 1820 του John Linnell, μέλος μιας ομάδας καλλιτεχνών που αυτοαποκαλούνταν "Αρχαίοι". Η ομάδα αυτή θαύμαζε το έργο του Μπλέηκ και τον στήριξαν τόσο οικονομικά όσο και ηθικά στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Μετά την ολοκλήρωση της Ιερουσαλήμ ο Μπλέηκ έγραψε ελάχιστη ποίηση αλλά αφοσιώθηκε στη ζωγραφική και τη χαρακτική. Εξαίρεση αποτελεί το Αιώνιο Ευαγγέλιο (The Everlasting Gospel) που ολοκληρώθηκε το 1818. Ακόμα και στο τέλος της ζωής του παρέμενε ακμαίος και ιδιαίτερα οξυδερκής. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως προσπάθησε να μάθει ιταλικά με σκοπό να διαβάσει Δάντη. Σχεδίαζε επίσης να εικονογραφήσει τη Θεία Κωμωδία, έργο που ξεκίνησε περίπου το 1825 αλλά δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει. Πέθανε τον Αύγουστο του 1827.

Ουίλλιαμ Μπλέηκ

Αποδοχή Η στάση των κριτικών απέναντι στον Ουίλλιαμ Μπλέηκ, την εποχή που έζησε, κυμάνθηκε από την καχυποψία και την επιφύλαξη ως την απόλυτη εχθρότητα. Ακόμα, οι οραματισμοί του Μπλέηκ εκλαμβάνονταν από την πλειοψηφία ως δείγμα παραφροσύνης του ποιητή. Ο Μπλέηκ συχνά απογοητευόταν καθώς έβλεπε πως η δουλειά του αντιμετωπιζόταν με χλεύη. Το 1809 διοργάνωσε μια ιδιωτική έκθεση των πινάκων του με σκοπό να δημοσιοποιήσει το έργο του αλλά και να το υπερασπιστεί. Η έκθεση αυτή έτυχε ωστόσο πολύ ψυχρής υποδοχής. Ενδεικτική είναι η κριτική που άσκησε η εφημερίδα The Examiner: "...ο Ουίλλιαμ Μπλέηκ, ένας δυστυχής παράφρων, ακίνδυνος κατά τα άλλα και γι' αυτό έξω από το άσυλο, θα περνούσε εντελώς απαρατήρητος αν δεν διακήρυσσαν δημόσια τον θαυμασμό τους για αυτόν πολλοί διακεκριμένοι καθηγητές και ερασιτέχνες. Οι έπαινοι τους οποίους οι κύριοι αυτοί επεφύλαξαν πέρυσι στις εικονογραφήσεις του Τάφου (του Robert Blair) που φιλοτέχνησε ο δυστυχής, κατόρθωσαν να τον ωθήσουν να δημοσιοποιήσει την τρέλα του και έτσι να τον εκθέσουν και πάλι αν όχι στη χλεύη, στον οίκτο του κοινού." Ο ίδιος ο Μπλέηκ, υπερασπιζόμενος κάποτε το έργο του, παρατήρησε: "Το Υψηλό παραμένει κατ' ανάγκη σκοτεινό για τους Αδύναμους ανθρώπους. Αυτό που μπορεί να είναι σαφές για έναν ηλίθιο δεν είναι άξιο της προσοχής μου." Σήμερα αναγνωρίζεται ως ο αυθεντικότερος και πιο εκλεκτός από τους ρομαντικούς ποιητές και θεωρείται μια από τις σημαντικότερες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Είναι κοινή διαπίστωση των μελετητών του, πως η αξία του Μπλέηκ δεν περιορίζεται μόνο στο γεγονός πως αποτέλεσε έναν αξιόλογο ρομαντικό ποιητή αλλά κυρίως στο ότι κατόρθωσε παράλληλα να δημιουργήσει και να απεικονίσει ένα εξαιρετικά πολύπλοκο προσωπικό μυθολογικό σύστημα.

Επιλεγμένα έργα • • • • • • • • • • • • • • • •

Poetical Sketches (1783) There is no Natural Religion (1788) All Religions are One (1788) Songs of innocence (1789) Book of Thel (1789) Marriage of Heaven and Hell (1793) Visions of the Daughters of Albion (1793) America: A Prophecy (1793) Songs of Experience (1794) The Book of Urizen (1794) The Song of Los (1794) The Book of Ahania (1795) The Book of Los (1795) Milton (1804-1808) Jerusalem (1809-1815) Everlasting Gospel (1818)

Ουίλλιαμ Μπλέηκ

Σχετική βιβλιογραφία Μελέτες πάνω στη ζωή και το έργο του Μπλέηκ: • • • • • • • • • • •

Jacob Bronowski, William Blake and the Age of Revolution. Routledge and K. Paul. ISBN 0-7100-7277-5 (1972) S. Foster Damon, A Blake Dictionary. Shambhala. ISBN 0-394-73688-5 (1979) Peter Ackroyd, Blake. Sinclair-Stevenson. ISBN 1-85619-278-4 (1995) E.P. Thompson, Witness against the Beast. Cambridge University Press. ISBN 0-521-22515-9 (1993) Victor N. Paananen, William Blake. Twayne Publishers. ISBN 0-8057-7053-4 (1996) George Anthony Rosso Jr., Blake's Prophetic Workshop: A Study of The Four Zoas. Associated University Presses. ISBN 0-8387-5240-3 (1993) G.E. Bentley Jr., The Stranger From Paradise: A Biography of William Blake. Yale University Press. ISBN 0-300-08939-2 (2001) Peter F. Fisher, The Valley of Vision: Blake as Prophet and Revolutionary (1961) Harold Bloom, Blake's Apocalypse (1968) Geofrey Keynes, William Blake: Poet, Painter, Prophet (1965) Geofrey Keynes, Blake Studies (1971)

Εκδόσεις έργων του Μπλέηκ: • The Complete Writings of William Blake, επιμ. Geofrey Keynes (1966) • The Complete Poetry and Prose of William Blake, επιμ. David V. Erdman (1988) Ελληνική βιβλιογραφία: • • • • • • •

Μπλέηκ, εκδ. Πλέθρον Οι Γάμοι του Ουρανού και της Κόλασης, εκδ. Νεφέλη Ποιήματα, εκδ. Καστανιώτης Ποιήματα, εκδ. Αρμός Τα Τραγούδια της Αθωότητας Τα Τραγούδια της Πείρας Το Βιβλίο της Θελ

Σημειώσεις [1] Τα παιδικά οράματα του Μπλέηκ δεν θα πρέπει να θεωρούνται ασυνήθιστα καθώς πολλά παιδιά εμφανίζουν την δυνατότητα να βλέπουν "ειδητικές εικόνες", δηλαδή λεπτομερείς οπτικές εικόνες που αναπαράγονται από παρελθούσες εντυπώσεις. Είναι ωστόσο αξιοπρόσεκτο, το γεγονός πως ο Μπλέηκ φαίνεται να διατήρησε μια τέτοια παιδική ικανότητα ως το τέλος της ζωής του.

Δείτε επίσης • Έργα του Μπλέηκ στην αγγλική Βικιθήκη (http://wikisource.org/wiki/Author:William_Blake)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Αρχείο William Blake (http://www.blakearchive.org/) • Συλλογή έργων του Μπλέηκ (http://www.elp.it/bygothic/Gallery/Blake/index.html) • Ποιήματα του William Blake (http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/book/search?amode=start& author=Blake, William) • Blake Digital Text Project (http://virtual.park.uga.edu/~wblake/home.html) • Introduction to The Drawings and Engravings of William Blake, του Laurence Binyon (http://www.the3graces. info/random_blake.htm) • Βιογραφικό και ζωγραφικοί του πίνακες (http://www.peri-grafis.com/ergo.php?id=850)

Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον Ο Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον (αγγλ. Edward Bulwer-Lytton) (25 Μαΐου 1803 - 18 Ιανουαρίου 1873) ήταν Άγγλος πολιτικός, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και πολυγραφότατος μυθιστοριογράφος. Γεννήθηκε στο Λονδίνο και ήταν ο τρίτος γιος του στρατηγού Ουίλιαμ Μπούλβερ, που καταγόταν από μία εξέχουσα αγγλική οικογένεια. Σε ηλικία 9 ετών ο μικρός Λύττον γράφτηκε σ' ένα προκαταρκτικό σχολείο για ν' αρχίσει τη μόρφωσή του. Αλλά έμεινε σ' αυτό μόνο 12 ημέρες γιατί ένιωθε εκεί τον εαυτό του τόσο έρημο και τόσο δυστυχισμένο, που η μητέρα του αναγκάστηκε να τον πάρει πάλι στο σπίτι. Στα επόμενα χρόνια ο Λύττον πήγαινε από το ένα σχολείο στο άλλο, χωρίς κανένα όφελος, ώσπου γράφτηκε στη Σχολή Χούκερ στο Ρότινγκντιν (Rottingdean). Εκεί έκανε πολλούς φίλους και προόδευσε γρήγορα. Ο καθηγητής του δεν άργησε να γράψει στη μητέρα του πως ο γιος της ήταν έτοιμος για μεγάλη τάξη στα δημόσια σχολεία.

Ο Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον

Ο Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον μπήκε σε ηλικία 18 ετών στο Κολέγιο Τρίνιτι στο Κέμπριτζ. Έμεινε εκεί πολύ λίγο και εγγράφηκε στο Τρίνιτι Χολ (Trinity Hall), από όπου αποφοίτησε ύστερα από 4 χρόνια. Τον Αύγουστο του 1827 ο Έντουαρντ παντρεύτηκε τη Ροζίνα Ντόιλ Χουίλερ. Παντρεύτηκαν ύστερα από θορυβώδη αρραβώνα και παρά τις αντιρρήσεις της μητέρας του, που θεωρούσε τη Ροζίνα ανάξιά του. Οι επιφυλάξεις της κας Λύττον αποδείχτηκαν σωστές και έπειτα από 9 χρόνια δυστυχισμένης οικογενειακής ζωής το ζεύγος χώρισε. Η πρώτη φιλολογική προσπάθεια του Λύττον ήταν το έργο «Φόκλαντ» ("Falkland"), που εκδόθηκε το 1827 χωρίς καμία επιτυχία. Ακολούθησε το 1828 το «Πέλχαμ» ("Pelham") που ανέδειξε τον Μπούλβερ-Λύττον ως "συγγραφέα της χρονιάς" και στερέωσε τη φιλολογική του φήμη. Στο τέλος του ίδιου έτους, ο Μπούλβερ δημοσίευσε και άλλο μυθιστόρημα: "Ο Απόκληρος". Το 1829 κυκλοφόρησε ο "Ντέβερο" και το 1830 ο "Πολ Κλίφορντ". Το 1831 ο Λύττον εξέδωσε το Νέο Μηνιαίο Περιοδικό (New Monthly Magazine) όπου δημοσίευσε πολλά άρθρα. Ενώ εξέδιδε το περιοδικό αυτό έγινε φίλος με τον μέλλοντα πρωθυπουργό της Αγγλίας Μπέντζαμιν Ντισραέλι, που έγραψε πολλά άρθρα στο περιοδικό του Μπούλβερ. Μεταξύ του 1831 και του 1833 ο Μπούλβερ εξέδωσε τα έργα: "Οι δίδυμοι Σιαμαίοι", "Ευγένιος Άραμ", "Γκόντολφιν" και ο "Προσκυνητής του Ρήνου". Στα τέλη του 1833, ο Λίτον εγκατέλειψε τη διεύθυνση του περιοδικού λόγω υπερκοπώσεως. Άλλωστε ήδη από το 1831 ο Μπούλβερ-Λύττον ήταν μέλος του Κοινοβουλίου. Στη διάρκεια της θητείας του υποστήριξε τον Μεταρρυθμιστικό Νόμο και παρέμεινε αλύγιστος φιλελεύθερος αγωνιζόμενος για πολλές δημοκρατικές ελευθερίες, που εξακολουθεί να απολαμβάνει η Μεγάλη Βρετανία μέχρι σήμερα.

Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον Εξαιτίας της υπερκόπωσής του ο Μπούλβερ έφυγε το 1833 από την Αγγλία. Ταξίδεψε στη Γαλλία, Ελβετία και Ιταλία. Ενώ βρισκόταν στη Ρώμη είδε τον πίνακα "Οι τελευταίες ημέρες της Πομπηίας". Του έκανε τόση εντύπωση ο πίνακας αυτός, ώστε συνέλαβε το έργο του "Οι Τελευταίες Ημέρες της Πομπηίας". Άλλο ιστορικό του μυθιστόρημα, το "Ρίντσι" το έγραψε στη Νάπολη και το εξέδωσε σχεδόν ταυτόχρονα με το προηγούμενο. Το "Ρίντσι" χρησίμευσε αργότερα ως βάση για την ομώνυμη όπερα του Ρίχαρντ Βάγκνερ, όπως ακριβώς αργότερα και οι "Τελευταίες Ημέρες της Πομπηίας" με τον τίτλο "Ιόνη". "Οι Τελευταίες Ημέρες της Πομπηίας" ολοκληρώθηκαν λίγο μετά την επιστροφή του Μπούλβερ στην Αγγλία και κυκλοφόρησαν στις αρχές του φθινοπώρου του 1834 σημειώνοντας αμέσως μεγάλη επιτυχία. Πλήθος άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα έγραψαν στον Μπούλβερ-Λύττον για το έργο του, χαρακτηρίζοντάς το σαν ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα που γράφτηκαν ποτέ. Και δεν έπεσαν έξω καθώς "Οι Τελευταίες Ημέρες της Πομπηίας" παρέμειναν ένα από τα μεγάλα κλασικά έργα όλων των εποχών. Στο χώρο της φανταστικής λογοτεχνίας ανήκει το έργο του «Η Επερχόμενη Φυλή» και το έργο «Ζανόνι: Ένα Ροδοσταυρικό Παραμύθι» Ο Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον πέθανε στις 18 Ιανουαρίου 1873, σε ηλικία 70 ετών. Στις 25 Ιανουαρίου τάφηκε στο Αββαείο του Ουέστμινστερ.

Πηγές • Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον, Κλασσικά Εικονογραφημένα, Νο 1012, Εκδόσεις Ατλαντίς

Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ Η Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ (6 Μαρτίου, 1806 – 26 Ιουνίου, 1861) ήταν μία από τις σημαντικότερες Βρετανίδες ποιήτριες της Βικτωριανής εποχής.

Βιογραφία Η Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ γεννήθηκε το 1806 στο Cohnadatia Hall, κοντά στο Durham. Ήταν κόρη του ιδιοκτήτη φυτείας Έντουαρντ Μούλτον-Μπάρετ. Η μητέρα της Mary Graham-Clarke καταγόταν από μια ευκατάστατη οικογένεια του Newcastle upon Tyne. Η Ελίζαμπεθ άρχισε να ασχολείται με την ποίηση ενώ ήταν ακόμη παιδί. Ο πατέρας της φρόντισε να εκδοθεί σε πενήντα αντίτυπα ένα επικό ποίημά της σχετικά με τη μάχη του Μαραθώνα. Εκπαιδεύτηκε στο σπίτι, και είχε πολύ καλή γνώση της Ελληνικής γλώσσας. Στα εφηβικά της χρόνια, αντιμετώπισε προβλήματα υγείας και Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ πιθανότατα έπασχε από φυματίωση, αν και η αιτία της ασθένειάς της δεν είχε εξακριβωθεί. Για κορίτσι της εποχής εκείνης ήταν πολύ μορφωμένη, και της είχε επιτραπεί να παρακολουθεί μαθήματα μαζί με τον αδερφό της. Το πρώτο της ποίημα δημοσιεύτηκε ανώνυμα, όταν ήταν δεκατεσσάρων ετών. Το 1826 δημοσιεύτηκε ανώνυμα το An Essay on Mind and Other Poems. Λίγο καιρό αργότερα, με την κατάργηση της δουλείας, την οποία υποστήριζε και η ίδια (όπως φαίνεται και από το έργο της The Runaway Slave at Pilgrim's Point (1849)), η οικογένειά της αντιμετώπισε οικονομικές δυσχέρειες. Ο πατέρας της πούλησε την φυτεία και μετακόμισαν αρχικά στο Sidmouth και μετά στο Λονδίνο. Ενώ βρισκόταν στο Sidmouth, η Ελίζαμπεθ έγραψε το ποίημα Prometheus Bound (1835). Μετά την εγκατάστασή τους στο Λονδίνο, η υγεία της επιδεινώθηκε, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τα λογοτεχνικά της εγχειρήματα, καθώς έγραφε για διάφορα περιοδικά, ποιήματα μεταξύ των οποίων τα «The Romaunt of Margaret», «The Romaunt of the Page», «The Poet's Vow». Το 1838 δημοσιεύτηκε το The Seraphim and Other Poems (που συμπεριλάμβανε το «Cowper's Grave»).

Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ

37 Ο θάνατος του αδερφού της κλόνισε ακόμη περισσότερο την εύθραυστη υγεία της, και για κάποιο διάστημα βρέθηκε πολύ κοντά στο θάνατο. Τελικά, κατάφερε να αναρρώσει, και εν τω μεταξύ η φήμη της ως ποιήτρια είχε αρχίσει να μεγαλώνει. Το 1841 δημοσιεύτηκε το «The Cry of the Children» καθώς και κάποιες κριτικές μαζί με τον Ρίτσαρντ Χένρυ Χορν, που είχαν τον τίτλο New Spirit of the Age. Το 1844 δημοσίευσε δύο τόμους με τον τίτλο Poems, που αποτελούνταν από τα ποιήματα «The Drama of Exile», «Vision of Poets», και «Lady Geraldine's Courtship».

Το 1845 γνώρισε τον μελλοντικό σύζυγό της, Βρετανό ποιητή και θεατρικό συγγραφέα, Ρόμπερτ Μπράουνινγκ. Ο πατέρας της προέβαλλε αντιρρήσεις για το γάμο τους, κυρίως λόγω της κατάστασης της υγείας της κόρης του. Έτσι, παντρεύτηκαν κρυφά και αναχώρησαν για την Ιταλική χερσόννησο, όπου και παρέμειναν για πολλά χρόνια, σχεδόν μέχρι τον θάνατό της. Εγκαταστάθηκαν Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ στη Φλωρεντία, όπου εκεί η Ελίζαμπεθ έγραψε το Casa Guidi Windows (1851)— που από πολλούς θεωρείται το καλύτερο έργο της, το οποίο είναι επηρεασμένο από τον απελευθερωτικό αγώνα της Τοσκάνης. Στη Φλωρεντία γνωρίστηκε και έγινε στενή φίλη με της Βρετανίδες ποιήτριες Ιζαμπέλα Μπλάγκντεν και Θεοδοσία Τρολόπ Γκάροου. Το πιο μακροσκελές και ίσως πιο δημοφιλές ποίημά της Aurora Leigh, δημοσιεύθηκε το 1856. Το 1850 είχε δημοσιευθεί το The Sonnets from the Portuguese— που εξιστορούσε τη δική της ερωτική ιστορία με τον σύζυγό της. Το 1860 εμφανίστηκε μια συλλογή ποιημάτων, υπό τον τίτλο Poems before Congress. Λίγο αργότερα, η υγεία της επιδεινώθηκε και πάλι. Πέθανε στις 29 Ιουνίου 1861. Ο τάφος της βρίσκεται στη Φλωρεντία, στο Βρετανικό Κοιμητήριο.

Εξωτερικές συνδέσεις • • • • •

Η ταινία του 1934 The Barretts of Wimpole Street [1] στο The Internet Movie Database Τα σονέτα Sonnets from the Portuguese [2] στο Project Gutenberg Έργα της Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ στο Project Gutenberg [3] Elizabeth Barrett Browning Website [4] Η Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ στο Victorian Web [5]

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5]

http:/ / us. imdb. com/ title/ tt0024865 http:/ / www. gutenberg. net/ etext/ 2002 http:/ / www. gutenberg. org/ author/ Elizabeth_Barrett_Browning| http:/ / www. florin. ms/ ebbwebsite. html http:/ / www. victorianweb. org/ authors/ ebb/ browningov. html

Κριστίνα Ροσέτι Κριστίνα Ροσέτι Η Κριστίνα Τζωρτζίνα Ροσέτι (5 Δεκεμβρίου, 1830 – 29 Δεκεμβρίου, 1894) ήταν Αγγλίδα ποιήτρια και αδελφή του ποιητή και ζωγράφου Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι (Dante Gabriel Rossetti) καθώς και των Ουίλιαμ Μάικλ Ροσέτι (William Michael Rossetti) και Μαρία Φραντσέσκα Ροσέτι (Maria Francesca Rossetti). Ο πατέρας τους, Γκάμπριελ Ροσέτι (Gabriele Rossetti), ήταν Ιταλός ποιητής και πατριώτης από τη Νάπολη, που ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Αγγλία, και η μητέρα τους, Φράνσις Πολιντόρι (Frances Polidori), ήταν αδελφή του γιατρού και προσωπικού φίλου Λόρδου Βύρωνα, Τζον Ουίλιαμ Πολιντόρι (John William Polidori). Η Ροσέτι γεννήθηκε στο Λονδίνο και μορφώθηκε στο σπίτι από τη μητέρα της. Στις αρχές της δεκαετίας του 1840, η οικογένειά της αντιμετώπισε σοβαρά οικονομικά προβλήματα, καθώς επιδεινώθηκε η σωματική και ψυχική Η Κριστίνα Ροσέτι υγεία του πατέρα της. Όταν η ίδια ήταν δεκατεσσάρων ετών υπέστη νευρικό κλονισμό, γεγονός που επηρέασε και τη μετέπειτα ζωή της, καθώς κατά περιόδους έπασχε από κατάθλιψη και σχετικές ασθένειες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου της ζωής της η Ροσέτι, μαζί με τη μητέρα και την αδελφή της συμμετείχαν στο Αγγλο-Καθολικό κίνημα που ήταν μέρος της Εκκλησίας της Αγγλίας, και αυτή η θρησκευτική αφοσίωση έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προσωπική ζωή της Ροσέτι για το υπόλοιπο της ζωής της. Προς το τέλος της εφηβείας της είχε αρραβωνιαστεί το ζωγράφο Τζέιμς Κόλινσον (James Collinson), αλλά τελικά ο δεσμός τους διαλύθηκε λόγω θρησκευτικών διαφορών ( ο Κόλινσον ασπάστηκε τον Καθολικισμό). Αργότερα διατηρούσε δεσμό με τον γλωσσολόγο Charles Cayley, αλλά δεν παντρεύτηκαν επίσης για θρησκευτικούς λόγους.

Κριστίνα Ροσέτι

Αν και η Ροσέτι ξεκίνησε το συγγραφικό της έργο σε νεαρή ηλικία, η ποιήσή της δεν έτυχε ιδιαίτερης προσοχής μέχρι τη δημοσίευση της συλλογής Goblin Market and Other Poems το 1862. Η συλλογή συγκέντρωσε πολλούς κριτικούς επαίνους, και σύμφωνα με την βιογράφο της Τζαν Μαρς (Jan Marsh), "ο θάνατος της Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ (Elizabeth Barrett Browning) πριν από δύο μήνες οδήγησε στο να αναδειχτεί η Ροσέτι φυσική διάδοχός της ως διακεκριμένη γυναίκα ποιήτρια." Το ποίημα του τίτλου της συλλογής αποτελεί το πιο γνωστό έργο της Ροσέτι. Παρόλο που με μια πρώτη ματιά μπορεί να φανεί ως ένα παιδικό ποίημα με ομοιοκαταληξία για τα Εικόνα από το εξώφυλλο τη συλλογή ποιημάτων της δεινοπαθήματα δύο αδελφών με τελώνια, το ποίημα είναι Κριστίνα Ροσέτι Goblin Market and Other Poems (1862), πολυεπίπεδο, προκλητικό και περίπλοκο, και οι κριτικοί από τον αδελφό της Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι του έχουν δώσει πολλές διαφορετικές ερμηνείες, βλέποντάς το σαν μια αλληγορία για τον πειρασμό και τη σωτηρία ή σαν ένα σχόλιο πάνω στους ρόλους των φύλων και τη δραστηριοποίηση των γυναικών κατά τη Βικτωριανή εποχή, καθώς και σαν ένα έργο για την ερωτική επιθυμία και την κοινωνική επανόρθωση. Κάποιοι αναγνώστες του αποδίδουν μια ομοιότητα με το ποίημα του Σάμιουελ Τέιλορ Κόλριτζ (Samuel Taylor Coleridge) "Ancient Mariner" , δεδομένου του θρησκευτικού θέματος του πειρασμού και της αμαρτίας, και της λύτρωσης μέσω του βασανισμού για χάρη των άλλων. Κατά τη διάρκεια του υπολοίπου της ζωής της, η Κριστίνα Ροσέτι συνέχισε να γράφει και να δημοσιεύει το έργο της, αφοσιώθηκε όμως περισσότερο στα γραπτά περί θρησκευτικής πίστης και σε παιδική ποίηση. Παρόλο που οι κανόνες της θρησκείας καθόριζαν τον τρόπο ζωής της, εξακολουθούσε να διατηρεί έναν ευρύ φιλικό κύκλο, και για δέκα χρόνια εργαζόταν εθελοντικά σε ίδρυμα υποστήριξης γυναικών "κακής φήμης". Ήταν αναποφάσιστη σχετικά με το δικαίωμα ψήφου των γυναικών, αλλά πολλοί ακαδημαϊκοί έχουν προσδώσει φεμινιστικό χαρακτήρα στην ποίησή της. Επιπλέον, όπως λέει η Μαρς, "ήταν αντίθετη στον πόλεμο, τη δουλεία (στον Αμερικανικό Νότο), τη σκληρότητα προς τα ζώα, την εκμετάλλευση ανήλικων κοριτσιών στην πορνεία και όλες της μορφές στρατιωτικής επιθετικότητας".

Κριστίνα Ροσέτι

Το 1893 η Ροσέτι προσεβλήθη από καρκίνο. Πέθανε τον επόμενο χρόνο, στις 29 Δεκεμβρίου 1893, και τάφηκε στο Κοιμητήριο Highgate. Στις αρχές του εικοστού αιώνα η δημοτικότητα της Ροσέτι έφθινε, όπως και η φήμη πολλών αξιόλογων συγγραφέων της Βικτωριανής εποχής, μπροστά στην ορμητικότητα του Μοντερνισμού. Η Ροσέτι παρέμεινε αφανής μέχρι τη δεκαετία του 1970, οπότε και φεμινίστριες ακαδημαϊκοί άρχισαν να ανακαλύπτουν ξανά το έργο της και να γράφουν για αυτό. Τις τελευταίες δεκαετίες τα γραπτά της Ροσέτι επανήλθαν στο προσκήνιο, και ξανακέρδισαν την είσοδό τους στο Βικτωριανό λογοτεχνικό κανόνα.

Πηγές Marsh, Jan. Introduction. Poems and Prose. By Christina Rossetti. London: Everyman, 1994. xvii - xxxiii.

Έργα

Πορτρέτο της Κριστίνα Ροσέτι, από τον αδελφό της Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι

• Goblin Market και άλλα ποιήματα (1862) • • • •

The Prince's Progress and Other Poems (1856) Sing-Song: a Nursery Rhyme Book (1872, 1893)[1] A Pageant and Other Poems (1881) Verses (1893)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • • • • • • • •

Έργα της [[Κριστίνα Ροσέτι [2]] στο Project Gutenberg] Ο τάφος της Κριστίνα Ροσέτι [3] Literary Encyclopedia [4] Βιογραφία [5] Christina Rossetti [6] - Γερμανική ιστοσελίδα με μεγάλη συλλογή ποιημάτων Christina Rossetti [7] - Βιογραφία και Ποιήματα Η Κριστίνα Ροσέτι στο Victorian Web [8] Poetry Archive: 134 ποιήματα της Κριστίνα Ροσέτι [9] [10] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Rossetti άρθρο Christina Rossetti της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία [5] [10] διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Rossetti ιστορικό/συντάκτες ).

Κριστίνα Ροσέτι

Παραπομπές [1] http:/ / digital. library. upenn. edu/ women/ rossetti/ singsong/ singsong. html [2] http:/ / www. gutenberg. org/ author/ Christina_Rossetti [3] http:/ / www. poetsgraves. co. uk/ rossetti_c. htm [4] http:/ / www. litencyc. com/ php/ speople. php?rec=true& UID=3852 [5] http:/ / www. kirjasto. sci. fi/ rossetti. htm [6] http:/ / www. rossetti. aw3. de/ [7] http:/ / www. poetseers. org/ the_great_poets/ british_poets/ rossetti/ [8] http:/ / www. victorianweb. org/ authors/ crossetti/ crov. html [9] http:/ / www. sanjeev. net/ poetry/ rossetti-christina-georgina/ index. html [10] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Christina

Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι Ο Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι (12 Μαΐου, 1828 – 10 Απριλίου, 1882) ήταν Άγγλος ποιητής, ζωγράφος και μεταφραστής. Γιος του Ιταλού μετανάστη ποιητή Γκάμπριελ Ροσέτι, ο Ντάντε γεννήθηκε στο Λονδίνο. Η οικογένειά του και οι φίλοι του τον φώναζαν Γκάμπριελ, αλλά στα δημοσιευμένα έργα του έβαζε πρώτο το όνομα Ντάντε, λόγω των λογοτεχνικών συσχετισμών με τον Ιταλό ποιητή Δάντη. Ήταν αδερφός της ποιήτριας Κριστίνα Ροσέτι και του κριτικού Ουίλιαμ Μάικλ Ροσέτι, και ιδρυτής της Προ-Ραφαηλιτικής Αδερφότητας, μαζί με τους Τζον Έβερετ Μιλέ και Ουίλιαμ Χόλμαν Χαντ. Από πολύ μικρή ηλικία, έδειξε έντονο ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία. Όπως όλα τα αδέρφια του, ήθελε να γίνει ποιητής. Ωστόσο, πιο πολύ φιλοδοξούσε να γίνει ζωγράφος, και έδειχνε ιδιαίτερη προτίμηση στην Ιταλική Μεσαιωνική τέχνη. Μαθήτευσε κοντά στον ζωγράφο Φορντ Μάντοξ Μπράουν, με τον οποίο διατήρησε στενή φιλία σε όλη του τη ζωή.

Αυτοπροσωπογραφία, 1847, National Portrait Gallery, Λονδίνο

Μετά την έκθεση του πίνακα του Χόλμαν Χαντ The Eve of St. Agnes, ο Ροσέτι επιζήτησε την φιλία του Χαντ. Ο πίνακας ήταν η απεικόνιση ενός ποιήματος του τότε όχι και τόσο γνωστού ποιητή Τζον Κιτς. Το ποίημα του ίδιου του Ροσέτι με τίτλο "The Blessed Damozel" αποτελούσε μίμηση του Κιτς, και έτσι ο Ροσέτι πίστεψε πως ο Χαντ ίσως συμμεριζόταν τα καλλιτεχνικά και λογοτεχνικά του ιδανικά. Μαζί διαμόρφωσαν τη φιλοσοφία της Προ-Ραφαηλιτικής Αδερφότητας. Ο Ροσέτι ενδιαφερόταν πάντα περισσότερο για τα μεσαιωνικά παρά για τα σύγχρονα στοιχεία του κινήματος αυτού. Είχε δημοσιεύσει μεταφράσεις του Δάντη και άλλων Ιταλών ποιητών του Μεσαίωνα, και προσπαθούσε να ενσωματώνει και στην τέχνη του το στυλ και τα χαρακτηριστικά των Ιταλών ζωγράφων. Ωστόσο, οι πρώτοι πίνακες του Ροσέτι χαρακτηρίζονται από το ρεαλισμό του Προ-Ραφαηλιτικού κινήματος (όπως οι πίνακες "Girlhood of Mary, Virgin" και "Ecce Ancilla Domini" ). Αργότερα, άρχισε να προτιμά περισσότερο συμβολικές και μυθολογικές εικόνες, παρά ρεαλιστικές. Αυτό ισχύει και για την μεταγενέστερη ποίησή του. The Damsel of the Sanct Grael

Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι

Αν και είχε την υποστήριξη του Τζον Ράσκιν, η κριτική προς τους πίνακές του τον έκανε να αποσυρθεί από τις δημόσιες εκθέσεις, και να στραφεί προς την πώληση των έργων του σε ιδιώτες. Τα έργα του της δεκαετίας 1850 ήταν εμπνευσμένα από ποιήματα του Δάντη Αλιγκιέρι, όπως το La Vita Nuova (το οποίο ο Ροσέτι είχε μεταφράσει στα αγγλικά) και από το βιβλίο του Τόμας Μάλορι Morte d'Arthur. Το όραμά του σχετικά με τους μύθους του Αρθουριανού κύκλου και το μεσαιωνικό σχέδιο ενέπνευσε και τους φίλους του εκείνης της εποχής, Ουίλιαμ Μόρις και Έντουαρντ Μπερν Τζόουνς. Αυτές οι εξελίξεις προκλήθηκαν από γεγονότα της προσωπικής του ζωής, και συγκεκριμένα από τον θάνατο της συζύγου του Ελίζαμπεθ Σίνταλ, η οποία είχε πάρει υπερβολική δόση λαβδάνου, όταν το παιδί της γεννήθηκε νεκρό. Ο Ροσέτι υπέφερε από κατάθλιψη, και έθαψε το μεγαλύτερο μέρος των αδημοσίευτων ποιημάτων του στον τάφο της στο Κοιμητήριο Highgate. Εξιδανίκευσε την εικόνα της ως Βεατρίκη του Δάντη σε αρκετούς πίνακες όπως στη "Ευτυχισμένη Βεατρίκη" ("Beata Beatrix").

The Day Dream, 1880, λάδι σε καμβά, Victoria and Albert Museum, Λονδίνο.

Αυτοί οι πίνακες επρόκειτο να αποτελέσουν μεγάλη επιρροή στην διαμόρφωση του κινήματος του Ευρωπαϊκού συμβολισμού. Η απεικόνιση των γυναικών ήταν σχεδόν μανιωδώς στυλιζαρισμένη. Είχε την τάση να απεικονίζει την νέα ερωμένη του Φάνι Κόρνφορθ ως την επιτομή του ερωτισμού, ενώ μία άλλη ερωμένη του, την Τζέιν Μπέρντεν, σύζυγο του συνεργάτη του Ουίλιαμ Μόρις, ως αιθέρια θεά. Το 1871, μετά από παρότρυνση των φίλων του, ο Ροσέτι ανέσυρε τα ποιήματά του από τον τάφο της γυναίκας του και τα δημοσίευσε. Η δημοσίευσή τους δημιούργησε αντιπαραθέσεις, καθώς πολλοί θεώρησαν ότι χαρακτηρίζονταν από υπερβολικό ερωτισμό και αισθησιασμό. Προς το τέλος τη ζωής του, ο Ροσέτι είχε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του εθισμού του στα ναρκωτικά και την δική του πνευματική αστάθεια, που χειροτέρευε από την αντίδρασή του στην σκληρή κριτική προς τα ποιήματά του που είχε ανασύρει από τον τάφο της γυναίκας του. Πέρασε τα τελευταία του χρόνια απομονωμένος. Πέθανε στο Κεντ της Αγγλίας.

Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι

Έργα του Ροσέτι

Ecce Ancilla Domini! 1850

Περσεφόνη, 1873-1877, Tate Gallery, Λονδίνο

Ευτυχισμένη Βεατρίκη, 1863

Σύρια Αστάρτη, 1877, City Art Gallery, Μάντσεστερ

The Roseleaf, 1865

Σκίτσο για το Goblin Market and Other Poems (1862), την πρώτη ποιητική συλλογή της αδερφής του Κριστίνα Ροσέτι

Monna Vanna, 1866, Tate Gallery, Λονδίνο

The Bower Meadow, 1872, λάδι σε καμβά, Manchester City Art Gallery

Πηγές • Dante Gabriel Rossetti των Julian Treuherz, Liz Prettejohn και Edwin Becker (Νοέμβριος 2003), ISBN:0500093164 • Dante Gabriel Rossetti: Collected Writings by Jan Marsh (April 2000), ISBN:1566632803 • Dante Gabriel Rossetti and the Game That Must Be Lost by Jerome McGann, ISBN: 0300080239 • Dante Gabriel Rossetti by Russell Ash (September 1995), ISBN:0810937840 • The Correspondence of Dante Gabriel Rossetti, Vol. 1, 4 & 5 του William Fredeman • Prelude to the Last Decade: Dante Gabriel Rossetti in the Summer of 1872 του William Fredeman

Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι

Εξωτερικές συνδέσεις • • • • •

Έργα του Dante Gabriel Rossetti [1] στο Project Gutenberg Το ποίημα του Ροσέτι The House Of Life [2] στο Project Gutenberg The Rossetti Archive [3] Ten Dreams Galleries [4] Έκθεση των έργων του Ροσέτι [5] με 200 περίπου έργα [6] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Gabriel Rossetti άρθρο Dante Gabriel Rossetti της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η [5] [6] οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Gabriel Rossetti ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5] [6]

http:/ / www. gutenberg. org/ author/ Dante+ Gabriel+ Rossetti http:/ / onlinebooks. library. upenn. edu/ webbin/ gutbook/ lookup?num=3692 http:/ / www. rossettiarchive. org http:/ / www. tendreams. org/ rossetti. htm http:/ / www. liverpoolmuseums. org. uk/ walker/ exhibitions/ rossetti/ index. asp http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Dante

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (αγγλικά: William Shakespeare, Απρίλιος 1564 - 23 Απριλίου 1616) ήταν ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές και θεατρικούς συγγραφείς. Θεωρείται μια από τις κορυφαίες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου, ενώ τα θεατρικά του παίζονται έως σήμερα, διατηρώντας αμείωτο το ενδιαφέρον. Ο Σαίξπηρ κατάφερε να χειριστεί με απόλυτη δεξιοτεχνία τόσο την κωμωδία όσο και το δράμα και την τραγωδία. Τα έργα του διαπνέονται από μία βαθειά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και παραμένουν επίκαιρα. Η επίδραση του, ειδικότερα στην αγγλική λογοτεχνία, θεωρείται τεράστια.

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ

Βιογραφία Πολλοί ιστορικοί συμφωνούν πως ο ηθοποιός, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Ουίλλιαμ Σαίξπηρ αποτελεί πράγματι ένα και μοναδικό πρόσωπο, όπως πιστοποιούν σημαντικά ιστορικά ευρήματα. Ο Σαίξπηρ γεννήθηκε στην πόλη Stratford-upon-Avon (ή απλά Stratford) τον Απρίλιο του 1564. Πατέρας του ήταν ο John Shakespeare, πετυχημένος έμπορος και μητέρα του η Mary Arden, κόρη εύπορης οικογένειας. Ο πατέρας του Σαίξπηρ, συμμετείχε για ένα διάστημα στις δημόσιες υποθέσεις, ασκώντας καθήκοντα δημοτικού συμβούλου περίπου στα 1560, θέση που αργότερα έχασε καθώς Το σπίτι που γεννήθηκε ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ στο κατηγορήθηκε για παράνομο εμπόριο. Έχει επικρατήσει Στράτφορντ (αμφισβητείται ωστόσο αν ο Σαίξπηρ του να θεωρείται ως ημερομηνία γέννησης του Σαίξπηρ η Statford συνδέεται πράγματι με το θεωρούμενο σήμερα ως 23η Απριλίου. Η ακριβής όμως ημερομηνία παραμένει σαιξπηρικό έργο). έως σήμερα άγνωστη. Η μόνη γνωστή πληροφορία που υπάρχει σχετικά, είναι πως η βάφτισή του έγινε στις 26 Απριλίου όπως καταγράφεται στα μητρώα εκκλησίας του Στράτφορντ. Επιπλέον είναι γνωστό πως την εποχή εκείνη, η τελετή της βάφτισης γινόταν λίγες μόνο ημέρες μετά τη γέννηση. Για την παιδική ηλικία του Σαίξπηρ ελάχιστα είναι γνωστά. Θεωρείται πιθανό πως έλαβε την εκπαίδευσή του στο σχολείο του Στράτφορντ, όπου πρέπει να ήρθε σε επαφή με την κλασική λογοτεχνία και τα λατινικά.

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Έχοντας μελετηρό χαρακτήρα, ο Σαίξπηρ διάβαζε πολύ στα νεανικά του χρόνια, αν και δεν έγραφε πολύ. Κανένα στοιχείο δεν μπορεί να πιστοποιήσει κατά πόσον η εκπαίδευσή του συνεχίστηκε αργότερα. Στις 28 Νοεμβρίου του 1582 ο Σαίξπηρ παντρεύτηκε την Anne Hathaway, οκτώ χρόνια μεγαλύτερή του και ήδη τριών μηνών έγκυο όταν παντρεύτηκαν. Ο γάμος τους έγινε στο ναό Grafton κοντά στην πόλη του Statford. Μαζί απέκτησαν τρία παιδιά. Στις 26 Μαΐου του 1583 βαπτίστηκε η κόρη τους Susanna ενώ στις 2 Φεβρουαρίου του 1585 καταγράφεται η βάπτιση των δύο δίδυμων παιδιών τους, του Χάμνετ και της Ιουδήθ. Ο Σαίξπηρ κατά καιρούς υπέφερε πολύ από φτώχεια. Μολοταύτα είχε τις φιλοδοξίες του και ήλπιζε. Το 1587 πήγε στο Λονδίνο για να προσπαθήσει να καλυτερέψει την οικονομική του κατάσταση. Διαφορετικές εκτιμήσεις κάνουν λόγο για φυγή του από το Statford με την κατηγορία κλοπής ή για συνεχείς μετακινήσεις του στη χώρα με την ιδιότητα του δασκάλου. Στο Λονδίνο, ο Σαίξπηρ έδειξε ενδιαφέρον για το θέατρο. Επειδή δεν είχε τα μέσα να πληρώνει για τα εισιτήρια, Η υπογραφή του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (από τη διαθήκη του). προσπαθούσε να κερδίζει χρήματα κρατώντας τα άλογα των θεατών του θεάτρου. Αργότερα έγινε ηθοποιός, και αφού απέκτησε αρκετή πείρα, άρχισε να βοηθά θεατρικούς συγγραφείς στο γράψιμο των χειρογράφων. Με το ανέβασμα του πρώτου του έργου "Αγάπης Αγώνας Άγονος", περί τα 1590, άρχισε τη σταδιοδρομία του. Το 1594 ο Σαίξπηρ εμφανίζεται να συμμετέχει στη θεατρική ομάδα Lord Chamberlain's Men, η οποία χρηματοδοτείται από τον λόρδο Chamberlain. Ο θίασος αυτός θεωρείται πως είχε σημαντική αναγνώριση καθώς το 1603 ο νέος μονάρχης, James I, συνέχισε να τον συντηρεί οικονομικά αφού μετονομάστηκε σε King's Men. Ο Σαίξπηρ συμμετείχε ως ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας. Αρκετά νομικά έγγραφα της εποχής που διασώζονται πιστοποιούν πως στη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Σαίξπηρ κέρδισε αρκετά χρήματα. Αναφέρονται χαρακτηριστικά η απόκτηση του σπιτιού του (New Place) στο Στράτφορντ, το 1597, το οποίο ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο σπίτι στην περιοχή καθώς και η αγορά έκτασης στο Blackfriars του Λονδίνου. Παράλληλα φέρεται ως συνιδιοκτήτης του θεάτρου Globe στο Λονδίνο. Την ίδια περίοδο θεωρείται πως είναι γραμμένα μερικά από τα πιο γνωστά του έργα, μεταξύ των οποίων οι τραγωδίες Αντώνιος και Κλεοπάτρα, Ιούλιος Καίσαρ, Άμλετ, Βασιλιάς Ληρ, Μακβεθ και Οθέλλος. Τα πρώτα σονέτα του Σαίξπηρ δημοσιεύτηκαν το 1609, αν και γράφτηκαν λίγα χρόνια νωρίτερα και αποτελούσαν ως επί το πλείστον ερωτικά ποιήματα. Τα τελευταία οκτώ χρόνια της ζωής του καταγράφονται μόλις τέσσερα θεατρικά του έργα εκ των οποίων το τελευταίο είναι ο Ερρίκος ο Η' , του 1613. Μετά το 1613, ο Σαίξπηρ διέκοψε τη συγγραφή και αποσύρθηκε σε ένα ωραίο καινούργιο σπίτι του Stratford. Όμως πρόλαβε να αφήσει πίσω του ένα εντυπωσιακό αριθμό έργων. Πέθανε στις 23 Απριλίου του 1616 και ο τάφος του βρίσκεται στο ιερό της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας του Statford. Ο ενταφιασμός του στο ιερό ήταν μια ιδιαίτερη τιμή που του έγινε όμως όχι λόγω της συγγραφικής του ιδιότητας, αλλά διότι είχε εξαγοράσει ένα μερίδιο της εκκλησίας έναντι 440 λιρών, ποσού σημαντικό για την εποχή. Στον τάφο του Σαίξπηρ τοποθετήθηκε έπειτα από δική του επιθυμία η παρακάτω επιγραφή: Good friend, for Jesus' sake forbear, To dig the dust enclosed here Blest be the man that spares these stones, But cursed be he that moves my bones.

και σε ελεύθερη μετάφραση: Καλέ φίλε, στο όνομα του Θεού συγκρατήσου, Στο να σκάψεις τη σκόνη που εσωκλείεται εδώ.

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Ευλογημένος όποιος ήσυχες αφήσει αυτές τις πέτρες, Καταραμένος όμως όποιος ανακινήσει τα κόκκαλα μου.

Σχετικά με την επιγραφή αυτή, καλλιεργήθηκε ένας μύθος σύμφωνα με τον οποίο, αδημοσίευτα έργα του Σαίξπηρ πιθανόν να βρίσκονται εντός του τάφου. Μέχρι σήμερα δεν έχει αποπειραθεί να διαπιστωθεί η αλήθεια αυτής της υπόθεσης.

Το πρόβλημα της ταυτότητας του Σαίξπηρ Τα τελευταία χρόνια, συγγραφείς όπως ο Ουώλτ Ουίτμαν, ο Μαρκ Τουέην ή ο Χένρι Τζέιμς, αλλά και προσωπικότητες όπως ο Σίγκμουντ Φρόυντ εξέφρασαν τη δυσπιστία τους σχετικά με την υπόθεση πως ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ του Statford ταυτίζεται με τον συγγραφέα που έδωσε τα σαιξπηρικά έργα. Ο σκεπτικισμός αυτός στηρίζεται σε διάφορες ενδείξεις μεταξύ των οποίων η απουσία κάποιου βιβλίου ή χειρόγραφου έργου στην - κατά τα άλλα λεπτομερή - διαθήκη του. Πολλοί αποδίδουν αυτήν την διαφωνία στην γενική έλλειψη και ασάφεια γύρω από πολλά ιστορικά στοιχεία της περιόδου κατά την οποία έζησε ο Σαίξπηρ. Ακόμη και το πορτραίτο του στην εθνική πινακοθήκη (National Portrait Gallery) του Λονδίνου αμφισβητείται έντονα πως απεικονίζει πράγματι τον Σαίξπηρ ενώ και ένα δεύτερο διάσημο πορτραίτο του αποδείχθηκε με την βοήθεια χημικής ανάλυσης ότι στην πραγματικότητα δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα. Ορισμένοι μελετητές του έργου που αποδίδεται στον Σαίξπηρ, Πορτραίτο του Σαίξπηρ. θεωρούν πως ένα μέρος του πιθανά ανήκει σε άλλους συγγραφείς, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται συχνά ο Φράνσις Μπέηκον, ο Κρίστοφερ Μάρλοου καθώς και ο 6ος κόμης του Derby William Stanely. Ο Edward de Vere, 17ος κόμης της Οξφόρδης, θεωρείται επίσης ένας από τους πιθανούς συγγραφείς κάποοιων έργων που αποδίδονται στον Σαίξπηρ. Ιστορικά στοιχεία γύρω από την ύπαρξη του κόμη de Vere έγιναν γνωστά περίπου το 1920 και αρκετοί πιστεύουν πως τα γεγονότα της ζωής του εμφανίζουν ομοιότητες με καταστάσεις που αποτυπώνονται και στο έργο του Σαίξπηρ. Η πλειοψηφία των ακαδημαϊκών μελετητών δεν δέχεται τις παραπάνω εκτιμήσεις, ωστόσο θεωρεί πιθανό το ενδεχόμενο ο Σαίξπηρ να μην αποτελεί και τον μοναδικό συγγραφέα των έργων του, δεδομένου ότι την εποχή εκείνη πολλοί δραματουργοί και θεατρικοί συγγραφείς συνεργάζονταν στενά μεταξύ τους.

Έργο Η γνώση της ανθρώπινης φύσης, το πλούσιο λεξιλόγιό του και η βαθειά αντίληψη της δραματικής τέχνης, έδωσαν την ικανότητα στον Σαίξπηρ να γράψει θεατρικά έργα που είναι εξίσου επίκαιρα και συγκινητικά όπως και στην εποχή που γράφτηκαν. Τα ιστορικά του δράματα δίνουν μια διαυγή εικόνα της Αγγλικής ιστορίας. Οι κωμωδίες του εκτείνονται από τη γελωτοποιία του Πακ στο Όνειρο Θερινής Νυκτός, ως το πιο λεπτό χιούμορ των έργων του που περιγράφουν τα ήθη της εποχής. Χρησιμοποίησε τη βαθειά του δραματική αντίληψη στις μεγάλες του τραγωδίες, όπως ο "Άμλετ", ο "Οθέλος", "Μάκβεθ" και "Βασιλιάς Ληρ". Τα έργα του Σαίξπηρ έχουν παιχτεί και παίζονται στα θέατρα όλου του κόσμου συνεχώς από την πρώτη τους παράσταση, ενώ πολλά εξ αυτών έχουν μεταφερθεί και στη μικρή και μεγάλη οθόνη. Η πρώτη έκδοση του πλήρους έργου του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ χρονολογείται στα 1623 και διατηρείται σήμερα στην βιβλιοθήκη του

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Τα έργα του κατά παράδοση διακρίνονται σε τραγωδίες, κωμωδίες και ιστορικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές από τις ακριβείς χρονολογίες των έργων του Σαίξπηρ δεν είναι μέχρι σήμερα γνωστές.

Κωμωδίες • • • • • • • • • • • •

Η Κωμωδία των Παρεξηγήσεων, (έτος συγγραφής, περίπου 1592-1593) Το Ημέρωμα της Στρίγγλας, (έτος συγγραφής, περίπου 1593-1594) Οι Δύο Άρχοντες της Βερόνας, (έτος συγγραφής, περίπου 1593-1594) Αγάπης Αγώνας Άγονος, (έτος συγγραφής, περίπου 1594-1595) Όνειρο Θερινής Νυκτός, (έτος συγγραφής, περίπου 1595-1596) Ο Έμπορος της Βενετίας, (έτος συγγραφής, περίπου 1596-1597) Πολύ κακό για το τίποτα, (έτος συγγραφής, περίπου 1598-1599) Όπως σας αρέσει, (έτος συγγραφής, περίπου 1599-1600) Δωδέκατη νύχτα, (έτος συγγραφής, περίπου 1599-1600) Οι Εύθυμες Κυράδες του Ουίντσορ, (έτος συγγραφής, περίπου 1600-1601) Τέλος καλό, όλα καλά, (έτος συγγραφής, περίπου 1602-1603) Με το ίδιο μέτρο, (έτος συγγραφής, περίπου 1604-1605)

• Περικλής, (έτος συγγραφής, περίπου 1608-1609) • Το χειμωνιάτικο παραμύθι, (έτος συγγραφής, περίπου 1610-1611) • Η Τρικυμία (έτος συγγραφής, περίπου 1611-1612). •

Η παραπάνω σειρά χρονικής περιόδου συγγραφής κάθε έργου είναι αυτή που δημοσιεύθηκε στο ομώνυμο βιβλίο Σαίξπηρ του Ε.Κ. Chambers (1930) και που αναδημοσίευσε σε εδική έκδοση "Απαντα Σαίξπηρ" η ελληνική εφημερίδα "Το Βήμα" (2009)

Ιστορικά έργα • • • • • • • • • •

Βασιλιάς Ιωάννης Ριχάρδος ο Β' Ερρίκος ο Δ' (πρώτο μέρος) Ερρίκος ο Δ' (δεύτερο μέρος) Ερρίκος ο Ε' Ερρίκος ο Στ' (πρώτο μέρος) Ερρίκος ο Στ' (δεύτερο μέρος) Ερρίκος ο Στ' (τρίτο μέρος) Ριχάρδος ο Γ' Ερρίκος ο Η'

Τραγωδίες • • • • • • • •

Τρωίλος και Χρυσηίδα Κοριολανός Τίτος Ανδρόνικος Ρωμαίος και Ιουλιέτα Τίμων ο Αθηναίος Ιούλιος Καίσαρας Μάκβεθ Άμλετ

• Βασιλιάς Ληρ • Οθέλλος

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ • Αντώνιος και Κλεοπάτρα • Κυμβελίνος (λογίζεται σήμερα ως κωμωδία)

Ποιήματα Στο λογοτεχνικό έργο του Σαίξπηρ περιλαμβάνονται ακόμα: • Σονέτα • Μεγαλύτερης έκτασης ποιήματα: • • • • •

Αφροδίτη και Άδωνις Ο βιασμός της Λουκρητίας Ο περιπαθής προσκυνητής Ο φοίνικας και η τρυγόνα Το παράπονο ενός εραστή

Ελληνικές μεταφράσεις • Ἡ τρικυμία: Δρᾶμα Ουϊλιέλμου Σαίξπηρ, μετάφρασις Ἰ. Πολυλᾶ, (Ιάκωβος Πολυλάς), Κέρκυρα, 1855. • Ἁμλέτος, βασιλόπαις τῆς Δανίας: Τραγωδία τοῦ ἄγγλου Σαιξπήρου, ἐνστίχως μεταφρασθεῖσα ὑπό Ἰωάννου Ἠ. Περβάνογλου (Ιωάννης Περβάνογλου) Αθήνα: Τυπ. Νικολαΐδου Χ. Φιλαδελφέως 1858. • Σαικσπείρου, ὁ Βασιλεύς Λήρ -- μελέτη Σ. Ν. Βασιλειάδη, (Σπυρίδων Βασιλειάδης), Αθήνα: Τυπ. Περρῆ & Βάμπα, 1870. • Ἡ τρικυμία: Δρᾶμα Σαιξπήρου εἰς πράξεις πέντε, ἐκ τοῦ ἀγγλικοῦ κειμένου μετάφρασις ὑπό Παντολέοντος Καβάφη; (Παντολέων Καβάφης), Κωνσταντινούπολη: Τυπ. Βουτυρᾶ 1874. • Ριχάρδος ὁ Γ' : Δράμα εἰς πράξεις πέντε, μεταφράσθη ὑπό Κλεάνθους Ν. Τριανταφύλλου : Κωνσταντινούπολη, Βουτυρᾶ, 1874. • Ὁ ἔμπορος τῆς Βενετίας : Δρᾶμα εἰς πράξεις πέντε, ἐκδίδεται ὑπό Ι. Δ. Μανώλη, Κωνσταντινούπολη: Τυπ. Βουτυρᾶ, 1874. • Σακσπείρου, Ρωμαῖος καί Ἰουλιέτα; ; Ὀθέλλος καί ὁ Βασιλεύς Λήρ, τραγωδίαι ἐκ τοῦ ἀγγλικοῦ μεταφρασθεῖσαι ὑπό Δημ. Βικέλα, Δημήτριος Βικέλας, Αθήνα, Τυπ. Περρῆ 1876. • Ἡ δωδεκάτη νύχτα: Δρᾶμα εἰς πράξεις πέντε, Παντολέων Καβάφης, Κωνσταντινούπολη: Τυπ. Βουτυρᾶ, 1881. • Ἀντώνιος καί Κλεοπάτρα: Δρᾶμα εἰς πράξεις πέντε, μεταφρασθέν ἐκ τῆς ἀγγλικῆς ὑπό Μ. Ν. Δαμιράλη, Μιχάλης Δαμιράλης, Αθήνα: 1882. • Σαικσπείρου, ὁ ἔμπορος τῆς Βενετίας: Ἀποσπάσματα ἐξ ἀνεκδότου, μετάφραση Δημήτριος Βικέλας, Αθήνα, 1883. • Ὀθέλλος, ἤτοι ὁ Μαῦρος τῆς Ἑνετίας, τραγῳδία τοῦ ἄγγλου Σαιξπήρου, ἐκδίδοται ὑπό Δ. Ἀντωνοπούλου, Αθήνα, 1883. • Κοριολανός: Δρᾶμα εἰς πράξεις πέντε, Μιχάλης Δαμιράλης, Αθήνα, Παρνασσός, 1883. • Ὀθέλλος: Τραγωδία, Δημήτριος Βικέλας, Αθήνα: Τυπ. Κορομηλᾶ, 1885. • Ἰούλιος Καῖσαρ: Τραγῳδία εἰς πράξεις 5, μεταφρασθεῖσα ἐκ τῆς ἀγγλικῆς ὑπό Μ. Ν. Δαμιράλη, Αθήνα: Τυπ. Παπαλεξανδρῆ, 1886. • Ἁμλέτος: Τραγῳδία Σαικσπείρου, ἔμμετρος μετάφρασις μέ προλεγόμενα καί σημειώσεις Ἰακ. Πολυλά (Ιάκωβος Πολυλάς, Αθήνα, 1889. • Ἃμλετ: Τραγῳδία εἰς πράξεις πέντε, μεταφρασθεῖσα ἑκ τοῦ ἀγγλικοῦ ὑπό Μιχ. Ν. Δαμηράλη, (Μιχάλης Ν. Δαμιράλης), Αθήνα, 1890. • Σαικσπείρου: Τραγωδίαι Δημήτριος Βικέλας. Περιεχόμενα: τ.Α'. Ρωμαίος και Ιουλιέτα - τ.Δ'. Μάκβεθ - τ.Ε'. Αμλέτος - τ.ΣΤ'. Ο έμπορος της Βενετίας, Αθήνα, 1882-1890.

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ • Ἡ περίφημη ἱστορία τοῦ ἐμπόρου τῆς Βενετίας...καί τό κέρδισμα τῆς πεντάμορφης νύφης Πορσίας μέ την ἐκλογή τῶν τριῶν κουτιῶν, γραμμένη ἀπό τόν ἄγγλο ποιητή Γουΐλλιαμ Σαιξπῆρο, μεταφρασμένη πιστά καί ρυθμικά ἀπό τόν Ἀλέξ. Πάλλη, Αλέξανδρος Πάλλης, Ἑστία, 1894. • Σαικσπείρου, δράματα: Μάκβεθ, ἐμμέτρως μεταφρασθέντα ἐκ τοῦ ἀγγλικοῦ ὑπό Δημητρίου Βικέλα, Δημήτριος Βικέλας, Αθήνα, Τυπ. Κασδόνη, 1896. • Χάμλετ: Τραγῳδία εἰς πράξεις πέντε, μεταφρασθεῖσα ἐκ τοῦ ἀγγλικοῦ ὑπό Μ. Ν. Δαμιράλη μετά μελέτης περί τοῦ ποιητοῦ, Μιχάλης Δαμιράλης, Αθήνα, 1900. • Κυμβελῖνος: Τραγῳδία εἰς πέντε πράξεις, μεταφρασθεῖσα ἐκ τῆς ἀγγλικῆς ὑπό Μιχ. Ν. Δαμιράλη, Μιχάλης Δαμιράλης, Αθήνα, 1903. • Σαικσπείρου, ἀριστουργήματα, κατ' ἔμμετρον μετάφρασιν Ἀγγ. Βλάχου, Άγγελος Βλάχος, Αθήνα, 1905. • Ριχάρδος ὁ Γ' : Τραγῳδία εἰς πράξεις πέντε, μεταφρασθεῖσα ἐκ τῆς ἀγγλικῆς ὑπό Μιχαήλ Ν. Δαμιράλη, Μιχάλης Δαμιράλης, Αθήνα, 1909. • Ὁ Ὀθέλλος, ὁ Μαῦρος τῆς Βενετίας, τραγῳδία τοῦ Γουΐλιαμ Σαίξπηρ, μεταφρασμένη ἀπό τόν Κωνσταντῖνο Θεοτόκη, Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Αθήνα : Βασιλείου, 1915. • Ὁ Βασιλεύς Λήρ: Τραγωδία εἰς πράξεις πέντε, μετάφραση Μ. Αὐγέρη, Μάρκος Αυγέρης, Φέξης, 1916. • Ἡ τρικυμία: Τραγῳδία τοῦ Γουλιέλμου Σαίξπηρ = The tempest, μεταφρασμένα ἀπό τόν Κωνσταντῖνο Θεοτόκη, Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Ἀλεξάντρεια, Γραμμάτης, 1916. • Ὁ ἔμπορος τῆς Βενετίας: Δρᾶμα εἰς πράξεις πέντεμ μετάφραση Μ. Αὐγέρη, Μάρκος Αυγέρης, Αθήνα: Φέξης 1916. • Μάκβεθ: Τραγωδία, Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Αθήνα, Ἐλευθερουδάκης, 1923. • Ὄνειρο καλοκαιρινῆς νυχτιᾶς, μετάφραση Βασίλης Ρώτας, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 1928. • Χειμωνιάτικο παραμῦθι, μετάφραση Σ. Κέντ, Ιωάννης Οἰκονομίδη, Αθήνα, Τυπ. Ζηκάκη, 1928. • Ὁ Ἰούλιος Καίσαρας, μετάφραση Κώστας Καρθαίος, Τυπ. Δημητράκου, 1932. • Ὁ ἔμπορος τῆς Βενετίας: Δρᾶμα εἰς πράξεις πέντε, μετάφραση Μάρκος Αυγέρης, Αθήνα, Βασιλείου, 1932. • Βασιλέας Λήρ, μετάφραση Βασίλης Ρώτας, Αθήνα, Μουσικά Χρονικά, 1933. • Οἱ κυράδες τοῦ Ουΐνζωρ: Κωμωδία, μετάφραση Νικόλαος Ποριώτης, Αθήνα, Γκοβόστης, 1938. • Ὁ ἔμπορος τῆς Βενετίας: Κωμωδία, μετάφραση Αλέξανδρος Πάλλης, Αθήνα, Σαλίβερος, 1938. • Πολύ κακό γιά τίποτε: Κωμωδία, μετάφραση Νικόλαος Ποριώτης, Αθήνα, Γκοβόστης, 1938. • Ὁ Βασιλιᾶς Ριχάρδος ὁ Γ', μετάφραση Κώστας Καρθαίος, Αθήνα, Γραφεῖο Πνευματικῶν Ὑπηρεσιῶν, 1939. • Ὃπως σᾶς ἀρέσει: Κωμῳδία, στή γλῶσσα μας ἀπό τόν Μ. Γ. Σκουλούδη (Μανώλης Σκουλούδης, Αθήνα, Πυρσός, 1940.

Πηγές • Wikisource [1]

Δικτυακοί τόποι • Διάφορες παλιὲς ἑλληνικὲς μεταφράσεις (Βικέλα, Πολυλᾶ κλπ.) βρισκονται ἐδῶ [2] μὲ ἀναζήτηση μὲ τὸν ὅρο "Σαίξπηρ", δωρεὰν σὲ μορφὴ pdf. • Open Source Shakespeare [3] - Περιέχει όλα τα έργα του Σαίξπηρ. • Βρετανική βιβλιοθήκη [4] - Περιέχει 93 πρωτότυπα κείμενα • Πηγές για τη διδασκαλία του Σαίξπηρ [5] • Online θεατρικά έργα του Σαίξπηρ [6] • Βιογραφία του Σαίξπηρ [7] mrj:Шекспир, Уильям

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ

Παραπομπές [1] http:/ / wikisource. org/ wiki/ Author:William_Shakespeare [2] http:/ / anemi. lib. uoc. gr/ search/ ?store_query=1& display_mode=overview& search_help=list& dtab=m& search_type=simple& search_help=& display_mode=overview& wf_step=init& show_hidden=0& number=100& keep_number=10& cclterm1=& cclterm2=& cclterm3=& cclterm4=& cclterm5=& cclterm6=& cclterm7=& cclterm8=& cclfield1=& cclfield2=& cclfield3=& cclfield4=& cclfield5=& cclfield6=& cclfield7=& cclfield8=& cclop1=& cclop2=& cclop3=& cclop4=& cclop5=& cclop6=& cclop7=& isp=& search_coll=& stored_cclquery=& skin=& rss=0& cclfield1 [3] http:/ / www. opensourceshakespeare. org [4] http:/ / www. bl. uk/ treasures/ shakespeare/ homepage. html [5] http:/ / www. ericdigests. org/ 2003-3/ online. htm [6] http:/ / william-shakespeare. classic-literature. co. uk/ [7] http:/ / www. alljuliuscaesar. bravehost. com/ shakespeare/ william-shakespeare-biography. html

Φίλιπ Λάρκιν Φίλιπ Λάρκιν Ο Φίλιπ Άρθουρ Λάρκιν [Philip Arthur Larkin] (9 Αυγούστου 1922 – 2 Δεκεμβρίου 1985) είναι Άγγλος ποιητής που διετέλεσε ποιητής της αγγλικής αυλής (poet laureate). Θεωρείται ο πιο αγαπημένος ποιητής της γενιάς του. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στην Οξφόρδη και εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος στο Πανεπιστήμιο του Hull. Ανάμεσα στα πάμπολλα βραβεία με τα οποία τιμήθηκε συμπεριλαμβάνεται το Χρυσό Μετάλλιο Ποίησης της Βασίλισσας της Βρετανίας και το βραβείο W.H. Smith.

Εργογραφία Ποίηση • Οι λιγότερο εξαπατημένοι (1965) [The less deceived] • Οι γάμοι της Πεντηκοστής (1964) [The Whitsun Weddings] • Ψηλά παράθυρα (1974) [High Windows]

Μυθιστορήματα • Τζιλ (1946) [Jill] • Ένα κορίτσι το χειμώνα (1947) [A Girl in Winter]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Ποιήματα του Φίλιπ Λάρκιν [1] μεταφρασμένα στα ελληνικά από τον Σπύρο Δόικα (περιοδικό Πόρφυρας, τ. 92, 1999, σσ. 167-170). • Ποιήματα του Φίλιπ Λάρκιν [2] μεταφρασμένα στα ελληνικά από τον Νίκο Φωκά (Πλανόδιον, τεύχος 6, 1988). • Το ποίημα Εωθινό [3] μεταφρασμένο από τον Κώστα Κουτσουρέλη • Το ποίημα Εωθινό [4] μεταφρασμένο από τον Παναγιώτη Κουσαθανά • Λάρκιν Φίλιπ - livepedia [5]

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5]

http:/ / www. translatum. gr/ poetry/ larkin. htm http:/ / www. ekebi. gr/ magazines/ flipbook/ showissue. asp?file=18416& code=3776 http:/ / www. koutsourelis. gr/ index1. php?subaction=showfull& id=1253559830& archive=& start_from=& ucat=5& http:/ / teflon. wordpress. com/ 2009/ 09/ 29/ philip-larkin-aubade/ http:/ / www. livepedia. gr/ index. php?title=%CE%9B%CE%AC%CF%81%CE%BA%CE%B9%CE%BD_%CE%A6%CE%AF%CE%BB%CE%B9%CF%80

Τεντ Χιούζ Τεντ Χιούζ Ο Έντουαρντ Τζέιμς Χιούζ (Edward James Hughes), γνωστός ως Τεντ Χιούζ (Ted Hughes) (17 Αυγούστου 1930 – 28 Οκτωβρίου 1998) ήταν Άγγλος ποιητής και συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Θεωρείται από κάποιους ως ένας από τους καλύτερους ποιητές της γενιάς του. Ο Χιούζ ήταν Εθνικός Ποιητής της Αγγλίας από το 1984 μέχρι το θάνατό του. Γνωστός ήταν επίσης και ο γάμος του από το 1956 μέχρι το 1963 με την Αμερικανίδα ποιήτρια Σύλβια Πλαθ, και πολλοί φεμινιστές πιστεύουν πως βοήθησε στην πρόκληση της αυτοκτονίας της Πλαθ (και επίσης της αυτοκτονίας της ερωμένης του Άσσια Γουέβιλλ). Εξερεύνησε την πολύπλοκη σχέση του με την Πλαθ στο τελευταίο βιβλίο ποιημάτων του, Γράμματα Γεννεθλίων (Birthday Letters) (1998).

Πρώτα χρόνια Ο Χιουζ γεννήθηκε στις 17 Αυγούστου του 1930 στο Mytholmroyd του West Yorkshire και μεγάλωσε ανάμεσα στις φάρμες της περιοχής. Σύμφωνα με τον Χιουζ, “Τα πρώτα έξι Ο Τεντ Χιούζ μου χρόνια διαμόρφωσαν τα πάντα” [1]. Όταν ο Χιουζ ήταν επτά η οικογένειά του μετακόμισε στο Mexboro του Yorkshire, όπου διηύθυναν ένα μαγαζί εφημερίδων και καπνού.

Προσωπική ζωή Ο Χιούζ σπούδασε Αγγλικά, ανθρωπολογία και αρχαιολογία στο Κολέγιο Πεμπρόουκ στο Κέιμπριτζ, όπου γνώρισε ην ποιήτρια Σύλβια Πλαθ. Παντρεύτηκαν στις 16 Ιουνίου 1956 και χώρισαν το φθινόπωρο του 1962. Ο ρόλος του Χιουζ στην αυτοκτονία της Πλαθ το 1963 έχει για πολύ καιρό γίνει αντικείμενο συλλογισμών φεμινιστών κριτικών. Ως χήρος της Πλαθ, ο Χιουζ έγινε εκτελεστής της διαθήκης της και διαχειριστής της προσωπικής και λογοτεχνικής περιουσίας της Πλαθ. Επέβλεψε την έκδοση των χειρογράφων της, συμπεριλαμβανομένου του Άριελ (Ariel) (1966). Επίσης κατέστρεψε τον τελευταίο τόμο του ημερολογίου της Πλαθ, στον οποίο καταγράφονταν τα τελευταία τρία χρόνια που πέρασαν μαζί. Έξι χρόνια μετά το θάνατο της Πλαθ, στις 25 Μαρτίου 1969, η Άσσια Γουέβιλλ (ερωμένη του Χιούζ) αυτοκτόνησε και σκότωσε και την κόρη τους, Αλεξάντρα Τατιάνα Ελοίζ Γουέβιλλ, με το χαϊδευτικό Shura, που είχε γεννηθεί στις 3 Μαρτίου 1965. Τον Αύγουστο του 1970 ο Χιούζ παντρεύτηκε την Κάρολ Όρτσαρντ, μια νοσοκόμα. Παρέμειναν μαζί μέχρι το θάνατό του στις 28 Οκτωβρίου 1998. Ο Χιούζ πέθανε μετά από μια 18-μηνη πάλη με καρκίνο του ήπατος.

Τεντ Χιούζ

Γραπτά Το πρώιμο ποιητικό έργο του Χιούζ έχει τις ρίζες του στη φύση και, συγκεκριμένα, στην αθώα αγριότητα των ζώων. (Η φράση του Τέννυσον ‘φύση, κόκκινη στα δόντια και τα νύχια’ (‘nature, red in tooth and claw’) θα μπορούσε να είχε γραφεί για τον Χιούζ). Το ύστερο έργο του βασίζεται βαθιά στο μύθο και τη βαρδική παράδοση. Η πρώτη συλλογή του Χιούζ, Hawk in thw Rain (1957) προσέλκυσε αξιοσημείωτη κριτική επιδοκιμασία. Το 1959 κέρδισε το βραβείο Galbraith που του απέφερε 5000 δολάρια. Η πιο σημαντική δουλειά του είναι ίσως το Crow (1970). Το Tales from Ovid (1997) περιέχει μια συλλογή από ελεύθερου στίχου μεταφράσεις από τις Μεταμορφώσεις του Οβίδιου. Στο Birthday Letters, ο Χιούζ έσπασε τη σιωπή του για την Πλαθ, διηγούμενος όψεις της ζωής που πέρασαν μαζί και της συμπεριφοράς του εκείνη την περίοδο. Το έργο τέχνης στο εξώφυλο είχε γίνει από την κόρη τους Φρίντα. Πέρα από την ποίηση, ο Χιούζ έγραψε λιμπρέτα για όπερα και παιδικά βιβλία. Ο Χιούζ ορίστηκε Εθνικός Ποιητής της Αγγλίας (επίσημος ποιητής της Βρετανικής βασίλισσας) το 1984 μετά το θάνατο του Τζον Μπέτγιεμαν (αν και αργότερα υπαινίχτηκε πως ο Χιούζ ήταν δεύτερη επιλογή για τη θέση αφού ο Φίλιπ Λάρκιν, ο προτιμώμενος υποψήφιος, αρνήθηκε, νιώθωντας πως τα ποιητικά χαρίσματά του είχαν εξαντληθεί). Ο Χιούζ υπηρέτησε στη θέση αυτή μέχρι το θάνατό του το 1998. Τα τελικά Συλλογικά Ποιήματά (Faber & Faber) του, 1333 σελίδων, εμφανίστηκαν το 2003.

Βιβλιογραφία Ποίηση • • • • • • • • • • • • • •

(1957) The Hawk in the Rain (1960) Lupercal (1967) Wodwo (1968) The Iron Man (1970) Crow (1977) Gaudete (1979) Moortown Diary (1979) Remains of Elmet (με φωτογραφίες από την Φέι Γκόντγουιν (Fay Godwin)) (1986) Flowers and Insects (1989) Wolfwatching (1992) Rain-charm for the Duchy (1994) New Selected Poems 1957-1994 (1997) Tales from Ovid (1998) Birthday Letters

Τεντ Χιούζ

Ανθολογίες επιμελημένες από τον Χιούζ • • • • • • • • •

Επιλεγμένα ποιήματα της Έμιλυ Ντίκινσον Επιλεγμένη Ποίηση του Σαίξπηρ Επιλογή από την Ποίηση του Κόλριτζ Οιδίπους του Σενέκα Spring Awakening του Wedekind (μετάφραση) Φαίδρα του Ρακίνα (μετάφραση) The Rattle Bag (επιμελημένο με τον Σέιμους Χίνι) The School Bag (επιμελημένο με τον Σέιμους Χίνι) By Heart: 101 Poems to Remember

Πεζά • • • • •

A Dancer to God Shakespeare and the Goddess of Complete Being Winter Pollen: Occasional Prose Difficulties of a Bridegroom Poetry in the Making

Παιδικά βιβλία • • • • • • • • • • • • • • •

How the Whale Became Meet my Folks! The Earth Owl and Other Moon-people Nessie the Mannerless Monster The Coming of the Kings The Iron Man Moon Whales Season Songs Under the North Star Ffangs the Vampire Bat and the Kiss of Truth Tales of the Early World The Iron Woman The Dreamfighter and Other Creation Tales Collected Animal Poems: Vols. 1-4 Shaggy and Spotty

Τεντ Χιούζ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • • • •

Ιστοσελίδα για τον Τεντ Χιούζ από την Ann Skea [2] Φεμινιστική ανατομή της ζωής και της ποίησης του Χιούζ [3] Κριτική του ποιήματος του Χιούζ Song [4] Βιογραφία του Τεντ Χιούζ [5]

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5]

http:/ / www. zeta. org. au/ ~annskea/ timeline. htm http:/ / www. zeta. org. au/ ~annskea/ THHome. htm http:/ / www. 1Lit. com/ tedhughes http:/ / www. cosmoetica. com/ TOP43-DES40. htm http:/ / www. kirjasto. sci. fi/ thughes. htm

Ουαλοί ποιητές

Έβαν Τζέιμς Έβαν Τζέιμς O Έβαν Τζέιμς (Evan James) ήταν ένας Ουαλός ποιητής, που γεννήθηκε το 1809. Το επάγγελμα του ήταν υφαντής και έμπορος υφασμάτων, ενώ διατηρούσε και πανδοχείο. Μαζί με το γιο του, Τζέιμς Τζέιμς, συνέθεσαν τον εθνικό ύμνο της Ουαλίας : «Η γη των προγόνων μου» (“Wlad fy Nhadau” ή “Land of my Fathers”). Στον Έβαν, λόγω της ιδιότητας του ως ποιητή αποδίδονται οι στίχοι, ενώ στον Τζέημς η μουσική. Πέθανε το 1893, ενώ το 1930 αφιερώθηκε μνημείο σε αυτόν και το γιο του στην πόλη Πονταϊπρίδ (Pontypridd), όπου πέρασε τη μισή και πλέον ζωή του.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι •

(Αγγλικά) Gathering the jewels, The website for Welsh cultural history [1] και [2]

Παραπομπές [1] http:/ / www. gtj. org. uk/ en/ item1/ 2846 [2] http:/ / www. gtj. org. uk/ en/ item1/ 2843

Σκωτσέζοι ποιητές

Άρθουρ Κόναν Ντόυλ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ

Γέννηση

22 Μαΐου 1859 Εδιμβούργο, Σκωτία, Ηνωμένο Βασίλειο

Θάνατος

7 Ιουλίου 1930 (71 ετών) Κράουμπόροου, Ανατολικό Σάσεξ, Αγγλία

Εθνικότητα

Βρετανικη

Είδος Τέχνης

Συγγραφέας, Λογοτέχνης, Ποιητής, Iατρός

Σημαντικά έργα Σέρλοκ Χόλμς

Ο Σερ Άρθουρ Ιγνάτιος Κόναν Ντόυλ (22 Μαΐου 1859 - 7 Ιουλίου 1930) ήταν συγγραφέας, ιδιαίτερα γνωστός ως ο δημιουργός των ιστοριών του ντετέκτιβ-σύμβουλου Σέρλοκ Χολμς, που θεωρήθηκαν σημαντική καινοτομία για το πεδίο συγγραφής αστυνομικών μυθιστορηματων, και των περιπετειών του Καθηγητή Τσάλεντζερ. Ήταν ένας πολυγραφότατος συγγραφέας και τα έργα του περιλαμβάνουν ιστορίες επιστημονικής φαντασίας, ιστορικά μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, ρομαντικά διηγήματα, ποίηση και αληθινές ιστορίες.

Η ζωή του Ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ γεννήθηκε στις 22 Μαΐου 1859 στο Εδιμβούργο της Σκωτίας. Ο πατέρας του, Κάρολος Άλταμοντ Ντόυλ ήταν Άγγλος Ιρλανδικής καταγωγής και η μητέρα του, Μαίρη Φόλευ, ήταν Ιρλανδή. Αν και είναι γνωστός ως "Κόναν Ντόυλ" η προέλευση αυτού το σύνθετου επιθέτου είναι αβέβαιη. Ο πατέρας του ήταν αλκοολικός. Σε ηλικία οχτώ ετών Κόναν Ντόυλ στάλθηκε στο Ρωμαιοκαθολικό προπαρασκευαστικό σχολείο της αδελφότητας του Ιησού, Στόουνυχερστ. Στη συνέχεια πήγε στο Κολλέγιο του Στόουνυχερστ αλλά όταν έφυγε από το σχολείο το 1875, είχε απορρίψει το Χριστιανισμό και ήταν αγνωστικιστής. Απο το 1876 μέχρι το 1881 σπούδασε Ιατρική στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου ενώ την ίδια περίοδο δούλεψε και στην πόλη του Άστον που σήμερα αποτελεί περιοχή του Μπέρμιγχαμ. Ενώ σπούδαζε ξεκίνησε επίσης να γράφει μικρές ιστορίες. Η πρώτη του δημοσίευση ήταν στην Τσέιμπερς Έντινμπρο Τζέρναλ (Chambers's Edinburgh Journal) λίγο πριν κλείσει τα είκοσι. Μετά τη θητεία του στο πανεπιστήμιο, υπηρέτησε σαν ιατρός σε πλοίο σε ένα ταξίδι στη Δυτική Αφρική. Το 1885 ολοκλήρωσε διδακτορικό με θέμα την tabes dorsalis, έναν εκφυλισμό του νευρικού συστήματος. Το 1882, συνεταιρίστηκε με τον πρώην συμφοιτητή του Γεώργιο Μπαντ σε ένα ιατρείο στο Πλύμουθ αλλά η συνεργασία τους αποδείχτηκε δύσκολη και ο Κόναν Ντόυλ γρήγορα αποχώρησε για να στήσει δικό του ιατρείο. 'Εφτασε στο Πόρτσμουθ τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου με κεφάλαιο μικρότερο των δέκα αγγλικών λιρών

Άρθουρ Κόναν Ντόυλ στο όνομά του και έστησε ιατρείο στη Μπους Βίλας αρ. 1, Ελμ Γκρόουβ, Σάουθσυ (1 Bush Villas, Elm Grove, Southsea). Στην αρχή το ιατρείο δεν είχε μεγάλη επιτυχία. Ενώ περίμενε ασθενείς ξεκίνησε και πάλι να γράφει ιστορίες. Το πρώτο του σημαντικό έργο ήταν η Σπουδή στο Κόκκινο (A Study in Scarlet), που εμφανίστηκε στο ετήσιο χριστουγεννίατικο έντυπο Μπίτονς (Beeton's Christmas Annual) του 1887 και αποτέλεσε την πρώτη εμφάνιση του Σέρλοκ Χολμς. Ο Κόναν Ντόυλ βάσισε εν μέρει το χαρακτήρα σε έναν πρώην καθηγητή του στο Πανεπιστήμιο, τον Ιωσήφ Μπελ. Μερικοί συγγραφείς επίσης προτείνουν πρόσθετες επιρροές π.χ. τον διάσημο χαρακτήρα του Έντγκαρ Άλαν Πόε, Αύγουστο Ντυπέν. Ακόλουθες μικρές ιστορίες με το Σέρλοκ Χολμς δημοσιεύτηκαν στο αγγλικό περιοδικό Στραντ (Strand Magazine). Κατα την παραμονή του στο Πόρτσμουθ, ο Κόναν Ντόυλ έπαιξε ποδόσφαιρο σαν τερματοφύλακας σε ερασιτεχνική ομάδα. Ηταν επίσης φανατικός παίκτης του Κρίκετ και του γκόλφ. Το 1885, παντρεύτηκε την Λουΐζα Χόκινς, η οποία υπέφερε από φυματίωση και πέθανε το 1906. Παντρεύτηκε την Τζιν Ελισσάβετ Λέκι το 1907, την οποία πρωτογνώρισε και ερωτεύτηκε το 1897 άλλα είχε διατηρήσει τη σχέση τους πλατωνική λόγω πίστης στη μνήμη της πρώτης του γυναίκας. Η Τζιν πέθανε στο Λονδίνο το 1940. Είχε πέντε παιδιά, δύο με την πρώτη γυναίκα του και τρία με τη δεύτερη. Το 1890, ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ σπούδασε οφθαλμολογία στη Βιέννη και το 1891 μετακόμισε στο Λονδίνο για να ανοίξει ιατρείο σαν οφθαλμίατρος. Στην αυτοβιογραφία του έγραψε ότι ούτε ένας πελάτης δεν πέρασε το κατώφλι του. Αυτό του έδωσε περισσότερο χρόνο για γράψιμο και το Νοέμβριο του 1891 έγραψε στη μητέρα του: "Σκέφτομαι να σκοτώσω το Χόλμς...και να τον ξαποστείλω μια και καλή. Με αποσπά από σημαντικότερα πράγματα." Η απάντηση της μητέρας του ήταν: "Κάνε ότι νομίζεις σωστό αλλά τα πλήθη δεν θα το πάρουν αυτό ελαφρά." Το Δεκέμβριο του 1893 "σκότωσε" το Χολμς με σκοπό να επικεντρωθεί σε πιό "σημαντικά" έργα, στα ιστορικά του μυθιστορήματα. Ο Χολμς και ο Καθηγητής Μοριάρτυ φαινομενικά σκοτώθηκαν πέφτοντας από ένα καταρράκτη στην ιστορία Το Τελικό Πρόβλημα (The Final Problem). Η δημόσια κατακραυγή ανάγκασε τον Κόναν Ντόυλ να επαναφέρει τον χαρακτήρα με την Περιπέτεια του Άδειου Σπιτιού (The Adventure of the Empty House) όπου εξήγησε ότι μόνο ο Μοριάρτυ έπεσε αλλά καθώς ο Χολμς είχε άλλους επικίνδυνους εχθρούς, σκηνοθέτησε προσωρινά το θάνατό του. Ο Χολμς τελικά εμφανίστηκε σε συνολικά πενήντα-έξι μικρές ιστορίες και τέσσερα μυθιστορήματα του Κόναν Ντόυλ. Απο τότε έχει εμφανιστεί σε πολλά μυθιστορήματα και ιστορίες άλλων συγγραφέων. Μετά τον πόλεμο των Μπόερς στη Νότιο Αφρική στη μετάβαση προς τον εικοστό αιώνα και την καταδίκη από όλο τον Κόσμο των ενεργειών του Ηνωμένου Βασιλείου, ο Κόναν Ντόυλ έγραψε ένα μικρό φυλλάδιο με τίτλο Ο πόλεμος στη Νότια Αφρική: Η αιτία και η πραγματοποίηση, το οποίο δικαιολογούσε το ρόλο του Ηνωμένου Βασιλείου και μεταφράστηκε ευρέως. Ο Κόναν Ντόυλ πίστευε ότι το φυλλάδιο αυτό ήταν η αιτία που το 1902 χρίστηκε ιππότης και διορίστηκε αναπληρωτής υπαρχηγός του Σάρρεϋ. Επίσης το 1900 έγραψε ένα μεγαλύτερο βιβλίο με τίτλο Ο Μεγάλος Πόλεμος των Μπόερς (The Great Boer War). Στα πρώτα χρόνια του εικοστού αιώνα ο Σερ Άρθουρ ήταν δύο φορές υποψήφιος σε βουλευτικές εκλογές αλλά, αν και έλαβε σεβαστό αριθμό ψήφων, δεν εξελέγει. Ο Κόναν Ντόυλ ενεπλάκει στην εκστρατεία για την αναμόρφωση του Κογκό με αρχηγούς τους Ε. Μορελ και το διπλωμάτη Ρ. Κέισμεντ. Έγραψε Το Έγκλημα του Κογκό το 1909, ένα μακρύ φυλλάδιο στο οποίο κατήγγειλε τις φρίκες σε εκείνη την χώρα. Γνωρίστηκε με τους Μορελ και Κέισμεντ και εμπνεύστηκε από αυτούς δύο από τους κύριους χαρακτήρες στο μυθιστόρημα Ο Χαμένος Κόσμος (1912). Απομακρύνθηκε και από τους δύο όταν ο Μορελ έγινε ένας από τους αρχηγούς της φιλειρηνικού κινήματος κατα τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και όταν ο Κέισμεντ καταδικάστηκε για προδοσία κατά του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο Κόναν Ντόυλ προσπάθησε ανεπιτυχώς να σώσει τον Κέισμεντ από τη θανατική καταδίκη υποστηρίζοντας ότι είχε χάσει τα λογικά του και δεν ήταν υπεύθυνος για τις πράξεις του. Ο Κόναν Ντόυλ ήταν ένθερμος υποστηρικτής της δικαιοσύνης και ερεύνησε προσωπικά δύο υποθέσεις που είχαν κλείσει με αποτέλεσμα να αθωώσει δύο άτομα από τα εγκλήματα που τους είχαν κατηγορήσει. Η πρώτη

Άρθουρ Κόναν Ντόυλ υπόθεση, το 1906, ήταν ενός ντροπαλού Βρετανο-Ινδού δικηγόρου, του Γεωγίου Ενταλτζι, τον οποίον κατηγόρησαν οτι έγραψε απειλητικά γράμματα και ακρωτηρίασε ζώα. Η αστυνομία ήταν αποφασισμένη να τον καταδικάσει παρόλο που οι ακρωτηριασμοί συνεχίστηκαν και μετά τον εγκλεισμό του στη φυλακή. Ήταν εν μέρει χάρη σε αυτήν την υπόθεση που το 1907 ιδρύθηκε το Εφετείο για τα εγκληματα. Έτσι ο Κόναν Ντόυλ βοήθησε στην δημιουργία ενός τρόπου διόρθωσης των αδικιών της Δικαιοσύνης. Η δεύτερη υπόθεση ήταν ενός Γερμανο-Εβραίου, του Όσκαρ Σλέιτερ, ο οποίος είχε λέσχη τυχερών παιχνιδιών και καταδικάστηκε για δολοφονία μιας ογδονταδιάχρονης γυναίκας από τη Γλασκώβη το 1908. Η υπόθεση του κέντρισε την περιέργεια λόγω αντιφάσεων στο κατηγορητήριο και μιας γενικής εντύπωσης ότι η κατήγορία ήταν κατασκευασμένη. Μετά το θάνατο της γυναίκας του Λουΐζας το 1906, και των θανάτων του γιού του Κίνγκσλυ, του αδερφού του Ινες, των δύο γαμπρών του και των δύο ανηψιών του λίγο μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Κόναν Ντόυλ έπεσε σε κατάθλιψη. Βρήκε παρηγοριά στην υποστήριξη του Πνευματισμού και της υποτιθέμενης επιστημονικής απόδειξης της ύπαρξης μετα θάνατον. Τα έργα του με αυτό το θέμα ήταν ένας από τους λόγους που μία από τις συλλογές μικρών ιστοριών του, Οι περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς, απαγορεύτηκε στην Σοβιετική Ένωση το 1929 γιατί θεωρήθηκε συνδεδεμένη με τον αποκρυφισμό. Η απαγόρευση αυτή αργότερα άρθηκε. Ο Κόναν Ντόυλ ήταν για μια περίοδο φίλος με τον Αμερικάνο θαυματοποιό Χάρρυ Χουντίνι, ο οποίος έγινε διάσημος αντίπαλος τους Πνευματιστικού κινήματος τη δεκαετία του '20, μετά το θάνατο της μητέρας του. Αν και ο Χουντίνι επέμενε ότι τα μέντιουμ ήταν απατεώνες (και προσπάθούσε να ξεσκεπάζει αυτούς τους απατεώνες), ο Κόναν Ντόυλ είχε πεισθεί ότι ο ίδιος ο Χουντίνι διέθετε υπερφυσικές δυνάμεις, άποψη που εξέφρασε στο Χείλος του Αγνώστου (The Edge of the Unknown). Απ' ότι φαίνεται Χουντίνι δεν μπόρεσε να τον πείσει ότι τα κατορθώματά του ήταν απλά μαγικά κόλπα και αυτό τους οδήγησε σε πικρή δημόσια ρήξη.

Θάνατος Ο Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ πέθανε στις 7 Ιουλίου 1930 από καρδιακή προσβολή. Ήταν 71 ετών. Είναι θαμένος στο Μίνστεντ, Νιού Φόρεστ, στο Χάμπσαιρ της Αγγλίας. Οι τελευταίες του λέξεις ήταν προς τη γυναίκα του: "Είσαι υπέροχη".

Βιβλιογραφία Ιστορίες με το Σέρλοκ Χόλμς • • • • • • • • •

Σπουδή στο Κόκκινο (A Study in Scarlet) (1887) Το Σήμα των Τεσσάρων (The Sign of Four) (1890) Οι Περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς (The Adventures of Sherlock Holmes) (1892) Οι Αναμνήσεις του Σέρλοκ Χολμς (The Memoirs of Sherlock Holmes) (1894) Το Σκυλί των Μπάσκερβιλ (The Hound of the Baskervilles) (1902) Η Επιστροφή του Σέρλοκ Χολμς (The Return of Sherlock Holmes) (1904) Η κοιλάδα του Φόβου (The Valley of Fear) (1915) Η Τελευταία Υπόκλειση (His Last Bow) (1917) Το Σημειωματάριο του Σέρλοκ Χολμς (The Case-Book of Sherlock Holmes) (1927)

Άρθουρ Κόναν Ντόυλ

Ιστορίες με τον Καθηγητή Τσάλεντζερ • • • • •

Ο Χαμένος Κόσμος (The Lost World) (1912) Η Ζώνη με το Δηλητήριο (The Poison Belt) (1913) Η Χώρα της Ομίχλης (The Land of Mist) (1926) The Disintegration Machine (1927) When the World Screamed (1928)

Ιστορικά μυθιστορήματα • • • • • • •

Micah Clarke (1888) Ο Λευκός Λόχος (The White Company) (1891) Η Μεγάλη Σκιά (The Great Shadow) (1892) The Refugees (έτος δημοσίευσης 1893, γράφτηκε το 1892) Ρόντνι Στόουν (Rodney Stone) (1896) Θείος Μπερνακ (Uncle Bernac) (1897) Σερ Νάιτζελ (Sir Nigel) (1906)

Άλλα έργα • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

J. Habakuk Jephson's Statement (1884), ιστορία βασισμενη στη μοίρα του πλοίου Mary Celeste The Mystery of Cloomber (1889) The Firm of Girdlestone (1890) The Captain of the Polestar, and other tales (1890) The Great Keinplatz Experiment (1890) The Doings of Raffles Haw (1891) Πέρα από την Πόλη (Beyond the City) (1892) Lot No. 249 (1892) Jane Annie, or the Good Conduct Prize (1893) My Friend the Murderer and Other Mysteries and Adventures (1893) Round The Red Lamp (1894) Το Παράσιτο (The Parasite) (1894) Οι Επιστολές του Σταρκ Μανρό (The Stark Munro Letters) (1895) Τραγούδια της Δράσης (Songs of Action) (1898) The Tragedy of The Korosko (1898) Ένα Ντουέτο (A Duet) (1899) Ο Μεγάλος Πόλεμος των Μπόερς (The Great Boer War) (1900) The Green Flag and Other Stories of War and Sport (1900) The Exploits of Brigadier Gerard (1903) Through the Magic Door (1907) Round the Fire Stories (1908) Το Έγκλημα του Κογκό (The Crime of the Congo) (1909) The Lost Gallery (1911) The Terror of Blue John Gap (1912) The British Campaign in France and Flanders: 1914 (1916) Danger! and Other Stories (1918) The New Revelation (1918)

• The Horror of the Heights (1918) • The Vital Message (1919)

Άρθουρ Κόναν Ντόυλ • • • • • •

Ιστορίες Τρόμου και Μυστηρίου (Tales of Terror & Mystery) (1923) The Black Doctor and Other Tales of Terror and Mystery (1925) The Dealings of Captain Sharkey (1925) The Man from Archangel and Other Tales of Adventure (1925) The History of Spiritualism (1926) The Maracot Deep (1929) [1] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Conan Doyle άρθρο Arthur Conan Doyle της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η [5] [1] οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Conan Doyle ιστορικό/συντάκτες ).

mrj:Дойль, Артур Конан

Παραπομπές [1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Arthur

Ιάκωβος Α΄ της Σκωτίας Ιάκωβος Α΄ της Σκωτίας Ο Ιάκωβος Α΄ της Σκωτίας (αγγλικά: James I) (1394 - 1437) ήταν νόμιμος βασιλιάς (1406 - 1437) και ουσιαστικός βασιλιάς των Σκώτων (1424 - 1437), γιος και διάδοχος του βασιλιά της Σκωτίας Ροβέρτου Γ'. Η παιδική του ηλικία ήταν επεισοδιακή. Ο μεγαλύτερος αδελφός του, Δαυίδ Στιούαρτ, μετά από σύγκρουση με τον θείο του Ροβέρτο πέθανε στην φυλακή. Ο ίδιος στάλθηκε το 1306 από τον πατέρα του για ασφάλεια στη Γαλλία, αλλά συνελήφθη από τους Άγγλους και μεταφέρθηκε στην αυλή του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου Δ'. Ο πατέρας του μόλις το άκουσε πέθανε αμέσως από τη λύπη του, και ο θείος του Ροβέρτος Στιούαρτ, δούκας του Άλμπανι, έγινε αντιβασιλιάς και ουσιαστικός κυβερνήτης της Σκωτίας. Ο θείος του Ροβέρτος αρνήθηκε να δώσει στον Άγγλο βασιλιά το ποσό των 40.000 λιρών που ζητούσε για λύτρα και παρέμεινε αιχμάλωτος Ιάκωβος Α΄, βασιλιάς της Σκωτίας 18 ολόκληρα χρόνια. Ο θείος του Ροβέρτος όμως δεν είχε την ίδια συμπεριφορά απέναντι στο δικό του γιο Μέρντοχ, ο οποίος όταν συνελήφθη αιχμάλωτος των Άγγλων στη μάχη του Χόμιλντον Χιλ, πλήρωσε αμέσως το ποσό των λύτρων. Εκπαιδεύτηκε από τον Ερρίκο Δ' στο κάστρο του Ουίνδσωρ, και όταν πέθανε ο θείος του (1420), οι Σκωτσέζοι μάζεψαν το ποσό που ζητούσε ο Άγγλος βασιλιάς, του το έστειλαν και ο Ιάκωβος επανήλθε στον θρόνο του στη Σκωτία. Βρήκε μια χώρα σε χάος και αναρχία. Κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του ερωτεύτηκε παράφορα την Ιωάννα Μπωφόρ (1404–1445), ξαδέλφη του βασιλιά Ερρίκου Δ', την οποία και παντρεύτηκε στο Λονδίνο το 1423.

Δυναμική διακυβέρνηση που κατέληξε στην δολοφονία του Με τη στέψη του ο βασιλιάς Ιάκωβος Α' αποφάσισε αμέσως να πραγματοποιήσει δυναμική διακυβέρνηση στη χώρα του, εκτελώντας όλους τους εχθρούς του. Στις 24 Μαΐου 1424 στο κάστρο του Στέρλινγκ εκτέλεσε τον ξάδελφό του Μέρντοχ, δούκα του Άλμπανι, μαζί με δύο από τους γιους του. Στη διακυβέρνηση της Σκωτίας πραγματοποίησε πληθώρα από οικονομικές και νομικές αναμορφώσεις. Για λόγους προόδου του εμπορίου έκανε δεκτή την ανταλλαγή του ξένου νομίσματος μόνο μέσα στα σύνορα της χώρας. Αναμόρφωσε το Σκωτσέζικο κοινοβούλιο στα πρότυπα του Αγγλικού, ενώ ανανέωσε τη συμμαχία του με την Γαλλία το 1428. Οι ενέργειες του είχαν πολλούς δυσαρεστημένους, που εκφράστηκαν με τους απογόνους του παππού του, βασιλιά Ροβέρτου Β', από τον δεύτερο γάμο του. Αμφισβητούσαν την νομιμότητα των απογόνων του Ροβέρτου με την Ελισάβετ Μουρ και εξεγέρθηκαν. Ο επικεφαλής του κινήματος Ροβέρτος Γκράχαμ δολοφόνησε τον Ιάκωβο στο μοναστήρι του Περθ (1437) και προσπάθησε να δραπετεύσει μέσω των υπονόμων, αλλά εκεί τον βρήκε ο θάνατος. Ακολούθησε ένα κύμα εκτελέσεων όσων συμμετείχαν στην σκευωρία δολοφονίας του βασιλιά. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες ήταν και ο Γουόλτερ Στιούαρτ, 1ος κόμης του Άθολ και θείος του

Ιάκωβος Α΄ της Σκωτίας

Ιακώβου από τη δεύτερη σύζυγο του Ροβέρτου Β', Ευφημία του Ρος, καθώς και ο εγγονός του.

Κληρονόμοι Με τη σύζυγό του Ιωάννα Μποφόρ παιδιά του ήταν : • • • • • •

Μαργαρίτα της Σκωτίας (1424 - 1445) σύζυγος του Λουδοβίκου ΙΑ' της Γαλλίας. Ισαβέλλα Στιούαρτ (1426 - 1494) παντρεύτηκε τον Φραγκίσκο Α', δούκα της Βρεττάνης. Ελεονώρα Στιούαρτ (1427 - 1480) παντρεύτηκε τον Σιγισμούνδο, αρχιδούκα της Αυστρίας. Μαρία της Σκωτίας (1428 - 1465), κόμισσα του Μπάκαν Ιωάννα της Σκωτίας (1428 - 1486) παντρεύτηκε τον Τζέιμς Ντάγκλας, 1ο κόμη του Μόρτον Ιάκωβος Β΄ της Σκωτίας [1] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το I of Scotland άρθρο James I of Scotland της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία [5] [1] διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (I of Scotland ιστορικό/συντάκτες ).

Προκάτοχος: Ροβέρτος Γ'

Παραπομπές [1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ James

Βασιλιάς της Σκωτίας 1406–1437

Διάδοχος: Ιάκωβος Β'

Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον Ο Ρόμπερτ Λούις Μπάλφουρ Στίβενσον (αγγλ. Robert Louis Balfour Stevenson) ήταν Σκοτσέζος μυθιστοριογράφος, ποιητής και δοκιμιογράφος που γεννήθηκε στο Εδιμβούργο το 1850 και πέθανε στις 3 του Δεκέμβρη του 1894 στη νήσο Σαμόα. Τα πιο διάσημα έργα του είναι η νουβέλλα Δόκτωρ Τζέκιλ και Κύριος Χάιντ (The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde) και το μυθιστόρημα Το νησί των θησαυρών (Treasure Island). Άλλα έργα του είναι Η Απαγωγή, (Kidnapped, 1886), Ο Άρχοντας του Μπάλαντρε (The Master of Ballantre, 1889) και Κατριόνα, (Catriona, 1893, γνωστό και ως David Balfour). Σπούδασε Νομικά, αλλά πολύ σύντομα εγκατέλειψε την επιστήμη του, για να αφοσιωθεί στη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία. Πραγματοποίησε πολλά ταξίδια και κατέληξε στη Σαμόα, όπου πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Στο διάστημα αυτό κατέγραψε τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις. Όταν πέθανε, πομπή ιθαγενών συνόδευσε τη σορό του μέχρι την κορυφή ενός απόκρημνου βουνού όπου και τάφηκε. Υπήρξε πολυγραφότατος. Οι ιστορίες και οι χαρακτήρες που έπλασε, όπως ο πειρατής με το ξύλινο πόδι και τον παπαγάλο, τον έκαναν ιδιαίτερα αγαπητό στους πολυπληθείς αναγνώστες του, σε όλο τον κόσμο.

Εξωτερικές συνδέσεις • Έργα του Robert Louis Stevenson [1] στο Project Gutenberg • Έργα του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον [2], στο The Online Books Page

Παραπομπές [1] http:/ / www. gutenberg. org/ author/ Robert+ Louis+ Stevenson [2] http:/ / onlinebooks. library. upenn. edu/ webbin/ book/ search?author=robert+ louis+ stevenson& amode=words

Πορτραίτο του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον από τον Τζιρόλαμο Νέρλι

Ρόμπερτ Χένρισον Ρόμπερτ Χένρισον Ο Ρόμπερτ Χένρισον (Robert Henryson ή Robert Henderson - περίπου 1425 με 1500) ήταν ένας Σκωτσέζος ποιητής. Το μεγαλύτερο, και από πολλές πλευρές το πιο πρωτότυπο και αποτελεσματικό του έργο, είναι το Morall Fabillis of Esope, μια συλλογή από 13 ιστορίες, οι οποίες βασίζονται κυρίως σε εκδόσεις των Ανώνυμους (Anonymus), του Γάλλου Λε Ρομάν ντε Ρενάρτ (Le Roman de Renart), του Τζών Λύντγκεητ (John Lydgate) και του Ουίλλιαμ Κάξτον (William Caxton). Στο έργο του "Η μαρτυρία της Χρυσηίδας" (The testament of Cresseid), o Χένρυσον απαντά στην ιστορία του Τζέφρυ Σωσέρ του Τρωίλου και την ιστορία της τραγωδίας της Χρυσηίδας. Οι κριτικοί είναι σκεπτικοί ώς προς το αν θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το έργο ώς ένα συμπλήρωμα του πρωτότυπου ή ένα βοήθημα για το πρωτότυπο. Το ποίημα είναι μια χρονολογική συνέχεια του πρωτότυπου και προσπαθεί να παρέχει ενός είδους απάντηση σχετικά με την μοίρα της Χρυσηίδας την οποία δεν αναφέρει καθόλου ο Σωσέρ, αλλά έχουν γίνει σημαντικές αλλαγές, και η αντιμετώπιση της Χρυσηίδας θεωρείται από αρκετούς πολύ διαφορετική από εκείνη του Σωσέρ. Η απόφαση του Χένρισον να παρουσιάσει τη Χρυσηίδα ώς λεπρή υποδεικνύει ένα στοιχείο ποιητικής δικαιωσύνης για την απιστία της, κάτι που δεν συλλήφθηκε από ον Σωσέρ.

Γάλλοι ποιητές

Γκιγιώμ Απολλιναίρ Γκιγιώμ Απολλιναίρ Ο Γκιγιώμ Απολλιναίρ (26 Αυγούστου 1880 - 9 Νοεμβρίου 1918) ήταν Γάλλος ποιητής, συγγραφέας και κριτικός τέχνης.

Ζωή και έργο Ο Γκιγιώμ Απολλιναίρ γεννήθηκε στις 26 Αυγούστου του 1880 στη Ρώμη της Ιταλίας. Ήταν νόθο τέκνο Πολωνέζας μητέρας και Ιταλού πατέρα. Η μητέρα του Αντζέλικα ντε Κοστροβίτσκι ήταν μια ανυπότακτη γυναίκα ελευθερίων ηθών που είχε πάθος να παίζει στο καζίνο. Γεννημένη στο Νοβογκρόντεκ ( τώρα στη Λευκορωσία) είχε αριστοκρατική καταγωγή από την Σλάχτα. Ο πατέρας του εξακολουθεί να παραμένει άγνωστος, κατά μία εκδοχή ήταν ιερωμένος υψηλότατης βαθμίδας στο Βατικανό. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ήταν επίσκοπος, ενώ κυκλοφορούσαν και φήμες ότι επρόκειτο και για τον ίδιο τον Πάπα. Πιθανότερη εκδοχή είναι πατέρας του να είναι ο Francesco Flugi d'Aspermont, Ιταλο-Ελβετός αριστοκράτης. Σε κάθε περίπτωση ο πατέρας του εξαφανίστηκε πολύ νωρίς από τη ζωή του. Ο Απολλιναίρ κρατούσε κρυφή την καταγωγή του και νεότερος υποκρινόταν ότι ήταν Ρώσος πρίγκιπας.

Ο Απολλιναίρ το 1914

Μεγάλωσε στο Μονακό και στη Γαλλική Ριβιέρα, όπου η μητέρα του έπαιζε σε καζίνο και χαρτοπαικτικές λέσχες και του έμαθε Γαλλικά και άλλες γλώσσες. Ήταν καλοφαγάς, με δυνατή φωνή και είχε έντονη προσωπικότητα και ευρεία μόρφωση. Εγκαταστάθηκε στο Παρίσι σε ηλικία είκοσι ετών και ξεκίνησε την ενασχόληση με τη λογοτεχνία δημοσιεύοντας ποιήματα σε διάφορα περιοδικά. Το 1903 ίδρυσε το πρώτο δικό του περιοδικό, La revue immoraliste. Αρθρογράφησε σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά ως κριτικός τέχνης. Στο Παρίσι συνδέθηκε με την κοινότητα των μποέμ καλλιτεχνών της Μονμάρτρης και αργότερα του Μονπαρνάς. Υπήρξε πολύ δημοφιλής στους καλλιτεχνικούς κύκλους και σχετίστηκε με σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο Πάμπλο Πικάσο, ο Ζωρζ Μπρακ, ο Μαξ Ζακόμπ, ο Αντρέ Σαλμόν, ο Αντρέ Μπρετόν, ο Ρενέ Νταλίζ, ο Ζαν Κοκτώ, ο «Τελώνης» Ρουσσώ, ο Αντρέ Ντεραίν, ο Πιερ Ρεβερντί, ο Αλφρέ Ζαρύ, ο Μπλαιζ Σαντράρ, ο Ερίκ Σατί, ο Οσίπ Ζαντκίν, ο Μαρκ Σαγκάλ, ο Μαρσέλ Ντυσάν και η Μαρί Λωρενσέν, που υπήρξε και ερωμένη του. Δημιούργησε παράλληλα και έχθρες, όπως με τον ελληνικής καταγωγής Ζαν Μωρεάς, του οποίου την ποίηση θεωρούσε ξεπερασμένη. Ήταν εκείνος που οργάνωσε το Κυβιστικό δωμάτιο 41 στο Salon des Independants το 1911. Την ίδια χρονιά έγινε μέλος της Ομάδας Πιτώ, ενός κλάδου του κυβιστικού κινήματος. Στις 7 Σεπτεμβρίου του 1911 είχε εμπλοκή μαζί με τον Πικάσο στην υπόθεση κλοπής της Μόνα Λίζα. Και οι δύο κατηγορήθηκαν (αδίκως) για κλοπή και συνελήφθησαν από την αστυνομία. Ο Πικάσο αφέθηκε ελεύθερος την ίδια μέρα, ενώ ο Απολλιναίρ ελευθερώθηκε μετά από πέντε ημέρες. Ο τρομοκρατημένος Απολλιναίρ έγραψε ποιήματα απελπισίας από τη φυλακή και περιέπεσε σε μελαγχολία. Η σύντομη κράτηση του ήταν ένα ισχυρό σοκ που τον στιγμάτισε τραυματικά. Αμαυρώθηκε σοβαρά η φήμη του και η αξιοπιστία του. Στις 13 Σεπτεμβρίου 1911, η εφημερίδα «Paris Soir» ανέφερε ότι ο Απολλιναίρ είναι ο «αρχηγός διεθνούς σπείρας που

Γκιγιώμ Απολλιναίρ έχει έρθει στη Γαλλία με σκοπό να ξαφρίσει τα μουσεία μας». Δημοσίευσε τις ποιητικές συλλογές L' enchanteur pourrissant (1909) (η πρώτη του ποιητική συλλογή), Le bestiaire (Το συναξάρι των ζώων) (1911) και το Alcools (1913), το οποίο και τον καθιέρωσε ως ποιητή. Το 1907, ο Απολλιναίρ έγραψε την γνωστή ερωτική νουβέλα «Έντεκα Χιλιάδες Βέργες (Les Onze Mille Verges). Επίσημα απαγορευμένη στην Γαλλία μέχρι το 1970, κυκλοφορούσε ευρέως σε διάφορες παράνομες εκτυπώσεις για πολλά χρόνια. Ο Απολλιναίρ ποτέ δεν παραδέχτηκε δημοσίως ότι είναι δική του. Μια άλλη ερωτική νουβέλα που του αποδίδεται είναι «Οι περιπέτειες ενός νεαρού Δον Ζουάν» (Les exploits d'un jeune Don Juan), στις οποίες ο 15χρονος ήρωας γίνεται πατέρας τριών παιδιών από διάφορα μέλη του περιβάλλοντος του, συμπεριλαμβανομένης και της θείας του. Το βιβλίο διασκευάστηκε το 1987 σε ταινία, καθώς επίσης και σε κόμικ. Το 1914 είχε έναν σύντομο δεσμό με τη Λουίζ ντε Κολινύ και κατόπιν με τη δασκάλα Μαντλέν Παζ, την οποία αρραβωνιάστηκε. Κατατάχθηκε ως εθελοντής στον γαλλικό στρατό και πολέμησε στο μέτωπο της Καμπανίας ως το 1916, οπότε και τραυματίστηκε στο κεφάλι από θραύσμα σε έκρηξη όλμου, ενώ διάβαζε σε ένα χαράκωμα. Επέστρεψε με άδεια αναρρώσεως στο Παρίσι, όπου κυκλοφορούσε με μπανταρισμένο το κεφάλι και φορώντας την στρατιωτική του στολή με τα παράσημα. Η διάθεση του «βάρυνε» και άρχισε να αναπτύσσει έναν πατριωτισμό για τη Γαλλία, της οποίας οραματίζεται την νίκη στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Αυτές οι τάσεις του, καθώς και η αμφίεσή του, αποτελούσαν συχνά στόχο πειραγμάτων. Σε αυτές τις συνθήκες, το 1917 έγραψε το θεατρικό έργο Οι μαστοί του Τειρεσία, με το οποίο παρακινούσε τους Γάλλους να κάνουν παιδιά για την πατρίδα τους. Στην εισαγωγή του θεατρικού εισήγαγε τον όρο σουρεαλισμός, τον οποίο χρησιμοποίησε επίσης για το πρόγραμμα της παράστασης μπαλέτου Parade του Ζαν Κοκτώ και του Ερίκ Σατί, που έκανε την πρεμιέρα του στις 18 Μαΐου του 1917. Τον ίδιο χρόνο εξέδωσε και ένα καλλιτεχνικό μανιφέστο: L'Esprit nouveau et les poètes. Πέθανε από ισπανική γρίπη την 9η Νοεμβρίου του 1918, στο διαμέρισμα του στην Σεν-Ζερμέν, έξι ημέρες πριν τελειώσει ο πόλεμος με τον οποίο είχε τόσο παθιαστεί. Στην κηδεία του παρευρέθηκαν ο Πικάσο και άλλοι εκπρόσωποι της μποέμ καλλιτεχνικής ζωής του Παρισιού. Το 1918 εκδόθηκαν μετά θάνατον οι πειραματικές εντυπώσεις του από τον πόλεμο, με τον τίτλο Καλλίγραμμα (Calligrammes). Ο όρος calligrammes αργότερα καθιερώθηκε για να περιγράψει αυτό το είδος της απεικόνισης ενός ποιήματος, που υιοθετήθηκε και από άλλους ποιητές, κυρίως του υπερρεαλισμού.

Επιρροή Αν και δεν βραβεύτηκε ποτέ εν ζωή, ο Απολλιναίρ θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους ποιητές του 20ου αιώνα. Έλαβε μέρος σε όλα τα κινήματα της γαλλικής αβάν-γκαρντ των αρχών του 20ού αιώνα και ήταν εμβληματική φιγούρα της μποέμ ζωής του Παρισιού. Το έργο του παρουσιάζει έντονη πολυμορφία. Τα ποιητικά του έργα επηρεασμένα εν μέρει από τον Συμβολισμό, αντιπαραβάλλουν το παλιό και το καινούργιο, συνδυάζοντας παραδοσιακές φόρμες με μοντέρνες τεχνικές. Το έργο του θεωρείται ακόμα πρόδρομο του σουρεαλισμού. Τα ποιήματά του παρουσιάζουν ιδιόμορφη χρήση των σημείων στίξης, ενώ με τα «Καλλίγραμμα» εισάγει ένα νέο είδος ποίησης στο οποίο συμβάλλει και η τυπογραφία και το γραφιστικό στήσιμο της σελίδας. Εκτός από τη ενασχόλησή του με την ποίηση, δημοσίευσε τολμηρά ερωτικά βιβλία, υπήρξε πρωτοπόρος του θεάτρου του παραλόγου και εισήγαγε το 1913 τον όρο «κυβισμός» με τη μελέτη του «Κυβιστές ζωγράφοι», την πρώτη θεωρητική μελέτη για τον κυβισμό. Ήταν ακόμα αυτός που δημιούργησε τον όρο «σουρεαλισμός», καθώς επίσης και τον όρο «ορφισμός» για να περιγράψει την τάση για απόλυτη αφαίρεση στα έργα του Ρομπέρ Ντελωναί, της Σόνιας Ντελωναί και άλλων. Το κριτικό του έργο, αν και κατακρίθηκε για τον έντονο συναισθηματισμό του και την έλλειψη κριτικής όσον αφορά τις ζωγραφικές τεχνικές, ήταν από τα λίγα που υποστήριξαν τα σύγχρονα κινήματα ζωγραφικής και τις εκθέσεις των ανεξάρτητων, πράγμα για το οποίο χλευάστηκε έντονα στην εποχή του.

Γκιγιώμ Απολλιναίρ

Άλλες πληροφορίες • Ο Πικάσο, που ζωγράφισε πολλές φορές τον Απολλιναίρ, σε μία προσωπογραφία του τον απεικονίζει ως αρχιεπίσκοπο με ιερατικά άμφια, ποιμαντορική ράβδο, μίτρα και αρχιεπισκοπικό δαχτυλίδι. Ο λόγος γι’ αυτό είναι οι φήμες για την ταυτότητα του πατέρα του. • Στο μικρό καμπαρέ Λαπέν Αζίλ (Lapin Agile) της Μονμάρτρης συντελέστηκε μία φάρσα εις βάρος του Γκιγιώμ Απολλιναίρ. Ο ζωγράφος Ντορζελέ και άλλοι πολέμιοι της κριτικής του, έδεσαν στην ουρά ενός γαϊδάρου με το όνομα Λολό μία βούρτσα την οποία βουτούσαν σε μπογιά, και άφησαν έτσι τον γάιδαρο να «ζωγραφίσει» έναν πίνακα. Ο πίνακας στη συνέχεια εκτέθηκε στο Salon des Independants ως "ιμπρεσιονιστικός" με τον τίτλο "Και ο Ήλιος Βασιλεύει Πάνω από την Αδριατική" και ήταν υπογεγραμμένος με το ψευδώνυμο "Joachim-Raphael Boronali". Ο Απολλιναίρ εκθείασε τον πίνακα, μαζί με άλλους κριτικούς και έγινε έτσι στόχος έντονων κοροϊδιών.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία Στα ελληνικά έχει μεταφραστεί ένα σημαντικό μέρος του έργου του, αλλά σχεδόν καμία από τις ποιητικές του συλλογές δεν έχει μεταφραστεί πλήρης.

Ποιήματα Πρωτότυποι γαλλικοί τίτλοι: • Le Bestiaire (1911) • Alcools (1913) • Impendere Amori (1917) • Calligrammes (1918) • Il y a (1925) • Poèmes à la Marraine (1948) • Le Guetteur mélancolique (1952) • Poèmes à Madeleine (1952)

Παράδειγμα ενός calligramme

• Poèmes à Lou (1955) Ελληνική βιβλιογραφία (πρώτες εκδόσεις): • • • •

Ποιήματα, εκδ. Νεφέλη Ποιήματα, εκδ. Καστανιώτη (1999) ISBN 960-03-2562-6 Ποιήματα, εκδ. Γνώση (1982), ISBN 960-235-633-2 Το Συναξάρι των Ζώων ή Ορφέως Ακολουθία, εκδ. Διάττων (2001), ISBN 960-86771-5-7

Πεζογραφία Πρωτότυποι γαλλικοί τίτλοι: • • • • •

L'Enchanteur pourrissant (1909) L'Hérésiarque et Cie (1910) Le Poète assassiné (1916) La Femme assise (1920) L'Histoire romanesque (1914-1918): La Fin de Babylone, Les trois Don Juan, La Femme blanche des Hohenzollern.

Ελληνική βιβλιογραφία (πρώτες εκδόσεις): • Η καθιστή γυναίκα, εκδ. ΕΡΜΕΙΑΣ (1990) ISBN 960-216-032-2

Γκιγιώμ Απολλιναίρ • Οι Βοργίες στη Ρωμη (με τον Ρενέ Νταλίζ), εκδ. Ενάλιος, ISBN 960-536-000-4

Θεατρικά Πρωτότυποι γαλλικοί τίτλοι: • Les Mamelles de Tirésias (1917) • Couleur du temps (1918) • Casanova (1952) Ελληνική βιβλιογραφία (πρώτες εκδόσεις): • Οι μαστοί του Τειρεσία, εκδ. Αιγόκερως (1996), ISBN 960-322-094-9

Αμφισβητούμενα έργα Πρωτότυποι γαλλικοί τίτλοι: • Les Onze mille verges (Οι έντεκα χιλιάδες βέργες) • Les Exploits d'un jeune Don Juan (Οι περιπέτειες ενός Δον Ζουάν) (1911) Ελληνική βιβλιογραφία (πρώτες εκδόσεις): • Τα κατορθώματα ενός μικρού Δον Ζουάν, εκδ. Γαβριηλίδης (1993)ISBN 960-7720-18-0 • Τα κατορθώματα ενός Δον Ζουάν, εκδ. ΔΙΩΝΗ (1999) (κόμικ) • Οι έντεκα χιλιάδες βέργες ή Οι έρωτες ενός Οσποδάρου, εκδ. Ερατώ (2000) ISBN 960-229-118-4 • Οι έντεκα χιλιάδες βέργες ή Οι έρωτες ενός οσποδάρου, εκδ. Εξάντας (2005) ISBN 960-256-618-3

Δοκίμια, κριτικές Πρωτότυποι γαλλικοί τίτλοι: • • • • • • •

Méditations esthétiques-Les Peintres cubistes (1913) Articles, chroniques, échos, préfaces de catalogue (1902-1918) La Phalange nouvelle (1908) Les Poèmes de l'année (1909) Les Poètes d'aujourd'hui (1909) L'Antitradition futuriste (1913) L'Esprit nouveau et les poètes (1917)

Ελληνική βιβλιογραφία (πρώτες εκδόσεις): • Οι κυβιστές ζωγράφοι: Αισθητικοί στοχασμοί, εκδ. ΝΕΦΕΛΗ (1983)

Βιβλιογραφία για τον Γκιγιώμ Απολλιναίρ • Η γαστριμαργία του Γκιγιώμ Απολλιναίρ, Dormann, Geneviève, εκδ. Ολκός, Αθήνα, 1996. ISBN 960-7169-50-6 • Οι Μποέμ, Νταν Φρανκ, εκδ. Ψυχογιός., 2000, ISBN 960-274-395-6 (βιβλίο για τους μποέμ του Παρισιού) • Apollinaire, Marcel Adéma, 1954 • Apollinaire, Poet among the Painters, F. Steegmuller, 1963, 1971, 1973 • Apollinaire, M. Davies, 1964 • Guillaume Apollinaire, S. Bates, 1967 • Guillaume Apollinaire, P. Adéma, 1968 • The Banquet Years, Roger Shattuck, 1968 • Apollinaire, R. Couffignal, 1975 • Guillaume Apollinaire, L.C. Breuning, 1980

Γκιγιώμ Απολλιναίρ • Reading Apollinaire, T. Mathews, 1987 • Guillaume Apollinaire, J. Grimm, 1993

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • • • • • •

Επίσημη ιστοσελίδα [1] Η συλλογή Alcools (στα γαλλικά) [2] Παραδείγματα των calligrammes [3] Ηχογράφηση του Απολλιναίρ να διαβάζει το ποίημα «Η γέφυρα Μιραμπώ» [4] Οι δύο αμφισβητούμενες νουβέλες (e-book, γαλλικό κείμενο) [5] Οι περιπέτειες ενός νεαρού Δον Ζουάν στο imdb [6]

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5]

http:/ / www. wiu. edu/ Apollinaire/ http:/ / www. gutenberg. org/ etext/ 15462 http:/ / www. ubu. com/ historical/ app/ app. html http:/ / gallica. bnf. fr/ AudioVideo/ SDCH_000155_piste01. mp3/ http:/ / www. pitbook. com/ textes/ htm/ exploits_don_juan. htm

[6] http:/ / www. imdb. com/ title/ tt0092995/

Ζαν Αρπ Ζαν Αρπ O Ζαν Αρπ ή Χανς Αρπ (Jean (Hans) Arp, 16 Σεπτεμβρίου 1886 - 7 Ιουνίου 1966) ήταν γλύπτης, ζωγράφος και ποιητής, Γαλλο-γερμανικής καταγωγής. Γεννήθηκε στο Στρασβούργο από μητέρα Αλσατή και Γερμανό πατέρα. Πέρασε τα νεανικά του χρόνια στο Στρασβούργο όπου και σπούδασε στην σχολή καλών τεχνών École des Arts et Métiers. Στη συνέχεια επισκέφτηκε το Παρίσι όπου δημοσίευσε τις πρώτες του ποιητικές συλλογές. Την περίοδο 1905 - 1907, σπούδασε στην γερμανική σχολή τεχνών Kunstschule στη Βαϊμάρη ενώ το 1908 επέστρεψε στο Παρίσι συνεχίζοντας τις σπουδές του στην ακαδημία Julian. Τα πρώτα του έργα θεωρούνται επηρεασμένα από την αφηρημένη τεχνοτροπία του Καντίνσκυ ενώ αργότερα, ο Αρπ ενδιαφέρθηκε και για τον κυβισμό. Το 1915, αναχώρησε για την Ελβετία, προκειμένου να εκμεταλευτεί την ουδετερότητά της, την περίοδο του Α' Παγκοσμίου πολέμου. Στη Ζυρίχη, αποτέλεσε ένα από τα Ο Ζαν Αρπ ιδρυτικά μέλη του ντανταϊστικού κινήματος, ενώ μαζί με τον Μαξ Ερνστ οργάνωσαν την ντανταϊστική ομάδα της Κολωνίας. Αργότερα προσχώρησε στον υπερρεαλισμό και το 1925 συμμετείχε σε μία από τις πρώτες εκθέσεις των υπερρεαλιστών στο Παρίσι. H δεκαετία του 1930 αποτέλεσε ιδιαίτερα δημιουργική περίοδο για τον Αρπ, κατά την οποία προσχώρησε (1931) στο καλλιτεχνικό ρεύμα Abstraction-Création, με έδρα το Παρίσι, όπου συμμετείχαν επίσης ο Theo van Doesburg, ο Μοντριάν και ο Κουρτ Σβίττερς. Συμμετείχε επίσης στην περιοδική έκδοση Transition της ίδιας ομάδας. Μέχρι το τέλος της ζωής του, έγραψε αρκετά δοκίμια και ποιήματα (τόσο στα γαλλικά όσο και στα γερμανικά), ενώ το 1949 επισκέφτηκε τη Νέα Υόρκη, όπου πραγματοποίησε μία ατομική έκθεση. Το 1954 κέρδισε το πρώτο βραβείο γλυπτικής στην Μπιενάλε της Βενετίας ενώ το 1958 το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέα Υόρκης φιλοξένησε μία αναδρομική έκθεση για το σύνολο του έργου του, έκθεση που ακολουθήθηκε και από μία ανάλογη το 1962 στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι. Πέθανε το 1966 στη Βασιλεία της Ελβετίας. Μεγάλο μέρος του έργου του φιλοξενείται σήμερα στο Μουσείο Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης του Στρασβούργου, καθώς και στο Μουσείο Αρπ της Γερμανίας. Η δεύτερη σύζυγός του, Marguerite Hagenbach, οργάνωσε επίσης το Ίδρυμα Αρπ (Fondation Arp) που στεγάζεται στο σπίτι και εργαστήριο του Αρπ, στο δάσος του Meudon όπου έζησε για ένα διάστημα.

Ζαν Αρπ

Βιβλιογραφία • Jane Hancock, Stephanie Poley, Hans Arp 1886-1966, Cambridge University Press (1987)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Έργα του Ζαν Αρπ [1] • Ίδρυμα Αρπ [2] • Μουσείο Αρπ (Rolandseck, Γερμανία) [3] (γερμανικά)

Παραπομπές [1] http:/ / www. abcgallery. com/ A/ arp/ arp. html [2] http:/ / www. fondationarp. org/ [3] http:/ / www. arpmuseum. org/

Πωλ Βαλερύ Πωλ Βαλερύ Ο Πωλ Βαλερύ (Ambroise-Paul-Toussaint-Jules Valéry, 30 Οκτωβρίου 1871 – 20 Ιουλίου 1945) ήταν Γάλλος ποιητής, συγγραφέας και φιλόσοφος. Τα ενδιαφέροντά του ήταν τόσο πλατιά, ώστε μπορεί χαρακτηρισθεί πολυμαθής. Εκτός από το ποιητικό του έργο και τους διαλόγους του, συνέγραψε πολλά δοκίμια, ενώ είναι γνωστός και για τους αφορισμούς του πάνω σε θέματα Τέχνης, Ιστορίας, Γραμμάτων, Μουσικής και επικαιρότητας.

Βιογραφικά στοιχεία Ο Βαλερύ γεννήθηκε από Κορσικανό πατέρα και Γενοβέζα μητέρα στο Σετ (Sète), μια κωμόπολη στην ακτή της Μεσογείου, στον Νομό Ερό, αλλά μεγάλωσε στο Μονπελιέ. Μετά από μία παραδοσιακή ρωμαιοκαθολική εκπαίδευση, σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Ο Βαλερύ αφοσιώθηκε στη συγγραφή ως κύρια απασχόλησή Ο Πωλ Βαλερύ του κάπως αργά στη ζωή του (σχεδόν 50 ετών), όταν ο επιχειρηματίας του οποίου ήταν γραμματέας επί εικοσαετία, ο Edouard Lebey, πέθανε από τη Νόσο του Πάρκινσον το 1920. Μέχρι τότε ο Βαλερύ είχε επίσης εργασθεί για λίγο ως υπάλληλος του Υπουργείου Πολέμου. Για ένα διάστημα ήταν μέλος του κύκλου του ποιητή Στεφάν Μαλαρμέ. Μετά την εκλογή του στη Γαλλική Ακαδημία το 1925, ο Valéry άρχισε να γίνεται γνωστός ως διανοούμενος στη γαλλική κοινωνία. Γύριζε ακούραστα στην Ευρώπη δίνοντας διαλέξεις επί πολιτιστικών και κοινωνικών θεμάτων, ενώ αργότερα ανέλαβε και κάποιες επίσημες ιδιότητες: αντιπροσώπευσε τη Γαλλία σε πολιτιστικά ζητήματα στην Κοινωνία των Εθνών, υπηρετώντας σε αρκετές επιτροπές του οργανισμού αυτού. Μια δωδεκάδα δοκίμιά του που μεταφράσθηκαν στα αγγλικά με τον τίτλο The Outlook for Intelligence (1989) προέκυψαν από αυτές του τις δραστηριότητες. Το 1931 ο Βαλερύ ίδρυσε το College Internationale de Cannes (Διεθνές Κολέγιο των Καννών), ένα ιδιωτικό ίδρυμα για τη διδασκαλία της γαλλικής γλώσσας και πολιτισμού. Το Κολέγιο αυτό λειτουργεί μέχρι σήμερα, προσφέροντας επαγγελματικά μαθήματα σε Γάλλους και μαθήματα γαλλικών για ξενόγλωσσους φοιτητές. Ο Βαλερύ επιλέχθηκε για να δώσει τον εναρκτήριο λόγο στον εθνικό εορτασμό το 1932 από τους Γερμανούς της εκατοστής επετείου του θανάτου του Γκαίτε. Αυτή ήταν μια ταιριαστή επιλογή, καθώς ο Valéry μοιραζόταν με τον Γκαίτε το ίδιο έντονο ενδιαφέρον για την Επιστήμη (ιδίως τη Βιολογία και τη θεωρία του φωτός). Εκτός από μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας ο Βαλερύ ήταν και μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Λισαβώνας και του Front national des Ecrivains (= «Εθνικού Μετώπου Συγγραφέων»). Το 1937 διορίσθηκε διευθυντικό στέλεχος στο μετέπειτα Πανεπιστήμιο της Νίκαιας, ενώ ήταν ο πρώτος χρονικά κάτοχος της

Πωλ Βαλερύ `Εδρας της Ποιητικής στο Κολέγιο της Γαλλίας. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Κυβέρνηση του Βισύ τον απεμάκρυνε από κάποιες από αυτές τις θέσεις και αξιώματα εξαιτίας της ήρεμης αρνήσεώς του να συνεργασθεί με αυτή και τις γερμανικές κατοχικές δυνάμεις, αλλά ο Valéry συνέχισε σε όλη τη διάρκεια της κατοχής να εκδίδει κείμενά του και να αναπτύσσει δραστηριότητα στη γαλλική πολιτιστική ζωή, ιδιαίτερα ως μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας. Το 1900 ο Πωλ Βαλερύ πήρε ως σύζυγό του τη Jeannie Gobillard, μια φίλη της οικογένειας Μαλαρμέ, που ήταν και ανεψιά της ζωγράφου Berthe Morisot. Ο γάμος ήταν μια διπλή τελετή κατά την οποία ταυτόχρονα η κόρη της Morisot, η Julie Manet, παντρεύτηκε τον ζωγράφο Ernest Rouart. Ο Βαλερύ και η Γκομπιγιάρ απέκτησαν τρία παιδιά: τον Κλωντ, την Αγάθη και τον Φρανσουά. Ο Βαλερύ πέθανε στο Παρίσι αλλά τάφηκε στο κοιμητήριο της γενέτειράς του Sète, το ίδιο κοιμητήριο που ενέπνευσε ένα από τα γνωστότερα ποιήματά του, το le Cimetière marin («Θαλασσινό κοιμητήρι»).

Έργο Ο Valéry είναι γνωστότερος ως ποιητής, θεωρούμενος κάποτε ως τελευταίος των Γάλλων συμβολιστών. Ωστόσο υπήρξαν πολλές συζητήσεις σχετικά με το αν ήταν κυρίως φιλόσοφος ή ποιητής: συνολικά λιγότερα από εκατό ποιήματά του έχουν δημοσιευθεί.

Ποίηση Τη νύχτα της 4ης Οκτωβρίου 1892, κατά τη διάρκεια μιας δυνατής θύελλας, ο Πωλ Βαλερύ είχε μία υπαρξιακή κρίση που επέδρασε πολύ στη συγγραφική του σταδιοδρομία. Περί το 1898, η συγγραφική του δραστηριότητα σχεδόν διακόπηκε, Ο τάφος του Πωλ Βαλερύ εξαιτίας και του θανάτου του μέντορά του Στεφάν Μαλαρμέ και για σχεδόν 20 χρόνια από τότε ο Βαλερύ δεν δημοσίευσε ούτε μία λέξη μέχρι το 1917, οπότε και έσπασε αυτή τη «Μεγάλη Σιωπή» με την έκδοση του La Jeune Parque («Η νεαρή Μοίρα») στα 46 του. Αυτό το σκοτεινό αλλά και πλήρες μουσικότητας αριστούργημα από 512 αλεξανδρινούς στίχους σε ομοιοκατάληκτα ζευγάρια χρειάσθηκε 4 χρόνια για να ολοκληρωθεί και του εξασφάλισε άμεση φήμη. Πολλοί στη Γαλλία το θεωρούν το σημαντικότερο γαλλικό ποίημα του 20ου αιώνα. Ο τίτλος αναφέρεται στη νεαρότερη από τις τρεις Parcae (τις ρωμαϊκές θεότητες που αντιστοιχούν στις ελληνικές Μοίρες), παρότι η σύνδεση αυτή στο περιεχόμενο είναι προβληματική. Πριν από τη La Jeune Parque, τα μόνα (δημοσιευμένα) έργα του ποιητή ήταν διάλογοι, άρθρα, λίγα ποιήματα και η μελέτη για τον Λεονάρντο ντα Βίντσι (βλ. παρακάτω), ο πρώτος καρπός των επιστημονικής φύσεως ερευνών του. Το 1920 και το 1922 εξέδωσε δύο μικρές ποιητικές συλλογές. Η πρώτη, το Album des vers anciens (= «Λεύκωμα παλιών στίχων»), ήταν στην ουσία μια αναθεώρηση πρώιμων μικρότερων ποιημάτων, κάποια από τα οποία είχαν δει το φως πριν το 1900. Η δεύτερη, με τον τίτλο Charmes (από το λατινικό carmina = τραγούδια), περιείχε το «Θαλασσινό κοιμητήρι» καθώς και πολυάριθμα μικρότερα ποιήματα με πολύ διαφορετικές μεταξύ τους δομές, και επιβεβαίωσε τη φήμη του ως ενός από τους μεγαλύτερους Γάλλους ποιητές. Η τεχνική του Βαλερύ είναι αρκετά παραδοσιακή στην ουσία της. Ο στίχος του ομοικαταληκτεί και δένει στο μέτρο με παραδοσιακούς τρόπους, έχοντας επηρεασθεί από τους Μαλαρμέ και Μαλέρμπ. Παραπέρα, θέλησε να απαλλάξει την ποίηση από κάθε αισθηματισμό, φθάνοντας στο σημείο να τη μετατρέψει σε καθαρά πνευματική άσκηση. Για τον λόγο αυτό του απέδωσαν τον τίτλο του «αρχηγού της καθαρής ποίησης» (poesie

Πωλ Βαλερύ

pure). Το ποίημά του Palme ενέπνευσε το ποίημα του Τζέιμς Μέριλ Lost in Translation («Χαμένοι στη μετάφραση», 1974).

Πεζογραφία και φιλοσοφία Τα πολύ περισσότερα πεζά κείμενα του Βαλερύ, γεμάτα αφορισμούς και bons mots, αποκαλύπτουν μια συντηρητική και σκεπτικιστική ματιά πάνω στην ανθρώπινη φύση, στα όρια του κυνισμού. Πάντως ποτέ δεν είπε ή έγραψε κάτι που να υποθάλπει οποιαδήποτε μορφή ολοκληρωτισμού. Προσωπικότητες όπως οι Ρεϊμόν Πουανκαρέ, Λουί ντε Μπρολί, Ανρί Μπερξόν και Άλμπερτ Αϊνστάιν είχαν σε μεγάλη υπόληψη τη σκέψη του Βαλερύ και αλληλογραφούσαν μαζί του. Συχνά ζητιόταν από τον Βαλερύ να γράψει άρθρα πάνω σε θέματα που δεν επέλεγε ο ίδιος: η προκύπτουσα «διανοούμενη δημοσιογραφία» εκδόθηκε από τον ίδιο σε 5 τόμους με τον γενικό τίτλο Variétés («Ποικιλίες»). Το εντυπωσιακότερο ίσως έργο του Valéry είναι το μνημειώδες του ημερολόγιο, τα Cahiers («Τετράδια»). Νωρίς κάθε πρωί σε όλη του την ενήλικη ζωή, έγραφε κάτι στα Cahiers, ώστε κάποτε ανέφερε: «`Εχοντας αφιερώσει αυτές τις ώρες στη ζωή του νου, κερδίζω εξ αυτού το δικαίωμα να είμαι ηλίθιος για το υπόλοιπο της ημέρας». Τα θέματα που τον απασχολούν στα «Τετράδια» είναι συχνά, κατά τρόπο απροσδόκητο, η Επιστήμη και τα Μαθηματικά. Στην πραγματικότητα, τέτοια θέματα φαίνεται να έχουν απορροφήσει επί πολύ περισσότερο χρόνο την προσοχή του από ό,τι η διάσημη ποίησή του. Τα «Τετράδια» περιέχουν και τις αρχικές μορφές πολλών αφορισμών που αργότερα εισήγαγε σε βιβλία του. Μέχρι σήμερα, τα «Τετράδια» έχουν δημοσιευθεί στο σύνολό τους μόνο σε φωτοστατική αναπαραγωγή, και μόνο μετά το 1980 περίπου άρχισαν να δέχονται την εξειδικευμένη και σε βάθος μελέτη που αξίζουν. Σήμερα ο Valéry θεωρείται ως μία αναφορά για την κονστρουκτιβιστική επιστημολογία, π.χ. στην ιστορία του κονστρουκτιβισμού από τον Ζαν-Λουί λε Μουάν (Jean-Louis Le Moigne: Les épistémologies constructivistes, 1995, PUF, σειρά «Que sais-je?»). Από τους αφορισμούς του Βαλερύ, συχνότατα απαντώμενος σε ελληνικά άρθρα και γενικότερα κείμενα, συντηρητικών συνήθως διανοητών, είναι αυτός κατά τον οποίο ολόκληρος ο ευρωπαϊκός και δυτικός πολιτισμός στηρίζεται πάνω σε τρεις μόνο πυλώνες: στην (αρχαία) Ελληνική Φιλοσοφία, στο Ρωμαϊκό Δίκαιο και στη Χριστιανική Ηθική. Πολύ χαρακτηριστική είναι η μελέτη του Ε. Κουμουνδούρου για τον Βαλερύ, η οποία μεταξύ άλλων αναφέρει για το έργο του: Διανόηση η οποία αποσπάσθηκε από κάθε επιφανειακή επένδυση, και η οποία κατώρθωσε να καθαρθεί από κάθε τι που δεν είναι αυτή η ίδια (πράγματα ορατά του εξωτερικού κόσμου, καθώς επίσης και εσωτερικές λεπτομέρειες της προσωπικότητάς μας, ξένες προς την αφηρημένη έννοια του πνεύματος), μόνη με τον εαυτό της, αντιμέτωπη προς το κενό.... — Εμπειρίκος Κουμουνδούρος

Τέχνες Αν και ο ίδιος δεν προέβαλε τον εαυτό του ως ιστορικό της τέχνης, τα κείμενα και οι κριτικές του για τις τέχνες αποτελούν επίσης σημαντικό τμήμα του συγγραφικού έργου του. Ξεχωρίζουν τα Paradoxe sur l’architecte (1891), στο οποίο διακήρυξε την ενότητα της αρχιτεκτονικής με τη μουσική, τις οποίες θεωρούσε υπέρτατες τέχνες, καθώς και οι μελέτες του για τον Λεονάρντο ντα Βίντσι. Το 1895 δημοσίευσε το άρθρο Εισαγωγή στη μέθοδο του Λεονάρντο ντα Βίντσι (Introduction à la méthode de Léonard de Vinci) σε συνεργασία με τον Στεφάν Μαλαρμέ, ενώ ακολούθησαν τα Note et digression (1919) και Léonard et les philosophes (1929). Έχοντας προσωπική γνωριμία με τον Εντγκάρ Ντεγκά, όταν ο τελευταίος ήταν σε προχωρημένη ηλικία, ο Βαλερύ έγραψε το Degas, danse, dessin (1936), που περιέχει ανεκδοτολογικές αναφορές αλλά και μία σε βάθος ανάλυση της φύσης του σχεδίου, του χορού και γενικών ζητημάτων αισθητικής. Έτρεφε μεγάλη εκτίμηση στους μεγάλους δασκάλους της Αναγέννησης, ενώ αντιθέτως δεν ταυτίστηκε με τα έργα των σύγχρονών του

Πωλ Βαλερύ δημιουργών, θεωρώντας την τέχνη του 20ού αιώνα παρηκμασμένη.

Επιλεγμένα έργα • • • • • • • • • • • • • •

Introduction à la méthode de Léonard de Vinci (1895) La soirée avec monsieur Teste (1896) La Jeune Parque (1917) Album des vers anciens (1920) Charmes (1922) Regards sur le monde actuel. (1931) Variétés I; II; III (1936) Variétes IV (1938) Mauvaises pensées et autres (1942) Tel quel (1943) Variétes V (1944) Vues (1948) Œuvres I (1957), édition établie et annotée par Jean Hytier, Bibliothèque de la Pléiade / nrf Gallimard Œuvres II (1960), édition établie et annotée par Jean Hytier, Bibliothèque de la Pléiade / nrf Gallimard

• Prose et Vers (1968) • Cahiers I (1973), édition établie, présentée et annotée par Judith Robinson-Valéry, Bibliothèque de la Pléiade / nrf Gallimard • Cahiers II (1974), édition établie, présentée et annotée par Judith Robinson-Valéry, Bibliothèque de la Pléiade / nrf Gallimard • Cahiers (1894-1914) (1987), édition publiée sous la direction de Nicole Celeyrette-Pietri et Judith Robinson-Valéry avec la collaboration de Jean Celeyrette, Maria Teresa Giaveri, Paul Gifford, Jeannine Jallat, Bernard Lacorre, Huguette Laurenti, Florence de Lussy, Robert Pickering, Régine Pietra et Jürgen Schmidt-Radefeldt, tomes I-IX, Collection blanche, Gallimard

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • • • • • • •

Centre for Το Κέντρο Σπουδών για τον Valéry [1] στο Πανεπιστήμιο του Νιούκασλ Πηγές για τον Paul Valéry [2] (στη γαλλική) «Θαλασσινό κοιμητήρι» [3] ποίημα «Τα βήματα» [4] ποίημα «Η Κρίση του Πνεύματος» [5] πλήρες, στο πρωτότυπο. «Κρίση του Νου» [6] δοκίμιο Τα έργα του Paul Valéry (public domain στον Καναδά)

Πωλ Βαλερύ

Πηγές • Λειβαδίτης Τ.: το άρθρο για τον Βαλερύ στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (Χάρη Πάτση), τόμος 7, σελ. 677. [7] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Valéry άρθρο Paul Valéry της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται [5] [7] υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Valéry ιστορικό/συντάκτες ).

mrj:Валери, Поль

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]

http:/ / www. paulvalery. org/ http:/ / valery. fabula. org/ http:/ / unix. cc. wmich. edu/ ~cooneys/ poems/ fr/ valery. daylewis. html http:/ / www. thedrunkenboat. com/ valery. html http:/ / www. ellopos. net/ politics/ valery-esprit. htm http:/ / www. historyguide. org/ europe/ valery. html http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Paul

Πολ Βερλαίν Πολ Βερλαίν O Πολ Βερλαίν (Paul Verlaine, 30 Μαρτίου 1844, Μετζ - 8 Ιανουαρίου 1896, Παρίσι) ήταν Γάλλος ποιητής που συνδέθηκε με τη σχολή του παρνασσισμού και αργότερα αποτέλεσε ηγετική φυσιογνωμία του κινήματος του συμβολισμού και της Παρακμής. Ο Βερλαίν χαρακτηρίζεται ως ένας καθαρά λυρικός ποιητής που σημάδεψε μία μετάβαση από το ρομαντισμό στο κίνημα του συμβολισμού, και διακρίνεται για τo μουσικό αποτέλεσμα της γραφής του, μέσα από τη χρήση αρκετών μυστικών της γαλλικής προσωδίας, όπως τις παρηχήσεις, τις συνηχήσεις και τους ανισοσύλλαβους στίχους. Παρά το γεγονός πως το έργο του επέδρασε καταλυτικά στη διαμόρφωση του συμβολισμού, ο ίδιος αργότερα τον αποκήρυξε, καθώς το κίνημα απέκλινε ακόμα περισσότερο από τις παραδοσιακές ποιητικές φόρμες, ενώ ο Βερλαίν υποστήριζε την αναγκαιότητα ορισμένων, όπως για παράδειγμα της ομοιοκαταληξίας του στίχου.

Βιογραφία

Πωλ Βερλαίν

Γεννήθηκε στη Μετζ της Γαλλίας και ανατράφηκε στο άνετο οκογενειακό περιβάλλον που του εξασφάλισαν οι γονείς του, ο στρατιωτικός Νικολά-Ωγκύστ και η Ελίζα-Στεφανί Ντεέ. Την περίοδο 1851-61 ολοκλήρωσε τις σπουδές του, φοιτώντας αρχικά στο ίδρυμα Landry και κατόπιν στο λύκειο Bonaparte (σήμερα Condorcet) του Παρισιού. Το 1862 απέκτησε το baccalauréat, με διάκριση στη μετάφραση από τα λατινικά, και για ένα χρονικό διάστημα εργάστηκε ως υπάλληλος σε ασφαλιστική εταιρεία και στο δημαρχείο του Παρισιού. Η ενασχόλησή του με την ποίηση είχε ξεκινήσει νωρίτερα και έγινε πιο συστηματική λόγω της συναναστροφής του με τους λογοτεχνικούς κύκλους της πόλης. Ο Βερλαίν ήρθε σε επαφή με την ομάδα των παρνασιστών και άλλους σύγχρονους ποιητές, όπως τον Στεφάν Μαλαρμέ και τον Ανατόλ Φρανς, ενώ ποιήματά του άρχισαν να δημοσιεύονται στις περιοδικές εκδόσεις τους. Το ποίημα Mr Prudhomme υπήρξε το πρώτο που δημοσιεύτηκε, στην έκδοση La Revue du Progrès του Louis Xavier de Ricard, το 1863. Τρία χρόνια αργότερα δημοσιεύτηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του, με τίτλο Poèmes saturniens, που θεωρείται πως διαπνέεται από τα συναισθήματα του Βερλαίν για την εξαδέλφη του Ελίζα, με την οποία ήταν ερωτευμένος.

Πολ Βερλαίν

Τον Αύγουστο του 1870 παντρεύτηκε τη δεκαεξάχρονη Ματίλντ Μοτέ. Κατά την περίοδο της Παρισινής Κομμούνας, ανέλαβε διευθυντικά καθήκοντα στο γραφείο τύπου της Κομμούνας και πιθανώς ο φόβος των αντιποίνων της Τρίτης Δημοκρατίας αποτέλεσε έναν από τους λόγους της ύστερης μποέμ στάσης ζωής του. Το Σεπτέμβριο του 1871 χρονολογείται η γνωριμία του με τον Αρτύρ Ρεμπό, γεγονός που επέδρασε καταλυτικά στη ζωή του. Περιπλανήθηκε μαζί του στη βόρεια Γαλλία και στο Βέλγιο, Πολ Βερλαίν, φωτογραφία του Dornac εγκαταλείποντας τον Ιούλιο του 1872 τη σύζυγό και το νεογέννητο γιο του, Ζορζ. Στο Λονδίνο, όπου εγκαταστάθηκαν δύο μήνες αργότερα, ο Βερλαίν ολοκλήρωσε τη συλλογή Romances sans paroles που διακρίνεται για τη μουσικότητά της αλλά και τους πειραματισμούς του συγγραφέα της. Η έντονη σχέση του Βερλέν με τον Ρεμπό έληξε προσωρινά τον Ιούλιο του 1873, ενώ βρίσκονταν στις Βρυξέλλες, όταν ο πρώτος τραυμάτισε το σύντροφό του σε κατάσταση μέθης. Για την πράξη του, καταδικάστηκε σε διετή φυλάκιση, κατά τη διάρκεια της οποίας εκδόθηκαν τα Romances sans paroles (1874) από τον φίλο του, Εντμόν Λεπελετιέ {Edmond Lepelletier). Ο Βερλαίν αφέθηκε ελεύθερος τον Ιανουάριο του 1875, έχοντας ασπαστεί τον Ρωμαιοκαθολικισμό, ενώ λίγους μήνες νωρίτερα είχε επισημοποιηθεί ο χωρισμός του με τη σύζυγό του. Το επόμενο διάστημα, μετά από μία ανεπιτυχή προσπάθεια επανασύνδεσης με τον Ρεμπό όταν τον επισκέφτηκε στη Στουτγκάρδη, εγκαταστάθηκε σε διάφορες πόλεις της Αγγλίας, όπου εργάστηκε ως δάσκαλος γαλλικών και σχεδίου, ενώ παράλληλα κέρδισε την αναγνώριση σπουδαίων Άγγλων λογοτεχνών, όπως του Άλφρεντ Τένισον και του Άλγκερνον Τσαρλς Σουΐνμπερν. Επέστρεψε στη Γαλλία το 1877 και τον Οκτώβριο του 1880 εκδόθηκε η συλλογή Sagesse, με ποιήματα που κατά κύριο λόγο γράφτηκαν την περίοδο 1873-78 και συνέβαλαν στην καθιέρωσή του. Ο θάνατος του αγαπημένου μαθητή του, Λουσιέν Λετινουά, τον Απρίλιο του 1883 καθώς και εκείνος της μητέρας του, τον Ιανουάριο του 1886, σε συνδυασμό με τις αποτυχημένες απόπειρές του να συμφιλιωθεί με την πρώην σύζυγό του, συνέβαλαν στην επιστροφή του στον έκλυτο βίο του παρελθόντος. Τα επόμενα χρόνια εκδόθηκαν οι ποιητικές συλλογές Jadis et naguère και Parallèlement, ενώ παράλληλα ολοκλήρωσε μία σειρά από βιογραφίες, όπως τους Καταραμένους ποιητές (Les Poètes maudits), που περιλαμβάνει υλικό για έξι ποιητές, μεταξύ των οποίων οι Μαλαρμέ και Ρεμπό, καθώς και το Les Hommes d'aujourd'hui (π. 1886), με σύντομες βιογραφίες σύγχρονων λογοτεχνών. Αμιγώς αυτοβιογραφικά κείμενα υπήρξαν τα Hôpitaux και Mes Prisons, στα οποία ο Βερλαίν κατέγραψε τις πολυάριθμες εμπειρίες του στα νοσοκομεία, όπου περιθάλπηκε κατά καιρούς, και στη φυλακή αντίστοιχα. O ίδιος ήταν υπεύθυνος για την έκδοση της συλλογής Εκλάμψεις του Ρεμπό, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην καθιέρωσή του.

Πολ Βερλαίν

Εργογραφία Ποίηση • • • • • • • • • • • • • •

Poèmes saturniens (1866) Les Amies (1867) Fêtes galantes (1869) La Bonne Chanson (1870) Romances sans paroles (1874) Sagesse (1880) Jadis et naguère (1884) Amour (1888) Parallèlement (1889) Dédicaces (1890) Femmes (1890) Après trois ans (1865) Hombres (1891) Bonheur (1891)

• • • • • • • •

Chansons pour elle (1891) Liturgies intimes (1892) Élégies (1893) Odes en son honneur (1893) Dans les limbes (1894) Épigrammes (1894) Chair (1896) Invectives (1896)

Πεζογραφία • • • • • • •

Les Poètes maudits (1884) Louise Leclercq (1886) Les mémoires d'un veuf (1886) Mes hôpitaux (1891) Mes prisons (1893) Quinze jours en Hollande (1893) Confessions (1895)

Πολ Βερλαίν

Βιβλιογραφία • Carl Morse, Antoine Adam, The Art of Paul Verlaine, New York University Press, 1963 • Joanna Richardson, Verlaine, New York: Viking, 1971

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Έργα του Paul Verlaine [1] στο Project Gutenberg • Ποιήματα του Βερλαίν στη γαλλική Βικιθήκη

Παραπομπές [1] http:/ / www. gutenberg. org/ author/ Paul+ Verlaine

Φρανσουά Βιγιόν Φρανσουά Βιγιόν O Βιγιόν 1431 ή 1432-1463, Γάλλος ποιητής, ξαναζωντανεύει την προσωπική και ρεαλιστική παράδοση των jongleurs του XVIIs. Συνοψίζει για όλους εμάς την ψυχή του Μεσαίωνα, διακηρύσσοντας ταυτοχρόνως την καινούργια εποχή που ξημερώνει στην Γαλλία. Πραγματεύεται τα μεγαλύτερα λυρικά θέματα, όπως είναι η τρυφερότητα, ο πατριωτισμός, οι τύψεις, η αδελφοσύνη, ο φόβος κ ο αποτροπιασμός για τον θάνατο. O προσωπικός του λυρισμός καθώς επίσης κ η ειλικρίνεια των πεποιθήσεων και των συναισθημάτων του είναι διάχυτοι σε όλο το έργο του. Σε αντίθεση με τους ρομαντικούς, ο Βιγιόν χρησιμοποιεί αυτό τον λυρισμό με εντελώς έναν ιδιαίτερο τρόπο. Εκφράζεται με ένα είδος ειρωνείας κι ένα μακάβριο χιούμορ που τον αντιπροσωπεύει απόλυτα. Στα έργα του, η ιδέα του θανάτου αφενός δεν τον εγκαταλείπει, αφετέρου για εκείνον δεν είναι απλά ένα φιλοσοφικό ή ρητορικό θέμα αλλά είναι ζωτικής σημασίας, αφού του εμπνέει τους πιο δυνατούς και συγκινητικούς στίχους του. Η ποίηση του Βιγιόν είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια επιτηδευμένη τέχνη, είναι η κραυγή της καρδιάς και της ψυχής του. Ξεπερνάει τις μάταιες αναζητήσεις για να σκιαγραφήσει μια άμεση και πολύ συχνά μια ανώτερη απλότητα και καθημερινότητα. Η τέχνη του διακατέχεται από έναν έντονο ρεαλισμό που έχει ως σκοπό να δείξει την σκληρή και συχνά βίαιη πραγματικότητα,καθώς επίσης την άσχημη ανθρώπινη κατάσταση. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι έντονη, λαϊκή και συχνά σκληρή.

Ξυλογραφία που απεικονίζει τον Βιγιόν σε έκδοση της ποιητικής του συλλογής Grand Testament de Maistre François Villon στα 1489

Το έργο του Βιγιόν περιλαμβάνει το "Le Lais" ή "Le petit Testament", την συλλογή με τον τίτλο "Les Poesies Diverses" καθως επίσης και τις επτά μπαλλάντες με τον τίτλο "Ballades en jargon". Το πιο σημαντικό του έργο ειναι η συλλογή "L'Epitaphe", μέσα στην οποία βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα ποίηματα του Βιγιόν "La Ballade des Pendus", που σημαίνει η "Μπαλλάντα των Χαμένων". Σε αυτό το ποίημα ο Βιγιόν εκφράζει τον πόνο και την απελπισία του. Είναι η κραυγή ενός ανθρώπου που είναι καταδικασμένος σε θάνατο και περιμένει με αγωνία την εκτέλεση της ποινής του. Γενικά, αυτό το ποίημα είναι το "κύκνειο άσμα" του Βιγιόν.

Φρανσουά Βιγιόν

Μπαλάντα των κυριών του παλιού καιρού Πέστε μου πού, σε ποιο μέρος της γης, είναι η Φλώρα, η ωραία από τη Ρώμη, η Αλκιβιάδα κι ύστερα η Θαΐς, η ξαδέλφη της με τη χρυσή κόμη; Ηχώ απαλή, σκια σε λίμνη, τρόμοι των φύλλων, ροδοσύννεφα πρωινά, η εμορφιά τους δεν έδυσεν ακόμη. Μα πού 'ναι τα χιόνια τ' αλλοτινά; Πού 'ν' η αγνή και φρόνιμη Ελοΐς; Γι' αυτήν είχε τότε καλογερέψει ο Πέτρος Αμπαγιάρ. Άλλος κανείς όμοια στον έρωτα δε θα δουλέψει. Κι η βασίλισσα που έκαμε τη σκέψη κι έριξε στον Σηκουάνα, αληθινά, το σοφό Μπουριντάν για να μουσκέψει; Μα πού 'ναι τα χιόνια τ' αλλοτινά; Η ρήγισσα Λευκή, ρόδον αυγής, με τη φωνή της τη γλυκακουσμένη, η Βέρθα, η Βεατρίκη, η Αρεμβουργίς του Μάιν, η Σπαρτιάτισσα Ελένη κι η καλή Ιωάννα από τη Λοραίνη, όλες ανοίξεως όνειρα τερπνά, η ανάμνησή τους ζωηρή απομένει. Μα πού 'ναι τα χιόνια τ' αλλοτινά; Πρίγκηψ, αν τις αναζητείτε τώρα, τάχα θα τις έβρετε πουθενά, τάχα θα υπάρχουν σε καμιά χώρα; Μα πού 'ναι τα χιόνια τ' αλλοτινά; [Dictes moy ou n'en quel pays Est Flora le belle Romaine Archipiades, ne Thaïs, Qui fut sa cousine germaine, Echo parlant quant ruyt ou maire Dessus riviè ou sus estan, Que beaultè ot trop plus qu'humaine. Mais ou sont les neiges d'antan?...] (Απόδοση-Μετάφραση: Κώστας Καρυωτάκης)

Φρανσουά Βιγιόν

Εξωτερικές συνδέσεις • Ηλίας Στεφανάκος, «Καλόδεχτος, διωγμένος με κλοτσιές», εφ. Πρώτο Θέμα, 10/2/2008 [1]

Παραπομπές [1] http:/ / www. vlioras. gr/ Philologia/ Literature/ Poetry/ Spuria/ 2008_02_10_8ema_Villion. htm

Βολταίρος Βολταίρος Ο Φραγκίσκος Μαρί Αρουέ (γαλλικά:François-Marie Arouet, επιλεγόμενος Voltaire) (21 Νοεμβρίου 1694 – 30 Μαΐου 1778) ευρύτερα γνωστός με το φιλολογικό ψευδώνυμο Βολταίρος (Voltaire) ήταν Γάλλος φιλόσοφος, συγγραφέας και ευθυμογράφος, θεωρείται κεντρική μορφή και ενσάρκωση του Διαφωτισμού του 18ου αιώνα. Υπήρξε επίσης δοκιμιογράφος και κορυφαίος εκπρόσωπος του ντεϊσμού (déisme).

Η ζωή του Πρώιμη περίοδος Γεννήθηκε στο Παρίσι στις 21 Νοεμβρίου 1694 μέσα σε μία μεσοαστική οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν συμβολαιογράφος και ανώτερος υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών. Έχασε τη μητέρα του Ο Βολταίρος στα 1718 (Nicolas de Largillière, Musée Carnavalet, Παρίσι) όταν ήταν 7 ετών και μετά από δύο χρόνια εισήλθε στο ιησουιτικό κολέγιο του Μεγάλου Λουδοβίκου όπου παρέμεινε ως το 1711. Για την εκπαίδευσή του εκεί έγραψε αργότερα ότι δεν είχε μάθει τίποτα "εκτός από λατινικά και ανοησίες" αν και στο κολέγιο φαίνεται ότι διαμόρφωσε τις βάσεις της ιδιαίτερης γνώσης του και διέγειρε πιθανώς την ισόβια αφοσίωσή του στο θέατρο. Κατά το διάστημα των ετών 1711 – 1713 μελέτησε τη νομική επιστήμη.

Βολταίρος

91 Πριν αρχίσει τη συγγραφική του καριέρα, με την παρότρυνση του πατέρα του, υπηρέτησε ως γραμματέας του Γάλλου πρέσβη στην Ολλανδία. Επέστρεψε στο Παρίσι την εποχή του θανάτου του Λουδοβίκου 14ου και σύντομα απέκτησε φίλους μεταξύ της αριστοκρατικής τάξης. Οι σατιρικοί στίχοι του τον έκαναν ιδιαίτερα δημοφιλή στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Τότε παρουσίασε το πρώτο θεατρικό του έργο, την τραγωδία Οιδίπους (Oedipe), απομίμηση του Οιδίποδος του Σοφοκλή, στον κύκλο του.

Ο Βολταίρος τιθασεύει ένα άλογο (Jan Huber, μεταξύ 1750 - 1775, Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη)

Τροφοδοτώντας τη μανιώδη έχθρα της δούκισσας του Μαιν εναντίον του αντιβασιλέα, Φιλίππου Β’ της Ορλεάνης, ο Βολταίρος συνέθεσε μια σάτιρα γι’ αυτόν. Ένας κατάσκοπος κατάφερε να πάρει την ομολογία του και στις 16 Μαΐου 1717 φυλακίστηκε στη Βαστίλη για προσβολή του αντιβασιλέα. Εδώ ξαναδούλεψε τον Οιδίποδα, άρχισε το έργο Ερρικειάς (Henriade) και αποφάσισε να αλλάξει το όνομά του. Απελευθερώθηκε 11 μήνες αργότερα όταν διαπιστώθηκε ότι είχε κατηγορηθεί εσφαλμένα. Η τραγωδία Οιδίποδας ανέβηκε στο Théâtre Français στις 18 Νοεμβρίου 1717 και έγινε θετικά αποδεκτή από το κοινό. Παρέμεινε στη σκηνή για 45 βραδιές και του απέφερε πλούτο και φήμη, που τον βοήθησαν να ξεκινήσει μία σειρά επικερδών επενδύσεων. Η βασικότερη αυτών ήταν η ενασχόλησή του με την Εταιρεία των Ινδιών (Compagnie des Indes).

Μετάλλιο με τη μορφή του Βολταίρου (Waechter, 1772)

Μετά την απελευθέρωσή του από τη Βαστίλη τον Απρίλιο του 1718, έγινε γνωστός ως Arouet de Voltaire ή απλά Voltaire, αν και νομικά δεν απάλειψε ποτέ το βαπτιστικό του όνομα. Η προέλευση αυτής της αλλαγής στο όνομα έχει συζητηθεί πολύ, μερικοί προτείνουν ότι ήταν μια σύντμηση ενός παρωνυμίου της παιδικής του ηλικίας, "le petit volontaire". Η συνηθέστερα αποδεκτή υπόθεση, εντούτοις, είναι ότι υπήρξε αναγραμματισμός του ονόματος "Arouet le jeune" ή "Arouet l.j." με "το u" να μετατίθεται "στο v" και "το j" "στο i" σύμφωνα με τα κρατούντα την εποχή εκείνη. Ο Βολταίρος, συνεχίζοντας τη θεατρική του παραγωγή, ολοκλήρωσε το έργο Artemire το Φεβρουάριο του 1720. Το έργο απέτυχε και ο Βολταίρος δε το δημοσίευσε ποτέ στο σύνολό του, αν και αργότερα αναπλάστηκε με επιτυχία και κάποια μέρη του επαναχρησιμοποιήθηκαν σε άλλες εργασίες. Άλλα έργα του που δημοσιεύθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν η τραγωδία Μαριάννα (Marianne) και η κωμωδία Ο αδιάκριτος (L’ indiscret).

Βολταίρος

Η εξορία στην Αγγλία Το 1725 ο Βολταίρος προσβλήθηκε από έναν νέο ευγενή, το Chevalier de Rohan, και απάντησε με τη συνηθισμένη του οξύτητα. Ο Βολταίρος προγραμμάτιζε να προκαλέσει το νεαρό ευγενή σε μονομαχία, αλλά η οικογένεια Rohan εξέδωσε ένα lettre de cachet για να αποφύγει οποιαδήποτε προβλήματα. Εκείνη την εποχή, όταν ένα πρόσωπο με επιρροή ήθελε να διωχθεί κάποιος εχθρός του αλλά δεν τον βάραινε κανένα έγκλημα, μπορούσε να προμηθευτεί ένα μυστικό ένταλμα, το οποίο καλούνταν lettre de cachet. Το πρόσωπο που κατονομάζονταν στην επιστολή έπρεπε να φυλακιστεί ή να εξοριστεί, εντός ή εκτός Γαλλίας. Επειδή δεν διεξήγετο δίκη, ο κατηγορούμενος δεν μπορούσε να υπερασπιστεί τον εαυτό του έναντι των κατηγοριών. Το πρωί της ημέρας που είχε οριστεί η μονομαχία, ο Βολταίρος συνελήφθη και εστάλη για δεύτερη φορά στη Βαστίλη. Επέλεξε την εξορία στην Αγγλία αντί της φυλάκισης. Αυτό το περιστατικό του άφησε ανεξίτηλη εντύπωση, και από εκείνη την ημέρα έγινε υπέρμαχος της δικαστικής μεταρρύθμισης.

Προμετωπίδα του έργου Éléments de la philosophie de Newton (Άμστερνταμ, 1738), όπου εμφανίζεται ο Βολταίρος στο γραφείο του να δέχεται το φως της αλήθειας από το Νεύτωνα διά μέσου ενός καθρέφτη, που κρατά η Madame du Châtelet

Βολταίρος

Εξώφυλλο του έργου Letters concerning the English Nation, που εκδόθηκε από τους C. Davis και A. Lyon το 1733 στο Λονδίνο

93 Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αγγλία τον προσέλκυσε η φιλοσοφία του Τζον Λοκ (John Locke) και ιδέες του μαθηματικού Ισαάκ Νεύτωνα (Sir Isaac Newton). Μέσω του φίλου του λόρδου Bolingbroke ήρθε σε επαφή με τα πνευματικά αναστήματα της αγγλικής λογοτεχνίας της εποχής. Μελέτησε τη συνταγματική μοναρχία της Αγγλίας και τη θρησκευτική ανοχή, που υπήρχε. Ο Βολταίρος ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για το φιλοσοφικό ορθολογισμό και τη μελέτη των φυσικών επιστημών. Επίσης έγραψε στα αγγλικά τα πρώτα δοκίμιά του, το Δοκίμιο για την επική ποίηση και το Δοκίμιο για τους γαλλικούς εμφυλίους πολέμους, τα οποία δημοσιεύθηκαν το 1727. Η πλέον ενδιαφέρουσα παραγωγή του στην Αγγλία ήταν η συγγραφή της ιστορίας του Κάρολου 12ου της Σουηδίας, η οποία παραμένει κλασσική στο χώρο της βιογραφίας. Το έργο του Αγγλικά Γράμματα (Letters concerning the English Nation) δημοσιευμένο στα αγγλικά το 1733 και στα γαλλικά ως Lettres philosophiques το 1734, μπορεί να ειπωθεί ότι έδωσε ώθηση στην αγγλική φιλοσοφική σκέψη και επιστήμη, η οποία χαρακτήρισε την περίοδο του Διαφωτισμού. Το βιβλίο επίσημα απαγορεύθηκε στη Γαλλία.

Επιστροφή στη Γαλλία και τα χρόνια του Cirey

Ο Βολταίρος επέστρεψε στο Παρίσι μετά από τρία χρόνια και συνέχισε εκεί τη λογοτεχνική του παραγωγή. Δημοσίευσε τότε το επικό ποίημα Ερρικειάς (Henriade), με θέμα τους θρησκευτικούς πολέμους στη Γαλλία, όπου σατίριζε τη θρησκευτική μισαλλοδοξία. Το έργο του αυτό προκάλεσε εντύπωση στο αναγνωστικό κοινό και κυκλοφόρησε σε 300.000 αντίτυπα. Συνάμα παρουσίασε αρκετές τραγωδίες μεταξύ των οποίων και οι Βρούτος (Brutus, 1730), Ζαΐρα (Zaire, 1733), Εριφύλη (Eriphile). Στα 1733 γνώρισε την Εμιλί ντε Σατλέ (γνωστότερη ως Madame Du Châtelet), της οποίας τα πνευματικά ενδιαφέροντα, ειδικά πάνω στις επιστήμες, ταίριαζαν με τα δικά του. Διέμειναν μαζί στο Cirey, στη Λωρραίνη, απολαμβάνοντας την ανοχή του μαρκησίου ντι Σατλέ. Ο δεσμός του με την Émilie Du Châtelet διήρκεσε μέχρι το θάνατό της το 1749. Στο Cirey, ο Βολταίρος δούλεψε πάνω σε πειράματα φυσικής και χημείας. Το 1736 άρχισε τη μακροχρόνια αλληλογραφία του με τον κατά 20 χρόνια νεότερό του διάδοχο του θρόνου της Πρωσίας Φρειδερίκο (τον μετέπειτα Φρειδερίκο Β'). Επιπλέον, έγραψε τα Στοιχεία της νευτώνειας φιλοσοφίας (Éléments de la philosophie de Newton, 1736), το οποίο έφερε την αναγνώριση της νευτώνειας φυσικής στην Ευρώπη, μια κωμική εκδοχή των θρύλων για την Ιωάννα της Λωρραίνης Η παρθένος (La Pucelle, 1755) και τα δράματα Μωάμεθ (Mahomet, 1742), Μερόπη (Mérope, 1743), και Σεμίραμις (Sémiramis, 1748). Μέσω της επιρροής της Μαντάμ Πομπαντούρ (Madame de Pompadour), έγινε βασιλικός ιστοριογράφος και μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας.

Η μαθηματικός Emilie μαρκησία του Châtelet, σύντροφος του Βολταίρου (Maurice Quentin de la Tour, Ιδιωτική συλλογή)

Πρωτοστάτης και πλέον σκληρός κριτικός του ήταν αυτή την περίοδο ο αβάς Desfontaines, και κορωνίδα των κριτικών του Desfontaines ήταν το βιβλίο Le Voltairomanie, σε απάντηση ενός λίβελου του Βολταίρου με τον

Βολταίρος

τίτλο Ο Προληπτικός (Le Preservatif). Τον Απρίλιο του 1739 πραγματοποίησε ένα ταξίδι στις Βρυξέλλες, οι οποίες ήταν η έδρα του για κάποιο χρονικό διάστημα, εξ αιτίας μερικών νομικών υποθέσεων των du Chatelets. Ο Φρειδερίκος, βασιλιάς πλέον της Πρωσίας από το 1740, κατέβαλε πολλές προσπάθειες να απομακρύνει το Βολταίρο από τη Madame Du Châtelet, αλλά ανεπιτυχώς, και έτσι κέρδισε την εγκάρδια έχθρα της αρνούμενος διαρκώς ή παραλείποντας να την προσκαλέσει. Επιτέλους, τον Σεπτέμβριο του 1740, ο δάσκαλος και ο μαθητής συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο Κλεβ (Cleves), και τρεις μήνες αργότερα, τον Νοέμβριο, στο Βερολίνο μετά από πρόσκληση του Φρειδερίκου.

Από την πρωσική αυλή στην Ελβετία Ο Βολταίρος επισκέφτηκε ξανά το Βερολίνο και το Πότσδαμ το 1743 στο πλαίσιο διπλωματικής αποστολής, για να πείσει τον Φρειδερίκο, να συμμαχήσει με την Γαλλία, χωρίς όμως αποτέλεσμα. (Πόλεμος της Αυστριακής Διαδοχής, 1740-48). Μετά το θάνατο της Madame Du Châtelet δέχτηκε την πρόσκληση του Φρειδερίκου να ζήσει στην αυλή του (1750-53). Οι σχέσεις του με το Φρειδερίκο ήταν γενικά θυελλώδεις. Η παρέμβαση του Βολταίρου στη φιλονικία μεταξύ Maupertuis και König οδήγησε στην ανανέωση της ψυχρότητας εκ μέρους του Πρώσου μονάρχη και το 1753 ο Βολταίρος εγκατέλειψε βιαστικά την Πρωσία. Από απόσταση οι δύο άνδρες συμφιλιώθηκαν αργότερα και η αλληλογραφία τους επαναλήφθηκε. Ανεπιθύμητος στη Γαλλία ο Βολταίρος εγκαταστάθηκε στη Γενεύη, όπου αγόρασε το κτήμα "Les Délices" και απέκτησε επίσης ένα ακόμα σπίτι κοντά στη Λωζάνη. Οι αρχές της Γενεύης αντιτέθηκαν σύντομα στις ιδιωτικές θεατρικές παραστάσεις, που πραγματοποιούνταν στο σπίτι του Βολταίρου, ενώ εξοργίστηκαν ακόμα περισσότερο λόγω του άρθρου "Genève" που γράφτηκε για την Εγκυκλοπαίδεια του Ντιντερό, με την υποκίνηση του Βολταίρου, από τον Ντ’ Αλαμπέρ. Το άρθρο, που δήλωνε ότι οι καλβινιστές πάστορες της Γενεύης είχαν δει το φως και είχαν πάψει να πιστεύουν στην οργανωμένη θρησκεία, ξεσήκωσε μια βίαιη διαμάχη.

Τα τελευταία χρόνια στο Φερνέ και ο θάνατος Το 1759, αγόρασε το κτήμα Φερνέ (Ferney) κοντά στα γαλλο-ελβετικά σύνορα όπου έζησε μέχρι και λίγο καιρό πριν το θάνατο του. Το Φερνέ έγινε σύντομα η διανοητική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Ο Βολταίρος παρέμεινε ενεργός καθ' όλη τη διάρκεια αυτών των ετών, παράγοντας σταθερή ροή βιβλίων, θεατρικών έργων και άλλων δημοσιεύσεων. Έγραψε επίσης εκατοντάδες επιστολών στον κύκλο των φίλων του. Ήταν πάντα μια φωνή της λογικής. Υπήρξε ειλικρινής κριτικός της θρησκευτικής αδιαλλαξίας και των θρησκευτικών διώξεων. Κατά τα τελευταία έτη του ο Βολταίρος παρήγαγε αρκετά έργα με κριτική προς την οργανωμένη εκκλησία. Στο Φερνέ οικοδόμησε ένα παρεκκλησι με την επιγραφή "Deo Erexit Voltaire". Οδήγησε επίσης την εκστρατεία για την εκκίνηση δίκης, στην οποία ο ουγενότος έμπορος Jean Calas βρέθηκε ένοχος της δολοφονίας του μεγαλύτερου γιου του και εκτελέστηκε. Το Κοινοβούλιο των Παρισίων κήρυξε κατόπιν το 1765 τον Calas και όλη την οικογένειά του αθώους.

Ο Βολταίρος σε γεροντική ηλικία (Πορτραίτο ανωνύμου Τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα Musée du Château Βερσαλλίες)

Βολταίρος Το 1778, διανύοντας το 84ο έτος του, παρευρέθηκε στην πρώτη απόδοση της τραγωδίας του Ειρήνη (Irène), στο Παρίσι. Το ταξίδι του και η υποδοχή του ήταν μια αποθέωση, αλλά η συγκίνηση τον κατέβαλε και πέθανε λίγο αργότερα στην πρωτεύουσα στις 30 Μαΐου 1778. Προκειμένου να έχει χριστιανική κηδεία είχε υπογράψει μια μερική ανάκληση των γραπτών του. Αυτό θεωρήθηκε ανεπαρκές από την εκκλησία, αλλά αρνήθηκε να υπογράψει μια γενικότερη ανάκληση. Σε έναν φίλο έδωσε την ακόλουθη γραπτή δήλωση: "Πεθαίνω λατρεύοντας το Θεό, που αγαπά τους φίλους μου, που δεν μισεί τους εχθρούς μου και που απεχθάνεται την καταπίεση." Ένας ηγούμενος μετέφερε κρυφά το πτώμα του Βολταίρου σε ένα αβαείο στην πόλη Champagne, όπου θάφτηκε. Τα λείψανά του διακομίστηκαν στο Παρίσι το 1791 και ενταφιάστηκαν στο Πάνθεον.

Το έργο του

Κοστούμι από τη θεατρική παράσταση για το έργο του Βολταίρου L'Orphelin de la Chine (Πηγή: M. Geffroy, Theatre Complet de Voltaire, Laplace, Sanchez, 1874, Παρίσι)

Βολταίρος

Θέατρο Η θεατρική παραγωγή του Βολταίρου ανέρχεται μεταξύ πενήντα και εξήντα έργων, ορισμένα εκ των οποίων είναι γνωστά μόνο από αναφορές ή απεικονίσεις. Είναι εκ πρώτης όψεως αξιοπρόσεκτο ότι ο Βολταίρος, του οποίου η κωμική ικανότητα ήταν αναμφισβήτητα πολύ αξιολογότερη από την τραγική, έχει γράψει πολλές τραγωδίες αρκετά αξιόλογες, αλλά μόνο μια μέτρια, δεύτερης κλάσης, κωμωδία, τη Nanine. Οι άλλες προσπάθειές του σε αυτήν την κατεύθυνση είναι είτε μικρής αξίας και σχεδόν ασήμαντες, είτε, όπως στην περίπτωση του κάπως διάσημου Ecossaise, αντλούν όλο το ενδιαφέρον τους όντας προσωπικοί λίβελοι. Οι τραγωδίες του, αφ' ετέρου, είναι εργασίες εξαιρετικής αξίας. Αν και ο Βολταίρος δεν κατείχε ούτε την τέλεια στιχουργία του Ρακίνα, ούτε την ευγενή ποιητικότητα του Κορνήλιου, ξεπέρασε αυτές τις ελλείψεις, κατά τη γνώμη των ειδικών, στην πλοκή του δύσκολου και τεχνητού παιχνιδιού της γαλλικής τραγωδίας Ο Βολταίρος στη σκηνή του θεάτρου (Jan Huber, Ζαΐρα (Zaire), μεταξύ εκείνων όπου η αγάπη αναγνωρίζεται ως μεταξύ 1750 - 1775, Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία βασικό κίνητρο, και Μερόπη (Merope), μεταξύ εκείνων όπου Πετρούπολη) αυτό το κίνητρο είναι αποκλεισμένο και υποταγμένο. Ο Βολταίρος ήξερε ότι η κοινή γνώμη της εποχής του απέδιδε τα εύσημά της σε έναν ικανό και επιτυχημένο δραματουργό και ήταν αποφασισμένος να κερδίσει αυτά τα εύσημα. Επομένως έθεσε όλη τη θαυμαστή του ευφυΐα σε αυτό το στόχο.

Βολταίρος

Ποίηση Όσον αφορά στα ποιήματά του, (από τα οποία ξεχωρίζουν δύο μακροσκελή, η Ερρικειάδα (Henriade) και η Παρθένος (Puccele), ενώ υπάρχουν και πολλά μικρότερα) η αξία τους είναι άνιση. Η Ερρικειάς με καθολική συγκατάθεση υφίσταται ως διδασκόμενο σχολικό βιβλίο. Γραμμένο σχεδόν κατά δουλική μίμηση του Βιργιλίου, χρησιμοποιεί τεχνικά ένα απρόσφορο μέτρο - το αλεξανδρινό δίστιχο (το οποίο καθίσταται μονότονο στις δραματικές αφηγήσεις) – και χωρίς να διακρίνεται ούτε για τον ενθουσιασμό ή την κατανόησή του θέματος, δεν μπορεί παρά να είναι μία ανεπαρκής προσπάθεια. Η Παρθένος, αν και κατώτερης ηθικής αξίας, είναι πολύ καλύτερο από λογοτεχνική άποψη. Το ποίημα είναι ασυστηματοποίητο ως έναν βαθμό και αποτελεί λίβελο ενάντια στη θρησκεία και την ιστορία. Διαφέρει από το πρότυπο του, Orlando furioso του Λουδοβίκου Αριόστο, όντας, όχι όπως εκείνο, ένα μείγμα ρομαντισμού και παρωδίας, αλλά Ο Βολταίρος με το Φρειδερίκο της Πρωσίας στο τραπέζι ένας εν μέρει ανιαρός ιστός απλής και φτηνής (Αντίγραφο πίνακα του Adolph von Menzel, 1850, ο οποίος κάηκε παρωδίας. Μεγάλο μέρος της διασκεδαστικής του το 1945) αξίας εξαρτάται απλά από το γεγονός ότι υπήρχαν και υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που πιστεύουν βαθιά στο χριστιανισμό και αυτοί οι αστεϊσμοί καταφέρνουν να τους ταράξουν καθιστώντας την αποστροφή τους κωμική προς άλλους. Εντούτοις, παρ’ όλα τα ελαττώματά της η Παρθένος καταφέρνει να είναι διασκεδαστική. Στα δευτερεύοντα ποιήματά του είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει τίποτα, ή σχεδόν τίποτα, που να τα κάνει να αξίζουν να φέρουν το όνομα της ποίησης – ούτε πάθος, ούτε αίσθηση της ομορφιάς της φύσης, μόνο μια στενή "κριτική της ζωής," μόνο συμβατική και περιορισμένη επιλογή της γλώσσας, περιορισμένη και μονότονη προσωδία και καθόλου από εκείνη την αόριστη αίσθηση, που έχει ειπωθεί σωστά, ότι καθορίζει την ποιητική ουσία. Αλλά υπάρχει απέραντο πνεύμα, μια θαυμάσια αντίληψη του μέτρου και της γλώσσας, που το γούστο της εποχής υπαγόρευε στον ποιητή, περιστασιακά εμφανίζεται ενικός αριθμός με την υπόθεση μιας κάπως τεχνητής χάρης και μια περίεργη ικανότητα διάνθισης του λόγου με τον τρόπο γραφής και το ύφος. εξαρτάται απλά από το γεγονός ότι υπήρχαν και υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που πιστεύουν βαθιά στο χριστιανισμό και αυτοί οι αστεϊσμοί καταφέρνουν να τους ταράξουν καθιστώντας την αποστροφή τους κωμική προς άλλους. Εντούτοις, παρ’ όλα τα ελαττώματά της η Παρθένος καταφέρνει να είναι διασκεδαστική. Στα δευτερεύοντα ποιήματά του είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει τίποτα, ή σχεδόν τίποτα, που να τα κάνει να αξίζουν να φέρουν το όνομα της ποίησης – ούτε πάθος, ούτε αίσθηση της ομορφιάς της φύσης, μόνο μια στενή "κριτική της ζωής," μόνο συμβατική και περιορισμένη επιλογή της γλώσσας, περιορισμένη και μονότονη προσωδία και καθόλου από εκείνη την αόριστη αίσθηση, που έχει ειπωθεί σωστά, ότι καθορίζει την ποιητική ουσία. Αλλά υπάρχει απέραντο πνεύμα, μια θαυμάσια αντίληψη του μέτρου και της γλώσσας, που το γούστο της εποχής υπαγόρευε στον ποιητή, περιστασιακά εμφανίζεται ενικός αριθμός με την υπόθεση μιας κάπως τεχνητής χάρης και μια περίεργη ικανότητα διάνθισης του λόγου με τον τρόπο γραφής και το ύφος.

Βολταίρος

Πεζογραφία Το τρίτο τμήμα των εργασιών του Βολταίρου αποτελείται από τα μυθιστορήματα και τα αφηγήματα του. Αυτές οι παραγωγές ασύγκριτα οι πιο αξιόλογοι καρποί της μεγαλοφυΐας του συντίθονταν συνήθως ως τεύχη, με κύριο σκοπό την πολεμική στη θρησκεία ή την πολιτική. Έτσι το Candide επιτίθεται στη θρησκευτική και φιλοσοφική αισιοδοξία, το L'Homme aux quarante ecus σε ορισμένες κοινωνικές και πολιτικές πρακτικές της εποχής, ενώ το Zadig και άλλα στις παραδεδεγμένες μορφές ηθικής και μεταφυσικής ορθοδοξίας, ενώ μερικά είναι λιβελογραφικές σάτιρες στη Βίβλο, την ατέρμονη πηγή του βολταιρικού πνεύματος. Αλλά (όπως πάντα συμβαίνει στην περίπτωση του λογοτεχνικού έργου όπου η μορφή ταιριάζει ακριβώς στη μεγαλοφυΐα του συντάκτη) ο σκοπός στα καλύτερα από αυτά εξαφανίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου. Σε αυτές τις εργασίες εμφανίζεται, περισσότερο απ' ότι σε οποιεσδήποτε άλλες, η ιδιαίτερη ποιότητα του Βολταίρου – ειρωνικό, χωρίς υπερβολή, ύφος-. Ότι το διδάχθηκε εν μέρει από τον Άγιο Ευρυμόνδο, ή ακόμα περισσότερο από τον Άντονι Χάμιλτον και Ο Βολταίρος συζητά με έναν κληρικό. μερικώς ακόμη και από το πολέμιό του Le Sage, είναι απόλυτα σωστό, Γκραβούρα του 1764 που φέρει τον τίτλο "Ο αλλά αυτός του έδωσε την τελειότητα και την ολοκλήρωση. Εάν Βολταίρος και η θρησκεία". μπορεί να επιλεχτεί μία ιδιαιτερότητα, αυτή είναι ο απόλυτος έλεγχος και η απλότητα της λεκτικής επεξεργασίας. Ο Βολταίρος δεν εμμένει σε αυτό το σημείο, μένει απλά για να γελάσει με αυτό που έχει πει, διευκρινίζει ή σχολιάζει τα αστεία του, καγχάζει με αυτά.

Ιστοριογραφία Το τέταρτο τμήμα του έργου του Βολταίρου, το ιστορικό, είναι το ογκωδέστερο όλων εκτός της αλληλογραφίας του, και μερικά μέρη του είναι μεταξύ των πλέον πολυδιαβασμένων, αλλά απέχουν πολύ ως προς το να είναι και τα καλύτερα. Οι μικρές πραγματείες του για τον Κάρολο το 12ο και το Μεγάλο Πέτρο είναι πράγματι πρότυπα οξυδερκούς και ευφυούς αφήγησης αν και ως ένα βαθμό χαρακτηρίζονται από επιφανειακή κατανόηση και ταξινόμηση. Τα αποκαλούμενα Εποχή του Λουδοβίκου ΙΔ’ (Siècle Διανοούμενοι συγκεντρωμένοι γύρω από την προτομή του de Louis XIV) και Εποχή του Λουδοβίκου ΙΕ’ (Siècle Βολταίρου στο σαλόνι της Madame Geoffrin στα 1755 (Anicet-Charles-Gabriel Lemonnier, 1812, Château du Malmaison, de Louis XV) (το τελευταίο κατώτερο του πρώτου Rueil) αλλά παρά ταύτα πολύτιμο) περιέχουν μια μεγάλη σύμμειξη ενδιαφέροντος υλικού, που επεξεργάζεται από ένα άτομο μεγάλης οξυδέρκειας και με αξεπέραστη ικανότητα στη γραφή, ο οποίος είχε επίσης πρόσβαση σε πολλές σημαντικές εμπιστευτικές πληροφορίες. Αλλά ακόμη και σε αυτά τα βιβλία οι ατέλειες είναι παρούσες, εμφανιζόμενες όμως εντονότερα στο μοναδικό ανακάτεμα που τιτλοφορείται Essai sur les moeurs, στο Annales de l'Empire και στις δευτερεύουσες ιστορικές εργασίες. Αυτές οι ατέλειες είναι μια σχεδόν συνολική απουσία οποιασδήποτε κατανόησης της αποκαλούμενης από τότε φιλοσοφίας της ιστορίας, η

Βολταίρος σταθερή παρουσία χονδροειδούς προκατάληψης, η συχνή ανακρίβεια στις λεπτομέρειες και, προ πάντων, μια πλήρης ανικανότητα για να εξετάσει οτιδήποτε πέρα από τη στενή σκοπιά ενός μισό-πεσιμιστή και μισό-αυτοϊκανοποιούμενου φιλοσόφου του 18ου αιώνα.

Φιλοσοφία Στη φιλοσοφία του, βασισμένη στο σκεπτικισμό και τον ορθολογισμό, ήταν βαθιά επηρεασμένος από το Λοκ (Locke) καθώς επίσης και από τους Montaigne και Bayle. Παρά το πάθος του για τη σαφήνεια και τη λογική, συχνά υπήρξε ανακόλουθος προς τον εαυτό του. Έτσι ενώ αρχικά υποστήριζε ότι η ανθρώπινη φύση ήταν τόσο αμετάβλητη όσο αυτή των ζώων αργότερα εξέφρασε την πεποίθηση για εξέλιξη και βαθμιαίο εξανθρωπισμό της κοινωνίας μέσω της δράσης των τεχνών, των επιστημών και του εμπορίου. Στην πολιτική υποστήριζε τη μεταρρύθμιση αλλά ένιωθε φρίκη για την αμάθεια και τον πιθανό φανατισμό των ανθρώπων καθώς και για τη βία της επανάστασης. Όσο αφορά τη θρησκεία ο Βολταίρος θεωρούσε ότι ο χριστιανισμός ήταν μια καλή πίστη για καμαριέρες και ράφτες, αλλά για την ανώτερη τάξη πρότεινε έναν απλό θεϊσμό. Αντιτάχθηκε στον αθεϊσμό και τον υλισμό του Ελβέτιου και του Χόλμπαχ. Είναι παροιμιώδης η θέση του ότι "εάν ο Θεός δεν υπήρχε, θα έπρεπε να εφευρεθεί", που περιέχεται σε ένα από τα ποιήματά του. Τέλος η επιρροή του Βολταίρου στην εκλαΐκευση της επιστήμης και της φιλοσοφίας του καιρού του ήταν ιδιαίτερα σημαντική.

Εργογραφία • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Οιδίποδας (Œdipe), 1718 Ερρικειάς (La Henriade), 1728 Ιστορία του Καρόλου ΙΒ' (Histoire de Charles XII), 1730 Βρούτος (Brutus), 1730 Ζαΐρα (Zaïre), 1732 Le temple du goût, 1733 Αγγλικά Γράμματα ή Lettres philosophiques, 1734 Adélaïde du Guesclin, 1734 Μωάμεθ (Mahomet), 1736 Mondain, 1736 Γράμμα στο Νεύτωνα (Epître sur Newton), 1736 Traité de métaphysique, 1736 L’enfant prodigue, 1736 Essai sur la nature du feu, 1738 Στοιχεία της νευτώνειας φιλοσοφίας, 1738 Zulime, 1740 Ο φανατισμός ή Μωάμεθ (Le fanatisme ou Mahomet), 1741 Μερόπη (Mérope), 1743 Ζαντίγκ ή Το πεπρωμένο (Zadig), 1748 Le monde comme il va, 1748 Η εποχή του Λουδοβίκου ΙΔ' (Le Siècle de Louis XIV), 1751 Μικρομέγας (Micromégas), 1752 Ποίημα για την καταστροφή της Λισαβώνας (Poème sur le désastre de Lisbonne), 1756 Étude sur les mœurs, 1756 Histoire des voyages de Scarmentado écrite par lui-même, 1756

• Κάντιτ (Candide), 1759 • Η Παρθένος της Ορλεάνης (La Pucelle d'Orléans), 1762

Βολταίρος • • • • • • • • • • • •

Ce qui plait aux dames, 1764 Φιλοσοφικό λεξικό (Dictionnaire philosophique), 1764 Jeannot et Colin, 1764 De l'horrible danger de la lecture, 1765 Traité sur la tolérance, 1767 Le Philosophe ignorant, 1766 Ο αγαθούλης (L'ingénu), 1767 Les lettres de Memmius, 1771 Il faut prendre un parti, 1772 Le Cri du Sang Innocent, 1775 De l’âme, 1776 Dialogues d’Euhémère, 1777

Πηγές • Εγκυκλοπαίδεια Britannica, 11η έκδοση. [1] • Εγκυκλοπαίδεια Columbia, 6η έκδοση. [2] • Ίδρυμα Βολταίρος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. [3] • Άρθρο του Clarence Darrow για το Βολταίρο. [4]

Βιβλιογραφία • Βολταίρος, Επιλογή από το φιλοσοφικό λεξικό και τις φιλοσοφικές επιστολές, Εκδόσεις Πόλις, 1994, Αθήνα ISBN 960-7478-01-0 • Βολταίρος, Φιλοσοφική κριτική, Εκδ. Ιω.Καμπάνης, 1971, Αθήνα • Βολταίρος, Απομνημονεύματα, Επιμέλεια:Παναγιώτα Λ.Πανταζή, Εκδόσεις Ολκός, 1994, Αθήνα ISBN 960-7169-24-7 • John Gray, Βολτέρος: Ο Βολτέρος και ο Διαφωτισμός, Εκδόσεις Ενάλιος, 2004, Αθήνα ISBN 960-536-186-8 • George Remington Havens, Selections from Voltaire; with explanatory comment upon his life and works, Holt, Rinehart, and Winston, 1969, Νέα Υόρκη ISBN 0-03-080130-3 • Theodore Besterman, Studies on Voltaire and the eighteenth century, Institut et musee Voltaire, 1956 ISSN 0435-2866 • Roger Pearson, Voltaire Almighty: A Life in Pursuit of Freedom, Εκδόσεις Bloomsbury, 2005, Η.Π.Α. ISBN 1-58234-630-5 • Will Durant, The Age of Voltaire: A History of Civilization in Western Europe from 1715 to 1756, With Special Emphasis on the Conflict Between Religion and Philosophy, Εκδόσεις MJF Books, 1997 ISBN 1-56731-020-6 • Peter Gay, Διαφωτισμός: Ο Βολταίρος συζητά με τον Λουκιανό και τον Έρασμο, Μτφ. Μάκης Κολλητίδης, Εκδόσεις Θύραθεν, 2001, Θεσσαλονίκη • Παναγιώτης Κονδύλης, Ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, Εκδόσεις Θεμέλιο, 1998, Αθήνα • Dieckmann Herbert, Philosophy and Literature in Eighteenth-Century France, περ. Comparative Literature Studies, 1971, 8.1, 21-41 • Παναγής Α. Καββαδίας, Ο Βολταίρος: ήτοι ο φιλοσοφικός, φιλολογικός και ιδιωτικός αυτού βίος μετά διαφόρων ιστορικών και φιλολογικών σημειώσεων, Εκ του τυπογραφείου Α. Κτενά, 1873, Αθήνησι • Charles Dedeyan, Voltaire et la pensee anglaise, Centre de documentation universitaire, 1956, Παρίσι • Ian Davidson, Voltaire in Exile, Grove Press, 2005 ISBN 0-8021-1791-0 • Marvin A. Carlson, Voltaire and the theatre of the eighteenth century, Greenwood Press, 1998 ISBN 0-313-30302-9

100

Βολταίρος • W.H. Barber & R.J. Howells, Voltaire and his world: studies presented to W.H. Barber, Oxford: Voltaire Foundation, Taylor Institution, 1985 ISBN 0-7294-0332-7 • Alan Charles Kors, Voltaire and the triumph of the Enlightenment, Teaching Company, 2001 ISBN 1-56585-118-8 • Gilbert Mercier, Madame Voltaire, Εκδόσεις Fallois, 2001, Παρισι ISBN 2-87706-412-3 • Mary-Margaret H.Barr, A century of Voltaire study; a bibliography of writings on Voltaire, 1825-1925, Εκδόσεις B. Franklin, 1972, Νέα Υόρκη ISBN 0-8337-3969-7 • Αθηνά Αργυροπούλου-Σκουριώτη, Η συμβολή της Ιοκάστης του Voltaire στη διακίνηση των ιδεών του διαφωτισμού, Α.Π.Θ. Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, 1987 • Κώστας Καιροφύλας, Voltaire philhellene, Messeger d'Athenes, 1929, Αθήνα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • • • •

The Voltaire Society of America [5] Σελίδα αφιερωμένη στο Βολταίρο [6] Σελίδα με έργα του Βολταίρου [7] Ινστιτούτο και Μουσείο Βολταίρου στην Ελβετία [8]

mrj:Вольтер

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8]

http:/ / encyclopedia. jrank. org/ http:/ / www. bartleby. com/ 65/ http:/ / www. voltaire. ox. ac. uk/ http:/ / www. positiveatheism. org/ hist/ darrow5. htm http:/ / humanities. uchicago. edu/ homes/ VSA/ http:/ / www. geocities. com/ Athens/ 7308/ http:/ / www. gutenberg. org/ browse/ authors/ v#a913 http:/ / www. ville-ge. ch/ imv/

101

102

Γουλιέλμος Θ' της Ακουιτανίας Γουλιέλμος Θ' της Ακουιτανίας Γουλιέλμος Θ' της Ακουιτανίας (1071 - 1126) δούκας της Ακουιτανίας και κόμης του Πουατού (1086 - 1126), ο αποκαλούμενος και Τροβαδούρος. Ήταν ένας από τους στρατιωτικούς αρχηγούς της Α' Σταυροφορίας και ένας από τους σημαντικότερους μεσαιωνικούς ποιητές. Ηταν γιος και διάδοχος του δούκα της Ακουιτανίας Γουλιέλμου Η' από την τρίτη σύζυγο του Χίλντεγκαρντ της Βουργουνδίας. Η τελετή της γέννησης του γιορτάστηκε λαμπρά, αλλά σύντομα κατηγορήθηκε σαν νόθος, λόγω των προηγούμενων γάμων του πατέρα του και την εξ' αίματος συγγένεια των γονέων του. Αναγκάστηκε να κάνει ταξίδι στην Ρώμη, προκειμένου ο πάπας να τον νομιμοποιήσει. Κληρονόμησε σε ηλικία 15 ετών το δουκάτο από τον πατέρα του και παντρεύτηκε (1088) την πρώτη σύζυγο του, Ερμενγάνδη του Ανζού, κόρη του Φούλκωνος του Αντίθετου). Η πρώτη σύζυγος του ήταν γυναίκα όμορφη, βαθιά μορφωμένη, αλλά ταυτόχρονα πολύ ιδιόρρυθμη: όταν βρισκόταν σε άσχημες σχέσεις με τον σύζυγο της, εξαφανιζόταν για καιρό σε ένα μοναστήρι. Η συμπεριφορά της αυτή, καθώς και το γεγονός ότι δεν του έκανε κανένα παιδί, ανάγκασαν τον Γουλιέλμο να την στείλει πίσω στον πατέρα της (1091). Παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο την Φιλίππη της Τουλούζης Γουλιέλμος Θ' της Ακουιτανίας (1094), κόρη και διάδοχο του κόμητος Γουλιέλμου Δ' της Τουλούζης, με την οποία έκανε 2 γιους και 5 κόρες, μεταξύ των οποίων τους : • Γουλιέλμος Ι' της Ακουιτανίας • Άννα της Ακουιτανίας • Ραϋμόνδος της Αντιόχειας

Προβλήματα με την εκκλησία και τους γάμους του Αφορίστηκε δύο φορές, την πρώτη φορά (1114) επειδή προσπάθησε να επέμβει στην εκκλησιαστική φορολογία. Το ανάθεμα τελικά αποσύρθηκε από τον επίσκοπο του Πουατού, αφού απείλησε να σκοτώσει τον επίσκοπο αν δεν άρει το ανάθεμα. Ο επίσκοπος προηγουμένως είχε προκαλέσει τον Γουλιέλμο να πραγματοποιήσει την απειλή του. Την δεύτερη φορά αφορίστηκε μετά την απαγωγή της Ντανζερόζας, σύζυγο του υποτελούς του Έμερι Α' του Σατελλερώ, κλείνοντας την στο κάστρο του Πουατιέ. Η σύζυγος του επιστρέφοντας βρήκε τον σύζυγο της στο κάστρο με την ξένη γυναίκα, διαμαρτυρήθηκε στους ευγενείς και την εκκλησία ζητώντας βοήθεια, αλλά χωρίς να εξασφαλίσει καμιά υποστήριξη. Μονάχα ο παπικός απεσταλμένος Ζιρώ διαμαρτυρήθηκε στον Γουλιέλμο ζητώντας του να επιστρέψει την Ντανζερόζα στον σύζυγο της. Η δούκισσα Φιλίππη επέστρεψε (1116) στο αβαείο του Φοντεβρώ, όπου και προσέγγισε εικονικά με φιλία την πρώτη σύζυγο του Γουλιέλμου, Ερμενγάνδη του Ανζού. Δεν έμεινε για πολύ εκεί, αφού οι μοναχοί καταγράφουν τον θάνατο της στις 28 Νοεμβρίου 1118.

Γουλιέλμος Θ' της Ακουιτανίας Οι σχέσεις με τον μεγαλύτερο γιο του, Γουλιέλμο, ήταν τεταμένες, αφού ο νεαρός Γουλιέλμος έκανε 7ετή επανάσταση μετά από προτροπή της μητέρας του, λόγω της κακομεταχείρισης της. Έληξε μόνο μετά την αιχμαλωσία του από τον πατέρα του. Οι σχέσεις πατέρα και γιου συμφιλιώθηκαν (1121) με τον γάμο του νεαρού Γουλιέλμου με την Άενορ του Σατελλερώ, κόρη της Ντανζερόζας. Μετά το 1118 ο Γουλιέλμος βρέθηκε αντιμέτωπος με την επιστροφή της πρώτης συζύγου του, Ενμεργάρδης, μετά τον θάνατο της δεύτερης συζύγου του, Φιλίππης, στο αβαείο που έμεναν. Τον Οκτώβριο του 1119, εμφανίστηκε ξαφνικά στο συμβούλιο, ζητώντας τα δικαιώματα της στην Ακουιτανία, ζήτησε από τον πάπα Κάλλιστο Β' να αφορίσει τον Γουλιέλμο, να τον απαιτήσει να διώξει την Ντανζερόζα από τα ανάκτορα του και να της επαναφέρει τα δικαιώματα της. Ο πάπας δεν συμμερίστηκε τα αιτήματα της, αλλά εξακολουθούσε να ενοχλεί τον Γουλιέλμο για πολλά χρόνια. Το 1122 έχασε οριστικά την Τουλούζη, την προίκα της Φιλίππης που περιήλθε σε σφετεριστές του, χωρίς να απαιτήσει ξανά να του δοθεί πίσω.

Αποτυχημένη συμμετοχή του σε Σταυροφορία Ο Γουλιέλμος προσκάλεσε στην αυλή του τον πάπα Ουρβανό Β' τα Χριστούγεννα του 1095, ζητώντας του να αναλάβει την πρωτοβουλία για Σταυροφορία στους Αγίους Τόπους. Αυτός παρά την θέληση του πάπα προτίμησε να εκμεταλλευθεί την απουσία του θείου της συζύγου του, Ραϊμόνδου Δ' της Τουλούζης, για να διεκδικήσει την πόλη, που την κυρίευσε μαζί με την Φιλίππη (1098 απειλούμενος με αφορισμό. Για να κατευνάσει την οργή του πάπα, δήλωσε συμμετοχή σε Σταυροφορία στους Αγίους Τόπους (1101). Αν και πολέμησε μαχητικά με μεγάλη επιδεξιότητα, η επιπολαιότητα του ίδιου και του στρατού του τον οδήγησαν τον Σεπτέμβριο του 1101 σε συντριβή από τους Τούρκους στην Ηράκλεια. Ο ίδιος κατάφερε να δραπετεύσει στην Αντιόχεια με μονάχα 6 από τους συντρόφους του που κατάφεραν να επιζήσουν. Αργότερα ενώθηκε με τα βασίλεια της Καστίλλης και της Λεόν σε νέες Σταυροφορίες (1120 - 1123). Πολέμησε στο πλευρό της βασίλισσας Ουρράκα κατά των μουσουλμάνων της Κόρδοβα. Κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Ισπανία απέκτησε ένα πανάκριβο μουσουλμανικό βάζο της εποχής των Σασσανιδών της Περσίας και το παραχώρησε στην εγγονή του, Ελεονώρα.

Διάσημος τροβαδούρος Ήταν προστάτης των γραμμάτων, των τεχνών και της μουσικής. Ο Γουλιέλμος Θ' ήταν πολύ περισσότερο διάσημος για τις ποιητικές του ικανότητες παρά για τις στρατιωτικές: ήταν ένας από τους μεγαλύτερους τροβαδούρους της εποχής του. Επέζησαν 11 από τα ποιήματα του που έγραψε με τον τίτλο του κόμητος του Πουατού αναφερόμενα σε σεξ, γυναίκες και αγάπη. Οι ποιητικές του ικανότητες ενέπνευσαν αργότερα και μεγάλους ποιητές, όπως τους Πετράρχη, Δάντη και Βοκκάκιο. Πέθανε σε ηλικία 55 ετών μετά από σύντομη ασθένεια. Έγινε διάσημος για τα σκάνδαλα γυναικών στην αυλή του καθώς και για την σκανδαλιστική προκλητικότητα στα ποιήματα του, ιδιαίτερα αναφερόμενα σε μοναχές.

Πηγές • Biographies des troubadours ed. J. Boutiere, A.-H. Schutz (Paris: Nizet, 1964) pp. 7-8, 585-587. • Bond, Gerald A., ed., transl. intro. The Poetry of William VII, Count of Poitier, IX Duke of Aquitaine, (Garland Publishing Co.:New York) 1982 • Duisit, Brice. Las Cansos del Coms de Peitieus (CD), Alpha 505, 2003 • Harvey, Ruth E. The wives of the 'first troubadour', Duke William IX of Aquitaine (Journal of Medieval History), 1993 • Meade, Marion. Eleanor of Aquitaine, 1991 • Merwin, W.S. Sir Gawain and the Green Knight, 2002. pp xv-xvi. New York: Alfred A. Knopf. ISBN 0-375-41476-2. • Owen, D.D.R. Eleanor of Aquitaine: Queen and Legend

103

Γουλιέλμος Θ' της Ακουιτανίας

104

• Parsons, John Carmi. Eleanor of Aquitaine: Lord and Lady, 2002 • Verdon, J. La chronique de Saint Maixent, 1979.* Waddell, Helen. The Wandering Scholars: the Life and Art of the Lyric Poets of the Latin Middle Ages, 1955 Προκάτοχος: Γουλιέλμος Η'

Δούκας της Ακουιτανίας 1086–1126

Διάδοχος: Γουλιέλμος Ι'

[1] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το IX of Aquitaine άρθρο William IX of Aquitaine της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, [5] [1] η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (IX of Aquitaine ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ William

105

Πωλ Ελυάρ Πωλ Ελυάρ Ο Πωλ Ελυάρ (πραγματικό όνομα Eugène Grindel, 14 Δεκεμβρίου 1895 - 18 Νοεμβρίου 1952) ήταν Γάλλος ποιητής που δραστηριοποιήθηκε στα καλλιτεχνικά ρεύματα του ντανταϊσμού και του υπερρεαλισμού. Γεννήθηκε στην πόλη Σαιν-Ντενί, κοντά στο Παρίσι όπου πέρασε τα πρώτα του χρόνια. Στο διάστημα 1907-1911 γράφτηκε στη Σχολή Κολμπέρ όπου πραγματοποίησε σπουδές, ωστόσο σε ηλικία περίπου 17 ετών προσβλήθηκε από φυματίωση και αναγκάστηκε να τις διακόψει. Για δύο χρόνια, διέμεινε σε σανατόριο στο Νταβός της Ελβετίας όπου τελικά θεραπεύτηκε και αμέσως μετά, το 1914 κατατάχθηκε στον στρατό. Το 1917 παντρεύτηκε την Helena Deluvina Diarkinoff, περισσότερο γνωστή ως Γκαλά, με την οποία απέκτησε και μία κόρη. Την ίδια περίοδο δημοσίευε τα πρώτα του ποιήματα, αρχικά με τη συλλογή Το Χρέος και η Ανησυχία και αργότερα με τα Ποιήματα για την Ειρήνη (1918), τα οποία προκάλεσαν και το ενδιαφέρον του Ζαν Πωλάν, εκδότη της επιθεώρησης Spectateur. Παράλληλα, ο Ελυάρ γνωρίστηκε με τους Αντρέ Μπρετόν, Λουί Αραγκόν και Τριστάν Τζαρά, με τους οποίους συμμετείχε αρχικά στο κίνημα του ντανταϊσμού και αργότερα του υπερρεαλισμού. Αποτέλεσε έναν από τους ιδρυτές της επιθεώρησης των υπερρεαλιστών Litterature καθώς και της μεταγενέστερης έκδοσης La Revolution Surrealiste. Παρέμεινε στις τάξεις της υπερρεαλιστικής ομάδας του Παρισιού μέχρι το 1938. Κατά τη διαρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση, ως μέλος του κομμουνιστικού κόμματος. Πέθανε το 1952 από καρδιακή προσβολή. Θεωρείται μέχρι σήμερα ένας από τους σημαντικότερους ποιητές του υπερρεαλισμού.

Έργα Κύριες συλλογές • • • • • •

Capitale de la Douleur (1935) L' amour la poesie (1929) La vie immediate (1932) La Rose publique (1934) Les Yeux fertilles (1935) Le Phenix (1951)

Ελληνική βιβλιογραφία • • • • •

Πωλ Ελυάρ, εκδ. Πλέθρον (1984) Ποιήματα του Πωλ Ελυάρ, εκδ. Εκάτη (1996) Έντεκα Ποιήματα, εκδ. Γαβριηλίδης (2001) Ποιήματα, εκδ. Ιωλκός (2003) Τα Τελευταία Ποιήματα του Έρωτα, εκδ. Ηριδανός (2006)

Πωλ Ελυάρ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • 24 ποιήματα σε αγγλική μετάφραση [1] • Βιογραφία και έργα [2] • Αναλυτική ιστοσελίδα [3] -- (στα γαλλικά)

Παραπομπές [1] http:/ / www. freenetpages. co. uk/ hp/ freeman/ Eluard. htm [2] http:/ / www. kalin. lm. com/ eluard. html [3] http:/ / www. geocities. com/ timilie/

106

107

Ζαν Κοκτώ Ζαν Κοκτώ Ο Ζαν Κοκτώ (γαλλ. Jean Cocteau) ήταν Γάλλος ποιητής, μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και ζωγράφος. Γεννήθηκε στο Μαιζόν-Λαφίτ, κοντά στο Παρίσι, το 1889 και πέθανε στο Μιζύ-λα-Φορέ, κοντά στο Παρίσι, το 1963 σε ηλικία 74 ετών. 'Ηταν γιός εύπορου Παριζιάνου συμβολαιογράφου και μορφώθηκε στο Λύκειο Κοντορσέ. Επιδεικνύοντας ταλέντο στην ποίηση, το μυθιστόρημα και το θέατρο, στη ζωγραφική, στο σενάριο και τη μουσική κίνηση της χώρας του, ο Κοκτώ δημοσίευσε την πρώτη συλλογή ποιημάτων του "Το λυχνάρι του Αλαντίν" (La Lampe d' Aladin) το 1909, σε ηλικία μόλις 18 χρόνων. Στις ποιητικές συλλογές του που ακολούθησαν, "Ο άστατος πρίγκηπας" (1910), "Ο χορός του Σοφοκλέους" (1912) και το "Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας" (1919), διακρίνεται από μια αβρότητα και χάρη στο ύφος κι ένα πλούτο φαντασίας. Το ίδιο παρατηρείται και στα μυθιστορήματά του, όπως για παράδειγμα στο "Θωμά τον απατεώνα" (Thomas l' imposteur, 1923) και στα "Τρομερά παιδιά" (Les Enfants terribles, 1929). Όλο το έργο του, ακόμα και τα φιλοσοφικά και κριτικά του δοκίμια, διαπνέεται από ένα αίσθημα παιδικής αφέλειας μαζί με μια αγωνία αναζήτησης. Στο θέατρο άρχισε την καριέρα του το 1923 με τους Ο Ζαν Κοκτώ. Πίνακας του Αμεντέο Μοντιλιάνι "Νεόνυμφους του Πύργου του Άιφελ" (Les Mariés de la Tour Eiffel), με μια τάση φυγής από το στυλ του ρεαλισμού που επικρατούσε και ανάπτυξης της αξίας του αυτοσκοπού στη θεατρική τέχνη. Στη συνέχεια με τον "Ρωμαίο και Ιουλιέτα" (1924), τον "Ορφέα" (1927), την "Αντιγόνη" (λιμπρέτο στην όπερα του Χόνεγκερ) και τον "Οιδίποδα τύραννο" (λιμπρέτο στην όπερα - ορατόριο του Ιγκόρ Στραβίνσκι) το 1928, την "Ανθρώπινη φωνή" (1930), την "Ολέθρια μηχανή" (1934), τους "Ιππότες της στρογγυλής τραπέζης" (1937), τους "Τρομερούς γονείς" (1939), τη "Γραφομηχανή" (1941) και το "Δικέφαλο αετό" (1946), κηρύσσεται υπέρ των νεωτεριστικών ιδεών, συνεργάζεται με Γάλλους της πρωτοπορίας κι εμφανίζεται διαδοχικά ως φουτουριστής, σουρεαλιστής, κυβιστής ή ντανταϊστής. Επηρεασμένος από το σουρεαλιστικό κίνημα και τους πρωτοπόρους της αφηρημένης τέχνης στη ζωγραφική και τη γλυπτική, ο Κοκτώ πειραματίζεται και μεταφέρει τις τάσεις αυτές της εποχής του και στο θέατρο, όπως στην "Παρέλαση" (Parade, 1917) σε σκηνικά Πικάσο και μουσική του Ερίκ Σατί (Satie) και "Το Βόδι πάνω στη Στέγη" (Le Boeuf sur le Toit, 1920) σε σκηνικά Ντυφύ και μουσική του Νταριούς Μιλώ (Milhaud). Από τους συγγραφείς που είχαν επιρροή στο έργο του είναι ο Εντμόν Ροστάν, ο Ραϊμόν Ραντιγκέ, ο Κατύλ Μαντές, η Κόμισσα ντε Νοάιγ, μα πιο πολύ ο Αντρέ Ζιντ. Ο Κοκτώ όμως δεν περιορίστηκε στη συγγραφή των έργων του. Έλαβε κι ο ίδιος ενεργό μέρος ως ηθοποιός, παραγωγός, σκηνογράφος. Έγραψε για χορόδραμα,

Ζαν Κοκτώ μιούζικαλ, τσίρκο, κινηματογραφικές ταινίες (όπως π.χ. η σουρεαλιστική ταινία "Η ωραία και το κτήνος", 1946). Συνεργάστηκε με ονόματα όπως ο Φρανσουά Κοπώ, ο Άρθουρ Χόνεγκερ, συνθέτης του μουσικού δράματος "Βασιλιάς Δαβίδ", ο Πικάσο και ο Μοντιλιάνι, ο Σερζ Ντιαγκιλέφ, ο μεγάλος Ρώσος χορογράφος και σκηνοθέτης, ιδρυτής των περίφημων "Ρωσικών μπαλέτων" κ.ά.

Πηγές • Δημήτρη Σφήκα: "Ζαν Κοκτώ" (Πνευματικό μνημόσυνο), Φιλολογική "Βραδυνή", Αθήνα, 30 Μαρτίου 1964. • Martin Esslin: "The Theatre of the Absurd", Penguin Books, London, 1968. • Εγκυκλοπαίδεια "Πάπυρος - Λαρούς - Μπριτάνικα", λήμα Ζαν Κοκτώ, τόμ 34, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.

108

109

Ζαν Ζενέ Ζαν Ζενέ Ζαν Ζενέ (1910 - 1986), θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης. Ο περιθωριακός ομοφυλόφιλος και ιδιότροπος εκπρόσωπος του θεάτρου του παραλόγου, μέσα από τα έργα του απεικονίζει την ίδια του τη ζωή. Λωποδύτης, κατάδικος και εκδιδόμενος ομοφυλόφιλος, ο Ζενέ περιπλανήθηκε στην Ευρώπη, έγινε το αγαπημένο παιδί της γαλλικής διανόησης, αφοσιώθηκε σε έναν ακροβάτη, και αργότερα μεταμορφώθηκε από απολιτίκ σε ακτιβιστή, υποστηρίζοντας τους Μαύρους Πάνθηρες και ακολουθώντας Παλαιστίνιους στρατιώτες σε στρατόπεδα του Λιβάνου και της Ιορδανίας.

Πρώτα χρόνια

Ο Ζαν Ζενέ

Νόθος γιος μιας πόρνης και ενός εργάτη ο μικρός Ζαν εγκαταλείφθηκε επτά μήνες μετά τη γέννησή του, το 1910. Παρ' όλο που μεγάλωσε σε στοργικό περιβάλλον, με δύο χωρικούς για γονείς, δεν άργησε να παρουσιάσει τάσεις περιθωριοποίησης. Απόπειρες φυγής από το σπίτι και μικροκλοπές αντικειμένων του χάρισαν τον τίτλο του κλέφτη στα 12 χρόνια του. Ήταν όμως άριστος μαθητής, γι' αυτό τον στέλνουν σε μια τεχνική σχολή έξω απ' το Παρίσι να μάθει το επάγγελμα του τυπογράφου. Το σκάει αμέσως για να κυνηγήσει το όνειρό του, το σινεμά, στην Αμερική. "Αποφάσισα να απαρνηθώ έναν κόσμο που με είχε απαρνηθεί" έγραψε για την τροπή που πήρε η ζωή του. Κλεισμένος σε αναμορφωτήριο από τα 15 του ως τα 18 του ο έφηβος Ζαν γνώρισε για τα καλά τη σκληρή δουλειά, την άσχημη όψη των ανθρώπων και μυήθηκε στον ομοφυλόφιλο έρωτα. Θέλησε να ξεφύγει και το προσπάθησε μέσω του στρατού, έφυγε όμως και από εκεί. Λιποτάκτης πια αλλάζει το επώνυμό του και περιπλανιέται στην Ευρώπη με τα πόδια, κλέβοντας ό,τι βρίσκει. Αλλά σε κάθε σταθμό του έχει προβλήματα με τις Αρχές. Φτάνοντας στη Γερμανία του Χίτλερ θα πεί "Αισθάνθηκα σαν να βρέθηκα σε ένα οργανωμένο στρατόπεδο με λωποδύτες. Είναι ένα έθνος κλεφτών".

Η "γέννηση" του συγγραφέα Περνάει στη φυλακή τα επόμενα επτά χρόνια. "Βλέπω στους κλέφτες, στους προδότες, στους δολοφόνους, στους απόκληρους και στους μάγκες μια βαθιά ομορφιά, μια υπόγεια ομορφιά". Δημοσιεύει το πρώτο του κείμενο σε ηλικία 32 ετών, την "Παναγία των λουλουδιών", το πιο "εμπρηστικό" ίσως μυθιστόρημα του 20ού αιώνα. Το γράφει στο κελί του, σε ό,τι χαρτί βρίσκει. Οι φύλακες θα του το αρπάξουν, εκείνος θα το ξαναγράψει απ' την αρχή. Αποκτά την αναγνώριση της παρισινής κοινωνίας μετά τη γνωριμία του με τον Ζαν Κοκτό, ο οποίος θα φροντίσει ώστε να εκδοθούν τα έργα του και θα τον βοηθήσει πολλές φορές να βγεί από τη φυλακή. Ξαφνικά το παρουσιαστικό του Ζενέ αλλάζει. Βολτάρει στη Μονμάρτρη και στα παρισινά μπιστρό, ντυμένος μπουρζουά διανοούμενος, με χειροποίητα κοστούμια και μεταξωτές γραβάτες. Συναντά τον Ζαν-Πολ Σαρτρ, τον άνθρωπο που τον ανέδειξε και τον επηρέασε πιο πολύ απ' όλους. Ο Σαρτρ πρωτοστατεί σε μια κίνηση των διανοουμένων της εποχής, ώστε να μην εκτελεστεί η θανατική ποινή του Ζενέ το 1949, ενώ η βιογραφία του "Άγιος Ζενέ: Κωμωδός ή μάρτυρας", που βλέπει το φως της δημοσιότητας το 1952, όχι μόνο

Ζαν Ζενέ αποκαθιστά τη φήμη ενός πρώην θανατοποινίτη, αλλά τον αναδεικνύει ως κορυφαίο λογοτέχνη και βαθιά σκεπτόμενο άνθρωπο.

Ο μεγάλος έρωτας Ο Ζενέ, από την ψυχανάλυση του Σαρτρ, δε θα ξαναγράψει για επτά χρόνια. Έχει μάθει όμως να ξαναγεννιέται από τις στάχτες του, πάντα ως κάτι άλλο, κάτι καινούριο. Αυτή τη φορά θα είναι ο θεατρικός συγγραφέας που θα αποσπάσει το χειροκρότημα του κοινού με τις "εμπρηστικές" του παραστάσεις που δε σέβονται την παραδοσιακή πλοκή, ούτε τους νόμους της ψυχολογίας. Ακολούθησαν κινηματογραφικές παραγωγές, βιβλία για τον Ρέμπραντ και τον Τζιακομέτι και περιπλανήσεις ανά την Ευρώπη. Ξαφνικά η ζωή του θα αλλάξει και πάλι, πλάι στον Αμπντάλα Μπεντάγκα, τον 20χρονο ακροβάτη, τον πρώτο μουσουλμάνο εραστή του, στον οποίο θα αφοσιωθεί ψυχή τε και σώματι. Πληρώνει τους καλύτερους εκπαιδευτές, αναλαμβάνει ο ίδιος τη σκηνοθεσία του σόου του επάνω στο τεντωμένο σκοινί, τον πείθει να μην καταταγεί στο στρατό και ξεκινούν οι δυό τους περιοδείες. Η ιστορία τους όμως δεν είχε αίσιο τέλος. Έπειτα από έναν σοβαρό τραυματισμό του Μπεντάγκα, ο Ζενέ τον παρατάει. Εκείνος αυτοκτονεί και ο Ζενέ πέφτει σε βαριά κατάθλιψη. Καταστρέφει τα χειρόγραφά του και ανακοινώνει στους φίλους του ότι δεν θα ξαναγράψει ποτέ. Θα αποπειραθεί να αυτοκτονήσει το 1967.

Η πολιτικοποίηση του συγγραφέα Δεν είχε εκτονώσει όμως όλο του το θυμό, όλη του την ενέργεια και γι' αυτό το λόγο δεν μπορούσε να πεθάνει ακόμη. Επινόησε μια νέα ζωή. Επέλεξε να πολιτικοποιηθεί. Με σύνθημά του για άλλη μια φορά τη βία, μάχεται στο πλευρό της επαναστατικής οργάνωσης Μαύροι Πάνθηρες κατά των φυλετικών διακρίσεων και του πολέμου στο Βιετνάμ και υπέρ των δικαιωμάτων των μεταναστών. Σειρά έπειτα έχουν οι Παλαιστίνιοι. Ο Ζενέ αποφασίζει να ζήσει με τους φενταγίν στην Ιορδανία το 1971, μετά την εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ των βασιλικών ιορδανικών δυνάμεων και των παλαιστινιακών οργανώσεων που είχαν καταφύγει στη χώρα. Το υλικό αυτής της επίσκεψης αποτελεί την πρώτη ύλη για το βιβλίο του "Αιχμάλωτος του έρωτα". Μόνο που ο Ζενέ δεν γύρισε πίσω να στρωθεί στο γράψιμο. Πέρασαν άλλα δέκα χρόνια ώσπου, το Σεπτέμβριο του 1982, επέστρεψε και πάλι στους Παλαιστίνιους, αυτή τη φορά στη Βηρυττό. Στο μεταξύ οι Ισραηλινοί μόλις είχαν εισβάλει στην πόλη. Ο Ζενέ ήταν ένας από τους πρώτους παρατηρητές που επισκέφτηκαν τον καταυλισμό των Παλαιστινίων στη Σατίλα, λίγες ώρες μετά την εισβολή των Χριστιανών Λιβανέζων Φαλαγγιτών.

Ο θάνατος Ο Ζαν Ζενέ πέθανε ένα ήσυχο ανοιξιάτικο πρωινό του 1986. Μόνος σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στο Παρίσι, νικημένος από τον καρκίνο. "Σ' έναν σιωπηλό και ασήμαντο δρόμο, που ξαφνικά πήρε λάμψη, αποτελώντας την τελευταία στάση της ζωής του Ζενέ στην πόλη, την οποία μεταμόρφωσε και εξύβρισε χωρίς σταματημό" σημειώνει στο ξεκίνημα της βιογραφίας του ο Στίβεν Μπάρμπερ. Εκπρόσωποι του θεάτρου του παραλόγου, το οποίο βασίζεται σε μη ρεαλιστικούς χαρακτήρες και καταστάσεις, σύμφωνα με το θεμελιωτή του όρου, τον κριτικό Μάρτιν Εσλιν, είναι οι Σάμουελ Μπέκετ, Ευγένιος Ιονέσκο, Ζαν Ζενέ και Αρτούρ Αντάμοφ.

110

111

Θεόφιλος Γκωτιέ Θεόφιλος Γκωτιέ Ο Πιέρ Ζιλ Τεοφίλ Γκοτιέ, επίσης Θεόφιλος Γκωτιέ (Pierre Jules Théophile Gautier) (31 Αυγούστου 1811 - 23 Οκτωβρίου 1872) ήταν Γάλλος ρομαντικός ποιητής, δραματουργός, μυθιστοριογράφος, δημοσιογράφος και λογοτεχνικός κριτικός. Η εργασία του είναι δύσκολο να ταξινομηθεί και παραμένει σημείο αναφοράς για τα επόμενα λογοτεχνικά ρεύματα, όπως ο παρνασσισμός, ο συμβολισμός και ο μοντερνισμός. Εκτιμήθηκε ευρέως από συγγραφείς τόσο διαφορετικούς όσο οι Κάρολος Μποντλέρ, αδελφοί Γκονκούρ (Goncourt), Γκυστάβ Φλομπέρ και ο Όσκαρ Γουάιλντ (Oscar Wilde). Οι τελευταίες εργασίες του υπογράμμισαν τη τελειότητα της μορφής, τη λουστραρισμένη ομορφιά της γλώσσας και των καλολογικών στοιχείων, π.χ. Emaux Et Camees (Σμάλτο και Καμέες, 1852). Ήταν επίσης ο μυθιστοριογράφος του Mademoiselle De Maupin (1835), ενώ αργότερα στράφηκε στη δημοσιογραφία. Η πίστη του στην ανώτατη σημασία της μορφής στη τέχνη, με κόστος το συναίσθημα και τις ιδέες, ενέπνευσε τους ποιητές που έγιναν γνωστοί αργότερα ως Παρνασσιστές (Les Parnassiens). Κέρδιζε τα προς το ζην από τη δημοσιογραφία, για να μπορεί να γράφει και έμεινε γνωστός κυρίως για τα διηγήματά του με τίτλο Ο Θάνατος Στον Έρωτα.

Βίος Γεννήθηκε στο Ταρμπ (Tarbes) στις 31 Αυγούστου 1811, πρωτεύουσας της επαρχίας των Άνω Πυρηναίων (Hautes-Pyrénées), στη ΝΔ Γαλλία. O πατέρας του, Pierre Gautier, ήταν αρκετά καλλιεργημένος, κυβερνητικός ανώτερος υπάλληλος και μητέρα του ήταν η Antoinette-Adelaide Concarde. Το 1814 η οικογένεια μετακόμισε στο Παρίσι και πιάνει διαμέρισμα στην παλιά συνοικία του Marais. Σπούδασε στο εξαιρετικό Collège Louis-le-Grand, απόφοιτοι του οποίου ήταν επίσης οι Μποντλέρ και Βολταίρος. Φοίτησε ελάχιστα, λόγω ασθένειας που τον ανάγκασε να συνεχίσει κατ' οίκον σπουδές κι ολοκλήρωσε τελικά στο Collège Charlemagne, απ' όπου αποφοίτησε ο Σεν Μπεβ (Charles Augustin Sainte-Beuve). Στο κολέγιο γνώρισε τον Ζεράρ Ντε Νερβάλ (Gérard de Nerval) και έγιναν ισόβιοι φίλοι. Από τη φιλία τούτη είναι που οδηγήθηκε στη λατρεία του για τον Ουγκό. Στα 18 του, ο πατέρας του τον παρότρυνε να ασχοληθεί με τη μελέτη των λατίνων. Εκείνος αρχικά ήθελε να γίνει ζωγράφος, αλλά αντ' αυτού αφιερώθηκε στο γράψιμο. Στην Επανάσταση του 1830, η οικογένεια Γκωτιέ συνάντησε τρομερές δυσκολίες κι αναγκάστηκε να μετακινηθεί προς τα περίχωρα. Ο νεαρός Θεόφιλος αποφάσισε να ζήσει ανεξάρτητος και ελεύθερος και ενοικίασε διαμέρισμα με τους φίλους του στο Doyenné, συνοικία του Παρισιού, ζώντας εκεί μιαν ευχάριστη μποέμικη ζωή. Προς τα τέλη του 1830, άρχισε να συμμετέχει στις συνεδριάσεις της Le Petit Cénacle, λέσχης που απαρτιζόταν από μιαν ομάδα καλλιτεχνών, που συναντώνταν στο στούντιο του Jehan Du Seigneur. Η ομάδα αυτή ήταν αντιγραφή της Σενάκλ του Ουγκό και μέλη της ήταν οι: Ζεράρ ντε Νερβάλ (Gérard de Nerval]], Αλέξανδρος Δουμάς (πατήρ) (Alexandre Dumas), Πετρύς Μπορέλ (Petrus Borel), Αλφόνς Μπρο (Alphonse Brot), Ζοζέφ Μπουσαρντύ (Joseph Bouchardy) και Φιλοτέ Ο'Νεντί (Philothée O Neddy). Γρήγορα κέρδισαν τη φήμη των εκκεντρικών, διασκεδαστών καλλιτεχνών, αλλά παράλληλα η λέσχη αποτέλεσε για την εποχή ένα

Θεόφιλος Γκωτιέ διέξοδο, ένα καταφύγιο από τη σκληρή κοινωνία.

Έργο Ξεκίνησε τη καριέρα του ως ποιητής από το 1826, ρίχτηκε με μέγα πάθος στο ρομαντικό κίνημα και ήταν θαυμαστής του Βικτόρ Ουγκό (Victor Hugo). Επίσης βοηθήθηκε πολύ κι από τον Ονορέ ντε Μπαλζάκ (Honore de Balzac), που του προσέφερε δουλειά στα Chronique de Paris. Το 1832 έγραψε το πρώτο μακροσκελές ποίημά του, "Albertus", υπερβολικό θεολογικό μύθο, αξιοπρόσεκτο για την τελειότητα ύφους, το χρώμα και τα καλολογικά στοιχεία του. Κατόπιν ακολούθησε το "La Comédie de la mort" (1838), "Les Jeune-France" (επίθεση στους ψευτορομαντικούς, 1833) και το μυθιστόρημα "Mademoiselle de Maupin", που συγκλόνισαν τη κοινή γνώμη από τη περιφρόνηση που αυτός επέδειξε στην ηθική. Ως δημοσιογράφος για 30 χρόνια, εργάστηκε με ζήλο -κυρίως στο περιοδικό La Presse, πράγμα που του έδινε συχνά την ευκαιρία να ταξιδεύει στον κόσμο, αλλά και να συναναστρέφεται με την υψηλή κοινωνία της εποχής- κι είχε θαυμαστή επιτυχία και ως κριτικός τέχνης, παράλληλα μ' αυτή του συγγραφέα. Είχε ξεκινήσει από το 1831 μα χωρίς κάτι ιδιαίτερο, όταν ο φίλος του Εμίλ ντε Ζιραρντέν (Emile de Girardin), τον προσέλαβε στο Λα Πρες. Kατά τη διάρκεια της θητείας του εκεί, ωστόσο, έγραψε και περί τα 70 άρθρα για τη Λε Φιγκαρό (Le Figaro). Μαζί με τους Μποντλέρ, Ουγκό, Μπαλζάκ, Φλομπέρ, Ντελακρουά και άλλους καλλιτέχνες της εποχής και με τον Δρ Ζακ-Ζοζέφ Μορό (Jacques-Joseph Moreau) προεξάρχοντα, ανήκε σε μια λέσχη που σκοπό είχε να πειραματίζεται με τις διάφορες ουσίες και κυρίως το χασίς. Η λέσχη αυτή ονομαζόταν Λέσχη Των Χασισοποτών, που έδωσε και τον τίτλο σε κείμενό του, ένα άρθρο που περιγράφει τα πειράματα αυτά και γράφτηκε το 1846. Το 1840 επισκέφτηκε την Ισπανία, αμέσως μετά τον εμφύλιο. Σε εκείνον ανήκει το ρητό, «Η Φαντασία είναι το πρώτο όπλο στον πόλεμο ενάντια στη Πραγματικότητα». Απορροφημένος στην εργασία του, μετά την Επανάσταση του 1848 έγραψε πάνω από 100 άρθρα, που συγκροτούν 4 συμπαγείς τόμους βιβλίων, μέσα σε 9 μήνες. Σε τούτο συμμετείχαν ενεργά κι άλλοι ρομαντικοί της εποχής μαζί κι ο Ουγκό, όπως οι: Σατομπριάν (François-René De Chateaubriand), Λαμαρτέν (Alphonse De Lamartine), Βινί (Alfred De Vigny) & Μισέ (Alfred De Musset). Το γόητρό του ισχυροποιήθηκε από την εποχή που ήταν διευθυντής του περιοδικού Revue De Paris (1851-6). Κατόπιν, και αφού παράτησε και το Λα Πρες, έπιασε δουλειά σαν απλός δημοσιογράφος στο Le Moniteur, (επίσημο περιοδικό της 2ης Αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα) βρίσκοντας ωστόσο βαρύ και ταπεινωτικό αυτό το φορτίο. Κι όμως ανέλαβε την έκδοση της Αναθεώρησης Των Καλλιτεχνών, το 1856 και εκεί κοινοποίησε την αγάπη του για την τέχνη, μέσω πολλών και διαφόρων εξαίσιων άρθρων, διατυπώνοντας παράλληλα το χαρακτηριστικό του δόγμα, «Η Τέχνη για τη Τέχνη». Η 10ετία του 1860 ήταν δική του, παρόλο που απορρίφθηκε 3 φορές από τη Γαλλική Ακαδημία (1867-8-9). Ο διάσημος κριτικός τέχνης -μεταξύ άλλων- Σεν Μπεβ, αφιέρωσε τουλάχιστον 3 φορές άρθρα του, για τη συλλογική μέχρι τότε δουλειά του Γκωτιέ, το 1863. 2 χρόνια μετά, το γόητρό του ανέβηκε μιας και κλήθηκε πολλάκις στο Σαλόνι της πριγκήπισσας Ματίλντ (Mathilde Bonaparte), εξαδέλφης του Ναπολέοντα Γ' και ανηψιάς του Βοναπάρτη. Η Ματίλντ του πρόσφερε μιαν αργομισθία, ως βιβλιοθηκάριό της, το 1868, πράγμα που του έδωσε πρόσβαση μετά, στη δίκη του Ναπολέοντα Γ'. Από το 1862 είχε εκλεγεί πρόεδρος της Société Nationale Des Beaux-Arts, κι εκεί ήρθε σ' επαφή με επιτροπή αποτελούμενη από τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες της εποχής, όπως οι: Ευγένιος Ντελακρουά, Πιέρ Πυβί ντε Σαβάν Pierre Puvis de Chavannes, Εντουάρ Μανέ, Αλμπέρτ-Ερνέστ Καριέ-Μπελέζ (Albert-Ernest Carrier-Belleuse) και Γκυστάβ Ντορέ.

112

Θεόφιλος Γκωτιέ

Ταξίδια Ταξίδεψε πάρα πολύ στον κόσμο κι επισκέφτηκε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Αίγυπτος, η Ρωσία, η Αλγερία, η Τουρκία κ.λπ. Τα ταξίδια αυτά πολλάκις τον ενέπνευσαν στα γραπτά του. Για παράδειγμα, το Ταξίδι Στην Ισπανία (Voyage En Espagne, 1843), το Θησαυροί Τέχνης Στη Ρωσία (Trésors D' Art De La Russie, 1858) και το Ταξίδι Στη Ρωσία (Voyage En Russie, 1867). Η ταξιδιωτική αυτή λογοτεχνία του, σήμερα εξετάζεται με πολλή προσοχή. Έχει προσωπικό ύφος, περιγράφοντας τις προτιμήσεις του για τον πολιτισμό και τη τέχνη γενικότερα και ως εκ τούτου θεωρείται και κατέχει μιαν από τις κορυφαίες θέσεις στον 19ο αιώνα. Έγραψε και πολλά σενάρια για μπαλέτα με κυριότερο κείνο της "Ζιζέλ" (Giselle) και του οποίου η πρώτη ερμηνεύτρια, μπαλαρίνα Καρλότα Γκρίζι (Carlotta Grisi), υπήρξε ο μεγάλος έρωτας της ζωής του. Επειδή δεν μπόρεσε να τη παντρευτεί, πήρε την αδερφή της, την τραγουδίστρια Ερνεστίνα. Ήταν επίσης λάτρης των γατών. Κέρδισε θέση στη Λεγεώνα Της Τιμής, για μιαν εργασία του που κέρδισε την επιτροπή για το σχεδιασμό του τάφου του Ναπολέοντα. Κατά τη διάρκεια του Γαλλοπρωσικού Πολέμου, ο Θεόφιλος Γκωτιέ γύρισε πίσω στο Παρίσι, μόλις έμαθε για την εισβολή των Πρώσων στη πρωτεύουσα και έμεινε εκει για όλη σχεδόν τη κατοχή, ώσπου πέθανε στις 23 Οκτωβρίου 1872 ξαφνικά, από μια μακριά καρδιακή πάθηση και τάφηκε με τιμές, στο κοιμητήριο της Μονμάρτρης (Cimetière de Montmartre), στο Παρίσι, σε ηλικία 61 ετών.

Απόψεις Λάτρεψε τον Ουγκό και συμμερίστηκε τις απόψεις του για την έννοια της λέξης "τραγωδία", θαύμασε τον Μπαλζάκ για τη προσφορά του στα γαλλικά γράμματα κι επίσης συμπάθησε μεγάλους ζωγράφους της εποχής όπως ο Γάλλος Ενγκρ (Jean-Auguste-Dominique Ingres), αλλά και τους Ισπανούς: Μουρίλο (Murillo), Βελάσκεθ (Velasquez) & Ριμπέρα (Ribera). Ο ρόλος του στα περιοδικά κυρίως, εκτός από την ενημέρωση, ήταν αυτός του θεατρικού και λογοτεχνικού κριτικού. Η κριτική του ήταν ανακλαστική και κυρίως μαρτυρούσε όχι εμπορικές, αλλά προσωπικές του προτιμήσεις καθαρά. Επηρεάστηκε στη κριτική του, από τον άλλο μεγάλο σύγχρονό του Ντενί Ντιντερό (Denis Diderot), που πίστευε πως ο κριτικός έπρεπε να "μεταφράζει" έτσι το εκάστοτε έργο, ώστε να μπορεί να το καταλαβαίνει ο αναγνώστης. Πάντως έκανε μια σαφή διάκριση μεταξύ πεζού λόγου και ποίησης, δηλώνοντας πως ουδέποτε το πεζό μπορεί να χαρακτηριστεί ίσο με το ποίημα. Επίσης ήταν πρόθυμος να δεχτεί ως εφάμιλλη την κωμωδία με την τραγωδία.

113

114

Κάρολος Α' της Ορλεάνης Κάρολος Α' της Ορλεάνης Ο Κάρολος των Βαλουά (1394 - 1465) ήταν δούκας της Ορλεάνης, αποκαλούμενος και ποιητής (1407 - 1465). Υιός και διάδοχος του Λουδοβίκου της Ορλεάνης και της Βαλεντίνας Βισκόντι, κόρης του Τζιαν Γκαλεάτσο Βισκόντι, δούκα του Μιλάνου. Διαδέχθηκε τον δολοφονημένο πατέρα του υπό την κηδεμονία του Ιωάννη Β' της Βουργουνδίας. Ήταν επίσης δούκας των Βαλουά, κόμης του Μπομόν και του Μπλουά και διάδοχος από την μητέρα του της Ιταλικής πόλης Άστι. Ήταν επίσης διάσημος ποιητής και έγραψε περισσότερα από 500 ποιήματα, τα περισσότερα από τα οποία κατά τη διάρκεια της 25ετούς αιχμαλωσίας του. Όταν διαδέχθηκε τον πατέρα του, μόλις 14 ετών, είδε με μεγάλη του θλίψη τους Γάλλους ευγενείς να συνασπίζονται με τον δούκα της Βουργουνδίας και να μην υπάρχει η παραμικρή τιμωρία για τον ύπουλο φόνο του πατέρα του. Η εξοργισμένη μητέρα του, Βαλεντίνα Βισκόντι, έπεσε σε μεγάλη θλίψη, αρρώστησε και πέθανε. Τότε στο νεκρικό της κρεβάτι συγκεντρώθηκε με τα Ο Κάρολος Α' μικρότερα αδέλφια του και έκαναν τον πατροπαράδοτο όρκο εκδίκησης απέναντι στον δούκα της Βουργουνδίας Ιωάννη τον Ατρόμητο. Τα πρώτα χρόνια της ηγεμονίας του, όταν ήταν ακόμα ανήλικος, επηρεάστηκε από τον πεθερό του Βερνάνδο Ζ', κόμη του Αρμανιάκ.

25ετής αιχμαλωσία Ήταν ένας από τους πολλούς Γάλλους ευγενείς που τραυματίστηκαν στην μάχη του Αρμανιάκ (1415) και στάλθηκε όμηρος στην Αγγλία, όπου έζησε τα επόμενα 25 χρόνια της ζωής του. Οι συνθήκες κράτησης από τους Άγγλους ήταν πολύ καλές, τόσο σε αυτόν όσο και σε όλους τους υπόλοιπους αιχμαλώτους. Είχε πολλές ελευθερίες, με ότι εξυπηρέτηση ήθελε και γι' αυτό δεν επιχείρησε να εξαγοράσει την ελευθερία του με λύτρα. Τα πράγματα άλλαξαν όταν ανέβηκε στον Αγγλικό θρόνο ο σκληρός Ερρίκος Ε', που έκοψε όλες τις ελευθερίες, και ο Κάρολος θέλησε πλέον έντονα την επιστροφή του στην πατρίδα, όπου είχε και δικαιώματα στον θρόνο. Κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας έγραψε και όλα του τα ποιήματα που διακατέχονταν από ένα έντονο αίσθημα μελαγχολίας. Τελικά απελευθερώθηκε και επέστρεψε στην Γαλλία (1440) μετά από τις τιτάνιες προσπάθειες του Φιλίππου του Καλού, γιου του ίδιου του δολοφόνου του πατέρα του, Ιωάννη, και της Ισαβέλλας της Πορτογαλίας, δούκα και δούκισσας της Βουργουνδίας. Αποβιβάσθηκε στην Γαλλία, μιλώντας καλύτερα Αγγλικά παρά Γαλλικά. Ο γενναίος ευγενής δούκας πλησίασε την δούκισσα λέγοντάς της ευγενικά ότι είναι έτοιμος να γίνει δικός της αιχμάλωτος. Επέστρεψε στην Ορλεάνη και έγινε δεκτός από τους υπηκόους του με ενθουσιασμό και πανηγύρια.

Κάρολος Α' της Ορλεάνης

Κληρονόμοι Η πρώτη του σύζυγος, Ισαβέλλα του Βαλουά(1406), κόρη του βασιλιά της Γαλλίας Καρόλου του 6ου και χήρα του βασιλιά της Αγγλίας Ριχάρδου του 2ου, πέθανε στην γέννα της κόρης τους, Ιωάννας (1409 - 1432). Δεύτερος γάμος του ήταν με την Μπόννη του Αρμανιάκ, που πέθανε πριν γυρίσει ο σύζυγος της από την αιχμαλωσία. Μετά την επιστροφή του από την αιχμαλωσία (1440) έκανε τρίτο γάμο με την Μαρία του Κλεβ, με την οποία παιδιά του ήταν: • Μαρία της Ορλεάνης (1457 - 1493) • Λουδοβίκος ΙΒ΄ της Γαλλίας • Άννα της Ορλεάνης (1464 - 1491) [1] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Duke of Orléans άρθρο Charles, Duke of Orléans της Αγγλόγλωσσης [5] [1] Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Duke of Orléans ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Charles,

115

116

Ρεϊμόν Κενώ Ρεϊμόν Κενώ Ο Ρεϊμόν Κενώ (Raymond Queneau, Χάβρη, 21 Φεβρουαρίου 1903- 25 Οκτωβρίου 1976) ήταν Γάλλος συγγραφέας, ποιητής, στιχουργός, μεταφραστής και μαθηματικός. Πολυσχιδής προσωπικότητα, με αίσθηση του χιούμορ και φαντασία, ανανέωσε τη γαλλική γλώσσα και λογοτεχνία εισάγοντας τον προφορικό λόγο και υπογραμμίζοντας την έννοια του αστείου στα γαλλικά γράμματα.

Βιογραφικά Στοιχεία Μοναχογιός του Αυγούστου Κενώ (Auguste Queneau) και της Ζοζεφίν Μινιό (Joséphine Mignot) που είχαν κατάστημα ψιλικών, ο Ρεϊμόν γεννήθηκε το 1903 στη Χάβρη. Εκεί μεγάλωσε και έκανε τις πρώτες σπουδές του. Πήγαινε συχνά με τον πατέρα του στον κινηματογράφο, διάβαζε πολύ και ξεκίνησε να γράφει από την εφηβική του ηλικία. Έπειτα πήγε στο Παρίσι για να πάρει πτυχίο φιλολογίας και φιλοσοφίας (License de philosophie et de lettres) από τη Σορβόνη (1924). Εκεί εκδηλώθηκαν για πρώτη φορά κρίσεις άσθματος. Εκπλήρωσε τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις στην Αλγερία και στο Μαρόκο, όπου ήρθε σε επαφή με την αργκό αλλά και με την αραβική γλώσσα, όμως παράλληλα παρακολουθούσε τη λογοτεχνική κίνηση από αρκετά κοντά. Είχε συνεργαστεί μάλιστα στην έκδοση της Σουρεαλιστικής επανάστασης αλλά από το 1929 είχε ήδη διακόψει τις σχέσεις του με το κίνημα του Αντρέ Μπρετόν για προσωπικούς και πολιτικούς λόγους. Παντρεύτηκε την Ζανίν Καν (αδερφή παλιάς ερωμένης του Μπρετόν-1928) με την οποία απέκτησε τον μοναχογιό του Ζαν Μαρί Κενώ (Jean-Marie Queneau) το 1934. Την ίδια χρονιά γράφτηκε στη σχολή «École pratique des hautes études» και παρακολούθησε σειρά μαθημάτων πάνω στον Χέγκελ από τον γνωστό καθηγητή Αλεξάντρ Κοζέβ (1935). Διψασμένος για ταξίδια και γνώση επισκέφθηκε την Ελλάδα το 1932 και ένιωσε βαθιά έκπληξη από το χάσμα που χώριζε την καθομιλουμένη από την καθαρεύουσα του γραπτού λόγου. Αυτός ο διαχωρισμός άλλωστε τον προβλημάτισε τόσο πολύ ώστε να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για αυτόν καθώς στη συγγραφική του πορεία έθεσε τον στόχο να απαλλάξει τη γαλλική γλώσσα από τις συμβατικότητες του γραπτού λόγου. Αφού επιστρέψει, θα εκδώσει το πρώτο του μυθιστόρημα, ένα μυθιστόρημα-ποίημα με τίτλο «Le chiendent» για το οποίο θα κερδίσει άλλωστε και το μόλις θεσπισμένο -με αφορμή το βιβλίο του- βραβείο των Ντε Μαγκό. Κατόπιν ακολουθούν κάποια αυτοβιογραφικά έργα:Les derniers jours (1936), Odile (1937), Les enfants du limon (1938). Παράλληλα εργάζεται ως τραπεζικός αλλά και ως πωλητής μέχρι να προσληφθεί από τον εκδοτικό οίκο Γκαλιμάρ ως αναγνώστης και έτσι να μπορέσει να αφιερωθεί περισσότερο στη συγγραφή. Ιδρύει μαζί με τον Ζωρζ Πελορσόν την επιθεώρηση «Volontées», γράφει και εκδίδει βιβλία. Η πρώτη του επιτυχία θα είναι το Pierrot mon ami (1942) και θα γίνει διάσημος το 1959 με το βιβλίο «Η Ζαζί στο μετρό» (Zazie dans le métro) που θα μεταφερθεί στον κινηματογράφο από τον Λουί Μαλ. Η υστεροφημία του Κενώ όμως θα επισφραγισθεί από τα «Γαλάζια λουλούδια» (Les Fleurs bleues, 1965) καθώς και από ένα παλαιότερο έργο του, τις «Ασκήσεις ύφους» (Exercices de style, 1947). Για κάποιο διάστημα στη δεκαετία του '30 ο Κενώ μελέτησε και κατέγραψε αυτούς που αποκαλούσε «les fous littéraires» (Οι τρελοί λογοτέχνες), συγγραφείς που είχαν διακηρύξει διάφορες εκκεντρικές θεωρίες. Κατέληξε στη συγγραφή ενός τόμου που υπερέβαινε τις 700 σελίδες που κανένας εκδότης δε θέλησε να εκδώσει. Μέρος της τεράστιας εργασίας του ενσωματώθηκε στο έργο του Les enfants du limon μέσω του ήρωα, κυρίου Σαμπερνάκ (Monsieur Chambernac) που ήταν συγγραφέας της «Εγκυκλοπαίδειας των Ανακριβών Επιστημών», ενός βιβλίου για τους «τρελούς λογοτέχνες».

Ρεϊμόν Κενώ Καθώς είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τις επιστήμες, το 1948 γράφτηκε στη Μαθηματική Εταιρία Γαλλίας και μάλιστα αφοσιώθηκε στην εφαρμογή των μαθηματικών κανόνων στο λογοτεχνικό έργο. Από το 1950 συμμετείχε στο Κολλέγιο Παταφυσικής με το βαθμό του «Σατράπη» ενώ το 1951 τον δέχτηκε η Ακαδημία Γκωνκούρ και από το 1954 διηύθηνε τις εγκυκλοπαιδικές εκδόσεις του εκδοτικού οίκου Pleiade. Κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου του κολλεγίου Παταφυσικής αποφάσισε μαζί με τον μαθηματικό Φρανσουά λε Λιονέ να ιδρύσουν την Ουλιπό (Oulipo, Ouvroir de la Litterature Potentielle = Εργαστήριο Δυνητικής Λογοτεχνίας) στην οποία συμμετείχαν πολλοί σημαντικοί λογοτέχνες. Παρά τις πολλές απαιτητικές και διαφορετικές ενασχολήσεις του, ο Κενώ θα βρει τον χρόνο να εκφράσει την ποιητική του φλέβα αφού θα είναι άλλωστε και ο μοναδικός ποιητής που έχει καταφέρει να γράψει εκατό τρισεκατομμύρια ποιήματα («Cent Mille Milliards de Poèmes», 1961). Πρόκειται για ένα βιβλίο που έδινε τη δυνατότητα στον αναγνώστη να ανακατέψει τις λέξεις κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργηθούν σύμφωνα με τους υπολογισμούς του συγγραφέα εκατό τρισεκατομμύρια ποιήματα. Ο Κενώ πέθανε στις 25 Οκτωβρίου 1976. Ο τάφος του βρίσκεται στο παλιό νεκροταφείο του Juvisy-sur-Orge, στην Εσόν (Essonne) έξω από το Παρίσι.

Έργα Μυθιστορήματα • • • • • • • • • • • • • • • •

Le Chiendent, 1933 Gueule de pierre, 1934 Les Derniers Jours, 1936 Odile, 1937 Les Enfants du Limon, 1938 Un rude hiver, 1939 Les Temps mêlés (Gueule de pierre II), 1941 Pierrot mon ami, 1942 Loin de Rueil, 1944 On est toujours trop bon avec les femmes, 1947 (με το ψευδώνυμο της Sally Mara) Saint-Glinglin, 1948 Le Journal intime de Sally Mara, 1950 Le Dimanche de la vie, 1952 Zazie dans le métro, 1959 Les Fleurs bleues, 1965 Le Vol d'Icare, 1968

Ποίηση • • • • • • • •

Chêne et chien, 1937 Les Ziaux, 1943 L'Instant fatal, 1948 Petite cosmogonie portative, 1950 Cent Mille Milliards de Poèmes, 1961 Le Chien à la mandoline, 1965 Courir les rues, 1967 Battre la campagne, 1968

• Fendre les flots, 1969 • Morale élémentaire, 1975

117

Ρεϊμόν Κενώ • Analyse logique, 1947

Άρθρα και δοκίμια • • • • • • •

Bâtons, chiffres et lettres, 1950 Pour une Bibliothèque Idéale, 1956 Entretiens avec Georges Charbonnier, 1962 Bords, 1963 Une Histoire modèle, 1966 Le Voyage en Grèce, 1973 Traité des vertus démocratiques, 1993

Διάφορα • • • •

Exercices de style, 1947 Contes et propos, 1981 Journal 1939-1940, 1986 Journaux 1914-1965, 1996

• Lettres croisées 1949-1976 : André Blavier-Raymond Queneau, αλληλογραφία, συγκεντρωμένη και σχολιασμένη από τον Jean-Marie Klinkenberg, 1988 • Sur les suites s-additives, Journal of Combinatorial Theory 12 (1972), pp. 31-71

Μεταφράσεις • Le Mystère du train d'or του Edgar Wallace, με το ψευδώνυμο Jean Raymond, 1934 • Peter Ibbetson του George du Maurier, 1949 • L'Ivrogne dans la brousse (The Palm wine drinkard) του Amos Tutuola, 1953

Πηγές • Raymond QUENEAU:Le vol d'Icare, Ed. Folio ISBN 2-07-038918-9 • Collection Littéraire Lagarde et Michad, XXe siècle, éd.Bordas 1997 ISBN 2-04-018000-1

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Το παιχνίδι των αντικατοπτρισμών [1] της Κατρίν Βελισσάρη (Το Βήμα 18/01/2004 -ανακτήθηκε στις 11/1/08) • Αποσπάσματα από τις Ασκήσεις Ύφους [2], μτφ Α. Κυριακίδη, Αθήνα: Ύψιλον, 1984 από τον διαδικτυακό τόπο του ΕΚΕΒΙ (ανακτήθηκε στις 11/1/08) • Tο μιξτ - γκριλ της Iστορίας, Ο Pεϊμόν Kενώ σε μεγάλα κέφια [3] της Σοφίας Νικολαΐδου (ένα "ζωντανό" βιογραφικό και απολαυστικά αποσπάσματα από http://www.netschoolbook.gr - ανάκτηση 12/1/08) • Φωτογραφίες [4]από συλλογή του εκδοτικού οίκου Γκαλλιμάρ (ανακτήθηκε 12/1/08) • Ουλιπό [5], επίσημη ιστοσελίδα (στα γαλλικά) • Queneau.net [6], διαδικτυακός τόπος αφιερωμένος στο συγγραφέα (στα γαλλικά-ανακτήθηκε στις 11/1/08) • Συνέντευξη του Raymond Queneau [7] από τον Georges Charbonnier (στο www.centerforbookculture.orgανάκτηση 12/1/08)

118

Ρεϊμόν Κενώ

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]

http:/ / tovima. dolnet. gr/ print_article. php?e=B& f=14067& m=S05& aa=1 http:/ / www. ekebi. gr/ Fakeloi/ lexika/ txtpg2. htm http:/ / www. netschoolbook. gr/ bibquenau. html http:/ / www. gallimard. fr/ web/ gallimard/ catalog/ html/ event/ queneau02. htm http:/ / www. oulipo. net/ http:/ / www. queneau. net/ http:/ / www. centerforbookculture. org/ interviews/ interview_queneau. html

119

120

Τριστάν Κορμπιέρ Τριστάν Κορμπιέρ Ο Εντουάρ Ζοασίμ Κορμπιέρ, γνωστός ως Τριστάν Κορμπιέρ (18 Ιουλίου, 1845 – 1 Μαρτίου, 1875), ήταν Γάλλος ποιητής.

Βιογραφία Γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου του 1845 στο οίκημα Coat-Congar στο Μορλαί (Φινιστέρ), από το γάμο του Εντουάρ Κορμπιέρ και της Ανζελίκ Ασπασί Πυγιό, οι οποίοι είχαν διαφορά 33 χρόνια: κατά τη γέννησή του, ο πατέρας του ήταν 52 ετών και η μητέρα του 19.

Τριστιάν Κορμπιέρ

Τ. Κορμπιέρ

Αφού πέρασε τα παιδικά του χρόνια χωρίς προβλήματα στο οίκημα ντυ Λοναί, ο Κορμπιέρ στάλθηκε στα 14 του χρόνια με επίδομα στο Αυτοκρατορικό Λύκειο του Σεν Μπριέ. Την εποχή αυτή υποφέρει από ρευματική αρθρίτιδα, που θα τον κυριεύσει στιγματίζοντας την ύπαρξή του και θα τον κάνει να μιλήσει για τον εαυτό του. Καθώς η κατάσταση της υγείας του χειροτερεύει, ο Κορμπιέρ οφείλει εγκαταλείψει την επόμενη χρονιά το Σεν Μπριέ για να συναντήσει το θείο του, γιατρό στο επάγγελμα, εγκατεστημένο στην Νάντη. Εισέρχεται στο Λύκειο της Νάντης με την ιδιότητα του εξωτερικού μαθητή. Δυο χρόνια αργότερα, η κατάσταση της υγείας του τον υποχρεώνει να διακόψει τις σπουδές του. Αρχίζει λοιπόν περιθωριακή ζωή· ταξιδεύει στη Νότια Γαλλία, όπου διαβάζει τα έργα του Βίκτωρ Ουγκώ, του Μπωντλαίρ και του ντε Μυσέ. Εγκαθίσταται στο Ροσκόφ, σε σπίτι που ανήκει στους γονείς του. Οι κάτοικοι του χωριού του δίνουν το ψευδώνυμο «Ankou», το φάντασμα δηλαδή του θανάτου, κατ' αναλογία της ισχνότητας και του διαλυμένου βαδίσματός του. Του αρέσει να ανοίγεται στη θάλασσα με τη βάρκα του, τον Négrier (τίτλος του πιο φημισμένου μυθιστορήματος του πατέρα του) και να αφήνεται σε ορισμένες εκφράσεις εκκεντρικότητας. Τη μια μέρα διασκεδάζει μεταμφιεζόμενος σε κατάδικο, γυναίκα ή ζητιάνο, την άλλη ξυρίζοντας τα φρύδια του ή ακόμη περισσότερο, καθώς βρίσκεται για επίσκεψη στη Ρώμη, να σέρνει με λουρί ένα γουρούνι μεταμφιεσμένο σε επίσκοπο κατά την πανήγυρη για τον πάπα. Έτσι ξοδεύει τις μέρες του, ώσπου συναντιέται με μία μικρή Παριζιάνα ηθοποιό την οποία ο Κορμπιέρ αρέσκεται να αποκαλεί Μαρσέλ, αντί για το πραγματικό της όνομα Αρμίντα Ζοζεφίνα Κουτσιάνι· αυτή γίνεται και η μούσα του.

Τριστάν Κορμπιέρ Εγκαταλείποντας το κανονικό του όνομα, Εντουάρ Ζοασίμ, για να επωμιστεί εκείνο το πιο υποδωλητικό του Τριστάνου (Tristan Corbière: triste en corps bière: θλίψη πτώματος σε φέρετρο), δημοσιεύει το 1873 τη μοναδική του ποιητική συλλογή Οι κίτρινες αγάπες, η οποία παραμένει στο περιθώριο. Ο Κορμπιέρ, ο οποίος δεν αναγνωρίστηκε καθόλου όσο ζούσε, θα γίνει γνωστός μετά το θάνατό του λόγω του Βερλαίν, ο οποίος του αφιερώνει ένα κεφάλαιο από το δοκίμιό του Οι καταραμένοι ποιητές (Les Poètes maudits, 1883). Ο Κορμπιέρ πέθανε στο Μορλαί την 1 Μαρτίου του 1875. Δεν είχε ακόμη κλείσει τα 30 και δεν είχε γνωρίσει παρά μια ζωή γεμάτη απομόνωση, σύντομη και ταλαίπωρη, συνεχώς καθηλωμένος από αρρώστια, άτυχος στον έρωτα, προσκολλημένος σε ένα πάθος μοναδικό και αποκρουστικό· αναμφίβολα, μεταφορικά, η θάλασσα ήταν η πραγματική του σύζυγος. Ο χρόνος αποκατέστησε τον ποιητή στο φως, και το ταλέντο του έγινε γνωστό, ακόμη κι αργά. Το προσωνύμιο Κίτρινες αγάπες, από τη μοναδική του συλλογή, δόθηκε στην παλιά δημόσια βιβλιοθήκη στο Μορλαί.

Βιβλιογραφία • Jules Laforgue, « Corbière » [notes posthumes], dans Œuvres complètes, t.III, éd. Jean-Louis Debauve, Mireille Dottin-Orsini, Daniel Grojinsowski et Pierre-Olivier Walzer, L'Âge d'Homme, 2000, p. 183-193. • Valery Larbaud, « Tristan Corbière » [traduction de l'article « Sobre Tristan Corbière », La Nacion, (Buenos Aires), juillet 1923], dans Du navire d'argent, Gallimard, 2003, p. 298-308. • T. S. Eliot, The Varieties of Metaphysical Poetry [conférences prononcées en 1933], éd. Ronald Schuchard, London, Faber and Faber, 1993, p. 218-219, 286. • Tristan Tzara, « Tristan Corbière ou les limites du cri » [Texte de la préface aux Amours jaunes, Club Français du Livre, 1950], dans Œuvres complètes, t.5, éd. Henri Béhar, Flammarion, 1982, p.125-135. • Henri Thomas, Tristan le Dépossédé, Gallimard, 1972. • Gérard Macé, « Tristan, le petit mort pour rire », Les Cahiers du Chemin, n°24, 15 avril 1975, p. 183-195. • Jean-Marie Gleize, « Le lyrisme à la question : Tristan Corbière », Poésie et figuration, Le Seuil, 1983, p. 104-125. • Jean-Pierre Richard, « Le pavé de l'ours », Pages paysages, Le Seuil, 1984, p. 21-38. • Tristan Corbière, Poète, en dépit de ses vers [catalogue de l'exposition Corbière organisée par le Musée des Jacobins de Morlaix en 1995, avec de nombreux courts articles, une grande bibliographie et de nombreuses illustrations], Morlaix, Musée des Jacobins, 1995. • Pascal Rannou, Visages de Tristan Corbière, essai, Morlaix, éd. Skol-Vreizh, 1995. • Élisabeth Aragon, « Tristan corbière et ses voix », Voix de l'écrivain : mélanges offerts à Guy Sagnes, Toulouse, Presses Universitaires du Mirail, 1996, p. 179-200. • Hugues Laroche, Tristan corbière ou les voix de la Corbière, Saint-Denis, Presses Universitaires de Vincennes, coll. L'Imaginaire du texte, 1997. • Katherine Lunn-Rockliffe, Tristan Corbière and the poetics of irony, Oxford, Oxford Modern Languages Monographs, 2006. • Pascal Rannou, De Corbière à Tristan - Les Amours jaunes: une quête de l'identité, Paris, Honoré Champion, 2006. Prix Henri de Régnier • Emmanuel Tugny, Corbière le crevant (roman), Editions Léo Scheer, 2007

121

Τριστάν Κορμπιέρ

122

Δικτυακοί τόποι • • • •

Έργα του Tristan Corbière [1] στο Project Gutenberg Βιογραφικό σημείωμα (γαλλικά) [2] Ça, poème préface des Amours jaunes [3], un e.book de François Moa. Le site Édouard et Tristan Corbière de la mairie de Morlaix : iconographie, bibliographie et quelques articles [4] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Corbière άρθρο Tristan Corbière [5] [5] υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Corbière ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5]

http:/ / www. gutenberg. org/ author/ Corbière+ Tristan http:/ / istorhabreiz. net/ spip. php?article11& var_recherche=Corbière http:/ / www. artpointfrance. info/ article-5679692. html http:/ / www. corbiere. ville. morlaix. fr/ http:/ / fr. wikipedia. org/ wiki/ Tristan

[5]

της Γαλλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται

123

Προσπέρ Ζολιό ντε Κρεμπιγιόν Προσπέρ Ζολιό ντε Κρεμπιγιόν Ο Προσπέρ Ζολιό ντε Κρεμπιγιόν (Prosper Jolyot de Crébillon) ήταν Γάλλος δραματικός ποιητής (13 Ιανουαρίου 1674 – 17 Ιουνίου 1762[1] ). Γεννήθηκε στην πόλη Ντιζόν όπου ο πατέρας του ήταν βασιλικός γραμματέας. Ακολούθησε εγκύκλιες σπουδές στο Κολέγιο των Ιησουϊτών της πόλης και στη συνέχεια φοίτησε στο Κολέγιο Μαζαρέν (Collège Mazarin). Αρχικά ασχολήθηκε με τη δικηγορία βρίσκοντας εργασία στο δικηγόρο Πριέρ (Prieur) στο Παρίσι. Αργότερα όμως στράφηκε προς τη λογοτεχνία. Έγραψε 9 τραγωδίες, στις οποίες έντεχνα εναλλάσσονται το απρόοπτο, ο τρόμος, το πάθος, και η σκευωρία. Οι τραγωδίες του κατά χρονολογική σειρά είναι οι ακόλουθες: Ιδομενέας, Ατρέας και Ορέστης, Ηλέκτρα, Ζηνοβία, Ξέρξης, Σεμίραμις, Πύρρος, Κατιλίνας, Τριανδρία.

Παραπομπές [1] Britannica.com (http:/ / www. britannica. com/ EBchecked/ topic/ 142265/ Prosper-Jolyot-sieur-de-Crebillon)

Ο Προσπέρ Κρεμπιγιόν.

124

Λουί Αραγκόν Λουί Αραγκόν Ο Λουί Αραγκόν (Louis Aragon) γεννήθηκε στις 3 Οκτωβρίου του 1897 στο Παρίσι και πέθανε στις 24 Δεκεμβρίου του 1982. Ποιητής δοκιμιογράφος, μυθιστοριογραφός και δημοσιογράφος, πήρε μέρος στο κίνημα του ντανταϊσμού ενώ αργότερα αποτέλεσε μαζί με τον Αντρέ Μπρετόν πρωτεργάτη του υπερρεαλισμού. Διετέλεσε εκδότης και τακτικός συνεργάτης των υπερρεαλιστικών περιοδικών Litterature και La Revolution Surrealiste.

Έργα Εκδόσεις έργων του Αραγκόν στα ελληνικά

Μυθιστορήματα • • • • •

Ανισέ ή το πανόραμα, 1921 Οι Περιπέτειες του Τηλέμαχου, 1922 Ο Παριζιάνος χωρικός, 1926 Οι Κομμουνιστές (6 τόμοι), 1949-1951 & 1966-1967 Μπλάνς ή η Λησμονιά, 1967

Δοκίμια • Περί του ύφους, 1928

Δικτυακοί τόποι • Louis Aragon Online [1] -- Ιστοσελίδα αφιερωμένη στον Αραγκόν, περιέχει πλήρη εργογραφία (γαλλικά & γερμανικά) • Βιβλιογραφία και βιογραφία στην ιστοσελίδα Biblioweb [2]

Παραπομπές [1] http:/ / www. uni-muenster. de/ Romanistik/ Aragon/ [2] http:/ / www. biblioweb. org/ -ARAGON-Louis

125

Λωτρεαμόν Λωτρεαμόν Ο Ιζιντόρ Ντυκάς (Isidore Lucien Ducasse, 4 Απριλίου 1846 - 24 Νοεμβρίου 1870), γνωστός περισσότερο με το ψευδώνυμο Λωτρεαμόν ή Κόμης του Λωτρεαμόν, ήταν Γάλλος ποιητής, δημιουργός των Ασμάτων του Μαλντορόρ που αποτελούν και το σημαντικότερο έργο του.

Βιογραφικά στοιχεία Ο Ιζιντόρ Ντυκάς γεννήθηκε στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάη την περίοδο που ο πατέρας του εργαζόταν στο γαλλικό προξενείο. Η καταγωγή της οικογένειάς του ήταν από τα Άνω Πυρηναία και φαίνεται πως διέθετε μία αξιόλογη περιουσία, αν και τα περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ντυκάς δεν είναι ως σήμερα εξακριβωμένα. Γνωρίζουμε H μοναδική γνωστή φωτογραφία του πως ο Ντυκάς ταξίδεψε στο Παρίσι με σκοπό να δώσει εξετάσεις στην Λωτρεαμόν Πολυτεχνική Σχολή και στη Σχολή Μεταλλειολόγων, περίπου τον Αύγουστο του 1867. Το 1868 δημοσίευσε το πρώτο από Τα άσματα του Μαλντορόρ, έργο που ολοκληρώθηκε περίπου ένα χρόνο αργότερα και περιελάμβανε συνολικά έξι άσματα, γραμμένα σε πεζό λόγο αλλά κατά βάση ποιητικού χαρακτήρα. Αυτή ήταν και η πρώτη φορά που χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο Κόμης του Λωτρεαμόν, ονομασία που πιθανόν να στηρίζεται στο γαλλικό μυθιστόρημα Λωτρεαμόν (Lautreamont) του Eugène Sue. Το 1870 δημοσίευσε τη συλλογή Poésies (Ποιήματα) και την ίδια χρονιά, στις 24 Νοεμβρίου πέθανε στην κατοικία του στο Παρίσι. Σχετικά με την αιτία του θανάτου του έχουν διατυπωθεί διάφορες εκδοχές και σύμφωνα με την επικρατέστερη ο θάνατός του προήλθε από κάποια μολυσματική αρρώστια.

Έργο Στη σύντομη διάρκεια της ζωής του, ο Λωτρεαμόν κατάφερε να ολοκληρώσει μόλις δύο έργα, τα Άσματα του Μαλντορόρ, που θεωρείται και το σημαντικότερο, καθώς και τη συλλογή Ποιήματα. Τα Άσματα του Μαλντορόρ, αν και ολοκληρώθηκαν περίπου το καλοκαίρι του 1869, δεν δημοσιεύτηκαν ποτέ στη Γαλλία ενόσω ζούσε ο Λωτρεαμόν, είτε λόγω του φόβου του εκδότη του για μια πιθανή ποινική δίωξη, καθώς αποτελούσε για τα δεδομένα της εποχής ένα πολύ προκλητικό έργο, είτε λόγω κάποιας οικονομικής διένεξης. Για το λόγο αυτό, ο Λωτρεαμόν παρέμεινε σχεδόν άγνωστος ανάμεσα στους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής, ωστόσο τα έργα του άρχισαν να αναδεικνύονται αρκετά χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1885 από τον Max Waller, ο οποίος δημοσίευσε απόσπασμά από τα Άσματα του Μαλντορόρ στην βελγική επιθεώρηση Jeune Belgique. Στον 20ο αιώνα, ο λογοτέχνης Αλφρέντ Ζαρύ τόνισε επίσης την αξία του έργου του Ντυκάς ενώ και οι υπερρεαλιστές επηρεάστηκαν σημαντικά από τον Λωτρεαμόν και ανέδειξαν περαιτέρω το έργο του. Συχνά, ο Λωτρεαμόν αναφέρεται για αυτό το λόγο και ως ένας από τους προδρόμους του υπερρεαλιστικού κινήματος.

Λωτρεαμόν

Βιβλιογραφία Έργα του Λωτρεαμόν • Τα Άσματα του Μαλντορόρ (1869) • Ποιήματα Ι, ΙΙ (1870)

Μελέτες • Francois Caradec, Isidore Ducasse, Compte de Lautréamont, Gallimard (1975) • Peter W. Nesselroth, Lautréamont's Imagery. A stylistic approach, Librairie Droz (1969) • Λωτρεαμόν, μτφ. Γιώργος Σπανός, επιμ. Φιλίπ Σουπώ, εκδ. Πλέθρον

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Comte de Lautréamont — Les Chants de Maldoror [1] – Τα Άσματα του Μαλντορόρ (πρωτότυπο κείμενο) • Centre de recherches Hubert de Phalèse (Université de la Sorbonne Nouvelle, Paris III) [2] • Maldoror [3] (στα γαλλικά)

Παραπομπές [1] http:/ / un2sg4. unige. ch/ athena/ lautreamont/ laut_mal. html [2] http:/ / www. cavi. univ-paris3. fr/ phalese/ MaldororHtml/ Sommaire. htm [3] http:/ / www. maldoror. org/

126

127

Κλεμάν Μαρό Κλεμάν Μαρό Ο Κλεμάν Μαρό (Clément Marot, 1496- 10 Σεπτεμβρίου 1544) ήταν Γάλλος ποιητής και ιστοριογράφος. Έζησε στην αυλή του βασιλιά Φραγκίσκου Α΄ του οποίου ήταν ο ιστοριογράφος. Εξαιτίας του γεγονότος ότι σατίριζε στα ποιήματά του τον κλήρο, κατηγορήθηκε ως αιρετικός και φυλακίστηκε επανειλημμένα. Προκειμένου να αποφύγει τις διώξεις, κατέφυγε για ένα διάστημα στη Φεράρα της Ιταλίας. Σημαντικότερα έργα του είναι: Η κόλαση, Ο ναός του έρωτα, Διάλογος των ερωτευμένων, Κήρυγμα του καλού και του κακού ποιμένα κά.

Ο Κλεμάν Μαρό

128

Φρεντερίκ Μιστράλ Φρεντερίκ Μιστράλ O Φρεντερίκ Μιστράλ (γαλλικά: Frédéric Mistral) (8 Σεπτεμβρίου 1830 - 25 Μαρτίου 1914) ήταν Γάλλος ποιητής, συγγραφέας και λεξικογράφος, ο οποίος, τον 19ο αιώνα, ηγήθηκε της προσπάθειας αναβίωσης της οξιτανικής γλώσσας και λογοτεχνίας. Το 1904 μοιράστηκε με τον Ισπανό Χοσέ Eτσεγκαράι υ Eϊζαγκίρε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για τις συμβολές του στη λογοτεχνία και τη φιλολογία. Προς τιμήν του πήρε το ψευδώνυμο επίθετό της η Χιλιανή συγγραφέας και Νομπελίστρια Γκαμπριέλα Mιστράλ (Lucila Godoy Alcayaga). Προτομή του έχει στηθεί στην Καλλιθέα Αττικής, στην πλατεία Αγίας Ελεούσης.

Έργα • Mirèio (1859) - στο Διαδίκτυο [1], στο Διαδίκτυο [2] - γαλλική εκδοχή [3]

Φρεντερίκ Μιστράλ

• Calendau (1867) - στο Διαδίκτυο [4] • Lis isclo d’or (1875) - στο Διαδίκτυο : partie I [5], partie II [6] • Nerto, nouvelle (1884) - στο Διαδίκτυο [7] • La rèino Jano, drame (1890) - στο Διαδίκτυο [8] • Lou pouemo dóu Rose (1897) - στο Διαδίκτυο [9] • Moun espelido, Memòri e Raconte (Mes mémoires) (1906) - στο Διαδίκτυο [10] • Discours e dicho (1906) - στο Διαδίκτυο [11] • • • • •

La genèsi, traducho en prouvençau (1910) - στο Διαδίκτυο [12] Lis óulivado (1912) - στο Διαδίκτυο [13] Lou tresor dóu felibrige (1878-1886), λεξικό - [14] Proso d’Armana (δημοσιευμένο μετά θάνατον) (1926, 1927, 1930) - στο Διαδίκτυο [15] Coupo Santo (1867)

1904

Φρεντερίκ Μιστράλ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Βιογραφία του Φρεντερίκ Μιστράλ [16] • Η ζωή του Φρεντερίκ Μιστράλ στο NotreProvence.fr [17]

Παραπομπές [1] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0087. pdf [2] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0437. pdf [3] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0243. pdf [4] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0086. pdf [5] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0067. pdf [6] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0068. pdf [7] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0040. pdf [8] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0075. pdf [9] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0001. pdf [10] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0027. pdf [11] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0072. pdf [12] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0066. pdf [13] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0002. pdf [14] http:/ / ia341014. us. archive. org/ 3/ items/ tresorfelibrige/ felibrige_1. pdf [15] http:/ / www. up. univ-mrs. fr/ tresoc/ libre/ integral/ libr0034. pdf [16] http:/ / www. nobel-winners. com/ Literature/ mistral_frederic. html [17] http:/ / www. notreprovence. fr/ en_writer_mistral-frederic. php

129

130

Σάμιουελ Μπέκετ Σάμιουελ Μπέκετ Ο Σάμιουελ Μπέκετ (αγγλ.Samuel Barclay Beckett) (13 Απριλίου 1906-22 Δεκεμβρίου 1989) ήταν Ιρλανδός λογοτέχνης, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Το έργο του είναι βασικά μινιμαλιστικό, και σύμφωνα με ορισμένους ερμηνευτές, βαθιά απαισιόδοξο για την ανθρώπινη φύση. Η απαισιοδοξία αυτή αντανακλάται από την εκτενή και περίεργη αίσθηση του χιούμορ στο έργο του, καθώς και από το γεγονός ότι η περιγραφή των εμποδίων στην ανθρώπινη ζωή εξυπηρετεί την επιθυμία του Μπέκετ να δείξει ότι το "ταξίδι" είναι που αξίζει, παρά τις δυσκολίες του. Το 1969, τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, ενώ το 1984 εκλέχθηκε επικεφαλής της Aosdána, ένωσης ανθρώπων των Καλών Τεχνών της Ιρλανδίας. Σάμιουελ Μπέκετ

Βιογραφία Σπουδές και ακαδημαϊκή θέση Η οικογένεια Beckett (αρχικά Becquet) φημολογείτο ότι είχαν καταγωγή από Ουγενότους που μετακινήθηκαν από τη Γαλλία στην Ιρλανδία μετά την ανάκληση του Διατάγματος της Νάντης το 1685. Ο πατέρας του Beckett ήταν επιμετρητής ποσοτήτων και η μητέρα του νοσοκόμα. [1]

1979

Ο Μπέκετ σπούδασε γαλλικά, ιταλικά και αγγλικά στο Trinity College στο Δουβλίνο από το 1923 έως το 1927. Αφού πήρε το πτυχίο του, δίδαξε για μικρό χρονικό διάστημα στο Campbell College του Μπέλφαστ κι έπειτα διορίστηκε ως καθηγητής αγγλικών στην Ecole Normale Supérieure στο Παρίσι, όπου και γνωρίστηκε με το γνωστό Ιρλανδό συγγραφέα Τζέιμς Τζόις. Η γνωριμία αυτή επηρέασε έκδηλα τον νεαρό Μπέκετ, ο οποίος βοηθούσε τον Τζόις στο έργο του, όπως στην έρευνα για το βιβλίο του γνωστό με τον τίτλο Finnegans Wake.[2] Το 1929, ο Μπέκετ δημοσίευσε το πρώτο του έργο, ένα κριτικό δοκίμιο με τίτλο Dante...Bruno. Vico..Joyce. Τον επόμενο χρόνο, κέρδισε ένα μικρό λογοτεχνικό έπαθλο με το ποίημα "Whoroscope", εμπνευσμένο από μια βιογραφία του Ρενέ Ντεκάρτ που έτυχε να διαβάζει εκείνη την περίοδο. To 1930, o Μπέκετ επέστρεψε ως λέκτορας στο Trinity College, ωστόσο σύντομα απογοητεύτηκε από το ακαδημαϊκό του λειτούργημα. Την απέχθειά του αυτή την εξέφρασε με ένα τέχνασμα που έκανε στην Modern Language Society του Δουβλίνου, διαβάζοντας στα γαλλικά ένα σοβαρό επιστημονικό άρθρο του συγγραφέα Jean du Chas, ιδρυτή του κινήματος του Συγκεντρωτισμού. Τόσο ο συγγραφέας όσο και το κίνημά του ήταν δημιουργήματα της φαντασίας του Μπέκετ, που με αυτό τον τρόπο ήθελε να κοροϊδέψει τους σχολαστικούς. Ο Μπέκετ παραιτήθηκε από τη θέση αυτή το 1931 και ξεκίνησε να ταξιδεύει στην Ευρώπη. Στο Λονδίνο, εξέδωσε μια κριτική μελέτη για το Γάλλο συγγραφέα Μαρσέλ Προυστ. Ένα χρόνο αργότερα, έγραψε το πρώτο του βιβλίο με τίτλο Dream of Fair to Middling Women, το οποίο εγκατέλειψε μετά τις απορρίψεις αρκετών εκδοτών (εκδόθηκε τελικά το 1993). Μετά από άλλα ταξίδια, όπως στη Γερμανία, όπου δήλωσε απέχθεια για τη δράση των Ναζί, βρέθηκε στο Παρίσι. Εκεί, τον Ιανουάριο του 1938, έγινε απόπειρα δολοφονίας εναντίον

Σάμιουελ Μπέκετ του, καθώς αρνιόταν τις ανήθικες προτάσεις ενός περιβόητου μαστροπού της πόλης. Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του στο νοσοκομείο, γνώρισε την Suzanne Deschevaux-Dumesnil, με την οποία θα διατηρούσε μια μακροχρόνια σχέση που θα κρατούσε σχεδόν 50 χρόνια.

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος Κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Μπέκετ συμμετείχε στη Γαλλική Αντίσταση, δουλεύοντας ως αγγελιαφόρος, και τα επόμενα δυο χρόνια αρκετές φορές διακινδύνευσε να συλληφθεί από τη Γκεστάπο. Τον Αύγουστο του 1942, η μονάδα του προδόθηκε: αυτός κι η Σουζάν κατέφυγαν νότια, στο μικρό χωριό Ρουσιγιόν, όπου και συνέχισαν να βοηθούν στην Αντίσταση, κρύβοντας πολεμικό εξοπλισμό στην κατοικία τους και βοηθώντας εμμέσως ένα σαμποτάζ των Μακί εναντίον του γερμανικού στρατού. Ο Μπέκετ τιμήθηκε με το Μετάλλιο Αντίστασης και το Σταυρό του πολέμου από τη γαλλική κυβέρνηση για τη δράση του κατά της γερμανικής κατοχής, ωστόσο μέχρι το τέλος της ζωής του αναφερόταν με μετριοφροσύνη στο έργο του αυτό. [3]

Θεατρικά έργα και δημοσιότητα Το 1945, ο Μπέκετ επέστρεψε στο Δουβλίνο, όπου και είχε μια "αποκάλυψη" για τη μελλοντική λογοτεχνική του πορεία, γεγονός που αργότερα παρουσιάστηκε στο έργο του 1958 Krapp's Last Tape, όπου πολλοί σχολιαστές ταύτισαν τον Μπέκετ με τον Krapp, ο οποίος σε όλο το έργο ακούει μια κασέτα που ηχογράφησε παλαιότερα και σε ενα σημείο αναφέρει: ...σαφές τελικά σε εμένα πως το σκοτάδι που πάντα πάλευα να κατανικήσω είναι στην πραγματικότητα ο καλύτερός μου σύμμαχος... Ο Μπέκετ είναι περισσότερο γνωστός για το έργο του Περιμένοντας τον Γκοντό, το οποίο γράφτηκε αρχικά στα γαλλικά, όπως και τα περισσότερα έργα του Μπέκετ μετά το 1947. Το έργο δημοσιεύτηκε το 1952 και παρουσιάστηκε στο θέατρο για πρώτη φορά το 1953. Στο Παρίσι, έκανε δημοφιλή και αμφιλεγόμενη επιτυχία, ενώ στο Λονδίνο το 1955 αρχικά το υποδέχτηκαν με αρνητικές κριτικές, ενώ παίχτηκε με επιτυχία και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η επιτυχία αυτή άνοιξε στον Μπέκετ το δρόμο για μια σταδιοδρομία στο θέατρο με επιτυχημένα έργα όπως: Endgame, Krapp's Last Tape, Happy Days και Play.

Βραβείο Νόμπελ Το 1961, σε μια μυστική τελετή στην Αγγλία, ο Μπέκετ παντρεύτηκε τη Σουζάν, κυρίως για λόγους που σχετίζονταν με το γαλλικό κληρονομικό δίκαιο. Οι συνεχείς επιτυχίες των θεατρικών του έργων του άνοιξαν την καριέρα και του θεατρικού σκηνοθέτη. Ο τάφος του Σάμιουελ Μπέκετ στο κοιμητήριο Το 1969, κατά τη διάρκεια των διακοπών του στην Τύνιδα με τη του Montparnasse Σουζάν, ο Μπέκετ έμαθε ότι κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Η Σουζάν πέθανε στις 17 Ιουλίου 1989, ενώ ο Μπέκετ πέθανε στις 22 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου. Έπασχε από εμφύσημα και πιθανότατα από τη νόσο του Πάρκινσον.

131

Σάμιουελ Μπέκετ

Παραπομπές [1] Samuel Beckett - 1906-1989 (http:/ / www. imagi-nation. com/ moonstruck/ clsc7. htm) [2] Knowlson, 106 [3] The Modern Word (http:/ / www. themodernword. com/ beckett/ beckett_biography. html)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Poems by Samuel Beckett at PoetryFoundation.org (http://www.poetryfoundation.org/archive/poet. html?id=433) • The Samuel Beckett Online Resources and Links Pages (http://samuel-beckett.net) • Samuel Beckett in The Guardian (http://books.guardian.co.uk/authors/author/0,5917,-19,00.html) Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Beckett άρθρο Samuel Beckett (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Samuel) της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/ ). ( Beckett ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Samuel)).

132

133

Σαρλ Μπωντλαίρ Σαρλ Μπωντλαίρ Ο Σαρλ Πιερ Μποντλέρ ή Σαρλ Μποντλαίρ (Charles Pierre Baudelaire), Παρίσι, 9 Απριλίου 1821 31 Αυγούστου 1867) ήταν ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της γαλλικής αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Κατά την διάρκεια της ζωής του, ο Μποντλέρ υπέστη δριμεία κριτική για τις συγγραφές του και την θεματική του. Ελάχιστοι από τους σύγχρονούς του τον κατανόησαν. Η εφημερίδα Φιγκαρό της 5ης Ιουλίου 1857 έγραψε τα εξής σχετικά με την πρόσφατη εμφάνιση των Ανθέων του Κακού: «Σε ορισμένα σημεία αμφιβάλλουμε για την πνευματική υγεία του Κου Μποντλέρ. Όμως ορισμένα άλλα δεν μας επιτρέπουν περαιτέρω αμφιβολίες. Κυριαρχεί, ως επί το πλείστον, η μονότονη και επιτηδευμένη επανάληψη των ίδιων πραγμάτων, των ίδιων σκέψεων. Η αηδία πνίγει την αχρειότητα—για να την καταπολεμήσει σμίγει με το μόλυσμα». Ο Μποντλέρ σήμερα αναγνωρίζεται ως μέγας ποιητής της γαλλικής και της παγκόσμιας Λογοτεχνίας και συγκαταλέγεται μεταξύ των κλασικών. Χαρακτηριστικά, ο Μπαρμπέ ντ' Ορεβιγί τον αποκάλεσε «Δάντη μιας παρηκμασμένης εποχής».

O Μποντλέρ, φωτογραφία του Nadar.

Σε ολόκληρο το έργο του, ο Μποντλέρ προσπάθησε να ενυφάνει την Ομορφιά με την Κακία, την βία με την ηδονή (Une martyre), καθώς και να καταδείξει την σχέση μεταξύ τους. Παράλληλα με την συγγραφή ποιημάτων σοβαρών (Semper Eadem) και σκανδαλιστικών για την εποχή (Delphine et Hippolyte), κατόρθωσε επίσης να εκφράσει την μελαγχολία (Mœsta et errabunda) και την νοσταλγία (L' Invitation au voyage).

Η ζωή του Ο πατέρας του Μποντλέρ ήταν άνθρωπος μορφωμένος, αφοσιωμένος στα ιδανικά του Διαφωτισμού και ερασιτέχνης ζωγράφος. Με τον θάνατό του το 1827 άφησε στον Κάρολο πλούσια πνευματική κληρονομιά. Έναν χρόνο αργότερα, η μητέρα του παντρεύτηκε τον Συνταγματάρχη Οπίκ, πράξη που ο Μποντλέρ ποτέ δεν της συγχώρεσε. Ο Ωπίκ ενσάρκωνε για τον Μποντλέρ όλα όσα στέκονταν ανάμεσά σε αυτόν και σε ό,τι αγαπούσε: την μητέρα του, την ποίηση, το όνειρο, μία ζωή χωρίς δυστυχή περιστατικά. Επιστρέφοντας από το Λύκειο το 1839, ο Μποντλέρ αποφασίζει να ζήσει την ζωή του ενάντια στις παραδοσιακές αστικές αξίες που ενσαρκώνει η μητέρα του και ο πατριός του. Αποπειράται να ταξιδέψει ως τις Ινδίες, αλλά τελικά αποτυχαίνει. Το ταξίδι αυτό, ωστόσο, πρόκειται να ερεθίσει την φαντασία και την έμπνευσή του (αγάπη για την θάλασσα,

Σαρλ Μπωντλαίρ οράματα τόπων εξωτικών). Μετά την επιστροφή του στο Παρίσι συνδέεται με την Ζαν Ντιβάλ (Jeanne Duval), μια νεαρή μιγάδα, η οποία θα τον μυήσει στις ηδονές αλλά και στις πληγές του πάθους. Δανδής και χρεωμένος, τίθεται υπό δικαστική επιτήρηση το 1842 και διάγει άθλιο βίο. Αρχίζει να συνθέτει πληθώρα ποιημάτων για την συλλογή «Τα Άνθη του Κακού». Ως κριτικός τέχνης και δημοσιογράφος μάχεται τις μεγαλόστομες μορφές του Ρομαντισμού. Το 1848 συμμετέχει στην επανάσταση των οδοφραγμάτων και λέγεται ότι παροτρύνει τους επαναστάτες να πυροβολήσουν τον πατριό του, Οπίκ. Αργότερα, συνάδει με την απέχθεια των Γκιστάβ Φλομπέρ και Ουγκό για την κυβέρνηση του Ναπολέοντος Γ'. Τα Άνθη του Κακού εκδίδονται το 1857 και στην συνέχεια καταδικάζονται μερικώς «για προσβολή των δημοσίων και των καλών ηθών». Η επόμενη έκδοση του 1861 είναι εμπλουτισμένη, αναδομημένη αλλά και ακρωτηριασμένη κατά έξι ποιήματα (Les bijoux, Le Léthé, À celle qui est trop gaie, Lesbos, Femmes damnées (το πρώτο ποίημα της συλλογής) , Les métamorphoses du vampire), την δημοσίευση των οποίων απαγόρευσε ο δικαστής Πινάρ. Κατόπιν, ο ποιητής φεύγει για το Βέλγιο και εγκαθίσταται στις Βρυξέλλες, όπου συγγράφει ένα φυλλάδιο για το Βέλγιο, το οποίο και θεωρεί καρικατούρα της γαλλικής αστικής τάξης. Επίσης, συναντά εκεί τον Φελισιέν Ροπ, ο οποίος θα εικονογραφήσει τα Άνθη. Πεθαίνει στο Παρίσι από πάρεση και αφασία το 1867. Ενταφιάζεται στο Κοιμητήριο του Μονπαρνάς (6ο τμήμα), στον ίδιο τάφο με τον πατριό και την μητέρα του. Η τρίτη έκδοση των «Ανθέων» (1868) δεν θα βρει τον Μποντλέρ εν ζωή. Μετά τον θάνατό του, η λογοτεχνική του κληρονομιά δημοπρατήθηκε και τελικά αγοράστηκε από τον εκδότη Μισέλ Λεβί για 750 φράγκα. Η δικαστική απόφαση του 1857 δεν ανακλήθηκε πριν από το 1949, οπότε και έγινε αποκατάσταση του πλήρους έργου του Μποντλέρ.

Τρόμος και Έκσταση «Από παιδί δύο συναισθήματα αντιμάχονταν στην καρδιά μου: η φρίκη της ζωής και η έκσταση της ζωής.» (Η καρδιά μου ξεγυμνωμένη)

Κάθε μεγάλο έργο του Ρομαντισμού μαρτυρεί αυτό το πέρασμα από την φρίκη στην έκσταση και από την έκσταση στην φρίκη. Από εκεί εντυπώθηκε βαθιά στον Μποντλέρ η αίσθηση της κατάρας που βαραίνει κάθε ανθρώπινο πλάσμα μετά το προπατορικό αμάρτημα. Κατ' αυτήν την έννοια, τα Άνθη του Κακού ανήκουν στο χριστιανικό λογοτεχνικό είδος. Αναλύοντας την έκφρασή του «το κύμα του πάθους», ο Σατομπριάν έγραψε στον πρόλογο του ομώνυμου έργου του: «Ο Χριστιανός πάντοτε βλέπει τον εαυτό του σαν έναν ταξιδιώτη που απλώς διασχίζει εδώ κάτω την κοιλάδα των δακρύων και που δεν θα ξεκουραστεί παρά μόνον στον τάφο». Για τον Μποντλέρ, δεν πρόκειται απλώς για λογοτεχνία ή για έννοιες λίγο ή πολύ αφηρημένες αλλά για το «ζωντανό θέαμα της θλιβερής δυστυχίας [του]». Ακριβώς όπως η φύση, έτσι και ο άνθρωπος έχει σπιλωθεί από το προπατορικό αμάρτημα και, όπως στην περίπτωση του René ή του Werther (Γκαίτε), ο Μποντλέρ νιώθει διαρκώς απέχθεια για το «άθλιο πλήθος» (Recueillement). Αυτό που τον ταλανίζει πάνω από όλα είναι ο εγωισμός και η μοχθηρία των ανθρώπων, η πνευματική τους παραλυσία και η απουσία συναίσθησης του τι είναι Ωραίο και τι είναι Καλό. Το ποίημα σε πεζό La Corde, που εμπνεύστηκε από πραγματικά γεγονότα, αφηγείται την ιστορία μιας μητέρας που, αδιαφορώντας για την τύχη του παιδιού της που θανατώθηκε στην αγχόνη, καταφέρνει να πάρει στην κατοχή της το σχοινί της εκτέλεσης, ώστε να το χρησιμοποιήσει για εμπορικό κέρδος. Ο Μποντλέρ υπέφερε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο: το Albatros επιτιμά την ηδονή που ο «χύδην όχλος» βρίσκει στο Κακό, ειδικότερα με το να βασανίζει τον ποιητή. Στο Art Romantique (Ρομαντική Τέχνη) ο Μποντλέρ παρατηρεί: «Αποτελεί θαυμαστό προνόμιο της Τέχνης, το να μπορεί να μετατρέπει την φρίκη σε ομορφιά εκφράζοντάς την καλλιτεχνικά. Ο πόνος, όταν του δίνεται ρυθμός και μέτρο, γεμίζει το πνεύμα με μια γαλήνια χαρά». Ποιήματα, όπως τα Le Mauvais Moine, L'Ennemi, Le Guignon, καταδεικνύουν την φιλοδοξία του να μεταμορφώσει τον πόνο σε ομορφιά. Ήταν αδύνατον για τον Μποντλέρ να πιστέψει ότι οποιοσδήποτε πολιτισμός θα μπορούσε να προσεγγίσει την τελειότητα. Περιφρονούσε τόσο τον σοσιαλισμό, όσο τον ρεαλισμό και τον νατουραλισμό. Όπως και ο Πόε,

134

Σαρλ Μπωντλαίρ θεωρούσε την "πρόοδο και την σύγχρονη μεγάλη ιδέα, την έκσταση μιας μυγοσκοτώστρας". Συγκεφαλαιώνοντας αυτό που ονόμαζε «σύγχρονες αιρέσεις», ο Μποντλέρ απέρριψε επίσης την «αίρεση της παιδείας»: «Η Ποίηση, για το ελάχιστο που μπορούμε να κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας, να ανακρίνουμε την ψυχή μας, να θυμηθούμε τις πιο υπέροχες αναμνήσεις μας, δεν έχει άλλο σκοπό πέρα από την ίδια. (…) Εάν η υποκινούσα δύναμη του ποιητή είναι η ηθική, τότε χάνει από την ποιητική του δύναμη και το ξέρει καλά ότι το έργο του θα είναι κακό» (από άρθρο για τον Τεοφίλ Γκοτιέ). Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ποιητής δεν εξεγείρεται ενάντια στην κατάσταση της ανθρωπότητας. Εκφράζει θαυμασμό για τα μεγάλα μεφιστοφελικά έργα του ρομαντισμού, όπως ο Melmoth («μαύρο» γοτθικό μυθιστόρημα του Charles Robert Maturin). Εφόσον η ποίηση αποτελεί ουσιαστικά το αντίθετο της ανθρώπινης δυστυχίας, θεωρεί ότι δεν μπορεί παρά να είναι επανάσταση. Έτσι, η ποίηση του Μποντλέρ αποκτά σύγχρονη μορφή στα Μικρά Ποιήματα σε Πεζό, όπου γίνεται μαύρο χιούμορ.

Η ποιητική τέχνη του Απορρίπτοντας τις πλάνες του ρεαλισμού και της «τέχνης για την τέχνη», ο Μποντλέρ στοχεύει να κατακτήσει την θεμελιώδη αλήθεια, την κοσμική ανθρώπινη πραγματικότητα στις συμπαντικές διαστάσεις της. Γράφει στο Καλλιτεχνικό Σαλόνι του 1846: «Η πρωταρχική απασχόληση του καλλιτέχνη είναι να αποκαταστήσει τον άνθρωπο στην φύση, ώστε να επαναστατήσει εναντίον της. Αυτή η επανάσταση δεν λαμβάνει χώρα ψυχρά, ως κάτι το δεδομένο, σαν να ήταν κάποιος κώδικας ή ρητορική. Λαμβάνει χώρα παρορμητικά και αφελώς, ακριβώς όπως η αμαρτία, όπως το πάθος, όπως η επιθυμία». Στο δε Καλλιτεχνικό Γκιστάβ Κουρμπέ: Πορτρέτο του Μποντλέρ Σαλόνι του 1859 προσθέτει: «Ο καλλιτέχνης—ο αληθινός καλλιτέχνης, ο αληθινός ποιητής—δεν πρέπει να ποιεί παρά μόνον όταν βλέπει και όταν ακούει. Πρέπει να είναι αληθινά πιστός στην φύση του». Με αυτόν τον τρόπο ο Μποντλέρ αρθρώνει την θεμελιώδη ανακάλυψη της σύγχρονης αισθητικής: «Το Ωραίο πάντα θα είναι παράξενο. Δεν λέω ότι θα είναι παράξενο εκούσια και ψυχρά, διότι τότε δεν θα ήταν παρά ένα τέρας που ξεπήδησε μέσα από τις ατραπούς της ζωής. Λέω απλώς ότι πάντα θα ενέχει ένα στοιχείο παραδοξότητας, όχι ηθελημένης αλλά υποσυνείδητης. Και σε αυτήν την παραδοξότητα θα έγκειται και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που θα το καθιστά ωραίο». Γι' αυτό και θεωρεί τη φαντασία «βασίλισσα όλων των προικισμάτων». Στην πραγματικότητα, η φαντασία υποκαθιστά «την παραδοσιακή μετάφραση της υλικής ζωής», υποκαθιστά την πράξη με το όνειρο. Η ποίηση έτσι ορισμένη εκφράζει σχεδόν κάθε μεταγενέστερο ποιητή. Ωστόσο, ο Μποντλέρ δεν βίωσε το έργο του, διότι για αυτόν η ζωή και η ποίηση ήταν πάντα μέχρι ενός σημείου ξεχωρισμένες. Αυτό που τόσο ο Μποντλαίρ όσο και ο Στεφάν Μαλαρμέ όριζαν ως έργο τέχνης, οι Σουρρεαλιστές μετά τον Αρτούρ Ρεμπό ονόμαζαν έργο ζωής, θέλοντας να αλλάξουν την ζωή. Έτσι μπορούμε να καταλάβουμε και τον φόρο τιμής που απέτισε στον Μποντλέρ ο νεαρός Ρεμπό: «Ο Μποντλέρ είναι ο πρώτος οραματιστής, ο βασιλεύς όλων των ποιητών, ένας θεός». Αρκεί να συγκρίνουμε αυτό το απόσπασμα του Μποντλέρ: […] ποιος δεν έχει βιώσει τούτες τις θαυμάσιες στιγμές, που είναι πραγματικές γιορτές του νου, κατά τις οποίες οι πιο άγρυπνες αισθήσεις συλλαμβάνουν τις πιο εκτυφλωτικές εντυπώσεις, όταν το γαλάζιο του ουρανού γίνεται πιο διάφανο και σε βυθίζει σε μια άβυσσο πιο απέρατη, όταν οι ήχοι αναβλύζουν μουσική, όταν τα χρώματα μιλούν και όταν τα αρώματα περιγράφουν ολόκληρους κόσμους ιδεών; Η ζωγραφική, λοιπόν, του Ντελακρουά για εμένα είναι η αποτύπωση αυτών των υπέροχων στιγμών του πνεύματος. Είναι επενδυμένη με τέτοια ένταση που το μεγαλείο της καθίσταται ασύγκριτο. Αποκαλύπτει τον υπερρεαλισμό, σαν να αντιλαμβάνεται την φύση μέσα από υπερευαίσθητες

135

Σαρλ Μπωντλαίρ νευρικές απολήξεις.

με το παρακάτω απόσπασμα από το Πρώτο Μανιφέστο του Σουρεαλισμού: Το να υποβιβάσεις την φαντασία σε δουλεία, από την στιγμή που είναι η αιτία αυτού που πρόχειρα αποκαλούμε ευτυχία, ουσιαστικά σημαίνει το να απογυμνώνεσαι από όλα όσα έχεις στο βάθος του εαυτού σου—από την υπέρτατη δικαιοσύνη. Μόνον η φαντασία μπορεί να αποκαλύψει όσα δεν υπάρχουν κι όμως μπορούν να γίνουν και αυτό είναι αρκετό προκειμένου να φύγει λίγο πιο μακριά η φοβερή απαγόρευση για όσα δεν μπορούμε να έχουμε. Είναι αρκετά για να αφεθούμε σε αυτήν χωρίς να φοβόμαστε ότι θα μας προδώσει.

Έτσι, ο Υπερρεαλισμός φέρει μέσα του λίγη μαγιά από το έργο του Λοτρεαμόν, του Ρεμπό και του ίδιου του Σουρεαλισμού. Ο Μποντλέρ επιστράτευσε την περίφημη αυτή φόρμουλα που τόσο ταιριαστά περιγράφει την τέχνη του για να σχολιάσει την ζωγραφική του Ντελακρουά και το έργο του Θεοφίλου Γκοτιέ: «Ο έντεχνος χειρισμός της γλώσσας έγκειται στο να κατορθώνεις ένα είδος παρεμφατικής μαγείας. Μόνον έτσι μπορεί να μιλήσει το χρώμα σαν φωνή βαθιά και ζωηρή, μόνον έτσι μπορούν τα μνημεία να ξεχωρίσουν και να αναδυθούν από τα βάθη του χώρου, μόνον έτσι τα ζώα και τα φυτά, που αντιπροσωπεύουν την ασχήμια και την κακία, μπορούν να κάνουν σαφείς τους μορφασμούς τους, μόνον έτσι τα αρώματα προσκαλούν τις αντίστοιχές τους σκέψεις και αναμνήσεις, μόνον έτσι το πάθος ψιθυρίζει ή κραυγάζει στην γλώσσα που θα μας είναι αιώνια γνώριμη». Μόνον ο Ζεράρ ντε Νερβάλ, πριν από τον Μποντλέρ, είχε κατορθώσει να καταγράψει ποίηση που δεν αποτελούσε λογοτεχνία. Απαλλαγμένη από το βάρος της λογικής, η ποίηση μπορεί ωστόσο να εντυπώσει το συναίσθημα μέσα από την βαναυσότητά της. Όντως, στα καλύτερα ποιήματά του ο Μποντλέρ διατηρεί από τον κλασικό στίχο μόνον την μουσικότητά του, προβαίνει σε τομές των στίχων και απορρίπτει τον υπερβολικά μηχανιστικό αλεξανδρινό στίχο. Το παράδειγμά του θα ακολουθήσουν αργότερα οι Πολ Βερλέν, Μαλαρμέ, Μορίς Μέτερλινκ. Εμπνευσμένος από την ανάγνωση του Gaspard de la Nuit του Aloysius Bertrand, ο οποίος πρώτος συνέθεσε ποιήματα σε πεζό, ο Μποντλέρ συγγράφει τα Μικρά Ποιήματα σε Πεζό και στον πρόλογο εξηγεί: «Και ποιος δεν έχει ονειρευτεί κατά τις φιλόδοξες μέρες του, το θαύμα μιας ποιητικής πρόζας, που να έχει μουσική χωρίς να έχει ρυθμό και ρίμα, που να είναι τόσο ευέλικτη και τόσο χτυπητή, ώστε να προσαρμόζεται στους λυρικούς λικνισμούς της ψυχής, στους κυματισμούς της ονειροπόλησης και στα τραντάγματα της συνείδησης;».

Κυριότερα έργα • • • • • • • • • • • • • •

Salons (1845-1859) Journaux intimes (1851-1862) Τεχνητοί παράδεισοι (1860) Curiosités esthétiques (1868) Réflexions sur quelques-uns de mes contemporains (1862) Richard Wagner et Tannhaüser à Paris [1] (1862) Le Peintre de la vie moderne (1863) L'œuvre et la vie d'Eugène Delacroix (1863) Η καρδιά μου ξεγυμνωμένη [2] (1864) L'art romantique (1869) Η Φανφαρλό (1847) Du vin et du haschisch (1851) Άνθη του κακού (1857) Fusées [3] (1867)

• Μικρά Ποιήματα σε Πεζό ή Le Spleen de Paris (1862) Ο Μποντλέρ αποτέλεσε επίσης τον πρώτο μεταφραστή, στα γαλλικά, του Πόε (κυρίως μετέφρασε τις "Αλλόκοτες Ιστορίες") συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην διάδοση του έργου του στην Ευρώπη. Αρκετοί

136

Σαρλ Μπωντλαίρ θεωρούν πως κάποιες μεταφράσεις του Μποντλέρ είναι ανώτερες ακόμα και των πρωτότυπων κειμένων.

Εξωτερικές συνδέσεις • Βιογραφία και επιλεγμένα έργα, στην αγγλική [4] • Ιστοσελίδα για τον Μποντλέρ, στην αγγλική [5] - Περιέχει πρόσθετους συνδέσμους. • Εκτεταμένη ιστοσελίδα για τον Μποντλέρ [6] - Περιέχει βιογραφία, γραπτά και μικρή ανάλυση του έργου του. • Πλούσια ιστοσελίδα για τον Μποντλέρ (στα γαλλικά) [7] • Poetes.com [8]

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]

http:/ / baudelaire. litteratura. com/ ?rub=oeuvre& srub=cri& id=28& s=1 http:/ / baudelaire. litteratura. com/ ?rub=oeuvre& srub=jou& id=248 http:/ / baudelaire. litteratura. com/ ?rub=oeuvre& srub=jou& id=432 http:/ / www. kirjasto. sci. fi/ baudelai. htm http:/ / www. uvm. edu/ %7Esgutman/ Baudelaire. htm http:/ / www. veinotte. com/ baudelaire/ http:/ / baudelaire. litteratura. com/

[8] http:/ / www. poetes. com/ baud/ index. php

137

138

Νικολά Μπουαλώ Νικολά Μπουαλώ Ο Νικολά Μπουαλώ Ντεπρεώ (Γαλλικά: Nicolas Boileau-Despréaux, 1636-13 Μαρτίου 1711) ήταν Γάλλος κριτικός και ποιητής. Έγραψε την Ποιητική Τέχνη, στην οποία εξέφρασε μια αισθητική διδασκαλία βασισμένη στη λατρεία της φύσης, της λογικής και στη μίμηση των αρχαίων. Σπούδασε νομική και θεολογία. Επιδόθηκε πολύ νέος στην ποίηση και συνέθεσε πολλά σατιρικά ποιήματα. Το 1677 έγινε επίσημος ιστοριογράφος του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ΄ και το 1683 εκλέχτηκε ακαδημαϊκός. Το 1669-1695 δημοσιεύτηκαν οι Επιστολές, έργο που θεωρείται καλύτερο από τις σάτιρές του στον στίχο και στο ύφος. Στην Ποιητική Τέχνη (1674) αναπτύσσει μια αισθητική θεωρία, θεμελιωμένη στη λατρεία του ωραίου και του αληθινού. Άλλα σημαντικά έργα του Μπουαλώ είναι τα: Εκκλησιαστικό Αναλόγιο, Σκέψεις για τον O Νικολά Μπουαλώ Λογγίνο, Εναντίον των Γυναικών, Διάλογοι των Ηρώων Μυθιστορημάτων κ.ά. Έγραψε ακόμα και πολλές μελέτες για την τέχνη, τη μουσική, την ποίηση και μετέφρασε κλασικούς συγγραφείς. Ο Μπουαλώ αντιπροσωπεύει, μετά τον Πασκάλ, την εισβολή του αστικού πνεύματος στο λογοτεχνικό κόσμο του αιώνα του.

139

Αντρέ Μπρετόν Αντρέ Μπρετόν O Αντρέ Μπρετόν (19 Φεβρουαρίου 1896-28 Σεπτεμβρίου 1966) ήταν σημαντικός Γάλλος λογοτέχνης. Ποιητής και δοκιμιογράφος, είναι ο κυριότερος θεωρητικός του υπερρεαλισμού και ίσως η σημαντικότερη μορφή του. Είναι ουσιαστικά η προσωποποίηση του λεγόμενου ορθόδοξου υπερρεαλισμού.

Βιογραφία Ο Αντρέ Μπρετόν γεννήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου του 1896 στο Τινσεμπραί (Tinchebray, νομός Όρν) της Νορμανδίας. Σπούδασε Ιατρική και Ψυχιατρική στο Παρίσι λίγο πριν επιστρατευθεί το 1915 λόγω του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Αποσπασμένος σε διάφορα νευροψυχιατρικά κέντρα, μυήθηκε την εποχή εκείνη στο έργο του Σίγκμουντ Φρόυντ, το οποίο τότε, ήταν πολύ λίγο γνωστό στη Γαλλία. Το 1916, συνάντησε στο νοσοκομείο της Ναντ τον συγγραφέα Ζακ Βασσέ, ο οποίος άσκησε σημαντική επίδραση πάνω του. Τον επόμενο χρόνο, γνωρίστηκε ακόμα με τον επίσης ασκούμενο ιατρό Λουί Αραγκόν καθώς και με τον σημαντικό ποιητή Ο Αντρέ Μπρετόν το 1938 Γκιγιώμ Απολλιναίρ, μέσω του οποίου ήρθε σε επαφή και με τον Φιλίπ Σουπώ. Το 1919 ήταν η χρονιά που ο Μπρετόν δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή Ενεχυροδανειστήριο. Παράλληλα, ξεκίνησε μαζί με τους Λουί Αραγκόν και Φιλίπ Σουπώ, τη λογοτεχνική επιθεώρηση Litterature (Λογοτεχνία). Από την άνοιξη μέχρι το καλοκαίρι του 1919, έγραψε σε συνεργασία με τον Σουπώ μια σειρά από κείμενα χρησιμοποιώντας την μέθοδο της αυτόματης γραφής, τα οποία αποτέλεσαν τελικά το βιβλίο Τα Μαγνητικά Πεδία (Champs magnetiques), που κυκλοφόρησε στις 30 Μαΐου του 1920. Το έργο αυτό, αποτέλεσε ένα πρώτο δείγμα αυτού που αργότερα ονόμασε ο Μπρετόν γνήσιος ψυχικός αυτοματισμός αναφερόμενος στο κίνημα του υπερρεαλισμού και προήλθε σε μεγάλο βαθμό από τις παρατηρήσεις του, ως ασκούμενος γιατρός, πάνω στη γλώσσα που χρησιμοποιούσαν οι τρόφιμοι των ψυχιατρικών κλινικών. Το 1921 συνάντησε επίσης τον Σίγκμουντ Φρόυντ στη Βιέννη και ήρθε σε πιο στενή επαφή με τις θεωρίες του ενώ σημαντική επίδραση άσκησαν και οι μελέτες του ψυχιάτρου Πιέρ Ζανέ (1859-1947) και ιδιαίτερα το έργο του Ο ψυχολογικός αυτοματισμός (1889). Την περίοδο 1919-1921 συμμετείχε στις αρχικές εκδηλώσεις του κινήματος του ντανταϊσμού στο Παρίσι. Τελικά, διαφώνησε με τον Τριστάν Τζαρά (πρωτεργάτη του κινήματος) κατά την αποτυχημένη απόπειρα του Συνεδρίου για τον καθορισμό των κατευθύνσεων και την άμυνα του σύγχρονου πνεύματος, το οποίο διεξήχθη στις 30 Μαρτίου του 1922 και προκάλεσε αντιφατικές αντιδράσεις. Τον Απρίλιο του 1922, ο Μπρετόν αποκήρυξε δημόσια τους ντανταϊστές, μετά από σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Litterature. Την απόφαση αυτή ακολούθησαν και αρκετοί από τους συνεργάτες του στην Litterature.

Αντρέ Μπρετόν

Υπερρεαλισμός Μετά την διάρρηξη των σχέσεων του με την ομάδα των ντανταϊστών, o Μπρετόν οργάνωσε την πρώτη υπερρεαλιστική ομάδα ενώ στις 15 Οκτωβρίου του 1924 κυκλοφόρησε το Μανιφέστο του Υπερρεαλισμού, ένα από τα σημαντικότερα κείμενα του κινήματος, το οποίο σηματοδότησε την έναρξη του ως οργανωμένο καλλιτεχνικό κίνημα στη βάση συγκεκριμένων θεωρητικών αρχών. Στην οδό Γκρενέλ του Παρισιού, λειτούργησε επίσης το Γραφείο Υπερρεαλιστικών Ερευνών. Το Δεκέμβριο του 1924 ο Μπρετόν ίδρυσε επιπλέον ένα νέο λογοτεχνικό περιοδικό της υπερρεαλιστικής ομάδας, υπό τον τίτλο Η Υπερρεαλιστική Επανάσταση (La Revolution Surrealiste), η έκδοσή του οποίου σταμάτησε το 1929. Τον Ιανουάριο του 1927, ο Μπρετόν προσχώρησε στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Γαλλίας, μία απόφαση που ταυτιζόταν με την γενικότερη ανάγκη σύνδεσης του υπερρεαλιστικού κινήματος με κοινωνική και πολιτική δράση. Τον επόμενο χρόνο, κυκλοφόρησε το βιβλίο του Ο Υπερρεαλισμός και η ζωγραφική, έργο που περιλάμβανε δοκίμια του Μπρετόν για τη ζωγραφική αλλά και κείμενα για πολλούς υπερρεαλιστές καλλιτέχνες. Στα επόμενα χρόνια και μέχρι το 1965, ο Μπρετόν εμπλούτιζε το συγκεκριμένο έργο με πρόσθετα κείμενα ενώ σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά θεωρητικά κείμενα για την υπερρεαλιστική ζωγραφική. Στις 15 Δεκεμβρίου του 1929 δημοσιεύτηκε το Δεύτερο Μανιφέστο του Υπερρεαλισμού, όπου ο Μπρετόν αναφέρεται στην δράση του κινήματος και τις μελλοντικές επιδιώξεις του. Με αφορμή το δεύτερο αυτό μανιφέστο, δώδεκα πρώην μέλη του υπερρεαλισμού εξέδωσαν τον Ιανουάριο του 1930 ένα κείμενο κατά του Μπρετόν, με τον τίτλο Ένα πτώμα (Un cadavre). Τον Ιούλιο του 1930, ίδρυσε το νέο περιοδικό του υπερρεαλισμού Ο Υπερρεαλισμός στην υπηρεσία της Επανάστασης, με κύριο στόχο την σύνδεση του ποιητικού έργου με την πολιτική. Την ίδια περίπου περίοδο, δημοσιεύτηκε η Άμωμος Σύλληψη, σε συνεργασία με τον ποιητή Πωλ Ελυάρ. Το βιβλίο αυτό, είναι το μοναδικό, ως σήμερα, που περιέχει ένα δοκίμιο αποτίμησης του λεκτικού παραληρήματος διαφόρων κατηγοριών φρενοβλαβών. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, η υστερία αποτελεί την "πιο μεγάλη ποιητική ανακάλυψη του τέλους του [19ου] αιώνα". Το 1932 επήλθε η ρήξη των σχέσεων του Μπρετόν με τον Λουί Αραγκόν, με αιτία την δημοσίευση ενός ποιήματος του τελευταίου, και ορισμένων στίχων του που στρέφονταν επιθετικά εναντίον πολιτικών προσώπων. Ο Μπρετόν υπερασπίστηκε το δικαίωμα του Αραγκόν να εκφράζεται ελεύθερα, ωστόσο αντιτάχθηκε στις προθέσεις του Αραγκόν, ο οποίος δυσαρεστημένος από το γεγονός διαχώρισε τον εαυτό του από τις θέσεις των υπερρεαλιστών. Στις 26 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, ακολούθησε η έκδοση του βιβλίου Τα συγκοινωνούντα δοχεία ενώ λίγους μήνες αργότερα ξεκίνησε η έκδοση της επιθεώρησης Μινώταυρος, επίσημο όργανο του υπερρεαλισμού, της οποίας ο Μπρετόν αποτελεί βασικό στέλεχος. Τον Φεβρουάριο του 1934, υπέγραψε μαζί με άλλες προσωπικότητες, την διακήρυξη με τίτλο Κάλεσμα σε Αγώνα (Appel a la lutte), μέσα από την οποία καλούνταν όλοι οι διανοούμενοι σε ένα κοινό σχέδιο δράσης ενάντια στον ανερχόμενο φασισμό στην Ευρώπη. Τον επόμενο χρόνο, επισκέφτηκε τις Καναρίους Νήσους με αφορμή τη Διεθνή Υπερρεαλιστική Έκθεση που οργανώθηκε εκεί ενώ επισημοποιήθηκε και η ρήξη του με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γαλλίας, μέσα από την διακήρυξη Για τον καιρό που οι υπερρεαλιστές είχαν δίκιο (Du temps que les surrealistes avaient raison), στην οποία ο Μπρετόν κατήγγειλε μεταξύ άλλων τον κομφορμισμό που επέβαλε το κόμμα στα μέλη του, καθώς και τις βιαιοπραγίες του σταλινικού καθεστώτος. Οι συνθήκες που οδήγησαν στη ρήξη του με το Κομμουνιστικό Κόμμα περιήλθαν και στο βιβλίο Πολιτική θέση του Υπερρεαλισμού, που εκδόθηκε το Νοέμβριο του 1935. Το Μάιο του 1938 ο Μπρετόν επισκέφτηκε το Μεξικό, όπου συνάντησε τον Λέων Τρότσκι, με τον οποίο συνέταξε στις 25 Ιουλίου, ένα κείμενο με τον τίτλο Για μία ανεξάρτητη επαναστατική τέχνη. Το κείμενο υπογράφτηκε τελικά από τον Μπρετόν και τον Μεξικανό ζωγράφο Ντιέγκο Ριβέρα. Παράλληλα, κατά την διαμονή του στο Μεξικό, ο Μπρετόν έδωσε μία διάλεξη στο πανεπιστήμιο της πόλης του Μεξικό, η οποία συνοδεύτηκε και από την προβολή της ταινίας Ανδαλουσιανός σκύλος του Λουίς Μπουνιουέλ. Το 1938

140

Αντρέ Μπρετόν επέστρεψε στο Παρίσι και ίδρυσε την γαλλική επιτροπή της F.I.A.R.I (Διεθνή Ομοσπονδία της Ανεξάρτητης Επαναστατικής Τέχνης). Το 1940 ο Μπρετόν ολοκλήρωσε την Ανθολογία του Μαύρου Χιούμορ, η οποία όμως δεν δημοσιεύτηκε άμεσα λόγω λογοκρισίας. Την επόμενη χρονιά, ο Μπρετόν επισκέφτηκε την Αμερική. Κατά την παρουσία του εκεί, ίδρυσε μαζί με τους Μαρσέλ Ντυσάν, Νταίηβιντ Χαιρ και Μαξ Ερνστ, το περιοδικό VVV. Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων του υπερρεαλισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμμετείχε μεταξύ άλλων στην Διεθνή Έκθεση του υπερρεαλισμού στη Νέα Υόρκη (1942) ενώ σημαντική ήταν και η ομιλία του στους φοιτητές του Πανεπιστημίου Yale με θέμα "Η Θέση του υπερρεαλισμού ανάμεσα στους δύο πολέμους". Το 1945 πραγματοποίησε ταξίδι στην Αριζόνα και το Νέο Μεξικό, ειδικότερα στις ιδιαίτερες περιοχές των Ινδιάνων. Επέστρεψε στο Παρίσι το 1946 όπου οργάνωσε μία νέα υπερρεαλιστική ομάδα καθώς και μεγάλες διεθνείς ομαδικές εκθέσεις του υπερρεαλισμού. Το διάστημα 1948-1949 υποστήριξε το διεθνιστικό και ειρηνιστικό κίνημα Πολίτες του Κόσμου (Citizens of the World) του Γκάρυ Νταίηβις, ενώ παράλληλα αντιτάχθηκε δημόσια με πλήθος κειμένων του, τόσο στον κομμουνισμό όσο και στον υπαρξισμό.

Τελευταία χρόνια Στα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια της ζωής του, ο Μπρετόν έγραψε πολλά κείμενα ως προλόγους σε βιβλία άλλων συγγραφέων ή για καταλόγους εκθέσεων ζωγράφων. Το 1957 εξέδωσε την μελέτη Η Μαγική Τέχνη, προϊόν συνεργασίας με τον ποιητή και ιστορικό τέχνης Ζεράρ Λεγκράντ. Τον ίδιο χρόνο, εκδόθηκε και η τελευταία του ποιητική συλλογή με τον τίτλο Αστερισμοί (Constellations), αποτελούμενη από είκοσι δύο πεζά ποιήματα που συνοδεύονταν από ισάριθμα έργα του Χουάν Μιρό. Ο Μπρετόν έπασχε από χρόνιο άσθμα και η υγεία του επιδεινώθηκε το καλοκαίρι του 1966. Στις 27 Σεπτεμβρίου εισήχθη σε νοσοκομείο λόγω μίας έντονης κρίσης δύσπνοιας, και την επόμενη μέρα εξέπνευσε. Στον τάφο του, υπάρχει χαραγμένη η επιγραφή "Αναζητώ το χρυσάφι του χρόνου". Το ατελιέ του στην οδό Φονταίν διατηρείται ως σήμερα χάρη στις προσπάθειες της τρίτης συζύγου του Μπρετόν. Το 2003 το αρχείο του πωλήθηκε σε ιδιώτες, μετά από άρνηση της Γαλλικής κυβέρνησης να αποκτήσει την προσωπική συλλογή του.

Βιβλιογραφία Δοκίμια • • • • • •

Το Μανιφέστο του Σουρρεαλισμού (1924) Σουρρεαλισμός και ζωγραφική (1928) Δεύτερο Μανιφέστο (1929) Ανθολογία του Μαύρου Χιούμορ (1940) Προλεγόμενα για ένα τρίτο Μανιφέστο (1942) Ωδή στον Σαρλ Φουριέ (1946)

Πεζά, ποίηση • • • • • •

Τα Μαγνητικά Πεδία (1919) Nadja (1928-1963) Άμωμος Σύλληψη (1930) Αρκάνα 17 1944 Τα Συγκοινωνούντα δοχεία (1932) Point du jour (1934)

• L’Amour fou (1937) • Poèmes (1948)

141

Αντρέ Μπρετόν

142

Δείτε επίσης • Υπερρεαλισμός

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Ατελιέ του Αντρέ Μπρετόν [1] • Για το βιβλίο Nadja [2] • Το Μανιφέστο του Σουρρεαλισμού (1924) [3] • Das "Anrennen gegen die Grenzen der Sprache" Diskussion mit Roland Barthes, André Breton, Gilles Deleuze & Raymond Federman by Ralph Lichtensteiger [4]

Masque d'André Breton par René Iché

Παραπομπές [1] [2] [3] [4]

http:/ / www. atelierandrebreton. com http:/ / www. site-magister. com/ nadja. htm http:/ / www. geocities. com/ lmc2124/ breton. html#manifesto http:/ / www. lichtensteiger. de/ methoden. html

143

Βίκτωρ Ουγκώ Βίκτωρ Ουγκώ Ο Βίκτωρ Ουγκώ (γαλλικά: Victor Marie Vicomte Hugo) (26 Φεβρουαρίου 1802 – 22 Μαΐου 1885) ήταν Γάλλος μυθιστοριογράφος, ποιητής και δραματουργός, ο πλέον σημαντικός και προβεβλημένος εκπρόσωπος του κινήματος του γαλλικού ρομαντισμού. Από τα πρώτα χρόνια της εφηβείας του αντιλήφθηκε το λογοτεχνικό του ταλέντο και ξεκίνησε τις μεταφράσεις έργων από τα λατινικά καθώς και δικές του πρωτότυπες ποιητικές εργασίες. Η αξία του αναγνωρίστηκε σύντομα μέσα στο γαλλικό ακαδημαϊκό κύκλο αλλά και στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Ταυτόχρονα ασχολήθηκε με την πολιτική μεταλλασσόμενος βαθμιαία από φιλομοναρχικό συντηρητικό σε ριζοσπάστη δημοκρατικό. Την τελευταία περίοδο της ζωής του γνώρισε τη λατρεία του γαλλικού έθνους, ταυτιζόμενος με την ίδια τη Γαλλία, όπως ο ίδιος έλεγε στο ποίημά του Lettre à une femme (Γράμμα σε μία γυναίκα): "Je ne sais plus mon nom, Ο Βίκτωρ Ουγκώ το 1884. je m'appelle Patrie!" (Δε γνωρίζω πλέον το όνομά μου, ονομάζομαι Πατρίς). Προ πάντων, όμως, ως ο μεγαλύτερος Γάλλος συγγραφέας του άμεσου μετεπαναστατικού περιβάλλοντος, ήταν ο ποιητής του νέου κόσμου, ο προφητικός, παραισθησιακός φιλόσοφος και μυθοπλάστης μιας ριζικά νέας εποχής.

Βίκτωρ Ουγκώ

144

Η ζωή του Παιδική ηλικία και νεότητα Γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1802 στην πόλη Μπεζανσόν της επαρχίας Franche-Comté της ανατολικής Γαλλίας και ήταν ο νεότερος γιος του Ιωσήφ Ουγκώκαι της Σοφί Τρεμπισέ . Ο πατέρας του ήταν στρατιωτικός (έγινε στρατηγός της Αυτοκρατορίας το 1809) του Ναπολέοντα και ιδεολογικά τοποθετημένος στους δημοκρατικούς ενώ θρησκευτικά δήλωνε αθεϊστής. Στο άλλο άκρο η μητέρα του, προερχόμενη από παλιά αριστοκρατική οικογένεια, ήταν φιλομοναρχική και ευσεβής ρωμαιοκαθολική.

Ο Βίκτωρ Ουγκώ σε παιδική ηλικία.

Ως αποτέλεσμα της ασυμφωνίας πεποιθήσεων του ζεύγους Ουγκώ ήρθε το 1803 ο σύντομος χωρισμός του και η μετακίνηση της Σοφί και των παιδιών στο Παρίσι. Το 1807 η οικογένεια επανενώθηκε για δύο χρόνια με την απόφαση της Σοφί να μεταβεί στην Ιταλία, όπου ο σύζυγός της υπηρετούσε ως κυβερνήτης επαρχίας. Το 1809 φεύγουν πάλι και παραμένουν για δύο χρόνια στην κωμόπολη Feuillantines. Όμως η πτώση του Ναπολέοντα στέρησε την οικογένεια Ουγκώ από την άνετη και πλούσια ζωή. Ο πατέρας, που είχε φτάσει τον βαθμό του κόμητος, τέθηκε υπό περιορισμό στη Μπλουάζ και του περιόρισαν το εισόδημα μόλις σε 40 λίρες το χρόνο. Η οριστική διάσταση των γονιών του Βίκτωρα φτάνει το 1813, οπότε και εγκαθίστανται με τη μητέρα του οριστικά στο Παρίσι, όπου μόλις που τα έβγαζαν πέρα με τα λίγα χρήματα που είχαν. Ο Βίκτωρ Ουγκώ διέμεινε από το 1815 έως το 1818 στο οικοτροφείο Pension Cordier ενώ παρακολουθούσε μαθήματα στο περίφημο Κολλέγιο του Μεγάλου Λουδοβίκου (Collège Louis-le Grand).

Ο στρατηγός Ιωσήφ Λεοπόλδος Σιγισβέρτος Ουγκώ

Από πολύ νωρίς ξεκίνησε να γράφει ποιήματα και να μεταφράζει κλασσικούς Λατίνους ποιητές όπως ο Βιργίλιος. Η πρώιμη φιλοδοξία του τον έσπρωξε να γράψει σε ηλικία μόλις 14 ετών σε μία εφημερίδα της εποχής: "Je veux être Chateaubriand ou rien" (Επιθυμώ να γίνω ή Σατωβριάνδος ή τίποτα). Στα 1817 βραβεύτηκε από τη Γαλλική Ακαδημία για κάποιο ποίημά του και το 1819 βραβεύτηκε από τα Ανθεστήρια της Τουλούζης (Académie des Jeux floraux de Toulouse). Ο Σατωβριάνδος αποκάλεσε τον Ουγκώ "εξαιρετική φυσιογνωμία", προφητεύοντας έτσι το μεγάλο μέλλον του νεαρού συγγραφέα. Αυτά τα γεγονότα έπεισαν τον πατέρα του να τον αφήσει να αφιερωθεί στη λογοτεχνία παρά τα σχέδιά του να φοιτήσει ο γιος του στην Πολυτεχνική Σχολή. Λίγο καιρό αργότερα θα εγκαταλείψει και τις σπουδές του στη Νομική Σχολή. Άλλωστε τα βραβεία ποιήσεως που κέρδισε, του έδωσαν θάρρος να συνεχίσει. Αν και επί ένα έτος ήταν αναγκασμένος να μένει σε μία σοφίτα επί της οδού Ντι Ντραγκόν, παρέα με ποντίκια, έγραφε ωστόσο με μεγάλη επιμέλεια, επιμονή και αυτοπεποίθηση, αρετές που δεν του έλειψαν ποτέ στη ζωή του.

Βίκτωρ Ουγκώ

145

Πρώιμη ποιητική και πεζογραφία

Ο Ουγκώ σε νεαρή ηλικία

Το 1819 ιδρύει μαζί με τους αδερφούς του το περιοδικό Conservateur Littéraire όπου υποστηρίζει τις θέσεις του Σατωβριάνδου (François René Chateaubriand). Στις 27 Ιουνίου 1821 πεθαίνει η μητέρα του και ένα μήνα, περίπου, αργότερα στις 20 Ιουλίου ο πατέρας του ξαναπαντρεύεται. Το 1822, δημοσιεύει την πρώτη του ποιητική συλλογή Nouvelles Odes et Poésies Diverses, η οποία προσήλκυσε την προσοχή και την εύνοια του βασιλές, κι έτσι έλαβε μία βασιλική επιχορήγηση από τον Λουδοβίκο. Την ίδια εποχή συνεργάζεται με το περιοδικό Muse Française και συχνάζει στο λογοτεχνικό σαλόνι του Καρόλου Νοντιέ (Charles Nodier), όπου συναναστρέφεται με τον Αλφρέδο Ντε Βινί (Alfred de Vigny) και το Λαμαρτίνο (Lamartine). Με γεμάτο τώρα το βαλάντιο, ήταν σε θέση να επιχειρήσει κάτι που πάντα σκεπτόταν, αλλά ποτέ δεν είχε τολμήσει: τον γάμο.

Στις 20 Οκτωβρίου 1822 ο Ουγκώ παντρεύεται την Αντέλ Φουσέ (Adèle Foucher), που την ήθελε από καιρό. Ένας γάμος, που όπως και αυτός των γονιών του, χαρακτηρίζεται από δυσαρμονία μεταξύ των συζύγων και οδηγεί το συγγραφέα σε μία μακροχρόνια σχέση με τη μούσα και ερωμένη του ηθοποιό Ζιλιέτ Ντρουέ (Juliette Drouet) μέχρι το θάνατό της το 1882. Πλην αυτού, όμως, ο γάμος του υποκρύπτει και μία τραγωδία μιας και ο μικρότερος αδερφός του Ευγένιος, όντας κρυφά ερωτευμένος με την Αντέλ, χάνει τα λογικά του την ημέρα του γάμου και παραμένει μέχρι το τέλος της ζωής του σε ίδρυμα. Το 1823 κάνει το λογοτεχνικό του ντεμπούτο με το μυθιστόρημα Χαν της Ισλανδίας (Han d'Islande), το οποίο κυκλοφόρησε με ψευδώνυμο σε τέσσερις μικρούς τόμους. Η συγγραφική του σταδιοδρομία τώρα είχε αρχίσει επισήμως. Η ποίηση της εποχής εκείνης ήταν έντονα ρομαντική, αλλά ρηχή και επιτηδευμένη. Ο Ουγκώ εγκατέλειψε τον παλιό αυτό ποιητικό τύπο και με το δροσερό λυρισμό του, εγκαινίασε μία νέα ποιητική τέχνη.

Η μούσα και ερωμένη του Ουγκώ, Ζιλιέτ Ντρουέ

Βίκτωρ Ουγκώ

146 Η ποιητική συλλογή, που τον καθιερώνει εκδίδεται στα 1826 και είναι οι Ωδές και Μπαλάντες (Odes et Ballades), με την οποία αναγνωρίζεται σαν αξιόλογος λυρικός ποιητής και τεχνίτης του στίχου. Ακολουθεί τον ίδιο χρόνο το μυθιστόρημα Μπυγκ Ζαργκάλ (Bug-Jargal) και το 1827 το θεατρικό έργο Κρόμγουελ (Cromwell).

Ο Κρόμγουελ είναι το έργο που του εξασφάλισε τον τίτλο του επαναστάτη του ρομαντισμού και του ηγέτη των νεωτεριστικών τάσεων της τέχνης, σ' όλες τις εκδηλώσεις. Στο μνημειώδη Πρόλογο του Κρόμγουελ (Préface de Cromwell) ο Ουγκώ προτείνει στους συγχρόνους του δραματουργούς να απαλλαγούν από τις φόρμες, που επέβαλλε ο γαλλικός θεατρικός κλασικισμός, εισάγοντας στη θεατρική τέχνη το ρομαντικό δράμα. Έχοντας ήδη γνωρίσει το σαιξπηρικό Η σύζυγος του Ουγκώ, Αντέλ έργο, τη γερμανική θεατρογραφία και τη δραματουργία του Σλέγκελ (Schlegel) με τον πρόλογό του δίνει το έναυσμα μίας πολύχρονης διαμάχης μεταξύ γαλλικού κλασικισμού και Ρομαντισμού. Επιπλέον με τον Κρόμβελ εισηγείται ένα υπόδειγμα σύγχρονου ιστορικού δράματος, που υπακούει στη σαιξπηρική τεχνική. Εν τω μεταξύ στις 29 Ιανουαρίου 1828 πεθαίνει ο πατέρας του και από εκείνη τη στιγμή ο Ουγκώ αρχίζει να αυτοαποκαλείται βαρώνος. Το 1829 εξέδωσε τα Ανατολίτικα, ένα από τα πιο αξιόλογα έργα του, εμπνευσμένο από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ο φιλελληνισμός του Ουγκώ, που φανερώνεται με το έργο αυτό, παρέμεινε θερμός και αγνός και δεν άφησε ευκαιρία, από το 1821 μέχρι την Κρητική Επανάσταση του 1866, να εκδηλώνεται σαν ένα ιερό σύμβολο της θρησκείας του που λεγόταν Ελευθερία.

Από την καταξίωση στην εξορία Παρόλες τις ποιητικές του δάφνες, τα οικονομικά του Ουγκώ δεν ήταν πολύ ανθηρά μέχρι που καταπιάστηκε με το δράμα. Η περίοδος των ετών 1830 έως 1843 αποτελεί διάστημα καταξίωσης του Γάλλου λογοτέχνη με πλούσια παραγωγή έργων. Το 1830 ανεβαίνει με μεγάλη επιτυχία το θεατρικό του έργο Ερνάνης (Hernani), του οποίου η έκδοση τού έφερε πολλά κέρδη. Λίγο αργότερα, το 1831, κυκλοφορεί το διάσημο μυθιστόρημά του Η Παναγία των Παρισίων (Notre-Dame de Paris), που σύντομα μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και τον έκανε ακόμα πιο πλούσιο. Παράλληλα δημοσιεύει έργα λυρικής ποίησης, εμπνευσμένα από το ειδύλλιό του με τη Ζιλιέτ Ντρουέ. Στα 1841, έπειτα από δύο άκαρπες υποψηφιότητες, εκλέγεται μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας (Académie française).

Βίκτωρ Ουγκώ

147

Η ζωή του, εντούτοις, θα σημαδευτεί μέχρι τέλους από μία προσωπική τραγωδία, το θάνατο από πνιγμό της νεόνυμφης κόρης του Λεοπολδίνης (Léopoldine) και του συζύγου της Καρόλου Βακερί (Charles Vacquerie) στις 4 Σεπτεμβρίου 1843. Ο Ουγκώ εκείνες τις μέρες βρισκόταν σε ταξίδι στα Πυρηναία και πληροφορήθηκε το γεγονός διαβάζοντας τυχαία κάποια εφημερίδα. Η καταλυτική επίδρασή του συμβάντος πάνω του φάνηκε από το ότι δε δημοσίευσε κανένα έργο του τουλάχιστον για μία δεκαετία. Το ενδιαφέρον του τώρα κερδίζει η πολιτική και αρχικά υποστηρίζει με θέρμη το βασιλιά Λουδοβίκο Φίλιππο (Louis-Philippe) ενώ λίγο αργότερα συνδέεται φιλικά με τη θερμή θαυμάστρια του έργου του, δούκισσα της Ορλεάνης, προσδοκώντας την ανάθεση κάποιου υπουργείου στην περίπτωση που ο σύζυγός της αναλάμβανε την εξουσία. Ο θάνατος του δούκα της Ορλεάνης, παρά ταύτα, ακυρώνει τις όποιες φιλοδοξίες του συγγραφέα. Στα 1845 ο Λουδοβίκος Φίλιππος τον ονόμασε Pair de France, μέλος δηλαδή της Άνω Βουλής. Εκεί εκφώνησε λόγους ενάντια στη θανατική καταδίκη και την κοινωνική αδικία ενώ υποστήριξε την ελευθερία του Τύπου και την αυτοδιάθεση της Πολωνίας. Μετά την Επανάσταση του 1848 και την ανακήρυξη της Β’ Γαλλικής Δημοκρατία εκλέγεται, με τη βοήθεια του Λέοντος Γαμβέτα, βουλευτής Παρισίων στη Συντακτική και ακόλουθα στη Νομοθετική Συνέλευση. Τότε αναδεικνύεται σε θερμό υποστηρικτή του Ναπολέοντα Γ', ανιψιού του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, συντασσόμενος ενεργά με την προώθηση της υποψηφιότητάς του για την Προεδρία της Δημοκρατίας.

Ο Ουγκώ με την κόρη του Λεοπολδίνη

Ο Βίκτωρ Ουγκώ (όρθιος αριστερά) και άλλοι εκπρόσωποι του κινήματος του Ρομαντισμού σε φανταστική απεικόνιση

Η πραξικοπηματική κατάλυση της δημοκρατίας από το Ναπολέοντα Γ' το 1851 και η ανάδειξή του σε Αυτοκράτορα κάνει τον Ουγκώ να αλλάξει τις φιλοβοναπαρτικές του αντιλήψεις και να στραφεί με μένος εναντίον του. Η επικείμενη δίωξή του, μετά από αυτό, τον αναγκάζει να διαφύγει στις Βρυξέλλες μεταμφιεσμένος σε εργάτη. Έτσι εγκαινίασε την μακρά περίοδο αυτοεξορίας του, που θα διαρκέσει περίπου 20 χρόνια.

Βίκτωρ Ουγκώ

148

Η περίοδος της εξορίας Στη διάρκεια της εξορίας του δημοσίευσε δύο πολιτικά μανιφέστα ενάντια στον Ναπολέοντα Γ’, το Ναπολέων ο Μικρός (Napoléon le Petit, 1852) και το Επιστολές στο Λουδοβίκο Βοναπάρτη (Lettres à Louis Bonaparte, 1855), που διαδόθηκαν ευρέως παράνομα στη Γαλλία, ενώ αργότερα συνέγραψε αναφορικά με τα γεγονότα της εποχής το έργο Η ιστορία ενός εγκλήματος (Histoire d'un crime, Α’ μέρος 1877 και Β’ μέρος 1878). Το 1853 κυκλοφορεί και την ποιητική του συλλογή Τιμωρίες (Les Châtiments) όπου με λυρισμό επαγγέλλεται το θρίαμβο της παγκόσμιας δημοκρατίας. Αρχικά εγκαταστάθηκε στις Βρυξέλλες, το 1852, όμως, μετέβη στο βρετανικό νησί Τζέρσεϋ, το οποίο η ανησυχία των τοπικών αρχών για τη δράση του τον ανάγκασε να εγκαταλείψει το 1855 για να μεταβεί στο γειτονικό νησί Γκέρνσεϋ. Εν τω μεταξύ το Σεπτέμβριο του 1853 μυείται από την Ντελφίν Ντε Ζιραρντέν (Delphine de Girardin), που τον επισκέπτεται στο Τζέρσεϋ, στον πνευματισμό, την επικοινωνία δηλαδή με πνεύματα νεκρών μέσω περιστρεφόμενων και ομιλούντων τραπεζιών.

Ο Β. Ουγκώ στο Τζέρσεϊ, φωτογραφημένος από το γιό του Κάρολο το 1853.

Στη διετία της παραμονής του στο Τζέρσεϋ κατατρύχεται από την εμμονή του θανάτου και τον απασχολούν τα μυστήρια της ψυχής και του κόσμου. Τότε συγγράφει τα έργα Το Τέλος του Σατανά (La fin de Satan) και Θεός (Dieu), όπου στο πρώτο μεν πραγματεύεται το πρόβλημα του Κακού και στο δεύτερο το πρόβλημα του Απείρου. Και τα δύο εκδόθηκαν μεταθανάτια και έχουν τη μορφή αποκαλυπτικών οραμάτων κινούμενα από τη λανθάνουσα τάση του Ουγκώ για ποίηση σε φόρμα ενόρασης.

Στο νησί Γκέρνσεϋ διαμένει στο Hauteville - House από όπου έχει τη δυνατότητα να παρατηρεί τη θάλασσα και τις απέναντι γαλλικές ακτές. Εκεί, στρεφόμενος από τη μεταφυσική αναζήτηση στην ανθρώπινη εποποιία, συγγράφει την ποιητική συλλογή Ο Θρύλος των Αιώνων (La Légende des Siècles, 1859) και ολοκληρώνει το αριστούργημά του Οι Άθλιοι (Les Misérables, 1862). Οι Άθλιοι, που άμα τη εκδόσει τους σαγήνευσαν τα λαϊκά στρώματα, θεωρήθηκαν ως το πρώτο μοντέρνο μυθιστόρημα και χαρακτηρίστηκαν σαν κοινωνικό ευαγγέλιο των ηθικών και πολιτικών αρετών και φραγγέλιο των κακιών της τότε αστικής κοινωνίας. Σε αυτό το έργο, το οποίο δουλεύει περίπου από το 1828, ο Ουγκώ αποτυπώνει μισό αιώνα γαλλικής ιστορίας. Αποτελεί μία επική τοιχογραφία των μεγάλων γεγονότων της Γαλλίας συνδυαζόμενων με την ιστόρηση ενός μεγάλου έρωτα. Ο Ουγκώ χρησιμοποίησε μερικές από τις δικές του περιπέτειες στην κατασκευή του πλαισίου αυτού. Η ζωή του Μάριου στην πανσιόν Γκορμπό δεν είναι παρά η ίδια η ζωή του Ουγκώ στην οδό Ντι Ντραγκόν! Το βιβλίο δεν ενθουσίασε τον κύκλο των διανοουμένων κριτικών, ενώ περιελήφθη από τον Πάπα Πίο ΙΔ’ στον κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων. Εντούτοις, το έργο αυτό εξάπλωσε σε όλο τον κόσμο τη φήμη του Ουγκώ. "Οι σελίδες του αποτελούν λυρικές εποποιΐες πρωτογενούς

Βίκτωρ Ουγκώ

149

φύσεως" έγραψε ο μεγάλος ποιητής Κωστής Παλαμάς. Η έκδοση του βιβλίου σημείωσε πρωτοφανή επιτυχία στα εκδοτικά χρονικά. Μία επιτυχία που κανένα άλλο βιβλίο, εκτός από την Αγία Γραφή δεν γνώρισε.

Το Hauteville House, τόπος παραμονής του Γάλλου λογοτέχνη στο Γκέρνσεϋ

Η επιστροφή στη Γαλλία και το τέλος Το 1859 ο Ναπολέων Γ’ προσφέρει αμνηστία σε όλους τους πολιτικούς εξόριστους αλλά ο Ουγκώ αρνείται να επιστρέψει μην επιθυμώντας να κάνει οποιαδήποτε παραχώρηση έναντι του μονάρχη. Το 1863 κυκλοφορεί μία βιογραφία του από τη γυναίκα του Αδέλα, η οποία πέθανε πέντε χρόνια αργότερα. Το ξέσπασμα του Γαλλοπρωσικού Πολέμου τον οδηγεί στην επιστροφή του στη Γαλλία τον Αύγουστο του 1870, λίγο μετά την ανακήρυξη της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας. Η είσοδός του στο Παρίσι υπήρξε θριαμβευτική. Η φήμη του ήταν ήδη παγκόσμια. Οι ικανότητές του δεν είχαν αδυνατίσει από την ηλικία του. Ως βουλευτής της Εθνοσυνέλευσης ψηφίζει κατά της ειρήνης και αμέσως παραιτείται. Ακολουθούν η πολιορκία των Παρισίων και η ήττα της Γαλλίας. Ο Ουγκώ απομακρύνεται και πάλι από την πατρίδα του το 1871 κατά τη Χειρόγραφο του Ουγκώ που προτρέπει σε διάρκεια της επικράτησης της Παρισινής Κομμούνας και αντίσταση στην πρωσική εισβολή. παραμένει στις Βρυξέλλες και το Λουξεμβούργο. Το ίδιο έτος πεθαίνει ο γιος του Κάρολος (Charles) και το επόμενο η κόρη του Αδέλα εισάγεται στο άσυλο ψυχικά ασθενών Saint-Mandé. Στα δύο προηγούμενα οικογενειακά δράματα προστίθεται το 1873 και ο θάνατος του γιου του Φραγκίσκου – Βίκτωρα (François-Victor).

Βίκτωρ Ουγκώ

Στις 30 Ιανουαρίου 1876 ο Βίκτωρ Ουγκώ ονομάζεται ισόβιος Γερουσιαστής από τη Γαλλική Δημοκρατία. Την τελευταία αυτή πολιτική περίοδο της ζωής του γίνεται το είδωλο της ριζοσπαστικής αριστεράς. Ο ίδιος είναι πλέον οπαδός ενός ουτοπικού σοσιαλισμού πιστεύοντας στην κοινωνική συμφιλίωση και την ειρηνική επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων, σε σχέση με την επαναστατική βία. Θεωρεί ότι ο ατομικός δρόμος προς την ηθική τελείωση, προς την καλοσύνη οδηγεί στη "σωτηρία" του ατόμου και της κοινωνίας. Το Φεβρουάριο του 1881 οργανώνεται ένας πανεθνικός εορτασμός προκειμένου να τιμηθεί η είσοδός του στην ένατη δεκαετία της ζωής του. Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν Ο Ουγκώ στο νεκρικό κρεβάτι, φωτογραφημένος από τον Félix Nadar την 25η Φεβρουαρίου με την απόδοση ενός βάζου Σεβρών, παραδοσιακού δώρου προς ηγεμόνες και την 27η Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε προς τιμήν του μία από τις μεγαλύτερες παρελάσεις στη γαλλική ιστορία, όπου τον επευφήμησαν 600.000 συμπατριώτες του. Ο Βίκτωρ Ουγκώ πέθανε στις 22 Μαΐου 1885 σε ηλικία 83 ετών έχοντας λάβει εν ζωή σπάνια δόξα για πνευματικό δημιουργό. Στη Γαλλία κηρύχθηκε εθνικό πένθος και μία νύχτα η σορός του έμεινε με τιμητική φρουρά κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου, ταιριαστή τιμή στον μεγάλο άνδρα των Γαλλικών Γραμμάτων. Την ημέρα της κηδείας του (1η Ιουνίου) περίπου 2.000.000 άνθρωποι συνόδευσαν τον επιφανή νεκρό από την Αψίδα του Θριάμβου στο Πάνθεον, το οποίο ορίστηκε ως τελευταία του κατοικία.

Το έργο του Ποιητική Ο Ουγκώ επαλήθευσε την πρόβλεψη του Σατωβριάνδου και έγινε μία από τις μεγαλύτερες λογοτεχνικές φυσιογνωμίες της Γαλλίας. Ο Ουγκώ θεωρείται ένας από τους ηγέτες της ρομαντικής κίνησης στη γαλλική λογοτεχνία καθώς επίσης και ένας από τους πλέον παραγωγικούς και πολύπλευρους συγγραφείς της. Αν και εκτός Γαλλίας είναι γνωστός κυρίως για τα μυθιστορήματα Η Παναγία των Παρισίων και Οι Άθλιοι, στη χώρα του διακρίνεται πρώτιστα για τη συνεισφορά του ως ρομαντικός ποιητής. Ο στίχος του Ουγκώ έχει συγκριθεί με τα έργα του Σαίξπηρ, του Δάντη και του Ομήρου και έχει επηρεάσει διαμετρικά αντίθετους ποιητές όπως ο Κάρολος Μπωντλαίρ, ο Άλφρεντ Λορντ Τέννυσον και ο Ουόλτ Ουίτμαν. Η τεχνική δεξιοτεχνία του Ουγκώ, ο υφολογικός πειραματισμός, η ραγδαία κλιμάκωση των συναισθημάτων, η ποικιλία και η καθολικότητα των θεμάτων του όχι μόνο τον καθιέρωσαν ως ηγέτη της γαλλικής ρομαντικής σχολής αλλά και ως προπομπό της σύγχρονης ποίησης. Ο Ουγκώ έφερε μια νέα αίσθηση της ομορφιάς των λέξεων, επέκτεινε τους λυρικούς πόρους του γαλλικού στίχου και ενδυνάμωσε τον αλεξανδρινό στίχο με εντυπωσιακά μετρικά διασκελίσματα και τοποθετήσεις της τομής του στίχου. Η παραγωγή του ήταν απέραντη και η ποικιλομορφία της ακόμα καταπλήσσει. Ακόμα έσπασε την παράδοση, όπου η ποιητική γλώσσα θεωρούνταν ως μια εξειδικευμένη μορφή γλώσσας μεταξύ των διάφορων άλλων τεχνικών γλωσσών. Η ποίηση ήταν, για αυτόν, τόσο ελεύθερη και κυρίαρχη όσο οι ίδιοι οι άνθρωποι.

150

Βίκτωρ Ουγκώ

151

Δραματουργία Στη θεατρική του γραφή ο Ουγκώ αντιτάχθηκε στις φόρμες του κλασικού δράματος όπως το μέτρο, η επιλογή συγκεκριμένων θεμάτων, οι περιορισμοί στη χρήση λέξεων, εισάγοντας πρώτος στη γαλλική θεατρική παραγωγή το ρομαντικό ύφος γραφής. Στα εικοσιέξι του χρόνια, συγγράφοντας τον Πρόλογο του Κρόμγουελ, γίνεται ο γεννήτορας ενός νέου θεατρικού είδους, του ρομαντικού δράματος. Σε αυτό το κείμενο ο νεαρός συγγραφέας αμφισβητεί το παραδοσιακό θεατρικό είδος και εισάγει στη σκηνή τη ρομαντική θεματολογία. Εντούτοις το ίδιο το έργο θεωρήθηκε αντιθεατρικό και αδύνατο να ανέβει στη σκηνή λόγω της έκτασής του και των πολλών χαρακτήρων του.

Πίνακας που αναπαριστά τις αντιδράσεις στο ανέβασμα της πρώτης παράστασης του Ερνάνη το 1830

Χάρη στον Ερνάνη, όμως, το 1830 ο Ουγκώ καταφέρνει να καταξιωθεί ως θεατρικός συγγραφέας. Στην πορεία του θα συναντήσει μεγάλες επιτυχίες, όπως η παράσταση του έργου του Λουκρητία Βοργία αλλά και αποτυχίες, με το ανέβασμα π.χ. του Ο Βασιλιάς Διασκεδάζει, προτού αποφασίσουν μαζί με τον Αλέξανδρο Δουμά να ιδρύσουν ένα χώρο αποκλειστικά αφιερωμένο στο ρομαντικό θέατρο. Αυτός θα είναι το Théâtre de la Renaissance, που θα εγκαινιάσει τη σκηνή του με το έργο Ρουί Μπλας.

Μυθιστοριογραφία Συνολικά ο Ουγκώ συνέγραψε εννέα μυθιστορήματα, από τα οποία το πρώτο σε ηλικία δεκαέξι ετών και το τελευταίο εβδομήντα δύο. Το μυθιστόρημα καλύπτει όλες τις περιόδους της ζωής του συγγραφέα, όλες τις μορφές και τα λογοτεχνικά ρεύματα της εποχής του δίχως ποτέ να ταυτίζεται απόλυτα με κανένα.

Εικόνα από την πρώτη έκδοση της Παναγίας των Παρισίων από τον Alfred Barbou (1831)

Βίκτωρ Ουγκώ

152

Η πορεία του ως μυθιστοριογράφου χωρίζεται σε δύο περιόδους με κομβικό σημείο την εξορία του από τη Γαλλία. Η περίοδος πριν την εξορία έχει σχεδόν πειραματικό χαρακτήρα περιέχοντας πέντε μυθιστορήματα με ποικίλη έκταση και διαφορετική έμπνευση. Κορυφαίο δημιούργημα αυτής της πειραματικής φάσης είναι Η Παναγία των Παρισίων, ένα ιστορικό μυθιστόρημα τοποθετημένο στα 1482 με πρωταγωνιστή το δύσμορφο κωδωνοκρούστη του ναού, Κουασιμόδο, που αποτελεί προσωποποίηση του μεσαιωνικού πνεύματος. Την περίοδο της εξορίας του και της επακόλουθης επιστροφής του στη Γαλλία ανακαλύπτει τον πραγματικό μυθιστορηματικό του δρόμο συγγράφοντας το πλουσιότερο και διασημότερο μέρος του έργου του. Η μυθιστορηματική του φόρμα βασίζεται στην εξιστόρηση μίας απλής ανθρώπινης ιστορίας, στην οποία παρεμβάλλονται μεγάλες περιγραφές και προσωπογραφίες καθώς και παρεκβάσεις σχετικές με τα αιώνια ανθρώπινα προβλήματα και αναζητήσεις. Το θεωρούμενο ως αριστούργημά του, Οι Άθλιοι, ακολουθεί ακριβώς αυτή τη διηγηματική μορφή συνδυάζοντας τον έρωτα, την καταδίωξη και την αθλιότητα των ανθρωπίνων πλασμάτων με την εξιστόρηση κορυφαίων ιστορικών στιγμών.

Προσωπογραφία της Τιτίκας (Causette) από την αρχική έκδοση των Αθλίων το 1862

Η θρησκευτικότητα του Ουγκώ Οι θρησκευτικές, όπως και οι πολιτικές, πεποιθήσεις του Ουγκώ άλλαξαν ριζικά κατά τη διάρκεια της ζωής του. Στη νεότητά του, προσδιοριζόταν ως καθολικός και δήλωνε αφοσίωση στην ιεραρχία και την εκκλησιαστική εξουσία. Αργότερα εξελίχθηκε σε μη ενεργό καθολικό εκφράζοντας όλο και περισσότερο αντιπαπικές και αντικληρικές απόψεις. Την περίοδο της εξορίας του μυήθηκε στον πνευματισμό ενώ τα τελευταία χρόνια της ζωής του υιοθέτησε έναν ορθολογικό ντεϊσμό, όμοιο με αυτό του Βολταίρου. Όταν ένας απογραφέας τον ρώτησε στα 1872 εάν ήταν καθολικός, απάντησε: "Όχι. Ελευθερόφρονας". Ο Ουγκώ δεν ελάττωσε ποτέ την αντιπάθειά του προς την Καθολική Εκκλησία, οφειλόμενη κατά ένα μεγάλο μέρος στην αδιαφορία της εκκλησίας για τη δύσκολη θέση της εργατικής τάξης υπό τη μοναρχία Η Σαρκοφάγος του Βίκτωρος Ουγκώ αλλά και στη συχνότητα με την οποία τα έργα του εμφανίζονταν στις φωτογραφημένη από τον Etienne λίστες του Βατικανού με απαγορευμένα βιβλία. Στους θανάτους των γιων Neurdein το 1885 του Καρόλου και Φραγκίσκου - Βίκτωρα, επέμεινε να ταφούν δίχως σταυρό και την παρουσία ιερέα, και τον ίδιο όρο θέσπισε για τη δική του κηδεία. Εντούτοις, αν και θεωρούσε το καθολικό δόγμα ξεπερασμένο και νεκρό, δεν επιτέθηκε ποτέ άμεσα στον ίδιο το θεσμό. Παρέμεινε επίσης βαθιά θρησκευόμενο άτομο που πίστευε έντονα στη δύναμη και την ανάγκη της προσευχής. Ο ορθολογισμός του Ουγκώ μπορεί να επισημανθεί σε ποιήματα όπως το Torquemada (1869, για το θρησκευτικό φανατισμό), το Le Pape (1878, έντονα αντικληρικό), το Religion et Religions (1880, αρνούμενος τη χρησιμότητα των εκκλησιών) και, τα δημοσιευμένα μεταθανάτια, La fin de Satan και Dieu (1886 και 1891 αντίστοιχα, στα οποία αντιπροσωπεύει το χριστιανισμό ως γρύπα και τον ορθολογισμό ως άγγελο).

Βίκτωρ Ουγκώ

Εικαστικός δημιουργός Η ζωγραφική ξεκίνησε για τον Ουγκώ ως ένα ευχάριστο πάρεργο, εξελισσόμενη σταδιακά σε σημαντική πνευματική ενασχόληση ειδικότερα το διάστημα πριν την εξορία του, όταν σταμάτησε προσωρινά τη συγγραφή με σκοπό να αναμιχθεί στην πολιτική. Το διάστημα των ετών 1848 – 1852 υπήρξε η μοναδική δημιουργική διαφυγή του. Τα έργα του είναι δουλεμένα αποκλειστικά σε χαρτί και σε μικρή κλίμακα, συνήθως με σκούρα καφέ ή μαύρη μελάνη, παρεμβάλλοντας ορισμένες φορές λευκές πινελιές και Έργο του Β. Ουγκώ με τίτλο Η πόλη με την ερειπωμένη σπανιότερα άλλα χρώματα. Οι σωζόμενες ζωγραφιές του γέφυρα (1847). είναι εξαιρετικά ολοκληρωμένες και μοντέρνες σε ύφος και εκτέλεση, προοιωνίζοντας τις πειραματικές τεχνικές του Σουρεαλισμού και του Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού. Ο Ευγένιος Ντελακρουά είχε γράψει για τον Ουγκώ πως αν αποφάσιζε να γίνει ζωγράφος αντί συγγραφέας, θα είχε επισκιάσει όλους τους καλλιτέχνες του αιώνα του. Στα σωζόμενα έργα του αναγνωρίζεται η δεξιοτεχνία, η τόλμη στην εκτέλεση και μία αίσθηση ισχυρής δημιουργικότητας. Ο Ουγκώ μελέτησε τα χαρακτηριστικά των υλικών και των μέσων του υπό όλες τις πιθανές προοπτικές. Υψώθηκε πάνω από τις σύγχρονες συμβάσεις και δε δίστασε να επεξεργαστεί τυχαίες φόρμες όταν αυτές ικανοποιούσαν την αισθητική του. Ο Ουγκώ κράτησε τη ζωγραφική του δημιουργία μακριά από τη δημοσιότητα, φοβούμενος ότι θα επισκίαζε το λογοτεχνικό του έργο. Εντούτοις, απολάμβανε να μοιράζεται τα σχέδιά του με την οικογένεια και τους φίλους του, συχνά υπό μορφή περίτεχνων χειροποίητων καρτών επικοινωνίας, πολλές από τις οποίες δίνονταν ως δώρα στους επισκέπτες όταν ήταν εξόριστος.

153

Βίκτωρ Ουγκώ

154

Ο Βίκτωρ Ουγκώ και η Ελλάδα Ο Βίκτωρ Ουγκώ αναφορικά με το ελληνικό ζήτημα υπήρξε από τους πλέον όψιμους Ευρωπαίους διανοούμενους, που έλαβαν φιλελληνική στάση. Παρότι, όμως, εισέρχεται αργά στον κύκλο των φιλελλήνων παραμένει ο συνεπέστερος των υποστηρικτών του νεότευκτου ελληνικού κράτους. Οι πρώτες του ποιητικές αναφορές σχετικά με τον αγώνα των Ελλήνων εμφανίζονται το 1826 με τη δημοσίευση στο γαλλικό Τύπο του ποιήματος Τα Κεφάλια του Σαραγιού (Les têtes du serail), εμπνευσμένου από την Έξοδο του Μεσολογγίου, όπου εμφανίζονται μεταξύ των 6000 κεφαλών, που είχαν αποσταλεί στο σαράγι να συνομιλούν μεταξύ τους τα τρία κεφάλια του Μάρκου Μπότσαρη, του Επiσκ;oπου Ρωγών Ιωσήφ και του Κωνσταντίνου Κανάρη. Το 1827 συνθέτει τα ποιήματα Ναβαρίνο (Navarin) και Ενθουσιασμός (Enthousiasme) και την επόμενη χρονιά τα Κανάρης (Canaris), Λαζάρα (Lazzara) καθώς και το περίφημο Ελληνόπουλο (L' enfant). Όλα τα παραπάνω ποιήματα περιελήφθησαν στη συλλογή Τα Ανατολίτικα.

Η ελληνόφωνη εφημερίδα Κλειώ της Τεργέστης αποδίδει φόρο τιμής στο Βίκτωρα Ουγκώ στο φύλλο της 13ης Ιουνίου 1885.

Στα 1829 ο κορυφαίος των Ελλήνων διαφωτιστών Αδαμάντιος Κοραής δηλώνει την αντίθεσή του προς το ρομαντικό κίνημα, του οποίου αρχηγέτης είναι ο Ουγκώ. Παρά ταύτα στην Αθήνα τα μέλη του λογοτεχνικού ρεύματος της Αθηναϊκής Σχολής στρέφονται προς το ρομαντισμό. Ο Νικόλαος Σούτσος είναι ο πρώτος που μεταφράζει ποιήματα του Ουγκώ στα 1842.

Κατά τη δεκαετία του 1850 πραγματοποιούνται αρκετές μεταφράσεις θεατρικών έργων του στην ελληνική αρχής γενομένης με το Angelo, tyran de Padoue, και μέσω αυτών καθίσταται γνωστός στο ελληνικό κοινό κυρίως ως δραματικός συγγραφέας. Στα 1862 έρχεται η μετάφραση των Αθλίων από τον Ιωάννη Ισιδωρίδη - Σκυλίτση σχεδόν αμέσως μετά την κυκλοφορία τους στα γαλλικά. Το μυθιστόρημα ενθουσίασε τους Έλληνες αναγνώστες και επηρέασε πολλούς εγχώριους λογοτέχνες. Το ενδιαφέρον του Ουγκώ για την ελεύθερη πλέον Ελλάδα φάνηκε ιδιαίτερα σε σχέση με το κρητικό ζήτημα. Το διάστημα της Κρητικής Επανάστασης του 1866 – 1869 δημοσιεύει τρεις επιστολές υπέρ των Κρητών στον ευρωπαϊκό τύπο το Δεκέμβριο του 1866, το Φεβρουάριο του 1867 και το Φεβρουάριο του 1869, παρά το γενικότερο αρνητικό για τα ελληνικά ζητήματα κλίμα της εποχής. Εκτός της συμπαράστασης προς τους Κρήτες έδειξε ενδιαφέρον και για την αρπαγή των μαρμάρων του Παρθενώνα κατηγορώντας τον Έλγιν για αυτή του την πράξη, στη βάση της αντίληψής του ότι η πολιτιστική κληρονομιά ενός λαού δεν πρέπει να γίνεται κτήμα ενός άλλου. Ο θάνατός του, τέλος, είχε μεγάλο αντίκτυπο στην Ελλάδα και στο σύνολό του σχεδόν ο ελληνικός Τύπος κάλυψε το γεγονός της απώλειας του διακεκριμένου φιλέλληνα συγγραφέα. Μάλιστα πραγματοποιήθηκαν τελετές προκειμένου να τιμηθεί ο μεγάλος νεκρός αντίστοιχες με αυτές, που έλαβαν χώρα στη Γαλλία.

Βίκτωρ Ουγκώ

Εργογραφία Θεατρικά έργα • • • • • • • • • • •

Κρόμγουελ Cromwell (1827) Ερνάνης Hernani (1830) Μαριόν Ντελόρμ Marion Delorme (1831) Ο Βασιλιάς διακεδάζει Le Roi s'amuse (1832) Λουκρητία Βοργία Lucrèce Borgia (1833) Μαρία Τυδώρ Marie Tudor (1833) Άγγελος, ο τύραννος της Πάδουας Angelo, tyran de Padoue (1835) Ρουί Μπλα Ruy Blas (1838) Οι Στρατιωτικοί Διοικητές Les Burgraves (1843) Τορκουεμάδα Torquemada (1882) Το Θέατρο στην ελευθερία Théâtre en liberté (1886)

Μυθιστορήματα • Χαν της Ισλανδίας Han d'Islande (1823) • Μπιγκ Ζαργκάλ Bug-Jargal (1826) • • • • • • •

Η Τελευταία Μέρα ενός Κατάδικου Le Dernier Jour d'un condamné (1829) Η Παναγία των Παρισίων Notre-Dame de Paris (1831) Κλοντ Γκε Claude Gueux (1834) Οι Άθλιοι Les Misérables (1862) Οι Εργάτες της Θάλασσας Les Travailleurs de la mer (1866) Ο Άνθρωπος που γελά L'Homme qui rit (1869) Ενενήντα τρία Quatre-vingt-treize (1874)

Ποιητικές συλλογές • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Διάφορες Ωδές και ποιήματα Odes et poésies diverses (1822) Νέες Ωδές Nouvelles Odes (1824) Ωδές και Μπαλάντες Odes et Ballades (1826) Τα Ανατολίτικα Les Orientales (1829) Φθινοπωρινά Φύλλα Les Feuilles d’automne (1831) Τραγούδια του Δειλινού Les Chants du crépuscule (1835) Εσωτερικές Φωνές Les Voix intérieures (1837) Ακτίνες και Σκιές Les Rayons et les ombres (1840) Τιμωρίες Les Châtiments (1853) Ενατενίσεις Les Contemplations (1856) Πρώτη σειρά του Θρύλου των Αιώνων Première série de la Légende des Siècles (1859) Τραγούδια του δρόμου και του δάσους Les Chansons des rues et des bois (1865) Το Φοβερό Έτος L'Année terrible (1872) Η Τέχνη να είσαι παππούς L'Art d'être grand-père (1877) Νέα σειρά του Θρύλου των Αιώνων Nouvelle série de la Légende des Siècles (1877) Θρησκείες και Θρησκεία Religions et religion (1880) Οι Τέσσερις Άνεμοι του Πνεύματος Les Quatre Vents de l'esprit (1881) Ολοκληρωμένη έκδοση του Θρύλου των Αιώνων Série complémentaire de la Légende des Siècles (1883) Το Τέλος του Σατανά La Fin de Satan (1886)

• Άπαντα Ποιητικά Toute la Lyre (1888) • Θεός Dieu (1891) • Νέα έκδοση των Ποιητικών Απάντων Nouvelle série de Toute la Lyre (1893)

155

Βίκτωρ Ουγκώ • Τα Ολέθρια Χρόνια Les Années funestes (1898) • Τελευταία Δέσμη Dernière Gerbe (1902) • Ωκεανός. Πέτρινη Σωρός Océan. Tas de pierres (1942) Άλλα κείμενα • • • • • • • • • • • • •

Σπουδή στο Μιραμπώ Étude sur Mirabeau (1834) Λογοτεχνικές και Φιλοσοφικές Διαμάχες Littérature et philosophie mêlées (1834) Ο Ρήνος Le Rhin (1842) Ναπολέων ο Μικρός Napoléon le Petit (1852) Επιστολές στο Λουδοβίκο Βοναπάρτη Lettres à Louis Bonaparte (1855) Ουίλιαμ Σαίξπηρ William Shakespeare (1864) Οδηγός των Παρισίων Paris-Guide (1867) Οι γιοί μου Mes Fils (1874) Λόγοι και Πράξεις – Πριν την Εξορία Actes et paroles - Avant l'exil (1875) Λόγοι και Πράξεις – Κατά την Εξορία Actes et paroles - Pendant l'exil (1875) Λόγοι και Πράξεις – Μετά την Εξορία Actes et paroles - Depuis l'exil (1876) Η Ιστορία ενός Εγκλήματος – Α’ Μέρος Histoire d'un crime - 1re partie (1877) Η Ιστορία ενός Εγκλήματος – Β’ Μέρος Histoire d'un crime - 2e partie (1878)

• • • • • • • • • • • • • •

Ο Πάπας Le Pape (1878) Ο Βλαξ L'Âne (1880) Το Αρχιπέλαγος της Μάγχης L'Archipel de la Manche (1883) Μεταθανάτιες Δημοσιεύσεις Œuvres posthumes Θεωρήσεις – Α’ Σειρά Choses vues - 1re série (1887) Άλπεις και Πυρηναία Alpes et Pyrénées (1890) Γαλλία και Βέλγιο France et Belgique (1892) Αλληλογραφία – Α’ Τόμος Correspondances - Tome I (1896) Αλληλογραφία – Β’ Τόμος Correspondances - Tome II (1898) Θεωρήσεις – Β’ Σειρά Choses vues - 2e série (1900) Υστερόγραφο της Ζωής μου Post-scriptum de ma vie (1901) Αμοιβή Χίλια Φράγκα Mille Francs de récompense (1934) Λίθοι Pierres (1951) Μελαγχολία Mélancholia

Πηγές • • • • • • •

Άρθρο της Γαλλικής Βικιπαίδειας για το Β. Ουγκώ Άρθρο της Αγγλικής Βικιπαίδειας για το Β. Ουγκώ Αφιέρωμα του περιοδικού Ιστορικά της εφημερίδας Ελευθεροτυπία στο Β. Ουγκώ. Σειρά άρθρων της εφημερίδας Το Βήμα για το Β. Ουγκώ. Άρθρο της Δώρας Μόσχου στην εφημερίδα Ριζοσπάστης για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Β. Ουγκώ. Βιογραφία του Β. Ουγκώ από το Author's Calendar. Βιογραφικό σημείωμα της εγκυκλοπαίδειας Britannica για το Β. Ουγκώ.

156

Βίκτωρ Ουγκώ

Βιβλιογραφία • Βίκτωρ Ουγκώ (1802-1885): ο ρομαντικός συγγραφέας, ο οραματιστής στοχαστής, ο φιλέλληνας. 100 χρόνια από το θάνατό του, Αθήνα, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2002 ISBN 960-7998-13-8 • John Andrew Frey, A Victor Hugo Encyclopedia, Εκδ. Greenwood Press, 1999 ISBN 0-313-29896-3 • Ο Βίκτωρ Ουγκώ και η Ελλάδα / Victor Hugo et la Grece , Επιλογή - επιμέλεια κειμένων: Δημήτρης Παντελοδήμος, Αθήνα, Βιβλιοπωλείο Κάουφμαν, Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών 2002 ISBN 960-7256-77-8 • David Falkayn, Guide to the Life, Times, and Works of Victor Hugo, University Press of the Pacific, 2001 ISBN 0-89875-465-8 • Besson Andre, Victor Hugo: vie d’un geant, Παρίσι, Εκδ. France-Empire, 2001 ISBN 2-7048-0915-1 • Cordier Marcel, Victor Hugo, homme de l’Est, Sarreguemines, Εκδ. Pierron, 1985 ISBN 2-7085-0039-2 • Dessemond Maurice, Victor Hugo: le génie sans frontières, Γενεύη, Εκδ. Georges Naef, 2002 ISBN 2-8313-0372-9 • Max Gallo, Victor Hugo, Παρίσι, Εκδ. XO editons, 2001 ISBN 2-84563-008-5 • Jean-Marc Hovasse, Victor Hugo, Παρίσι, Εκδ. Fayard, 2001 ISBN 2-213-61094-0 • Ruth Lestha Doyle, Victor Hugo's Drama, Εκδ. Greenwood Press 1981 ISBN 0-313-22884-1 • Pierre Brunel, Monsieur Victor Hugo, Εκδ. Vuibert, 2002 ISBN 2-7117-7258-6 • Henri Guillemin, Hugo, Εκδ. Seuil, 1993 ISBN 2-02-021012-6 • Léon-François Hoffmann, Hugo et l'histoire, Fasano, Εκδ. Schena, 2005 ISBN 88-8229-537-0 • Sylviane Robardey-Eppstein, La constellation de thespis: présence du théâtre et dimension métathéâtrale dans l'oeuvre dramatique de Victor Hugo, Στοκχόλμη, Εκδ. Almqvist & Wiksell, 2004 ISBN 91-554-5974-9 • Paul Marcus, Victor Hugo: la voix des libertés, Παρίσι, Εκδ. Séguier, 2002 ISBN 2-84049-331-4 • Martin Feller, Der Dichter in der Politik. Victor Hugo und der deutsch-französische Krieg von 1870/71. Untersuchungen zum französischen Deutschlandbild und zu Hugos Rezeption in Deutschland. Marburg 1988. • Pascal Tonazzi, Florilège de Notre-Dame de Paris (anthologie), Editions Arléa, Paris, 2007, ISBN 2-86959-795-9

Εξωτερικές συνδέσεις • • • • • • • • • •

Επίσημη Ιστοσελίδα για το Β. Ουγκώ στο Guernesey [1] Η Γαλλία του Βίκτωρος Ουγκώ [2] Ιστοσελίδα με έργα του Ουγκώ σε αγγλική μετάφραση [3] Ιστοσελίδα αφιερωμένη στο Β. Ουγκώ [4] Ιστοσελίδα του Γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού για τον εορτασμό των 200 χρόνων από τη γέννηση του Ουγκώ [5] Ιστοσελίδα της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας για το Β. Ουγκώ [6] Λογοτεχνικός Οίκος του Β. Ουγκώ [7] Έργα του Β. Ουγκώ από το εγχείρημα Gutenberg [8] Έργα του Β. Ουγκώ από το Poetes [9] Victor Hugo le dessinateur [10]

157

Βίκτωρ Ουγκώ

Παραπομπές [1] http:/ / www. victorhugo. gg/ fr/ default. aspx [2] http:/ / www. mtholyoke. edu/ courses/ rschwart/ hist255 [3] http:/ / gavroche. org/ vhugo [4] http:/ / www. hugo-online. org [5] http:/ / www. victorhugo. culture. fr/ [6] http:/ / victorhugo. bnf. fr/ [7] http:/ / www. maisonlitterairedevictorhugo. net/ [8] http:/ / www. gutenberg. org/ browse/ authors/ h#a85 [9] http:/ / www. poetes. com/ hugo/ indexa. htm [10] http:/ / www. 3dsrc. com/ victorhugo/

158

159

Ζακ Πρεβέρ Ζακ Πρεβέρ Ο Ζακ Πρεβέρ (Jacques Prévert, 4 Φεβρουαρίου 1900 - 11 Απριλίου 1977) υπήρξε μια πολυσχιδής προσωπικότητα των γαλλικών γραμμάτων, με ιδιαίτερη συνεισφορά στο χώρο της ποίησης και του θεάτρου. Κατα τη διάρκεια τωv σχολικών του χρόνων στο Παρίσι έδειξε ιδιαίτερη αγάπη για το θέατρο, μια αγάπη που καλλιέργησε και ο πατέρας του που υπήρξε κριτικός θεάτρου. Ολοκλήρωσε μόνο την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και εγκατέλειψε το σχολείο μόλις έλαβε το Certificat d'études. Εργάστηκε στο παρισινό πολυκατάστημα Le Bon Marché μέχρι το 1918, οπότε κατετάγη στο στρατό για την εκπλήρωση της υποχρεωτικής θητείας του.

Ο Ζακ Πρεβέρ από εμφάνισή του στην ταινία Ο αδελφός μου ο Ζακ (1961)

Ποίηση Οι ποιητικές του συλλογές που έχουν εκδοθεί στη Γαλλία είναι: • • • • • •

Paroles (Διάλογοι, 1946) Histoires (Ιστορίες, 1963) Spectacle (1951) La Pluie et le beau temps (Η βροχή και ο καλός καιρός, 1955) Fatras (1971) Choses et autres (Αυτά και άλλα, 1973)

Το ποίημα «Το Παρίσι τη νύχτα» Trois allumettes une à une allumées dans la nuit La premiére pour voir ton visage tout entier La seconde pour voir tes yeux La dernière pour voir ta bouche Et l'obscuritè tout entière pour me rappeler tout cela En te serrant dans mes bras

Τρία σπίρτα ανάβουν το ένα μετά το άλλο μέσα στη νύχτα Το πρώτο για να δω το πρόσωπό σου στην ολότητά του Το δεύτερο για να δω τα μάτια σου Το τελευταίο για να δω το στόμα σου Και το σκοτάδι ολόγυρα για να μου θυμίζει όλα αυτά Καθώς σε κρατάω μέσα στην αγκαλιά μου

Ζακ Πρεβέρ

Εργογραφία • • • • • • • • • • • • •

Paroles (Διάλογοι, 1946) Contes pour enfants pas sages (Ιστορίες για άτακτα παιδιά, 1947) Le Petit Lion (1947, 1984) Des Bêtes (1950, 1984) Spectacle (1951) Grand bal du printemps (1951) Lettre des îles Baladar (1952) Tour de chant (1953) La pluie et le beau temps (1955) Histoires (1963) Le Cirque d'Izis (1965, με καλλιτεχνική επιμέλεια της έκδοσης από τον Marc Chagall) Fatras (1966) Charmes de Londres (1999)

160

161

Συλί Προυντόμ Συλί Προυντόμ Ο Ρενέ-Φρανσουά-Αρμάν Προυντόμ (René-François-Armand Prudhomme) (16 Μαρτίου 1839 Παρίσι, Γαλλία - 6 Σεπτεμβρίου 1907 Châtenay-Malabry, Γαλλία), γνωστός ως Συλί Προυντόμ (Sully Prudhomme) ήταν Γάλλος ποιητής και δοκιμιογράφος, νικητής του πρώτου Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 1901. Ο Προυντόμ σπούδασε αρχικά για να γίνει μηχανικός, αλλά άλλαξε τα ενδιαφέροντά του προς τη φιλοσοφία και αργότερα στην ποίηση. Δήλωσε πως, γράφοντας ποίηση, ο σκοπός του ήταν να δημιουργήσει επιστημονική ποίηση για την μοντέρνα εποχή. Ήταν μέλος της Παρνασσιστικής σχολής, αν και, παράλληλα, το έργο του επιδεικνύει χαρακτηριστικά αμιγώς δικά του.

Βιβλιογραφία Ποίηση • • • • • • •

Stances et poèmes, 1865. Les épreuves, 1866. Les solitudes: poésies, A. Lemerre (Paris), 1869. Les destins, 1872. La France, 1874. Les vaines tendresses, 1875. Le Zénith (poem), εκδοθέν από το Revue des deux mondes, 1876.

• • • • •

La justice (poem), 1878. Poésie, 1865-88, A. Lemerre, 1883-88. Le prisme, poésies diverses, A. Lemerre (Paris), 1886. Le bonheur (poem), 1888. Épaves, A. Lemerre, 1908.

Πρόζα • • • • •

Œuvres de Sully Prudhomme (ποίηση και πρόζα), 8 τόμοι, A. Lemerre, 1883-1908. Que sais-je? (φιλοσοφία), 1896. Testament poétique (δοκίμια), 1901. La vraie religion selon Pascal (δοκίμια), 1905. Journal intime: lettres-pensée (ημερολόγιο), A. Lemerre, 1922.

Συλί Προυντόμ

1901

Συλί Προυντόμ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • http://www.kirjasto.sci.fi/prudhomm.htm • http://www.nobel.se/literature/laureates/1901/prudhomme-bio.html • http://www.britannica.com/nobel/micro/572_43.html

162

163

Αρθούρος Ρεμπώ Αρθούρος Ρεμπώ O Αρθούρος Ρεμπώ (Arthur Rimbaud, [aʀ'tyʀ ʀɛ̃'bo], πλήρες όνομα Ζαν-Νικολά-Αρτύρ Ρεμπό, 20 Οκτωβρίου 1854 - 10 Νοεμβρίου 1891) ήταν Γάλλος ποιητής. Θεωρείται ένας από τους μείζονες εκπροσώπους του συμβολισμού, με σημαντική επίδραση στη μοντέρνα ποίηση, παρά το γεγονός πως εγκατέλειψε οριστικά τη λογοτεχνία στην ηλικία των είκοσι ετών. Από το σύνολο του έργου του ξεχωρίζουν οι ποιητικές συλλογές Εκλάμψεις και Μια Εποχή στην Κόλαση. Η τελευταία υπήρξε το μοναδικό βιβλίο του Ρεμπώ που δημοσιεύτηκε κατόπιν επιθυμίας και ενεργειών του ίδιου, ενώ σημαντικό μέρος των ποιημάτων του δημοσιεύτηκαν ενόσω ήταν εν ζωή αλλά χωρίς τη συγκατάθεσή του ή εν αγνοία του. Γεννήθηκε στη Γαλλική αγροτική πόλη Σαρλβίλ των Αρδεννών, όπου έζησε τα νεανικά του χρόνια, πριν ξεκινήσει η πολύχρονη περιπλάνηση του σε πολυάριθμες πόλεις της Ευρώπης. Στη διάρκεια του πολυτάραχου βίου του ταξίδεψε σε δεκατρείς Ο Αρθούρος Ρεμπώ το 1872 διαφορετικές χώρες και έζησε ως επαίτης, μισθοφόρος, εργάτης, παιδαγωγός και ναυτικός, παράλληλα με τη συγγραφική δραστηριότητα. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, έχοντας ήδη εγκαταλείψει την ποίηση, περιπλανήθηκε στην βορειοανατολική Αφρική όπου εργάστηκε ως έμπορος και εξερευνητής, την ίδια περίοδο που άρχισε να αναγνωρίζεται το ποιητικό έργο του μεταξύ των λογοτεχνικών κύκλων του Παρισιού.

Νεανικά χρόνια Ο Ρεμπό γεννήθηκε στην αγροτική περιοχή Σαρλβίλ (Charleville) των Αρδεννών στη βορειοανατολική Γαλλία, κοντά στα σύνορα με το Βέλγιο. Ο πατέρας του, Φρεντερίκ Ρεμπό, ήταν στρατιωτικός και η μητέρα του, Βιταλί Κυίφ, κόρη εύπορου αγρότη από την περιοχή Ρος (Roche), κοντά στη Σαρλβίλ. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής του ηλικίας στο αγρόκτημα της οικογένειας της μητέρας του, στη Ρος, μαζί με τον μεγαλύτερο αδελφό του Φρέντερικ και τις νεότερες αδελφές του, Βιταλί[1] και Ιζαμπέλ. Όταν ο Ρεμπώ ήταν έξι ετών, ο πατέρας του εγκατέλειψε την οικογένεια χωρίς να γυρίσει ποτέ πίσω. Για τη ρήξη που προκλήθηκε μεταξύ των γονέων του, έχουν υποστηριχθεί αρκετές εκδοχές, χωρίς κάποια από αυτές να μπορεί να αποδειχθεί. Ο Φρεντερίκ Ρεμπώ έλειπε συχνά από το σπίτι, εξαιτίας του επαγγέλματός του, ενώ κατά τις λίγες επισκέψεις του, ανάλωνε τον ελεύθερο χρόνο του στη συγγραφή[2] . Από την άλλη πλευρά, η μητέρα του Ρεμπό θεωρούσε κάθε λογοτεχνικό έργο ανώφελο, ενώ ο δύσκολος χαρακτήρας της ενδεχομένως να συντέλεσε στο χωρισμό του ζευγαριού. Ένα δείγμα του σκληρού χαρακτήρα της περιέγραψε ο ίδιος ο Ρεμπώ στο ποίημά του Les Poètes de Sept Ans (Ο επτάχρονος ποιητής), στο οποίο περιγράφει τον ποιητή με «μέτωπο γεμάτο εξογκώματα»[3] . Μετά τη φυγή του πατέρα του, ο Ρεμπό και τα τέσσερα αδέλφια του αναγκάστηκαν να ζήσουν φτωχικά και δύσκολα χρόνια, υπό την αυστηρή παρουσία της μητέρας τους, η οποία φρόντισε με επιμέλεια για τη μόρφωσή τους. Τον Οκτώβριο του 1861, ο Ρεμπώ εισήχθη μαζί με τον αδελφό του στο Ινστιτούτο Ροσσά, όπου φοίτησε για περίπου τρία χρόνια. Στο διάστημα αυτό, διακρίθηκε κερδίζοντας πολυάριθμα αριστεία και επαίνους, στα

Αρθούρος Ρεμπώ λατινικά, στη γραμματική, στην ιστορία, στη γεωγραφία, αλλά και στην αριθμητική. Στερημένος από παιδικές παρέες, λόγω της αυστηρής επαγρύπνησης της μητέρας του, ασχολήθηκε σχεδόν αποκλειστικά με το διάβασμα και τη μελέτη. Τον Απρίλιο του 1865, μετά από απόφαση της μητέρας του, μεταφέρθηκε στο Κολέγιο της Σαρλβίλ, όπου σύντομα διακρίθηκε εκ νέου στα μαθήματα και οι ικανότητες του προκάλεσαν μεγάλη εντύπωση, μεταπηδώντας από την πέμπτη τάξη του δημοτικού στην πρώτη τάξη του γυμνασίου. Μεταξύ των διακρίσεών του, ξεχωρίζουν επίσης οι δημοσιεύσεις εργασιών του στην εφημερίδα της εκπαιδευτικής κοινότητας Moniteur de l'Enseignement Superieur καθώς και πολυάριθμα βραβεία που κέρδιζε σε διαγωνισμούς των σχολείων της περιφέρειας. Στις αρχές του επόμενου χρόνου, το ποίημά του με τίτλο Les Étrennes des ophelins, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα La Revue pour Tous και αποτελεί πιθανότατα ένα από τα καλύτερα δείγματα των πρώιμων έργων του. Λίγες ημέρες μετά τη δημοσίευση του ποιήματος, το Κολέγιο της Σαρλβίλ υποδέχτηκε ένα νέο δάσκαλο, τον Ζορζ Ιζαμπάρ (Georges Izambard), ο οποίος εξελίχθηκε σε ένα είδος λογοτεχνικού συμβούλου του Ρεμπώ. Εκείνος, με τη σειρά του, συνέχιζε να γράφει ποίηση και να παρουσιάζει αντίγραφα των έργων του στον Ιζαμπάρ, ο οποίος με τη σειρά του δάνειζε βιβλία από την προσωπική του συλλογή στον μαθητή του. Στις πρώιμες λογοτεχνικές του συνθέσεις, ο Ρεμπώ άντλησε στοιχεία από την ανθολογία Le Parnasse contemporain των παρνασσιστών, αποστέλλοντας μάλιστα ένα δικό του ποίημα προς δημοσίευση, με αποδέκτη τον Τεοντόρ ντε Μπανβίλ, το οποίο όμως δεν έγινε τελικά δεκτό. Στις 19 Ιουλίου 1870, κηρύχθηκε ο Γαλλογερμανικός πόλεμος, με αποτέλεσμα ο Ιζαμπάρ να εγκαταλείψει τη Σαρλεβίλ. Το Κολέγιο της πόλης έπαψε να λειτουργεί κατά τη διάρκεια του πολέμου, γεγονός που θα έδινε και ένα οριστικό τέλος στην επίσημη σχολική εκπαίδευση του Ρεμπώ. Οι πολιτικές εξελίξεις σε συνδυασμό με τη φυγή του Ιζαμπάρ, τού προκάλεσαν μελαγχολία και τάσεις φυγής, σημειώνοντας σε μία επιστολή προς τον δάσκαλό του: «Η πατρίδα μου ξεσηκώνεται. Προσωπικά θα προτιμούσα να τη δω να ξανακάθεται.»[4] . Στις 31 Αυγούστου εγκατέλειψε το σπίτι του και επιβιβάστηκε στο τρένο, με προορισμό το Παρίσι. Εξαιτίας της αδυναμίας του να καλύψει οικονομικά το αντίτιμο του εισιτηρίου, είχε προμηθευτεί ένα για τη συντομότερη διαδρομή μέχρι το Σαιν Κεντέν, ταξιδεύοντας στο υπόλοιπο της διαδρομής κρυφά. Κατά την άφιξή του στο Παρίσι, έγινε αντιληπτός από την αστυνομία, με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να φυλακιστεί.

164

Αρθούρος Ρεμπώ

165 Χάρη σε ένα γράμμα που απέστειλε στον Ιζαμπάρ, ζητώντας τη βοήθειά του, οι αρχές τον έστειλαν σε εκείνον και φιλοξενήθηκε στο σπίτι της οικογένειάς του στο Ντουαί. Παρέμεινε εκεί για περίπου τρεις εβδομάδες, εργαζόμενος ως δημοσιογράφος της εφημερίδας Liberal du Nord, της οποίας ήταν εκδότης ο Ιζαμπάρ. Αρνούμενος αρχικά να επιστρέψει στη μητέρα του, η οποία σε αλληλογραφία με τον Ιζαμπάρ τον κατηγορούσε για τη φυγή του γιου της, επέστρεψε τελικά στη Σαρλβίλ, στις 27 Σεπτεμβρίου, με συνοδό τον Ιζαμπάρ. Τα καινούργια του ποιήματα ήταν εμπνευσμένα από τις πρόσφατες εμπειρίες του και επιθυμούσε να εκδοθούν με τη βοήθεια του Πωλ Ντεμενύ, τον οποίο είχε γνωρίσει στο Ντουαί και ήταν συνιδιοκτήτης εκδοτικού οίκου στο Παρίσι. Μία εβδομάδα μετά την επιστροφή του, ο Ρεμπώ εγκατέλειψε ξανά τη Σαρλβίλ με προορισμό αυτή τη φορά τη βελγική πόλη Σαρλρουά, όπου αναζήτησε εργασία στην εφημερίδα Journal de Charleroi, χωρίς όμως επιτυχία. Επόμενοι σταθμοί της περιπλάνησής του υπήρξαν το Φυμέ, το Βιρέ, οι Βρυξέλλες και τέλος το Ντουαί, όπου επισκέφτηκε εκ νέου το σπίτι του Ιζαμπάρ.

O Ρεμπώ επέστρεψε στο Παρίσι και θεωρείται πιθανό πως βρέθηκε εκεί στο αποκορύφωμα των γεγονότων της Κομμούνας, στα τέλη Απριλίου του 1871. Η σχέση του με την παρισινή Κομμούνα είναι εν γένει αμφιλεγόμενη, όπως και το αν βρισκόταν στην πόλη κατά τη διάρκειά της, ωστόσο κάτι τέτοιο φαίνεται να βεβαιώνεται από ισχυρισμούς του Βερλαίν, καθώς και από μία αστυνομική έκθεση του 1873, σύμφωνα με την οποία ήταν «μέλος των Χειρόγραφο από το ποίημα Les ατάκτων της Κομμούνας»[5] . Τρία ποιήματά του θεωρούνται επηρεασμένα Assis από την Κομμούνα και πρόκειται για τα L’Orgie parisienne, Les Mains de Jeanne-Marie και Chant de guerre parisien. Πιθανώς απογοητευμένος από τις αντίξοες εμπειρίες του, ο Ρεμπώ έστειλε στις 13 Μαΐου του 1871, από τη Σαρλβίλ, μία επιστολή στον Ιζαμπάρ που περιείχε επίσης το ποίημα Le Cœur volé («Κλεμμένη καρδιά»)[6] . Το γράμμα προκάλεσε την αντιπάθεια του πρώην δασκάλου του, που θα το χαρακτήριζε αργότερα ως «κακόηθες» στα απομνημονεύματά του. Δύο ημέρες αργότερα, έγραψε μία δεύτερη σημαντική μακροσκελή επιστολή στον Πωλ Ντεμενύ, γνωστή ως η «Επιστολή του προφήτη» (Lettre du voyant), μέσα στην οποία εξέθετε το ποιητικό του όραμα και τις αισθητικές του θεωρίες, αναφερόμενος στο ρόλο του ποιητή ως «προφήτη» και της ίδιας της ποίησης ως ένα μέσο που θα έπαυε να συμβαδίζει με την πραγματικότητα αλλά θα την ξεπερνούσε. Κάτω από την πίεση της μητέρας του να βρει μία εργασία, ο Ρεμπό προσπάθησε να ανακτήσει την επαφή του με το λογοτεχνικό κόσμο του Παρισιού, ελπίζοντας στην βοήθεια των παρνασσιστών. Την ίδια περίοδο, καθοριστική υπήρξε η γνωριμία του με τον Σαρλ Μπρετάν, ο οποίος είχε γνωρίσει παλαιότερα τον Πωλ Βερλαίν και προσφέρθηκε να του συστήσει τον νεαρό ποιητή. Ο Ρεμπώ, με τη σειρά του, έγραψε ένα οικείο και αυτοβιογραφικό γράμμα στον Βερλαίν, δηλώνοντας ένθερμος θαυμαστής του και τονίζοντας την επιθυμία του να εγκατασταθεί στο Παρίσι, εσωκλείοντας επίσης μερικά από τα ποιήματά του.

Αρθούρος Ρεμπώ

166

Λογοτεχνική πορεία Ο Βερλαίν, εξίσου γοητευμένος από το έργο του Ρεμπό, φρόντισε για την εγκατάσταση του στο σπίτι του ίδιου, συγκεντρώνοντας επίσης ένα χρηματικό ποσό για την κάλυψη των εξόδων του ταξιδιού του. Ο Ρεμπώ ενσωματώθηκε για ένα διάστημα στον κύκλο των παρνασσιστών, ενώ σε ολόκληρο το διάστημα της διαμονής του στο Παρίσι, προκαλούσε με τη συμπεριφορά του την λογοτεχνική ελίτ της εποχής, διάγοντας έκλυτο βίο. Ο ποιητής Λεόν Βαλάντ περιέγραψε την παρουσία του Ρεμπώ σε μία επιστολή του, στις 5 Οκτωβρίου του 1871, γράφοντας:

Coin de table, ο. 1872, λάδι σε μουσαμά, 1.6x2.25 μ., Μουσείο Ορσέ, Παρίσι. Πίνακας του Ανρί Φαντέν-Λατούρ. Διακρίνεται ο Πωλ Βερλαίν (πρώτος από αριστερά) και δίπλα του ο Αρθούρος Ρεμπώ (δεύτερος από αριστερά).

«Μεγάλα χέρια, μεγάλα πόδια, αληθινά παιδικό πρόσωπο που θα μπορούσε κάλλιστα να ανήκει σε δεκατριάχρονο, βαθυγάλανα μάτια, μάλλον άγρια παρά συνεσταλμένα – αυτός είναι ο νεαρός που με τη φαντασία του, τις εκπληκτικές δυνατότητες και την αχρειότητά του έχει συναρπάσει ή φοβίσει όλους τους φίλους μας.»[7]

Η ένδοξη πορεία του Ρεμπώ δεν είχε ωστόσο μεγάλη διάρκεια, κυρίως εξαιτίας της αντικοινωνικής και προκλητικής συμπεριφοράς του, που συνδύαζε δύο διαφορετικούς χαρακτήρες, του ομοφυλόφιλου και του αναρχικού, και οι δύο ιδιαίτερα απωθητικοί στη δεκαετία του 1870. Το Μάρτιο του 1872, εγκαταστάθηκε για ένα διάστημα στο σπίτι της μητέρας του στη Σαρλβίλ, μετά από παρότρυνση του Βερλαίν που επιθυμούσε να σώσει τον γάμο του, ο οποίος είχε οδηγηθεί σε διάλυση εξαιτίας της ερωτικής σχέσης του με τον Ρεμπό. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ο Βερλαίν εγκατέλειψε τη σύζυγο και το γιο του, ταξιδεύοντας μαζί με τον Ρεμπώ, αρχικά στο Βέλγιο και κατόπιν στο Λονδίνο. Στην αγγλική πόλη, ο Ρεμπό συνέθεσε μία σειρά πεζών ποιημάτων που αργότερα συγκρότησαν τη συλλογή Εκλάμψεις (Les Illuminations), η οποία ανήκει στα σημαντικότερα έργα του. Τον Απρίλιο του 1873, επισκέφτηκε την οικογένειά του στη Σαρλβίλ. Στο αγρόκτημα της Ρος, ο Ρεμπό ξεκίνησε να επιμελείται το πρώτο σχεδίασμα για το Μια εποχή στην κόλαση, το μοναδικό έργο που εξέδωσε ο ίδιος και το βιβλίο που επρόκειτο να του χαρίσει την αναγνώριση. Το επόμενο διάστημα, ο Ρεμπώ επέστρεψε στο Λονδίνο και στην κοινή ζωή με τον Βερλαίν. Η προβληματική συμβίωση των δύο ποιητών οδήγησε σύντομα στη φυγή του Βερλαίν, για να συναντηθούν ξανά στις Βρυξέλλες, όπου μετά από έντονη διαφωνία, ο Βερλαίν σε κατάσταση μέθης, πυροβόλησε και τραυμάτισε τον Ρεμπό στο αριστερό του χέρι, πάνω από τον καρπό. Για την πράξη του καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση και πρόστιμο 200 φράγκων, που αποτελούσε τη μέγιστη δυνατή ποινή. Ο Ρεμπώ νοσηλεύτηκε για λίγες ημέρες στο νοσοκομείο Σαιν Ζαν των Βρυξελλών και αργότερα εγκαταστάθηκε εκ νέου στη Ρος, όπου ολοκλήρωσε το Μια εποχή στην κόλαση, έργο σε μεγάλο βαθμό εξομολογητικό. Το βιβλίο τυπώθηκε με χρηματοδότηση της μητέρας του, σε τυπογραφείο των Βρυξελλών, αν και ελάχιστα αντίτυπα κυκλοφόρησαν αρχικά. Ο Ρεμπώ παρέλαβε περίπου δέκα αντίτυπα, από τα συνολικά 500 που είχε παραγγείλει, τα οποία μοίρασε σε οικεία πρόσωπα και άλλους λογοτέχνες, ωστόσο δεν πλήρωσε για τα υπόλοιπα. Μέχρι το 1884, έτος δημοσίευσης του Les Poètes maudits (Οι καταραμένοι ποιητές) του Βερλαίν, δεν είχαν καταγραφεί αντιδράσεις ή κριτικές απέναντι στο βιβλίο, το οποίο παρέμενε στην αφάνεια.

Αρθούρος Ρεμπώ

167

Tους μήνες που ακολούθησαν την εκτύπωση του Μια Εποχή στην Κόλαση o Ρεμπώ έζησε στο Λονδίνο, όπου για ένα διάστημα συγκατοίκησε με τον ποιητή Ζερμαίν Νουβώ, ενώ κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών του 1874, δέχθηκε την επίσκεψη της μητέρας του και της αδελφής του, Βιταλί. Tην ίδια περίοδο αναζήτησε επίμονα εργασία ως δάσκαλος γαλλικών. Σύμφωνα με μία αγγελία στους Times, βεβαιώνεται πως ο Ρεμπώ εργάστηκε για ένα διάστημα ως δάσκαλος στη βιομηχανική πόλη του Ρήντιγκ, όπου θεωρείται επίσης πιθανό πως επεξεργάστηκε μέρος των Εκλάμψεων. Παρέμεινε εκεί για περίπου τρεις μήνες, πριν επιστρέψει στο σπίτι της μητέρας του, στις 29 Δεκεμβρίου 1874. Ο Ρεμπό αναζητούσε να ασχοληθεί με μία πρακτική εργασία, όπως το εμπόριο ή τη μηχανολογία. Παράλληλα, πίστευε πως η εκμάθηση χρήσιμων γλωσσών θα ήταν ένα επιπλέον εφόδιο και για το σκοπό αυτό ταξίδεψε στη Στουτγκάρδη, προκειμένου να εξοικειωθεί με τη γερμανική γλώσσα. Θεωρείται πιθανό πως φοίτησε σε κάποια σχολή της πόλης ή παρέδιδε μαθήματα γαλλικών κατ' οίκον. Στη Στουτγκάρδη, ο Ρεμπώ συνάντησε για τελευταία φορά τον Βερλαίν, στον οποίο παρέδωσε τα ποιήματα που συγκρότησαν αργότερα τις Εκλάμψεις. Στα τέλη Απριλίου, εγκατέλειψε τη Γερμανία και ξεκίνησε μία νέα περίοδος περιπλάνησης, κατά την οποία ταξίδεψε στο Μιλάνο, στο Λιβόρνο (όπου εργάστηκε ως λιμενεργάτης) και στη Μασσαλία, όπου δηλώνοντας υποστηρικτής του Δον Κάρλος, έλαβε χρήματα από ένα στρατολογικό γραφείο των Καρλιστών και οδηγίες για να μεταβεί και να ενταχθεί στον αντάρτικο ισπανικό στρατό. Με τα χρήματα αυτά, ο Ρεμπώ επέστρεψε τελικά στο Παρίσι και αργότερα στη Σαρλβίλ, όπου συνέχισε να μελετά ξένες γλώσσες.

Περιπλάνηση σε Ευρώπη και Αφρική Τον Μάιο του 1875, σε ένα καθοριστικό για το υπόλοιπο της ζωής του ταξίδι στο Βέλγιο, ο Ρεμπώ ήρθε σε επαφή με έναν στρατολόγο του ολλανδικού αποικιακού στρατού. Με βασικό κίνητρο τις οικονομικές απολαβές, δήλωσε συμμετοχή, και στο διάστημα από τις 18 Μαΐου έως τις 10 Ιουνίου ακολούθησε τη βασική εκπαίδευση στο λιμάνι του Χάρντερβεϊκ, μαζί με περίπου 200 στρατιώτες, στην πλειοψηφία τους μισθοφόροι. Μετά από ένα πολυήμερο ταξίδι με το ατμόπλοιο Prins van Oranje, το τάγμα στο οποίο ανήκε ο Ρεμπώ, προσάραξε στη Μπατάβια (Τζακάρτα). Στις 15 Αυγούστου, ο Ρεμπώ λιποτάκτησε και παρά την καταδίωξή του από ένα απόσπασμα του ολλανδικού στρατού κατάφερε να ξεφύγει. Οι διηγήσεις του Ρεμπώ ταιριάζουν σε μεγάλο βαθμό με τις ημερομηνίες του ημερολογίου καταστρώματος του πλοίου The Wandering Chief, τόσο ώστε να θεωρείται πολύ πιθανό πως τελικά έφυγε από την Ιάβα με αυτό, χρησιμοποιώντας το πλαστό όνομα Έντουϊν Χολμς. Στις 9 Δεκεμβρίου του 1875, επέστρεψε στο σπίτι της μητέρας του. Αν και δεν είναι εξακριβωμένη η πορεία που ακολούθησε κατά την επιστροφή του, ο φίλος του Ντελαέ ανέφερε

Φωτογραφία του Ρεμπό στο Χαράρ της Αιθιοπίας (π. 1883)

σε ένα γράμμα στις 28 Ιανουαρίου 1877, πως ταξίδεψε «[...] από τις Βρυξέλλες στο Κορκ (Ιρλανδία), μέσω Ιάβας, ύστερα στο Λίβερπουλ, τη Χάβρη, το Παρίσι, για να καταλήξει όπως πάντα στην Πόλη του Καρόλου»[8] .

Αρθούρος Ρεμπώ Η περίοδος από τις αρχές του 1876 μέχρι την άνοιξη του 1877, υπήρξε μάλλον απόλυτα αδρανής για τον Ρεμπώ, καθώς ελάχιστα στοιχεία είναι γνωστά για τις δραστηριότητές του. Από το Μάιο του 1877, ξεκίνησε μία νέα περιπλάνηση με σταθμούς όπως η βόρεια Γερμανία, η Βρέμη, το Αμβούργο, η Κοπεγχάγη, η Στοκχόλμη και πιθανά το Παρίσι. Το Δεκέμβριο του 1878 προσελήφθη ως διερμηνέας για μία γαλλική κατασκευαστική εταιρεία με επιχειρηματική δραστηριότητα στην Κύπρο. Ο Ρεμπώ ταξίδεψε στην Κύπρο το Δεκέμβριο του 1878 και ανέλαβε τελικά επικεφαλής ενός λατομείου στην τοποθεσία Ποταμός, εργασία που εκτέλεσε με επιτυχία, σύμφωνα με την συστατική επιστολή που έλαβε από την εταιρεία την άνοιξη του 1879. Ο Ρεμπό επέστρεψε στην Κύπρο στα τέλη Απριλίου του 1880 για να αναχωρήσει ξαφνικά από το νησί το καλοκαίρι του ίδιου έτους. Η αλληλογραφία του, περιέχει αντιφατικές εξηγήσεις σχετικά με τα αίτια της αναχώρησής του, ενώ θεωρείται πιθανό πως προκλήθηκε από ένα «παράπτωμα» στο οποίο είχε υποπέσει. Ειδικότερα, σύμφωνα με μαρτυρία του Ιταλού εμπόρου Οττορίνο Ρόζα (που είχε συνοδεύσει τον Ρεμπό σε αποστολές), ο λόγος της φυγής του ήταν ένα εργατικό ατύχημα, κατά το οποίο είχε σκοτώσει από αμέλεια έναν ντόπιο εργάτη, πετώντας μία πέτρα[9] . Τo επόμενο διάστημα κατέφυγε στην Αφρική, περιπλανώμενος προς αναζήτηση εργασίας. Στο Άντεν της Υεμένης, προσελήφθη στο πρακτορείο του Αλφρέντ Μπαρντέ, από τον συνταγματάρχη Ντυμπάρ, μέλος του συνδέσμου εξαγωγέων καφέ, προκειμένου να επιβλέπει τη διαλογή και τη συσκευασία του. Το Νοέμβριο του 1880, υπέγραψε νέο συμβόλαιο με σημαντικά αυξημένες αποδοχές, αυτή τη φορά για να εργαστεί σε εμπορευματικό σταθμό του Χαράρ. Παράλληλα οργάνωσε εξερευνητικές αποστολές και περιοδείες, με στόχο την χαρτογράφηση άγνωστων περιοχών, στα πλαίσια των οποίων έφθασε μέχρι την περιοχή Ογκαντέν της Αιθιοπίας, το νοτιότερο σημείο που είχε επισκεφθεί ποτέ Ευρωπαίος και μία από τις μεγαλύτερες ανεξερεύνητες περιοχές του κόσμου εκείνη την εποχή. Μία λεπτομερής αναφορά του Ρεμπό για το Ογκαντέν δημοσιεύτηκε αργότερα από τη Γαλλική Γεωγραφική Εταιρεία, αποτελώντας την πρώτη αξιόπιστη περιγραφή της περιοχής αλλά και το δεύτερο έργο που εξέδωσε ο ίδιος, μετά το Μια Εποχή στην Κόλαση. Όταν το εμπορικό πρακτορείο του Χαράρ έκλεισε, ο Ρεμπό εγκαταστάθηκε εκ νέου στο Άντεν. Λίγους μήνες αργότερα διέκοψε τη συνεργασία του με τον Μπαρντέ, προκειμένου να συνεργαστεί με τον έναν άλλο Γάλλο έμπορο, τον Πιερ Λαμπατύ, στο εμπόριο όπλων, αποβλέποντας σε γρήγορο πλουτισμό. Η αποστολή του στη Σόα και η συνεργασία του με τον βασιλιά Μενελίκ, αποδείχθηκε εξαιρετικά επικερδής, μετά το πέρας των οποίων έμεινε επτά εβδομάδες στο Κάιρο, αναρρώνοντας από τις κακουχίες και την επιβάρυνση της υγείας του. Από τα τέλη του 1888, το μεγαλύτερο ποσοστό του ξένου εμπορίου στη νότια Αβησσυνία διεξαγόταν με επίκεντρο τον Αρθούρο Ρεμπώ, ο οποίος είχε ανελιχθεί σε κορυφαίο επιχειρηματία και έμπορο της περιοχής, ικανό να διαμορφώνει τις τιμές σημαντικών εμπορευμάτων[10] .

168

Αρθούρος Ρεμπώ

Θάνατος Στις 7 Απριλίου του 1891 ο Ρεμπό εγκατέλειψε το Χαράρ με την υγεία του σε κακή κατάσταση και την δεξιά κνήμη του πρησμένη. Στο νοσοκομείο του Άντεν, διαγνώστηκε λανθασμένα αρθροορογονίτιδα σε προχωρημένο στάδιο. Στις 20 Μαΐου μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Κονσεψιόν της Μασσαλίας όπου η αρχική διάγνωση έκανε λόγο για «νεόπλασμα στο γοφό», ενώ οι επόμενες ιατρικές αναφορές παραπέμπουν σε ένα είδος καρκίνου στα οστά. Μία εβδομάδα αργότερα, οι γιατροί του νοσοκομείου ακρωτηρίασαν το δεξί του πόδι. O Ρεμπό παρέμεινε στο νοσοκομείο για τους επόμενους δύο μήνες και στη συνέχεια επέστρεψε στο οικογενειακό αγρόκτημα της Ρος, όπου λάμβανε τη φροντίδα της αδελφής του Ιζαμπέλ. Στις 23 Αυγούστου αναχώρησε ξανά για τη Μασσαλία, καθώς μία δεύτερη επέμβαση ήταν επιβεβλημένη. Η κατάστασή του επιδεινώθηκε και σύντομα παρέλυσε το αριστερό χέρι του κατά τα τρία τέταρτα. Ο τάφος του Ρεμπώ στο κοιμητήριο της Σαρλβίλ Πέθανε στις 10 Νοεμβρίου του 1891 σε ηλικία τριάντα επτά ετών. Η σορός του μεταφέρθηκε στο Παρίσι και στη συνέχεια στη Σαρλβίλ. Στην επιτύμβια πλάκα του τάφου του αναγράφεται εκτός από το όνομα, την ηλικία του και την ημερομηνία θανάτου του, η φράση «Προσευχηθείτε για αυτόν» (γαλλ. «Priez pour lui»). Δέκα χρόνια αργότερα, στην πλατεία de la Gare της Σαρλβίλ στήθηκε μνημείο προς τιμή του, όπως και το 1984 στο Παρίσι, στην Πλας Ντε λ' Αρσενάλ. Στην πόλη της Σαρλβίλ λειτουργεί επίσης το Μουσείο Αρθούρου Ρεμπώ, το οποίο φιλοξενεί χειρόγραφα έργα του καθώς και προσωπικά αντικείμενα.

Έργο Η επιστολή του Ρεμπό προς τον Πωλ Ντεμενύ, στις 15 Οκτωβρίου του 1871, συνιστά ένα από τα σημαντικότερα κείμενά του, με αντικείμενο το ρόλο της ποίησης, όπως τον αντιλαμβανόταν ο ίδιος. Σύμφωνα με τον Ρεμπό, ο αληθινός ποιητής αποτελούσε ένα είδος προφήτη, ικανό να διαμορφώσει μία νέα πραγματικότητα, εφευρίσκοντας το άγνωστο. Ως χρέος του, αντιλαμβανόταν τη γνωριμία με τον εαυτό του, την καλλιέργεια του μυαλού και της ψυχής του, ώστε τελικά να δημιουργήσει μία «οικουμενική γλώσσα». Ο ποιητής, κατά τον Ρεμπώ, θα γινόταν «προφήτης» μέσω μίας «μακράς, απέραντης και λελογισμένης απορρύθμισης όλων των αισθήσεων», υπονομεύοντας συστηματικά την καθιερωμένη και συμβατική λειτουργία τους. Η διαδικασία αυτή συνδέθηκε στην περίπτωσή του, με τον τρόπο ζωής του και ειδικότερα με τη μετέπειτα χρήση ψυχοτρόπων ουσιών, που πιθανώς συνέβαλαν στο παραισθησιακό ή παραληρηματικό ύφος ορισμένων ποιημάτων του. Στο ίδιο γράμμα, αναφερόταν συνοπτικά στην ιστορία της ποίησης, απορρίπτοντας μεγάλο μέρος της αλλά αναγνωρίζοντας τη συνεισφορά ποιητών όπως ο Σαρλ Μποντλαίρ, ο παρνασσιστής Αλμπέρ Μερά καθώς και ο Βερλαίν. Υπήρξε ένας από τους πρώτους μοντέρνους ποιητές που επιδίωξαν να εγκαταλείψουν τους περιορισμούς του κλασικού μέτρου, που κυριαρχούσε στη γαλλική ποίηση, προτείνοντας την κατάργηση του αλεξανδρινού στίχου και αφήνοντας τα «οράματά» του να διαμορφώσουν τις νέες ελεύθερες φόρμες που θα ακολουθούσε. Επιχείρησε να απαλλάξει την ποίησή από τους περιορισμούς της πραγματικότητας, συνδέοντας συχνά στον ποιητικό του λόγο αντίθετα ή απομακρυσμένα στοιχεία και χρησιμοποιώντας ελεύθερους συνειρμούς, στοιχεία που υπήρξαν αργότερα σημεία επαφής του με τον υπερρεαλισμό.

169

Αρθούρος Ρεμπώ

170

Δημοσιεύσεις Το 1870 δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά ποιήματα του Ρεμπώ, με τη συγκατάθεσή του. Επρόκειτο για τα Les Étrennes des orphelins και Trois baisers (ή Première soirée) που παρουσιάστηκαν στα περιοδικά La Revue pour tous και La Charge αντίστοιχα. Το Μια Εποχή στην Κόλαση υπήρξε το μοναδικό του βιβλίο που εκδόθηκε κατόπιν επιθυμίας και ενεργειών του ίδιου, γραμμένο από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο του 1873. Η εκτύπωση του χρηματοδοτήθηκε από τη μητέρα του και ολοκληρώθηκε περίπου στα τέλη Οκτωβρίου του ίδιου έτους, στο τυπογραφείο της επιχείρησης του Ζακ Πόουτ, στις Βρυξέλλες. Ο Ρεμπώ παρήγγειλε συνολικά 500 αντίτυπα, αριθμός ιδιαίτερα υψηλός για τα δεδομένα της εποχής, από τα οποία παρέλαβε ο ίδιος περίπου δέκα, υποσχόμενος να πληρώσει εν καιρώ για τα υπόλοιπα. Για αρκετά χρόνια, το ποσό που οφειλόταν δεν πληρώθηκε, με αποτέλεσμα τα λιγοστά αντίτυπα που είχε παραλάβει ο Ρεμπώ να αποτελούν τα μοναδικά που είχαν διαρρεύσει σε έναν πολύ περιορισμένο κύκλο. Σύμφωνα με έναν ισχυρισμό της αδελφής του, Ιζαμπέλ, τα υπόλοιπα αντίτυπα του βιβλίου κάηκαν από τον ίδιο τον Ρεμπώ, ωστόσο η ανακάλυψη των απλήρωτων αντιτύπων διαψεύδει αυτό το ενδεχόμενο[11] .

Εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του Μια Εποχή στην Κόλαση (Οκτώβριος 1873).

Σημαντικό μέρος των ποιημάτων του δημοσιεύτηκε ενόσω ήταν εν ζωή, ωστόσο χωρίς να έχει δώσει ο ίδιος τη συγκατάθεσή του. Το έργο του ξεκίνησε να αναγνωρίζεται και να εκδίδεται την περίοδο που ο Ρεμπώ είχε ήδη εγκαταλείψει τη λογοτεχνία και ειδικότερα στο διάστημα της παραμονής του στην Αφρική. Από το Νοέμβριο του 1886, ποιήματά του άρχισαν να εμφανίζονται σε περιοδικές εκδόσεις, ενώ για ένα διάστημα αποδόθηκαν στον Ρεμπώ και αρκετά πλαστά έργα. Οι Εκλάμψεις εκδόθηκαν για πρώτη φορά τον ίδιο χρόνο, στην επιθεώρηση La Vogue, χάρη σε ενέργειες του Βερλαίν και του Νουβώ. Δεν είναι γνωστό αν ο ίδιος επιθυμούσε τη δημοσίευσή τους, ούτε ακόμα αν τα ποιήματα που εκδόθηκαν συγκροτούσαν το πλήρες έργο, ωστόσο θεωρείται πως αυτά που περιέχονταν στη συλλογή είχαν γραφτεί πράγματι ως ένα ενιαίο σύνολο. Το 1892, επανεκδόθηκαν τα δύο κυριότερα έργα του, Μια Εποχή στην Κόλαση και Εκλάμψεις, ενώ το 1895 ακολούθησε η έκδοση της συλλογής Poésies Complètes που περιείχε ποιήματα του Ρεμπώ γραμμένα μέχρι το 1873. Σχεδόν το σύνολο του έργου του εκδόθηκε πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, με λίγες εξαιρέσεις. Δεν είναι γνωστό αν ο Ρεμπώ προμηθεύτηκε κάποιες από τις εκδόσεις των έργων του αλλά βεβαιωμένα γνώριζε για την ολοένα μεγαλύτερη αναγνώρισή του, καθώς το 1885 έλαβε μία επιστολή από τον εκδότη του λογοτεχνικού περιοδικού La France moderne, ο οποίος ζητούσε τη συνεργασία του με το περιοδικό, χαρακτηρίζοντας τον Ρεμπώ «ηγέτη της σχολής της παρακμής». Η σειρά με την οποία γράφτηκαν οι Εκλάμψεις και το Μια Εποχή στην Κόλαση αποτελεί αντικείμενο διαφωνιών, καθώς οι μελετητές του έργου του Ρεμπώ δεν έχουν καταλήξει αν τα ποιήματα των Εκλάμψεων, ή μέρος τους, ολοκληρώθηκαν μετά το Μια Εποχή στην Κόλαση. Τα πρώτα πεζά ποιήματα του Ρεμπώ χρονολογούνται το 1871-72, γεγονός που καθιστά, με μεγάλη πιθανότητα, τα πρώτα σχεδιάσματα για τις

Αρθούρος Ρεμπώ Εκλάμψεις προγενέστερα. Επιπλέον, το τελευταίο μέρος του Μια Εποχή στην Κόλαση, με τίτλο Αποχαιρετισμός (γαλλ. Adieu), ερμηνεύεται από ορισμένους μελετητές ως ο τελικός αποχαιρετισμός του συγγραφέα στην ίδια την ποίηση. Σύμφωνα ωστόσο με το εισαγωγικό σημείωμα του Πωλ Βερλαίν για την πρώτη έκδοσή τους του 1886, οι Εκλάμψεις γράφτηκαν την περίοδο 1873-75, κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του Ρεμπώ στο Βέλγιο, την Αγγλία και τη Γερμανία. Επιπλέον, γραφολογική μελέτη των χειρογράφων από τον Ανρί ντε Μπουγιάν ντε Λακόστ, έδειξε ότι τμήμα των Εκλάμψεων φέρει το γραφικό χαρακτήρα του ποιητή Ζερμαίν Νουβώ, με τον οποίο όμως έζησε ο Ρεμπώ μετά το 1874[12] . Αν και γενικά υπάρχει συμφωνία πως τα χειρόγραφα των Εκλάμψεων είναι μεταγενέστερα, δεν είναι από όλους παραδεκτό πως πράγματι η σύνθεσή τους χρονολογείται επίσης μετά το Μια Εποχή στην Κόλαση. Από την άλλη πλευρά, δεν θεωρείται πιθανό πως ο Ρεμπώ θα αφιέρωνε χρόνο στην αντιγραφή και πιθανά στη βελτίωση των ποιημάτων, ενώ είχε ήδη εγκαταλείψει την ποίηση.

Επίδραση Μέχρι το θάνατό του, ο Ρεμπώ ήταν γνωστός σε έναν περιορισμένο λογοτεχνικό κύκλο της αβάν-γκαρντ. Αρκετοί ποιητές του 20ου αιώνα επηρεάστηκαν από το έργο του, και ειδικότερα από την ελεύθερη φόρμα της ποίησής του, σε τέτοιο βαθμό ώστε να θεωρείται ένας από τους «πατέρες» του μοντερνισμού. Σημαντική επιρροή άσκησε στους Γάλλους υπερρεαλιστές, με τον Αντρέ Μπρετόν να τον ονομάζει «σουρρεαλιστή στην πρακτική της ζωής και αλλού»[13] , ενώ συχνά αναφέρεται και ως επιρροή των συγγραφέων της μπητ γενιάς. Ο Αμερικανός συγγραφέας Χένρυ Μίλλερ, εξέφρασε το δικό του θαυμασμό για το έργο και την προσωπικότητα του Ρεμπώ, στο βιβλίο του Ο Καιρός των Δολοφόνων (1956). Τόσο το λογοτεχνικό του έργο, όσο και και η περιπετειώδης ζωή του, διαμόρφωσαν την εικόνα ενός επαναστατικού καλλιτέχνη ή όπως τον αποκάλεσε ο Αλμπέρ Καμύ, ενός «ποιητή της εξέγερσης», αποτελώντας είδωλο των φοιτητών του Μάη του '68, διανοούμενων μουσικών ή ακόμα του κινήματος των ομοφυλόφιλων, εισάγοντας τα ρομαντικά ιδεώδη στον 20ο αιώνα[14] . Η ποίηση και σεξουαλική αντισυμβατικότητα του Ρεμπώ ενέπνευσαν διάσημους καλλιτέχνες όπως ο Τζιμ Μόρισον, ο Μπομπ Ντίλαν, ο Τζον Λένον και η Πάτι Σμιθ. Η σχέση Ρεμπώ και Βερλέν μεταφέρθηκε το 1995 στη μεγάλη οθόνη με την ταινία Καταραμένη σχέση (Total eclipse), σε σκηνοθεσία Ανιέσκα Χόλαντ και πρωταγωνιστή τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο. Στη μουσική, ο Μπέντζαμιν Μπρίτεν μελοποίησε τμήμα των Εκλάμψεων (έργο 18, 1939) σε ένα σύνολο τραγουδιών για σοπράνο ή τενόρο. Στον ελληνικό χώρο, οι Τρύπες μελοποίησαν το ποίημα Μια Εποχή Στην Κόλαση στο δίσκο τους «Υπέροχο Τίποτα», ενώ ο Θάνος Μικρούτσικος ολοκλήρωσε το 1987 την όπερα «Μια εποχή στην κόλαση» όπου απαγγέλλει ο Γιώργος Κιμούλης με έντονα στοιχεία δραματικότητας, λυρικότητας και σαρκασμού.

Έργογραφία • Μια Εποχή στην Κόλαση (Une Saison en Enfer, 1873) • Οι Εκλάμψεις (Les Illuminations, 1873-75) • Poésies complètes (1895) Στη διάρκεια της ζωής του Ρεμπώ δημοσιεύτηκαν με την άδειά του, τα ποιήματα Μια Εποχή στην Κόλαση (1873), Les Étrennes des orphelins (1870) και Trois baisers (ή Première soirée) (1870). Εν αγνοία του, δημοσιεύτηκαν επίσης τα ποιήματα: • Les Corbeaux (1872) • Petites Pauvres (ή Les Effarés) (1878, 1883) • Les Assis (1883) • Le Bateau Ivre (1883) • Les Chercheuses de poux (1883) • Oraison de soir (1883)

171

Αρθούρος Ρεμπώ • • • • • • • • • • • • • •

Voyelles (1883) Les Premières communions (1886) Le Buffet (1888) Le Dormeur du val (1888) Le Coeur du pitre (1888) A la musique (1889) Ma Bohème (1889) Le Mal (1889) Sensation (1889) Au Cabaret vert (1890) Paris se repeuple (1890) Bal de pendus (1891) Vénus anadyomène (1891) Le Reliquaire, (1891)

Σημειώσεις [1] Τον Ιούνιο του 1857 είχε γεννηθεί η πρώτη κόρη της οικογένειας, που ονομάστηκε επίσης Βιταλί, ωστόσο πέθανε ένα μήνα

αργότερα. Τον Ιούνιο του επόμενου έτους γεννήθηκε η ομώνυμη δεύτερη κόρη των Φρεντερίκ Ρεμπώ και Βαλερί Κύιφ. [2] Ο πατέρας του Ρεμπό συνέλεγε κείμενα για τα οποία έγραφε αναλύσεις. Στο σχετικά πλούσιο λογοτεχνικό του έργο,

συγκαταλέγονται κείμενα για στρατιωτικά θέματα, μία πραγματεία για τους αρχαίους και σύγχρονους στρατιωτικούς λόγους, αραβικά ανέκδοτα (είχε διακριθεί στην κατάκτηση της βόρειας Αφρικής και είχε τεθεί υπεύθυνος του φυλακίου Σεμπντού στην Αλγερία) αλλά και μία μετάφραση του Κορανίου. [3] Στο πρωτότυπο «Dans les yeux bleus et sous le front plein d'éminences», Les Poètes de sept ans, στ. 3. [4] βλ. Robb, σελ. 64. [5] ό.π. σελ. 101. [6] Αρχικός τίτλος Le Cœur supplicié («Βασανισμένη καρδιά») [7] βλ. Robb, σελ. 146. [8] Rimbaud : Oeuvres complètes, επ. Α. Adam, Gallimard, 1972, σ. 302 [9] βλ. Robb, σελ. 351. [10] Robb, σελ. 452. Βλ. επίσης επιστολή Α. Ιλγκ προς Ρεμπώ, 30 Μαρτίου 1889, Oeuvres complètes, επ. Α. Adam, Gallimard, 1972, σ. 529. [11] Robb, σελ. 275. Βλ. επίσης Librairie L'Oiseau-Lire (http:/ / www. loiseaulire. com/ 19eme/ Rimbaud. html)(Γαλλικά), La légende de la

destruction par Rimbaud de l'édition princeps de «Saison en enfer»; Carteret, Le Trésor du bibliophile romantique et moderne, tome II, p. 271. [12] βλ. Robb, σελ. 280. Για την μελέτη του ντε Λακόστ βλ. επίσης Henry de Bouillane de Lacoste, Rimbaud et le problème des Illuminations, Mercure de France, 1949, p. 270. [13] Αντρέ Μπρετόν, Μανιφέστα του Σουρρεαλισμού, Δωδώνη (1983), σελ. 30. [14] βλ. Robb, σελ. 497.

Βιβλιογραφία • • • • •

Graham Robb, Αρθούρος Ρεμπώ, Μικρή Άρκτος, 2005, ISBN 960-8104-10-6 Rimbaud, Arthur. (2006). Encyclopædia Britannica. A. Rimbaud, Α. Adam (επ.), Oeuvres complètes, Bibliothèque de la Pléiade, Gallimard, 1972 A. Ρεμπώ (μφ. Κωστής Παππάς), Γράμματα του Αρθούρου Ρεμπώ, Νεφέλη, 1984 Σ. Μπερνάρ, «Το Πρόβλημα των Εκλάμψεων», Εκλάμψεις (μτφρ Α. Ασλάνογλου), Ηριδανός, 1981, σελ. 139-46

• Οι διασημότερες ελληνικές μεταφράσεις είναι εκείνες των Χριστόφορου Λιοντάκη και του Νίκου Σπάνια σε έντυπες εκδόσεις ενώ,υπάρχει επίσης, αναρτημένη, μετάφραση με ελεύθερη πρόσβαση του Χρίστου Κρεμνιώτη

172

Αρθούρος Ρεμπώ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Ποιήματα και αλληλογραφία του Ρεμπώ, στη γαλλική Βικιθήκη • Συνολική παρουσίαση του έργου του Ρεμπώ και βιογραφικά στοιχεία (στη γαλλική). (http://www.poetes. com/rimbaud/) • Σύντομη βιογραφία στην ιστοσελίδα των Αρδεννών (στη γαλλική). (http://www.les-ardennes.net/ decouverte/Rimbaud.php) • Βιογραφίες και ποιημάτα των Ρεμπώ και Βερλέν (στην αγγλική). (http://www.mag4.net/Rimbaud/indexe. html)

173

174

Αντρέ Σενιέ Αντρέ Σενιέ Ο Αντρέ Σενιέ (30 Οκτωβρίου 1762- 25 Ιουλίου 1794) ήταν Ελληνογάλλος ποιητής. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους των νεοκλασικιστών. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και σπούδασε στη Γαλλία. Στη συνέχεια υπηρέτησε στο διπλωματικό σώμα. Αρχικά υποστήριξε τη Γαλλική Επανάσταση, αλλά όταν διαμαρτυρήθηκε για τις ακρότητες της Τρομοκρατίας, φυλακίστηκε και λίγο αργότερα καρατομήθηκε. Έγραψε διδακτικά ποιήματα, ελεγείες, ωδές, ειδύλλια (Βουκολικά) και πολιτικά ποιήματα. Στη ζωή του βασίστηκε η όπερα "Αντρέα Σενιέ"

Πηγές • Άρθρο για τον ποιητή [1] στην Καθολική Εγκυκλοπαίδεια.

Αντρέ Σενιέ.

Παραπομπές [1] http:/ / en. wikisource. org/ wiki/ 1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/ Ch%C3%A9nier,_Andr%C3%A9_de

175

Τριστάν Τζαρά Τριστάν Τζαρά Ο Τριστάν Τζαρά (Tristan Tzara, πραγματικό όνομα Sami Rosenstock) (Moineşti, 16 Απριλίου 1896 - Παρίσι, 24 Δεκεμβρίου 1963) ήταν Γάλλος ποιητής, ιδρυτής του κινήματος του Ντανταϊσμού, ενός ρεύματος με κύριο στόχο την αισθητική πρόκληση και την αποδόμηση της γλώσσας. Ο Τζαρά γεννήθηκε στη Ρουμανία σε μiα Eβραϊκη oικoγέννια αλλά έζησε και έδρασε κυρίως στο Παρίσι. Στα τέλη του 1929 εγκατέλειψε τον Ντανταϊσμό και μεταπήδησε στην ομάδα των υπερρεαλιστών. Προσπάθεια του ήταν να συνενώσει τον υπερρεαλισμό με τον Μαρξισμό. Στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου έλαβε μέρος στην Γαλλική αντίσταση ενώ το 1947 προσχώρησε και στο Κομμουνιστικό κόμμα. Πέθανε στο Παρίσι το 1963.

Εργογραφία • Τα Μανιφέστα του Ντανταϊσμού • L' Homme Approximatif (1931) • Parleur Seul (1950) • Vingt-cinq Poemes (25 Ποιήματα)

Δείτε επίσης • Υπερρεαλισμός • Ντανταϊσμός

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • [1] Τα 25 Ποιήματα σε εικονογράφηση του Ζαν Αρπ.

Παραπομπές [1] http:/ / sdrc. lib. uiowa. edu/ dada/ Vingt_cinq/ index. htm

Τριστάν Τζαρά

176

Γερμανοί ποιητές

177

Ρίχαρντ Βάγκνερ Ρίχαρντ Βάγκνερ Ο Βίλχελμ Ρίχαρντ Βάγκνερ (γερμ. Wilhelm Richard Wagner) γεννήθηκε στις 22 Μαΐου 1813 στην Λειψία και πέθανε στις 13 Φεβρουαρίου 1883 στην Βενετία της Ιταλίας. Ήταν πρωτοποριακός Γερμανός συνθέτης, ποιητής και μουσικολόγος του 19ου αιώνα.

Βιογραφικά Στοιχεία Παιδικά και νεανικά χρόνια O συνθέτης γεννήθηκε στις 22 Μαΐου 1813 στην Λειψία και ήταν το ένατο παιδί ενός γραφέα της Αστυνομίας, του Καρλ Φρίντριχ Βάγκνερ (Carl Friedrich Wagner) και της Γιοχάννα Ροσίνε Βάγκνερ, κόρης αρτοποιού. Έξη μήνες μετά τη γέννησή του, στις 23 Νοεμβρίου 1813 πεθαίνει ο πατέρας του από τύφο. Τον Αύγουστο του 1814 η μητέρα του ξαναπαντρεύεται τον ηθοποιό, Ρίχαρντ Βάγκνερ ζωγράφο και ποιητή Λούντβιχ Γκάιερ (Ludwig Geyer) που θα νοιαστεί για τα παιδιά και που ο Βάγκνερ θα εκτιμήσει πολύ. Εικασίες ότι ο Γκάιερ ήταν και ο πραγματικός πατέρας του Ρίχαρντ Βάγκνερ ούτε επιβεβαιώθηκαν, αλλά ούτε και διαψεύστηκαν. Φήμες ότι ο Γκάιερ ήταν Εβραίος, που ίσως πίστευε και ο ίδιος ο Βάγκνερ, σήμερα έχουν αποδειχτεί καθαρά λανθασμένες. Επίσης, το 1814, η οικογένεια θα μετακομίσει στη Δρέσδη. Στις 16 Φεβρουαρίου θα γεννηθεί η ετεροθαλής αδερφή του Βάγκνερ Σεσίλια (Cäcilie). Το 1817 ο Βάγκνερ πηγαίνει σχολείο. Δύο χρόνια αργότερα ο θετός του πατέρας αρρωσταίνει και τελικά πεθαίνει στις 30 Σεπτεμβρίου 1821. Ο θείος του Κάρολος Γκάιερ (Karl Geyer) θα αναλάβει την ανατροφή. Το 1822 ο Βάγκνερ φοιτά στη Σχολή Κρόυτς (Kreuzschule) της Δρέσδης υπό το όνομα Βίλχελμ Ρίχαρντ Γκάιερ (Wilhelm Richard Geyer). To 1826 η οικογένεια θα μετακομίσει στην Πράγα. Ο Ρίχαρντ θα παραμείνει στη Δρέσδη, όμως επισκέφθηκε την οικογένεια, την πρώτη φορά το 1826, το 1827 για δεύτερη φορά. Από τα Χριστούγεννα του 1827 θα μετακομίσει στον τόπο καταγωγής της οικογένειας, τη Λειψία, όπου και θα φοιτήσει υπό το όνομα Βάγκνερ στη Σχολή Νικολάϊ (Nikolaischule) και στη Σχολή Τόμας (Thomasschule) και θα επηρεαστεί από τον θείο του, τον Αδόλφο Βάγκνερ. Πρώτος του μουσικοδιδάσκαλος ήταν ο Γκότλιμπ Μύλλερ και πρώτο του έργο μια εισαγωγή που εκτελέστηκε στο θέατρο της Λειψίας το 1830. Ο Ριχάρδος διάβαζε Σαίξπηρ και τους ρομαντικούς, όπως τον ποιητή Ε.Τ.Α Χόφμαν (E.T.A. Hoffmann). Στα 16 του, θα ακούσει την σοπράνο Βιλελμίνε Σρέντερ-Ντεβριεντ (Wilhelmine Schröder-Devrient) στο Φιντέλιο του Μπετόβεν. Από εκείνη την στιγμή ήξερε ότι ήθελε να γίνει μουσικός και συνέθεσε σύντομα τις πρώτες του σονάτες, ένα κουαρτέτο για βιολιά και την ατελή προσπάθεια όπερας "Ο Γάμος" (Die Hochzeit). Από το 1831 θα σπουδάσει μουσική στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας. Παράλληλα έπαιρνε μαθήματα σύνθεσης από τον διευθυντή της

Ρίχαρντ Βάγκνερ χορωδίας της Λειψίας Κρίστιαν Τέοντορ Βάινλιχ (Christian Theodor Weinlig), στον οποίο και θα αφιερώσει το πρώτο του έργο (Σονάτα για Πιάνο σε σι ύφεση μείζονα). Το 1832 θα συνθέσει την "Συμφωνία σε ντο μείζονα" και ταξιδεύει για τρίτη φορά στην Πράγα. Ήταν μέλος της φοιτητικής ένωσης "Corps Saxonia Leipzig" από την οποία τελικώς θα αποκλειστεί, αφού επανειλημμένα θα καταχραστεί τη σύνταξη της μητέρας του λόγω της δυσχερούς του οικονομικής κατάστασης. Το σχόλιό του για τον αποκλεισμό ήταν "Εγώ είμαι μια μεγαλοφυΐα! Για μένα μετράνε άλλες αξίες!". Το 1833 θα εντυπωσιαστεί μέσω του συγγραφέα και εκδότη Χάινριχ Λάουμπε (Heinrich Laube) από τις ιδέες μιας επαναστατικής λογοτεχνικής κίνησης, της Νέας Γερμανίας. Παράλληλα, θα ξεκινήσει τη σύνθεση της όπερας Οι Νεράιδες. Στην εφημερίδα του Λάουμπε θα γράψει ένα άρθρο με τον τίτλο "Η Γερμανική Όπερα" και θα επισκεφτεί για τέταρτη φορά τη Βοημία. Ως μουσικός διευθυντής της θερινής σεζόν στο Μπαντ Λάουχστεντ (Bad Lauchstädt) και του θεάτρου στο Μαγδεμβούργο (Magdenburg) θα γνωρίσει την ηθοποιό Μίνα Πλάνερ (Minna Planer).

Τα υπόλοιπα χρόνια Η ταραχώδης ζωή του τον οδήγησε από τη Λειψία στη Ρίγα, στο Παρίσι, στη Δρέσδη, στη Ζυρίχη, στο Μπίμπριχ (κοντά στον ποταμό Μάιντς), στη Βιέννη, στη Λίμνη Στάρνμπεργκ, στο Μόναχο, στη Λουκέρνη, στο Μπαϊρόιτ, παραλείποντας άλλα μέρη βραχυπρόθεσμης παραμονής του. Η συχνές αυτές μετακινήσεις του οφείλονταν στη δίωξη του από δανειστές του ή από εξοργισμένες κυβερνήσεις. Συχνά επίσης καταχράστηκε χρήματα από τις συζύγους των φίλων του ως αυτονόητο τίμημα που έπρεπε να καταβάλλουν στη μεγαλοφυΐα του. Ο Βάγκνερ παντρεύτηκε δύο φορές, την πρώτη με τη Μίνα Πλάνερ, και τη δεύτερη με την κόρη του Λιστ, Κόζιμα, η οποία εγκατέλειψε για τον Βάγκνερ τον πρώτο της σύζυγο, τον διάσημο πιανίστα Χανς φον Μπύλοφ ο οποίος ήταν παράλληλα και ένας από τους πλέον αφοσιωμένους οπαδούς του Βάγκνερ. Ο Βάγκνερ ήταν αντισημίτης και ξενόφοβος και τα χαοτικά φυλλάδιά του ενθουσίασαν, κατά τον 20ο αιώνα, τον Αδόλφο Χίτλερ, ο οποίος είχε δηλώσει ότι τα έργα του Βάγκνερ είναι τα πλέον κατάλληλα ακούσματα για τα αυτιά των γνήσιων Γερμανών. Παρ’ όλα αυτά, οι τελευταίες δέκα από τις δεκατρείς όπερες του κατέχουν εξέχουσα θέση στο διεθνές ρεπερτόριο της Όπερας. Πρόκειται για πραγματικά αριστουργήματα, που άλλαξαν τον ρου της ιστορίας της μουσικής. Ο Βάγκνερ μεταμόρφωσε την όπερα σε «μουσικό δράμα»: σε ένα ιδανικό μείγμα μουσικής, ποίησης, χορού και οπτικής απόλαυσης. Σημαντική θέση στην επαναστατική σύλληψη ενός τέτοιου συνδυασμού μουσικής και δραματουργίας κατέχει η συστηματική χρήση αυτού που αποκαλούμε καθοδηγητικό μοτίβο. Η χρήση του καθοδηγητικού μοτίβου (που έφθασε στο απόγειό της στον κύκλο Το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν) συνίσταται στην αξιοποίηση ενός μοτίβου ή μουσικού θέματος ως «εκπρόσωπου» για κάθε ήρωα, αντικείμενο ή βασική ιδέα του έργου (ή πολλών έργων στην περίπτωση του Δαχτυλιδιού). Το μοτίβο αυτό εμφανίζεται δεκτικό αλλοιώσεων, επεξεργασίας ή και συνδυασμού με άλλα μοτίβα, ανάλογα με τις δραματουργικές ανάγκες του έργου. Ο Βάγκνερ διεύρυνε τους ορίζοντες του αρμονικού συμβάντος της εποχής του και τα τελευταία χρόνια της ζωής του χαρακτηρίζονται από μουσικό πλούτο και περιπλοκότητα. Προετοίμασαν δε το έδαφος για πολλές από τις μουσικές εξελίξεις του επόμενου αιώνα. Άλλη σημαντική προσφορά του Βάγκνερ ήταν η πρωτοβουλία του (και η καθοριστική συμβολή του στη χρηματοδότηση) για την ανέγερση ενός εκπληκτικού θεάτρου, του Festpielhaus στο Μπαϊρότ (Βαυαρία) όπου τα έργα του θα μπορούσαν να παρουσιάζονται σε ιδεώδεις για την εποχή συνθήκες. Πέθανε το 1883, έχοντας ήδη αναγνωριστεί πανευρωπαϊκά ως μυθική μουσική μορφή.

178

Ρίχαρντ Βάγκνερ

179

Έργα του Μουσικοδραματικά Έργα 1. Οι Νεράιδες (1834) 2. Η Απαγόρευση της Αγάπης (1834–1836) 3. Ρίντσι (1837–1840) Τα εξής έργα του διάλεξε να παίζονται συστηματικά στην όπερα του Μπαϊρόιτ: 1. Ο Ιπτάμενος Ολλανδός (1840–1841) 2. Ο Τάνχόϊζερ και ο Διαγωνισμός των Τραγουδιστών του Βάρτμπουργκ (1842–1845) 3. Λόενγκριν (1845–1848) 4. Το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν 1. Ο Χρυσός του Ρήνου (1851–1854) 2. Βαλκυρία (1851–1856) 3. Ζίγκφριντ (1851–1871) 4. Το Λυκόφως των Θεών (1848–1874) 5. Τριστάνος και Ιζόλδη (1856–1859) 6. Ο Αρχιτραγουδιστής της Νυρεμβέργης (1845–1867)

Μνημείο του Βάγκνερ στο Βερολίνο

7. Πάρσιφαλ (1865–1882)

Μουσικά Έργα 1. Symphonie C-Dur 2. Symphonie E-Dur (ημιτελής) 3. Ο Δείπνος των Αποστόλων για χορωδία και ορχήστρα (1843) 4. Φαντασία για πιάνο (1831) 5. Τρεις Σονάτες για πιάνο 1. Σονάτα για πιάνο B-Dur (1831) 2. Σονάτα για πιάνο A-Dur (1832) 3. Σονάτα για πιάνο As-Dur (1853) 6. Το Βαλς της Ζυρίχης για πιάνο (1854) 7. Ο Κύκλος Τραγουδιών Βέζεντονγκ 8. Το ειδύλλιο του Ζίγκφριντ για μικρή ορχήστρα (1870) 9. Το Πρελούδιο του Βασιλιά Έντσιο (1832) 10. Το Πρελούδιο του Κολόμβου (1835) 11. Πολωνία, C-Dur (1836) 12. Rule Britannica, D-Dur (1837) 13. Ένα Πρελούδιο του Φάουστ, d-moll (1844) 14. Ankunft bei den schwarzen Schwänen - Albumblatt in As-Dur für Klavier in As-Dur (1861)

Μνημείο του Βάγκνερ στην Πίρνα

Ρίχαρντ Βάγκνερ 15. Huldigungsmarsch für Ludwig II. von Bayern, Es-Dur (1864) 16. Αυτοκρατορικό Εμβατήριο, B-Dur (1871) 17. Μέγα Εορταστικό Εμβατήριο, G-Dur (1876) Σύμφωνα με τον κατάλογο εγγραφής τα έργα του Βάγκνερ ανέρχονται σε 113.

Συγγράμματα Ο Βάγκνερ εκτός από τα μουσικά έργα έγραψε πολλά δοκίμια θεωρίας μουσικής, φιλοσοφίας, πολιτικής, διηγήματα κ.α. • • • • •

Τέχνη και Επανάσταση (1849) Όπερα και Δράμα (1851) Το εβραϊκό στοιχείο στη Μουσική (1850) Η Τέχνη στο Μέλλον (1850). Η Ζωή μου - Αυτοβιογραφία σε 16 τόμους.

180

181

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ (αργότερα: φον) Γκαίτε (Johann Wolfgang Goethe, Φρανκφούρτη, 28 Αυγούστου 1749 - Βαϊμάρη, 22 Μαρτίου 1832) ήταν Γερμανός νομικός, ποιητής και πεζογράφος.

Βιογραφία Η οικογένεια του ήταν μια από τις πιο εύπορες στην Φρανκφούρτη, προσφέροντάς του πολλές δυνατότητες μόρφωσης. Σε ηλικία 15 χρονών έγραψε τα πρώτα του ποιήματα τα οποία στη συνέχεια κατέστρεψε. Το 1765 ξεκίνησε σπουδές Νομικής στη Λειψία κατόπιν επιθυμίας του πατέρα του. Παράλληλα με τις σπουδές του ασχολήθηκε με τις εικαστικές τέχνες. Στην Λειψία ήρθε σε επαφή με το έντονο ελληνικό στοιχείο τις πόλης. Ως φίλος των Ελλήνων και της Ελλάδος αφιέρωσε πολλά έργα του στην Ελληνική Αρχαιότητα. Το «και εγώ στην Αρκαδία» του παρερμηνεύτηκε αργότερα ως άγνοια της Ελλάδος, καθώς ποτέ δεν είχε επισκεφτεί την Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Αρκαδία. (Αυτό όμως δεν έχει καμία σημασία, διότι η Αρκαδία είχε εντελώς διαφορετική έννοια για τους ποιητές και καλλιτέχνες της εποχής της Αναγέννησης και του Μπαρόκ. Συμβόλιζε έναν εξιδανικευμένο τρόπο ζωής όπου οι άνθρωποι ζουν απλά ως βοσκοί σε αρμονία με την φύση και αφιερώνουν τον χρόνο τους στην ποίηση, την μουσική, τον έρωτα, την ανεμελιά. Ο φανταστικός τόπος αυτός τοποθετείται στην ελληνική Αρκαδία. Η δε ανωτέρω φράση απαντάται για πρώτη φορά στα λατινικά[1] σε έναν ζωγραφικό πίνακα[2] . Βλ. [3] ) Το 1769 αρρώστησε και επέστρεψε στη Φρανκφούρτη. Την ίδια περίοδο άρχισε να ανακαλύπτει μέσα του και τον πρωταγωνιστή του Φάουστ. Το 1770 ολοκλήρωσε τις σπουδές Νομικής και παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα Ιατρικής, Χημείας και Βοτανικής. Επέστρεψε στη Φρανκφούρτη και ασχολήθηκε με τη δικηγορία. Το 1774, συγκλονισμένος από την αυτοκτονία ενός φίλου του, έγραψε Τα πάθη του νεαρού Βέρθερ, ένα μυθιστόρημα που λάτρεψε ο Ναπολέων και έγινε λάβαρο του ηθικού και πνευματικού κινήματος. Η Βαϊμάρη υπήρξε σημαντικός σταθμός στη σταδιοδρομία του Γκαίτε, καθώς είχε αναλάβει εκεί καθήκοντα Υπουργού του Δούκα. Ένα από τα σημαντικότερα έργα του Γκαίτε είναι το Ταξίδι στην Ιταλία, το οποίο έγραψε κατά τη διαμονή του στη νότια Ιταλία. Μέχρι το 1805 είχε στενή επαφή και φιλία με τον Σίλλερ και μια βαθιά φιλία αναπτύχθηκε μεταξύ των δύο ανδρών. Το 1806 παντρεύτηκε την Κριστιάνε Βούλπιους, με την οποία είχε ήδη από το έτος 1789 ένα γιο. Ο Φάουστ, το δημιούργημα ολόκληρης της ζωής του, ολοκληρώθηκε με το δεύτερο τόμο ένα χρόνο πριν το θάνατο του, το 1832 στη Βαϊμάρη.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε

Παραπομπές [1] et in Arcadia ego [2] Ιταλός ζωγράφος μπαρόκ Giovanni Francesco Barbieri [3] http:/ / el. wikipedia. org/ wiki/ Αρχείο:Et-in-Arcadia-ego. jpg)

mrj:Гӧте, Иоганн Вольфганг фон

182

183

Νέλλυ Ζαχς Νέλλυ Ζαχς Η Νέλλυ Ζαχς (Nelly Sachs, 10 Δεκεμβρίου 1891, Βερολίνο - 12 Μαΐου 1970, Στοκχόλμη) ήταν Γερμανίδα ποίητρια και δραματουργός, η οποία μεταμορφώθηκε λόγω της Ναζιστικής εμπειρίας από ερασιτέχνης σε δριμεία εκπρόσωπο της δυστυχίας και του πόθου των Εβραίων συνανθρώπων της. Γεννήθηκε στο Schöneberg, στο Βερολίνο, το 1891 και κατέφυγε το 1940 στη Σουηδία. Ήταν φίλη της Σέλμα Λάγκερλεφ. Όταν, μαζί με τον Σμούελ Γιόσεφ Άνιον, κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1966, παρατήρησε πως ο Άνιον εκπροσωπούσε το Ισραήλ ενώ «Εγώ εκπροσωπώ την τραγωδία του Εβραϊκού λαού». Μετά το θάνατό της το 1970 τάφηκε στο Norra begravningsplatsen στη Στοκχόλμη. Μια αναμνηστική πλάκα μνημονεύει τον τόπο γέννησής της, στο Maaßenstraße 14, στο Schöneberg, όπου υπάρχει επίσης ένα Πάρκο, στη Dennewitzstraße, ονομασμένο προς τιμήν της.

Γερμανικό γραμματόσημο με τη μορφή της Νέλλυ Ζαχς

Παραπομπές • Περισσότερες πληροφορίες για τη Νέλλυ Ζαχς [1]

Παραπομπές [1] http:/ / www. nobel-winners. com/ Literature/ nelly_sachs. html

1966

184

Χούγκο Μπαλ Χούγκο Μπαλ O Χούγκο Μπαλ (Hugo Ball, 22 Φεβρουαρίου 1886 - 14 Σεπτεμβρίου 1927) ήταν Γερμανός καλλιτέχνης και ποιητής. Αποτέλεσε έναν από τους ιδρυτές του ντανταϊστικού κινήματος στη Ζυρίχη.

Βιογραφία Γεννήθηκε στη γερμανική πόλη Pirmasens και ανήκε σε μία Καθολική οικογένεια με έξι παιδιά. Σπούδασε κοινωνιολογία και φιλοσοφία στα πανεπιστήμια του Μονάχου και της Χαϊδελβέργης (1906-1907), ενώ το 1910 εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο προκειμένου να ασχοληθεί με την ηθοποιΐα και παρακολούθησε μαθήματα στη δραματική σχολή του Max Reinhardt. Αργότερα εργάστηκε ως βοηθός του Reinhardt στη σκηνοθεσία θεατρικών παραστάσεων ενώ το 1913 ανέλαβε ο ίδιος σκηνοθέτης σε θέατρο του Μονάχου. Στο Μόναχο γνώρισε και την ποιήτρια Έμμυ Χένινγκς, την οποία παντρεύτηκε. Ο Χούγκο Μπαλ

Το 1915 και κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου, εγκαταστάθηκε στην ουδέτερη Ζυρίχη και όπως χαρακτηριστικά έγραψε ο Χανς Ρίχτερ: "[...] οδηγημένος και βασανισμένος, ίσως από τη συνείδησή του, έγινε ο καταλύτης που συνένωσε γύρω του όσα στοιχεία έμελλαν τελικά να γεννήσουν το Νταντά"[1]. Το 1916 εγκαινίασε το Καμπαρέ Βολταίρ, έναν χώρο αφιερωμένο στην καλλιτεχνική ψυχαγωγία αλλά και τόπο δημιουργίας της πρώτης ντανταϊστικής ομάδας στη Ζυρίχη. Σε ότι αφορά στο προσωπικό, καλλιτεχνικό του έργο, ο Μπαλ είναι περισσότερο γνωστός ως ο δημιουργός μίας νέας μορφής τέχνης, αυτής των ηχητικών ποιημάτων αλλά και εν γένει για την συνεισφορά του στο είδος της αφηρημένης ποίησης. Τα ηχητικά ποιήματα αποτελούσαν ουσιαστικά έργα που συνδύαζαν την ποιητική με τη μουσική σύνθεση, περιλαμβάνοντας όμως στίχους χωρίς πραγματικές λέξεις ή νόημα και προορισμένα κυρίως να απαγγέλονται δημόσια. Ο ίδιος ο Μπαλ στήριζε την σύλληψή του στην ιδέα πως "το επόμενο βήμα για την ποίηση είναι να αποβάλλει τη γλώσσα, όπως η ζωγραφική απέβαλε το αντικείμενο". Τα αφηρημένα ηχητικά ποιήματα του Μπαλ βρήκαν αργότερα μιμητές και συνεχιστές, ενώ κατά τη δεκαετία του 1940 εξελίχθηκαν στον γαλλικό λετρισμό. Από το συγγραφικό του έργο ξεχωρίζουν ακόμα τo βιβλίo του Κριτική της γερμανικής διανόησης (Zur Kritik der deutschen Intelligenz), όπου αναλύει το πνευματικό κλίμα στη Γερμανία την εποχή εκείνη, καθώς και η βιογραφία του για τον Έρμαν Έσσε (Herman Hesse: Sein Leben und sein Werk). Η συμμετοχή του Μπαλ στο ντανταϊστικό κίνημα διήρκεσε περίπου δύο χρόνια και θεωρείται πιθανό πως διαφωνούσε με την τροπή που έπαιρνε η ομάδα των ντανταϊστών υπό την καθοδήγηση του Τριστάν Τζαρά. Ο ίδιος σημείωνε σχετικά με αυτό στα ημερολόγια του: "Εξέτασα τον εαυτό μου και δεν θα μπορούσα να καλωσορίσω το χάος". Εργάστηκε για ένα διάστημα στη Βέρνη ως δημοσιογράφος στην Freie Zeitung αλλά στη συνέχεια αποσύρθηκε στο καντόνι του Τιτσίνο στην Ελβετία, όπου έζησε μία θρησκευτική και φτωχική ζωή, έχοντας αποκηρύξει τη δράση των νεανικών του χρόνων.

Χούγκο Μπαλ Πέθανε το 1927 στο χωριό Σαν Αμπόντιο του Τιτσίνο. Μετά το θάνατό του, δημοσιεύτηκαν τα ημερολόγιά του με τον τίτλο Flucht aus der Zeit (Φυγή από το χρόνο), τα οποία καλύπτουν χρονικά την περίοδο της ζωής του από το 1913 ως το 1921 και το τέλος της ανάμιξης του με το ντανταϊσμό.

Έργα • • • • • • •

Die Nase des Michelangelo, 1911 Flametti oder Vom Dandysmus der Armen (Μυθιστόρημα), 1918 Zur Kritik der deutschen Intelligenz, 1919 Byzantinisches Christentum, 1923 Die Folgen der Reformation, 1924 Hermann Hesse. Sein Leben und sein Werk (Βιογραφία), 1927 Die Flucht aus der Zeit (Aphorismen), 1927

Βιβλιογραφία • Hugo Ball, Flight Out of Time, University of California Press, Berkley, 1996

Αναφορές 1. ^ Χανς Ρίχτερ, Νταντά: Τέχνη και Αντι-Τέχνη, Υποδομή (1983)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Λήμμα της διαδικτυακής έκδοσης της Britannica [2] • International Dada Archive [3]

Παραπομπές [1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ %CE%A7%CE%BF%CF%8D%CE%B3%CE%BA%CE%BF_%CE%BC%CF%80%CE%B1%CE%BB#endnote_Richter [2] http:/ / www. britannica. com/ eb/ article-9011980 [3] http:/ / www. lib. uiowa. edu/ dada/ ball. html

185

186

Μπέρτολτ Μπρεχτ Μπέρτολτ Μπρεχτ Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (γενν. ως Eugen Berthold Friedrich Brecht, 10 Φεβρουαρίου 1898 - 14 Αυγούστου 1956) ήταν Γερμανός δραματουργός, σκηνοθέτης και ποιητής του 20ου αιώνα. Θεωρείται ο πατέρας του "επικού θεάτρου" (Episches Theater) στη Γερμανία.

Βιογραφία Γεννήθηκε το 1898 στο Άουγκσμπουργκ της Βαυαρίας και πέθανε το 1956 στο Ανατολικό Βερολίνο. Η μητέρα του ήταν Προτεστάντισα και ο πατέρας του Καθολικός διευθυντής εταιρίας χάρτου. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου (1917 - 1921), επιστρατεύεται ως νοσοκόμος και υπηρετεί στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο . Αρχίζει να γράφει ποιήματα και θεατρικά. Η πρώτη συλλογή ποιημάτων του ήταν το "Εγκόλπιο ευσέβειας" (Hauspostille). Κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, συνάντησε και δούλεψε με το συνθέτη Χανς Έισλερ και ανέπτυξαν φιλία ζωής. Γνώρισε και την Χέλενε Βάιγγελ, τη δεύτερη γυναίκα του που τον συνόδεψε αργότερα στην εξορία μέχρι το τέλος της ζωής του.

Πορτραίτο του Μπέρτολτ Μπρεχτ το 1948.

Το 1922 παντρεύτηκε την τραγουδίστρια της όπερας Μαριάν Ζόφ. Η κόρη τους Ανν Χιόμπ γεννήθηκε ένα χρόνο μετά. Το 1923 προσλήφθηκε βοηθός σκηνοθέτη στο Γερμανικό Θέατρο του Βερολίνου υπό τη διεύθυνση του Μαξ Ράινχαρτ. Άρχισε να φοιτά στη Μαρξιστική Εργατική Σχολή και μελέτησε διαλεκτικό υλισμό. Το 1930 παντρεύτηκε την Χέλενε Βάιγγελ που του είχε χαρίσει ήδη ένα γιο. Στη συνέχεια απέκτησαν και μια κόρη. Η προσαρμογή της Όπερας των ζητιάνων του Τζον Γκαίυ με το όνομα Η Όπερα της Πεντάρας (Die Dreigroschenoper, 1928) σε στίχους του Μπέρτολτ Μπρεχτ και μουσική Κουρτ Βάιλ προκάλεσε

Μπέρτολτ Μπρεχτ

187

αίσθηση στο Βερολίνο και ο αντίκτυπος του επηρέασε την παγκόσμια σκηνή Μιούζικαλ. Στην όπερα αυτή, ο Μπρεχτ στυλίτευε την καθως πρέπει βερολινέζικη αστική τάξη που πρόσαπτε στο προλεταριάτο έλλειψη ηθικής. Το 1933, με την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία, ο Μπρεχτ αυτοεξορίστηκε μέχρι το έτος 1948. Έζησε πρώτα στη Δανία και τη Φινλανδία και μετά στις ΗΠΑ καθόλη τη διάρκεια του πολέμου. Στη Μόσχα εξέδωσε σε συνεργασία με άλλους Γερμανούς συγγραφείς το περιοδικό «Η Λέξη» (Das Wort). Στην Αμερική, όπου έζησε το κύριο μέρος της ζωής του, δέχθηκε έντονες διώξεις από το Μακαρθικό καθεστώς.

Άγαλμα του Μπέρτολτ Μπρεχτ στην πλατεία που φέρει σήμερα το όνομά του στο Βερολίνο

Μετά το τέλος του πολέμου εγκαταστάθηκε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας και μαζί με την Χέλενε Βάιγκελ (Ηelene Weigel) ίδρυσαν (1949) το Μπερλίνερ Ανσάμπλ (Berliner Ensemble). Το 1950 εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Τεχνών. Τιμήθηκε με το Εθνικό Βραβείο της ΛΓΔ το 1951 και με το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη το 1954.

Έργο Τα έργα του χαρακτηρίζονταν αρχικά από πνεύμα καταδίκης του πολέμου και του μιλιταρισμού, ενώ στη συνέχεια παρατηρείται μια αποφασιστική στροφή στη σκέψη και τη ζωή του, που εμπνέεται από τη μαρξιστική φιλοσοφία. Σημαντική ώθηση στη σχέση του με την εργατική τάξη και το κίνημά της έδωσε η μαζική εξαθλίωση που προκάλεσε η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1920 και η νέα ορμητική ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στη Γερμανία.

Die Dreigroschenoper, γνήσια αφίσα από το Βερολίνο, 1928.

Ο Μπρεχτ άρχισε την καριέρα του ως δραματουργός με μια σειρά πειραματισμούς, επηρεασμένος από τις εξπρεσιονιστικές τεχνικές, όπως στο έργο του "Βάαλ" (Baal, 1918). Με το αντι-πολεμικό έργο του "Ταμπούρλα μες τη Νύχτα" (1922) κερδίζει το Βραβείο Κλάιστ (Kleist Prize). Ηταν θαυμαστής του Φρανκ Βέντεκιντ (Frank Wedekind, 1864 - 1918) κι επηρεάστηκε σημαντικά από το κινεζικό και το ρωσικό θέατρο. Το "διδακτικό" και "ανθρωπιστικό" θέατρο που για χρόνια υπηρέτησε ο Μπρεχτ απηχεί τη μαρξιστική ιδεολογία του. 'Ηταν τότε που έγραψε και το λιμπρέτο της όπερας (με μουσική

Μπέρτολτ Μπρεχτ του Κουρτ Βάιλ) " Η 'Ανοδος και η Πτώση της πόλης Μαχάγκονυ" (1930). Ανάμεσα στα έτη 1937 και 1945, ο Μπρεχτ έγραψε τα σπουδαιότερα έργα του: "Η Ζωή του Γαλιλαίου" (1937-39), "Μάνα Κουράγιο και τα Παιδιά της" (1936-39), "Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν" (1935-41), "Ο Κύριος Πούντιλα και ο Υπηρέτης του Μάττι" (1940), "Η 'Ανοδος του Αρτούρου Ούι" (1941), "Τα Οράματα της Σιμόνης Μασάρ" (1940-43), "Ο Σβέικ στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο" (1942-43) και "Ο Καυκασιανός Κύκλος μς την Κιμωλία" (1943-45). Το 1944 γράφει το έργο "Η ιδιωτική ζωή της κυρίαρχης φυλής", μια άτεγκτη κριτική της ζωής στη Γερμανία υπό το καθεστώς του Εθνικο-σοσιαλισμού. Η παγκοσμιότητα του έργου του αναγνωρίστηκε ευρέως μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Τα έργα του κλείνουν μέσα τους μια διάρκεια, καθώς αναδεικνύουν την ανθρώπινη υπόσταση. Έτσι, όχι μόνο δεν καταλύθηκαν από το χρόνο, αλλά τώρα προβάλλονται και τιμούνται περισσότερο παρά ποτέ. Μετά την επιστροφή του στη Γερμανία το 1949, ο Μπρεχτ αφιερώνεται στην ποίηση και τη σκηνοθεσία των έργων του. 'Εγραψε εκατοντάδες ποιήματα που αντανακλούν τη σταδιακή μεταστροφή του προς τη μαρξιστική-λενινιστική φιλοσοφία. Τα πιο γνωστά από αυτά είναι: Άκουσα πως τίποτα δε θέλετε να μάθετε, Εγκώμιο στη μάθηση, Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου, Αυτό θέλω να τους πω, Να καταπολεμάτε το πρωτόγονο, Ποτέ δε σε είχα αγαπήσει τόσο πολύ, Απώλεια ενός πολύτιμου ανθρώπου, Εγκώμιο στον Κομμουνισμό, Εγκώμιο στη Διαλεκτική.

Έργα Θεατρικά • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Baal Trommeln in der Nacht Im Dickicht der Städte Leben Eduards des Zweiten von England Mann ist Mann Η όπερα της πεντάρας Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny (Opernlibretto) Der Ozeanflug, ή Der Lindberghflug, ή Der Flug der Lindberghs Das Badener Lehrstück vom Einverständnis, ή Lehrstück Der Jasager. Der Neinsager (Opernlibretti/Lehrstücke [Schuloper]) Die Maßnahme (Lehrstück) Die heilige Johanna der Schlachthöfe Die Ausnahme und die Regel (Lehrstück) Die Mutter Die Rundköpfe und die Spitzköpfe Die Horatier und die Kuriatier (Lehrstück) Furcht und Elend des Dritten Reiches Η ζωή του Γαλιλαίου (Leben des Galilei) Μάνα Κουράγιο Das Verhör des Lukullus, ή Lukullus vor Gericht, ή Die Verurteilung des Lukullus (Hörspiel, später Opernlibretto) • Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν • Herr Puntila und sein Knecht Matti • Η άνοδος του Αρθούρου Ουί • Die Gesichte der Simone Machard, ή Die Stimmen • Schweyk im Zweiten Weltkrieg

188

Μπέρτολτ Μπρεχτ • • • • •

Ο κύκλος με την κιμωλία Die Tage der Commune Turandot oder Der Kongreß der Weißwäscher Επεξεργασία της Αντιγόνης Επεξεργασία του Κοριολάνου του Ουίλιαμ Σαίξπηρ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • AlfaVita - επιλεγμένα έργα σε ελληνική μετάφραση [1] • International Brecht Society [2] • Βιογραφία και επιλεγμένα έργα [3] mrj:Брехт, Бертольт Πορτραίτο του Μπέρτολτ Μπρεχτ το 1948. Πορτραίτο του Μπέρτολτ Μπρεχτ το 1948.

Παραπομπές [1] http:/ / www. alfavita. gr/ plaisia/ brecht. htm [2] http:/ / german. lss. wisc. edu/ brecht [3] http:/ / www. kirjasto. sci. fi/ brecht. htm

189

190

Άγγελος Σιλέσιος Άγγελος Σιλέσιος Ο Άγγελος Σιλέσιος (γερμανικά: Angelus Silesius, 1624-9 Ιουλίου 1677) ήταν Γερμανός γιατρός και μυστικιστής ποιητής. Το πραγματικό του όνομα ήταν Γιόχαν Σέφλερ. Ο Σέφλερ έγραψε μεταξύ των άλλων και το έργο «Ο Χερουβικός προσκυνητής».

Ο Άγγελος Σιλέσιος

191

Κουρτ Τουχόλσκυ Κουρτ Τουχόλσκυ Ο Κουρτ Τουχόλσκυ (Kurt Tucholsky, 9 Ιανουαρίου 1890 - 21 Δεκεμβρίου 1935) ήταν γερμανός δημοσιογράφος, σατιρικός ποιητής και συγγραφέας. Έγραψε επίσης με τα ψευδώνυμα Kaspar Hauser, Peter Panter, Theobald Tiger και Ignaz Wrobel. Γεννημένος στη γειτονιά Μοαμβίτ του Βερολίνου, μετακόμισε το 1924 στο Παρίσι και το 1930 στη Σουηδία. Ο Τουχόλσκυ ήταν ένας από τους σημαντικότερους δημοσιογράφους της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Ως κριτικός εργάστηκε για το εβδομαδιαίο περιοδικό Weltbühne (Παγκόσμια Σκηνή) γράφοντας στο στιλ και την παράδοση του Χάινριχ Χάινε (Heinrich Heine). Ήταν ταυτόχρονα τραγουδοποιός και ποιητής και συντάκτης σατιρικών πολιτικών περιοδικών. Θεωρήθηκε ως αριστερός δημοκράτης και ειρηνόφιλος, και ότι τασσόταν ενάντια στις αντιδημοκρατικές τάσεις - προ πάντων στην πολιτική, το στρατό και τη δικαιοσύνη. Όταν ήρθαν οι Ναζί στην εξουσία το 1933, τα βιβλία του κάηκαν και έχασε την υπηκοότητά του.

Ο Κουρτ Τουχόλσκι στο Παρίσι το 1928.

192

Φρίντριχ Σίλερ Φρίντριχ Σίλερ Ο Φρήντριχ Σίλερ (10 Νοεμβρίου 1759 – 9 Μαΐου 1805) ήταν Γερμανός θεατρικός συγγραφέας, ποιητής και ιστορικός. Γεννήθηκε στην πόλη Μάρμπαχ (Marbach) της Βάδης-Βυρτεμβέργης το 1759. Είναι ο πρώτος μεγάλος εκπρόσωπος του ρομαντικού κινήματος. Το πρώτο θεατρικό έργο, που έγραψε πολύ νέος, αποτελεί ορόσημο στην ιστορία του θεάτρου, αν και είχε ατέλειες, που παραδέχτηκε αργότερα κι ο ίδιος. Μετουσιώνοντας τον ενθουσιασμό των είκοσι χρόνων του, ο Σίλερ κατόρθωσε να δώσει στον κόσμο της εποχής του τα πρώτα μηνύματα του νέου κινήματος. Ο ρομαντισμός κήρυξε την αγάπη για τη δικαιοσύνη και την ελευθερία, για την τιμωρία των ενόχων, για τη ζωή, την ελπίδα, για το αύριο του ανθρώπου. Με το έργο του, που είχε τίτλο «Οι ληστές», προβάλλει ακριβώς αυτά τα ιδανικά. Ιδανικά πάλης του ανθρώπου ενάντια στην άδικη κοινωνία. Το 1783-1787 γράφει δύο έργα: «Η συνωμοσία του Φιέσκο» και το «Ραδιουργία και έρως», έργα με τα οποία ο Σίλερ επιτίθεται Ο Φρήντριχ Σίλερ το 1794 στους αυλικούς, που με τις ραδιουργίες τους δημιουργούν την εγκληματική ζωή του κόσμου. Ο Σίλερ αρχίζει πια να διαγράφει με άνεση τους χαρακτήρες και η ανάλυσή του γίνεται βαθύτερη. Έγραψε κι άλλα έργα με υψηλό καλλιτεχνικό επίπεδο, με αυστηρή τήρηση των ιδανικών του, όπως είναι τα «Ντον Κάρλος», «Λουίζα Μίλερ», «Μαρία Στιούαρτ». Στα έργα του ακόμα δείχνει μια εξαιρετική επιδεξιότητα στα σκηνικά. Είναι κάτοχος των δραματικών εξάρσεων. Μέσα σ' αυτά ακούμε τα επίκαιρα μηνύματα και διδάγματα του Σαίξπηρ. Η φιλία του Σίλερ με τον Γκαίτε είχε μεγάλη επίδραση πάνω του. Ο Γκαίτε στάθηκε γι' αυτόν όχι μόνο ένας άριστος φίλος μα και ανεκτίμητος σύμβουλος, ένας ένθερμος σύντροφος, που τον ενθάρρυνε στις κρίσιμες στιγμές. Μαζί με τον Γκαίτε, το 1799, ήταν οι υπεύθυνοι των παραστάσεων του Βασιλικού Θεάτρου της Βαϊμάρης. Ο Σίλερ πέθανε το 1805. Τα έργα του μεταφράστηκαν και παίχτηκαν στην Ελλάδα από πολλά θέατρα.

Ο Σίλερ στη μουσική Το τέταρτο μέρος της Ενάτης Συμφωνίας του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, επονομαζόμενο και "Ωδή στη Χαρά" (γερμ. An die Freude) αποτελεί μελοποίηση στίχων του Σίλερ. Σε στίχους του ποιητή βασίζεται επίσης και το χορωδιακό του έργου "Nänie" του Γιοχάνες Μπραμς. Ορισμένα ποιήματά του, επίσης, μελοποιήθηκαν από τον Φραντς Σούμπερτ στη συλλογή του "Lieder" για πιάνο και φωνή. Όπερες των Γκιουζέπε Βέρντι, του Γκαετάνο Ντονιτσέτι και του Τζοακίνο Ροσσίνι βασίστηκαν, ως προς το λιμπρέτο τους, σε έργα του Σίλερ.

Φρίντριχ Σίλερ

[1] Το άρθρο βασίστηκε αρχικά σε αντίστοιχο άρθρο της Live-Pedia. (ιστορικό ). [5] Η εισαγωγή έγινε πριν την 1 Νοεμβρίου 2008, συνεπώς ισχύει η διπλή αδειοδότηση υπό την άδεια CC-BY-SA 3.0 και την GFDL [2] .

mrj:Шиллер, Фридрих

Παραπομπές [1] http:/ / www. livepedia. gr/ index. php?title=Σίλερ_Φρήντριχ& action=history [2] http:/ / www. gnu. org/ copyleft/ fdl. html

193

194

Φρήντριχ Χαίλντερλιν Φρήντριχ Χαίλντερλιν Ο Γιόχαν Κρίστιαν Φρήντριχ Χαίλντερλιν (γερμ. Johann Christian Friedrich Hölderlin, [ˈjoːhan ˈkrɪsti.aːn ˈfriːdrɪç 'hœldərliːn], 20 Μαρτίου 1770 – 6 Ιουνίου 1843) ήταν μείζων Γερμανός λυρικός ποιητής. Το έργο του γεφυρώνει την Κλασική σχολή στη λογοτεχνία με τη Ρομαντική. Βασανιζόμενος στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του από ψυχική νόσο, υπέφερε από μεγάλη μοναξιά, και συχνά περνούσε το χρόνο του παίζοντας πιάνο, ζωγραφίζοντας, διαβάζοντας και γράφοντας, ενώ πραγματοποιούσε και ταξίδια όποτε του δινόταν η ευκαιρία.

Βιογραφία Οικογένεια Ο Φρήντριχ Χαίλντερλιν γεννήθηκε στο Λάουφεν στις όχθες του ποταμού Νέκκαρ (Laufen am Neckar), που ανήκε τότε στο Δουκάτο της Βυρτεμβέργης, από το γάμο του Χάινριχ Φρήντριχ Χαίλντερλιν, πορτρέτο του 1792 Φρήντριχ Χαίλντερλιν και της Γιοχάννα Κριστιάνε Χαίλντερλιν, το γένος Γκοκ. Σαν πατέρα, ωστόσο, αγάπησε τον Γιόχαν Κρίστιαν Γκοκ, νέο σύζυγο της μητέρας του, από το 1774, δύο χρόνια έπειτα από το θάνατο του πατέρα του, τον Ιούνιο του 1772[1] . Από τον πρώτο γάμο της μητέρας του είχε αποκτήσει μία αδελφή, τη "Ρίκε" (Μαρία Ελεωνόρα Χαϊνρίκε Χαίλντερλιν), ενώ από το δεύτερο γάμο της μητέρας του απέκτησε έναν ετεροθαλή αδελφό, τον Καρλ Κρίστιαν Φρήντριχ Γκοκ, το μόνο από τα τέσσερα παιδιά της μητέρας του, από το δεύτερό της γάμο, που επέζησε τη βρεφική ηλικία. Το κλίμα πένθους που επικρατούσε στο σπίτι κατά τα παιδικά του χρόνια γέννησαν μέσα του πρώιμη "κλίση προς το πένθος", όπως εξομολογείται σε γράμμα προς τη μητέρα του, το 1799[2] .

Σπουδές θεολογίας Αφού τελείωσε τη Λατινική Σχολή του Νύρτινγκεν, όπου ήταν συμμαθητής με τον κατά πέντε χρόνια νεότερό του Φρήντριχ Σέλλινγκ, εισήχθη, το φθινόπωρο του 1784, όντας προορισμένος για ιερέας, σε μοναστηριακή σχολή στο Ντένκεντορφ, και δύο χρόνια αργότερα, το 1786, στην ανώτερη μοναστηριακή σχολή του Μάουλμπρον. Εκεί γνώρισε, το 1787, και τον πρώτο μεγάλο έρωτα της ζωής του, τη Λουίζα Ναστ, την οποία και αρραβωνιάστηκε. Αρραβώνας που θα διαλυόταν την άνοιξη του 1790, με την αναγγελία του ποιητή, προς τη Λουίζα, της "ακλόνητης πρόθεσής" του (unerschütlicher Vorsatz) να μην τη ζητήσει σε γάμο. Σε επιστολή που έστειλε προς τη Λουίζα, το Μάρτιο του 1790, γίνεται λόγος για επιθυμία του να παραμείνει ελεύθερος, αν και σε ορισμένες φράσεις της επιστολής διαφαίνεται προαίσθημά του πως δεν μπορούσε να κάνει ευτυχισμένη τη Λουίζα.

Φρήντριχ Χαίλντερλιν Το 1788 έφυγε από το Μάουλμπρον και εγκαταστάθηκε στη Τυβίγγη, όπου πραγματοποίησε ανώτατες θεολογικές σπουδές στο Tübinger Stift. Εκεί γνώρισε τους Λούντβιχ Νόιφερ και Ρούντολφ Μάγκεναου, άριστους χειριστές του έμμετρου λόγου, οι οποίοι θα ασκούσαν σημαντική πνευματική και ηθική επίδραση στο Χαίλντερλιν, αλλά και τον Γκόντχολτ Στόυντλιν, στο ετήσιο φιλολογικό Ημερολόγιο του οποίου εξέδωσε ποιήματα της σειράς "Ύμνοι της Τυβίγγης" (Tübinger Hymnen). Στη Τυβίγγη, ο Χαίλντερλιν έσμιξε ξανά και με τον Σέλλινγκ, αλλά γνώρισε και τον Χέγκελ. Με τον τελευταίο, ο Χαίλντερλιν θα διατηρούσε φιλία που θα ξεπερνούσε την τριετή διαμονή του στην Τυβίγγη· θα ξανασυναντιόντουσαν στη Φραγκφούρτη, όπου θα εξασφάλιζε στο Χέγκελ θέση οικοδιδασκάλου. Αλλά και κατά τα χρόνια στη Τυβίγγη ανέπτυξαν στενή φιλία μεταξύ τους, αφού ο Χαίλντερλιν κατάφερε να ξυπνήσει τον ποιητή ακόμη και στο φιλόσοφο της διαλεκτικής της ιστορίας, όπως φανερώνει και ποίημα σε ελεύθερο ρυθμό που ο τελευταίος αφιέρωσε στο Χαίλντερλιν[3] .

Γνωριμία με Σίλερ Το 1793, ο Χαίλντερλιν, αν και είχε γράψει πολλά ποιήματα, παρέμενε ακόμη άσημος. Έχοντας εγκαταλείψει τα γερμανικά στιχουργικά μέτρα, κι έχοντας υιοθετήσει αρχαιοελληνικα μέτρα στην ποίησή του, στράφηκε πλέον σε λεπτομερή επιμέλεια των ποιημάτων του, γεγονός που οφείλεται σε σταδιακή αναθεώρηση της άποψής του για τη γλώσσα, την οποία άρχισε να βλέπει ως μέγα κοσμογονικό βίωμα. Σημαντική για την ποιητική του εξέλιξη ήταν η γνωριμία του με το Φρήντριχ Σίλερ, ο οποίος βοήθησε το Χαίλντερλιν στη σταδιοδρομία του, εξασφαλίζοντάς του θέση οικοδιδασκάλου στο σπίτι της πρώην ερωμένης του Σαρλόττας φον Καλμπ (Charlotte von Kalb). Την ίδια εποχή, ο Σίλερ συναντούσε στην Ιένη τον Γκαίτε· ο Χαίλντερλιν ήταν παρών, συχνάζοντας στο σπίτι του Σίλερ. Όπως αναφέρεται, μάλιστα, σε γράμμα προς το φίλο του Κρίστιαν Λούντβιχ Νόιφερ, ο Σίλερ του σύστησε κάποια μέρα "έναν ξένο", αλλά ο Χαίλντερλιν δεν ξεχώρισε το όνομά του: "Ψυχρά, σχεδόν χωρίς να τον κοιτάξω, τον χαιρέτησα, και ήμουν, εσωτερικά και εξωτερικά, απασχολημένος μόνο με τον Σίλερ. Ο ξένος, για πολλή ώρα, δεν είπε λέξη. Ο Σίλερ έφερε τη Θάλεια, όπου είχε τυπωθεί ένα Απόσπασμα από τον Υπερίωνα, και το ποίημά μου για το Πεπρωμένο (an das Schicksaal), και μας έδωσε το τεύχος. Όταν ο Σίλερ, μια στιγμή αργότερα, απομακρύνθηκε, ο ξένος πήρε το περιοδικό από το τραπέζι, όπου στεκόμουνα, ξεφύλλισε πλάι μου το Απόσπασμα και δεν είπε λέξη. Αισθάνθηκα να γίνομαι ολοκόκκινος. Αν γνώριζα ό,τι γνωρίζω τώρα, θα γινόμουν χλωμός σαν πτώμα..." Ο "ξένος" αυτός ήταν ο Γκαίτε.

Γνωριμία με "Διοτίμα" Τον Ιανουάριο του 1795, ο Χαίλντερλιν αποφασίζει να σταματήσει τα μαθήματα στο γιο της Σαρλόττας φον Καλμπ. Ετσι, στα τέλη Μαΐου φεύγει από την Ιένη και επιστρέφει στο Νύρτινγκεν, στη μητέρα του, μόνο όμως για να ξαναφύγει το 1794 για τη Φραγκφούρτη. Τον Ιανουάριο του επόμενου έτους πραγματοποιείται ένα γεγονός-ορόσημο για τη ζωή και την ποίηση του Χαίλντερλιν: η γνωριμία με τη Σουζέττε Γκόνταρτ, στο σπίτι της οποίας εργάστηκε ως οικοδιδάσκαλος. Παρόλο που ήταν παντρεμένη με τον Γιάκομπ Φρήντριχ Γκόνταρτ, ο Χαίλντερλιν ερωτεύτηκε με ιδιότυπο τρόπο τη Σουζέττε. Η τελευταία θα γινόταν για το Χαίλντερλιν σύμβολο του μεγάλου και κοσμογονικού μυστικού του έρωτα, του μέλλοντος του ανθρώπινου γένους έπειτα από το Ρομαντισμό, αλλά και ταυτόχρονα μια απτή ανθρώπινη ύπαρξη. Στον "Υπερίωνα" της δίνει μάλιστα το προσωνύμιο "Διοτίμα", όπως η ιέρεια στο "Συμπόσιο" του Πλάτωνα. Παρόλο που το ίνδαλμα της εξιδανικευμένης ποιητικής μορφής της "Διοτίμας" είχε ήδη κάνει την εμφάνισή του στην ποίηση του Χαίλντερλιν πριν ακόμη γνωρίσει τη Σουζέττε Γκόνταρτ[4] , εντούτοις ήταν αυτή που το έκανε να ωριμάσει μέσα του. Την ίδια περίοδο γνώρισε και τον Βίλχελμ Χάινσε, συγγραφέα του μυθιστορήματος "Αρτινγκέλλο και τα ευδαίμονα νησιά", ο οποίος διατηρούσε στενή σχέση με την οικογένεια στον οποίο θα αφιέρωνε αργότερα το ποίημα "Άρτος και Οίνος" (Brod und Wein). Ο Χάινσε παγίωσε μέσα του την αγάπη για την Ελλάδα, ενώ τον

195

Φρήντριχ Χαίλντερλιν

196

βοήθησε να απεγκλωβίσει την οπτική του από τις επίκαιρες επαναστατικές ιδέες. Τον Ιούλιο του 1796, η Σουζέττε εγκαταλείπει τη Φραγκφούρτη, συνοδευόμενη από τα παιδιά της, καθώς και τους Χαίλντερλιν και Χάινσε. Μαζί παρέμειναν για λίγο καιρό στο Κάσσελ και περισσότερο στο Ντρίμπουργκ της Βεστφαλίας. Το ταξίδι αυτό βοήθησε τον ποιητή να αλλάξει τον τρόπο θέασης του ιστορικού γίγνεσθαι, αποβάλλοντας το προσωπείο του ρομαντικού επαναστάτη, για να ενατενίσει νηφάλια τον κόσμο και το χρόνο· η "επανάσταση" έγινε για τον ίδιο μέγα εσωτερικό βίωμα, ανίκανο να χωρέσει στο Παρόν. Με τη μεταστροφή αυτή δεν είναι άσχετο και το γεγονός της αυτοκτονίας του φίλου του από τα χρόνια στην Τυβίγγη Γκότχολτ Στόιντλιν[5] . Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του σε επιστολή του προς τον ετεροθαλή του αδελφό τον Οκτώβριο του 1796: "Όταν θα με ξαναδείς, θα με βρεις λιγότερο στο επαναστατικό καθεστώς... Εδώ και λίγο καιρό, είμαι πολύ σιωπηλός (sehr stille) απέναντι των όσων συμβαίνουν γύρω μας"[6] . Το Σεπτέμβριο του 1798, ο Χαίλντερλιν ξαφνικά εγκατέλειψε την οικία των Γκόνταρτ στη Φραγκφούρτη, λόγω ζήλειας του συζύγου απέναντι στο πρόσωπό του και υποψίας ερωτικής σχέσης του Χαίλντερλιν με τη Σουζέττε. Είναι γενικά άγνωστο αν προκλήθηκε κάποιο επεισόδιο που ανάγκασε τον ποιητή να φύγει, ωστόσο είναι φανερό πως η στάση του συζύγου απέναντι στον οικοδιδάσκαλο άλλαξε άρδην[7] . Ύστερα από συμβουλή του φίλου του Ισαάκ φον Σίνκλαιρ, ο Χαίλντερλιν νοίκιασε σπίτι στο Χόμπουργκ, ενώ τους επόμενους μήνες πραγματοποίησε συναντήσεις με τη Σουζέττε, η οποία, συντετριμμένη από τον απότομο αποχωρισμό τους, του πρότεινε να κρατήσουν μυστική αλληλογραφία, κάτι το οποίο τελικά και συνέβη. Διατήρησαν αλληλογραφία που αντάλλασσαν μέσω ενός φράχτη στο κτήμα Άντλερφλύχτχεν, μέχρι το Μάιο του 1800, οπότε, αποφασίζοντας να είναι αυτή η τελευταία τους συνάντηση, αποχωρίζονται για πάντα. "Τώρα, θα 'ρθεις! Όλος ο τόπος είναι βουβός κι άδειος χωρίς εσένα! ...Κι όταν έρθεις! είναι επίσης δύσκολο να κρατήσω την ισορροπία μου και να μη νιώθω πολύ ζωηρή...στο τέλος, θα πρέπει να ξαναγίνουμε ήρεμοι, γι' αυτό ας ξαναπάρουμε, με πεποίθηση, τον δρόμο μας και να νιώθουμε ακόμη ευτυχείς, μέσα στον πόνο μας, ευχόμενοι να 'ναι ακόμη, για μας, μακρύς, πολύ μακρύς, γιατί μέσα του νιώθουμε τέλεια γενναίοι...Έχε γεια! Έχε γεια! Η ευλογία των ουρανών να 'ναι μαζί σου!" Αυτές είναι οι τελευταίες φράσεις που έγραψε βιαστικά η Σουζέττε προς το Χαίλντερλιν. Στις 22 Ιουνίου του 1802, τρία χρόνια μετά την έκδοση του β' μέρους του "Υπερίωνα", η Σουζέττε Γκόνταρτ έφυγε από τον κόσμο, σε ηλικία 33 ετών, από φυματίωση[8] . Η είδηση του θανάτου της θα προκαλούσε τα πρώτα σημάδια κλονισμού της διανοητικής ισορροπίας του Χαίλντερλιν.

Τα χρόνια της παραφροσύνης Το Σεπτέμβριο του 1806, ο Ισαάκ φον Σίνκλαιρ αναγκάστηκε να μεταφέρει το Χαίλντερλιν σε φρενολογική κλινική στην Τυβίγγη. Είχε προ πολλού αρχίσει να παρουσιάζει παροξυσμούς, αλλά η υγεία του έβαινε προς το καλύτερο. Έτσι, η θεραπεία στο φρενοκομείο ήταν μάλλον επιβλαβής για τον ίδιο, και θα ήταν ακόμη περισσότερο αν ένας συχνός του επισκέπτης στην κλινική, ο Ο πύργος του Χαίλντερλιν επί του Νέκκαρ Ερνστ Τσίμμερ (Ernst Zimmer), δε λάμβανε την πρωτοβουλία, το καλοκαίρι του 1807, να τον περιθάλψει στο σπίτι του. Ο Χαίλντερλιν έμεινε με τον Τσίμμερ, ο οποίος φρόντιζε παράλληλα να πληροφορεί τη μητέρα του ποιητή για την κατάστασή του, άλλα 36 χρόνια, μέχρι το θάνατό του το 1843.

Φρήντριχ Χαίλντερλιν

197

Εργογραφία • • • • • • •

Abbitte Abendphantasie Abschied Der Abschied Achill An den Aether Hyperion an Bellarmin Μνημείο προς τιμήν του Χαίλντερλιν στο Λάουφεν

• • • •

Das Ahnenbild Unter den Alpen gesungen Andenken An Diotima

• • • • • • • • • • • •

An Diotima Das Angenehme dieser Welt... Der Archipelagus Der Prinzessin Auguste von Homburg Aussicht Die heilige Bahn Blödigkeit Die beschreibende Poesie Brot und Wein Der blinde Sänger Buonaparte Chiron

• • • • • • • • • • • • • • • • • •

Des Morgens An eine Fürstin von Dessau An die Deutschen Gesang des Deutschen Dichtermut, 1. Fassung Dichterberuf Dichtermut Die Heimat Die Liebenden Diotima Diotima Diotima Diotima Diotima Am Quell der Donau An Eduard Ehmals und jetzt Die Eichbäume

Φρήντριχ Χαίλντερλιν • • • • • • • • • • • • • • • • •

Mein Eigentum Einst und jetzt Der Einzige, 1. Fassung Der Einzige, zweite Fassung Der Einzige, dritte Fassung Emilie vor ihrem Brauttag Empedokles Die Entschlafenen Das Erinnern Ermunterung, 1. Fassung Ermunterung Wie wenn am Feiertage Wie wenn am Feiertage... Wenn aus der Ferne... Falsche Popularität Hymne an die Freiheit (1793) Hymne an die Freiheit (1792)

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Der Frieden Friedensfeier Hymne an die Freundschaft Das fröhliche Leben Der Frühling (Der Mensch vergißt die Sorgen aus dem Geiste...) Der Frühling (Wenn auf Gefilden neues Entzücken keimt...) Der Gang aufs Land Ganymed Geh unter, schöne Sonne Ihre Genesung Hymne an den Genius Griechenlands An ihren Genius Germanien Die Götter Götter wandelten einst... Dem Sonnengott Griechenland Meiner verehrungswürdigen Großmutter Guter Rat Der gute Glaube Hälfte des Lebens Haelfte des Lebens Hymne an die Göttin der Harmonie Heidelberg Heimat Heimat Heimkunft Der Herbst

• An Herkules • An Hiller

198

Φρήντριχ Χαίλντερλιν • • • • • • • • • • • • • • • • •

Höhere Menschheit An die Hoffnung An die Hoffnung Hyperions Schicksalslied Im Walde An die jungen Dichter Der Gott der Jugend Kepler. 1789 Auf die Geburt eines Kindes Auf den Tod eines Kindes Da ich ein Knabe war... Dem Genius der Kühnheit Die Kürze An Landauer Die Launischen Lebensalter Lebenslauf

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Die Liebe Hymne an die Liebe Die Linien des Lebens... Der Main Menons Klagen um Diotima Der Mensch Menschenbeifall Hymne an die Menschheit Mnemosyne, ältere Fassung Mnemosyne, letzte Fassung Dein Morgen, Bruder... Die Muße An die Natur Der Neckar An Neuffer An Neuffer Palinodie An die Parzen Patmos PROS EAUTON Der Jüngling an die klugen Ratgeber Der Rhein Der Rhein An eine Rose Rousseau Rückkehr in die Heimat (Ihr milden Lüfte) Rückkehr in die Heimat (Doch herrlicht mir dein Name) Natur und Kunst oder Saturn und Jupiter

• Die scheinheiligen Dichter • Die Scherzhaften

199

Φρήντριχ Χαίλντερλιν • • • • • • • • • • • • • • • • •

Das Schicksal Hymne an die Schönheit Kanton Schweiz Sokrates und Alcibiades Der Sommer (Wenn dann vorbei des Frühlings Blüte schwindet...) Der Sommer (Die Tage gehn vorbei mit sanfter Lüfte Rauschen...) Sophokles Der Spaziergang Die Stille Stimme des Volks Der gefesselte Strom Stutgard Stuttgart Nicht alle Tage... Die Teck Der Tod fürs Vaterland Tränen

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Überzeugung An die Unerkannte Gebet für die Unheilbaren Sonnenuntergang Das Unverzeihliche Vanini An eine Verlobte Versöhnender, der du nimmergeglaubt Wie Vögel langsam ziehn... An die Vollendung Mein Vorsatz Vulkan Der Wanderer Die Wanderung Der Winkel von Hardt Der Winter (Das Feld ist kahl, auf ferner Höhe glänzet...) Der Winter (Wenn ungesehn und nun vorüber sind die Bilder...) Wohl geh ich täglich... Wurzel alles Übels Der zürnende Dichter Der Zeitgeist An Zimmern

200

Φρήντριχ Χαίλντερλιν

Σημειώσεις [1] "Αυτοί που ακολουθούσαν την κηδεία ανηφόριζαν, σιγά-σιγά, η λάμψη των λαμπάδων φώτιζε το φέρετρο, όταν, ένα

αδύναμο παιδακι, που τραύλιζε ακόμη, σ' έχασα, ω μακάριε, αγαπημένε πατέρα!" γράφει ο ίδιος [2] Υπερίων, σελ. 234 [3] Όπου, μάλιστα, ο Χέγκελ φαίνεται να ξεσπά συναισθηματικά: "...Η μορφή Σου, αγαπημένε, προβάλλει μπροστά μου..."·

"Αγαπητέ αδελφέ" ("Lieber Bruder") προσφωνούσε ο Χαίλντερλιν το Χέγκελ (Υπερίων, σελ.237) [4] Το 1794 είχε δημοσιεύσει στο περιοδικό του Σίλερ "Θάλεια" ένα "Απόσπασμα" του "Υπερίωνα", όπου ονομάζει [5] [6] [7] [8]

"Διοτίμα" κάποια Μελίτε. Υπερίων, σελ. 245 Έπεσε στα νερά του Ρήνου, το Σεπτέμβριο του 1796 Υπερίων, σελ. 244 Απαγόρευσε ακόμη και την αλληλογραφία του γιου του, Χένρι, με τον Χαίλντερλιν. Πάτμος, σελ. 167 Υπερίων, σελ. 248

Βιβλιογραφία • Κανελλόπουλος Παναγιώτης, Friedrich Hölderlin, Ἡ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο του (ἀπὸ τὸ Κεφάλαιο 192 τῆς "Ἱστορίας τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Πνεύματος), επίμετρο στο Ὑπερίων ἢ ὁ Ἐρημίτης στὴν Ἑλλάδα, μτφρ. Λαυρέντιος Γκεμερέυ, εκδ. Ηριδανός • Χρονικό της ζωής του Hölderlin, από το βιβλίο Πάτμος και 30 άλλα ποιήματα, μτφρ. Άρης Δικταίος, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα, 1994

Ελληνικές μεταφράσεις • Ὑπερίων ἢ ὁ ἐρημίτης στὴν Ἑλλάδα, μτφρ. Λαυρέντιος Γκεμερέυ, Εκδ. Ηριδανός (Αθήνα, άγν. χρον.) • Ύμνοι, Ελεγεία και Αποσπάσματα, μτφρ. Θανάσης Λάμπρου, Εκδ. Καστανιώτη (Αθήνα, 2006) ISBN 960-03-4135-4 • Friedrich Holderlin 1770 1843 1970: Εγκώμιο, Τρεις Ύμνοι, Τρία Σχόλια μτφρ. Τάκης Παπατσώνης, Εκδ. Ίκαρος, (Αθήνα, 1993) ISBN 960-7233-50-6 • Ελεγείες, Ύμνοι και άλλα Ποιήματα, μτφρ. Στέλλα Νικολούδη, Εκδ. Άγρα (Αθήνα, 1996) ISBN 960-325-174-7 • Άρτος και Οίνος: Μία ελεγεία, τρια σχεδιάσματα, μτφρ. Αντώνης Κουτσουραδής, Εκδ. Εξάντας (Αθήνα, 1999) ISBN 960-256-383-4 • Πάτμος και 30 άλλα ποιήματα, μτφρ. Άρης Δικταίος, Εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα, 1994) ISBN 960-322-044-2 • Από τον Χαίλντερλιν στον "Σκαρντανέλλι", Εκδ. Ύψιλον (Αθήνα, 2005) ISBN 960-17-0180-Χ • Ο θάνατος του Εμπεδοκλή, μτφρ. Έλενα Νούσια, Εκδ. Μαραθιά (Αθήνα, 1997) ISBN 960-511-002-4

Δικτυακοί τόποι • Άπαντα ποιήματα στα Γερμανικά (http://gutenberg.spiegel.de/?id=5&xid=1208&kapitel=1#gb_found) • Το ασυχώρετο (Das Unverzeihliche): ένα τετράστιχο του Χαίλντερλιν, μτφρ Τ. Παπατσώνη (http://www. geocities.com/collectanea1/books/hoelderlin.html)

201

202

Χάινριχ Χάινε Χάινριχ Χάινε Ο Χάινριχ Χάινε (γερμ.:Christian Johann Heinrich Heine, 13 Δεκεμβρίου 1797 – 17 Φεβρουαρίου 1856) ήταν Γερμανός ποιητής και δημοσιογράφος.

Βιογραφία Οι ποιητικές του συλλογές επεδίωκαν τη διάλυση της αυταπάτης του ρομαντισμού και την αποκάλυψη των στερεοτύπων. Πολέμιος της καταπίεσης της ελεύθερης έκφρασης και γνώμης. Υπέστη λογοκρισία και απαγόρευση της κυκλοφορίας των έργων του στη Γερμανία το 1835. Το 1831 μετέβη στο Παρίσι, όπου και εργάστηκε έως το θάνατό του ως ανταποκριτής εφημερίδων. Ο Χάινριχ Χάινε σε πίνακα του Μόριτς

Η νεότητα του Χάινριχ Χάινε σφραγίστηκε από την έντονη επιρροή και Ντάνιελ Όπενχαϊμ την οικονομική δύναμη του εκατομμυριούχου τραπεζίτη θείου του Σαλομόν Χάινε ο οποίος ήθελε να εξαγοράσει την υπακοή του ανηψιού του με τις οικονομικές του παροχές. Ο Χάινριχ σπούδασε σε διάφορα πανεπιστήμια της Γερμανίας και πήρε πτυχίο νομικής με τη χαμηλότερη επίδοση από το πανεπιστήμιο του Γκέτινκεν το 1825. Την ίδια χρονιά ασπάστηκε τον προτεσταντισμό προκειμένου να μπορέσει να προσληφθεί στο δημόσιο καθώς εκείνη την εποχή οι Εβραίοι δεν μπορούσαν να εργαστούν στο δημόσιο. Τελικά δεν εργάστηκε ως δημόσιος υπάλληλος αλλά αφοσιώθηκε στην ποίηση και στην λογοτεχνία. Πέθανε σε ηλικία 58 ετών στο Παρίσι.

Πηγές • Χρονικό της ανθρωπότητας (εκδόσεις Δομική) • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα,τ.52

203

Γκέρχαρτ Χάουπτμαν Γκέρχαρτ Χάουπτμαν Ο Γκέρχαρτ Γιόχαν Ρόμπερτ Χάουπτμαν (Gerhart Johann Robert Hauptmann) (15 Νοεμβρίου 1862 - 6 Ιουνίου 1946) ήταν Γερμανός δραματουργός στον οποίο απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1912.

Βιογραφία και έργο Ο Χάουπτμαν γεννήθηκε στο Όμπερσάλτσμπρουν, μικρή πόλη στη Σιλεσία, σήμερα μέρος της Πολωνίας γνωστό ως Szczawno-Zdrój. Ήταν γιός Πρώσου ιδιοκτήτη ξενοδοχείου. Από το χωριάτικο σχολείο της περιοχής του πέρασε στο Realschule στο Μπρεσλάου, και έπειτα εστάλη να μάθει γεωργία στην φάρμα του θείου του στο Γιάουερ (πολωνικό Jawor). Επέστρεψε ωστόσο σύντομα στο Μπρεσλάου καθώς δεν είχε καμία κλίση στην αγροτική ζωή και μπήκε σε μια σχολή τέχνης, με στόχο να γίνει γλύπτης. Εδώ γνωρίστηκε με τον διά βίου φίλο του Γιόζεφ Μπλοκ. Έπειτα σπούδασε στην Ιένα, και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος των ετών 1883 και 1884 στην Ιταλία. Τον Μάιο του 1885 ο Χάουπτμαν παντρεύτηκε και εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο, αφιερώνοντας τον χρόνο του πιά στη λογοτεχνική δουλειά. Σύντομα κέρδισε μεγάλη φήμη ως ένας από τους επιφανέστερους εκπροσώπους της σύγχρονης δραματουργίας.

Ο Γκέρχαρτ Χάουπτμαν το 1905

1912

Το 1891 αποσύρθηκε στο Σράιμπερχάου στη Σιλεσία. Το πρώτο του θεατρικό έργο, Vor Sonnenaufgang (1889), εγκαινίασε το νατουραλιστικό κίνημα στη μοντέρνα Γερμανική λογοτεχνία. Ακολουθήθηκε από το Das Friedensfest (1890), το Einsame Menschen (1891) και το Die Weber (1892), δυναμικό έργο που απεικονίζει την εξέγερση των Σιλεσιανών υφαντουργών το 1844. Απ'τα επακόλουθα έργα του Χάουπτμαν οφείλει να γίνει αναφορά στις κωμωδίες Kollege Crampton (1892), Der Biberpelz (1893) και Der rote Hahn (1901), ένα "ονειρικό ποίημα", Hannele (1893), και το ιστρορικό έργο Florian Geyer (1895). Έγραψε επίσης δύο τραγωδίες για τη Σιλεσιανή αγροτική ζωή, τις Fuhrmann Henschel (1898) και Rose Bernd (1903), και τα δραματουργικά παραμύθια Die versunkene Glocke (1897) και Und Pippa tanzt (1905). Το ζενίθ ήρθε το 1911 όταν έγραψε το Die Ratten, για το οποίο έλαβε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1912 "κυρίως σε αναγνώριση της καρποφόρας, ποικίλης και εξέχουσας παραγωγής του στο βασίλειο της δραματικής τέχνης." Κατά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο ο Χάουπτμαν υπήρξε Ειρηνιστής. Σ'αυτή την περίοδο της καριέρας του έγραψε διάφορα πεσιμιστικά και ιστορικά-αλληγορικά έργα, όπως τα Der Bogen des Odysseus (1914), Der weisse Heiland (1912–17), Winterballade (1917). Μετά τον πόλεμο η ικανότητά του άρχισε φανερά να εξασθενεί. Ο Χάουπτμαν πέθανε σε ηλικία 83 ετών στο σπίτι του στο Αγγνετεντόρφ στις 6 Ιουνίου του 1946.

Γκέρχαρτ Χάουπτμαν

204

Επιλεγμένη εργογραφία • 1885 - Promethidenloos • 1888 - Bahnwärter Thiel • 1889 - Vor Sonnenaufgang' • 1890 - Das Friedensfest • 1891 - De Waber • 1892 - Die Weber • 1893 - Der Biberpelz (La Peau de castor éditions théatrales) • 1893 - Hanneles Himmelfahrt • 1897 - Die versunkene Glocke • 1898 - Fuhrmann Henschel • 1900 - Michael Kramer • 1901 - Der rote Hahn • 1902 - Der arme Heinrich

Γκέρχαρτ Χάουπτμαν

• 1903 - Rose Bernd • • • • • • • • • • • • • • • •

1909 - Griselda 1910 - Der Narr in Christo Emanuel Quint 1911 - Die Ratten 1912 - Atlantis 1912 - Gabriel Schilings Flucht 1917 - Winterballade 1921 - Anna 1925 - Die Insel der großen Mutter oder Das Wunder von Île des Dames 1928 - Des großen Kampffliegers, Landfahrers, Gauklers und Magiers Till Eulenspiegel Abenteuer 1928 - Wanda 1939 - Ährenlese 1932 - Vor Sonnenuntergang 1937 - Die Abenteuer meiner Jugend (αυτοβιογραφία) 1941 - Die Atriden-Tetralogie 1941 - Das Märchen 1946 - Neue Gedichte

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Βιογραφία του Χάουπτμαν στο The Nobel Prize [1] • Έργα του Gerhart Hauptmann [2] στο Project Gutenberg • Βιογραφία του Gerhart Hauptmann [3] από το meinebibliothek.de

Παραπομπές [1] http:/ / nobelprize. org/ nobel_prizes/ literature/ laureates/ 1912/ hauptmann-autobio. html [2] http:/ / www. gutenberg. org/ author/ Gerhart+ Hauptmann [3] http:/ / www. meinebibliothek. de/ Texte6/ index. html

205

Ρίχαρντ Χύλζενμπεκ Ρίχαρντ Χύλζενμπεκ O Ρίχαρντ Χύλζενμπεκ (Carl Wilhelm Richard Hülsenbeck, Frankenau, 23 Απριλίου 1892 - Muralto, 20 Απριλίου 1974) ήταν Γερμανός καλλιτέχνης με συμμετοχή στο κίνημα του ντανταϊσμού. Γεννήθηκε στην γερμανική πόλη Φρανκενάου και σπούδασε ιατρική, φιλοσοφία και ιστορία της τέχνης. Το 1916 εγκαταστάθηκε στη Ζυρίχη και αποτέλεσε ένα από τα ιδρυτικά μέλη του ντανταϊσμού. Ο ίδιος είχε καταλυτικό ρόλο, μαζί με τον Ραούλ Χάουσμαν, στην οργάνωση της ντανταϊστικής ομάδας του Βερολίνου, δίνοντας εκεί μία ομιλία το 1918 και εκδίδοντας το δικό του μανιφέστο, το 1919. Μετά την διάλυση του ντανταϊστικού κινήματος, περιορίστηκε σημαντικά η καλλιτεχνική του παραγωγή. Το 1936 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη όπου εργάστηκε ως ψυχίατρος και ψυχαναλυτής, ακολουθώντας τις θεωρίες του Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ, με το όνομα Charles R. Hulbeck. Επέστρεψε στην Ευρώπη μετά το 1970 και πέθανε στην Ελβετία το 1974. Στο συγγραφικό του έργο, εκτός από τα ποιήματά του, ιδιαίτερης αξίας είναι και τα βιβλία του για την ιστορία του ντανταϊστικού κινήματος, όπως τα En avant Dada (Εμπρός Νταντά) και Dada-Almanach (ανθολογία), γραμμένα το 1920.

Βιβλιογραφία • Huelsenbeck, Richard (1998). Εμπρός Νταντά: Η ιστορία του ντανταϊσμού. Αθήνα: Ελεύθερος Τύπος.

206

Ιρλανδοί ποιητές

207

Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ Ο Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ (Rabîndranâth Tagore, Μπενγκάλι γλώσσα:রবীন্দ্রনাথ ঠাকুর) (6 Μαΐου 1861 7 Αυγούστου 1941), ήταν Ινδός συνθέτης, συγγραφέας και φιλόσοφος, του οποίου το έργο είχε σημαντική επίδραση στη λογοτεχνία και τη μουσική της Βεγγάλης στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα και στον οποίο απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1913.

Βιογραφία Γεννήθηκε στην Καλκούτα, στη δυτική Βεγγάλη. Ήταν το δέκατο τέταρτο παιδί του Ντεμπεντρανάθ Ταγκόρ, ενός εκ των ιδρυτών του κινήματος Μπράχμο Σαμαζ (Brahmo Samaj), και εγγονός του Ντβαρκανάθ Ταγκόρ. Μεγάλωσε σε οικογένεια καλλιτεχνών και κοινωνικών και θρησκευτικών μεταρρυθμιστών που αντιτίθονταν στο σύστημα των καστών και προωθούσαν βελτιώσεις στη θέση της γυναίκας ινδής. Ο Ραμπιντρανάθ ήταν επίσης χορτοφάγος. Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ 1915

Ο Ταγκόρ σπούδασε στην Καλκούτα και την Αγγλία. Είναι γνωστός τόσο ως ποιητής όσο και ως φιλόσοφος, αν και οι δύο αυτές τέχνες είναι συχνά συνεκτικά δεμένς στον ινδικό πολιτισμό, και ενυπάρχει μία υπονοούμενη φιλοσοφία εντός της ποίησης του Ταγκόρ. Επίσης ενδιαφέρθηκε για την εκπαίδευση και την παιδαγωγική και, το 1921, απεκατέστησε το πανεπιστήμιο Vishbabharati στη Σαντινικετάν όπου παραδίδεται εκπαίδευση πάνω στον ινδικό πολιτισμό τόσο σε Ινδούς όσο και σε ξένους.

1913

Ο Ταγκόρ υπήρξε ο πρώτος συγγραφέας από την Ασία στον οποίο απενεμήθη το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1913 "για τον βαθειά ευαίσθητο, φρέσκο και όμορφο στίχο του, με τον οποίο, με επιδεξιότατη ικανότητα, έχει καταστήσει την ποιητική του σκέψη, εκφρασμένη στις δικές του Αγγλικές λέξεις, μέρος της λογοτεχνίας της Δύσης".

Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ

208

Επιλεγμένη εργογραφία Ποίηση • মানসী Manasi (1890) • সোনার তরী Sonar Tari (1894) • গীতাঞ্জলি Gitanjali (1910) |* গীতিমালা Gitimalya (1914) |* বলাকা Balaka (1916)

Μυθιστοριογραφία • নষ্টনীঢ় Nastanirh (1901) • গোরা Gora (1910) • ঘরে বাইরে Ghare Baire (1916) • যোগাযোগ Yogayog (1929)

Αυτοβιογραφίες • জীবনস্মৃতি Jivansmriti(1912) • ছেলেবেলা Chhelebela (1940)

Έργα γραμμένα στα Αγγλικά • Thought Relics (1921)[1]

Ελληνικές μεταφράσεις • Γκιταντζάλι • Λαμπυρίδες • • • • • • • • • •

Το σπίτι και ο κόσμος Λυρικές προσφορές, Ο Κηπουρός Ινδικά Διηγήματα Τα παραστρατημένα πουλιά Λυρικά αφιερώματα Ο ωκεανός της ζωής 4Χ5 Σαντάνα πνευματική άσκηση Λυρικά δράματα Μοχούα

Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ

Παραπομπές [1] "Thought Relics" (http:/ / www. sacred-texts. com/ hin/ tagore/ tr/ tr01. htm)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Ο Ταγκόρ και η Ινδία του (http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/articles/sen/). Nobel Foundation • Συζήτηση του Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ με τον Άλμπερτ Άινσταϊν (http://www.schoolofwisdom.com/ tagore-einstein.html). School of Wisdom • Ο Martin Sheen διαβάζει το "My Country Awake" του Rabindranath Tagore (http://wiredforbooks.org/ martinsheen/). Wired for Books • Έργα του Rabindranath Tagore (http://www.gutenberg.org/author/Rabindranath_Tagore) στο Project Gutenberg • Τα Έργα του Rabindranath Tagore (http://www.sacred-texts.com/hin/tagore/index.htm). Internet Sacred Text Archive Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Tagor άρθρο Rabindranath Tagor (http:/ / fr. wikipedia. org/ wiki/ Rabindranath) της Γαλλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/ ). ( Tagor ιστορικό/συντάκτες (http:/ / fr. wikipedia. org/ wiki/ Rabindranath)).

209

210

Όσκαρ Ουάιλντ

211

Όσκαρ Ουάιλντ Όσκαρ Ουάιλντ Ο Όσκαρ Ουάιλντ (πλήρες όνομα Όσκαρ Φίνγκαρ Ο'Φλάχερτι Γουίλ Ουάιλντ, 16 Οκτωβρίου 1854 - 30 Νοεμβρίου 1900) ήταν Ιρλανδός μυθιστοριογράφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και κριτικός που έζησε στο τέλος της Βικτωριανής Εποχής. Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα του συγκαταλέγονται το μυθιστόρημα Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκραίη και το τελευταίο του έργο-επιστολή De Profundis.

Βιογραφία Νεανικά χρόνια Ο Όσκαρ Ουάιλντ γεννήθηκε στο Δουβλίνο και ανατράφηκε στους κόλπους μιας Προτεσταντικής οικογένειας. Η μητέρα του, Τζέην Φραντσέσκα Έλτζι (Jane Francesca Elgee), ήταν επιτυχημένη συγγραφέας (γνωστή και με το ψευδώνυμο Speranza) ενώ ο πατέρας του, Σερ Ουίλλιαμ Ουάιλντ, ήταν επιτυχημένος ιατρός και χειρουργός. Μέχρι την ηλικία των Ο Όσκαρ Ουάιλντ το 1882. Φωτογραφία του εννέα ετών, λάμβανε μαθήματα κατ' οίκον ενώ την περίοδο Napoleon Sarony. 1864-1871 φοίτησε στο Portora Royal School, 160 χιλιόμετρα έξω από την πόλη του Δουβλίνου. Μετά την αποφοίτησή του, σπούδασε στο Trinity College μέχρι το 1874, όπου διακρίθηκε ως εξαιρετικός φοιτητής, κερδίζοντας για τις επιδόσεις του, το Χρυσό Μετάλιο Μπέρκλεϊ, το οποίο αποτελούσε την μεγαλύτερη τιμητική διάκριση για φοιτητή του κολεγίου. Του χορηγήθηκε επιπλέον υποτροφία για το Magdalen College της Οξφόρδης, όπου και συνέχισε τις σπουδές του μέχρι το 1878, λαμβάνοντας το βραβείο Newdigate για την ποιητική του σύνθεση με τίτλο Ραβέννα (Ravenna) και αποφοιτώντας με άριστα. Την ίδια περίοδο πρέπει να επηρεάστηκε από το ρεύμα του αισθητισμού και τις θεωρίες των John Ruskin και Walter Pater, οι οποίοι δίδασκαν στην Οξφόρδη κατά τη διάρκεια των σπουδών του Ουάιλντ. Μετά την αποφοίτησή του από το κολέγιο, ο Ουάιλντ εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο μαζί με τον φίλο του Φρανκ Μάιλς, γνωστό ζωγράφο της εποχής. Νωρίτερα είχε γνωρίσει στο Δουβλίνο την Florence Balcome, την οποία και ερωτεύτηκε. Εκείνη συνδέθηκε τελικά με τον συγγραφέα Μπραμ Στόκερ, γεγονός που φαίνεται πως αποτέλεσε τον λόγο για τον οποίο ο Ουάιλντ εγκατέλειψε την Ιρλανδία. Το 1881 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή (Poems), η οποία έλαβε και θετικές κριτικές, ενώ το Δεκέμβριο του ίδιου έτους ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη για μία σειρά θεωρητικών διαλέξεων που έδωσε για το αισθητικό κίνημα στη Βρετανία. Ο Ουάιλντ είχε προγραμματίσει αρχικά να παραδώσει πενήντα διαλέξεις σε διάστημα τεσσάρων μηνών, ωστόσο τελικά η παραμονή του στις Ηνωμένες Πολιτείες διήρκησε περίπου ένα χρόνο δίνοντας στο διάστημα αυτό συνολικά 140 διαλέξεις.

Όσκαρ Ουάιλντ

212

Γάμος και οικογένεια Επιστρέφοντας από την Αμερική, ο Ουάιλντ επισκέφτηκε το Παρίσι όπου ολοκλήρωσε το δεύτερο θεατρικό του έργο The Dutchess of Padua που δεν σημείωσε αξιοσημείωτη επιτυχία. Αργότερα πραγματοποίησε διαλέξεις στη Βρετανία και την Ιρλανδία. Κατά την παραμονή του στο Δουβλίνο, γνώρισε το καλοκαίρι του 1884, την Κόνστανς Λόυντ, κόρη εύπορης Ιρλανδικής οικογένειας, την οποία παντρεύτηκε και μαζί απέκτησαν δύο γιούς ονόματι Cyril και Vyvyan, το 1885 και 1886 αντίστοιχα. Προκειμένου να συντηρήσει οικονομικά την οικογένειά του, ο Ουάιλντ εργάστηκε σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες της εποχής, μεταξύ αυτών η Paul Mall Gazette και η επιθεώρηση Dramatic Review, παρέχοντας δημοσιογραφικά κείμενα και κριτικές. Την περίοδο 1887-1889 ανέλαβε την έκδοση του μηνιαίου περιοδικού The Lady's World, το οποίο μετονόμασε σε The Woman's World και προέβη σε αλλαγές με στόχο την αλλαγή του ύφους του. Ειδικότερα, προέβαλε καλλιτεχνικά και πολιτικά θέματα, αποσκοπώντας στην καλλιέργεια ενός ευρύτερα ευαισθητοποιημένου -κυρίως γυναικείου- αναγνωστικού κοινού. Εγκατέλειψε το εγχείρημά του δύο χρόνια αργότερα.

Ο Όσκαρ Ουάιλντ με το Λόρδο Άλφρεντ Ντάγκλας.

Λογοτεχνικό έργο Τα επόμενα χρόνια αποτέλεσαν μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδο σε ότι αφορά το λογοτεχνικό έργο του Όσκαρ Ουάιλντ. Το 1888 εκδόθηκε ένα από τα πιο γνωστά έργα του, Ο ευτυχισμένος πρίγκιπας και άλλα παραμύθια (The Happy Prince and Other Tales). Το μοναδικό μυθιστόρημα του, Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέη, εκδόθηκε στην τελική του μορφή το 1891, ενώ από το 1890 είχε παρουσιαστεί στο περιοδικό Lippincott's Magazine. Αρκετοί κριτικοί αναγνωρίζουν σε αυτό, αυτοβιογραφικά στοιχεία και παραλληλισμούς ανάμεσα στον κεντρικό ήρωα και τον συγγραφέα. Το ίδιο βιβλίο χρησιμοποιήθηκε εναντίον του κατά την διάρκεια της μεταγενέστερης δίκης του, κατηγορούμενος για ομοφυλοφιλία. Το Δεκέμβριο του 1892 παρουσιάστηκε η θεατρική του κωμωδία Η Βεντάλια της λαίδης Ουίντερμηρ (Lady's Windermere's Fan), η οποία έτυχε θερμής υποδοχής, γεγονός που πιθανά να παρακίνησε τον Ουάιλντ να συνεχίσει να γράφει για το θέατρο. Μεταξύ των μεταγενέστερων θεατρικών του έργων συγκαταλέγονται τα Μία γυναίκα χωρίς σημασία (A Woman of No Importance, 1893), Ένας ιδανικός σύζυγος (An Ideal Husband, 1895) και The Importance of Being Earnest (1895).

Το σκάνδαλο του Queensberry Οι ερωτικές επιλογές του Όσκαρ Ουάιλντ και ειδικότερα η – απαγορευμένη στη Βρετανία εκείνη την εποχή – ομοφυλοφιλία του, προκάλεσαν ιδιαίτερη αίσθηση στην εποχή του. Οι βιογράφοι του αναφέρουν πως πιθανότατα να ανέπτυξε για πρώτη φορά ομοφυλοφιλική ερωτική σχέση με τον Ρόμπερτ Μπάλντουϊν Ρος (Robert Baldwin Ross), περίπου το 1887, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως ο Ουάιλντ είχε νωρίτερα συνειδητοποιήσει την ομοφυλοφιλική του φύση, κατά τη διάρκεια των σπουδών του, αναφέροντας πιθανή σχέση του με τον Φρανκ Μάιλς[1]. Αργότερα, το 1891, συνδέθηκε με τον ποιητή Λόρδο Άλφρεντ Ντάγκλας, γνωστό και με το ψευδώνυμο Bosie. Πατέρας του, ήταν ο 9ος Μαρκήσιος του Κουίνσμπερυ, τον οποίο ο Ουάιλντ μήνυσε τον Απρίλιο του 1895, μετά από προσωπικές επιθέσεις του μαρκήσιου και κατηγορίες περί ομοφυλοφιλίας του. Η πράξη του Ουάιλντ να κινηθεί νομικά κατά του μαρκήσιου, στράφηκε τελικά εναντίον του, καθώς βρέθηκε ο ίδιος κατηγορούμενος για ομοφυλοφιλία και τελικά καταδικάστηκε στις 25 Μαΐου του

Όσκαρ Ουάιλντ

213

1895 σε καταναγκαστικά έργα δύο ετών, αφού είχε νωρίτερα συλληφθεί, στις 6 Απριλίου. Η περίοδος της φυλάκισης επέδρασε στην υγεία του Όσκαρ Ουάιλντ, ο οποίος μετά την αποφυλάκισή του στις 19 Μαΐου του 1897, πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του απομονωμένος από τον κοινωνικό του περίγυρο. Οι εμπειρίες του στη φυλακή καταγράφτηκαν στο ποίημα Η Μπαλάντα της φυλακής του Ρήντιγκ (The Ballad of Reading Gaol). Στη φυλακή, ο Ουάιλντ έγραψε επίσης ένα γράμμα προς τον Άλφρεντ Ντάγκλας, το οποίο παρέδωσε αργότερα στον Γκρος. Εκείνος δημοσίευσε ένα μέρος του (περίπου το 30% του περιεχομένου του) το 1905, μετά το θάνατο του Όσκαρ Ουάιλντ, υπό τον τίτλο De Profundis (Εκ βαθέων). Το 1908, αποτέλεσε τμήμα μιας συλλεκτικής έκδοσης έργων του Ουάιλντ και στη συνέχεια παραχωρήθηκε στο Βρετανικό Μουσείο με την συμφωνία να μην δημοσιοποιηθεί στο σύνολό του πριν το 1960. Το 1949, ο γιος του Ουάιλντ, Vyvyan Holland, δημοσίευσε εκ νέου το κείμενο, περιέχοντας και αποσπάσματα που δεν είχαν δημοσιευτεί παλαιότερα. Το βιβλίο εκδόθηκε τελικά στην πλήρη μορφή του το 1962.

Επίλογος Ο Όσκαρ Ουάιλντ πέθανε στις 30 Νοεμβρίου του 1900 από μηνιγγίτιδα και πριν το θάνατό του ασπάστηκε τον Καθολικισμό. Σχετικά με τα αίτια του θανάτου του, έχουν δοθεί διαφορετικές ερμηνείες. Ο βιογράφος του Richard Ellmann, υποστήριξε πως οφειλόταν σε σύφιλη, ωστόσο ο Μέρλιν Χόλαντ, επίσης βιογράφος και εγγονός του Ουάιλντ, θεωρεί πως η ερμηνεία αυτή αποτελεί παρανόηση συνδέοντας τη μηνιγγίτιδα που τον προσέβαλε με μία χειρουργική επέμβαση που είχε προηγηθεί. Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, όπως αυτή επιβεβαιώνεται και από αναφορές των ιατρών του Ουάιλντ, τα αίτια του θανάτου του δεν σχετίζονται με πιθανή σύφιλη. Ο τάφος του βρίσκεται σήμερα στο Παρίσι.

Αισθητισμός Ο Ουάιλντ θεωρείται ένας από τους κύριους εκπροσώπους του ρεύματος του αισθητισμού, το οποίο αναπτύχθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στη Βρετανία και αποτέλεσε σε ένα βαθμό προέκταση του συμβολισμού στη Γαλλία. Επηρεάστηκε ιδιαίτερα από το έργο των John Ruskin και Walter Pater και υπερασπίστηκε το δόγμα της τέχνης για την τέχνη, αρνούμενος την αναγκαιότητα ύπαρξης μιας ηθικής παραμέτρου στην τέχνη. Ως προβεβλημένος εκπρόσωπος του αισθητισμού, ο Ουάιλντ απέκτησε σημαντική φήμη και αναγνωρισιμότητα. Οι διαλέξεις που έδωσε στην Αμερική ήταν αφιερωμένες στο αισθητικό βρετανικό κίνημα, αν και δεν είχαν σημαντική απήχηση.

Γελοιογραφία που δημοσιεύτηκε στο αμερικανικό περιοδικό Wasp με αφορμή την επίσκεψη του Όσκαρ Ουάιλντ.

Όσκαρ Ουάιλντ

Εργογραφία Ποίηση • • • •

Ravenna (1878) Poems (1881) The Sphinx (Η Σφίγγα) (1894) The Ballad of Reading Gaol (Η Μπαλάντα της φυλακής του Ρήντιγκ ή Η Μπαλάντα της φυλακής του Ρέντιγκ) (1898)

Θεατρικά έργα • • • • • • •

Vera (1880) The Duchess of Padua (1883) Salomé (Σαλώμη) (γαλλική έκδοση 1893, παρουσιάστηκε στο Παρίσι το 1896) Lady Windermere's Fan (Η Βεντάλια της λαίδης Ουίντερμηρ) (1892) A Woman of No Importance (Μία γυναίκα χωρίς σημασία) (1893) An Ideal Husband (Ένας ιδανικός σύζυγος) (1895) [2] The Importance of Being Earnest (1895) [3]

• La Sainte Courtisane (Αγία Εταίρα) και A Florentine Tragedy (Φλωρεντινή τραγωδία) - Αποσπασματικά. Δημοσιεύτηκαν το 1908 στο συλλεκτικό τόμο Collected Works του Meuthuen. (Οι ημερομηνίες αναφέρονται στην πρώτη εκτέλεση των έργων) Πεζά • • • • • • • •

The Canterville Ghost (Το φάντασμα του Κάντερβιλ) (1887) The Happy Prince and Other Stories (Ο ευτυχισμένος πρίγκιπας και άλλα παραμύθια) (1888) [4] The Portrait of Mr. W. H. (Το πορτρέτο του κυρίου Ου. Χ.) (1889) Lord Arthur Saville’s Crime and other Stories (Το έγκλημα του Λόρδου Αρθουρ Σάβιλ) (1891) Intentions (1891) The Picture of Dorian Gray (Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέη) (1891) House of Pomegranates (1891) The Soul of Man Under Socialism (Η ψυχή του ανθρώπου στο σοσιαλισμό) - δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Pall Mall Gazette το 1891, πρώτη επίσημη έκδοση ως βιβλίο το 1904. • De Profundis (1905) • The Letters of Oscar Wilde (Μια ζωή επιστολές) (1960, επανέκδοση 2000) • Teleny or the Reverse of the medal (Τέλενυ ή η άλλη όψη του νομίσματος) (Παρίσι, 1893)

Ταινίες • Wilde (Η ταραγμένη Ζωή του Γουάιλντ) [5] - πληροφορίες από το www.Cine.gr [6] . Ταινία βασισμένη στη βιογραφία του Richard Ellmann.

Βιβλιογραφία • Μέρλιν Χόλαντ, Όσκαρ Ουάιλντ: Η ζωή και το έργο του, εκδ. Ψυχογιός, 2000 • Richard Ellmann, Oscar Wilde, Vintage, 1988. ISBN 0-521-47987-8 • Αντρέ Ζιντ (μφ. Ναπολέων Λαπαθιώτης), Όσκαρ Γουάιλντ, εκδ. Ίνδικτος, 2005

214

Όσκαρ Ουάιλντ

215

Παραπομπές 1. ^ Neil McKenna, The Secret Life of Oscar Wilde, London: Century, 2003

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Επίσημη ιστοσελίδα για τον Όσκαρ Ουάιλντ [7] • Ανεπίσημη ιστοσελίδα αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του [8] • 10 διαδεδομένες παρανοήσεις [9] Κείμενα • • • •

Συλλογή έργων του Ουάιλντ [10] Έργα του Oscar Wilde [11] στο Project Gutenberg Έργα του στην αγγλική Βικιθήκη [12] Κείμενα της δίκης του Ουάιλντ [13]

Παραπομπές [1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ %CE%8C%CF%83%CE%BA%CE%B1%CF%81_%CE%BF%CF%85%CE%AC%CE%B9%CE%BB%CE%BD%CF%84#endnote_McKenna [2] http:/ / wikisource. org/ wiki/ An_Ideal_Husband [3] http:/ / wikisource. org/ wiki/ The_Importance_of_Being_Earnest [4] http:/ / www. gutenberg. net/ dirs/ etext97/ hpaot10h. htm [5] http:/ / www. cine. gr/ film. asp?id=706277 [6] http:/ / www. cine. gr/ [7] http:/ / www. cmgww. com/ historic/ wilde/ index. php [8] http:/ / home. arcor. de/ oscar. wilde/ start. htm [9] http:/ / books. guardian. co. uk/ top10s/ top10/ 0,6109,950928,00. html [10] http:/ / www. oscarwildecollection. com/ [11] http:/ / www. gutenberg. org/ author/ Oscar+ Wilde [12] http:/ / en. wikisource. org/ wiki/ Author:Oscar_Wilde [13] http:/ / www. law. umkc. edu/ faculty/ projects/ ftrials/ wilde/ wilde. htm

216

Ισλανδοί ποιητές

217

Ματτίας Γιόχουμσσον Ματτίας Γιόχουμσσον Ο Ματτίας Γιόχουμσσον (ισλανδ.: Matthías Jochumsson, 1835-1920) ήταν Ισλανδός ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, και μεταφραστής. Είναι περισσότερο γνωστός για τη λυρική ποίησή του και για το γράψιμο των στίχων του εθνικού ύμνου της Ισλανδίας, Lofsöngur, το 1874.[1] . Γεννήθηκε σε μια φτωχή οικογένεια και ταξίδεψε στην Ευρώπη για την εκπαίδευσή του. Η πρόθεση του Γιόχουμσσον ήταν να γίνει επιχειρηματίας, πριν ανακαλύψει το πάθος του για τις γλώσσες και τη λογοτεχνία.

Παραπομπές [1] History < Icelandic National Anthem < State Symbols < Prime Minister´s Office (http:/ / eng. forsaetisraduneyti. is/ state-symbols/ icelandic-national-anthem/ history)

Ο Ματτίας Γιόχουμσσον

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Jochumsson άρθρο Matthías Jochumsson (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Matthías) της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/ ). ( Jochumsson ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Matthías)).

218

Ισπανοί ποιητές

219

Ραμόν ντελ Βάλιε-Ινκλάν Ραμόν ντελ Βάλιε-Ινκλάν Ο Ραμόν Μαρία ντελ Βάλιε-Ινκλάν (ισπανικά: Ramόn Maria del Valle-Inclan, 28 Οκτωβρίου 1866 – 5 Ιανουαρίου 1936) ήταν Ισπανός μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και ποιητής, κορυφαίος εκπρόσωπος της ανανεωτικής «Γενιάς του 1898» (ισπανικά: Generaciόn de 1898) στην πεζογραφία και δραματουργία της Ισπανίας και ένας από τους σημαντικότερους εκφραστές της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας του μοντερνιστικού κινήματος στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.

Βιογραφικά στοιχεία Ο Ραμόν ντελ Βάλιε-Ινκλάν γεννήθηκε στη Βιλιανουέβα ντε Αρόσα (Villenueva de Arosa) της Γαλικίας στις 28 Οκτωβρίου του 1866. Ήλκε την καταγωγή του από οικογένεια μικροευγενών και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Σαν Τζάκομο ντε Κομποστέλα. Μετά τις σπουδές του εγκαταστάθηκε στη Μαδρίτη, όπου ασχολήθηκε για δύο περίπου χρόνια (1890 – 92) με τη δημοσιογραφία. Ο Βάλιε-Ινκλάν ήταν φυσιογνωμία εκκεντρική ως άνθρωπος και ως λογοτέχνης. Είχε δημιουργήσει Ραμόν ντελ Βάλιε-Ινκλάν σκόπιμα γύρω από τον εαυτό του μιαν ιδιόρρυθμη εικόνα με μακριά μαλλιά και γενειάδα, μαύρο καπέλο και μακρύ μαύρο πανωφόρι, περπάτημα αριστοκράτη, διάγοντας ταυτόχρονα μποέμικη ζωή. Ήταν τακτικός θαμώνας στα φιλολογικά στέκια της Μαδρίτης, όπως στο διάσημο Καφέ Χιχόν (Café Gijon) ή τη Σοκολατερία Σαν Χινές (Chocolateria San Gines), όπου διακήρυττε υπεροπτικά τις λογοτεχνικές προτιμήσεις του, απολαμβάνοντας ζεστή σοκολάτα και σπανιόλικους λουκουμάδες, τα «τσούρος» (churros). Η ζωή του ήταν μια συνεχής αναζήτηση της περιπέτειας: ταξίδι στο Μεξικό προς αναζήτηση καλύτερης τύχης (1892), επίσκεψη στην Αργεντινή ως ηθοποιός με έναν περιοδεύοντα θίασο, ανταποκριτής στο γαλλικό μέτωπο κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (1916), διευθυντής της Ακαδημίας Καλών Τεχνών στη Ρώμη κλπ. Στον τομέα της πολιτικής, υπήρξε στρατευμένος δημοκράτης και αγωνιστής κατά της δικτατορίας του Πρίμο ντε Ριβέρα. Ο Βάλιε-Ινκλάν πέθανε στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα (Santiago de Compostella) στις 5 Ιανουαρίου του 1936.

Ραμόν ντελ Βάλιε-Ινκλάν

220

Λογοτεχνικός ανανεωτισμός Ο Βάλιε-Ινκλάν άφησε ανεξίτηλη σφραγίδα στα ισπανικά γράμματα με τις συνεχείς προσπάθειές του να ανανεωθεί η ασταθής λογοτεχνική παραγωγή της χώρας του με καινοτόμες αφηγηματικές, θεατρικές και ποιητικές παρεμβάσεις. Στις παραδοσιακές «τερτούλιας» (tertulias) της Μαδρίτης, όπου συγκεντρώνονταν στα πιο γνωστά καφέ της πόλης, όπως στο Καφέ Κομερθιάλ (Café Comercial) στην Γκλοριέτα δε Μπιλμπάο και το Καφέ Χιχόν (Café Gijόn) στην Πασέο δε Ρεκολέτος, διανοούμενοι, συγγραφείς και καλλιτέχνες με κοινά ενδιαφέροντα και συζητούσαν για πολιτική, τέχνη και λογοτεχνία, ιδιόρρυθμη και ριζοσπαστική υπήρξε η στάση του Βάλιε-Ινκλάν, ο οποίος κατήγγειλε τη λογοτεχνία της παρακμής και το στυλιζαρισμένο ύφος, αναζητώντας νέες εκφραστικές μορφές γραψίματος. Επηρεασμένος από τους συμβολιστές της μοντέρνας σχολής – τους «μοντερνίστας» - καταγγέλει το κοινωνικό κατεστημένο, την εκμετάλλευση των χωρικών της υπαίθρου, τον ταρτουφισμό και την επιφανειακή ηθική της καλής κοινωνίας. Η αισθητική και οι αντιλήψεις του για το ωραίο βρίσκουν την έκφρασή τους στο καινούργιο είδος και ύφος των φαρσοκωμωδιών του, τις «esperpentos», όπου σατιρίζει με εξπρεσιονιστικό λόγο και γκροτέσκο γελοιογραφικό ύφος την κοινωνική κατάπτωση, τον επαρχιωτισμό της μπουρζουαζίας και την πολιτική διαφθορά της άρχουσας τάξης στην Ισπανία.

Λογοτεχνική παραγωγή Στο πλαίσιο των λογοτεχνικών πειραματισμών του, ο Βάλιε-Ινκλάν, που αποτελεί μεγάλη στροφή στο λογοτεχνικό τοπίο της Ισπανίας, ξεκινά το θεωρητικό οικοδόμημά των «esperpentos» και δημοσιεύει στα 1902 – 1905 τις «Ευχάριστες Αναμνήσεις του Μαρκησίου του Μπραντομίν» (αγγλ. The Pleasant Memoirs of the Marquis de Bradomin»), που αποτελείται από τέσσερις νουβέλες σε ποιητική πρόζα, τις «Σονάτες» (Sonatas). Καθεμία από τις σονάτες αυτές τιτλοφορείται με το όνομα μιας εποχής: η «Φθινοπωρινή σονάτα» (1902), με την ατμόσφαιρα της πατρίδας του της Γαλικίας, η «Σονάτα του καλοκαιριού» (1903), που ζωντανεύσει την ατμόσφαιρα του Μεξικού, η «Σονάτα της άνοιξης» (1904), με αντανακλάσεις από την ιταλική αναγέννηση, και η «Σονάτα του χειμώνα» (1905), με φόντο τη Ναβάρα του Δον Κάρλος. Στον τομέα του μυθιστορήματος, ο Βάλιε-Ινκλάν εκφράζει τις δημοκρατικές και πολιτικές πεποιθήσεις του στα αφηγηματικά έργα: «Σταυροφόροι της υπόθεσης» (1908 – 1909), «Τύρρανος Μπαντέρας» (1926), «Η Ιβηρική αρένα» (1927 – 1936), «Η αυλή των θαυμάτων» (1927), «Ζήτω ο αφέντης μου» (1928) κ. ά. Ανάμεσα στα θεατρικά του έργα τα αξιολογότερα είναι τα δράματα: «Η μυθιστορία των λύκων» (1908), «Μαρκησία Ροζαλίντα» (1913), «Η θαυμαστή λάμπα» (1916), «Φάρσα και ακολασία της αγνής βασίλισσας» (1920), «Θεϊκά λόγια (1920), που αποτελεί και το αριστούργημά του, «Τα φώτα της μποέμικης ζωής» (1920) και «Ασημένιο πρόσωπο» (1922), καθώς και οι φαρσοκωμωδίες «Τα κέρατα του Δον Φριολέρα» (1921) και «Η κόρη του λοχαγού» (1927). Στο χώρο της ποίησης, τέλος, ο εκκεντρικός οίστρος του Βάλιε-Ινκλάν εκφράζεται με αρτιότητα και συναίσθημα στη συλλογή ποιημάτων του «Η πίπα του Κιφ» (La pipa de Kif, 1919).

Άγαλμα του Ραμόν ντελ Βάλιε-Ινκλάν στη Μαδρίτη

Ραμόν ντελ Βάλιε-Ινκλάν

Μνημείο Βάλιε-Ινκλάν Ένα περίτεχνο μπρούτζινο άγαλμα , αφιερωμένο στον Ισπανό δραματουργό Ραμόν ντελ Βάλιε-Ινκλάν, βρίσκεται στην κεντρική λεωφόρο της Μαδρίτης, Πασέο δε Ρεκολέτος (Paseo de Recoletos), όπου ο συγγραφέας απεικονίζεται με τη χαρακτηριστική γενειάδα του. Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τον Ισπανό γλύπτη Φρανθίσκο Τολέδο Σάντσεθ (Francisco Toledo Sanchez, 1928 – 2004) και τοποθετήθηκε στη θέση αυτή το 1973.

Δείτε επίσης • Καφέ Χιχόν

Πηγές • “501 Great Writers” (General Editor: Julian Patrick), Apple Press, London, 2009. • John Russell Taylor: “The Penguin Dictionary of the Theatre”, Penguin Books Ltd, England, 1968. • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμμα «Βάλιε-Ινκλάν», τόμ. 13ος, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996. • Εγκυκλοπαίδεια «ΔΟΜΗ», λήμμα «Βάλλιε-Ινκλάν, Ραμόν Μαρία ντελ», τόμ. 3ος, Εκδόσεις ΔΟΜΗ Α. Ε., Αθήναι.

221

222

Λόπε δε Βέγκα Λόπε δε Βέγκα Ο Λόπε δε Βέγκα, το πλήρες όνομα του οποίου είναι Λόπε Φέλιξ δε Βέγκα Κάρπιο (Lope Felix de Vega Carpio, 1562 – 1635), ήταν Ισπανός λυρικός ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, ο δημιουργός του νέου δράματος του ισπανικού Χρυσού Αιώνα. Θεωρείται ως ο παραγωγικότερος συγγραφέας στην παγκόσμια λογοτεχνία. Υπήρξε το «πρότυπο της ισπανικής διάνοιας» για τους συγχρόνους του, ενώ ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες – οι σχέσεις του οποίου με τον Λόπε δε Βέγκα ήταν άλλοτε φιλικές και άλλοτε εχθρικές – τον αποκαλούσε “Ο Φοίνιξ της Ευφυΐας” (Fenix de los ingenios).

Βίος και σταδιοδρομία Ο Λόπε δε Βέγκα γεννήθηκε στη Μαδρίτη στις 25 Νοεμβρίου 1562. Ο πατέρας του Φέλιξ δε Βέγκα, κεντητής στο επάγγελμα, είχε μετακομίσει τον προηγούμενο χρόνο από το Βαγιαδολίδ (Valladolid) στην ισπανική πρωτεύουσα, όπου άνοιξε κατάστημα κεντημάτων.

Πορτρέτο του Λόπε δε Βέγκα από το ζωγράφο Eugenio Caxes

Ο Λόπε δε Βέγκα δεν ακολούθησε τη χειρωνακτική τέχνη του πατέρα του, ένοιωθε μάλιστα μειονεκτικά για την ταπεινή καταγωγή του, αλλά - έχοντας κλίση προς τη μελέτη – διδάχθηκε στα 1572 – 1573 Λατινικά και Καστιλιάνικα από τον ποιητή Βινθέντε Εσπινέλ (Vincente Espinel, 1550 – 1624) και τον επόμενο χρόνο γράφτηκε στο Αυτοκρατορικό Κολέγιο των Ιησουιτών, όπου πήρε τις βάσεις της ουμανιστικής παιδείας. Εντυπωσιασμένος ο επίσκοπος της Άβιλα (Avila) από την επιμέλεια και το ενδιαφέρον του για τα γράμματα, τον πήρε στο Πανεπιστήμιο της Αλκαλά δε Χενάρες (Alcala de Henares) για ιερατικές σπουδές, αλλά ο Λόπε δε Βέγκα εγκατέλειψε γρήγορα την ιδέα να ακολουθήσει ιερατική σταδιοδρομία, επηρεασμένος μάλιστα για τον έρωτά του για μια παντρεμένη γυναίκα. Μετά το θάνατο του πατέρα του το 1578, το κατάστημα κεντημάτων περιήλθε στο σύζυγο μιας από τις αδελφές του ποιητή, της Ισαβέλας ντελ Κάρπιο. Ο Λόπε δε Βέγκα υιοθέτησε τότε το ευγενικό όνομα Κάρπιο για να προσδώσει ένα αριστοκρατικό τόνο στο δικό του όνομα, επιθυμώντας να φανεί ότι ανήκε σε ανώτερη κοινωνική τάξη. Συνέχισε μάλιστα τις σπουδές του στο περίφημο Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα, όπου απέκτησε ουμανιστική παιδεία. Εν τω μεταξύ, ο Λόπε δε Βέγκα είχε καθιερωθεί ως θεατρικός συγγραφέας στη Μαδρίτη και κέρδιζε τα προς το ζην από τα έργα του, τις “comedias”, αν και ισχυριζόταν ότι τα έγραφε μόνο από προσωπική κλίση προς το θέατρο. Στο κορύφωμα της λογοτεχνικής παραγωγής του, ο Πάπας Ουρβανός Η΄ τίμησε το 1627 τον Λόπε δε Βέγκα με τον τίτλο του διδάκτορα της θεολογίας και με το σταυρό του Τάγματος του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ.

Λόπε δε Βέγκα

Πάθος για τη ζωή και τον έρωτα Ο Λόπε δε Βέγκα είχε αφιερώσει μεγάλο μέρος της περιπετειώδους ζωής του στο πάθος του για τον έρωτα και τις γυναίκες. Κυριαρχούμενος από έντονα αισθήματα και ερωτικές παρορμήσεις, ήταν κομψός στην εμφάνισή του, ιπποτικά φιλοφρονητικός και ασκούσε προσωπική γοητεία στις γυναίκες. Σε νεαρή ακόμη ηλικία, ο ερωτικός ενθουσιασμός του Λόπε δε Βέγκα τον παρασύρει, ώστε να εγκαταλείψει τις πανεπιστημιακές σπουδές του στο Αλκαλά δε Χενάρες και να ακολουθήσει την Έλενα Οθόριο (Elena Osorio), μια γυναίκα ώριμη και εξαιρετικής ομορφιάς. Η σχέση του μαζί της έφθασε σε ερωτική πληρότητα, πλην όμως με συχνές ταπεινώσεις, βίαιη συμβίωση και εκδηλώσεις ζηλοτυπίας. Αποκορύφωμα της κατάστασης αυτής ήταν ο ερωτικός δεσμός της Έλενας με τον Δον Φρανσίσκο Περενό δε Γκρανβέλ, ανιψιό του ισχυρού καρδιναλίου Γκρανβέλ. Τελικά, ο Λόπε δε Βέγκα αποδέχθηκε κυνικά το δεσμό της και μάλιστα αποσπούσε μέσω της Έλενας χρήματα από τον εραστή της. Όταν η Έλενα τελικά τον εγκατέλειψε, έγραψε σφοδρούς λιβέλους εναντίον της και εναντίον της οικογένειάς της, με συνέπεια να οδηγηθεί στη φυλακή και να εξοριστεί το 1588 από τη Μαδρίτη. Ενώ διαρκούσε ακόμη το σκάνδαλο αυτό, ο Λόπε δε Βέγκα απήγαγε την Ιζαμπέλ δε Ουρμπίνα (Isabel de Urbina), την αριστοκρατική και όμορφη δεκαεξάχρονη αδελφή του Μεγάλου Τελετάρχη του Φιλίππου Β΄, την οποία είχε ήδη αποπλανήσει. Εξαναγκάστηκε να επισπεύσει το γάμο μαζί της, ενώ μετ’ ολίγον αναχώρησε με την ισπανική Αρμάδα στην εκστρατεία εναντίον της Αγγλίας, δημιουργώντας καθ' οδόν και μια εφήμερη σχέση με μία πόρνη από τη Λισαβόνα. Επιστρέφοντας, ο Λόπε δε Βέγκα πέρασε τον υπόλοιπο χρόνο της εξορίας του από τη Μαδρίτη στη Βαλένθια, που ήταν τότε κέντρο αξιόλογης θεατρικής δραστηριότητας, και επιδόθηκε στη συγγραφή θεατρικών έργων. Μολονότι η έγγαμη ζωή του ποιητή με την Ιζαμπέλ δε Ουρμπίνα κυλούσε ευτυχισμένη, η γυναίκα του πέθανε στη διάρκεια ενός τοκετού το 1595. Ο Λόπε δε Βέγκα ερωτεύθηκε πολύ σύντομα τη χήρα Αντόνια Τρίλο δε Αρμέντα (Antonia Trillo de Άγαλμα του Λόπε δε Βέγκα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Armenta). Η παράνομη συμβίωση μαζί της είχε ως Μαδρίτης, 2008 συνέπεια τη δημόσια διαπόμπευσή του και μια νέα δίκη το 1596. Το νέο αυτό σκάνδαλο τον ανάγκασε να πουλήσει όλα τα υπάρχοντά του σε πλειστηριασμό και να φύγει από τη Μαδρίτη. Το 1599, παρευρισκόμενος στο γάμο του Φιλίππου Γ΄, μια περιστασιακή συνάντησή του με μια κυρία ονομαζόμενη Πελισέρ, είχε ως κατάληξη να αποκτήσει μαζί της ένα γιο, τον Φερνάρντο. Πολύ σύντομα συναντά την όμορφη ηθοποιό Μικαέλα δε Λουσάν (Micaela de Lujan), η οποία και παρέμεινε για 20 σχεδόν χρόνια η μεγάλη αγάπη του ποιητή. Τον ακολούθησε στη Σεβίλη και τη Γρανάδα (1602), συζούσε μαζί του και του έκανε αρκετά παιδιά, μεταξύ των οποίων τη Μαρσέλα και τον Λόπε Φέλιξ ή Λοπίτο. Την ίδια εποχή, ο Λόπε δε Βέγκα τέλεσε το δεύτερο γάμο του με την Χουάνα δε Γκουάρντο (Juana de Guardo), κόρη ενός πλούσιου κρεοπώλη, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον Κάρλος Φέλιξ και τη Φελισιάνα. Για καθεμία από τις δύο αυτές γυναίκες, ο Λόπε δε Βέγκα διατηρούσε σπίτι στο Τολέδο (1604 – 1610), ενώ ο ίδιος

223

Λόπε δε Βέγκα μετακόμισε σε σπίτι που αγόρασε στη Μαδρίτη, όπου είχε ήδη νοικιάσει ένα άλλο για τη Μικαέλα και τα παιδιά τους. Στο σπίτι του στη Μαδρίτη, όπου έζησε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του, ο Λόπε δε Βέγκα αντιμετώπισε μια σειρά από κακοτυχίες: Ο Κάρλος Φέλιξ, ο αγαπημένος του γιος, αρρώστησε και πέθανε το 1612, η γυναίκα του Χουάνα πέθανε στον τοκετό της Φελισιάνα, ενώ πέθανε και η Μικαέλα δε Λουσάν. Οι πικρές αυτές απογοητεύσεις προκάλεσαν στον ποιητή μια βαθιά προσωπική κρίση, που τον οδήγησε σε ηθική πτώση και επιστροφή σε μια ερωτική ζωή με ένα τρόπο βέβηλο και ανόσιο. Όταν πρωτοσυνάντησε τη Μάρτα δε Νεβάρες (Marta de Nevares), που ήταν 26 χρονών και παντρεμένη, την ερωτεύθηκε παράφορα και η ερωτική αυτή σχέση τους είχε ως αποτέλεσμα τη γέννηση μιας κόρης, της Αντόνια Κλάρα, το 1617. Τα χρόνια όμως της μοναξιάς είχαν αρχίσει για τον Λόπε δε Βέγκα: η κόρη του Μαρσέλα μπήκε το 1623 σε μοναστήρι, η άλλη κόρη του Φελισιάνα παντρεύτηκε το 1633, ο γιος του Λοπίτο πέθανε σε ναυάγιο το 1634 και την ίδια χρονιά η Αντόνια κλέφτηκε εκούσια με ένα νεαρό αυλικό. Στο μοναχικό σπίτι του, ο Λόπε δε Βέγκα, αυτοτιμωρούμενος και βαθιά μεταμελημένος από την έκλυτη ζωή του και περιστοιχιζόμενος από μια κόρη του και μερικούς φίλους του, πέθανε από οστρακιά στις 27 Αυγούστου 1635 σε ηλικία 72 ετών.

Λογοτεχνική παραγωγή Ο Λόπε δε Βέγκα θεωρείται ο πολυγραφότερος και πιο δημιουργικός συγγραφέας στην παγκόσμια λογοτεχνία. Σύμφωνα με τον πρώτο βιογράφο του Χουάν Περές δε Μονταλμπάν, αποδίδονται στον Λόπε δε Βέγκα 3.000 σονέτα, 3 μυθιστορήματα, 4 νουβέλες, 9 επικά ποιήματα και περίπου 1.800 θεατρικά έργα, από τα οποία 480 έχουν διασωθεί. Στην έμμετρη ποίηση του Λόπε δε Βέγκα περιλαμβάνονται: «Η Αρκαδία» (La Arcadia, 1598), ένα ποιμενικό ρομάντζο, η «Κατακτηθείσα Ιερουσαλήμ» (Jerusalem conquistada, 1609), μια προσπάθεια να συνδυάσει την Ισπανία και τους Ισπανούς ήρωες με τα γεγονότα της Γ΄ Σταυροφορίας, ΄το «Τραγικό Στέμμα» (Corona tragica, 1627), ένα επικό ποίημα για τη ζωή και την εκτέλεση της Μαρίας Στιούαρτ, η «Δάφνη του Απόλλωνα» (El laurel de Apolo, 1630) κ.ά. Το 1632, ο Λόπε δε Βέγκα δημοσίευσε το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημά του «Η Δωροθέα» (La Dorotea), όπου όλοι οι έρωτές του συγχωνεύονται με το σεξουαλικό πάθος του για την Έλενα Οθόριο. Το 1609, ο Λόπε δε Βέγκα δημοσίευσε μία πραγματεία για το θέατρο και την ποίηση με τον τίτλο «Νέα τέχνη για να συγγράφει κανείς κωμωδίες» (Arte Nuevo de hacer comedias en este tiempo), το θεατρικό μανιφέστο του, όπου υπερασπιζόταν τον τρόπο γραφής των θεατρικών έργων του. Ο Λόπε δε Βέγκα, όπως επισημαίνει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος στο έγκριτο έργο του «Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος», δεν είχε αποδώσει μεγάλη σημασία στη θεατρική παραγωγή του. Στο προαναφερόμενο θεατρικό μανιφέστο του, δικαιολογείται με τρόπο κυνικό ότι δεν γνωρίζει και ο ίδιος πολύ καλά τους ορθούς κανόνες για κάθε είδος ποιητικού λόγου και ακόμη για το «ανακάτεμα του κωμικού με το τραγικό», αλλά προτιμά να ανταποκριθεί με τα θεατρικά του έργα στις επιθυμίες του κοινού, το οποίο είχε αγκαλιάσει με λατρεία τον ποιητή. Προσθέτει μάλιστα ο Λόπε δε Βέγκα, ότι «περισσότερες από εκατό κωμωδίες του δεν χρειάστηκαν παρά εικοσιτέσσερις ώρες για να περάσουν από το μυαλό του στις σανίδες του θεάτρου». Ο Λόπε δε Βέγκα καθιέρωσε τις «comedias», με τη γενικότερη του όρου έννοια, ως θεατρικών έργων με περιεχόμενο κωμωδιών ή δραμάτων ή μικτών ειδών. Καθιέρωσε ακόμη ένα άλλο θεατρικό είδος, τις «κωμωδίες του μανδύα και του σπαθιού» (comedias de capa y de espada), που δεν μπορούν να ονομασθούν ούτε κωμωδίες ούτε τραγωδίες, αλλά έχουν έντονα τα χαρακτηριστικά του «κοινωνικού δράματος», που υπηρέτησαν στα νεότερα χρόνια συγγραφείς, όπως ο Ίψεν , ο Τολστόι, ο Στρίντμπεργκ, ο Χάουπτμαν κ.ά.

224

Λόπε δε Βέγκα

225

Μια επιλογή από τα πολυάριθμα θεατρικά έργα του Λόπε δε Βέγκα είναι: «Ο δάσκαλος του χορού» (1594), «Η ηλίθια κυρία» (1617), «Το σκυλί του περιβολάρη» (1618), «Φουέντε Οβεχούνα» (1619), «Ο Περιμπάνιεθ κι ο Ταξιάρχης της Οκάνα» (1634), «Ο καλύτερος δήμαρχος, ο βασιλιάς» (1635), «Ο ιππότης του Ολμέδο» (1641), «Τιμωρία δίχως εκδίκηση», «Το αστέρι της Σεβίλης» (δημοσιεύτηκε το 1750).

Οικία – Μουσείο Λόπε δε Βέγκα Η οικία – μουσείο, που είναι αφιερωμένο στη ζωή και το έργο του Λόπε δε Βέγκα, βρίσκεται στη Μαδρίτη επί της οδού Θερβάντες αριθ. 11 (Calle de Cervantes 11). Είναι μια τυπική κατοικία του 17ου αιώνα, σε καστιλιάνικη αρχιτεκτονική, που την αγόρασε και εγκαταστάθηκε εδώ ο Λόπε δε Βέγκα το 1610. Σ’ αυτό το σπίτι έγραψε τα περισσότερα από τα έργα του, που υπολογίζονται συνολικά σε 2.000. Στο κέντρο βρίσκεται ένα σκοτεινό παρεκκλήσιο χωρίς εξωτερικά παράθυρα. Ο μικρός κήπος στο πίσω μέρος έχει ένα πηγάδι και είναι φυτεμένος με Το σπίτι-μουσείο του Λόπε δε Βέγκα στη Μαδρίτη, 2008 τα λουλούδια και τα οπωροφόρα δέντρα, που αναφέρει ο συγγραφέας στα έργα του. Στο σπίτι αυτό έζησε ο Λόπε δε Βέγκα μέχρι το θάνατό του στις 27 Αυγούστου 1635. Το 1935 ανακαινίστηκε και χαρακτηρίστηκε ως εθνικό μνημείο.

Πηγές • «501 Great Writers» (General Editor: Julian Patrick), Apple Press, London, 2009. • John Gassner (edit.): «A Treasury of the Theatre», Lope de Vega «FuenteOvejuna», Volume Two, Simon and Schuster, New York, 1951. • Παναγιώτης Κανελλόπουλος: «Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος», τόμος ΙV, Εκδόσεις Δ. Γιαλλέλης, Αθήνα, 1976. • Αλαρντάις Νίκολ: «Παγκόσμια Ιστορία του Θεάτρου», τόμ. Β΄, Εκδόσεις «ΠΝΟΗ» (χ,χρ.). • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμμα «Βέγκα Κάρπιο, Λόπε Φέλιξ δε», τόμ. 13, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996. • «ΜΑΔΡΙΤΗ» (Οδηγοί του Κόσμου), Ελληνική έκδοση, Εκδόσεις ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ/ DORLING KINDERSLEY, Αθήνα, 1999.

226

Μαρία Θαμπράνο Μαρία Θαμπράνο Η Μαρία Θαμπράνο Αλαρκόν (ισπ. María Zambrano Alarcón, Βέλεθ-Μάλαγα, 22 Απριλίου 1904 - Μαδρίτη, 6 Φεβρουαρίου 1991) υπήρξε Ισπανίδα φιλόσοφος, δοκιμιογράφος και ποιήτρια. Θεωρείται από τις σημαντικότερες στοχάστριες της Ισπανίας του 20ου αιώνα. Δίδαξε φιλοσοφία στην Ισπανία, το Μεξικό, την Κούβα και το Πουέρτο Ρίκο. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στην εξορία και της αποδόθηκαν πολυάριθμες τιμές μετά την πτώση της δικτατορίας του Φράνκο. Έτσι ονομάζεται προς τιμή της και ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός της Μάλαγας.

Βιογραφικά Στοιχεία

Η Μαρία Θαμπράνο

Παιδικά χρόνια και σπουδές Γεννήθηκε στο Βέλεθ-Μάλαγα, στην Ανδαλουσία της Ισπανίας, όπου έζησε τα τέσσερα πρώτα χρόνια της ζωής της. Η οικογένειά της μετακόμισε το 1909 στη Μαδρίτη για να καταλήξει λίγο αργότερα στη Σεγκόβια, όπου και μεγάλωσε. Ο πατέρας της, Μπλας Χοσέ Θαμπράνο, συνδεόταν με βαθιά φιλία με το Σεβιλλιάνο ποιητή Αντόνιο Ματσάδο κι αυτή τους η φιλία σημάδεψε και τη δική της ζωή. Το 1927 φοιτεί στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης (Universidad Central de Madrid) κι έχει δασκάλους μεταξύ άλλων τους Χοσέ Ορτέγα ι Γκασέτ και Χαβιέρ Θουμπίρι. Το 1931 αναλαμβάνει καθήκοντα Βοηθού Καθηγητή στην έδρα της Μεταφυσικής στο ίδιο πανεπιστήμιο, εκπονώντας παράλληλα τη διδακτορική της διατριβή με τίτλο La salvación del individuo en Spinoza [Η σωτηρία του ατόμου στο Σπινόζα].

Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία Την περίοδο της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας γνωρίζει και συνδέεται με φιλία με πολλούς σημαντικούς Ισπανούς ποιητές και καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο Λουίς Θερνούδα της περίφημης γενιάς του 1927, ο Ραφαέλ Ντιέστε, ο Μιγκέλ Ερνάντεθ και ο Καμίλο Χοσέ Θέλα. Στις 14 Σεπτεμβρίου του 1936 παντρεύεται τον ιστορικό Αλφόνσο Ροντρίγκεθ Αλδάβε και μετά από λίγο μεταβαίνουν στη Χιλή, όπου ο σύζυγός της είχε διοριστεί Γραμματέας Πρεσβείας Β'. Πιάνοντας λιμάνι στην Αβάνα γνωρίζει τον Κουβανό ποιητή Χοσέ Λεσάμα Λίμα και δίνει μια διάλεξη για τον Ορτέγα ι Γκασέτ. Το 1937 την ημέρα που τα στρατεύματα του Φράνκο κατακτούν το Μπιλμπάο το ζευγάρι επιστρέφει στην Ισπανία. Στην ερώτηση που τους έκαναν τότε, γιατί γύρισαν πίσω ενώ χανόταν ο πόλεμος, απάντησαν «ακριβώς γι' αυτό».

Μαρία Θαμπράνο

Εξορία Η Θαμπράνο ζει στη Βαλένθια και στη Βαρκελώνη μέχρι την ολοκληρωτική κατάκτηση της χώρας από τα φασιστικά στρατεύματα του Φράνκο κι υπηρετεί τη Δημοκρατία ως Μέλος της Επιτροπής Εκκένωσης Παιδικού Πληθυσμού. Ο σύζυγός της κατατάσσεται στο δημοκρατικό στρατό και υπηρετεί κι αυτός με τη σειρά του ως Μέλος του Συμβουλίου Προπαγάνδας. Εξορίζεται το 1939 μαζί με τη μητέρα της, Αραθέλι Αλαρκόν, την αδερφή της και τον κουνιάδο της. Διασχίζουν τα ισπανογαλλικά σύνορα στις 28 Ιανουαρίου του ίδιου έτους. Μετά από μία σύντομη διαμονή στο Παρίσι και τη Νέα Υόρκη επανέρχεται στην Αβάνα μετά από πρόσκληση του Πανεπιστημίου της Αβάνας και ξανασυναντά το Λεσάμα Λίμα. Επόμενος σταθμός της είναι το Μεξικό, όπου διορίζεται καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Μορέλιας (Universidad Michoacana de San Nicolás de Hidalgo) της Πολιτείας του Μιτσοακάν. Το 1943 και 1944 ζει στο Πουέρτο Ρίκο και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Σαν Χουάν όπως και για το Σύλλογο Αποφοίτων Γυναικών. Το Σεπτέμβριο του 1946 μεταβαίνει για την κηδεία της μάνας της στο Παρίσι. Το 1947 χωρίζει με το συζυγό της. Παραμένει στο Παρίσι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι την 1η Ιανουαρίου 1949 όπου θα εγκατασταθεί στην Αβάνα. Θα μείνει στην Κούβα μέχρι το 1953, δίνοντας διαλέξεις, σεμινάρια και ιδιαίτερα μαθήματα. Κατόπιν επιστρέφει στην ευρωπαϊκή ήπειρο και μένει στη Ρώμη μέχρι το 1964, όπου γνωρίζει την ιταλική ιντελιγκέντσια, ανάμεσα τους την Έλενα Κρότσε και τον Ελέμιρε Τσόλα καθώς και Ισπανούς διανοούμενους όπως το Ραφαέλ Αλμπέρτι και τον ποιητή Χόρχε Γκιλιέν. Το 1964 επανέρχεται στη Γαλλία στο εξοχικό της στο Λα Πιες στα βουνά του Ιούρα (στα γαλλοελβετικά σύνορα) κι αρχίζει το Claros del bosque [Ξέφωτα του Δάσους] .

Καταξίωση κι επαναπατρισμός Στην Ισπανία γίνεται γνωστή με τη δημοσίευση του άρθρου του στοχαστή Χόρχε Λουίς Λόπεθ-Αρανγκούρεν Χιμένεθ Los sueños de María Zambrano [Τα όνειρα της Μαρίας Θαμπράνο] (Revista de Occidente, Φεβρουάριος 1966). Το 1973 ξαναζεί στη Ρώμη. Από το 1974 ως το 1978 καταπιάνεται ξανά στο Λα Πιες με τη συγγραφή του Claros del bosque [Ξέφωτα του Δάσους], διατηρώντας συχνή αλληλογραφία, η οποία έχει δημοσιευθεί στα ισπανικά, με τον ισπανό φιλόσοφο, Αγουστίν Αντρέου. Η επιδείνωση της υγείας της, την αναγκάζουν να μετακομίσει στο Φερνέ-Βολτέρ, στις γαλλικές Άλπεις και δύο χρόνια αργότερα, το 1980, στη γειτονική Γενεύη. Το ίδιο έτος ανακηρύσσεται Επίτιμη Πολίτης του Πριγκιπάτου των Αστουριών μετά από πρωτοβουλία της αστουριανής παροικίας της Γενεύης. Το 1981 καταξιώνεται για το φιλοσοφικό και λογοτεχνικό της έργο με το Βραβείο Πρίγκιπας των Αστουριών στον τομέα Επικοινωνία και Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Το ίδιο έτος ο Δήμος της γενέτειράς της, Βέλεθ-Μάλαγα, της αποδίδει τιμές με τον τίτλο της Επίτιμης Δημότισσας. Τον επόμενο χρόνο αναγορεύεται Επίτιμη Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Μάλαγας. Στις 20 Νοεμβρίου του 1984 μετά από 45 χρόνια εξορίας η Μαρία Θαμπράνο ξαναπατάει το πλέον ελεύθερο ισπανικό έδαφος και ζει τα υπόλοιπά της χρόνια στη Μαδρίτη, την οποία εγκαταλείπει σε σπάνιες περιπτώσεις, διανύοντας μία από τις πιο δημιουργικές φάσεις της ζωής της. Στις 28 Φεβρουαρίου του 1985 ανακηρύσσεται Επίτιμη Πολίτης της Αυτόνομης Κοινότητας της Ανδαλουσίας. Το 1987 ιδρύεται στο Βέλεθ-Μάλαγα το Ίδρυμα Μαρία Θαμπράνο. Το 1988 της απονέμεται το Βραβείο Θερβάντες. Πέθανε στη Μαδρίτη στις 6 Νοεμβρίου του 1985 και η σορός της ετάφη στην ιδιαίτερη πατρίδα της. Μετά θάνατον, το 2002, τιμήθηκε πλέον και με την ανακήρυξή της ως Επίτιμη Πολίτης του Νομού της Μάλαγας. Στις 27 Νοεμβρίου του 2006 δόθηκε το όνομά της στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της Μάλαγας.

227

Μαρία Θαμπράνο

Έργο Ένα μικρό κομμάτι του έργου της έχει μεταφραστεί στα αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά και πορτογαλικά. • • • • • • • • • • • • •

Horizontes del liberalismo (1930) [Ορίζοντες του φιλελευθερισμού] Filosofía y poesía (1939) [Φιλοσοφία και Ποίηση] Hacia un saber sobre el alma (1950) [Γνωρίζοντας την ψυχή] El hombre y lo divino (1953) [Ο άνθρωπος και το θείο] Delirio y destino (γράφτηκε το 1953 κι εκδόθηκε το 1989) [Παραλήρημα και Πεπρωμένο] Persona y Democracia: La historia sacrificial (1958, δημοσιεύθηκε αναθεωρημένο το 1988) [Άτομο και Δημοκρατία: Ιστορία ως Θυσία] España, sueño y verdad [Ισπανία, όνειρο και πραγματικότητα] Los sueños y el tiempo (δημοσιεύθηκε αναθεωρημένο το 1998) [Τα όνειρα κι ο χρόνος] El sueño creador [Το όνειρο-δημιουργός] Claros del bosque (1977) [Ξέφωτα του Δάσους] La tumba de Antígona, (1983) (επανέκδοση 1989) [Ο τάφος της Αντιγόνης] De la aurora (1986) [Για τη χαραυγή] El reposo de la luz (1986) [Η ανάπαυση του φωτός]

• • • •

Los bienaventurados (1979) [Οι μακάριοι] Para una historia de la piedad (1989) [Για μια ιστορία της ευλάβειας] Unamuno (γράφτηκε το 1940 και δημοσιεύθηκε το 2003) [Μιγκέλ ντε Ουναμούνο] Cartas de la Pièce. Correspondencia con Agustín Andreu (γράφτηκε το 70 και δημοσιεύθηκε το 2002) [Οι επιστολές από το Λα Πιες: Αλληλογραφία Μαρίας Θαμπράνο- Αγουστίν Αντρέου] • La confesión: Género literario (1943, επανέκδοση 1988 και 1995) [Η ομολογία: Λογοτεχνικό είδος]

Μερικά αποφθέγματα • La actitud de preguntar supone la aparición de la conciencia [Η ερωτηματική στάση συνεπάγεται την εμφάνιση της συνείδησης] • La pregunta, que es el despertar del hombre [Ερώτηση ίσον αφύπνιση του ανθρώπου] • La palabra de la poesía temblará siempre sobre el silencio y sólo la órbita de un ritmo podrá sostenerla [Ο λόγος της ποίησης πάντα θα τρέμει πάνω στη σιωπή και μόνο η τροχιά ενός ρυθμού μπορεί να τον στηρίξει] • Filosófico es el preguntar y poético el hallazgo [Φιλοσοφία είναι το να απορείς και ποίηση το να διαπιστώνεις] • La filosofía es una preparación para la muerte y el filósofo el hombre que está maduro para ella [Η φιλοσοφία είναι μια προετοιμασία για το θάνατο κι ο φιλόσοφος ο άνθρωπος που είναι ώριμος γι' αυτόν] • La Tierra lo arregla todo, lo distribuye todo. Bueno, quiero decir estas cosas, si la dejan. Pero no la dejan, no. No la dejan nunca ellos, los que mandan. ¿La dejarán alguna vez que haga su trabajo en paz? [Η Γη κανονίζει τα πάντα, μοιράζει τα πάντα. Εννοώ, όταν την αφήνουν. Αλλά δεν την αφήνουν, δεν την αφήνουν. Δεν την αφήνουν ποτέ, αυτοί που είναι στην εξουσία. 'Αραγε θα την αφήσουν ποτέ να κάνει τη δουλειά της;] • Quien tiene la unidad, lo tiene todo [Αν έχεις ενότητα, τα έχεις όλα]

228

Μαρία Θαμπράνο

Πηγές • Μαρία Θαμπράνο στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Πρίγκιπας των Αστουριών [1] • Μαρία Θαμπράνο στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Θερβάντες [2] [3] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Zambrano άρθρο María Zambrano της Ισπανόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία [5] [3] διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Zambrano ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] http:/ / www. fundacionprincipedeasturias. org/ esp/ 04/ premiados/ trayectorias/ trayectoria93. html/ [2] http:/ / cvc. cervantes. es/ actcult/ zambrano/ [3] http:/ / es. wikipedia. org/ wiki/ María

229

230

Ροσαλία ντε Κάστρο Ροσαλία ντε Κάστρο Η Ροσαλία ντε Κάστρο (Rosalía de Castro) (Σαντιάγο ντε Κομποστέλα, 21 Φεβρουαρίου 1837 — Παδρόν, 15 Ιουλίου 1885) είναι μια από της σημαντικότερες συγγραφείς σε γαλικιανή γλώσσα, ενώ μεγάλο μέρος του έργου της, είναι στα καστιλιανικά. Θεωρείται η σημαντικότερη μορφή του Rexurdimento, της αναγέννησης της γαλικιανής γλώσσας και στις 17 Μαΐου, τη μέρα που δημοσιεύθηκε η συλλογή ποιημάτων της Cantares gallegos γιορτάζεται η Ημέρα των Γαλικιανών Γραμμάτων.

Βιογραφία Ήταν νόθα κόρη του ιερέα Xosé Martínez Viojo και της María Teresa de la Cruz de Castro e Abadía και πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής της με της θείες της και αργότερα με τη μητέρα της. Το 1858 παντρεύτηκε τον ιστορικό Manuel Murguía. Μαζί απέκτησαν 6 παιδιά. Ήταν πάντα φιλάσθενη και το 1885 πέθανε από καρκίνο . Ροσαλία ντε Κάστρο

Έργο Έγραψε τα πρώτα της έργα στα καστιλιάνικα, ενώ το 1963, ο σύζυγός της, κι αυτός σημαντικός εκπρόσωπος του Rexurdimento, δημοσίευσε χωρίς τη γνώση της τα ποιήματα Cantares gallegos. Τον επόμενο χρόνο δημοσιεύτηκε η συλλογή διηγημάτων Contos da miña terra I, και το 1880 η δεύτερη συλλογή ποιημάτων της σε γαλικιανή γλώσσα Follas novas. Όλο το υπόλοιπο έργο της είναι στα καστιλιανικά. Τα ποιήματά της μελοποιήθηκαν από διάφορους μουσικούς όπως ο Emilio Cao, ο Amancio Prada και η Luz Casal. Στο Soundrack της ταινίας Mar Adentro ακούγεται το ποίημά της Negra Sombra από τη συλλογή Follas Novas.

Στα γαλικιανά • 1863 (ποιήματα) Cantares gallegos • 1880 (ποιήματα) Follas novas • 1864 (πρόζα) Contos da miña terra I

Στα καστιλιάνικα • 1857 (ποιήματα) La Flor • 1859 (πρόζα) La hija del mar • 1861 (πρόζα) Flavio • 1863 (ποιήματα) A mi madre • 1863 (πρόζα) El cadiceño

Ροσαλία ντε Κάστρο • • • • • • •

1866 (πρόζα) Ruinas 1866 (πρόζα) Las literatas 1867 (πρόζα) El caballero de las botas azules 1881 (πρόζα) El primer loco 1881 (πρόζα) El domingo de Ramos 1881 (πρόζα) Padrón y las inundaciones 1884 (ποιήματα) En las orillas del Sar

231

232

Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα Ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα (Federico García Lorca, 5 Ιουνίου 1898 - 19 Αυγούστου 1936) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Ισπανούς ποιητές και θεατρικούς συγγραφείς, από τους κορυφαίους εκπροσώπους της ισπανικής γενιάς του '27. Πέρα από το λογοτεχνικό του έργο, ασχολήθηκε επίσης με τη ζωγραφική και τη μουσική.

Βιογραφία Γεννήθηκε στο Φουέντε Βακέρος, το 1898. Ο πατέρας του ήταν αγρότης κι η μητέρα του δασκάλα πιάνου, προσφέροντας τα πρώτα μαθήματα και στον ίδιο τον Λόρκα. Φοίτησε σε σχολείο Ιησουϊτών στη Γρανάδα και μετά από πιέσεις του πατέρα του, γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γρανάδα, την οποίαν όμως εγκατέλειψε σύντομα, για να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία, τη μουσική και τη ζωγραφική. Το 1919, εγκαταστάθηκε στη Φοιτητική Κατοικία του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης, που τότε λειτουργούσε ως ανοιχτό πανεπιστήμιο, πολιτιστικό κέντρο, της ισπανικής πρωτεύουσας. Εκεί συνάντησε τον Σαλβαδόρ Νταλί, τον σκηνοθέτη Λουίς Μπουνιουέλ, τον ποιητή Ραφαέλ Αλμπέρτι και τον Χιμένεθ. Την ίδια περίοδο συνέθεσε τα πρώτα του ποιήματα που κυκλοφόρησαν το 1921, με τίτλο Βιβλίο Ποιημάτων. Λίγο νωρίτερα, το 1918, είχε δημοσιεύσει το έργο Εντυπώσεις & Τοπία περιδιαβαίνοντας την Καστίλη. Το 1922, συνεργάστηκε με τον συνθέτη Μανουέλ ντε Φάγια στο Φεστιβάλ Λαϊκής Μουσικής, στη Γρανάδα. Στις παραδόσεις της λαϊκής και τσιγγάνικης μουσικής, πίστευε πως βρίσκει τη βάση των ποιητικών και πνευματικών του ενορμήσεων. Δημιούργημα του, εκείνη την εποχή, ήταν το Ποίημα Του Κάντε Χόντο, λαϊκό τραγούδι της Ανδαλουσίας, που τραγουδιέται από τσιγγάνους με συνοδεία κιθάρας και λίγο αργότερα, το 1924, ξεκίνησε να γράφει το Ρομανθέρο Χιτάνο, έργο που ολοκλήρωσε τελικά το 1927, σύνθεση 18 ποιημάτων με σταθερή στιχουργική μορφή, έκφραση μιας από τις αρχαιότερες μορφές ισπανικής ποίησης. Την ίδια περίοδο συνέθεσε και την Ωδή Στον Σαλβαντόρ Νταλί ενώ παράλληλα έγραψε το θεατρικό έργο Μαριάνα Πινέδα, που πρωτοπαρουσιάστηκε στη Βαρκελώνη, την ίδια χρονιά, σε σκηνογραφία Νταλί, σημειώνοντας επιτυχία. Τα έτη 1929-1930, αναζήτησε νέες πηγές έμπνευσης και ταξίδεψε στις ΗΠΑ και στην Κούβα. Οι εμπειρίες του στις Ηνωμένες Πολιτείες αξιοποιήθηκαν στο ποίημα Ένας Ποιητής Στη Νέα Υόρκη. Επέστρεψε στην Ισπανία το 1931 και συνέθεσε το Ντιβάνι Της Ταμαρίτ, ενώ παράλληλα δούλεψε και πάνω σε έργα για το κουκλοθέατρο. Εκεί έδειξε ξεκάθαρα πως επέλεγε ως κύρια ενασχόλησή του, τη συγγραφή θεατρικών και τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του ολοκλήρωσε τις κορυφαίες του δημιουργίες: Το Σπίτι Της Μπερνάρντα Άλμπα, Ματωμένος Γάμος, Γέρμα, Θρήνος Για Τον Ιγκνάθιο Σάντσεθ Μεχίας, τραγωδίες με θέμα τη κοινωνική καταπίεση κι έκδηλο το ανθρώπινο στοιχείο. Με την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας, οργάνωσε μία θεατρική ομάδα υπό την ονομασία La Barroca, η οποία με τη βοήθεια του Υπουργείου Παιδείας, έδωσε παραστάσεις κλασσικών έργων σε χώρους εργατών κι αγροτικές περιοχές. Το 1936 υποδέχθηκε τον Αλμπέρτι, καθώς επέστρεψε από τη Μόσχα. Συνέταξε μια διακήρυξη συγγραφέων κατά του φασισμού κι ξεκίνησε να γράφει μια σειρά θεατρικών σκηνών με μορφή επιθεώρησης, ωστόσο τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, ξέσπασε ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος. Στις 19 Αυγούστου οι φασίστες Φρανκιστές, τον εκτέλεσαν στην περιοχή της Γρανάδα. Ο τάφος του δε βρέθηκε ποτέ[1] ενώ ήταν τότε σε ηλικία 38 ετών.

Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα

233

Άλλα έργα του: Τα Μάγια Της Πεταλούδας 1925, Τα Πρώτα Τραγούδια 1926, Τραγούδια 1927, Δόκτωρ Περλιμπλίν & Μπελίσα (Οι Φασουλήδες Του Κατσιπόρα) 1928.

Έργα Ποίηση • Divan del tamarit • Ντουέντε • Ποιητής στη Νέα Υόρκη Μετάφραση Βασίλη Λαλιώτη, Σμίλη 1994 • • • •

Μοιρολόι για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας Σονέτα του σκοτεινού έρωτα Ωδή στον Σαλβαντόρ Νταλί Ποιητικά άπαντα (Τόμοι Α, Β)

Θεατρικά • Τα Μάγια της Πεταλούδας (El maleficio de la mariposa) - Οι Φασουλήδες του Κατσιπόρα (Los títeres de Cachiporra) • Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα (La casa de Bernarda Alba) • Η θαυμαστή μπαλωματού (La zapatera prodigiosa)

• • • • •

Άγαλμα προς τιμή του Λόρκα, στην πλατεία Santa Ana της Μαδρίτης

Γέρμα (Yerma) Ματωμένος Γάμος (Bodas de sangre) Δόνα Ροζίτα (Doña Rosita la soltera) Μαριάνα Πινέδα (Mariana Pineda) Το κοινό (El publico)

Σενάρια • Ο Ανδαλουσιανός σκύλος - Ταξίδι στη σελήνη (περιέχει το σενάριο Ταξίδι στη σελήνη του Λόρκα)

Παραπομπές [1] To 2009, οι Αρχές της Ανδαλουσίας, ύστερα από έρευνες που διεξήγαγαν στο Αλφάκαρ, κοντά στη Γρανάδα - μέρος όπου υπήρχε η πεποίθηση πως είναι η περιοχή της εκτέλεσης και της ταφής του Λόρκα - ανακοίνωσαν πως δεν βρέθηκε κανένας σχετικός τάφος εκεί. (ΑΠΕ-ΜΠΕ, 18/12/2009) (http:/ / culture. ana-mpa. gr/ view0. php?id=8165)

Βιβλιογραφία • Ίαν Γκίμπσον (μφ. Σπύρος Τσούγκος), Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, εκδ. Μικρή Άρκτος, 1999. • Ίαν Γκίμπσον (μφ. Βαγγέλης Κατσάνης), Η δολοφονία του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, εκδ. Δίδυμοι, 2004 • Βιδάλ Αγκουστίν Σάντσεθ (μφ. Ισμήνη Κανσή), Μπουνιουέλ -Λόρκα - Νταλί: Το αίνιγμα δίχως τέλος, εκδ. Εξάντας, 1991.

Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Βιογραφία (http://boppin.com/lorca/) - Περιέχει φωτογραφικό υλικό και μεταφράσεις ποιημάτων του στα αγγλικά. • Βιογραφικό, την "Ωδή Στον Σαλβαντόρ Νταλί" και λίγα ποιήματά του (http://www.peri-grafis.com/ergo. php?id=725) • Λόρκα και Λογοκρισία: Ο Ομοφυλόφιλος Συγγραφέας που τον έκαναν Ετεροφυλόφιλο (http://users.ipfw. edu/jehle/deisenbe/Lorca/Lorca_and_censorship__The_Gay_Artist_Made_Heterosexual.htm) εκτεταμένο δοκίμιο του D. Eisenberg από το Florida State University mrj:Гарсиа Лорка, Федерико

234

235

Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν Ο Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν (Manuel Vázquez Montalbán) (Βαρκελώνη, 27 Ιουλίου 1939 - Μπανγκόκ, Ταϊλάνδη, 18 Οκτωβρίου 2003) υπήρξε ένας Ισπανός πολυγραφότατος εργάτης του λόγου: δημοσιογράφος, μυθιστοριογράφος, ποιητής, δοκιμιογράφος, ανθολόγος, συντάκτης προλόγων, ευθυμογράφος, κριτικός, αλλά και γαστρονόμος και "κουλέ", δηλ. οπαδός της ομάδας ποδοσφαίρου της Βαρκελώνης (F.C.Barcelona). Σπούδασε φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο Universidad Autonómica de Barcelona [1] και υπήρξε μάχιμο μέλος του Ενοποιημένου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Καταλωνίας - (Partit Socialista Unificat de Catalunya). Επί σειρά ετών, διατηρούσε στήλες και δημοσίευε άρθρα στην ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδα El País (μτφ. από Ισπανικά "Η Χώρα") της Μαδρίτης. Πέθανε στην Μπανγκόκ, στο ταξίδι της επιστροφής στην πατρίδα του μετά από μία σειρά διαλέξεων στην Αυστραλία. Το τελευταίο του βιβλίο, La aznaridad, ένα χρονικό της διακυβέρνησης της Ισπανίας από τον Χοσέ-Μαρία Αθνάρ, δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατό του. Μεταξύ πολλών άλλων του έχουν απονεμηθεί το ετήσιο Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Prize for Literature) το 1992 και το Εθνικό Βραβείο των Ισπανικών Γραμμάτων (Premio Nacional de Letras Españolas), που απονέμει κάθε χρόνο το Υπουργείο Πολιτισμού της Ισπανίας, το 1995.

Διαδίκτυο • Ανεπίσημη ιστοσελίδα για τον συγγραφέα σε ισπανικά, αγγλικά και άλλες γλώσσες (http://www.vespito. net/mvm/) • Κατάλογος βιβλίων μεταφρασμένων στα ελληνικά από τον ηλεκτρονικό κατάλογο (OPAC) της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας (http://195.134.102.45/ipac20/ipac.jsp?session=121802D63QV71.8228& menu=search&aspect=subtab11&npp=10&ipp=20&spp=20&profile=ebe0--2&ri=&term=montalban& index=.GEN&x=0&y=0&aspect=subtab11)

Παραπομπές [1] http:/ / www. uab. es/

236

Χουάν Ραμόν Χιμένεθ Χουάν Ραμόν Χιμένεθ Ο Χουάν Ραμόν Χιμένεθ ήταν Ισπανός ποιητής (1881 - 1958). Αρχικά ταξίδεψε στη Γαλλία, στην Ιταλία και στην Ελβετία, αλλά αναγκάστηκε κατόπιν να ζήσει για έξι περίπου χρόνια σε σανατόριο. Σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο της Σεβίλης, αλλά δεν τελείωσε τις σπουδές του, γιατί πήγε στις ΗΠΑ, όπου γνώρισε και κατόπιν παντρεύτηκε τη Ζηνοβία Καμπρουμπί, μεταφράστρια του Ταγκόρ. Τα πρώτα του ποιήματα, που εγκαινίασαν μαζί με τον ποιητή Αντόνιο Ματσάδο τη μεγάλη εποχή της ισπανικής ποίησης του 20ού αι., δημοσιεύτηκαν το 1900 με τον τίτλο «Θλιμμένοι σκοποί» και φέρουν φανερά την επίδραση του συμβολισμού. Η έκρηξη του ισπανικού εμφύλιου πολέμου (1936) τον ανάγκασε να μείνει εξόριστος στο εξωτερικό μακριά από τον αγώνα που δίχαζε την πατρίδα του και να ζήσει τον περισσότερο καιρό τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στο Πουέρτο Ρίκο. Στο έργο του διαφαίνεται μία έντονη προσπάθεια για την ιδεώδη έκφραση της σκέψης του μέσα από μία λεπτότητα ύφους και μία γεμάτη διαύγεια καθαρότητα αισθημάτων και μορφών. Ακολούθησαν τα έργα του «Ελεγείες» και «Η εύηχος σιωπή», «Ψυχές βιολέτας», «Ρίμες», «Ισπανοί των τριών κόσμων», «Πνευματικά σονέτα», το λυρικό του διήγημα «Ο Πλατέρο κι εγώ», το «Ζώο του βυθού» κ.ά. Τιμήθηκε το 1956 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Εξωτερικές συνδέσεις • http://www.gutenberg.org/browse/authors/j#a3230 - Έργα του λογοτέχνη

237

Ιταλοί ποιητές

238

Κατερίνα Νταβίνιο Κατερίνα Νταβίνιο Η Κατερίνα Νταβίνιο (Caterina Davinio) είναι Ιταλίδα ποιήτρια και συγγραφέας, καλλιτέχνιδα σε πολυμέσα (φωτογραφία, βίντεο, υπολογιστές και στο Διαδίκτυο).

Βιογραφία Γεννήθηκε το 1957, στη Φότζια (ιταλ. Foggia), της Απουλίας, στην Ιταλία. Αποτέλεσε μια από τους κύριους ιδρυτές του κινήματος του Computer poetry (υπολογιστής – ποίηση), 1990, και Net-poetry (Διαδίκτυο – ποίηση), 1998.

Net-poetry (Διαδίκτυο – ποίηση) • 1998 Karenina.it, MAD 2003 Award (Section: "NET_ZINE"), Madrid • 2001 Parallel Action-Bunker, 47 Μπιενάλε της Βενετίας (La Biennale di Venezia), Harald Szeemann Curator (in: Bunker poetico, εγκατάσταση: Marco Nereo Rotelli)

Caterina Davinio, 2007.

• 2002 Copia dal vero (Paint from Nature), Firenze (I) και Ajaccio (F) (Rhizome Database, NYC) • 2002 Global Poetry, UNESCO 2002 (Rhizome Database, NYC) • 2003 GATES, 50 Biennale di Venezia (in: BlogWork the ArtWork is the Network, ASAC) • 2005 Virtual Island, 51. Μπιενάλε της Βενετίας (a latere), in: Isola della Poesia; εγκατάσταση: Marco Nereo Rotelli, Achille Bonito Oliva Curator.

Έργα Βίντεο - Ψηφιακή τέχνη • en.wikipedia Videography [1]

Βιβλιογραφία • Caterina Davinio, Còlor Còlor, novel, Pasian di Prato - UD, Campanotto Editore, 1998, ISBN 88-456-0072-6 • Caterina Davinio, Tecno-Poesia e realtà virtuali / Techno-Poetry and Virtual Reality, saggio - essay (Italian / English), Mantova, Sometti 2002. ISBN 88-88091-85-8 • Caterina Davinio, “Fenomenologie seriali”, ποίηση, "Tellus" 24-25, Scritture Celesti (S. Cassiano Valchiavenna SO, I), Ed. Labos, 2003, ISSN 1124-1276 • Caterina Davinio, "Scritture/Realtà virtuali", essay in Scritture/Realtà, Milano 2002. • Caterina Davinio, "La poesia video-visiva tra arte elettronica e avanguardia letteraria", essay, "Doc(K)s" (F), 1999, ISSN Doc(k)s 0396/3004, commission paritaire 52 841. • Caterina Davinio, "Net-Performance: Processes and Visible Form", "Doc(k)s", 2004, Ajaccio, F, ISSN Doc(k)s 0396/3004, commission paritaire 52 841.

Κατερίνα Νταβίνιο • Caterina Davinio, Paint from Nature. "Doc(k)s", paper and CD, 2001, Ajaccio, F, ISSN Doc(k)s 0396/3004, commission paritaire 52 841 • AAVV, La coscienza luccicante, Gangemi Editore, Roma 1998, ISBN 88-7448-862-9 • "D'Ars", review directed by Pierre Restany, anno 43, n. 175-176, Dic. 2003, Premio Oscar Signorini, illustrated interview, ISSN 0011-6726, Milano

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Caterina Davinio Home Page [2] (en) (it) • Techno-Poetry [3] (en)

Net-poetry / Διαδίκτυο – ποίηση Συνδέσεις • • • • • •

Parallel Action-Bunker [4] 2001 Biennale di Venezia Global Poetry [5] UNESCO 2002 GATES [6] 2003 Biennale di Venezia / ASAC (The ArtWork is the NetWork Project) Virtual Island [7] 2005 Biennale di Venezia Karenina.it [8] (1998, Biennale di Venezia in 1999, 2001, etc.) Karenina.it Review - en [9]

Δείτε επίσης • Φλούξους • Φιλίππο Τομάζο Μαρινέτι

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9]

http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Caterina_Davinio http:/ / xoomer. alice. it/ cprezi/ caterinadav. html http:/ / www. arteonline. arq. br/ museu/ ensaios/ davinio. htm http:/ / www. geocities. com/ kareninarivista/ http:/ / xoomer. alice. it/ kareninazoom/ http:/ / xoomer. virgilio. it/ davinio/ GATES/ gatesartists. htm http:/ / it. geocities. com/ isoladellapoesia/ isola_virtuale. htm http:/ / www. geocities. com/ Paris/ Lights/ 7323/ kareninarivista. html http:/ / www. ontherundesign. com/ Artists/ Caterina_Davinio. html

239

240

Βοκάκιος Βοκάκιος Ο Τζιοβάνι Μποκάκιο (Giovanni Boccaccio), γνωστός με το εξελληνισμένο Βοκάκιος (16 Ιουνίου 1313 – 21 Δεκεμβρίου 1375), ήταν Ιταλός ποιητής και συγγραφέας, ο μεγαλύτερος από τους μαθητές του φημισμένου Πετράρχη. Θεωρείται σημαντικός ανθρωπιστής της Αναγέννησης και υπήρξε συγγραφέας ενός αξιοσημείωτου αριθμού έργων, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνεται το Δεκαήμερον και το Περί Διασήμων Γυναικών. Οι χαρακτήρες του Βοκάκιου διακρίνονται για τον ρεαλισμό, την έμπνευση, την εξυπνάδα και την προσγείωσή τους στην πραγματικότητα της εποχής τους (αντίθετα με χαρακτήρες συγχρόνων του συγγραφέων, που συνδέονταν περισσότερο με τις μεσαιωνικές αξίες της Ιπποσύνης, της Ευσέβειας και της Ταπεινότητας). Τζιοβάνι Μποκάκιο

Βίος Ο Βοκάκιος γεννήθηκε πιθανότατα στην Φλωρεντία και ήταν νόθος γιός του Boccaccio di Chellino, πλούσιου έμπορου, και μιας άγνωστης κοπέλας ταπεινής καταγωγής. Ο πατέρας του τον αναγνώρισε ως γιο του και τον πήρε το 1327 στην Νάπολη, όπου ασχολείτο με το εμπόριο. Ο Βοκάκιος, όμως, που δε συμπάθησε το εμπόριο και τις αναγκαστικές σπουδές στο Εκκλησιαστικό Δίκαιο, από το 1334 ξεκίνησε να δημοσιεύει έργα του. Σε μια οικονομική κρίση το 1340, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Φλωρεντία, όπου το 1350 γνώρισε τον Πετράρχη, και τελείωσε το γνωστότερο έργο του το Δεκαήμερο. Πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του ακολουθώντας τις μετακινήσεις του Πετράρχη, με ανθρωπιστικές μελέτες και συγγραφόντας. Πέθανε μετά από μακροχρόνια αρρώστια ένα χρόνο μετά τον Πετράρχη, το 1375.

Επιλεγμένα έργα • • • • • • • • • • •

Amorosa visione (Ερωτικά οράματα) (1342) Buccolicum carmen (Βουκολικό άσμα) (1367-69) Caccia di Diana (1334-37) Comedia delle ninfe fiorentine (Κωμωδία των Φλωρεντινών Νυμφών) (Amato, 1341-42) Corbaccio (περί το 1365, η ημερομηνία αμφισβητείται) De mulieribus claris (1361, αλλεπάλληλες εκδόσεις έως το 1375) Decameron (Δεκαήμερον) (1349-52, ανανεωμένη έκδοση 1370-71) Elegia di Madonna Fiammetta (Ελεγεία της Μαντόνα Φιαμμέττα) (1343-44) Esposizioni sopra la Comedia di Dante (1373-74) Filocolo (1336-39) Filostrato (1335 or 1340)

• Genealogia deorum gentilium libri (Βιβλία γενεαλογίας εθνικών θεών) (1360, ανανεωμένη έκδοση 1374) • Ninfale fiesolano (1344-46, η ημερομηνία αμφισβητείται)

Βοκάκιος • Rime (Ρίμαι) (ολοκληρώθηκε το 1374) • Teseida delle nozze di Emilia (πριν το 1341) • Trattatello in laude di Dante (1357, αλλαγή τίτλου De origine vita studiis et moribus viri clarissimi Dantis Aligerii florentini poetae illustris et de operibus compositis ab eodem) • Zibaldone Magliabechiano (περ. 1351-56)

Δικτυακοί τόποι • Decameron Web, (Πολλά από τα έργα του Βοκάκιου στο Τμήμα Ιταλικών Σπουδών του πανεπιστημίου Brown στο πρωτότυπο ιταλικό κείμενο και σε αγγλική μετάφραση [1] mrj:Боккаччо, Джованни

Παραπομπές [1] http:/ / www. brown. edu/ Departments/ Italian_Studies/ dweb/

241

242

Δάντης Αλιγκέρι Δάντης Αλιγκέρι

Δάντης Αλιγκέρι (πορτραίτο) Γέννηση

Μάϊος ή Ιούνιος 1265 Φλωρεντία, Ιταλία

Θάνατος

14 Σεπτεμβρίου, 1321 Βενετία, Ιταλία

Είδος Τέχνης Ποίηση

Ο Δάντης Αλιγκέρι (Dante Alighieri) (1265 – 14 Σεπτεμβρίου 1321) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Ιταλούς ποιητές. Θεωρείται ο πρώτος σημαντικός δημιουργός στην ιταλική ποίηση ενώ το περίφημο έργο του, η Θεία Κωμωδία, εκτιμάται έως σήμερα ως ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Νεανικά χρόνια Ο Δάντης γεννήθηκε στη Φλωρεντία και καταγόταν από αρχοντική οικογένεια. Πατέρας του ήταν ο Alighiero di Bellincione και μητέρα του η Donna Bella degli Abati, η οποία πέθανε όταν ο Δάντης ήταν περίπου πέντε ετών. Η ακριβής ημερομηνία γέννησης του δεν είναι γνωστή, ωστόσο ο ίδιος αναφέρει στα γραπτά του πως γεννήθηκε στον αστερισμό των Διδύμων και επομένως η γέννηση του τοποθετείται από τα μέσα Μαΐου μέχρι τα μέσα Ιουνίου του 1265. Σε ηλικία μόλις εννέα ετών, ο Δάντης γνώρισε την Βεατρίκη Πορτινάρι, ένα χρόνο μικρότερη και κόρη του πλούσιου άρχοντα Ο Δάντης, πίνακας του Andrea del Castagno Folco Portinari. Η Βεατρίκη αποτέλεσε τον πρώτο πλατωνικό έρωτα (1450) του Δάντη ο οποίος όμως είχε άδοξη κατάληξη με το θάνατο της Βεατρίκης το 1290. Το γεγονός αυτό φαίνεται πως αποτέλεσε και την αφορμή να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά ο Δάντης στην Λατινική λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες. Μεταγενέστερα, η Βεατρίκη παρουσιάζεται ως κεντρικός χαρακτήρας στη Θεία Κωμωδία. Το 1296 παντρεύτηκε την Γκέμμα, από την οικονομικά ισχυρή οικογένεια των Ντονάτι. Είναι αξιοσημείωτο πως ο ίδιος ο Δάντης δεν αναφέρει στα γραπτά του τίποτα σχετικά με την Γκέμμα. Πιστεύεται πως μαζί απέκτησαν τρία παιδιά (Jacopo, Pietro και Antonia).

Δάντης Αλιγκέρι

243

Τα νεανικά χρόνια του Δάντη επηρεάστηκαν άμεσα από τις πολιτικές καταστάσεις. Την εποχή εκείνη, η Φλωρεντία, όπως και ολόκληρη η Ιταλία, ήταν διχασμένη ανάμεσα σε δύο μεγάλα κόμματα, τους Γουέλφους και τους Γιβελίνους. Οι Γουέλφοι βρίσκονταν περισσότερο με το μέρος του πάπα ενώ οι Γιβελίνοι με του αυτοκράτορα. Από το 1289 ο Δάντης έλαβε μέρος σε πολέμους εναντίον των Γιβελίνων. Το 1292, το κόμμα των Γουέλφων ήρθε στην εξουσία και εκδίωξε από τα δημόσια αξιώματα τους αντιπάλους τους. Ωστόσο ξέσπασαν έντονες διαμάχες μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να διασπαστούν στους Μαύρους, που υποστήριζαν πως δεν έπρεπε να δοθούν πολλά προνόμια στο λαό και στους Άσπρους Γουέλφους, τους δημοκρατικούς. Ο Δάντης πήρε το μέρος των Άσπρων, ωστόσο η πλευρά των Μαύρων επικράτησε με αποτελέσμα να καταδικαστεί σε εξορία και επιπλέον στο να πληρώσει πέντε χιλιάδες φλωρίνια εντός τριών ημερών. Μετά από αδυναμία του Δάντη να πληρώσει αυτό το ποσό, μια νέα καταδικαστική απόφαση όρισε πως έπρεπε να καεί ζωντανός όπου και αν πιαστεί.

Εξορία Ο Δάντης περιπλανήθηκε εξόριστος από τη Φλωρεντία σε πολλές Ιταλικές πόλεις. Επισκέφτηκε τη Βερόνα ως καλεσμένος του Bartolomeo Della Scala και στη συνέχεια την πόλη Sarzana. Θεωρείται πως πέρασε επίσης ένα διάστημα στην πόλη Lucca όπου φιλοξενήθηκε από την Madame Gentucca, η οποία φρόντισε για την πολυτελή και άνετη παραμονή του εκεί. Άλλες πηγές αναφέρουν πως την περίοδο 1308-1310 βρέθηκε στο Παρίσι. Παρά το γεγονός πως βρίσκεται εξόριστος, ο Δάντης γράφει στίχους και μεταφέρει μαζί του τα χειρόγραφα του. Αυτή την εποχή ξεκινά επίσης να εργάζεται πάνω στη Θεία Κομωδία.

Ο Δάντης σε πορτραίτο του Alessandro Botticelli.

Για ένα διάστημα συμφιλιώθηκε με τους Γιβελίνους εναποθέτοντας τις ελπίδες του στον ερχομό του Ερρίκου Ζ' της Γερμανίας, ο οποίος πολιορκούσε την Ιταλία. Ο Ερρίκος Ζ' επιτέθηκε και στην Φλωρεντία, όπου κατάφερε να νικήσει τους Μαύρους Γουέλφους. Ο θάνατος του όμως το 1313 στερεί από τον Δάντη τη δυνατότητα να επιστρέψει στη Φλωρεντία.

Το 1315 δόθηκε αμνηστία στους εξόριστους Γουέλφους, υπό τον όρο όμως πως θα παρουσιάζονταν δημόσια ομολογώντας πως έσφαλαν. Ο Δάντης αρνήθηκε να δεχτεί κάτι τέτοιο και χαρακτηριστικά έγραψε: "Δεν είναι αυτός ο δρόμος για να γυρίσω στην πατρίδα, αν μπορέσετε να βρείτε άλλον τρόπο πιο σύμφωνο με την τιμή και τη δόξα του Δάντη, θα έρθω με βήματα γοργά". Τα τελευταία χρόνια του Δάντη πέρασαν χωρίς ιδιαίτερες κακουχίες, στη αυλή του άρχοντα της Ραβέννας Guido Novello. Εκεί τον επισκέπτονταν οι γιοί του και οι φίλοι του, ενώ ο ίδιος αφοσιώθηκε σε επιστημονικές μελέτες. Στην πόλη της Ραβέννας ολοκλήρωσε και την Θεία Κωμωδία. Γυρνώντας από τη Βενετία όπου βρισκόταν μαζί με επίσημη αποστολή του ηγεμόνα της Ραβέννας, ο Δάντης αρρώστησε και τελικά πέθανε στις 14 Σεπτεμβρίου του 1321. Τον έθαψαν με τιμές στον Άγιο Πέτρο όπου βρίσκεται έως σήμερα ο τάφος του.

Δάντης Αλιγκέρι

Εκπαίδευση Λίγα είναι γνωστά για την εκπαίδευση του Δάντη. Είναι κοινή εκτίμηση πως του παρασχέθηκε ιδιωτικά. Εικάζεται πως πρέπει να ήρθε σε επαφή με την ποιητική σχολή της Σικελίας. Αποδεδειγμένος είναι ο θαυμασμός του Δάντη για τον Βιργίλιο. Στην Θεία Κωμωδία, που αποτελεί εκτός των άλλων και σημαντική βιογραφική πηγή, ο Δάντης γράφει για τον Βιργίλιο: [...] Εσύ είσαι κι ο ποιητής κι ο δάσκαλός μου, εσύ είσαι και ο μόνος οδηγός που επήρα στην όμορφη γραφή που ετίμησέ με. (Κόλαση, Τραγούδι Α', στ. 85) Υποθέτουμε γενικά πως ο Δάντης αποτελούσε έναν διανοούμενο της εποχής του και πως τον χαρακτήριζε ένα ισχυρό πάθος για τις επιστήμες και τη λογοτεχνία. Σε ηλικία 18 ετών, γνώρισε τους Guido Cavalcanti, Lapo Gianni, Cino da Pistoia και Brunetto Latini, με τους οποίους οργάνωσε το λογοτεχνικό ρεύμα Dolce Stil Nuovo (μφ. Ήπιο Νέο Ύφος), το οποίο θεωρείται ιδαίτερα σημαντικό στην ιστορία της Ιταλικής λογοτεχνίας. Ειδικά ο Brunetto Lattini, αποτέλεσε δάσκαλο του Δάντη, ενώ υπάρχει αναφορά στην Θεία Κωμωδια (Κόλαση, Τραγούδι ΙΕ', στ. 82) όπου ο τελευταίος τον ευχαριστεί για όσα του δίδαξε.

Θεία Κωμωδία Ο Δάντης ονόμασε αρχικά το έργο Κωμωδία όμως μετονομάστηκε σε Θεία Κωμωδία όταν το αποκάλεσε με αυτό τον τρόπο ο Βοκάκιος. Το θέμα του έργου είναι το φανταστικό ταξίδι του συγγραφέα στο βασίλειο των νεκρών, με οδηγό τον επικό ποιητή Βιργίλιο και τη Βεατρίκη. Η ιδέα ενός ταξιδιού στον Άδη και στον Παράδεισο είχε ασφαλώς προηγηθεί στην αρχαιότητα τόσο στον Όμηρο με τον Οδυσσέα όσο και στον Βιργίλιο με τον Αινεία. Το έργο χωρίζεται σε τρία μέρη: Κόλαση, Καθαρτήριο και Παράδεισος. Κάθε μέρος περιλαμβάνει 33 ωδές και μία εισαγωγική. Το έργο αντικατοπτρίζει μεταξύ άλλων πολλές αντιλήψεις της μεσαιωνικής φιλοσοφίας. Στην Κόλαση, η οποία περιγράφεται να έχει κωνοειδή μορφή, ο Δάντης καυτηριάζει όλους τους εγκληματίες και τους πολιτικούς του αντιπάλους εμφανίζοντας τους να βασανίζονται με φρικτό τρόπο. Στο Καθαρτήριο, περιγράφει πώς – σύμφωνα με τις μεσαιωνικές αντιλήψεις – γίνεται η κάθαρση της ανθρώπινης ψυχής από τις αμαρτίες της πριν αυτή εισέλθει στον Παράδεισο, όπου γίνονται δεκτοί όλοι οι ενάρετοι άνθρωποι. Τέλος, στον Παράδεισο, ο Δάντης περιγράφει την συνάντησή του με τους Αγίους και τους μεγάλους διανοητές. Η Θεία Κωμωδία αποτελεί επιπλέον σημαντική προσφορά του Δάντη στη διαμόρφωση της ιταλικής γλώσσας. Ουσιαστικά κατάφερε να συνθέσει τα λατινικά, τα οποία ομιλούνταν από τους μορφωμένους και τη φλωρεντιανή διάλεκτο που μιλούσε ο λαός. Άλλα έργα του Δάντη περιλαμβάνουν τη Νέα Ζωή (La Vita Nuova), όπου εκφράζει τον έρωτα του για την Βεατρίκη, το Συμπόσιο (Il Convinio) και την πραγματεία Για την ευγλωττία της δημοτικής γλώσσας (De vulgari eloquentia).

Έργο • Θεία Κωμωδία (La Divina Commedia): • Κόλαση (1314) • Καθαρτήριο (1316) • Παράδεισος (1321) • Για την ευγλωττία της δημοτικής γλώσσας (De vulgari eloquentia, 1303-1304) • Μοναρχία (De monarchia, 1313-1318) • Συμπόσιο (Il Convivio, εκδ. 1490) • Νέα Ζωή (Vita nuova, εκδ. 1576)

244

Δάντης Αλιγκέρι

Πηγές • Wikisource [1] – Περιέχει τη Θεία Κωμωδία (αγγλικά, ιταλικά, γαλλικά και γερμανικά)

Σχετικές ιστοσελίδες • "Digital Dante" [2] (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο [3] 2006-02-08) – Αρχείο αφιερωμένο στον Δάντη και τα έργα του. • Princeton Dante Project [4] • Έργα του Δάντη [5] • 'Δάντης και Βεατρίκη', πίνακας του Henry Holiday [6] • "Dante Alighieri on the Web" [7] – Περιέχει υλικό για τη ζωή του και το έργο του. • Stanford Encyclopedia of Philosophy [8] • Αγγλική μετάφραση της Θείας Κωμωδίας [9] mrj:Данте Алигьери

Παραπομπές [1] http:/ / wikisource. org/ wiki/ Author:Dante_Alighieri [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9]

http:/ / web. archive. org/ web/ 20060208152120/ http:/ / dante. ilt. columbia. edu/ index. html http:/ / dante. ilt. columbia. edu/ index. html http:/ / etcweb. princeton. edu/ dante/ index. html http:/ / www. readprint. com/ author-2/ Dante-Alighieri http:/ / www. liverpoolmuseums. org. uk/ picture-of-month/ displaypicture. asp?venue=2& id=152 http:/ / www. greatdante. net/ http:/ / plato. stanford. edu/ entries/ dante/ http:/ / www. englishdante. com/

245

246

Τζιόζουε Καρντούτσι Τζιόζουε Καρντούτσι Ο Τζιοζουέ Αλεσάντρο Μικέλε Καρντούτσι (Giosuè Alessandro Michele Carducci) (27 Ιουλίου 1835 - 16 Φεβρουαρίου 1907) ήταν Ιταλός ποιητής ο οποίος θεωρήθηκε ένας από τους μεγαλύτερους της Ιταλίας. Η επίδρασή του ήταν σημαντική και χαρακτηρίστηκε ως ο ανεπίσημος εθνικός ποιητής της σύγχρονης Ιταλίας. Το 1906 έγινε ο πρώτος Ιταλός που κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Βιογραφία Ο Καρντούτσι γεννήθηκε στο Βαλντικαστέλο, μικρή πόλη στη βορειοδυτική γωνιά της Τοσκάνης κοντά στην Πίζα. Ο γιατρός πατέρας του ήταν υπέρμαχος της ενοποίησης της Ιταλίας. Εξαιτίας των πολιτικών του ενασχολήσεων, η οικογένειά του αναγκάστηκε να μετακομίσει αρκετές φορές κατά την παιδική ηλικία του Καρντούτσι, και να εγκατασταθεί τελικά για μερικά χρόνια στη Φλωρεντία. Από την εποχή που ήταν στο κολλέγιο, είχε ενθουσιαστεί από τη συγκρατημένη τεχνοτροπία της Ελληνικής και Ρωμαϊκής αρχαιότητας, και το ώριμο έργο του αντικατοπτρίζει ένα συγκρατημένο κλασικό στυλ, χρησιμοποιώντας συχνά τα κλασικά μέτρα Λατίνων ποιητών όπως ο Οράτιος και ο Βιργίλιος. Μετέφρασε το 9ο Βιβλίο της Ιλιάδας του Ομήρου στα Ιταλικά.

Τζιόζουε Καρντούτσι

1906

Το 1856 έλαβε το διαδακτορικό του από το Σκουόλα Νορμάλε Σουπεριόρε ντι Πίζα και ξεκίνησε να διδάσκει σε σχολείο. Την επόμενη χρονιά, δημοσίευσε την πρώτη ποιητική του συλλογή, Rime. Τα χρόνια εκείνα ήταν δύσκολα για τον Καρντούτσι· ο πατέρας του πέθανε και ο αδερφός του αυτοκτόνησε. Το 1859 παντρεύτηκε την Ελβίρα Μενικούτσι, και απέκτησαν τέσσερα παιδιά. Δίδαξε για σύντομο χρονικό διάστημα Ελληνικά σε ένα γυμνάσιο στην Πιστόια, και έπειτα ορίστηκε καθηγητής Ιταλικών στο πανεπιστήμιο στη Μπολόνια. Ήταν δημοφιλής λέκτορας και άσκησε δριμεία κριτική στη λογοτεχνία και την κοινωνία. Οι πολιτικές του απόψεις αντιτάσσονταν επίμονα με το Χριστιανισμό γενικά και τις κοσμικές δυνάμεις της Καθολικής Εκκλησίας ιδιαίτερα. "Δεν γνωρίζω καμία αλήθεια του Θεού ούτε ειρήνη με το Βατικάνό ή με κάποιον ιερέα. Αυτοί είναι οι πραγματικοί και αμετάβλητοι εχθροί της Ιταλίας.", είχε πει στα μεταγενέστερα χρόνια του[1] . Ο αντι-κληρικός επαναστατικός ζήλος του διακρίνεται καταφανώς στο πιο διάσημο ποίημά του, το εσκεμμένα βλάσφημο και προκλητικό "Inno a Satana" (ή "Ύμνος στο σατανά".) Το ποίημα συνετέθη το 1863 ως πρόποση σε πάρτυ δείπνου, εκδόθηκε το 1865 και επανεκδόθηκε το 1869 από τη ριζοσπαστική εφημερίδα της Μπολόνια , Il Popolo, ως πρόκληση συγχρονισμένη να συμπέσει με το 20ό Οικουμενικό Συμβούλιο του Βατικανού, σε μια εποχή που ο επαναστατικός πυρετός που ατευθυνόντας ενάντια στον παπισμό ήταν υψηλός καθώς οι δημοκρατικοί πίεζαν τους πολιτικούς και τους στρατιωτικούς να θέσουν τέρμα στην κυριαρχία του Βατικανού επί των παπικών κτήσεων.[2]

Τζιόζουε Καρντούτσι Ενώ το "Inno a Satana" είχε επαναστατικό αντίκτυπο, η υψηλότερη ποίηση του Καρντούτσι ήρθε στα μεταγενέστερα χρόνια. Οι συλλογές του Rime Nuove (“Νέες Ρίμες”) και Odi Barbare (“Βαρβαρικές Ωδές”) εμπεριέχουν την καλύτερη δουλειά του.[3] Ήταν ο πρώτος Ιταλός που κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 1906, "όχι μόνο ως ανταμοιβή της βαθειάς γνώσης του και της κριτικής έρευνάς του, αλλά πάνω απ'όλα ως φόρος τιμής στην δημιουργική του ενέργεια, φρεσκάδα του στυλ, και λυρική δύναμη που χαρακτηρίζουν τα ποιητικά του αριστουργήματα". Εκλέχτηκε επίσης στη Γερουσία της Ιταλίας.[4] Αν και η φήμη του προέρχεται κυρίως από την ποίησή του, παρήγαγε επίσης ένα μεγάλο σώμα πεζογραφίας. Τα πεζά του γραπτά, τα οποία εμπεριέχουν λογοτεχνική κριτική, βιογραφίες, ομιλίες και δοκίμια ανέρχονται σε 20 τόμους.[5] Ο Καρντούται ήταν και εξαιρετικός μεταφραστής και μετέφρασε έργα των Γκάιτε και Χάινε στα Ιταλικά. Πέθανε στη Μπολόνια το 1907 σε ηλικία 71 ετών.

Έργα • Primi versi • Juvenilia • Levia gravia, 1868 • • • • • • • • • • • • • • • •

Giambi ed epodi, 1882 Rime nuove, 1861 - 1887 Odi barbare, 1877 - 1889 Rime e ritmi, 1899 Prose giovanili Primi saggi Discorsi letterari e storici Studi sulla letteratura italiana dei primi secoli I trovatori e la cavalleria Dante Petrarca e Boccaccio Il Poliziano e l'Umanesimo La coltura estense e la gioventù dell'Ariosto L'Ariosto e il Tasso Lirica e storia nei secoli XVII e XVIII Studi su Giuseppe Parini

• • • • • • • • •

• il Parini minore • il Parini maggiore Poeti e figure del Risorgimento Leopardi e Manzoni Scritti di storia e di erudizione Bozzetti e scherme Confessioni e battaglie Ceneri e faville Versioni da antichi e da moderni Ricordi autobiografici, saggi e frammenti Inno a Satana, 1863

• Alla regina d'Italia, 1878 • Poesie • Del Risorgimento italiano

247

Τζιόζουε Καρντούτσι • • • • • • • • • • • •

Dello svolgimento della letteratura nazionale Letture italiane scelte e annotate ad uso delle suole secondarie inferiori, scritto con Ugo Brilli Ça ira. Versi e prosa Amarti è odiarti. Lettere a Lidia Confessioni e battaglie Per il tricolore, discorso tenuto nell'atrio del Palazzo civico di Reggio Emilia per le celebrazioni del primo centenario del tricolore Cacce in rima Prose Accapigliatura ed altre prose Lo studio bolognese, discorso per l'ottavo centenario Faida di Comune Il libro delle prefazioni

Παραπομπές [1] Carelle, A., Naturalismo Italiano, Draghi, Padova 1911, cited at http:/ / www. infidels. org/ library/ historical/ joseph_mccabe/ dictionary. html [2] Carducci, Giosuè, Selected Verse/ Giosuè Carducci: edited with a translation, introduction and commentary by David H. Higgins, (Aris & Phillips; Warminster, England), 1994. See also: Bailey, John Cann, "Carducci - The Taylorian Lecture," (Clarendon Press, Oxford) 1926. [3] One prominent English translation is The Barbarian Odes of Giosuè Carducci, translated from the Italian by William Fletcher Smith, (George Banta Publishing Co., Manasha Wisconsin) 1939. The translation is reviewed in Dismukes, William Paul (March, 1940). "The Barbarian Odes of Giosuè Carducci by William Fletcher Smith". Italica 17 (1): 29-30. ISSN 00213020. [4] Scalia, Samuel Eugene (1937). Carducci. New York: S.F. Vanni. [5] Selections from Carducci; Prose and Poetry with introduction, notes and vocabulary by A. Marinoni. New York: William R. Jenkins. 1913. σελ. vii-ix.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • • • • • •

Βιογραφική σελίδα στο Nobel Prize (http://nobelprize.org/literature/laureates/1906/carducci-bio.html) E-book του "Giambi ed epodi" (http://www.classicistranieri.com/cs-giambiedepodi.rar) Istituto Casa Carducci (http://www.casacarducci.it/) Η ποίηση του Giosuè Carducci (http://www.0web.it/poesia/giosue-carducci) Ποιήματα του Giosuè Carducci (http://www.0web.it/poesia/giosue-carducci) Πρωτότυπο Ιταλικό κείμενο Έργα του Carducci διαθέσιμα σε μορφή pdf, rtf και texte (http://www.liberliber.it/biblioteca/c/carducci/)

248

249

Σαλβατόρε Κουαζίμοντο Σαλβατόρε Κουαζίμοντο Ο Σαλβατόρε Κουαζίμοντο (Salvatore Quasimodo) (Συρακούσες 20 Αυγούστου 1901 - Αμάλφι 14 Ιουνίου 1968) ήταν Ιταλός ποιητής με ελληνική καταγωγή. Το 1917 δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα, έμεινε σε πολλές ιταλικές πόλεις όπως το Μιλάνο, η Ρώμη η Φλωρεντία όπου και παντρεύτηκε. Στις πόλεις αυτές γνωρίστηκε και με τους μεγαλύτερους Ιταλούς συγγραφείς της εποχής. Το 1945 έγινε μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Το 1959 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας ενώ κέρδισε και τα βραβεία Premio San Babila (1950), Premio Etna-Taormina (1953), Premio Viareggio (1958). Πολλά βιβλία του έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν και στα ελληνικά. Πέθανε το 1968 από εγκεφαλική αιμορραγία.

Έργα του • Dalla Grecia, 1959 • • • •

Il falso e il εντούτοις verde La terra impareggiabile La vita è sogno Day After Day, 1946

Εξωτερικές συνδέσεις • Ιστοσελίδα για τον Σαλβατόρε Κουαζίμοντο [1] • Ποίημα του μεταφρασμένο στα ελληνικά [2]

Παραπομπές [1] http:/ / www. salvatore-quasimodo. it/ [2] http:/ / 155. 207. 26. 253/ dimakis/ neaest/ 1753/ 16. html

Salvatore Quasimodo

250

Ανδρέας Μάφφεϊ Ανδρέας Μάφφεϊ Ο Ανδρέας Μάφφεϊ (1798-1885) ήταν λόγιος Ιταλός ποιητής κλασικιστής, μεταφραστής και πολιτικός.

Βιογραφικά στοιχεία Έγινε περισσότερο γνωστός από τις μεταφράσεις ξένων ποιητών κυρίως Άγγλων και Γερμανών, όπως του Σαίξπηρ, Γκαίτε, Σίλλερ, κ.ά. Ο Ανδρέας Μάφφεϊ έγραψε επίσης και δικά του πρωτότυπα ποιήματα. Διέμενε στο Μιλάνο και από το σαλόνι του σπιτιού του είχαν περάσει πολλοί σπουδαίοι των γραμμάτων και των τεχνών της εποχής του. Ασχολήθηκε και με την πολιτική και το 1879 εξελέγη βουλευτής του Βασιλείου της Ιταλίας. Πέθανε το 1885. Το όνομά του φέρει προς τιμή του ένα Λύκειο του Μιλάνου.

Πηγές • "Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν Ηλίου" τομ.13ος, σελ.132.

Ο Ανδρέας Μάφφεϊ

251

Φιλίππο Τομάζο Μαρινέτι Φιλίππο Τομάζο Μαρινέτι Ο Φιλίππο Τομάζο Μαρινέτι (Filippo Tommaso Emilio Marinetti, 22 Δεκεμβρίου 1876 - 2 Δεκεμβρίου 1944) ήταν Ιταλός ποιητής και συγγραφέας. Αποτέλεσε έναν από τους κύριους ιδρυτές του κινήματος του φουτουρισμού στις αρχές του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και σπούδασε νομικά στα πανεπιστήμια της Πάβια και της Γένοβα στην Ιταλία. Με το τέλος των σπουδών του αποφασίζει να αφοσιωθεί στην λογοτεχνία και αρχίζει να δημοσιεύει έργα του, τόσο στα ιταλικά όσο και στα γαλλικά. Το 1905 ιδρύει το λογοτεχνικό περιοδικό Poesia (Ποίηση), το οποίο εκδίδεται στο Μιλάνο για συνολικά τέσσερα χρόνια. Στις 20 Φεβρουαρίου του 1909, ο Μαρινέτι δημοσιεύει στην γαλλική εφημερίδα Le Figaro το μανιφέστο του φουτουρισμού που θεωρείται και το σημαντικότερο έργο του, πηγή έμπνευσης και για άλλους Ιταλούς καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο Κάρλο Καρά, ο Ουμπέρτο Μποτσιόνι και ο Τζιάκομο Μπάλα. Το 1910 δημοσιεύεται και το πρώτο του μυθιστόρημα, με τον τίτλο Mafarka il futurista.

Φιλίππο Τομάζο Μαρινέτι

Στην συλλογή ποιημάτων Guerra sola igiene del mundo (1915) ο Μαρινέτι χαιρέτησε το ξέσπασμα του Α' παγκοσμίου πολέμου και ενθάρυνε την συμμετοχή της Ιταλίας. Το 1918 ιδρύει το Φουτουριστικό Πολιτικό Κόμμα (Partito Politica Futurista) και ο ίδιος αποτελεί έναν από τους πρώτους υποστηρικτές του φασιστικού ιταλικού κόμματος που θεωρεί ως μία φυσική συνέχεια του φουτουρισμού. Πέθανε στις 2 Δεκεμβρίου του 1944 στην Ιταλία.

Βιβλιογραφία • Μανιφέστα του φουτουρισμού, εκδ. Αιγόκερως

252

Νοβίδιος Νοβίδιος Νοβίδιος (Novidius) (στα ιταλικά Novidio) ήταν τo λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ιταλού ποιητή και ανθρωπιστή Ambrogio Fracco, που έγραψε στη λατινική γλώσσα και υπέγραφε και με τη λατινική μορφή του ονόματός του ως Ambrosius Novidius Fraccus Ferentinatis. Γεννήθηκε στο Φερεντίνο, πόλη 65 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Ρώμης, περί το 1480. Το "Novidius" προέρχεται από τις λέξεις "novus Ovidius", δηλαδή «νέος Οβίδιος».

Έργα • Consolatio ad Romam in qua haec continentur. Urbis direptio. Natalis pontificis. Oratio imperatoris. Futura ob pacem laetitia. Futurus de Turcis triumphus, Ρώμη 1538. • Sacrorum Fastorum Libri XII, cum romanis consuetudinibus per totum annum, suisque causis, ac stellis, et numinum nostrum introductionibus, Ρώμη 1547.

Ο Νοβίδιος, ξυλοτυπία του 1547.

253

Πιέρ Πάολο Παζολίνι Πιέρ Πάολο Παζολίνι Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι (Pier Paolo Pasolini) (5 Μαρτίου 1922 – 2 Νοεμβρίου 1975) ήταν ένας Ιταλός ηθοποιός, ποιητής, συγγραφέας και σκηνοθέτης.

Βιογραφία Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι γεννήθηκε στην Μπολόνια της Ιταλίας στις 5 Μαρτίου του 1922, χρονιά που ανεβαίνει στην εξουσία ο Μουσολίνι. Το γεγονός αυτό αποτελεί σταθμό και για την κοινωνική διάρθρωση της Ιταλίας που αλλάζει μορφή χάνοντας σιγά σιγά την αναγεννησιακή της παράδοση και καταντώντας χώρα μιας μάζας μικροαστών στα χέρια του μεγάλου κεφαλαίου και των μεγαλογαιοκτημόνων. Πατέρας του ήταν ο Κάρλο Παζολίνι, υπαξιωματικός του πεζικού, γόνος παλιάς οικογένειας της Ραβέννας, της οποίας κατασπατάλησε τη μικρή περιουσία και κατατάχτηκε στο στρατό ως μοναδική λύση. Μητέρα του η Σουζάνα Κολούσι, από οικογένεια εύπορων αγροτών, δασκάλα, απ' την Καζάρσα του Πιερ Πάολο Παζολίνι Φριούλι, ακριτική περιοχή της Ιταλίας στα σύνορα της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Το επάγγελμα του Κάρλο Παζολίνι ως στρατιωτικού υποχρεώνει την οικογενειά του σε συνεχείς μετακινήσεις. Στο Κονιλιάνο του Μπελούνο γεννιέται, το 1925, ο αδερφός του Γκουίντο-Αλμπέρτο. Γράφει ο Παζολίνι στον Αιρετικό Εμπειρισμό: Την εποχή εκείνη τα πήγαινα ακόμα καλά με τον πατέρα μου. Ήμουνα ιδιαίτερα πεισματάρης και καπριτσιόζος (δηλαδή νευρωτικός), αλλά κατά βάθος καλός. Με τη μητέρα μου (έγκυο αλλά δεν το θυμάμαι) ήμουνα, όπως και σ' όλη μου τη ζωή, δεμένος με μια παθιασμένη αγάπη χωρίς ελπίδα. Είναι αλήθεια ότι μάνα και πατέρας απ' τη νηπιακή ηλικία επηρεάζουν διαμετρικά αντίθετα και με καθοριστικό τρόπο την ψυχοσύνθεση του παιδιού. Ο πατέρας διοικεί την οικογένεια με στρατιωτικό τρόπο. Τυρρανικός κι αυταρχικός προκαλεί μόνο φόβο. "Γεμάτος πάθος, σεξουαλικότατος, βίαιος σαν χαρακτήρας" γράφει γι' αυτόν ο γιος του, "κατέληξε στη Λιβύη, χωρίς δεκάρα· έτσι άρχισε τη στρατιωτική καριέρα που τον καταπίεσε και τον παραμόρφωσε ψυχολογικά τόσο ώστε να τον σπρώξει στον έσχατο συντηρητισμό. Είχε ποντάρει τα πάντα πάνω στη φιλολογική μου καριέρα, από τότε που ήμουνα ακόμα παιδί, μιας και τα πρώτα μου ποιήματα τα έγραψα σε ηλικία εφτά χρονών. Είχε διαισθανθεί, ο κακομοίρης, αλλά δεν είχε προβλέψει τις ταπεινώσεις που θα συνόδευαν την επιτυχία μου". Αλλά το καθοριστικό πρόσωπο στη ζωή του είναι η γλυκύτατη μητέρα, μόνιμο αντικείμενο λατρείας, στην οποία θα αφιερώσει μερικούς απ' τους πιο δυνατούς του στίχους. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε, έστω κι απ' αυτές τις λίγες ενδείξεις, τα σημάδια ενός τεράστιου οιδιπόδειου συμπλέγματος, του οποίο ο Παζολίνι είχε μια σπάνια όσο και ακραία επίγνωση. Τα πρώτα του ποιήματα γράφηκαν στο Σάτσιλε όπου ο Παζολίνι έβγαλε το δημοτικό σχολείο. Ύστερα ακολούθησαν άλλες μετακινήσεις: Κρεμόνα, Ρέτζο Εμίλια, όπου παρακολούθησε το γυμνάσιο και, τελικά, στη Μπολόνια το λύκειο Γκαλβάνι και κατόπιν το πανεπιστήμιο. "Ένα πανεπιστήμιο με δομή φασιστική", θα

Πιέρ Πάολο Παζολίνι σχολιάσει αργότερα. "Εξαιρείται μόνο η προσωπικότητα του Λόνγκι που εκείνα τα χρόνια στην Μπολόνια πρόσφερε πολλά σε μένα και σε πολλούς άλλους, συνομήλικους και πιο μεγάλους από μένα" Το 1942, ενώ ο πατέρας του βρίσκεται αιχμάλωτος στην Κένυα, ο Πιερ Πάολο με τη μητέρα του και τον αδερφό του καταφεύγουν στο σπίτι των Κολούσι στην Καζάρσα. Τα χρόνια εκείνα, με δικά του έξοδα, ο νεαρός Παζολίνι εκδίδει την ποιητική συλλογη Ποιήματα στην Καζάρσα, γραμμένα στη διάλεκτο του Φριούλι. Τον επόμενο χρόνο κάνει τη στρατιωτική του θητεία στο Λιβόρνο· λιποτακτεί μετά τις 8 Σεπτεμβρίου και ξαναγυρίζει στην Καζάρσα. Το 1945 ο αδερφός του Γκουίντο δολοφονείται μαζί με άλλους συντρόφους του της αντάρτικης ομάδας Όζοπο, από Γιουγκοσλάβους αντάρτες. Το περιστατικό παραμένει μια από τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία της ιταλικής αντίστασης. Το θάνατο του Γκουίντο τον κάνει ακόμα τραγικό το γεγονός ότι σε μια πρώτη φάση κατορθώνει να ξεφύγει πληγωμένος, αλλά προδίνεται, μπλοκάρεται και τελικά σκοτώνεται. Στα έργα του Παζολίνι βρίσκουμε μνήμες, πόνο, οίκτο και πένθος για το θάνατο εκείνο, ενω ο θάνατος του παλικαριού είναι ένα από τα πιο αγαπημένα και πονεμένα του θέματα στο Τα Παιδιά της Ζωής και στο Μια Ζωή Γεμάτη Βία, τα δύο μυθιστορήματα που έγραψε σε ρομανέσκο.

Τα χρόνια του Φριούλι Με το τέλος του πολέμου ο πατέρας γυρίζει στην Καζάρσα. Το χάσμα ασυννενοησίας μεταξύ πατέρα απ' τη μια και μητέρας-γιου απ' την άλλη γίνεται ακόμα βαθύτερο. Την ίδια χρονιά ο Πιερ Πάολο παίρνει το δίπλωμα φιλολογίας απ' το πανεπιστήμιο της Μπολόνια με μια διατριβή πάνω στον Πάσκολι. Απ' το 1945 ως το 1949 διδάσκει στο γυμνάσιο του Βαλβασόνε, ενός μικρού χωριού κοντά στην Καζάρσα. Στις 18 Φεβρουαρίου 1945, ιδρύει με νεαρούς φοιτητές την Academiuta de lenga Furlana, μια μικρή ακαδημία σπουδών για τη γλώσσα και την κουλτούρα του Φριούλι. Η περίοδος του Φριούλι είχε σημαντική επίδραση στη ζωή του Παζολίνι ως διανοούμενου και ως ατόμου. Τα νεανικά αυτά χρόνια που έζησε στην αγαπημένη ατμόσφαιρα του χωριού, μελετώντας με πραγματικό ενδιαφέρον τις διάφορες εκδηλώσεις και εκφράσεις του αγροτικού κόσμου, θα τα μυθοποιήσει αργότερα (όπως 8α μυθοποιήσει και τη νιότη του) και θα τα νιώσει αρχαϊκά, ιερά, αμόλυντα. Αυτή την αρχαϊκή φρεσκάδα του κόσμου που έρχεται σε άμεση επαφή με τη φύση θα κάνει μοντέλο και σκοπό του και θα προσπαθήσει να τα μεταδώσει στους άλλους. Απ' τα βάθη των ημερών εκείνων από εκείνες τις ρίζες θα ξεκινήσει να ζωγραφίσει μια Ιταλία ταπεινή, πραγματική, καθημερινή, και στα τελευταία του πια γραπτά θα διαπιστώσει και θ' ανακοινώσει την εξαφάνιση της με τρόπο που συχνά θα ξεσηκώσει θύελλες αποδοκιμασίας και θα δημιουργήσει σκάνδαλο. Στενά συνδεδεμένος με τον τρόπο που αυτός ένιωθε τον αγροτικό κόσμο είναι και ο τρόπος που παρατηρεί τον κόσμο του κουρελοπρολεταριάτου των συνοικισμών της Ρώμης. Σε μια συνέντευξή που δίνει στη La Stampa την Πρωτοχρονιά του 1975 μιλάει γι' αυτούς ακριβώς τους συνοικισμούς. "Ήταν ένας κόσμος περιθωριακός και τρομερός στη σκληρότητά του, αλλά διατηρούσε ένα δικό του κώδικα τιμής και γλώσσας ο οποίος δεν αντικαταστάθηκε με τίποτα. Σήμερα τα παιδιά των συνοικισμών τρέχουν με μηχανές και βλέπουν τηλεόραση αλλά δεν ξέρουν να μιλάνε, μόλις που καταφέρνουν να τραυλίζουν πια. Είναι το βασικό πρόβλημα όλου του αγροτικού κόσμου ή τουλάχιστον της κεντρικής και νότιας Ιταλίας". Σε γενικές λοιπόν γραμμές η λογοτεχνική και πολιτιστική ένταξη του Παζολίνι διαμορφώθηκε στην Καζάρσα. Τα ποιήματα που έγραψε ανάμεσα στα 1943 και 1949 με το γενικό τίτλο Το αηδόνι της Καθολικής Εκκλησίας, φανερώνουν όλα αυτά και ταυτόχρονα την πολιτική και πολιτιστική εξέλιξη του νεαρού συγγραφέα. Την ίδια εκείνη περίοδο, μετά τους αγώνες των εργατών γης στο Φριούλι, γράφει την πρόζα Οι Μέρες του Αγαθού Ντε Γκάσπερι που αργότερα θα γίνει μυθιστόρημα και θα εκδοθεί το 1962 με τίτλο Το Όνειρο μιας Υπόθεσης.

254

Πιέρ Πάολο Παζολίνι

Η φυγή στη Ρώμη Τα χρόνια λοιπόν της Καζάρσα θα μείνουν αξέχαστα κι ανεπανάληπτα. Το ίδιο και η μετακίνηση ή η φυγή, όπως θα τη χαρακτηρίσει ο ίδιος, απ' τα μέρη εκείνα. Τις παραμονές των εκλογών του 1948 ένα αγόρι εξομολογείται στον παπά της Καζάρσα ότι είχε σεξουαλικές σχέσεις με τον Παζολίνι. Αυτόματα η ζωή του νεαρού καθηγητή γίνεται αδύνατη στο στενό περίγυρο του χωριού. Φεύγει με τη μητέρα του στη Ρώμη κι εκεί, ζει χρόνια πάρα πολύ δύσκολα. "Υπήρξα ένας απ' αυτούς τους άνεργους που καταλήγουν στην αυτοκτονία" θα πει αργότερα. Στην αρχή έμενε στην Πιάτσα Κοσταγκούτι, μετά στο συνοικισμό Σαν Μάμολο, κοντά στις φυλακές Ρεμπίμπια. Ίσως αυτές οι αλλαγές διευθύνσεων για ένα άλλο συγγραφέα δε θα είχαν καμμιά σημασία, αλλά αυτοί οι τόποι, αυτά τα ονόματα είναι πολύ γνωστά στους αναγνώστες του καθώς και η Βία Φοντανεϊάνα όπου πήγε να κατοικήσει αμέσως μόλις καλυτέρεψαν λίγο οι οικονομικές του συνθήκες. Το 1954 εκδίδονται τα ποιήματα που είχε γραψει στο Φριούλι, σε μια συλλογή με τίτλο Η Πιο Ωραία Νιότη. Δύο χρόνια πριν είχε δημοσιευτεί μια σημαντική μελέτη του πάνω στην ποίηση με διάλεκτο του 19ου αιώνα, που είχε γράψει σε συνεργασία με τον Μάριο Ντ' Άρκο. Το 1955, ο Παζολίνι ιδρύει και δουλεύει μαζί με τους Ροβέρσι, Λεονέτι, Ρομάνο και Φορτίνι το φιλολογικό περιοδικό Οφιτσίνα (Officina) που παρά τη μικρή διάρκεια (κλείνει οριστικά το 1959 μετά από ένα άρθρο που έγραψε ο Παζολίνι εναντίον του Πάπα Πίου ΧΙΙ) παραμένει μια σπουδαία μαρτυρία μιας μερίδας ιταλών διανοούμενων απέναντι σε προβλήματα που αντιμετωπίζoνταν απ' τους περισσότερους συντηρητικά και μονόπλευρα, χωρίς καμμιά εναλλακτική λύση. Το δοκίμιο Πάθος και Ιδεολογία και τα λυρικά κομμάτια του Η Θρησκεία των Καιρών μου, που εκδίδονται αντίστοιχα το 1960 και 1961, παραμένουν η σημαντικότερη συμβολή του Παζολίνι στο Οφιτσίνα. Το 1955 εκδίδεται το μυθιστόρημα Τα Παιδιά της Ζωής, που υπήρξε η πρώτη του συγγραφική επιτυχία.

Ο θάνατος του Παζολίνι Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι πέθανε στις 2 Νοεμβρίου 1975 στην παραλία της Όστια, κοντά στη Ρώμη, σε μια θέση χαρακτηριστική των μυθιστορημάτων του. Ο θανατός του ήταν δολοφονία. Ο Πίνο Πελόζι, συνελλήφθη και ομολόγησε τη δολοφονία. Τριάντα χρόνια μετά, το 2005, απέσυρε την ομολογία του, και υποστήριξε ότι άγνωστοι είχαν σκοτώσει τον Παζολίνι. Είπε ότι αναγκάστηκε να ομολογήσει γιατί υπήρχαν απειλές κατά του ίδιου και της οικογένειάς του. Η έρευνα σχετικά με τη δολοφονία Παζολίνι άρχισε εκ νέου μετά την αναίρεση του Πελόζι. Είναι θαμμένος στην Καζάρσα, στο αγαπημένο του Φριούλι.

Φιλμογραφία • • • • • • • • • • •

Ακατόνε (Accattone, 1961) Μάμα Ρόμα (Mamma Roma, 1962) Η Ρικότα, επεισόδιο απ' τη συλλογή RoGoPaG, (La ricotta, 1963) La rabbia, 1963) Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (Il vangelo secondo Matteo, 1964) Πουλιά παλιόπουλα (Uccellacci e uccellini, 1966) Οιδίπους (Edipo re, 1967) Οι Μάγισσες (Le streghe — La Terra vista dalla Luna, 1967) Θεώρημα (Teorema, 1968) Χοιροστάσιο (Porcile, 1969) Μήδεια (Medea, 1969)

• Το Δεκάμερο (Il Decameron, 1971) • Οι Μύθοι του Καντέρμπουρι (I Racconti di Canterbury, 1972)

255

Πιέρ Πάολο Παζολίνι • Χίλιες και Μία Νύχτες (Il fiore delle Mille e una Notte, 1974) • Σαλό ή 120 Μέρες στα Σόδομα (Salò o le 120 giornate di Sodoma, 1976)

Βιβλιογραφία Πεζογραφία • Τα Παιδιά της Ζωής (Ragazzi di vita, 1955) • Μια Βίαιη Ζωή (Una vita violenta, 1959) • Πετρέλαιο, ανολοκλήρωτο (Petrolio, 1992)

Ποίηση • • • • • •

Η Πιο Ωραία Νιότη (La meglio gioventù, 1954) Οι Στάχτες του Γκράμσι (Le ceneri di Gramsci, 1957) Το Αηδόνι της Καθολικής Εκκλησίας (L'usignolo della chiesa cattolica, 1958) Η Θρησκεία των Καιρών μου (La religione del mio tempo, 1961) Ποίηση σε Σχήμα Ρόδου (Poesia in forma di rosa, 1964) Trasumanar e organizzar, 1971

• Η Νέα Νιότη (La nuova gioventù, 1975)

Δοκίμια • • • • • • • • • •

Πάθος και Ιδεολογία (Passione e ideologia, 1960) Ιταλικά Τραγούδια, Λαϊκή Ιταλική Ποίηση (Canzoniere italiano, poesia popolare italiana, 1960) Αιρετικός Εμπειρισμός (Empirismo eretico, 1972) Λουθηρανικά Γράμματα (Lettere luterane, 1976) Η Όμορφη Σημαία (Le belle bandiere, 1977) Περιγραφές περιγραφών (Descrizioni di descrizioni, 1979) Το Χάος (Il caos, 1979) Η Πορνογραφία Είναι Βαρετή (La pornografia è noiosa, 1979) Κουρσάρικα Γραπτά (Scritti corsari, 1975) Αλληλογραφία 1940-1954 Lettere (1940-1954), 1986)

Θέατρο • • • • • •

Όργιο (Orgia, 1968) Χοιροστάσιο (Porcile, 1968) Καλδερόν (Calderón, 1973) Affabulazione 1977 Πυλάδης, (Pilade, 1977) Κτήνος του Ύφους (Bestia da stile, 1977)

256

Πιέρ Πάολο Παζολίνι

Εξωτερικές συνδέσεις • • • • • • • • •

Ο Παζολίνι στο imdb [1] Ιταλική ιστοσελίδα με εκτενή σχόλια πάνω στις ταινίες και τη λογοτεχνία του [2] Senses of Cinema: Βάση Δεδομένων Μεγάλων Σκηνοθετών [3] Άρθρο του BBC για την επανεξέταση της δολοφονίας του [4] Γκάι Φλάτλεϊ: "Ο Άθεος που Ήταν Παθιασμένος με το Θεό" [5] Εκτενής βιογραφία στην λογοτεχνική ιστοσελίδα Kirjasto [6] Νταγκ Άιρλαντ: Αποκαθιστώντας τον Παζολίνι [7] Η Μαρία Κάλλας στη Μήδεια [8] Σημειώσεις του Παζολίνι για την ταινία Σαλό [9]

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5] [6]

http:/ / www. imdb. com/ name/ nm0001596/ http:/ / www. pasolini. net http:/ / www. sensesofcinema. com/ contents/ directors/ 02/ pasolini. html http:/ / news. bbc. co. uk/ 1/ hi/ entertainment/ film/ 4529877. stm http:/ / www. moviecrazed. com/ outpast/ pasolini. html http:/ / www. kirjasto. sci. fi/ pasolini. htm

[7] http:/ / www. zmag. org/ content/ showarticle. cfm?SectionID=43& ItemID=8433 [8] http:/ / www. cpinternet. com/ mbayly/ callasasmedea. htm [9] http:/ / zakka. dk/ euroscreenwriters/ interviews/ pier_paolo_pasolini. htm

257

258

Πετράρχης Πετράρχης Φραγκίσκος Πετράρχης

Πραγματικό όνομα: Φραντσέσκο ντι Πετράτσο Γέννηση: 20 Ιουλίου 1304 Αρέτσο, Ιταλία Θάνατος: 19 Ιουλίου 1374 (69 ετών) Είδος: Αναγεννησιακός ουμανισμός Εθνικότητα: Ιταλική Κυριότερα έργα: σονέτο Επιδράσεις: Τίτος Λίβιος, Βιργίλιος

Δεν ανήκω πουθενά. Παντού είμαι ξένος. —Φ. Πετράρχης

Ο Φραντσέσκο Πετράρκα, γνωστός ως Πετράρχης (20 Ιουλίου 1304-19 Ιουλίου 1374, ήταν Ιταλός λόγιος, ποιητής και ένας από τους παλαιότερους ανθρωπιστές της Αναγέννησης. Βάσει των έργων του Πετράρχη και, σε μικρότερο βαθμό, του Δάντη και του Βοκκάκιου, ο Πιέτρο Μπέμπο το 16ο αιώνα δημιούργησε το μοντέλο για τη σύγχρονη ιταλική γλώσσα. Ο Πετράρχης έγινε γνωστός για την ανάπτυξη των σονέτων του σε τέτοιο βαθμό τελειότητας, ώστε παρέμειναν αξεπέραστα μέχρι σήμερα και η χρήση τους επεκτάθηκε και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες: κατά την Αναγέννηση, αποτέλεσαν αντικείμενο θαυμασμού, αλλά και μίμησης σε όλη την Ευρώπη. Το έργο του Canzoniere με 365 ερωτικά ποιήματα, αφιερωμένα στη Λάουρα, επηρέασε όλη τη μετέπειτα λυρική ποίηση, δημιουργώντας το γνωστό ρεύμα του «πετραρχισμού».

Πετράρχης

Βιογραφία Νεανικά χρόνια και σπουδές Ο Φραντσέσκο Πετράρκα γεννήθηκε στο Αρέτσο της Ιταλίας. Ο πατέρας του, με τη φιλοδοξία να τον αντικαταστήσει κάποτε στο επάγγελμά του, τον έστειλε σε ηλικία 15 ετών να σπουδάσει νομική στο Μονπελιέ. Όπως ο Οβίδιος και πολλοί άλλοι ποιητές, έτσι κι ο Πετράρχης δεν ήταν λάτρης της νομικής, παρά ήταν αποφασισμένος να γίνει λόγιος και άνθρωπος των γραμμάτων παρά δικηγόρος. Το 1323, μετακόμισε στη Μπολόνια, "έδρα" της νομικής μόρφωσης, και έμεινε μαζί με τον αδερφό του, Γκεράρντο, μέχρι και το 1326, ως το θάνατο του πατέρα του, οπότε και επέστρεψε στην Αβινιόν. Η πατρική περιουσία δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα μεγάλη για τους δυο κληρονόμους: το πιο πολύτιμο απομεινάρι της κληρονομιάς ήταν ένα αυθεντικό χειρόγραφο του Κικέρωνα. Μόνη επιλογή για τον Πετράρχη ήταν να ενδυθεί το σχήμα του κλήρου με την άφιξή του στην Προβηγκία.

Λάουρα Στις 6 Απριλίου 1327, συνέβη το πιο γνωστό περιστατικό στην ιστορία του Πετράρχη: είδε τη Λάουρα για πρώτη φορά στην εκκλησία της Αβινιόν. H πραγματική ταυτότητα της γυναίκας αυτής παραμένει άγνωστη, καθώς οι πηγές που αναφέρονται στην ταυτότητα και την οικογενειακή της κατάσταση βασίζονται κυρίως στην παράδοση σε ατεκμηρίωτα στοιχεία. Αν γίνει δεκτό ότι δεν αποτέλεσε αποκύημα της φαντασίας του Πετράρχη, τα ποιήματά του υποδεικνύουν μια παντρεμένη γυναίκα, με την οποία μοιραζόταν μια σεβαστή, αλλά όχι ιδιαίτερα στενή φιλία.

Ταξίδια Τόπος κατοικίας του παρέμεινε η Αβινιόν μέχρι το 1333, οπότε και έκανε το πρώτο του μεγάλο ταξίδι, όπου επισκέφτηκε το Παρίσι, τη Γάνδη, τη Λιέγη και την Κολωνία, γνωρίζοντας λόγιους άνδρες και αντιγράφοντας χειρόγραφα κλασικών συγγραφέων. Με την επιστροφή του στην Αβινιόν, ασχολήθηκε με τις δημόσιες υποθέσεις και, μεταξύ άλλων, απηύθυνε δυο ποιητικές επιστολές στον Πάπα Βενέδικτο ΙΒ'. Η ρητορική του δεινότητα κέρδισε τους τύραννους της Βερόνα κι έτσι απέκτησε τη φιλία του πρεσβευτή τους, Άτσο ντι Κορέτζιο. Λίγο καιρό αργότερα, ο Πετράρχης πραγματοποίησε το πρώτο του ταξίδι στη Ρώμη, όπου του έκαναν τεράστια εντύπωση τα ερείπια της πόλης. Γύρω στο 1337 αποφάσισε να αφιερωθεί στη μοναχική μελέτη, κάτι που τον ξεχώριζε σε μεγάλο βαθμό από τους υπόλοιπους λογίους του Μεσαίωνα. Απέκτησε ένα γιο, τον Τζοβάνι, το 1337 και μια κόρη, την Φραντσέσκα, το 1343 (το όνομα της μητέρας παραμένει άγνωστο και στις δυο περιπτώσεις).

Στέψη Εν τω μεταξύ, η φήμη του ως ποιητής της λατινικής και άλλων γλωσσών σταδιακά όλο και αυξανόταν, ειδικά μετά την έκδοση του έπους του Africa, με αποτέλεσμα να διακηρύσσεται πως κανείς δεν άξιζε περισσότερο το δάφνινο στεφάνι από τον ίδιο τον Πετράρχη. Ο ίδιος επιθυμούσε τη δόξα και εξάντλησε την επιρροή του, προκειμένου να λάβει την τιμή δημόσιας στέψης. Πράγματι, την 1η Σεπτεμβρίου 1340, έλαβε δυο προσκλήσεις: από το Πανεπιστήμιο των Παρισίων και το βασιλιά Ροβέρτο της Νάπολης. Αποδεχόμενος την τελευταία πρόσκληση, ταξίδεψε στη Νάπολη το Φεβρουάριο του 1341 και μετά από συζητήσεις σχετικά με την τέχνη του ποιητή, στάλθηκε με εξαίσιες συστάσεις στη Ρώμη. Εκεί, τον Απρίλιο ο Πετράρχης έλαβε το στέμμα του ποιητή στο Καπιτώλιο από το Ρωμαίο γερουσιαστή και υπό τις επευφημίες του κόσμου και των πατρικίων. Ο ρητορικός λόγος που εκφώνησε βασιζόταν στα λόγια του Βιργιλίου[1] :

259

Πετράρχης Sed me Parnassi deserta per ardua dulcis Raptat amor.. Αλλά ο πόθος έρχεται και με βρίσκει πάνω από τις απόκρημνες κορφές του Παρνασσού[2] . Μετά τη στέψη του στη Ρώμη, άνοιξε ένα κεφάλαιο στη ζωή του, καθώς θεωρούνταν ρήτορας και ποιητής ευρωπαϊκής κλίμακας και προσκεκλημένος πριγκίπων και ευγενών στις βασιλικές αυλές.

Αναγνώριση Στα επόμενα χρόνια, ο αδερφός του, Γκεράρντο, μπήκε σε μοναστήρι, ενώ ο ίδιος απέρριψε επανειλημμένες προσφορές μιας γραμματειακής θέσης δίπλα στον Πάπα, ένα από τα υψηλότερα αξιώματα, καθώς δεν ήθελε να αμελήσει τις σπουδές του και τη δόξα που του προσέφεραν για εκκλησιαστικές φιλοδοξίες. Τον Ιανουάριο του 1343, πέθανε ο Ροβέρτος της Νάπολης και στάλθηκε ως μέρος της παπικής πρεσβείας στο διάδοχό του, Ιωάννη. Από το ταξίδι του στη Νάπολη άφησε ενδιαφέρουσες πηγές, κι ίσως είναι εδώ που συναντήθηκε για πρώτη φορά με το Βοκκάκιο. Το 1347, ο Πετράρχης έχτισε την κατοικία του στην Πάρμα, όπου ήλπιζε να ενασχοληθεί με ηρεμία με την ποίηση και την πολιτική, καθότι ιδεαλιστής. Ωστόσο, τα επόμενα δυο χρόνια έφεραν δυστυχίες: η Λάουρα πέθανε από την πανώλη στις 6 Απριλίου 1348, όπως και πολλοί άλλοι στενοί φίλοι του. Το γεγονός αυτό άλλαξε εσωτερικά τον Πετράρχη: άρχισε να σκέφτεται την εγκατάλειψη των εγκοσμίων και κατάστρωσε ένα σχέδιο για την ίδρυση ενός είδους ουμανιστικού μοναστηριού, όπου θα αφιερωνόταν σε περισσότερες σπουδές και θα βρισκόταν σε κοντινή επαφή με το Θεό. Αν και κάτι τέτοιο δεν πραγματοποιήθηκε, η επιρροή του γεγονότος αυτού παρατηρείται στα γραπτά του, τα οποία πλέον έχουν πιο θλιμμένο και θρησκευτικό τόνο. Αν και στηλίτευε την πολιτική των διαφόρων δυναστών ιταλικών πόλεων, υποστηρίζοντας τη ρωμαϊκή δημοκρατία, αποδεχόταν τη φιλοξενία τους: από την πλευρά τους, εκείνοι έδειχναν να κατανοούν την ιδιοσυγκρασία του και αναγνώριζαν τις πολιτικές του θεωρίες ως μη πρακτικά εφαρμόσιμες. Εξάλλου, από εκείνη την περίοδο ξεκίνησε και η τάση των Ιταλών πριγκίπων κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης να τιμούν και να προστατεύουν τους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Το ιωβηλαίο του 1350, ο Πετράρχης μετέβη για προσκύνημα στη Ρώμη, περνώντας και από τη Φλωρεντία, όπου απέκτησε στενή φιλία με το Βοκάκιο: ο τελευταίος το θαύμαζε μέχρι λατρείας, ενώ ο Πετράρχης τον αντάμοιβε με συμπάθεια, συμβουλές στις γραμματειακές σπουδές και ηθική υποστήριξη. Το 1351, ο Βοκάκιος μετέφερε στον Πετράρχη, που έμενε στην Πάδοβα, την πρόσκληση του άρχοντα της Φλωρεντίας να γίνει πρύτανης του νεοσυσταθέντος πανεπιστημίου, την οποία, ωστόσο αρνήθηκε. Το 1353, έφυγε από την Αβινιόν για τελευταία φορά και μετέβη στη Λομβαρδία, κατευθυνόμενος στο Μιλάνο, όπου μπήκε στην αυλή του αρχιεπισκόπου Τζοβάνι Βισκόντι, μετά το θάνατο του οποίου παρέμεινε στη βασιλική αυλή της οικογένειας ως διπλωμάτης, ρήτορας και συγγραφέας δημόσιων λόγων τους.

Τελευταία χρόνια-Θάνατος Ο γιος του, Τζοβάνι, είχε ήδη πεθάνει από την πανώλη και η κόρη του, Φραντσέσκα, είχε ήδη παντρευτεί, όταν το 1362 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Πάδοβα, αν και την ίδια χρονιά έκανε ένα ταξίδι στη Βενετία. Εκεί, ο Βοκάκιος τον γνώρισε στον Έλληνα Λεόντιο Πιλάτο: ο Πετράρχης δεν κατείχε την ελληνική γλώσσα, αν και προσπάθησε να μάθει τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Κατείχε ένα χειρόγραφο από τον Όμηρο και ένα απόσπασμα του Πλάτωνα, ενώ είχε διαβάσει την Ιλιάδα από τη μετάφραση του Βοκάκιου στη λαϊκή λατινική. Οι παλαιοί του φίλοι πέθαναν σταδιακά. Ημερομηνία θανάτου του φερόταν το έτος 1365, ωστόσο έζησε για άλλη μια περίπου δεκαετία. Το 1369, αποτραβήχτηκε στην Άρκουα, ένα μικρό χωριό, όπου συνέχισε τις μελέτες του. Όλα αυτά τα χρόνια, διατηρούσε και ενδυνάμωνε τη φιλία του με το Βοκκάκιο. Στις 18 Ιουλίου 1374, βρέθηκε νεκρός ανάμεσα στα βιβλία και έγγραφα της βιβλιοθήκης της κατοικίας του. Ο Πετράρχης θεωρείται ιδρυτής του ουμανισμού και της Αναγέννησης στην Ιταλία. Ήταν ο πρώτος που δημιούργησε συλλογές βιβλίων σε βιβλιοθήκες, συγκέντρωνε νομίσματα και διατηρούσε χειρόγραφα,

260

Πετράρχης

261

αντιγράφοντας ιδιοχείρως όσα δεν μπορούσε να αγοράσει, ενώ ταυτόχρονα είχε μισθωμένους αντιγραφείς και προέτρεπε τους συγχρόνους του στη συλλογή αρχαίων εγγράφων και στη μελέτη της κλασικής ελληνικής και ρωμαϊκής λογοτεχνίας. Οι κλασικοί Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς γι' αυτόν ήταν ακόμα ζωντανοί, εξ ου και κρύβουν σεβασμό και συμπάθεια οι ρητορικές του επιστολές προς τον Κικέρωνα, το Σενέκα ή το Βάρρωνα.

"Το κεφάλι του Πετράρχη" Το 2004, 700 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή, ύστερα από έρευνες DNA, ειδικοί επιβεβαίωσαν ότι το κρανίο που βρίσκεται στον τάφο του Πετράρχη δεν ανήκει στον ποιητή, αλλά σ' έναν πολύ μικρόσωμο άντρα[3] . Υπάρχει, η υπόθεση ότι η κλοπή έγινε είτε από το μοναχό Tomaso Martinelli, που είχε εξοριστεί για τη σύληση του τάφου του Πετράρχη το 1630 είτε από τον καθηγητή Giovanni Canestrini, που επεχείρησε να εξετάσει το κρανίο το 1873[4] , είτε σε κάποια μεταφορά των λειψάνων του Πετράρχη μαζί με άλλους πολύτιμους θησαυρούς, προκειμένου να σωθούν από φυσικές καταστροφές[5] .

Παραπομπές [1] Βργίλιος, Γεωργικά, Βιβλίο Γ', 288-307 [2] Ο Παρνασσός θεωρούνταν κατοικία των Μουσών. [3] Bruce Johnston (04/04/05). DNA tests reveal the theft of Petrarch's skull (http:/ / www. telegraph. co. uk/ news/ worldnews/ europe/ italy/ 1458654/ DNA-tests-reveal-the-theft-of-Petrarchs-skull. html). Telegraph.co.uk (ανακτήθηκε 09/02/16 ) [4] http:/ / www. genesideitarocchi. net/ english/ secretum. pdf [5] Νίκος Μπακουνάκης (04/04/18). H μυθοπλασία, η πραγματικότητα, τα ευπώλητα, οι αναγνώσεις - Το κεφάλι του Πετράρχη (http:/ / www. tovima. gr/ default. asp?pid=2& artid=158433& ct=47). Το Βήμα (ανακτήθηκε 09/02/16 )

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Άρθρο για τον Πετράρχη από την Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (http://www.newadvent.org/cathen/11778a. htm). • Σονέτα του Πετράρχη (http://www.sonnets.org/petrarch.htm) • Petrarch & Laura (http://petrarch.petersadlon.com/) • Έργα του Πετράρχη από το Project Gutenberg (http://www.gutenberg.org/author/Petrarch) • Roderick Conway Morris (04/05/29). Petrarch, the first humanist (http://www.iht.com/articles/2004/05/29/ conway_ed3__0.php). International Herald Tribune (ανακτήθηκε 09/02/16 ) Αυτό το άρθρο βασίζεται ή περιλαμβάνει κείμενο από το άρθρο "Petrarch" (http:/ / 1911encyclopedia. org/ Petrarch) της Encyclopædia Britannica του 1911 που αποτελεί κοινό κτήμα.

262

Φραντσέσκο Ρέντι Φραντσέσκο Ρέντι Ο Φραντσέσκο Ρέντι (Francesco Redi, Αρέτσο, 18 Φεβρουαρίου 1626 - Πίζα 1η Μαρτίου 1697) ήταν Ιταλός γιατρός. Είναι περισσότερο γνωστός για μια σειρά από πειράματα που εξέδωσε το 1668 ως Experienza Intorno all Generazione degl'Insetto (Πειράματα πάνω στην Δημιουργία των Εντόμων) το οποίο θεωρείται το πρώτο βήμα στην κατάρριψη της αυτόματης γένεσης - θεωρίας που είναι γνωστή και ως Αριστοτέλεια αβιογένεση. Την εποχή του η επικρατούσα άποψη ήταν ότι τα σκουλήκια θα δημιουργούνταν από το σάπιο κρέας.

Πείραμα Στο πείραμά του ο Ρέντι χρησιμοποίησε 6 βάζα, τα οποία χώρισε σε Ο Φραντσέσκο Ρέντι, απεικονίζεται συχνά σε δύο ομάδες των τριών. Στο πρώτο βάζο κάθε ομάδας έβαλε ένα επιστημονικά βιβλία εξαιτίας των άγνωστο αντικείμενο, στο δεύτερο ένα νεκρό ψάρι και στο τρίτο ένα πειραμάτων του ωμό κομμάτι κρέατος. Την πρώτη ομάδα την κάλυψε με πολύ λεπτή γάζα έτσι ώστε να μπορεί να περάσει μέσα μόνο αέρας, ενώ άφησε τα βάζα της δεύτερης ομάδας ανοιχτά. Μετά από αρκετές μέρες στα ανοιχτά βάζα εμφανίστηκαν σκουλήκια καθώς οι μύγες μπορούσαν να μπουν μέσα, στα κλειστά βάζα όμως δεν εμφανίστηκαν. Συνέχισε τα πειράματα πιάνοντας τα σκουλήκια και περιμένοντας να μεταμορφωθούν, πράγμα που γινόταν καθώς μετατρέπονταν σε μύγες. Ακόμα, όταν έβαζε νεκρές μύγες ή σκουλήκια σε σφραγισμένα βάζα με νεκρά ζώα ή κρέας, δεν εμφανίζονταν σκουλήκια, αλλά όταν έκανε το ίδιο πείραμα με ζωντανές μύγες, εμφανίζονταν. Ο Ρέντι ήταν και ποιητής, με γνωστότερο έργο του το Ο Βάκχος στην Τοσκάνη.Ένας κρατήρας στον Άρη έχει ονομαστεί προς τιμήν του.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Λήμμα: Φραντσέσκο Ρέντι [1] στην Καθολική Εγκυκλοπαίδεια • Experiments on the Generation of Insects, αγγλική μετάφραση της 5ης έκδοσης (1688) [2] • Bacchus in Tuscany, μετάφραση του έργου του στα αγγλικά [3] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Redi άρθρο Francesco Redi [5] [4] υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Redi ιστορικό/συντάκτες ).

[4]

της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται

Φραντσέσκο Ρέντι

Παραπομπές [1] http:/ / www. newadvent. org/ cathen/ 12687b. htm [2] http:/ / books. google. com/ books?hl=en& id=w7ZRAAAAMAAJ& dq=Francesco+ Redi+ experimen [3] http:/ / books. google. com/ books?id=iE8sAAAAMAAJ& pg=PA1& lpg=PA1& dq=Bacchus+ in+ Tuscany& source=web& ots=FaoGt90E8H& sig=FJPjZXOOwdk8dNcQW2dZrE1rPbA& hl=en& sa=X& oi=book_result& resnum=1& ct=result#PPA6,M1 [4] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Francesco

263

264

Σαμπίνο ντ' Ακούντο Σαμπίνο ντ' Ακούντο Ο φιλέλληνας Ιταλός ποιητής Σαμπίνο Ντ’ Ακούντο γεννήθηκε στην Ιζέρνια του Μολίζε το 1916. Οι σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Νάπολης ήταν δύσκολες, γιατί επιχείρησε να τηρήσει εκεί μια στάση ανοιχτής κριτικής ενάντια στο φασισμό. Κανονικά σπούδασε στην Ακαδημία Δραματικής Τέχνης της Ρώμης, στο τμήμα σκηνοθεσίας. Σε λίγο, άρχισε ο πόλεμος και επιστρατεύτηκε. Στο κλίμα της πολεμικής αναταραχής ετοιμάστηκε να πραγματοποιήσει μιαν οργανωμένη αντίσταση ενάντια στο καθεστώς. Όμως, ο πειστικός λόγος του φίλου και συντρόφου του Άλντο Μόρο, απέτρεψε αυτή την επισφαλή του κίνηση.

Ο φιλέλληνας Ιταλός ποιητής Σαμπίνο ντ’ Ακούντο

Το 1943 πήρε μέρος σε μια σύγκρουση ανάμεσα σε Γερμανούς και Ιταλούς αντιφασίστες. Οι Ναζί τον συλλαμβάνουν, αλλά κατάφερε να δραπετεύσει και να έλθει αμέσως σ’ επαφή με τις πρώτες αντιστασιακές ομάδες. Στις 10 Σεπτεμβρίου η Ιζέρνια βομβαρδίζεται από τους συμμάχους. Επιστρέφοντας στη γενέτειρά του βρίσκει το σπίτι του γκρεμισμένο και 4000 νεκρούς συντοπίτες του. Θα ξαναρχίσει τη ζωή του ως δημοσιογράφος. Το 1946 εκλέγεται Δημοτικός Σύμβουλος και το 1953 Δήμαρχος της Ιζέρνια. Ηδη έχουν κυκλοφορήσει οι ποιητικές συλλογές του «Στο πρόχωμα», «Σιωπηλή Παρουσία», «Γράμμα από το Μολίζε» και «Αόριστες μέρες» για τις οποίες θα τιμηθεί με το βραβείο «Παντότζι», το χρυσό μετάλλιο της πόλης, τα βραβεία «Ταρκουίνια Μαρίνα Βέλκα», «Μιλένιο» και το δημοσιογραφικό «Παλλαβιτσίνι». Άλλες του συλλογές: «Μνήμη κι αγάπη», «Ο χρόνος και η Ανάμνηση» κ.ά. Το 1970 ιδρύει το Συνδικάτο Ελεύθερων Συγγραφέων με πρόεδρο τον Ντιέγκο Φάμπρι. Το 1957 ο Σαμπίνο Ντ’ Ακούντο είχε επισκεφθεί την Ελλάδα από την οποία απεκόμισε υπέροχες εμπνεύσεις. Η βαθιά αγάπη του κι ο θαυμασμός του για τη χώρα του Ομήρου εκφράζονται μ’ έξοχα λυρικά ποιήματα στο «Ταξιδιωτικό Σημειωματάριο» του, που θα κυκλοφορήσει το 1960. Εκεί, η ελληνική ομορφιά, οι αρχαίοι και οι βυζαντινοί χώροι, η Αθήνα, το Δαφνί, η Κόρινθος, η Ιθάκη, η Κέρκυρα, θα γίνουν σχήματα και προσχήματα έκφρασης ενός φανταστικού προϋπάρχοντος δεσμού με το ελληνικό πνεύμα, καθώς κι επιβεβαίωση μιας αναζωογονημένης ελληνολατρείας. Ο Σαμπίνο Ντ’ Ακούντο πέθανε το 2004.

265

Τορκουάτο Τάσο Τορκουάτο Τάσο Ο Τορκουάτο Τάσσο (Torquato Tasso) (11 Μαρτίου 1544-25 Απριλίου 1595) ήταν Ιταλός ποιητής του 16ου αιώνα, γνωστός για το έργο Η παράδοση της Ιερουσαλήμ που έγραψε το 1580, το οποίο αναφέρεται σε μια μάχη μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων στο τέλος της Πρώτης Σταυροφορίας κατά την πολιορκία της Ιερουσαλήμ το 1099. Μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, το έργο του ήταν από τα πιο δημοφιλή στην Ευρώπη.

Torquato Tasso

266

Τομάζο Καμπανέλα Τομάζο Καμπανέλα Ο Τζιοβάννι Ντομένικο Καμπανέλλα (Tommaso Domenico Campanella) ήταν Φιλόσοφος, Θεολόγος, Αστρολόγος και Ποιητής της Μεσαιωνικής εποχής. Γεννήθηκε στον οικισμό Στινιάνο (Stignano) στην κομητεία του Στύλου (Stilo) της επαρχίας Καλαβρίας στη νότια Ιταλία, στις 5 Σεπτεμβρίου του 1568 και βαπτίστηκε ως Τζιοβάνι Ντομένικο Καμπανέλλα(Giovanni Domenico Campanella). Ο Τομάζο Καμπανέλλα, όπως μετονομάστηκε αργότερα ήταν παιδί θαύμα. Γιος μιας φτωχής και αναλφάβητης οικογένειας, εισήλθε σε Δομινικανό Μοναστήρι πριν από την ηλικία των δεκαπέντε ετών, λαμβάνοντας το όνομα "fra Tommaso" προς τιμήν του Θωμά Ακινάτη. Σπούδασε τις επιστήμες της Θεολογίας και της Φιλοσοφίας. Από νωρίς απεξέκλινε από την αριστοτελική ορθοδοξία και προσελκύστηκε από την εμπειρική φιλοσοφία του Μπερναρντίνο Τελέζιο (Bernardino Telesio) (1509-1588), ο οποίος δίδαξε ότι γνώση είναι και η αίσθηση, ότι όλα τα πράγματα στη φύση διαθέτουν αίσθηση (δηλαδή ότι η "Φιλοσοφία αποδεικνύεται από τις αισθήσεις"), που δημοσιεύθηκε το 1592, για την υπεράσπισή του. Όταν ήταν στη Νάπολη, ασχολήθηκε επίσης και με την αστρολογία. Οι ετερόδοξες απόψεις του στην αστρολογία, ειδικότερα η αντίθεσή του στην αρχή του Αριστοτέλη, τον έφεραν σε σύγκρουση με τις Εκκλησιαστικές Αρχές, με αποτέλεσμα να καταγγελθεί και να παραπεμφθεί στην Ιερά Εξέταση. Πριν οδηγηθεί στο Ιερό γραφείο στη Ρώμη, είχε περιοριστεί σε ένα μοναστήρι μέχρι το 1597. Μετά την απελευθέρωσή του, ο Καμπανέλλα επέστρεψε στην Καλαβρία, όπου έγινε ο ηγέτης μιας συνωμοσίας κατά του ισπανικού κράτους. Στόχος του Καμπανέλλα ήταν να δημιουργήσει μια κοινωνία που να βασίζεται στην κοινότητα των αγαθών και των συζύγων, βάσει των προφητειών του Ιωακείμ της Φιόρε (Joachim di Fiore) και των δικών του αστρολογικών παρατηρήσεων κατά το έτος 1600. Προδόθηκαν από δύο συνωμότες συναδέλφους του, συνελήφθη και κρατήθηκε έγκλειστος στη Νάπολη απ' όπου κατάφερε να αποδράσει και να διαφύγει της ποινής του, καθώς το δικαστήριο, ερήμην του ιδίου, τον καταδίκασε σε ισόβια. Ο Καμπανέλλα συνελήφθη εκ νέου με αποτέλεσμα να περάσει είκοσι επτά χρόνια φυλακή. Κατά τη διάρκεια της κράτησής του έγραψε την πιο σημαντικά έργα: Η μοναρχία στην Ισπανία το 1600, τον πολιτικό αφορισμό το 1601, Ο Θρίαμβος του αθεϊσμού το 1605-1607, Μεταφυσικά το 1609-1623, Θεολογία το 1613-1624, και το πιο φημισμένο έργο του, Η Πόλη του Ήλιου 1602/1623. Ο Καμπανέλλα παρενέβη ακόμη και στην πρώτη δίκη του Γκαλιλέο Γκαλιλέι με θαρραλέα υπεράσπισή του γραμμένη στα 1616, που δημοσιεύθηκε το 1622. Η

Τομάζο Καμπανέλα ειρωνεία είναι ότι ο Γαλιλαίος (Galileo) δεν ήθελε τη βοήθεια του Καμπανέλλα, λόγω της ξενοφανούς ιδεολογίας που είχε, κατ' αυτόν, και την προηγούμενη καταδίκη του ως αιρετικού από την Δυτική Εκκλησία. Ο Καμπανέλλα τελικά θα απελευθερωθεί από τη φυλακή το 1626, λόγω της διαμεσολάβησης του Πάπα Ουρβανού Η΄ στον Φίλιππο Δ΄ της Ισπανίας. Αμέσως μετά την απελευθέρωσή του ο Πάπας τον πήρε την Ρώμη όπου, με προτροπή του Πάπα, συγκλήθηκε το Ιερό γραφείο με σκοπό την αποκατάστασή του και την απόδοση πλήρους ελευθερίας το 1629. Έζησε έπειτα για πέντε χρόνια στη Ρώμη, όπου ήταν σύμβουλος της Παπικής αυλής για αστρολογικά θέματα. Στο 1634, ωστόσο, μια νέα συνωμοσία της Καλαβρίας, υπό την καθοδήγηση ενός από τους οπαδούς του, του δημιουργούν νέα προβλήματα. Με τη βοήθεια του καρδινάλιου Μπερμπερίνι (Barberini) και του Γάλλου Πρέσβη Ντε Νοάιγ (de Noailles), έφυγε για την Γαλλία, όπου έγινε δεκτός στην αυλή του Βασιλέως Λουδοβίκου ΧΙΙΙ (Louis XIII), με σημαντικές τιμές όπου τέθηκε υπό την προστασία του πανίσχυρου τότε και μετέπειτα Καρδιναλίου Ρισελιέ και του δόθηκε μία γενναιόδωρη ισόβια σύνταξη από τον βασιλέα. Έκτοτε αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής του στο μοναστήρι του Σεν Ονορέ (Saint-Honoré) στο Παρίσι. Η τελευταία του σπουδαία εργασία ήταν ένα ποίημα για την επέτειο της γέννησης του μελλοντικού Βασιλέα της Γαλλίας Λουδοβίκου XIV (Louis XIV). Ο Τομάζο Καμπανέλλα, ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος, θεολόγος, αστρολόγος και ποιητής πέθανε στο Παρίσι στις 21 Μαΐου του 1639.

267

268

Βερόνικα Φράνκο Βερόνικα Φράνκο Η Βερόνικα Φράνκο (1546–1591) ήταν Ιταλίδα ποιήτρια και εταίρα, η οποία έζησε και έδρασε στη Δημοκρατία της Βενετίας κατά το 16ο αιώνα.

Βιογραφικά στοιχεία Νεανική ηλικία Η κοινωνία της Βενετίας, την εποχή οπότε και έζησε η Βερόνικα Φράνκο, διέθετε δύο διακριτές τάξεις γυναικών που εκδίδονταν: την «cortigiana onesta» (αξιότιμη εταίρα), ένα είδος πόρνης πολυτελείας που διέθετε επιπλέον μόρφωση, και την «cortigiana di lume» (λαϊκή εταίρα), η οποία απευθυνόταν σε πελατεία από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα. Η Φράνκο αποτέλεσε ένα από τα επιφανέστερα μέλη της πρώτης κατηγορίας, αν και δεν είναι η μοναδική που θα μπορούσε να καυχηθεί για την απόκτηση υψηλής μόρφωσης και για την επίτευξη καλλιτεχνικών κατορθωμάτων.

Πορτραίτο της Ιταλίδας ποιήτριας και εταίρας Βερόνικα Φράνκο.

Όντας κόρη μιας άλλης cortigiana onesta, η Φράνκο διδάχθηκε την «τέχνη» της σε νεαρή ηλικία από τη μητέρα της. Εκπαιδεύτηκε στο να χρησιμοποιεί τη φυσική της ομορφιά αλλά και τις ικανότητές της ώστε να επιτύχει έναν επικερδή γάμο. Από σωζόμενες μαρτυρίες γνωρίζουμε πως μέχρι την ηλικία των 18 η Φράνκο είχε για λίγο νυμφευθεί έναν πλούσιο γιατρό, αλλά ο γάμος τελείωσε με άσχημο τρόπο. Από το γάμο απέκτησε το πρώτο της παιδί. Συνολικά απέκτησε έξι, τρία από τα οποία πέθαναν σε νηπιακή ηλικία. Ακμή Προκειμένου να υποστηρίξει οικονομικά τον εαυτό της, η Φράνκο αποφάσισε να ζήσει ως εταίρα πλούσιων ανδρών. Στην ηλικία των 20 περίπου ετών το όνομά της συμπεριλήφθηκε στον «Κατάλογο των κυριότερων και πιο τιμημένων εταίρων της Βενετίας» (Il Catalogo di tutte le principale et piu honorate cortigiane di Venezia). Εκεί αναφέρονταν τα ονόματα, οι διευθύνσεις και οι τιμές των επιφανέστερων εταίρων της πόλης. Η μητέρα της αναφέρεται ως το πρόσωπο στο οποίο πρέπει να καταβάλλονται τα χρήματα. Γρήγορα ανέβηκε στην άτυπη ιεραρχία των εκδιδόμενων γυναικών, αποτελώντας τη σύντροφο μερικών από τους ισχυρότερους και πλουσιότερους άνδρες της Βενετίας. Επιπλέον είχε μια σύντομη σχέση με τον Ερρίκο Γ', Βασιλιά της Γαλλίας. Αποτελώντας μια από τις επιφανέστερες εταίρες μιας πλούσιας και κοσμοπολίτικης πόλης, η Φράνκο έζησε καλά κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της, αλλά χωρίς την αυτονόητη προστασία που απολάμβαναν οι «αξιοσέβαστες γυναίκες», οπότε έπρεπε να επιβιώσει με τα δικά της μέσα.

Βερόνικα Φράνκο

269

Έχοντας πολύ καλή μόρφωση, η Βερόνικα Φράνκο έγραφε ποίηση. Το έργο «Terze rime» εκδόθηκε το 1575 περιλαμβάνοντας 18 επιστολές γραμμένες σε στίχο από την ίδια και 7 από άνδρες που έγραψαν προς τιμήν της. Παράλληλα συγκέντρωσε τα έργα επιφανών ποιητών σε ανθολογίες. Μελετούσε πολύ και αναζητούσε προστάτες ανάμεσα σε λογίους. Κατά τη δεκαετία του 1570 άνηκε σε έναν από τους πιο διακεκριμένους λογοτεχνικούς κύκλους της πόλης. Απολαμβάνοντας την επιτυχία και στα δύο της επαγγέλματα, η Φράνκο δημιούργησε ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα για πόρνες και τα παιδιά τους. Ύστερα χρόνια Το 1575, κατά τη διάρκεια μιας φοβερής επιδημίας πανώλης που χτύπησε την πόλη, η Φράνκο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Βενετία, χάνοντας μεγάλο κομμάτι των περιουσιακών της στοιχείων, όταν το σπίτι και τα υπάρχοντά της λεηλατήθηκαν. Μετά την επιστροφή της το 1577, υπεράσπισε με αξιοπρέπεια τον εαυτό της σε μια δίκη, όταν κατηγορήθηκε από την Ιερά Εξέταση για μαγεία, μια συνήθη κατηγορία για τις πόρνες την εποχή εκείνη. Οι κατηγορίες αποσύρθηκαν. Υπάρχουν αποδείξεις πως στην αθώωσή της συνέβαλαν οι υψηλές γνωριμίες της. Την εποχή εκείνη συντηρούσε όχι μόνο τα δικά της παιδιά αλλά και τα ανήψια της που είχαν ορφανέψει από την επιδημία. Το 1580 δημοσίευσε το έργο «Lettere familiari a diversi» που περιελάμβανε 50 επιστολές και δύο σοννέτα αφιερωμένα στο Βασιλιά Ερρίκο Γ' της Γαλλίας. Η ύστερη ζωή της δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή, αν και σωζόμενες μαρτυρίες αφήνουν να φανεί πως, αν και κέρδισε την ελευθερία της, απώλεσε μεγάλο τμήμα των υλικών αγαθών και του πλούτου της.

Σύγχρονες αναφορές Η ζωή της Φράνκο ενέπνευσε το μη λογοτεχνικό βιλίο «The Honest Courtesan» της συγγραφέως Μάρκαρετ Φ. Ρόζενθαλ. Η ηθοποιός Κάθρην ΜακΚόρμακ ερμήνευσε το ρόλο της Βερόνικα Φράνκο στην ταινία του 1998 «Dangerous Beauty» βασισμένη στο βιβλίο της Ρόζενθαλ.

Βιβλιογραφία • Ποιήματα και επιστολές της Βερόνικα Φράνκο υπάρχουν εδώ [1]. • Ένα πορτραίτο, που αποδίδεται στον Τιντορέττο, υπάρχει εδώ [2] καθώς και ένα από τα διασημότερα αποφθεύγματά της. • Rosenthal, Margaret F., "Veronica Franco's Terze Rime (1575): The Venetian Courtesan's Defense" Renaissance Quarterly [3] 42:2 (Καλοκαίρι 1989) 227-257 • Rosenthal, Margaret F., "Veronica Franco's Terze Rime (1575): The Venetian Courtesan's Defense" JSTOR [4] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Franco άρθρο Veronica Franco [5] [5] υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Franco ιστορικό/συντάκτες ).

[5]

της Ιταλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται

Βερόνικα Φράνκο

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5]

http:/ / www. library. upenn. edu http:/ / www. jazzbabies. com/ home/ franco. htm http:/ / www. rsa. org/ rq. htm http:/ / www. jstor. org/ pss/ 2861626 http:/ / it. wikipedia. org/ wiki/ Veronica

270

271

Κύπριοι ποιητές

272

Παύλος Βαλδασερίδης Παύλος Βαλδασερίδης Ο Παύλος Βαλδασερίδης, (Λάρνακα 1892 - 1972) ήταν Κύπριος ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής και θεατρικός συγγραφέας. Καταγόταν από αρχοντική οικογένεια της Λάρνακας του 19ου αιώνα, με ρίζες στην Κεφαλλονιά[1] . Σπούδασε Φιλολογία, Θεολογία, Νομικά και Ξένες Γλώσσες στην Αθήνα και το Παρίσι. Ασχολήθηκε με το εμπόριο και έζησε πολλά χρόνια στη Γαλλία από όπου, το 1941, επέστρεψε και εγκαταστάθηκε στη Λάρνακα. Έγραψε έργα τόσο στα ελληνικά, όσο και στα γαλλικά. Απέδωσε επίσης νεοελληνικά αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και βιβλικά κείμενα. Η μακροχρόνια παραμονή του στη Γαλλία επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την λογοτεχνική του παραγωγή και πολλά έργα του έχουν γραφεί στη γαλλική γλώσσα. Συνεργάσθηκε κατά καιρούς με τα περιοδικά Πάφος και Κυπριακά Γράμματα, καθώς και με διάφορες εφημερίδες. Τα γαλλικά έργα του τα υπέγραφε ως Paul Baldassera, ενώ στα ελληνικά δημοσιεύματα του χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο "Παύλος Βάλδας".

Έργα Ποίηση: • • • • •

Η αγάπη της ομορφιάς (1921) Μαγιοβότανα (1938) Ερμής(1947) Κύπρος (1972) Ίδε ο Καλός Ποιμήν

Πεζά: • Μια ματιά στη ζωή (1924) • Οι αθάνατοι (1943) Θεατρικά Έργα: • Μάριος (1913) Μεταφράσεις: • Πλάτωνος Σοφιστής ή περί όντος λογικός (1948) • Ομήρου Ιλιάς (1954) • Ιωάννου Αποκάλυψις (1977) Τιμητικές Διακρίσεις • Ιππότης του Τάγματος Γραμμάτων και Τεχνών (Γαλλία)1972

Παύλος Βαλδασερίδης

Παραπομπές [1] , ποίηση (http:/ / larnaka. wordpress. com/ category/ Ï Î¿Î¯Î·Ï Î·/ )

Τιμή στον ποιητή Παύλο Βαλδασερίδη (http://www.romiossini.com/articles.php?lid=389)

Βιβλιογραφία • Κυριαζή Ν.Γ., Κυπριακή Βιβλιογραφία, εν Λάρνακι 1935 • Βιογραφικόν Λεξικόν Κυπρίων 1800-1920, Γ΄Επηυξημένη έκδοσις, Λευκωσία 1995

273

274

Ελένη Θεοχάρους Ελένη Θεοχάρους Μέλος Κυπριακής Βουλής των Αντιπροσώπων Θητεία 27 Μαϊου, 2001 – 21 Μαϊου, 2006

Προσωπικά δεδομένα Γέννηση

24 Ιουνίου 1953

Εθνικότητα

Διπλή Κυπριακή και Ελληνική

Πολιτικό Κόμμα

Δημοκρατικός Συναγερμός (ΔΗΣΥ)

Σύζυγος

Λούης Καριόλου

Παιδιά

Τζούλια-Χριστίνα

Κατοικία

Λεμεσός, Κύπρος

Επάγγελμα

Χειρούργος Παιδοχειρούργος Πολιτικός

Θρησκεία

Ελληνίδα Ορθόδοξη

Ιστοσελίδα

www.elenitheocharous.com

[1]

Η Ελένη Θεοχάρους γεννήθηκε στον Κάτω Αμίαντο, επαρχία Λεμεσού, Κύπρος, στις 24 Ιουνίου, 1953). Eίναι εκλελεγμένο Μέλος της Κυπριακής Βουλής των Αντιπροσώπων από το 1991 και μέλος του Δημοκρατικού Συναγερμού (ΔΗΣΥ).

Σπουδές Η Ελένη Θεοχάρους έλαβε το πτυχίο της στην Ιατρική και Φιλοσοφία από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στην παιδοχειρουργική στο Μάντσεστερ και το Παρίσι. Έλαβε τον τίτλο του Δόκτωρα Φιλοσοφίας από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ενώ συνέχισε τις σπουδές της στη Βοστώνη (B.C.E.T.S.). Είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τραυμάτων (American Trauma Academy).

Πολιτικές Δραστηριότητες Στις βουλευτικές εκλογές της 27 Μαϊου 2001, εξελέγη Μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων ως υποψήφιος του ΔΗΣΥ στη Λεμεσό. Επενεξελέγη στις βουλευτικές εκλογές της 21 Μαϊου 2006. Είναι αναπληρωτής πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εξωτερικών και της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Υγείας. Τώρα είναι πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Υγείας και μέλος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για το Περιβάλλον, της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εξωτερικών και της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τα

Ελένη Θεοχάρους Ανθρώπινα Δικαιώματα. Είναι επίσης μέλος της Κοινοβουλευτικής αποστολής στην Κοινοπολιτειακό Κοινοβουλευτικό Σύνδεσμο. Το 2003 διορίστηκε από τη Βουλή ως παρατηρητής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου ήταν μέλος της Πολιτικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.

Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Δραστηριότητες Το 1991, η Θεοχάρους ψηφίστηκε ως Βοηθός Καθηγητής Παιδοχειρουργικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και από το 1992 μέχρι το 2001 ήταν διευθύντρια της Παιδοχειρουργικής Ουρολογικής Κλινικής του νοσοκομείο “Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ'” στη Λευκωσία, Κύπρο. Υπηρέτησε επίσης ως αντιπρόεδρος της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου. Ήταν μέλος του Υψηλού Διευθυντηρίου του διεθνούς οργανισμού Γιατροί του Κόσμου και διευθύντρια ιατρικών και περιβαλλοντικών έργων και έργων πρόνοιας για το Διεθνές Ταμείο Βοήθειας στις Βρυξέλλες. Σαν μέλος διεθνών ανθρωπιστικών οργανισμών, συμμετείχε σε μεγάλο αριθμό ιατρικών και άλλων αποστολών σε εμπόλεμες ζώνες, περιλαμβανομένων της Αρμενίας, της Βοσνίας, του Κουρδιστάν, της Παλαιστίνης, του Κοσσυφοπεδίου, του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και του Αφγανιστάν. Κατά τη διάρκεια αυτών των αποστολών, η Θεοχάρους εργάστηκε ως εθελοντής χειρούργος, κάτω από κυρίως πρωτόγονες συνθήκες, με τραυματισμένους ανθρώπους, στρατιώτες, παιδιά, πολίτες, όπως επίσης και θύματα πολέμου, φυσικών καταστροφών ή φτώχειας από το γενικό πληθυσμός. Επιπλέον, εργάστηκε εντατικά σε πολλές από τις προαναφερόμενες χώρες πολέμώντας το AIDS, τη φτώχεια, την πείνα, την αποψίλωση των δασών και άλλα περιβαλλοντικά θέματα, δουλεύοντας μαζί με τοπικές αρχές και μη κυβερνητικούς οργανισμούς, δίνοντας διαλέξεις και διδάσκοντας σε τοπικά ιδρύματα. Ως Διευθύντρια των Περιβαλλοντικών Έργων του “Internationaler Hilfsfodns”, η Θεοχάρους συντονίζει, διευθύνει και συμμετέχει σε επιτόπια έργα εναντίον της απερήμωσης και της πείνας μέσω έργων για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος στην Έρημο Γκόμπι (Χοχχότ Εσωτερική Μογγολία), Τσικομπέτζι (Ζιμπάμπουε, Κεντρικά Υψίπεδα (Ναμίμπια, Έλος Γκούντι στη Γάζα (Λωρίδα της Γάζας, Έρημο Μπακάνας (Καζακστάν), Μεντόζα (Αφγανιστάν), Ος και Μπάτκεν (Κιργισία), και Μεταλλεία Αμιάντου (Κύπρος). Είναι επίτημος πρόεδρος του οργανισμού “Γιατροί του Κόσμου - Κύπρος” και μέλος της Μόνιμης Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Προώθηση της Συνεργασίας μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών Γιατρών. Είναι επίσης μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Διεθνούς Ένωσης Βουλευτών για την Προάσπιση του Παλαιστινικού Αγώνα.

Λογοτεχνικές Εκδόσεις Η Θεοχάρους εξέδωσε μεγάλο αριθμό έργων σε λογοτεχνικά περιοδικά σε Λευκωσία, Θεσσαλονίκη, Αθήνα και Αλεξανδρούπολη και περιλήφθηκε στις ανθολογίες Κυπρίων συγγραφέων που δημοσιεύθηκαν στην Αθήνα, το Σαντιάγο της Χιλής, το Άμστερνταμ και τη Μόσχα. Η πρώτη της συλλογή ποιημάτων Ποιητική πράξη και πολιτική σύμπραξη (1991) της κέρδισε το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Το 1995, δημοσίευσε τη δεύτερη της συλλογή ποιημάτων: “Πρόξενος Θάνατος Άγγελε Μου”. Η τρίτη συλλογή σύντομων ιστοριών ήταν το «Τεμπελοκαλόκαιρο». Η τέταρτη της συλλογή ποιημάτων ονομαζόταν «Ελληνοσύρων Μάγων». Πολλά από τα δημοσιευθέντα ποιήματα και σύντομες ιστορίες έχουν μεταφραστεί στα Αρμενικά, Τουρκικά, Ρωσικά και Αγγλικά. Το Σεπτέμβριο του 1992 αντιπροσώπευσε την Κύπρο στη 18η Παγκόσμια Μπιενάλε Ποίησης στη Λιέγη, Βέλγιο.

275

Ελένη Θεοχάρους Το 1999 δημοσίευσε την τρίτη συλλογή ποιημάτων της “Οι Μεγάλοι Τρίτοι” για την οποία τιμήθηκε για δεύτερη φορά με το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Ως ποιήτρια, η Θεοχάρους προσκλήθηκε για αναγνώσεις και διαλέξεις για τη σύγχρονη Κυπριακή ποίηση στο Πανεπιστήμιο της Κριμαίας (Συμφερούπολη), στο Εθνικό Βαρσοβίας (Πολωνία), στο Ρωσο-Σλαβονικό Πανεπιστήμιο (Μπισκέκ, Κιργισία), στο Πανεπιστήμιο του Βαλπαράισο, (Χιλή) στο Πανεπιστήμιο Ιονίου (Κέρκυρα, Ελλάδα) και στο Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο (Μόσχα).

Τιμητικές Διακρίσεις Η Θεοχάρους τιμήθηκε με το Xρυσό Mετάλλιο Tιμής του Nαγκόρνο Kαραμπάχ, με το Xρυσό Mετάλλιο του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, καθώς και με το Πανβαλκανικό Bραβείο του Iδρύματος Bαρδινογιάννη. Έχει βραβευθεί δύο φορές με το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1991 και 2000). Το Πανεπιστήμιο του Μινσκ και της Σικτιβκάρ την έχουν αναγορεύσει επίτιμη διδάκτωρα των πανεπιστημίων τους. Έχει επίσης λάβει το βραβείο “Margarette Golding” από τους Lions International και τον τίτλο του “Paul Harris Fellow” από τους Rotary International, καθώς και διάφορες άλλες διακρίσεις.

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι Επίσημες Ιστοσελίδες • Επίσημη Ιστοσελίδα [1] • Δημοκρατικός Συναγερμός ([[ΔΗΣΥ [2]])] • Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα [3]

Παραπομπές [1] http:/ / www. elenitheocharous. com/ [2] http:/ / www. disy. org. cy/ [3] http:/ / www. epp. eu/

276

277

Παύλος Λιασίδης Παύλος Λιασίδης Ο Παύλος Λιασίδης ήταν λαϊκός ποιητής από την Κύπρο. Γεννήθηκε στο χωριό Λύση στις 23 Μαρτίου 1901 και πέθανε το 1985 στον συνοικισμό Τσιακκιλερή στην Λάρνακα. Βιογραφικά στοιχεία Οι γραμματικές του γνώσεις ήταν της Ε' τάξης του Δημοτικού. Άσκησε κατά καιρούς διάφορα επαγγέλματα, όπως του βοσκού, του εποχιακού εργάτη και του περιβολάρη. Το 1924 παντρεύτηκε την Ελένη Κ. Σκάρπαρη με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά. Στην ποίηση άρχισε σαν ποιητάρης την περίοδο 1921-22. Αργότερα βγήκε από την ομαδική τεχνοτροπία των ποιητάρηδων, ανέπτυξε ένα δικό του προσωπικό στιλ και εξελίχτηκε σε έναν ιδιόρυθμο τεχνίτη του στίχου και του λόγου και σε σημαντικό εκπρόσωπο της Κυπριακής λαϊκής ιδιωματικής ποίησης. Βραβεύτηκε από την Μορφωτική Υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας το 1975 με το Βραβείο Συνολικής Προσφοράς στην Ελληνική Κυπριακή Λογοτεχνία. Χαρακτηριστικό δίστιχο «Έχω κορμίν πολλά παλιόν, μα νουν του νέου κόσμου, στες τρεις σιηλιάες τζι αν πλαστείς, είσαι σανότζιαιρός μου!» Μετάφραση: Έχω κορμί πολύ παλιό, αλλά μυαλό του νέου κόσμου, και το τρείς χιλιάδες να γεννηθείς, θα είσαι συνομήλικος μου!

Βιβλιογραφία Ποιητικές συλλογές Τραγούδια του νησιού μου (1928), Τα φκιόρα της καρκιάς μου (1933), Η παραλλαή του τζαιρού (1937), Χάραμαν φου (1944), Γέννημαν νήλιου (1946), Μπρόεμαν (1947), Εντεκάμισι η ώρα (1950), Δώδεκα παρά δέκα (1960), Να πεθάνει ο χάρος (1966), Η Τζύπρος δίχως πούτρα (1972), Η σταυρωμένη Τζύπρος μας (1976), Με το χέρι του Παύλου Λιασίδη (1987), Ποιητική αλληλογραφία (με Χαράλαμπο Δημοσθένους) (1989). Όλες οι ποιητικές συλλογές έχουν συμπεριληφθεί και σε δίτομη έκδοση του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών με τίτλο "Παύλου Λιασίδη Άπαντα" (2003). Θεατρικά έργα Αλαβροστοισιώτης (Α' Βραβείο ΡΙΚ), Ο μονογιός (1982), Αϊ Βασίλης (παιδικό), Δκυο ττεμπέληες (παιδικό) (1946), Το δράμα της ζωής μου, Ο σουξουλιάρης, Η αγάπη νικητής (1935), Το θάμμαν (Β' Βραβείο ΡΙΚ) (1968).

Πηγές "Παύλου Λιασίδη Άπαντα", επ. Κωνσταντίνος Γιαγκουλλής, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου, Λευκωσία 2003.

278

Κώστας Μόντης Κώστας Μόντης Γέννηση

18 Φεβρουαρίου 1914 Αμμόχωστος, Κύπρος

Θάνατος

1η Μαρτίου 2004 Λευκωσία, Κύπρος

Εθνικότητα

Ελληνική

Υπηκοότητα

Κυπριακή

Είδος Τέχνης Λογοτέχνης, Ποιητής

Ο Κώστας Μόντης (18 Φεβρουαρίου 1914 - 1η Μαρτίου 2004) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες ποιητές και συγγραφείς. Καταγόταν από την Κύπρο και συγκεκριμένα γεννήθηκε το 1914 στην κατεχόμενη σήμερα Αμμόχωστο και πέθανε το 2004 στη Λευκωσία, όπου διέμενε μετά την τουρκική εισβολή.

Βιογραφία Ο Κώστας Μόντης ήταν μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ. Ποιητής, μυθιστοριογράφος και συγγραφέας θεατρικών έργων, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συγγραφείς του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα της μεταπολεμικής περιόδου. Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφρασθεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ολλανδικά, Σουηδικά, Ρωσικά και σε άλλες γλώσσες. Το 1980 τιμήθηκε με τον τίτλο του «δαφνοστεφούς ποιητή» (Poet Laureate) από την Παγκόσμια Ακαδημία Τεχνών και Πολιτισμού. Συγγραφέας πολυγραφότατος, βαθιά προβληματιζόμενος για το παρόν και το μέλλον της ιδιαίτερής του πατρίδας, της Κύπρου. Πολλά από τα έργα του αναφέρονται στον αγώνα των Κυπρίων για απελευθέρωση από την Αγγλία και ένωση με την Ελλάδα, την πορεία της νήσου μετά την Ανεξαρτησία, με σημαντικό σταθμό την Τουρκική Εισβολή και την έκτοτε κατοχή του 1/3 της Κύπρου. Μερικά από τα γνωστότερά του έργα είναι το Γράμμα στη Μητέρα, Στιγμές, μία νουβέλα για τον απελευθερωτικό αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. (1955-59), ο αφέντης Μπατίστας, ένα ιστορικοαυτοβιογραφικό μυθιστόρημα το οποίο κέρδισε το πρώτο βραβείο μυθιστορήματος στην Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Συγγραφέων της Κύπρου κ.ά. Ο μουσικοσυνθέτης Μάριος Τόκας, προσωπικός φίλος του ποιητή και επίσης καταγόμενος από την Κύπρο, μελοποίησε μερικά από τα συγκλονιστικότερα έργα του Κώστα Μόντη αναφερόμενα στην τουρκική εισβολή του 1974.

Κώστας Μόντης

Εξωτερικές Συνδέσεις • H επίσημη ιστοσελίδα του ποιητή [1]

Παραπομπές [1] http:/ / www. costasmontis. com/ index_gr. html

279

280

Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος Ο Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος είναι Κύπριος συγγραφέας και ποητής. Γεννήθηκε το 1945 στην Λεμεσό.Σπούδασε στην Πράγα χημεία και οινολογία και ταυτόχρονα εργάστηκε σαν οινολόγος και στον ραδιοφωνικό σταθμό της Πράγας.Είναι γενικός Διευθυντής στην οινοβιομηχανία ΛΟΕΛ και πρόεδρος Συνδέσμου Οινοπαραγωγών Κύπρου.Έχει γράψει πολλά ποιήματα και μυθιστορήματα. Έργα του: • • • • •

Από φτερό κι από φως Ο Δραγουμάνος, Ψυχή φυλακισμένη 2002 Οινολογία για όλους 2003 ανέκδοτα Διηγήματα «Μεθυσμένες Ιστορίες» Μεθύσι του Μάη

• • • • • • • • • • • • • •

Ισαάκιος Κομνηνός, ο Αντισταυροφόρος Μουσική των ανέμων Χιλιάδες φώτα στα πέρατα Ακάνθινο στεφάνι Μη μαδάς μαργαρίτες Σημεία και τέρατα Ποιήματα και ωδές Κύπρια έπη Μαρία Συγκλητική Ονήσιλος Ευέλθων και Φερετίμη Κινύρας Για την πατρίδα και τον έρωτα Κουμαναδαριά το κρασί θρύλος

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Προσωπική ιστοσελίδα [1] • Το μεθύσι του Μάη [2] • Ο Δραγουμάνος ψυχή φυλακισμένη [3]

Παραπομπές [1] http:/ / www. kyripap. com/ [2] http:/ / www. haravgi. com. cy/ 01_05_2007/ 3/ 025. html [3] http:/ / tovima. dolnet. gr/ print_article. php?e=B& f=14533& m=S02& aa=1

281

Μιχάλης Πιερής Μιχάλης Πιερής Ο Μιχάλης Πιερής γεννήθηκε το 1952 στην Εφταγώνια της Κύπρου που βρίσκεται στην επαρχία Λεμεσού. Σπούδασε φιλολογία και θέατρο στη Θεσσαλονίκη [Bασικές σπουδές στο Aριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, (1972-1976) στο Mακεδονικό Ωδείο Θεσσαλονίκης (Θεατρικές Σπουδές, 1976). Mεταπτυχιακές σπουδές στο Aριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (M.A., 1976-1978)] και στο Σίνδεϋ (Ph.D.,1983) και δημοσίευσε αρκετές φιλολογικές και κριτικές μελέτες. Tα ερευνητικά του ενδιαφέροντα είναι: η Nεοελληνική Γλώσσα και Φιλολογία, ιδιαίτερα η Mεσαιωνική Kυπριακή Γραμματεία (Λεόντιος Mαχαιράς, Κυπριακά Ερωτικά),η Κρητική Αναγέννηση (Κορνάρος, Χορτάτσης, κ.ά.),το Δημοτικό Τραγούδι, η Nεότερη Ποίηση (ιδιαίτερα Kαβάφης, Σεφέρης, Mόντης, Σινόπουλος, Παυλόπουλος), και η Nεότερη Πεζογραφία (ιδιαίτερα το μυθιστόρημα της εφηβείας στη Γενιά του '30). Έχει εκδώσει τρεις ποιητικές συλλογές στην εκδοτική σειρά του περιοδικού Πλανόδιον. Την τελευταία πενταετία εξέδωσε δύο ποιητικές συλλογές (Αφήγηση, εκδόσεις Ιστός, 2002 και Τόποι γραφής, Ίκαρος, 2005) και ένα βιβλίο-συλλογή πεζών, με τίτλο Μες το ρυθμό του Φονικού (Πλανόδιον, 2004), που τα περισσότερα χαρακτηρίζονται από τον ίδιο ως "ποιήματα σε πεζό". Δημοσίευσε (και με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Μιχάλης Εφταγωνίτης) ποιήματα και διηγήματα (τα οποία μαζεύτηκαν στο προαναφερθέν βιβλίο-συλλογή πεζών) σε περιοδικά της Κύπρου και της Ελλάδας. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, ιταλικά, καταλανικά, ρωσικά και τουρκικά. Επίσης είναι συνιδρυτής και μέλος της συντακτικής ομάδας που εκδίδει το λογοτεχνικό περιοδικό Ύλαντρον (πρόσφατα έχει κυκλοφορήσει το "Ύλαντρον 8-9" που περιλαμβάνει ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα στον Κώστα Μόντη). Έζησε για μεγάλα χρονικά διαστήματα στη Λεμεσό, τη Θεσσαλονίκη, στο Σίδνεϋ, στην Αθήνα, στο Ρέθυμνο, στη Μελβούρνη και ταξίδεψε σε πολλές χώρες. Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (Λέκτορας και Aναπληρωτής Kαθηγητής, 1983-1985, 1987-1992) και στο Aριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Eπίκουρος Kαθηγητής, 1988).Από το 1992 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Kύπρου (Καθηγητής,1993) στη Λευκωσία. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Φιλοσοφικής Σχολής, του Σχολείου Ελληνικής γλώσσας και του Πολιτιστικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Κύπρου, ενώ για πολλά χρόνια υπήρξε ο κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Υπήρξε ιδρυτής του "Greek Theatrical Workshop" στο Πανεπιστήμιο του Σίνδεϋ, μέλος της "Θεατρικής Ομάδας Πανεπιστημίου Κρήτης" και πρωτεργάτης στη δημιουργία του "Θεατρικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου Κύπρου" [ΘΕΠΑΚ].Διασκεύασε θεατρικά τόσο το μεσαιωνικό Χρονικό της Κύπρου του Λεοντίου Μαχαιρά, όσο και τον Ερωτόκριτο του Βιτσέντζου Κορνάρου τα οποία δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου.Επίσης ανέβασε στη σκηνή τη Λυσιστράτη, σε μετάφραση Κώστα Μόντη.

Μιχάλης Πιερής

Συνδέσεις 1) http://tovima.dolnet.gr/print.php?e=B&f=13864&m=S11&aa=1\ 2) http://tovima.dolnet.gr/print.php?e=B&f=12798&m=S16&aa=1 3) http://www.tanea.gr/Article.aspx?d=20020114&nid=4215577 (για την έκδοση του περιοδικού Ύλαντρον) 4)http://www.tanea.gr/Article.aspx?d=20060220&nid=4429909 (για την έκδοση του περιοδικού Ύλαντρον) 5)http:/ / www. tanea. gr/ Article. aspx?d=20000916& nid=4148554 (για το ανέβασμα της Λυσιστράτης σε μετάφραση Κώστα Μόντη) 6)http:/ / news. kathimerini. gr/ 4dcgi/ _w_articles_civ_645755_06/ 11/ 2005_162250 (για το ανέβασμα του Ερωτόκριτου από το ΘΕΠΑΚ) 7)http://www.enet.gr/online/online_issues?pid=51&dt=12/03/2004&id=4746524 8)http://genesis.ee.auth.gr/dimakis/lexi/176/15.html

282

283

Ευαγόρας Παλληκαρίδης Ευαγόρας Παλληκαρίδης Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης γεννήθηκε στην Τσάδα της Πάφου, στις 28 Φεβρουαρίου 1938. Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του Μιλτιάδη. Στην οικογένεια του Ευαγόρα ανήκει – δεύτερος ξάδερφος – και ο Στέλιος Μαυρομμάτης. Πέρασε τις 6 τάξεις του Δημοτικού σχολείου με άριστα. Την 1η Απριλίου 1956, ο Ευαγόρας πρωταγωνιστεί σε διάφορες διαδηλώσεις κατά των Άγγλων. Συγκεκριμένα, στις 2 Ιουνίου θα γινόταν η στέψη της βασίλισσας Ελισάβετ. Στην Αγγλία και σε όλες τις αποικίες γίνονταν προετοιμασίες για το μεγάλο γεγονός. Στην Πάφο στο «Ιακώβιο Γυμναστήριο» αναρτάται η αγγλική σημαία, γεγονός που εξοργίζει τους μαθητές. Παραμονή της στέψης, οι μαθητές της Πάφου και οι φοιτητές του Λιασιδίου Κολεγίου οργάνωσαν διαδήλωση με αίτημα να υποσταλεί η αγγλική σημαία και να εκκενωθεί το γήπεδό τους από στρατιώτες και αστυνομικούς. Ο 15χρονος τότε Ευαγόρας αναρριχάται στον ιστό, κατεβάζει και σκίζει την αγγλική σημαία: το γεγονός αυτό έδωσε το έναυσμα για επέκταση των διαδηλώσεων. Οι μαθητές και το πλήθος συγκρούονται με την αστυνομία, η οποία ενισχύεται από Τούρκους. Ο διοικητής στέλνει διαταγή να αποσυρθούν οι αστυνομικοί, γιατί δεν έπρεπε η στέψη της βασίλισσα να αμαυρωθεί με αίμα. Έτσι οι μαθητές παρέσυραν ό,τι είχε σχέση με τους εορτασμούς για την στέψη. Η Πάφος έγινε το μόνο μέρος όπου δεν γιορτάστηκε η στέψη. Ο Ευαγόρας συνελήφθη, αλλά αφέθηκε ελεύθερος λόγω της μικρής του ηλικίας. Σε ηλικία 17 χρόνων, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης εγκατέλειψε το σχολείο και εντάχθηκε στις αντάρτικες ομάδες της ΕΟΚΑ. Στις 17 Νοεμβρίου 1955 οι μαθητές του Γυμνασίου συγκεντρώθηκαν και προετοίμαζαν μια διαδήλωση από τις γνωστές που οργάνωνε η ΑΝΕ (Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ) ως αντιπερισπασμό. Οι στρατιώτες είχαν διαταγή να πυροβολήσουν αδιάκριτα τους διαδηλωτές. Ο Ευαγόρας συλλαμβάνεται και οδηγείται στο δικαστήριο με την κατηγορία ότι συμμετείχε παράνομα σε οχλαγωγίες. Ο Ευαγόρας δεν παραδέχτηκε την κατηγορία και η δίκη αναβλήθηκε για τις 6 Δεκεμβρίου. Ήταν η αρχή του τέλους. Μια μέρα πριν τη δίκη, μπαίνει κρυφά στο σχολείο και αφήνει στην έδρα ένα σημείωμα: Παλιοί συμμαθηταί, Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ. Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά. Θ΄ αφήσω αδέλφια συγγενείς, τη μάνα, τον πατέρα μεσ΄ τα λαγκάδια πέρα και στις βουνοπλαγιές. Ψάχνοντας για τη Λευτεριά θα ΄χω παρέα μόνη κατάλευκο το χιόνι, βουνά και ρεματιές. Τώρα κι αν είναι χειμωνιά, θα ΄ρθει το καλοκαίρι Τη Λευτεριά να φέρει σε πόλεις και χωριά. Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά. Τα σκαλοπάτια θ΄ ανεβώ, θα μπω σ΄ ενα παλάτι, το ξέρω θαν απάτη, δεν θαν αληθινό.

Ευαγόρας Παλληκαρίδης Μεσ΄ το παλάτι θα γυρνώ ώσπου να βρω τον θρόνο, βασίλισσα μια μόνο να κάθεται σ΄ αυτό. Κόρη πανώρια θα της πω, άνοιξε τα φτερά σου και πάρε με κοντά σου, μονάχα αυτό ζητώ. Γειά σας παλιοί συμμαθηται. Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήσει για να βρει ένα χαμένο αδελφό, ένα παλιό του φίλο, ας πάρει μιαν ανηφοριά ας πάρει μονοπάτια να βρει τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά. Με την ελευθερία μαζί, μπορεί να βρει και μένα. Αν ζω, θα μ΄ βρει εκεί. Ευαγόρας Παλληκαρίδης Στις 18 Δεκεμβρίου 1956 μαζί με άλλους 2 συναγωνιστές του μετέφεραν όπλα και τρόφιμα από την Λυσό. Ξαφνικά βρέθηκαν αντιμέτωποι με αγγλική περίπολο. Οι 2 συναγωνιστές του Ευαγόρα κατάφεραν να διαφύγουν, αλλά ο ίδιος συνελήφθη. Στην κατοχή του είχε ένα πυροβόλο Μπρέν γρασαρισμένο. Ήταν συνεπώς ανέτοιμο για να χρησιμοποιηθεί. Επίσης κουβαλούσε 3 γεμιστήρες γεμάτες. Κατηγορήθηκε για κατοχή και διακίνηση οπλισμού και μεταφέρθηκε στη Λευκωσία και η δίκη ορίζεται για τις 15 Μαρτίου. Στη δίκη του ο Παλλικαρίδης δεν άφησε περιθώρια στους δικηγόρους του να τον υπερασπιστούν, αφού παρά τις αντιρρήσεις τους παραδέχθηκε την ενοχή του: Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο. Την επόμενη μέρα της καταδίκης του Παλληκαρίδη, οι μαθητές του Γυμνασίου Πάφου απείχαν από τα μαθήματά του σε ένδειξη διαμαρτυρίας και έστειλαν τηλεγράφημα στον Χάρτιγκ, με το οποίο του ζητούσαν να απονεμηθεί χάρη στον Ευαγόρα. Όλος ο κόσμος αρχίζει μια προσπάθεια να σώσει τον νεαρό μαθητή. Η Ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να αποτρέψει την εκτέλεσή του. Η Κυπριακή αδελφότητα Αθηνών ζητά προσωπική παρέμβαση του βασιλιά Παύλου. Η Βουλή των Ελλήνων στέλνει τηλεγραφήματα προς την Βουλή των Κοινοτήτων και τα Ηνωμένα Έθνη. Ο Αρχιεπίσκοπος Δωρόθεος, ο Χωρεπίσκοπος Σαλαμίνος Γεννάδιος, ο δήμαρχος Λευκωσίας κ. Δέρδης, 40 Εργατικοί Άγγλοι βουλευτές, συντεχνίες, ο Αρχιεπίσκοπος Νοτίου Αφρικής Νικόδημος, ο Αμερικανός Γερουσιαστής Fulton, απλοί πολίτες προσπαθούν αν ματαιώσουν αυτή την εκτέλεση. Ο Χάρτιγκ όμως και η Αγγλική διπλωματία απορρίπτει την απονομή χάριτος. Ο Ευαγόρας στο τελευταίο γράμμα του δηλώνει: Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί. Απαγχονίστηκε στις 13 Μαρτίου 1957, σε ηλικία μόλις 18 ετών. Ήταν ο νεαρότερος αλλά και ο τελευταίος αγωνιστής που απαγχονίστηκε από τους Άγγλους. Ο τάφος του βρίσκεται στα Φυλακισμένα Μνήματα στη Λευκωσία.

284

285

Στασίνος Στασίνος Ο Στασίνος ήταν Κύπριος αρχαίος επικός ποιητής. Του αποδίδεται η συγγραφή του βιβλίου Κύπρια Έπη , του οποίου σώζονται ελάχιστα αποσπάσματα από τον Φώτιο στο Μυριόβιβλο του[1] . Το βιβλίο αναφέρει τα γεγονότα πριν τον Τρωικό πόλεμο μέχρι την Ιλιάδα του Ομήρου, το βιβλίο αποδίδεται και στον Ηγησία με επικρατέστερο τον Στασίνο[2] . Σύμφωνα με μια παράδοση, γυναίκα του ήταν η Αρσιφόνη, κόρη του Όμηρου , ο Όμηρος επειδή ήταν φτωχός του έδωσε προίκα το ποίημα Κύπρια έπη[3] . Ο Αδαμάντιος Κοραής στα Άτακτα[4] λέει ότι η Αρσιφόνη ήταν γυναίκα του Ομήρου και ήταν γνωστή και ως Αρσινόη.

Παραπομπές [1] Γραφείο τύπου και πληροφοριών Κυπριακής Δημοκρατίας (http:/ / www. moi. gov. cy/ moi/ pio/ pio. nsf/ 0/ 591E99385FF4F3D9C225708400470745?OpenDocument), ανακτήθηκε 25/12/2008 [2] 30. Άνϋων δι στεφαναπιχων μέμνηται ό μεν τα Κυπρια έπη πεποιηχως, Ήγησίας, η Στασίνος Athēnaíou Deipnosofístai: Athenaei Deipnosophistae libri XV, Εκδοση sumtibus et typis C. Tauchnitii, 1834 (http://books.google.gr/books?id=lhsTAAAAQAAJ) [3] Κύπρια Έπη, ανακτήθηκε 25/12/2008 (http:/ / 195. 14. 149. 87/ directory/ printable-topic. rx?tid=70047) [4] Αδαμάντιος Κοραής, Άτακτα (http:/ / books. google. gr/ books?id=WssGAAAAQAAJ), 1830

286

Κυριάκος Χαραλαμπίδης Κυριάκος Χαραλαμπίδης Κυριάκος Χαραλαμπίδης

O Κυριάκος Χαραλαμπίδης Γέννηση: 1940 Άχνα Αμμοχώστου, Κύπρος Είδος: Ποίηση Εθνικότητα: Κυπριακή Κυριότερα έργα: Αμμόχωστος Βασιλεύουσα, Μεθιστορία, Δοκίμιν, Κυδώνιον Μήλον Επιδράσεις: R. M. Rilke, T.S. Eliot, Δ. Σολωμός, Κ. Καβάφης, Γ. Σεφέρης

Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης είναι ποιητής. Από το 1961 εξέδωσε δέκα ποιητικές συλλογές και βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, το ελληνικό και κυπριακό κράτος και από φορείς στην Κύπρο, την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η δουλειά του έχει μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες και αποτέλεσε αντικείμενο πολλών αφιερωμάτων και μελετών.

Βιογραφικά στοιχεία Ο Κυριάκος Χαραμπίδης, ο ποιητής για τον οποίο έγραψε ο Παπατσώνης « ζωογονεί την μαρασμένη και ασθενούσα νεοελληνική Ποίηση. Της ξαναδίνει με το πρέπον δέος το μεγάλο της ηθικό θεμέλιο, έναν νέο και σφριγηλόν Ουμανισμό»[1] , γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κύπρο (1940). Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παρακολούθησε μαθήματα θεάτρου στην Αθήνα και ειδικεύτηκε σε θέματα ραδιοφωνίας στο Μόναχο. Εργάστηκε ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση και για τρεις δεκαετίες στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, απ’ όπου αφυπηρέτησε ως Διευθυντής Ραδιοφωνίας.

Βραβεία Τρεις συλλογές του τιμήθηκαν με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κύπρου - Το Αγγείο με τα Σχήματα (1974), Αχαιών Ακτή (1978), Αμμόχωστος Βασιλεύουσα (1983). Επίσης, η συλλογή Θόλος πήρε το 1989 το Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών και η Μεθιστορία, το 1996, το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Ελλάδας. Το 1997 κυκλοφόρησε (μετάφραση και εισαγωγή του ίδιου) το βιβλίο Ρωμανού του Μελωδού : Τρεις Ύμνοι (Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας). Το 1998 ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης τιμήθηκε με το Έπαθλο Καβάφη στην Αίγυπτο. Το 2003 η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε το Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη για το σύνολο του ποιητικού του έργου. Το 2006 του απονεμήθηκε το Βραβείο Πολιτιστικής

Κυριάκος Χαραλαμπίδης Προσφοράς Τεύκρου Ανθία – Θοδόση Πιερίδη. Το 2007 τιμήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία με το Αριστείο Γραμμάτων, Τεχνών και Επιστημών.

Κριτικές Πολλοί κριτικοί έχουν εκφραστεί θετικά για το έργο του ποιητή. Σύμφωνα με τον Γιώργο Κεχαγιόγλου, «ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης έχει περάσει, από καιρό, το κατώφλι του καλού ποιητή. Έχει, επίσης, κατακτήσει μία από αδιαφιλονίκητες πρώτες θέσεις ανάμεσα στους ποιητές της γενιάς του και όλου του ελληνισμού. Και δεν θα πούμε τίποτε το τολμηρό ή αναπόδεικτο, αν δεχτούμε, με ανεπιφύλακτη συγκίνηση, ευγνωμοσύνη και αίσθημα δικαιοσύνης, ότι η ‘Αμμόχωστος Βασιλεύουσα’ είναι το αρτιότερο ελληνικό βιβλίο του 1982» [2] Σύμφωνα με τον Ευριπίδη Γαραντούδη, «η προ πολλού κατακτημένη και υψηλή αισθητική αξία της ποίησης του Χαραλαμπίδη τον αναδεικνύει σε έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της μεταπολεμικής και μεταπολιτευτικής περιόδου. » [3] .

Έργο • Πρώτη Πηγή, Αθήνα, 1961. • Η άγνοια του νερού, με πρόλογο Τάκη K. Παπατσώνη, Ίκαρος: Αθήνα, 1967 • Το αγγείο με τα σχήματα, Λευκωσία, 1973. • • • • • • •

Αχαιών Ακτή, Λευκωσία, 1977; 2η έκδοση, Άγρα: Αθήνα, 2003. Αμμόχωστος Βασιλεύουσα, Ερμής: Αθήνα, 1982; Άγρα: Αθήνα 1997 Θόλος, Ερμής: Αθήνα, 1989; 1991; Άγρα: Αθήνα, 1998. Μεθιστορία, Άγρα: Αθήνα, 1995; 2000. Δοκίμιν, Άγρα: Αθήνα, 2000. Αιγιαλούσης Επίσκεψις, Άγρα: Αθήνα, 2003. Κυδώνιον Μήλον, Άγρα: Αθήνα, 2006.

Ποιήματα του έχουν μελοποιηθεί από τον Χρυσόστομο Σταμούλη, τον Νότη Μαυρουδή, τον Μιχάλη Χριστοδουλίδη, τον Μάριο Τόκα, τον Σάββα Σάββα, τον Μάριο Μελετίου και τον Γιώργο Καλογήρου.

Μεταφράσεις προς ξένες γλώσσες • "Selected Poems" μετάφραση στα Αγγλικά από τον Greg Delanty (Southworld Editions, the Munster Literature Center, Cork, Ireland, 2005. • "Dome" μετάφραση στα Αγγλικά από τον John Milides (National Center for Hellenic Studies and Research, La Trobe University, Australia 2002. • "Myth and History" μετάφραση στα Αγγλικά από τον ‎David Connolly (Nostos Books, Minneapolis, USA 2008, προσεχώς. • "Hier, wo das Wunder nock Wirkt" μετάφραση στα Γερμανικά από τον Hans Eideneier (Romiosini, Cologne 2000). • "Methistoria" μετάφραση στα Γαλλικά από τον Ανδρέα Χατζησάββα και τους Francoise Becker, Michel Blanc και Francoise Gabenisch (Edition Praxandre, Besancon, France, 2007). • "Ordens tyranni och andra dikter" μετάφραση στα Σουηδικά από την Anna Maria Gull (Atlantis, Sweden, 2008, προσεχώς).

287

Κυριάκος Χαραλαμπίδης

Πηγές • Μιχάλης Τσιανίκας, «Το όνομα της Αμμοχώστου» (μια κριτική προσέγγιση στην ‘Αμμόχωστο Βασιλεύουσα’, Ίνδικτος, Αθήνα, 2003 • Θεοδόσης Πυλαρινός, «Μεθιστορία», Ηρόδοτος, Αθήνα, 2007 • Περιοδικό Πόρφυρας, τεύχος 124, Κέρκυρα, Ιούλιος - Σεπτέμβριος, 2007. • Περιοδικό Θέματα Λογοτεχνίας, τεύχος 12, Ιούλιος - Οκτώβριος, 1999 [4]. • Περιοδικό "Η Λέξη", τεύχος 163, Μάιος - Ιούνιος 2001. • Μέντη Δώρα:Πρόσωπα και Προσωπεία της Ποίησης, εκδόσεις Gutenberg

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Σωτηρη Γουνελα:Ανασκαλεύοντας τον μύθο και την ιστορία [5],Κριτική του βιβλίου Κυδώνιον Μήλον στην Καθημερινή, 21 Ιαν. 2007 • Αιγιαλούσης Επίσκεψις [6], Άγρα: Αθήνα, 2003. • ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟ ΚΥΠΡΙΟ ΠΟΙΗΤΗ [7] του Αντ. Κουρσουμπά (Σύλλογος Κυπρίων Επιστημόνων -ανάκτηθηκε 3/1/2007)

Σημειώσεις [1] Τ.Κ. Παπατσώνης:Πρόλογος στην Άγνοια του Νερού, 1967 [2] Γιώργος Κεχαγιόγλου: Διαβάζω Τεύχος 62, 9.2.1983 [3] ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΓΑΡΑΝΤΟΥΔΗΣ:Mε τον καημό της χαμένης πατρίδας (http:/ / www. tanea. gr/ Article. aspx?d=20060715& nid=4449733) Τα Νέα, 15/7/06 [4] http:/ / genesis. ee. auth. gr/ dimakis/ Themata/ 12/ them12. htm [5] http:/ / news. kathimerini. gr/ 4Dcgi/ 4Dcgi/ _w_articles_civ_11_21/ 01/ 2007_212623 [6] http:/ / agra. gr/ books/ book612. html [7] http:/ / www. cyprusnet. gr/ ske/ SkePages/ PAGE8. htm

288

289

Πολωνοί ποιητές

290

Στανίσλαβ Βισπιάνσκι Στανίσλαβ Βισπιάνσκι Ο Στανίσλαβ Βισπιάνσκι (Stanislaw Wyspianski, 15 Ιανουαρίου, 1869 – 28 Νοεμβρίου, 1907) ήταν Πολωνός δραματουργός, ζωγράφος και ποιητής, ο οποίος θεωρείται ο δημιουργός του νεότερου πολωνικού δράματος.

Βίος και σπουδές Ο Στανίσλαβ Βισπιάνσκι γεννήθηκε το 1869 στην Κρακοβία της Πολωνίας. Ο πατέρας του ήταν γλύπτης, που διατηρούσε εργαστήριο γλυπτικής στον ιστορικό Λόφο Βάβελ (Wawel) της Κρακοβίας. Από μικρή ηλικία είχε ιδιαίτερη κλίση στις τέχνες και τη λογοτεχνία. Το 1887 εγγράφεται στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Γιαγκελόνειου Πανεπιστημίου και στη Σχολή Καλών Τεχνών της Κρακοβίας, με καθηγητή του το διάσημο Πολωνό ζωγράφο Γιαν Ματέικο (Jan Matejko, 1838 – 1893).

Αυτοπροσωπογραφία του Βισπιάνσκι, 1902

Το 1890, ο Βισπιάνσκι κέρδισε μια υποτροφία που του έδωσε την ευκαιρία να επισκεφθεί τα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης. Επισκέφθηκε την Ιταλία, Ελβετία, Γερμανία, Πράγα και Γαλλία. Ανάμεσα στα έτη 1890 και 1894 επισκέφθηκε επανειλημμένα το Παρίσι. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη γαλλική πρωτεύουσα γνωρίστηκε με το διάσημο Γάλλο ζωγράφο Πωλ Γκωγκέν (Paul Gauguin, 1848 – 1903). Το 1906, ο Βισπιάνσκι έγινε καθηγητής της περίφημης Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Κρακοβίας. Πέθανε το 1907 από σύφιλη στην Κρακοβία.

Η δραματουργία του Βισπιάνσκι Στη διάρκεια του 18ου αιώνα, η Πολωνία δεν είχε αναπτύξει ιδιαίτερα τη θεατρική τέχνη, ούτε είχε εμφανισθεί κάποια σημαντική θεατρική προσωπικότητα. Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει στις αρχές του 19ου αιώνα με τους δραματουργούς Αλεξάντερ Φρέντρο και Γιούλιους Σλοβάτσκι. Εντούτοις, η πολωνική δραματουργία μόνο με τον Στανίσλαβ Βισπιάνσκι γίνεται εφάμιλλη με τη σύγχρονή της ευρωπαϊκή. Ο Βισπιάνσκι χρησιμοποιεί στα συμβολικά δράματά του τις εθνικές παραδόσεις της χώρας του με πρότυπά του από την ελληνική κλασική αρχαιότητα. Άλλα δράματά του αντλούν την προέλευσή τους από τις λαϊκές παραδόσεις ή από γεγονότα της σύγχρονης εποχής του. Το πρώτο θεατρικό έργο του Βισπιάνσκι ήταν ο «Θρύλος» (Legenda), μια δραματική φαντασία, που δημοσιεύθηκε το 1897. Εμπνευσμένα από την ελληνική δραματική τέχνη της αρχαιότητας είναι τα έργα του «Μελέαγρος» (Meleager, 1899), «Η Κατάρα» (Klatwa, 1899), « Οι Κριτές» (Sedziowie, 1900), «Αχιλληίς» (Achilleis, 1903), «Νύχτα του Νοέμβρη» (Noc listopadowa, 1904) και «Η επιστροφή του Οδυσσέα» (Powtot

Στανίσλαβ Βισπιάνσκι

291

Odysa, 1907). Tο σημαντικότερο και δημοφιλέστερο θεατρικό έργο του Βισπιάνσκι είναι «Ο Γάμος» (Wesele), που ανέβηκε στη σκηνή για πρώτη φορά το 1901. Το συμβολικό αυτό έργο θεωρείται ένα αριστούργημα δραματικής έκφρασης. Η μεγάλη απήχηση του «Γάμου» συντάραξε το κοινό της Κρακοβίας κατά την πρεμιέρα του έργου. Το έργο παίχθηκε αργότερα σε ολόκληρη την Πολωνία. Στο επόμενο έργο του την «Απελευθέρωση» (Wyzwolenie), που δημοσιεύθηκε δύο χρόνια αργότερα, ο Βισπιάνσκι επιχειρεί ένα ιδεολογικό σχολιασμό του «Γάμου».

Το ζωγραφικό έργο Με την είσοδο του 20ου αιώνα, η Κρακοβία γίνεται το κέντρο της πολωνικής πολιτιστικής και πνευματικής ζωής. Εκεί γεννιέται και το μοντερνιστικό κίνημα «Νέα Πολωνία». Ψυχή του κινήματος της «Νέας Πολωνίας» υπήρξε ο δραματουργός και ζωγράφος Στανίσλαβ Βισπιάνσκι, έξοχος κολορίστας, που ανανέωσε τα θέματα της λαϊκής παράδοσης στην Πολωνία. Το 1906, ο Βισπιάνσκι έγινε καθηγητής της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Κρακοβίας. Το ζωγραφικό έργο του και ιδιαίτερα τα σχέδιά του για τα έξοχα υαλογραφήματα (βιτρό), όπως αυτά στην Εκκλησία των Φραγκισκανών στην Κρακοβία, μαρτυρούν τον πλούτο της φαντασίας του στη δημιουργία δραματικών συνθέσεων. Πολλά από τα έργα του είναι απεικονίσεις μελών της οικογένειάς του: «Ο αποκοιμισμένος Στας» (1902), «Η αποκοιμισμένη Μιέτεκ» (1904), «Η μητρότητα» (1905) κ. ά., όπως και προσωπικοτήτων ή φιλικών προσώπων της εποχής του, μεταξύ των οποίων των Πολωνών ζωγράφων Γιάσεκ Μαλτσέφσκι και Γιαν Στανισλάφσκι, του ηθοποιού και σκηνοθέτη θεάτρου Λούντβικ Σόλσκι, της νεαρής καλλονής Ελίζα Παρένσκα κ.ά. Εξαιρετικής ευαισθησίας είναι και τα τοπία της Κρακοβίας. Στο Εθνικό Μουσείο της Κρακοβίας εκτίθεται ο αριστουργηματικός πίνακας σε παστέλ του Βισπιάνσκι με τον τίτλο «Απόλλων – Το ηλιακό σύστημα του Κοπέρνικου» (1904).

Οι υαλογραφίες του Βισπιάνσκι Τα αριστουργηματικά υαλογραφήματα (βιτρό), που υπάρχουν στην ιστορική Εκκλησία των Φραγκισκανών στην Κρακοβία Βισπιάνσκι: Πορτρέτο της Ελίζα Παρένσκα (πολων. Klasztor Franciszkanow w Krakowie), η οποία χρονολογείται από το 1252 – 1269, αποτελούν καύχημα της τέχνης του Στανίσλαβ Βισπιάνσκι. Τα βιτρό αυτά που κοσμούν την εκκλησία σχεδιάστηκαν από τον Βισπιάνσκι στα 1897 – 1902, κατασκευάστηκαν στο Ίνσμπρουκ (Innsbruck) της Αυστρίας και τοποθετήθηκαν στα έξι παράθυρα του ιερού της εκκλησίας. Τα δύο πρώτα βιτρό στην αριστερή πλευρά του ιερού απεικονίζουν τη δύναμη του στοιχείου της Φωτιάς: το ένα παριστάνει κορμούς δέντρων που καίγονται με κίτρινες και γαλάζιες φλόγες να ανεβαίνουν στον ουρανό, ενώ στο δεύτερο βιτρό η φωτιά συμβολίζεται με κατακόκκινα άνθη. Στο τρίτο παράθυρο απεικονίζεται η Ευλογημένη Σαλώμη (Σαλώμη της Πολωνίας) με το στέμμα ριγμένο στα πόδια της και κρίνους πάνω από το κεφάλι της, που συμβολίζουν την αγνότητά της.

Στανίσλαβ Βισπιάνσκι

292

Το επόμενο τέταρτο βιτρό απεικονίζει τον Άγιο Φραγκίσκο με τα Στίγματα, προστάτη της Εκκλησίας και ιδρυτή του Τάγματος των Φραγκισκανών, με μαύρο ένδυμα και κομποσκοίνι γύρω στη μέση του, ο οποίος στέκεται με τα στίγματα στα χέρια του μπροστά σ’ ένα τεράστιο θάμνο τριανταφυλλιάς και πάνω από το κεφάλι του εικονίζεται ο Χριστός πάνω στις φτερούγες ενός Σεραφείμ. Τα δύο τελευταία βιτρό απεικονίζουν το στοιχείο του Νερού, που συμβολίζεται με άνθη που φύονται σε λίμνες και ποτάμια, όπως ίριδες και νούφαρα. Το μεγαλύτερο και πιο ενδιαφέρον από καλλιτεχνική άποψη βιτρό του Βισπιάνσκι βρίσκεται πάνω από τον εξώστη του εκκλησιαστικού οργάνου της εκκλησίας και σχεδιάστηκε το 1897. Απεικονίζεται με πυρακτωμένα χρώματα «Ο Δημιουργός Θεός», που εκστομίζει το “Γεννηθήτω”. Ο Θεός εικονίζεται γενειοφόρος και ασπρομάλλης, με μια δυναμική χειρονομία του αριστερού χεριού του, ενώ κίτρινες και κόκκινες αχτίδες φωτός πλημμυρίζουν την επιβλητική μορφή του (βλ. ένθετη εικόνα, λεπτομέρεια).

Πηγές

"Θεός ο Δημιουργός", βιτρό του Βισπιάνσκι στην Εκκλησία των Φραγκισκανών, Κρακοβία (λεπτομέρεια)

• Franciszek Solarz/Bogumil Kruzel: “Krakovian Franciscans”, Af raster, Krakow, 2009. • “Νέος Παγκόσμιος Άτλας”, Ευρώπη: Πολωνία, τόμ. 3, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ», Αθήνα, 1996. • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμμα «Βισπιάνσκι, Στανισλάβ», τόμ. 14, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.

Δείτε επίσης • Πολωνικό θέατρο

293

Γιαν Κοχανόφσκι Γιαν Κοχανόφσκι Ο Γιαν Κοχανόφσκι (πολωνικά: Jan Kochanowski) ήταν Πολωνός ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, που έζησε τον ΙΣΤ' αιώνα. Ποιητής της Πολωνικής Αναγέννησης, είναι ο θεμελιωτής της εθνικής πολωνικής λογοτεχνίας και θεωρείται από πολλούς ο σπουδαιότερος ποιητής της Αναγέννησης.

Βιογραφία Ο Γιαν Κοχανόφσκι γεννήθηκε στο χωριό Sycyna, κοντά στην πόλη Ράντομ (Radom) της κεντροανατολικής Πολωνίας το 1532. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Κρακοβίας και της Καινιξβέργης (σήμερα Καλίνινγκραντ), καθώς και στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας στην Ιταλία. Μιλούσε άπταιστα λατινικά και έγινε γνωστός για τις ερωτικές ελεγείες του, που συνέθετε στη λατινική γλώσσα. Συνειδητοποίησε όμως τη μεγάλη σημασία της εθνικής του Γιαν Κοχανόφσκι γλώσσας στα γράμματα κι άρχισε έκτοτε να γράφει στα πολωνικά λυρικά ποιήματα και θεατρικά έργα, αντλώντας την έμπνευσή του από την λατινική γραμματεία. Χάρις στον Γιαν Κοχανόφσκι, η πολωνική γλώσσα εκτοπίζει εφεξής την λατινική. Το 1575, ο Κοχανόφσκι παντρεύεται την Dorota Podlodowska, με την οποία απέκτησε επτά παιδιά. Ταξίδεψε στη Γαλλία, όπου γνωρίστηκε με τον ποιητή Πιερ ντε Ρονσάρ (Pierre de Ronsard, 1524 - 1585). Πέθανε, πιθανότατα από καρδιακή προσβολή, στην πόλη Λούμπλιν (Lublin) της Πολωνίας στις 22 Αυγούστου 1584, σε ηλικία μόνο 54 ετών. Στο χωριό Czarnolas, 100 χλμ νοτιοανατολικά της Βαρσοβίας, βρίσκεται και λειτουργεί σήμερα ως μουσείο το σπίτι, όπου έζησε ο Κοχανόφσκι (Muzeum Jana Kochanowskiego). Μπροστά στο Μουσείο, έχει στηθεί ένα επιβλητικό μπρούτζινο άγαλμα του Κοχανόφσκι, με τη μακριά γενειάδα του και το γούνινο μακρύ παλτό του, φιλοτεχνημένο από τον γλύπτη Μ. Welter. Ένα άλλο μνημείο με τη μαρμάρινη προτομή του Κοχανόφσκι (19ος αι.), ανάμεσα σε πολύχρωμες τοιχογραφίες με κόκκινα και ροζέ τριαντάφυλλα σε σχέδια του Στανίσλαβ Βισπιάνσκι, υπάρχει και στην Εκκλησία των Φραγκισκανών στην Κρακοβία, που έχει φιλοτεχνηθεί από τον Πολωνό γλύπτη Η. Κosowski (βλ. ένθετη εικόνα).

Γιαν Κοχανόφσκι

294

Τα Έργα Η τραγωδία που έγραψε ο Κοχανόφσκι σε στίχους στην πολωνική γλώσσα, "Η Αποπομπή των Ελλήνων Πρέσβεων" (πολων. "Odprawa Postow Greckich", αγγλ. μτφ. "The Dismissal of the Greek Envoys"), αποτελεί το αριστούργημα του πολωνικού θεάτρου. Το έργο παίχτηκε στο Θέατρο της Αυλής στη Βαρσοβία το 1578.

Μνημείο του Γιαν Κοχανόφσκι στην Εκκλησία των Φραγκισκανών, Κρακοβία (19ος αιώνας)

Η υπόθεση του έργου είναι παρμένη από την Ιλιάδα του Ομήρου και ιστορεί ένα περιστατικό του Τρωικού Πολέμου. Οι Έλληνες πρέσβεις Μενέλαος και Οδυσσέας φθάνουν στην Τροία και ζητούν από τους Τρώες να τους παραδώσουν την ωραία Ελένη, που

απήγαγε ο Πάρις, ο γιος του βασιλιά Πριάμου. Ο Αντήνωρ, ο σοφός σύμβουλος των Τρώων, αποδοκίμασε την αρπαγή της Ελένης και συμβούλευσε τους Τρώες να παραδώσουν στους Ατρείδες την Ελένη και τους θησαυρούς της. Βλέπει την Ελένη ως αιτία του κακού και πως δεν μπορεί να κινδυνεύσει η χώρα χάριν της ωραίας Ελληνίδας. Ο Πάρις επιμένει, ότι η Ελένη πρέπει να κρατηθεί στην Τροία και δωροδοκώντας το συμβούλιο των δημογερόντων, αποσπά μιαν απόφαση, ώστε η Ελένη να μη παραδοθεί στους Έλληνες. Οι Έλληνες πρέσβεις εκφράζουν τη θλίψη τους για την εσπευσμένη και άδικη απόφαση των Τρώων και αναχωρούν για την Ελλάδα. Η Τροία απειλείται τώρα από την εισβολή των Ελλήνων. Η Κασσάνδρα, η κόρη του Πριάμου, προλέγει τον πόλεμο. Ο Αντήνωρ συμβουλεύει να ετοιμάζεται ο λαός για τα χειρότερα. Όμως ο βασιλιάς Πρίαμος δεν σταθμίζει σωστά την κρισιμότητα της κατάστασης και δεν παίρνει στα σοβαρά τις συμβουλές. Ένας αγγελιαφόρος φέρνει τη φοβερή για τους Τρώες είδηση, ότι τα ελληνικά πλοία πλησιάζουν στις ακτές της Τροίας. Ο Κοχανόφσκι έγραψε το δράμα αυτό, θέλοντας να αφυπνίσει τους ιθύνοντες της χώρας του, να ανυψώσει το φρόνημα του λαού και να προειδοποιήσει για τους μεγάλους κινδύνους που διατρέχει η πατρίδα του, αν δεν παραμερισθούν οι εσωτερικές έριδες και οι πολιτικές διαμάχες. Ιδιαίτερη όμως θέση στην πολωνική λογοτεχνία κατέχουν και οι "Θρήνοι" (Laments), που έγραψε ο Κοχανόφσκι με αφορμή τον αιφνίδιο θάνατο της κόρης του Ούρσουλα, η οποία πέθανε σε ηλικία μόλις τριών ετών. Το έργο είναι εμπνευσμένο και διανθισμένο με τα χαρακτηριστικά στοιχεία των "θρηνωδιών" της κλασικής ελληνικής αρχαιότητας. Δημοσιεύτηκε το 1580.

Γιαν Κοχανόφσκι

Πηγές • "Παγκόσμιον Λεξικόν των Έργων", τόμ. τέταρτος, Διεθνής Εκδοτικός Οργανισμός SPIRITUS MUNDI, Αθήναι, 1965. • "Νέος Παγκόσμιος 'Ατλας", τόμ. 3ος, λήμμα "Πολωνία", Εκδόσεις "ΔΟΜΗ", Αθήνα, 1996. • Franciszek Solarz/Bogumil Kruzel: "Krakovian Franciscans", Af raster, Krakow, 2009.

295

296

Άνταμ Μιτσκιέβιτς Άνταμ Μιτσκιέβιτς Ο Άνταμ Μπέρναρντ Μιτσκιέβιτς, (πολωνικά: Adam Bernard Mickiewicz) (24 Δεκεμβρίου 1798 Ζαόσιε, Νόβγκοροντ Λευκορωσία — 26 Νοεμβρίου 1855, Κωνσταντινούπολη) ήταν Πολωνός πατριώτης και εθνικός ποιητής της Πολωνίας.

Βιογραφία Τα πρώτα χρόνια Γιος του αριστοκράτη Μικολάι Μιτσκιέβιτς, δικηγόρου από το Νόβγκοροντ, μιας μικρής πόλης στη σημερινή Λευκορωσία κατοικημένης κυρίως από Πολωνούς, κατεχομένης τότε από τη Ρωσική Αυτοκρατορία. Τα πρώτα Άνταμ Μιτσκιέβιτς (1827) γράμματα τα έμαθε στο Σχολείο των Δομινικανών και μετά φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Βίλνιους. Το 1817 συμμετείχε στη δημιουργία της πατριωτικής οργάνωσης των Φιλαρέτων, όπου έγραψε και το ποίημα «Ωδή στη νεότητα» το 1820. Μετά το πέρας των σπουδών του εργάστηκε ως δάσκαλος στο Πανεπιστήμιο του Κάουνας (1819 – 1823). Το 1822 γράφει το έργο "Οι Πρόγονοι" (Dziady), ένα είδος ρομαντικού δράματος, όπου συνδυάζει τη λαϊκή παράδοση και μια έμμονη προσήλωση στην υπόθεση της πολωνικής εθνικής απελευθέρωσης. Το 1823 διώχτηκε για τη συμμετοχή του στους «Φιλαρέτους» και αναγκάστηκε σε εξορία από την Πολωνία στη Ρωσία και συγκεκριμένα στην Αγία Πετρούπολη. Το 1829 στην Πετρούπολη ήρθε σε επαφή με εκπροσώπους του κινήματος των Δεκεμβριστών και συγκεκριμένα με τους Κονσταντίν Ρίλεβ και Αλεξάντερ Μπεστούζεβ. Στην Αγία Πετρούπολη γνωρίστηκε και με το μεγάλο Ρώσο ποιητή Αλεξάντερ Σεργκιέβιτς Πούσκιν. Το 1829 έφυγε από τη Ρωσία.

Από την εξορία μέχρι το θάνατό του Μετά από μια περιπλάνηση σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, ο Μιτσκιέβιτς εγκαταστάθηκε το 1832 στη Γαλλία, όπου ήρθε σε επαφή με Πολωνούς πατριώτες που ζούσαν εξόριστοι στο Παρίσι, καταδιωκόμενοι από το τσαρικό καθεστώς για τη συμμετοχή τους στην Εξέγερση του 1831. Από το 1839 και για ένα χρόνο δίδαξε λατινικά στη Λοζάνη, ενώ την ίδια περίοδο ασχολήθηκε με τη συγγραφή πολιτικών κειμένων. Το 1840 διορίζεται καθηγητής Σλαβικής Φιλολογίας στο Γαλλικό Κολέγιο του Παρισιού. Την ίδια περίοδο ήρθε σε επαφή με τον Αντζέι Τοβιάνσκι (Andrezej Towianski), Πολωνό φιλόσοφο, μυστικιστή και ψευδοπροφήτη.Οι σχέσεις με τον Τοβιάνσκι έγιναν η αιτία απόλυσής του από το Κολέγιο το 1845.

Άνταμ Μιτσκιέβιτς

Το 1855 ο Μιτσκιέβιτς αφήνει το Παρίσι. Πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη με σκοπό τη δημιουργία Λεγεώνων για να βοηθήσει τους Γάλλους και τους Άγγλους που μάχονταν εναντίον της Ρωσίας στον Κριμαϊκό Πόλεμο. Κατά την παραμονή του στην οθωμανική πρωτεύουσα ασθένησε από χολέρα. Τα τελευταία του λόγια που μας μεταφέρει ο φίλος του Σλουζάλσκι ήταν: «Είθε να αγαπούν αλλήλους για πάντα». Η σωρός του Μιτσκιέβιτς μεταφέρθηκε αρχικά από την Κωνσταντινούπολη στο Παρίσι και το 1890 στην Κρακοβία, όπου φυλάσσεται σε ειδική κρύπτη στον Καθεδρικό Ναό των Αγίων Στανισλάου και Βεγκεσλάου στο κάστρο Βάβελ, όπου αναπαύονται και οι βασιλείς της πατρίδας του της περιόδου της Πολωνο-Λιθουανικής Συμπολιτείας.

297

Μνημείο του Άνταμ Μιτσκιέβιτς στην Κρακοβία Ιούλιος 2010

Εργογραφία • 1818 Ποίηση • 1822 Μπαλάντες και Ρομάντζα. Το έργο αυτό είναι ένα λογοτεχνικό μανιφέστο της ρομαντικής έκφρασης της πολωνικής λογοτεχνίας. • 1823 Ποίηση ΙΙ τόμος. • 1826 Κριμαϊκά σονέτα • 1828 Κόνραντ Βάλλενροντ • 1832 Η Βίβλος του πολωνικού λαού και τoυ πολωνικού προσκυνήματος • 1834 Ο Κύριος Ταντέους. Έπος, το μεγαλύτερο έργο το Άνταμ Μιτσκιέβιτς. mrj:Мицкевич, Адам Бернард

298

Γιούλιους Σλοβάτσκι Γιούλιους Σλοβάτσκι Ο Γιούλιους Σλοβάτσκι (Juliusz Slowacki, 4 Σεπτεμβρίου 1809 – 3 Απριλίου 1849) ήταν Πολωνός ποιητής και δραματουργός. Ανήκει μαζί με τον Άνταμ Μιτσκιέβιτς και τον Ζίγκμουντ Κρασίνσκι στην τριάδα των βάρδων του Πολωνικού Ρομαντισμού.

Ζωή και δράση Ο Γιούλιους Σλοβάτσκι γεννήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 1809 στο Κζεμιένετς (Krzemienec) της Βολυνίας, περιοχής της τότε Ρωσικής Αυτοκρατορίας, που ανήκει σήμερα στην Ουκρανία. Γιος ακαδημαϊκού δασκάλου, ο Σλοβάτσκι σπούδασε στη Βίλνα της Λιθουανίας έως το 1829, οπότε αποφάσισε να σταδιοδρομήσει ως δημόσιος υπάλληλος και προσλήφθηκε στο Υπουργείο Οικονομικών στη Βαρσοβία. Το Νοέμβριο του 1830, οι Πολωνοί επαναστάτησαν εναντίον της ρωσικής κατοχής. Κατά την περίοδο αυτή, η εθνική ιστορία εξυμνήθηκε με ιστορικά πατριωτικά τραγούδια. Το πολωνικό πνεύμα Γιούλιους Σλοβάτσκι αναπτερώθηκε και ο πολωνικός πνευματικός πολιτισμός εξαπλώθηκε πέρα από τα σύνορα της Πολωνίας. Οι ποιητές Κρασίνσκι, Σλοβάτσκι και Άνταμ Μιτσκιέβιτς διατήρησαν αμείωτο και φλογερό το εθνικό αίσθημα. Μετά την επανάσταση, ο Σλοβάτσκι παραιτήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών και διορίστηκε διπλωματικός απεσταλμένος της επαναστατικής κυβέρνησης. Με την ιδιότητά του αυτή επισκέφθηκε τη Δρέσδη, το Παρίσι και το Λονδίνο, ενώ κατά τη περίοδο 1833 - 1835 βρισκόταν στην Ελβετία και ένα χρόνο αργότερα στην Ιταλία, όπου έγραψε το ερωτικό ειδύλλιο «Στην Ελβετία» (W Szwajcarii, 1839). Στα 1836 - 1838 πραγματοποίησε ένα πολύμηνο ταξίδι στην Ιταλία, Ελλάδα, Αίγυπτο και Παλαιστίνη, που περιέγραψε στο αφηγηματικό επικό ποίημα «Ταξίδι στους Αγίους Τόπους από τη Νάπολη» (Podrόz do Ziemi Swietej z Neopolu), το οποίο εκδόθηκε μετά το θάνατό του, το 1866. Ο Γιούλιους Σλοβάτσκι πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα της εξορίας του στο Παρίσι, ως πολιτικός πρόσφυγας. Η γαλλική πρωτεύουσα είχε γίνει κέντρο των Πολωνών πολιτικών προσφύγων μετά την ήττα της αποτυχημένης επανάστασης του 1830. Εκεί συνδέθηκε με φιλία με το συμπατριώτη του πιανίστα και συνθέτη Φρειδερίκο Σοπέν. Οι επιστολές που έγραψε από το Παρίσι στη μητέρα του θεωρούνται κλασικά κείμενα της πολωνικής λογοτεχνίας. Ο Σλοβάτσκι πέθανε στο Παρίσι από φυματίωση σε ηλικία 39 ετών και τάφηκε στο Κοιμητήριο της Μονμάρτρης. Το 1927, όταν η Πολωνία είχε ήδη επανακτήσει την ανεξαρτησία της, η πολωνική κυβέρνηση

Γιούλιους Σλοβάτσκι επαναπάτρισε τα οστά του ποιητή και τα εναπόθεσε στην Κρύπτη του Αγίου Λεονάρδου στον Καθεδρικό Ναό του Βάβελ (Wawel) στην Κρακοβία.

Θέατρο και ποίηση Ο Σλοβάτσκι, ως θεατρικός συγγραφέας, δέχθηκε επιρροές από τον Σαίξπηρ, την ελληνική και λατινική δραματουργία, τον Ισπανό Καλντερόν, το Λόρδο Βύρωνα και τις θεατρικές παραστάσεις που είχε παρακολουθήσει στο Παρίσι. Τα περισσότερα θεατρικά έργα του εκδόθηκαν ή ανέβηκαν στη σκηνή μετά το θάνατό του. Στα κυριότερα θεατρικά έργα του, τα οποία εξακολουθούν να παίζονται και σήμερα στα πολωνικά θέατρα, περιλαμβάνονται: «Μπαλαντύνα» (Balladyna, 1835), «Μαζέπα» (Mazepa, 1840), «Λίλα Βενέντα» (Lila Weneda, 1840), «Φαντασία» (Fantazy, 1841). Στην τελευταία φάση της θεατρικής του δραστηριότητας, ο Σλοβάτσκι αναπτύσσει έναν ατομικιστικό σουρεαλισμό, όπως στα δράματά του: «Πατήρ Μάρκος» (Ksiadz Marek, 1843), «Το ασημένιο όνειρο της Σαλώμης» (Sen srebny Salomei, 1844) και «Σάμουελ Ζμπορόφσκι» (Samuel Zborowski, 1845). Το μνημείο του Σλοβάτσκι στη Βαρσοβία H ιστορικότητα της ποίησης του Σλοβάτσκι εκφράστηκε με πατριωτικό συναίσθημα στο εκτενές ποίημά του «Ο βασιλιάς-πνεύμα» (Krόl-Duch), το οποίο εκδόθηκε ημιτελές το 1847 και πλήρες το 1925.

Δείτε επίσης • Πολωνικό θέατρο

Πηγές • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμματα "Σλοβάτσκι, Γιούλιους", τόμ. 54 και "Πολωνία", τόμ. 50, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996. • "Νέος Παγκόσμιος Άτλας", λήμμα "Πολωνία" (το θέατρο), τόμ. 3ος, Εκδόσεις "ΔΟΜΗ", Αθήνα, 1996. • "Παγκόσμιον Λεξικόν των Έργων", λήμμα "Juliusz Slowacki", τόμ. 5ος, Εκδοτικός Οργανισμός SPIRITUS MUNDI, Αθήνα, 1965.

299

300

Αλεξάντερ Φρέντρο Αλεξάντερ Φρέντρο Ο Αλεξάντερ Φρέντρο (Aleksander Fredro, 1793 – 1876) ήταν Πολωνός ποιητής και δραματουργός, το έργο του οποίου, επηρεασμένο βαθύτατα από τις κωμωδίες του Μολιέρου και του Γκολντόνι, κατέχει αξιόλογη θέση στην πολωνική θεατρική σκηνή. Θεωρείται ο δημιουργός της πολωνικής κωμωδίας και ένας από τους ιδρυτές του εθνικού θεάτρου στην Πολωνία.

Η ζωή του Ο Φρέντρο γεννήθηκε το 1793 στο Σουροχόφ (Surochόw) της Γαλικίας και καταγόταν από πλούσια και ισχυρή οικογένεια γαιοκτημόνων. Στα δεκαέξι χρόνια του κατατάχθηκε στη μεραρχία ιππικού του πολωνικού στρατού. Αργότερα πολέμησε με το στρατό της Γαλλίας, κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων, για την απελευθέρωση της πατρίδας του και πήρε μέρος και στην εκστρατεία της Ρωσίας. Το 1814 έζησε λίγους μήνες στο Παρίσι, όπου Άγαλμα του Αλεξάντερ Φρέντρο μπροστά στο Θέατρο Γιούλιους Σλοβάτσκι της Κρακοβίας. Ιούλιος 2010 σπούδασε γαλλικό θέατρο. Το 1815 εγκατέλειψε τη στρατιωτική σταδιοδρομία, αποσύρθηκε στο κτήμα του στη Γαλικία και αφοσιώθηκε στο γράψιμο των θεατρικών έργων του. Πέθανε το 1876, σε ηλικία 83 ετών, στο Λβοφ (Lwόw) της Πολωνίας.

Το θεατρικό έργο του Το θέατρο του Αλεξάντερ Φρέντρο χαρακτηρίζεται από τη λαμπρή απόδοση των χαρακτήρων, την ιδιοφυή σκηνική οικονομία και τη μεγάλη δεξιότητα στη μετρική των στίχων. Από το 1817, τα έργα του παίζονταν με μεγάλη επιτυχία στα θέατρα του Λβοφ και της Βαρσοβίας. Από τα πιο αξιόλογα έργα που έγραψε ο Φρέντρο είναι: «Ο κύριος Γελντάμπ» (Pan Geldhab, 1818, αγγλ. Mr. Geldhab), «Η μανία του εξωτερικού» (1820), «Το ανδρόγυνο» (Maz i zona, 1822, αγγλ. Husband and Wife), κωμωδία με θέμα τη συζυγική απιστία, «Κυρίες και Ουσάροι» (1828), «Ο κύριος Ζοβιάλ» (Pan Jowialski, 1832, αγγλ. Mr. Jovial), «Όρκοι παρθένων» (Sluby panienskie, 1833, αγγλ. Maidens’ Vows) και η «Εκδίκηση» (Zemsta, 1834, αγγλ.Vengeance), που θεωρείται το αριστούργημά του.

Αλεξάντερ Φρέντρο Η «Εκδίκηση» είναι μια απολαυστική ιστορία της Πολωνίας του 18ου αιώνα, σε έμμετρο θεατρικό λόγο και σε τέσσερις πράξεις, που πρωτοπαίχτηκε στο Λβοφ το 1834, όπου παρουσιάζει μια σειρά βίαιων τύπων, χωρικών ευπατριδών και μικροευγενών. Το ανεξάντλητο κωμικό πνεύμα, η ευρηματική πλοκή και η γοητεία της ποιητικής φόρμας καθιστούν το έργο πραγματικό αριστούργημα του παγκόσμιου θεάτρου. Τα απομνημονεύματα του Φρέντρο, με τον τίτλο «Ανάκατες κουβέντες» (Trzy po trzy, αγγλ. Topsy Turvy Talk), γραμμένα προς το τέλος της ζωής του, θεωρούνται από τα λαμπρότερα δείγματα της πολωνικής πεζογραφίας.

Δείτε επίσης • Πολωνικό θέατρο

Πηγές • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμμα «Φρέντρο, Αλεξάντερ», τόμ. 60, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996. • «Παγκόσμιον Λεξικόν των Έργων», λήμμα «Fredro, Aleksander», τόμ. 3ος, Διεθνής Εκδοτικός Οργανισμός SPIRITUS MUNDI, Αθήναι, 1965.

301

302

Πορτογάλοι ποιητές

303

Φερνάντο Πεσσόα Φερνάντο Πεσσόα Ο Φερνάντο Πεσσόα (Fernando António Nogueira de Seabra Pessoa) ήταν Πορτογάλος ποιητής και συγγραφέας. Γεννήθηκε στη Λισαβώνα. Χάνει νωρίς τον πατέρα του. Γρήγορα η μητέρα του ξαναπαντρεύεται με έναν διπλωμάτη που διορίζεται στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής. Η οικογένεια τον ακολουθεί και έτσι ο Πεσσόα θα αρχίσει και θα ολοκληρώσει τις σπουδές του στην αγγλική γλώσσα και θα αποκτήσει μια στέρεη αγγλική λογοτεχνική παιδεία. Σε ηλικία δεκαεπτά ετών επιστρέφει στη Λισαβώνα, που δεν θα την εγκαταλείψει ποτέ. Διαλέγει το επάγγελμα του συντάκτη-μεταφραστή και αναλαμβάνει την εμπορική αλληλογραφία μερικών οίκων της εμπορικής Κάτω Πόλης της Λισαβώνας, εργασία με πενιχρές αποδοχές, που όμως τον απαλλάσσει από τις δεσμεύσεις του ωραρίου και του συγκεκριμένου χώρου.

Φερνάντο Πεσσόα

Οι "ετερώνυμοι" του Πεσσόα Το 1915, η πορτογαλική λογοτεχνία θα σημαδευτεί από την κυκλοφορία του περιοδικού Ορφέας, που θα εισαγάγει τον μοντερνισμό στην πορτογαλική τέχνη (στην έκδοση του οποίου πρωτεργάτης είναι ο Φ. Πεσσόα) και κατά δεύτερο λόγο, από μια εντυπωσιακή ποιητική συλλογή του Αλβάρο Ντε Κάμπος. Είναι η στιγμή που γεννιέται ένα από τα καλύτερα "Εγώ" του Φ. Πεσσόα, ένας από τους καλύτερους ετερώνυμούς του, όπως ο ίδιος τους ονομάζει. Με τον ίδιο τρόπο που πλένουμε το κορμί μας, θα έπρεπε να πλένουμε και το πεπρωμένο μας, να αλλάζουμε ζωή, όπως αλλάζουμε ρούχα – όχι για λόγους επιβίωσης, όπως κάνουμε όταν τρώμε ή κοιμόμαστε, μα με εκείνο το σεβασμό που έχουμε σαν τρίτοι απέναντι στον εαυτό μας. —Φ. Πεσσόα

Μέχρι σήμερα, οι μελετητές του έργου του έχουν ανακαλύψει είκοσι επτά διαφορετικές προσωπικότητες που υπογράφουν γραπτά του Πεσσόα. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν ο αγγλόφωνος Αλεξάντερ Σερτς, από την εποχή της Νοτίου Αφρικής, ο Αλμπέρτο Καέιρο, ένας σοφός που συνθέτει τα ποιήματά του αποτραβηγμένος στην εξοχή, ο Ρικάρντο Ρέις, φιλόλογος, που προσπαθεί να αναμετρηθεί με τους αρχαίους κλασικούς και ο Άλβαρο ντε Κάμπος, μηχανικός, με παιδεία αγγλοσαξονική, που στο έργο του υμνεί την τεχνολογία και την έλευση των μοντέρνων καιρών. Χρειάστηκαν δεκαετίες για να μπορέσει όλη αυτή η παραγωγή να συγκεντρωθεί και να μελετηθεί ως έργο του Πεσσόα. Ζωή είναι να είσαι άλλος. —Φ. Πεσσόα

Φερνάντο Πεσσόα Όταν το 1935 πέθανε διαλυμένος από το ποτό σε ηλικία 47 ετών, βρέθηκε στο σπίτι του ένα μπαούλο με 27.453 χειρόγραφα, από τα οποία ένα μεγάλο μέρος μένει ακόμη να μελετηθεί και να εκδοθεί, επιφυλάσσοντας ενδεχομένως και άλλες εκπλήξεις στους επιμελητές. Ο Πεσσόα πέθανε γνωστός στους λογοτεχνικούς κύκλους, όμως ο πορτογαλικός λαός άργησε να αναγνωρίσει στα πολλά του πρόσωπα το συγγραφέα που εκφράζει τους πόθους του και τις αγωνίες του και να τον τιμήσει σαν τον εθνικό του ποιητή.

304

305

Ρουμάνοι ποιητές

306

Μιχαήλ Εμινέσκου Μιχαήλ Εμινέσκου Ο Μιχαήλ Εμινέσκου, (Mihai Eminesku, πραγματικό όνομα Mihai Eminovici) υπήρξε ρουμάνος ποιητής και λογοτέχνης. Γεννήθηκε στο Μποτοσάνι της Μολδαβίας στις 15 Ιανουαρίου του έτους 1850 και υπήρξε γόνος ευκατάστατης επαρχιακής οικογένειας. Ξεκίνησε τις σπουδές του στην πόλη Τσερναούτι και τις τελείωσε στο Σιμπίου, όπου είχε την ευκαιρία να μελετήσει επαρκώς τη γερμανική γλώσσα. Σε ηλικία 19 ετών εγγράφηκε στην φιλοσοφική σχολή του πανεπιστημίου της Βιέννης και κατόπιν μελέτησε νομικά στο Βερολίνο και στην Ιένα. Δίχως να ολοκληρώσει τις σπουδές του σε κάποιον ιδιαίτερο τομέα, επέστρεψε στην πατρίδα του εργαζόμενος ως βιβλιοθηκάριος, σχολικός επιθεωρητής και δημοσιογράφος στο Ιάσιο (1874-1876). Έχασε τη θέση εργασίας του εξαιτίας πολιτικών αντιπαλοτήτων και αναγκάστηκε να μετακομίσει στο Βουκουρέστι, όπου εργάστηκε κυρίως ως αρθρογράφος, συνεχίζοντας παράλληλα να γράφει και να δημοσιεύει ποιήματα. Από πολύ νωρίς ο Εμινέσκου έδειξε το ποιητικό του ταλέντο δημοσιεύοντας ποιήματα του στο γνωστό τότε φιλολογικό περιοδικό της πατρίδας του «Λογοτεχνικές Συνδιαλέξεις» (Convorbiri Literare), όπου και δέχθηκε εγκωμιαστικές κριτικές από τον μεγάλο κριτικό και λογοτέχνη Τίτο Μαϊορέσκου (Titu Maiorescu). Ανήκε στη γενιά των μεγάλων κλασικών Ρουμάνων συγγραφέων, όπως ο διηγηματογράφος Ιών Κρεάνγκα και ο φαναριωτικής καταγωγής λογοτέχνης και θεατρικός συγγραφέας Ιών Λούκα Καρατζιάλε, ο οποίος συνεργάστηκε με τον νεαρό ποιητή Εμινέσκου στην εφημερίδα «Ο Χρόνος» (Timpul).

Ο Μιχαήλ Εμινέσκου

Η υπογραφή του Μιχαήλ Εμινέσκου

Η σταδιοδρομία του ταλαντούχου ποιητή δε διήρκεσε πολύ. Υπέστη διανοητική διαταραχή -μανιοκαταθλιπτική ψύχωση- το 1883. Μετά από μακρά θεραπεία στο Ντέμπλινγκ της Αυστρίας η υγεία του φαινομενικά σταθεροποιήθηκε. Επέστρεψε στην πατρίδα του, και εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος στο Ιάσιο μέχρι το 1887. Οι διανοητικές του διαταραχές επιδεινώθηκαν το 1889 και αναγκάστηκε να καταφύγει σε ένα σανατόριο στο Βουκουρέστι. Εκεί μια πέτρα ενός παράφρονα του έθραυσε το κρανίο και τον οδήγησε στον θάνατο. Μόλις 13 έτη διήρκεσε η δημιουργική του πορεία, καθώς έφυγε στις 15 Ιουνίου του 1889 σε ηλικία μόλις 39 ετών. Στα λίγα αυτά χρόνια της δημιουργικής του πορείας ο ποιητής δημοσίευσε μόνον 64 ποιήματα. Μετά το θάνατό του βρέθηκαν στο σπίτι του χιλιάδες αδημοσίευτων χειρογράφων με ποιήματα, πεζά, θεατρικά έργα, φιλοσοφικές μελέτες, μεταφράσεις κ.λπ., που αποδεικνύουν το πολυσχιδές ταλέντο του ποιητή. Το πορτραίτο του πήρε τη θέση του στην Αλέα των Κλασικών της Ρουμανικής λογοτεχνίας σε ένα γλυπτικό σύμπλεγμα στο πάρκο του Στεφάνου του Μεγάλου, στο Κισινάου της Μολδαβίας.

Μιχαήλ Εμινέσκου

Επιδράσεις Ο ποιητής έζησε σε μια εποχή ταραγμένη και συνάμα αποφασιστική για τη χώρα του, η οποία μόλις απελευθερωμένη από την ηγεμονία της οθωμανικής αυτοκρατορίας, αναζητούσε την εθνική της ταυτότητα ανάμεσα στις ευρύτατες ανακατατάξεις της Βαλκανικής περιοχής και τις κυριαρχικές διαθέσεις της Ρωσίας και της Γαλλίας. Το νέο κράτος που δημιουργείτο, χρησιμοποιούσε ακόμα ως επίσημη γλώσσα και γραφή τα ελληνικά και διατηρούσε έντονα στοιχεία από το φαναριώτικο παρελθόν της. Με το λογοτεχνικό του ταλέντο και την ευρύτατη παιδεία του ο ποιητής του κατόρθωσε να αναπτύξει τη ρουμανική γλώσσα και λογοτεχνία όσο σχεδόν κανείς άλλος από τους συγχρόνους του λογοτέχνες, παράγοντας πρότυπα για τη ρουμανική ποίηση, τα οποία θεμελιώνονται σε έναν ιδιότυπο ρουμανικό ρομαντισμό. Διαμόρφωσε μια νέα ποιητική έκφραση, επιβάλλοντας δικά του στερεότυπα. Μολονότι καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του δε δημοσίευσε παρά μόνο έναν τόμο ποιήματα (1884), η αξία του έργου του τον ανέδειξε ως τον μεγαλύτερο πιθανώς Ρουμάνο λυρικό ποιητή.

Εργογραφία Η λυρική μπαλάντα με τον τίτλο ο Αυγερινός (L' Εtoile du soir) θεωρείται κορύφωση της ποιητικής του δημιουργίας. Εδώ, όπως και στην «Προσευχή ενός Δάκα» καθώς και στην «1η Επιστολή», περιγράφεται η σχέση θείου-ανθρωπίνου. Όσον αφορά στον πεζό λόγο, ιδιαίτερη θέση κατέχει Ο Φτωχοδιόνυσος, φανταστικό διήγημα που δημοσιεύθηκε το 1872 στις «Λογοτεχνικές Συνδιαλέξεις». Παρόλο που ανήκει στις δημιουργίες της νεότητας του συγγραφέα, θεωρήθηκε εξαρχής αριστούργημα.

Δικτυακοί τόποι • The Mihai Eminescu Official web site [1] • Κ. Τσοπάνης, "Μιχαήλ Εμινέσκου, (1850 Μολδαβία - 1889 Βουκουρέστι)", στο Archive 4, 2004 [2] gag:Mihail Eminesku

Παραπομπές [1] http:/ / www. mihai-eminescu. net/ [2] http:/ / www. archive. gr/ modules. php?name=News& file=article& sid=61

307

308

Ρωμαίοι ποιητές

309

Αβιηνός Αβιηνός Αβιηνός είναι η εξελληνισμένη μορφή του ονόματος του Λατίνου συγγραφέα, ποιητή και μεταφραστή του 4ου αιώνα μ.Χ. Postumius Rufius Festus (qui et) Avien(i)us, με την οποία και είναι γνωστός. Ο Αβιηνός γεννήθηκε στο Volsinii της Ετρουρίας από τη διακεκριμένη οικογένεια των Rufii Festi και ήταν εξαιρετικά μορφωμένος. Διορίσθηκε δύο φορές ύπατος (αν μία επιγραφή που εκδόθηκε τον 17ο αι. από τους Jacob Spon και Raffaello Fabretti αναφέρεται πραγματικά σε αυτόν). Φημολογείται ότι υπήρξε και ζωγράφος. Δεν υπάρχει αναφορά στον Χριστιανισμό στο έργο του, αλλά και γενικώς δεν υπάρχει θρησκευτική χροιά. Ο Αβιηνός μετέφρασε κάπως ελεύθερα στα λατινικά σε δακτυλικούς στίχους τα ελληνικά ποιήματα του Αράτου «Φαινόμενα» και «Προγνωστικά». Επίσης, σε εξάμετρο και αρχαΐζουσα λατινική, το δημοφιλές τότε ποίημα «Περιήγησις», το οποίο είχε γραφεί από τον Διονύσιο τον Περιηγητή και οριοθετούσε συνοπτικά την Οικουμένη από την οπτική γωνία της Αλεξάνδρειας, ως Descriptio orbis terrae. Μόνο το Βιβλίο Ι σώζεται, με ανακρίβειες στην πραγματική Γεωγραφία και κάποιες εξεζητημένες ετυμολογήσεις.

Το Ora maritima Ο Αβιηνός συνέγραψε το έργο Ora Maritima (= «θαλάσσιες ακτές»), βασισμένο σε υλικό από τη μορφή ακτοπλοϊκών οδηγιών των θαλασσινών που ονομαζόταν «Περίπλους» σε έμμετρη μορφή. Το αποτέλεσμα είναι η περιγραφή ενός συγχέοντα ερασιτέχνη για τις ακτές της Μεσογείου. Ο επιμελητής του έργου A. Berthelot απέδειξε ότι ο Αβιηνός πήρε στοιχεία από το ρωμαϊκά «δρομολόγια» (Itineraria), αλλά αντέστρεψε κάποιες διαδοχές. Ο Berthelot σχολιάζει κάποια ονόματα επί της ισπανικής ακτής ως εξής: «Η παράλειψη του Emporium, που έρχεται σε κτυπητή αντίθεση με την αναφορά της Ταρραγώνος και της Βαρκελώνης, ίσως χαρακτηρίζει τη μέθοδο του Αβιηνού, που αναδιφεί σε παλαιές πηγές και αναμιγνύει τις έρευνές του με τις δικές του εντυπώσεις ως αξιωματούχου του 4ου αιώνα μ.Χ.» (Εισαγωγή). Το Ora maritima ήταν ένα έργο προοριζόμενο για τον αναγνώστη και όχι για τον ταξιδιώτη.

Συνωνυμίες Το παραπάνω πρόσωπο, που είναι ο κατ' εξοχήν γνωστός ως Αβιηνός, δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον Rufus (;) Festus που έγραψε περί το 369 μ.Χ. μία επιτομή (breviarium) της Ρωμαϊκής Ιστορίας. Ο Theodore Mommsen ταύτισε τον παραπάνω με τον Rufius Festus, ανθύπατο στην Αχαΐα το 366, και αμφότερους με τον Αβιηνό. Και άλλοι πάλι τον συγχέουν με τον Festus του Τριδέντου, magister memoriae (= γραμματέα) και διαβόητο για τη σκληρότητά του ανθύπατο της επαρχίας της Ασίας, όπου είχε σταλεί να τιμωρήσει τους ενεχόμενους στη συνωμοσία του Θεοδώρου.

Αβιηνός

Εκδόσεις • A. Berthelot: Ora maritima. Παρίσι 1934. (κείμενο αναφοράς) • G. Fischer, F. Köppner: Der gestirnte Himmel. Versuch einer Übersetzung der Phaenomena Aratea des Rufus Festus Avienus. In: Programm des Communal-Obergymnasiums in Komotau, Komotau 1893. (Γερμανική μετάφραση, μέρος I) • G. Fischer: Der gestirnte Himmel. Versuch einer Übersetzung der Phaenomena Aratea des Rufus Festus Avienus. In: Programm des Communal-Obergymnasiums in Komotau, Komotau 1896. (Γερμανική μετάφραση, μέρος II) • J. P. Murphy: Ora maritima or Description of the seacoast. Σικάγο 1977. • J. Soubiran: Aviénus: Les Phénomènes d'Aratos. CUF, Παρίσι 1981. (κείμενο αναφοράς) • D. Stichtenoth: Ora maritima, lateinisch und deutsch. Darmstadt 1968. • P. van de Woestijne: Descriptio orbis terrae. Brugge 1961. (κείμενο αναφοράς)

Υπομνήματα, μονογραφίες, άρθρα • F. Bellandi, E. Berti, M. Ciappi: "Iustissima Virgo": Il mito della Vergine in Germanico e in Avieno (saggio di commento a Germanico Arati Phaen. 96 - 139 e Avieno Arati Phaen. 273 - 352), Pisa 2001 • A. Cameron (1995). "Avienus or Avienius?" [1] (PDF). Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 108: 252-262. Ανακτήθηκε την 2006-12-13. • • • • •

Concordantia in Rufium Festum Avienum. Curavit Manfred WACHT. G. Olms Verlag 1995 M. Fiedler: Kommentar zu V. 367-746 von Aviens Neugestaltung der Phainomena Arats. Stuttgart Saur 2004 C. Ihlemann: De Avieni in vertendis Arateis arte et ratione. Diss. Göttingen 1909 H. Kühne: De arte grammatica Rufi Festi Avieni. Essen 1905 K. Smolak: Postumius Rufius Festus Avienus. In: Handbuch der lateinischen Literatur der Antike, hrsg. von R. Herzog und P. L. Schmidt, Fünfter Band. Restauration und Erneuerung. Die lateinische Literatur von 284 bis 374 n. Chr., München 1989, S. 320-327 • D. Weber: Aviens Phaenomena, eine Arat-Bearbeitung aus der lateinischen Spätanike. Untersuchungen zu ausgewählten Partien. Dissertationen der Universität Wien 173, Wien 1986 • P. van de Woestijne: De vroegste uitgaven van Avienus' Descriptio orbis terrae (1488-1515). 1959 • H. Zehnacker: D'Aratos à Aviénus: Astronomie et idéologie. ICS 44 (1989), S. 317-329

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Βιβλιογραφία του Ortelius [2]: σημειώσεις χαρτογράφων • Ora maritima και Periegesis [3] στα λατινικά • Εισαγωγή και e-κείμενο της "Descriptio" [4] (στα γαλλικά)

Παραπομπές [1] [2] [3] [4]

http:/ / www. uni-koeln. de/ phil-fak/ ifa/ zpe/ downloads/ 1995/ 108pdf/ 108252. pdf http:/ / www. orteliusmaps. com/ index. html http:/ / www. thelatinlibrary. com/ avienus. html http:/ / remacle. org/ bloodwolf/ erudits/ avienus/ univers. htm

310

311

Αυσόνιος Αυσόνιος Ο Δέκιμος Μάγνος Αυσόνιος (Decimus Magnus Ausonius) (περ. 310-395), ήταν Ρωμαίος ποιητής και ρήτορας, ελληνικής κατά το ήμισυ καταγωγής.

Η ζωή του Γεννήθηκε στα Βουρδίγαλα της Γαλατίας, το σημερινό Μπορντώ. Ο πατέρας του ήταν αξιόλογος γιατρός ελληνικής καταγωγής, ενώ η μητέρα του καταγόταν και από τους δύο γονείς της από αριστοκρατικές οικογένειες της Μνημείο του Αυσόνιου στο Μιλάνο. νοτιοδυτικής Γαλατίας. Ο Αυσόνιος έλαβε αυστηρή ανατροφή από τη θεία του και τη γιαγιά του, που αμφότερες είχαν το όνομα Αιμιλία. Η εκπαίδευσή του υπήρξε εξαιρετική, ιδίως στη Γραμματική και τη Ρητορική, αλλά έλεγε ότι η πρόοδός του στην ελληνική γλώσσα δεν ήταν ικανοποιητική. Μετά το πέρας των σπουδών του εξασκήθηκε για λίγο ως δικηγόρος, αλλά προτιμούσε να διδάσκει. Το 334 ίδρυσε σχολή ρητορικής στο Μπορντώ, που έγινε πολύ δημοφιλής. Ο γνωστότερος μαθητής του ήταν ο Άγιος Παυλίνος ο Νολανός, αργότερα επίσκοπος της Νόλας στην Ιταλία. Μετά από τριάντα χρόνια στη σχολή, κλήθηκε από τον Βαλεντινιανό στην αυτοκρατορική αυλή για να διδάξει τον Γρατιανό ως διάδοχο. Ο πρίγκηπας σεβόταν πολύ τον δάσκαλό του, και όταν ανέβηκε στον θρόνο τον τίμησε με τους υψηλότερους τίτλους και τιμές, με αποκορύφωμα το αξίωμα του υπάτου το 379. Ο Αυσόνιος συμμετείχε και σε μια στρατιωτική εκστρατεία κατά των Αλεμάνων το 375, και μετά του δωρήθηκε η Σουηβή σκλάβα Bissula ως μέρος της λείας (αργότερα της απεύθυνε ένα ποίημά του). Μετά τη δολοφονία του Γρατιανού το 383, ο Αυσόνιος αποσύρθηκε στα κτήματά του κοντά στα Βουρδίγαλα. Πιθανόν η έκτασή του να περιελάμβανε το σημερινό κτήμα του Château Ausone, που ονομάσθηκε από αυτόν. Εμφανίζεται ως εκχριστιανισθείς σε μεγάλη ηλικία.

Το έργο του Παρότι θαυμάζονταν πολύ από τους συγχρόνους του, τα γραπτά του Αυσόνιου δεν συγκαταλέγονται γενικά στα καλύτερα της λατινικής λογοτεχνίας. Το ύφος του είναι εύκολο και ρέον, και το ποίημά του Mosella χαίρει ακόμα μεγάλης εκτιμήσεως για την περιγραφή της ζωής και των τοπίων κατά μήκος του ποταμού Μοζέλα. Ωστόσο, θεωρείται γενικώς ετερόφωτος και χωρίς πρωτοτυπία. Ο Εδουάρδος Γίββων στο έργο του «Παρακμή και πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας» (τόμος Γ΄) παρατηρεί ότι «η ποιητική φήμη του Αυσόνιου καταδικάζει την αισθητική της εποχής του». Ο Αυσόνιος αναφέρεται συχνά από ιστορικούς της οινοποιίας, καθώς τα έργα του παρέχουν πρώιμες ενδείξεις για αμπελοκαλλιέργειες σε μεγάλη κλίμακα στη σήμερα περίφημη οινοπαραγωγό περιοχή γύρω από τη γενέτειρά του Bordeaux.

Αυσόνιος

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Works by Ausonius [1] στο Internet Archive • Ausonius' Opera Omnia [2]: IntraText Digital Library

Παραπομπές [1] http:/ / www. archive. org/ search. php?query=creator:ausonius [2] http:/ / www. intratext. com/ Catalogo/ Autori/ Aut33. HTM

312

313

Βιργίλιος Βιργίλιος Ο Πόπλιος Βιργίλιος Μάρων (Publius Vergilius Maro, 15 Οκτωβρίου 70 π.Χ - 19 π.Χ), γνωστός ως Βιργίλιος ήταν λατίνος ποιητής. Το σημαντικότερο ίσως έργο του, η Αινειάδα, θεωρείται το σπουδαιότερο έπος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Βιογραφία Ο Βιργίλιος γεννήθηκε στο χωριό Andes, κοντά στην πόλη Μάντουα που βρίσκεται στη σημερινή βόρεια Ιταλία. Οι γονείς του ήταν ταπεινής καταγωγής, χωρικοί, ωστόσο φρόντισαν να λάβει την καλύτερη δυνατή μόρφωση. Μέχρι την ηλικία των δεκαέξι ετών εκπαιδεύεται στην Κρεμόνα και αργότερα στέλνεται στο Μιλάνο για ευρύτερες σπουδές. Την εποχή αυτή δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελληνική και λατινική φιλολογία. Σε ηλικία 18 ετών βρίσκεται στη Ρώμη όπου σκόπευε αρχικά να σπουδάσει ρητορική, ιατρική και αστρονομία. Σύντομα το ενδιαφέρον του επικεντρώνεται στη φιλοσοφία και για τον λόγο Προτομή του Βιργιλίου αυτό επισκέπτεται τη Νάπολη όπου γίνεται μαθητής του επικούρειου φιλοσόφου Σείρωνα. Παράλληλα διδάσκεται και ελληνικά. Την ίδια εποχή ο Βιργίλιος ξεκινά να γράφει τα πρώτα του ποιήματα και σταδιακά αφοσιώνεται ολοένα και περισσότερο στην ποίηση.

Τα πρώτα έργα Επιστρέφοντας στη Ρώμη, ο Βιργίλιος συνδέεται φιλικά με τον Μαικήνα (Gaius Maecenas), πλούσιο Ρωμαίο, ευεργέτη των καλλιτεχνών και υπεύθυνο για την πολιτιστική προπαγάνδα υπέρ του νέου, αυτοκρατορικού καθεστώτος του Οκταβιανού. Από το 39 π.Χ. ο Βιργίλιος ανήκε στον κύκλο ποιητών του Μαικήνα και διατηρούσε φιλικές σχέσεις με τον Αύγουστο. Στα σημαντικότερα πρώιμα έργα του Βιργίλιου, ανήκουν οι Εκλογές (Eclogae), μια συλλογή ποιημάτων βουκολικού περιεχομένου, γραμμένα την περίοδο 42-39 π.Χ. Μετά την ολοκλήρωση των Εκλογών, στο διάστημα 39-29 π.Χ., έγραψε τα Γεωργικά (Georgica), ένα αγροτικό ποίημα συνολικά τεσσάρων τόμων, αφιερωμένο στον Μαικήνα και στο οποίο περιγράφονται η ζωή και η εργασία των αγροτών της εποχής.

Βιργίλιος

314

Αινειάδα Η Αινειάδα αποτελεί το σημαντικότερο έργο του Βιργίλιου. Το προπαγανδιστικό αυτό έργο τού ανατέθηκε από τον Οκταβιανό, τον πρώτο Ρωμαίο Αυτοκράτορα, στον οποίο είχε γνωρίσει τον Βιργίλιο ο Μαικήνας. Η Αινειάδα αποτελεί ένα έπος μεγάλης ιστορικής σημασίας που επιπλέον καταξίωσε τον Βιργίλιο ως μείζονα ποιητή. Το έργο ολοκληρώθηκε σε ένα διάστημα περίπου δέκα ετών και περιγράφει μέσα σε συνολικά δώδεκα τόμους το ηρωικό έπος του Αινεία, ο οποίος μετά την πτώση της Τροίας, ταξιδεύει και φθάνει μετά από πολλές περιπέτειες στην Ιταλία, όπου και ιδρύει τη Ρώμη. Τα έξι πρώτα βιβλία της Αινειάδας είναι γραμμένα στο πρότυπο της Οδύσσειας του Ομήρου, ενώ τα υπόλοιπα έξι ακολουθούν το παράδειγμα της Ιλιάδας. Η Αινειάδα έχει χαρακτήρα ανεξάρτητο από τον Όμηρο. Τα ομηρικά ποιήματα είναι το πιο τέλειο φυσικό έπος και η Αινειάδα είναι μίμηση τους, αλλά συνάμα είναι δημιούργημα καινούργιο και προσωπικό. Ο Αινείας είναι ένας νέος τύπος επικού ήρωα που δεν εντάσσεται σε κανένα σχήμα, καθώς τυραννιέται από διλήμματα σχετικά με το ηρωικό πεπρωμένο του. Η Αινειάδα συμβόλισε ουσιαστικά την ιστορική αποστολή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και για το λόγο αυτό προωθήθηκε ως εθνικό έπος από το αυγούστειο καθεστώς. Ο Βιργίλιος πέθανε το έτος 19 π.Χ. ενώ επισκεπτόταν την Ελλάδα. Κατά την επίσκεψή του στα Μέγαρα αρρώστησε από ελονοσία και πέθανε, ενώ επέστρεφε στη Νάπολη, στο σημερινό Μπρίντιζι. Στη διαθήκη του Βιργίλιου υπήρχε εντολή να μη δημοσιευτεί η ανολοκλήρωτη Αινειάδα, ωστόσο ο Οκταβιανός Αύγουστος διέταξε τη δημοσίευσή της με ελάχιστες παρεμβάσεις, αναγνωρίζοντας τη μεγάλη αξία του έργου.

Φήμη Κατά τον Μεσαίωνα ο Βιργίλιος απέκτησε στην Ευρώπη τη φήμη μάντη και το όνομα του συνδέθηκε με μαγικές πρακτικές. Από την άλλη η Αινειάδα διδασκόταν στα σχολεία ως βασικό λατινικό κείμενο και ο ίδιος ο Βιργίλιος θεωρούνταν προφήτης του χριστιανισμού, με βάση μία αναφορά του έργου του σε ένα αναμενόμενο παιδί που θα αλλάξει τον κόσμο.

Εργογραφία • • • •

Appendix Vergiliana (50 π.Χ) Εκλογές (42 π.Χ) -- 10 βιβλία Γεωργικά (29 π.Χ) -- 4 βιβλία Αινειάδα (19 π.Χ) -- 12 βιβλία

Σημείωση: Οι χρονολογίες είναι ενδεικτικές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Έργα • Sacred Texts: Classics: The Works of Virgil [1] • Latin Library: P. Vergilivs Maro [2] • Βιογραφία • • • •

Suetonius: The Life of Virgil [3] Vita Vergiliana [4] Virgil.org: Aelius Donatus' Life of Virgil [5] Βιογραφία [6] του Tenney Frank.

• Σχόλια • Virgil in Late Antiquity, the Middle Ages, and the Renaissance: an Online Bibliography [7] • Virgilmurder [8] -- Ιστοσελίδα του Jean-Yves Maleuvre που υποστηρίζει πως ο Βιργίλιος δολοφονήθηκε από τον Αύγουστο.

Βιργίλιος • The Secret History of Virgil [9] -- Περιέχει θρύλους γύρω από τον Βιργίλιο που αναπτύχθηκαν κατά τον Μεσαίωνα. • Αποφθέγματα του Βιργίλιου [10]

Παραπομπές [1] http:/ / www. sacred-texts. com/ cla/ virgil/ index. htm [2] http:/ / www. thelatinlibrary. com/ verg. html [3] http:/ / www. fordham. edu/ halsall/ pwh/ suet-vergil. html [4] http:/ / www. forumromanum. org/ literature/ donatus_vita. html [5] http:/ / www. virgil. org/ vitae/ a-donatus. htm [6] http:/ / www. gutenberg. net/ etext/ 10960 [7] http:/ / www. virgil. org/ bibliography [8] http:/ / www. virgilmurder. org [9] http:/ / www. cs. utk. edu/ ~mclennan/ BA/ AV/ [10] http:/ / www. quote-fox. com/ QuoteFox/ plBrowse. php/ ?browse_cmd=browse_source& author_name=Virgil

315

316

Λίβιος Ανδρόνικος Λίβιος Ανδρόνικος Ο Λίβιος Ανδρόνικος (280/260 πΧ - 200;πΧ) θεωρείται ο πατέρας του Ρωμαικού δράματος και έπους . Ο ίδιος ήταν Ελληνικής καταγωγής[1] από τον Τάραντα, τη θεατρόπολη της μεγάλης Ελλάδας , και βρέθηκε στη Ρώμη ως αιχμάλωτος πολέμου. Πρέπει να υπηρέτησε ως δάσκαλος στην οικογένεια των Λιβίων, οι οποίοι αργότερα τον ελευθέρωσαν, από όπου πήρε και το όνομα Λίβιος. Ιδρυσε σχολη και διδασκε ελληνικα και λατινικα. Το έτος 207 π.Χ. επί υπατείας του Μάρκου Λίβιου Σαλινάτορα του ανατέθηκε από την πολιτεία η σύνθεση μιας λιτανευτικής ωδής , για ένα χορό παρθένων με σκοπό την αποτροπή κακών οιωνών . Στη συνέχεια , για να ευχαριστήσει τον ποιητή η πολιτεία παραχώρησε στο "σύλλογο τον γραφέων και ηθοποιών" το ναό της Αθηνάς στον Αβεντίνο λόφο ως τόπο συγκέντρωσης και λατρείας , καθιστώντας με αυτό τον τρόπο την Αθηνά προστάτιδα της ποίησης και του θεάτρου ( αντί του Διονύσου που είχαν οι Έλληνες ). Ο Ανδρόνικος μετέφρασε ελληνικά ή συνέθεσε δικά του έργα στα λατινικά βασισμένος σε ελληνικά προτύπα . Το έπος του Odusia πραγματεύεται ένα μέρος της Ιταλικής προιστορίας και γίνεται το βασικό σχολικό βιβλίο των Ρωμαίων ( όπως και τα Ομηρικά έπη για τους Έλληνες ) μέχρι την εμφάνιση της Αινειάδας απο τον Βιργίλιο .Εγραψε κωμωδιες ,τραγωδιες και λυρικη ποιηση μεταφυτευοντας στα εργα του ελληνικα στοιχεια και προτυπα.Απο τα εργα του σωζονται μονο αποσπασματα στα εργα του Φλακκου,του Γελλιου και του Νονιου

Παραπομπές [1] Βασίλειος Ρίτσος, Λεξικό αρχαίων Λατίνων θεατρικών συγγραφέων (http:/ / 209. 85. 129. 132/ search?q=cache:wSHsSGMau-EJ:www. britsos. gr/ admin/ uploads/ LEXIKO%20LATINON%20SYGGRAFEVN. doc+ Î Î½Î´Ï Ï Î½Î¹ÎºÎ¿Ï + Î Î¯Î²Î¹Î¿Ï + ÎÎ»Î»Î·Î½Î±Ï & cd=1& hl=el& ct=clnk& gl=gr)

317

Λουκανός Λουκανός Ο Μάρκος Ανναίος Λουκανός (Marcus Annaeus Lucanus) (39–65) ήταν Ρωμαίος ποιητής, γεννημένος στην Ισπανία, ο οποίος έδρασε στη Ρώμη κατά τους χρόνους του Αυτοκράτορα Νέρωνα. Ανιψιός του Σενέκα του Νεότερου, σπούδασε ρητορική και γρήγορα αναμείχθηκε με την πολιτική ζωή. Ο Λουκανός, όπως και ο θείος του, ανήκε στον στενό αυλικό λογοτεχνικό κύκλο του Νέρωνα και αρχικώς επιχείρησε να τον εξυμνήσει, τελικώς όμως στράφηκε με το έργο του εμμέσως εναντίον της καταπιεστικής για την αριστοκρατία ηγεμονίας του. Έτσι εξέφραζε μία εύγλωττη μερίδα των ανώτερων κοινωνικών τάξεων η οποία έβλεπε με καχυποψία το αυτοκρατορικό καθεστώς που εγκαινίασε ο Αύγουστος και αναπολούσε την παλαιότερη ρεπουμπλικανική «ακμή», όπου η διακυβέρνηση ήταν ευρύτερα κατανεμημένη ενώ σπουδαιότερη αξία και κέντρο εθνοτικής συσπείρωσης δεν αποτελούσε ο Αυτοκράτορας, ένας απολυταρχικός τύραννος, αλλά το ρωμαϊκό μεγαλείο και η δόξα της Ρώμης. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσει την εύνοια του Νέρωνα και να διαταχθεί να αυτοκτονήσει, σε πολύ νεαρή ηλικία, για αντικυβερνητική συνωμοσία (την ίδια μοίρα υπέστη και ο Σενέκας). Ο Λουκανός έγραψε ποιήματα όπως το έπος «Φαρσάλια», εμπνευσμένο από τον εμφύλιο πόλεμο του Ιουλίου Καίσαρα και του Πομπήιου, όπου εξυμνούσε υπογείως τη ρεπούμπλικα των περασμένων χρόνων. Με το έργο του αυτό στράφηκε ανοιχτά εναντίον του βιργιλικού ύφους: ο Βιργίλιος είχε αποθεώσει αλληγορικά τον Αύγουστο και τη νέα, αυτοκρατορική τάξη πραγμάτων με ένα ομηρικό έπος, ενώ ο ίδιος υπέσκαπτε ουσιαστικώς τον «φιλότεχνο» Αυτοκράτορα της δικής του εποχής με ένα «σύγχρονο», πεσιμιστικό αντισυμβατικό ποίημα ευρισκόμενο στον αντίποδα της Αινειάδας· στα Φαρσάλια εκλείπει τελείως ο μυθολογικός μηχανισμός και οι θεϊκές παρεμβάσεις, υιοθετείται ένα σχεδόν χρονογραφικό ύφος και ο Ιούλιος Καίσαρας, προπάτορας του νέου καθεστώτος, σκιαγραφείται με τα μελανότερα χρώματα ως ένας επίδοξος, εγωκεντρικός τύραννος. Ο Πομπήιος από την άλλη, η αντίθετη όψη του Αινεία, παρουσιάζεται ως μία ρεαλιστική, υπέργηρη και εξελισσόμενη φιγούρα οικογενειάρχη με την Τύχη να τον έχει εγκαταλείψει. Τελικώς για τον Πομπήιο ο μόνος δρόμος για την ηθική ελευθερία είναι ο θάνατος για μια δίκαιη υπόθεση.

Δείτε επίσης • Σενέκας ο Νεότερος • Νέρων • Εριχθώ

Πηγές • Εισαγωγή στην αρχαιογνωσία, Τόμος Β', Φριτς Γκραφ, Εκδόσεις Παπαδήμα

318

Λουκρήτιος Λουκρήτιος Ο Τίτος Λουκρήτιος Κάρος (λατινικά Titus Lucretius Carus) γεννήθηκε περίπου στα 98-94 π.Χ. και πέθανε γύρω στα 55-53 π.Χ. Ήταν Ρωμαίος ποιητής και φιλόσοφος. Το μόνο γνωστό του έργο είναι το εκτενές φιλοσοφικό ποίημα De Rerum Natura ("Περί της φύσεως των πραγμάτων"). Παρ' ότι η άνθιση του λατινικού εξάμετρου συνήθως αποδίδεται στον Βιργίλιο, είναι αναμφισβήτητη η επίδραση του De Rerum Natura στον τελευταίο και σε άλλους, μεταγενέστερους ποιητές. Είναι επίσης σημαντικό για το ρόλο που έπαιξε στη μετάδοση των ελληνικών φιλοσοφικών ιδεών και στην εκλέπτυνση της λατινικής γλώσσας. Η διάσωση των κειμένων του ποιήματος είναι αξιοσημείωτο γεγονός, δεδομένης της εχθρότητας της χριστιανικής Εκκλησίας, η οποία και ήταν το μόνο μέσο μετάδοσης για λατινικά κείμενα σχετικά με τον Λουκρήτιο και τον Επίκουρο. Παρά ταύτα, τα διασωθέντα κείμενα είναι συνήθως παραποιημένα και έχουν γίνει επίπονες προσπάθειες για την αποκατάστασή τους.

Έργο

Λουκρήτιος

Ο στόχος του έργου ήταν να απαλλάξει το νου των ανθρώπων από την προκατάληψη και το φόβο του θανάτου. Για να το πετύχει αυτό αναπτύσσει διεξοδικά τις θέσεις του Επίκουρου, τον οποίον και αποθεώνει. Ο Λουκρήτιος εκφράζει σε προσεγμένα κλασικά λατινικά τις επικούρειες απόψεις του για τη μεταφυσική, την υλιστική ατομική θεωρία και, γενικότερα, την υπεροχή των φυσικών φαινομένων ως κεντρικής ερμηνείας της λειτουργίας του κόσμου. Ο Λουκρήτιος αντιπαθούσε και έβλεπε ως αβάσιμη τη δεισιδαιμονία καθώς δεν πίστευε ότι το Σύμπαν κυβερνάται από θεϊκές παρεμβάσεις ή υπερφυσικές δυνάμεις, όπως θεωρούσε η πλειοψηφία των ανθρώπων του καιρού του. Ο θάνατος για τον Λουκρήτιο δεν ήταν εγγενώς ούτε καλός ούτε κακός, μόνο μία απόλυτη παύση της ύπαρξης, και ο φόβος του θανάτου δεν ήταν παρά μία προβολή επίγειων, καθημερινών φόβων.

Λουκρήτιος

Σύνδεσμοι • Project Gutenberg e-text του De Rerum Natura On The Nature Of Things [1] • Γεώργιος Γρατσιάτος, «Ο Λουκρήτιος [2]»

Παραπομπές [1] http:/ / onlinebooks. library. upenn. edu/ webbin/ gutbook/ lookup?num=785 [2] http:/ / openarchives. gr/ view/ 349425

319

320

Μάρκος Μανίλιος Μάρκος Μανίλιος Ο Μάρκος Μανίλιος (Marcus Manilius) ήταν Λατίνος ποιητής και αστρολόγος του 1ου αιώνα μ.Χ., με την ακμή του να τοποθετείται στα χρόνια του Αυγούστου και του Τιβερίου. Κατά τον Richard Bentley ήταν Μικρασιάτης `Ελληνας, ενώ κατά τον F. Jacob Αφρικανός. Το κυριότερο έργο του, το Poeticon Astronomicon (ή Astronomica), πεντάτομο ποίημα, είναι ίσως το πρώτο έργο στη λατινική γλώσσα που πραγματεύεται διεξοδικά την Αστρονομία και την Αστρολογία. Εκεί ο Μανίλιος μιλά με εξαίρετη ποιητική χάρη για την κίνηση των άστρων και την επίδρασή τους πάνω στους ανθρώπους, το ζωδιακό κύκλο, τους αναλλοίωτους νόμους του πεπρωμένου, κλπ. Το κείμενό του όπως το έχουμε σήμερα ανακαλύφθηκε το 15ο αιώνα σε μια παλαιά γερμανική βιβλιοθήκη.

Διαδικτυακοί Τόποι Manilius, Astronomica: Original full text in Latin [1]

Παραπομπές [1] http:/ / www. gmu. edu/ departments/ fld/ CLASSICS/ manilius. html

321

Οβίδιος Οβίδιος Ο Πόπλιος Οβίδιος Νάσων (λατ. Publius Ovidius Naso) ήταν λατίνος ποιητής, ο τελευταίος από τους μεγάλους αυγούστειους ποιητές, που έζησε στις αρχές της Pax Romana, της ειρήνης δηλ., ανάμεσα στα έθνη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που επέβαλαν οι ρωμαϊκές στρατιωτικές δυνάμεις. Γεννήθηκε στην ιταλική πόλη Σουλμόνα το 43 π.Χ. και πέθανε στην πόλη Τόμοι της Μοισίας (Ρωμαϊκής επαρχίας του κάτω Δούναβη) το 17 μ.Χ.

Τα πρώτα χρόνια Ο Οβίδιος προερχόταν από μία οικογένεια της επαρχίας, αρκετά εύπορη ώστε να στείλει τον ίδιο και τον αδελφό του στη Ρώμη για να σπουδάσουν σε ηλικία περίπου 12 ετών. Μετά από την βασική παιδεία που πήρε κοντά στους καλύτερους δασκάλους έκανε λαμπρές νομικές και φιλολογικές σπουδές. Εκπαιδεύτηκε στη ρητορική ώστε να αποκτήσει ευφράδεια χωρίς όμως να τον προσελκύει ιδιαίτερα η τυποποιημένη επιχειρηματολογία των ασκήσεων δικανικής ακριβείας. Όπως περιγράφει ο Σενέκας ο Πρεσβύτερος σε μια βιογραφία του Οβιδίου αυτής της περιόδου, τον ενδιέφεραν καταστάσεις που το ζητούμενο περιστρεφόταν γύρω από συλλογισμούς με ηθικό και ψυχολογικό περιεχόμενο. Ο Οβίδιος πέρασε ένα χρονικό διάστημα στην Αθήνα όπως συνήθιζαν οι νέοι των ανώτερων κοινωνικών τάξεων και ταξίδεψε αρκετά στην Ελλάδα κερδίζοντας αρκετές εμπειρίες. Ως μέλος της ρωμαϊκής τάξης των ιππέων, ήταν προορισμένος για σταδιοδρομία στον δημόσιο βίο και κατέλαβε μερικές Οβίδιος κατώτερες δικαστικές θέσεις, τις πρώτες βαθμίδες στην κλίμακα του δημοσίου, όμως διαπίστωσε ότι ο δημόσιος βίος δεν του ταίριαζε. Έτσι εγκατέλειψε το επάγγελμα του για να ασχοληθεί με την ποίηση και την ανάπτυξη σχέσεων και επαφών με τους γνωστούς ποιητές της εποχής του.

Οβίδιος

Το έργο του Όταν ο Οβίδιος εμφανίστηκε στη λογοτεχνική σκηνή, η ειρήνη ήταν εξασφαλισμένη και ήταν διάχυτη η επιθυμία για έναν πιο χαλαρό τρόπο ζωής και λιγότερο αυστηρά ήθη, τα οποία διαμόρφωσαν την ανώτερη τάξη της πρωτεύουσας. Ο Οβίδιος γίνεται εκφραστής αυτών των επιθυμιών και αναπτύσσει μια ποίηση που ανταποκρίνεται στον τρόπο ζωής της εποχής του. Δοκίμασε να γράψει σε όλα τα σημαντικά λογοτεχνικά είδη, την ελεγεία, το έπος, την επιστολογραφία, την τραγωδία, και κατάφερε να επιτύχει μια συνεχή διεύρυνση του ορίζοντα του και μια νέα αντίληψη της σχέσης μεταξύ ποίησης και ζωής. Τα έργα του μπορούν να καταταγούν σε τρεις περιόδους.

Πρώτη περίοδος Εδώ ανήκουν τα νεανικά έργα του ποιητή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ποίηση που έγραψε κατά την πρώτη περίοδο της σταδιοδρομίας του ως ποιητής αντικατοπτρίζει μία θεώρηση της ζωής, του έρωτα και της ποίησης αντίθετη με τις "επίσημες" ηθικές θέσεις που προωθούσε ο αυτοκράτορας Αύγουστος. • Ο Οβίδιος ξεκινά με μια συλλογή ερωτικών ελεγειών, τους "Amores" (Έρωτες), σε 5 βιβλία περίπου το 20 π.Χ., όπου εκφράζει σε πρώτο πρόσωπο τα παραδοσιακά θέματα της ερωτικής ελεγείας. Τα νέα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ελεγεία του Οβιδίου είναι εμφανή με πιο εντυπωσιακή καινοτομία την απουσία μιας κεντρικής γυναικείας μορφής ως κέντρο των διάφορων ερωτικών εμπειριών. Αντί για το πάθος των μεγάλων λατίνων ερωτικών ποιητών, ο Οβίδιος προτιμά να εμφανίζει την ερωτική εμπειρία μέσα από το φίλτρο της ειρωνείας και της απόστασης του διανοουμένου. • Το ποίημα που φαίνεται να έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απόφαση του Αυγούστου να εξορίσει τον ποιητή, είναι η "Ερωτική τέχνη" (Ars amatoria), που δημοσιεύθηκε το 1 π.Χ. Το μήνυμα που περνούσε εκεί ο Οβίδιος στην πραγματικότητα υπονόμευε το επίσημο πρόγραμμα ηθικών μεταρρυθμίσεων που είχε υιοθετηθεί από τον Αύγουστο. Ο έρωτας του Οβιδίου επιζητεί την ανεκτικότητα, με την βοήθεια της οποίας μπορούν να αρθούν οι κανόνες μιας ηθικής, η οποία δεν ταιριάζει πλέον σε ένα πρωτευουσιάνικο κοινωνικό στρώμα. Το έργο περιείχε αναφορές στα σύμβολα προσωπικού γοήτρου του Αυγούστου, διατυπωμένες με αναίδεια και αδιακρισία μέσα στα συμφραζόμενα. Ήταν λογικό, το έργο αυτό, να μην τύχει καλής υποδοχής από όσους είχαν ενστερνιστεί τους στόχους και τις επιδιώξεις του πουριτανισμού της εποχής του Αυγούστου. • Κατά την περίοδο αυτή ο Οβίδιος δημοσίευσε επίσης το έργο "Επιστολές ηρωίδων" (Epistulae Heroidum), δύο σειρές από πνευματώδεις δραματικούς μονολόγους που χαρακτηρίζονται ως επιστολικά ποιήματα. Η πρώτη σειρά (1-15) περιέχει επιστολές γραμμένες από διάσημες ηρωίδες της ελληνικής μυθολογίας και η δεύτερη σειρά (16-21) περιλαμβάνει επιστολές ερωτευμένων ανδρών και απαντήσεις των αγαπημένων τους γυναικών (Πάρης και Ελένη, Ηρώ και Λέανδρος κ.ά.).

Δεύτερη περίοδος Θεωρείται η σημαντικότερη περίοδος για το έργο του ποιητή, εποχή ωριμότητας και των σπουδαιότερων έργων του. • Η τραγωδία του Οβιδίου, "Μήδεια" δεν διασώθηκε. Καθώς επαινέθηκε από τον ιστορικό Τάκιτο και άλλους, είναι πιθανό να επηρέασε την τραγωδία του Σενέκα με το ίδιο θέμα. • Το "Ημερολόγιο" (Fasti) είναι ένα έργο που η πρόθεση του είναι να παρουσιάσει τους μύθους, τα έθιμα και τις θρησκευτικές γιορτές του ρωμαϊκού έτους. Είχε προγραμματίσει 12 βιβλία ελεγειακών διστίχων, ένα για κάθε μήνα. Η εξορία του άφησε το έργο ημιτελές αφού υπάρχουν μόνο έξι βιβλία, τα οποία επεξεργάστηκε εν μέρει στα χρόνια της εξορίας. Το Ημερολόγιο έγινε έργο εθνικό, και ήταν ίσως προμελετημένο για να αποκαταστήσει την φήμη του συγγραφέα του ενώπιον του αυτοκράτορα καθώς περιέχει κολακείες για την αυτοκρατορική οικογένεια και έναν έντονο πατριωτισμό.

322

Οβίδιος • Οι "Μεταμορφώσεις", επικό ποίημα σε εξάμετρους, σε 15 βιβλία, για τις μεταμορφώσεις των ανθρώπινων όντων από το χάος έως την αποθέωση του Καίσαρα, αποτελεί μια τεράστια πινακοθήκη μυθικών παραδόσεων. Στο έργο αυτό που αποτελεί ίσως το σπουδαιότερο του ποιητή, δίνει τον καλύτερο εαυτό του. Λαμπρές εικόνες, γεμάτες φαντασία, δείχνουν ότι ο ποιητής γνωρίζει πράγματι να αποδίδει θαυμαστά την ψυχική κατάσταση του πανικού και της κατάπληξης των όντων που μεταμορφώνονται τη στιγμή κατά την οποία μεταβάλλονται σταδιακά σε φυτό, ζώο ή πέτρα, ενώ το πνεύμα διατηρεί καθαρά ανθρώπινα συναισθήματα. Είναι φανερό πως ο Οβίδιος με το έργο αυτό επιδιώκει να κάνει κάνει μια συνολική αναφορά όλης της λογοτεχνίας, από τον Όμηρο και την τραγωδία της Αθήνας και της Ρώμης μέχρι τους συγχρόνους του. Σχεδόν όλες οι ιστορίες των ανθρώπινων μεταμορφώσεων είναι ερωτικές ιστορίες γεμάτες πάθος εμπλουτισμένες με μυθιστορηματικά στοιχεία. Ο κόσμος του ποιήματος αποτελείται από όψεις, μεταμφιέσεις, σκιές, αντικατοπτρισμούς που τρέφουν την ανθρώπινη ελπίδα με κάθε μεταμόρφωση να αποτελεί έναν θάνατο και έτσι το περιεχόμενο να δίνει μια αίσθηση θλίψης. Σε όλες τις εποχές μέχρι σήμερα, οι ήρωες του Οβιδίου, Φαέθων, Νάρκισσος, Δάφνη και πολλοί άλλοι, υπήρξαν πολύ δημοφιλείς, ενώ το ίδιο αυτό θέμα των Μεταμορφώσεων στάθηκε πηγή έμπνευσης για όλες τις τέχνες.

Τρίτη περίοδος, τα έργα της εξορίας Μετά την ξαφνική εξορία του, ο Οβίδιος εγκαταλείπει τη φανταστική και ζωηρή αφηγηματική ποίηση και επέστρεψε στην ελεγεία. • Το έργο του "Άσματα θλιβερά" (Tristia) αποτελείται από 5 βιβλία ελεγειών, όπου διεκτραγωδεί την κατάσταση του και ικετεύει για τη βελτίωση της. • Οι "Επιστολές από τον Πόντο" (Epistulae ex Ponto) είναι 4 βιβλία ελεγειών, του ίδιου ψυχολογικού κλίματος, τις οποίες απευθύνει σε ισχυρούς φίλους του. • Το Ίβις (Ibis), που γράφηκε λίγο μετά την άφίξή του στην Τόμι, ένα ένα μακροσκελές και περίτεχνο ανάθεμα ενάντια σε κάθε ανώνυμο εχθρό. Ωστόσο, η ζωή του δεν ήταν πάντοτε θλιμμένη. Αφού εξοικειώθηκε με την ιδέα ότι η εξορία αυτή θα ήταν η μόνιμη πατρίδα του, άρχισε να βλέπει μερικές θετικές πλευρές στον νέο τόπο διαμονής του και στους κατοίκους του. Έδειξε ενδιαφέρον για την ιστορία του τόπου και την πολιτική και συνέθεσε ποιήματα στην τοπική γλώσσα.

Εξορία και θάνατος Ο Οβίδιος, εκτός ένας άνθρωπος που χάρηκε τις ομορφιές της ζωής και του μύθου, υπήρξε, ταυτόχρονα, μια τραγική μορφή, που πέθανε στην εξορία δυστυχισμένος, θύμα ηγεμονικής δυσμένειας. Καταδικάστηκε, τον Νοέμβριο του έτους 8 μ.Χ., σε εξορία, κατά διαταγή του αυτοκράτορα Αυγούστου. Η είδηση αυτή για το πάθημα του Οβιδίου, μόλις έγινε γνωστή στην Ρώμη, προκάλεσε απερίγραπτη συγκίνηση που δεν περιορίσθηκε μόνο μεταξύ του κόσμου της πολιτικής και των Γραμμάτων, αφού όλοι ήξεραν το μεγάλο ταλέντο του ποιητή και τις κατακτήσεις του ανάμεσα στο "ωραίο φύλο" της εποχής. Ήταν αυτός που είχε διδάξει τη στρατηγική της ερωτικής γοητείας με το περίφημο έργο του "Η τέχνη του έρωτα" και την ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία με το σπουδαίο έργο "Μεταμορφώσεις", που αποκλήθηκαν η "Βίβλος των ποιητών". Εκτός, όμως, από τη συγκίνηση, γεννήθηκε και απορία για τα αίτια της ποινής του, αφού ούτε η Σύγκλητος ούτε κάποιο δικαστήριο την είχαν επιβάλει. Ήταν μια περίεργη υπόθεση, αφού κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία, δικάστηκε στο ιδιαίτερο δικαστήριο του αυτοκράτορα και η απόφαση πάρθηκε και ανακοινώθηκε από τον ίδιο τον αυτοκράτορα. Αν και δεν του αφαιρέθηκαν τα πολιτικά του δικαιώματα και η περιουσία του, ούτε του απαγορεύθηκε να συνθέτει ποιήματα και να επικοινωνεί με τους δικούς του ανθρώπους, τα βιβλία όμως αποσύρθηκαν από τις δημόσιες βιβλιοθήκες και κυκλοφορούσαν μόνο ιδιωτικά, μεταξύ φίλων.

323

Οβίδιος Οι ερευνητές σε διάφορες εποχές προσπάθησαν να εξηγήσουν αυτή τη στάση του Αυγούστου απέναντι στον Οβίδιο. Άλλοι πιστεύουν πως ο Αύγουστος θέλησε να παγιώσει ένα ηθικό κλίμα τιμωρώντας τον ελευθεριάζοντα ποιητή, άλλοι, όμως, φρονούν ότι η αυτοκρατορική δυσμένεια ήταν πολιτικής φύσεως, γιατί ο Οβίδιος είχε ανάμειξη στους ανταγωνισμούς για τη διαδοχή του Αυγούστου. Ο Αύγουστος που ήξερε να αποφεύγει τα δημόσια σχόλια, αφού μέχρι σήμερα μυστήριο καλύπτει την υπόθεση αυτή, εξόρισε τον Οβίδιο στους Τόμους, ένα λιμάνι στα σύνορα της αυτοκρατορίας, κοντά στις εκβολές του Δούναβη, περιοχή με πολύ άσχημο κλίμα, εκτεθειμένο στις περιοδικές επιθέσεις τών γύρω βαρβαρικών φύλων. Βιβλία και εκπολιτισμός δεν υπήρχαν και μέσα στη μοναξιά του ο ποιητής (η γυναίκα του είχε μείνει στη Ρώμη ώστε να μεσολαβήσει σε ισχυρούς φίλους υπέρ του άνδρα της) άρχισε και πάλι να γράφει σε πιο προσωπικό και ενδοσκοπικό ύφος. Επί εννεά ολόκληρα χρόνια μέχρι τον θάνατό του, ο Οβίδιος υπέφερε διαρκώς και το αποτύπωνε αυτό με τα ελεγεία και τα μηνύματα προς τους φίλους, τη γυναίκα του και τον ασυγκίνητο αυτοκράτορα. Στον τόπο της εξορίας του, ανάμεσα στους λίγους Ρωμαίους λεγεωνάριους και στους εγχώριους πληθυσμούς, ο Οβίδιος δεν παύει να ονειρεύεται τη Ρώμη της παλαιάς ευτυχίας του και να εκλιπαρεί την επιείκεια του αυτοκράτορα, με συνεχή μηνύματα χωρίς όμως να πετύχει ποτέ τον επαναπατρισμό του.

Εκδόσεις • Franz Bömer: P. Ovidius Naso. Die Fasten. Lat./Deutsch. Hg., übers. u. kommentiert von F. Bömer. Heidelberg 1957. • Publius Ovidius Naso: Metamorphosen. Sammlung Tusculum. Artemis & Winkler, Düsseldorf und Zürich 1996. ISBN 3-7608-1569-3 (darin Zusammenstellung wissenschaftlicher Literatur zu Ovid und den Metamorphosen).

Βιβλιογραφία • Michael von Albrecht: Ovid. Eine Einführung. Reclam, Stuttgart 2003, ISBN 3-15-017641-7 (Universal-Bibliothek, 17641). • Siegmar Döpp: Werke Ovids. Eine Einführung. dtv, München 1992. ISBN 3-423-04587-6 • Niklas Holzberg: Ovid. Dichter und Werk. Beck, München 1997, 1998. ISBN 3-406-41919-4 • Ulrich Schmitzer: Ovid. Studienbücher Antike. Bd 7. Olms, Hildesheim 2001. ISBN 3-487-11366-X • L. P. Wilkinson: Ovid Recalled. Cambridge Univ. Press, Cambridge 1955, Chivers, Bath 1974 (Nachdr.). ISBN 0-85997-052-3

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • • • • • • • •

KIRKE - Ιστοσελίδα για τον Οβίδιο [1] Μεταμορφώσεις [2] (όλο το λατινικό κείμενο με άνω των 2100 εικονογραφιών) Γερμανική μετάφραση των Μεταμορφώσεων [3] Όλα τα λατινικά κείμενα του Οβίδιου [4] The Ovid Project [5] Mutatas dicere formas - Πως απαγγελλόταν οι Μεταμορφώσεις του Οβιδίου; [6] μικρό Βιογραφικό [7] Γερμανική μετάφραση (Μεταμορφώσεις & Άσματα θλιβερά) [8]

324

Οβίδιος

325

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8]

http:/ / www. kirke. hu-berlin. de/ ovid/ start. html http:/ / www. latein-pagina. de/ iexplorer/ ovids_metas. htm http:/ / www. gottwein. de/ Lat/ Lat. Lektuere. php#Ovid http:/ / www. thelatinlibrary. com/ ovid. html http:/ / www. uvm. edu/ ~hag/ ovid/ index. html http:/ / www. telemachos. hu-berlin. de/ materialien/ ovidprojekt/ einfuehrung/ einfuehrung. htm http:/ / www. gottwein. de/ latbio/ ovid01. php http:/ / www. vox-latina-gottingensis. de/ origueb/ ovidue. htm

326

Οράτιος Οράτιος Ο Quintus Horatius Flaccus (8 Δεκεμβρίου 65 π.Χ. - 27 Νοεμβρίου 8 π.Χ.), γνωστότερος απλώς ως Οράτιος, ήταν ο κορυφαίος Λατίνος (Ρωμαίος) λυρικός ποιητής κατά τους χρόνους του Αυτοκράτορα Αυγούστου, και για πολλούς ένας από τους δύο μεγαλύτερους Λατίνους ποιητές όλων των εποχών μαζί με τον Βιργίλιο.

Η ζωή του Γεννήθηκε στη Venosa ή Venusia, μία κωμόπολη στα σύνορα Απουλίας και Λουκανίας, ως γιος απελεύθερου γεννημένος ο ίδιος ελεύθερος. Ο πατέρας του εργαζόταν ως μεσάζοντας σε δημοπρασίες. Παρότι ο ποιητής παρουσιάζει τον εαυτό του ως «πτωχόν και τίμιον» αγρότη (macro pauper agello, «Σάτιρες» 1.6.71), η ασχολία του πατέρα του ήταν επικερδής για τους πρώην σκλάβους: ο πατέρας του μπόρεσε να ξοδέψει αρκετά χρήματα για την εκπαίδευση του γιού του, συνοδεύοντάς τον αρχικώς στη Ρώμη για τη στοιχειώδη μόρφωση και στέλνοντάς τον κατόπιν στην Αθήνα να μελετήσει Ελληνικά και Φιλοσοφία. Ο Οράτιος αργότερα εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του ως εξής: «Αν ο χαρακτήρας μου βαρύνεται με λίγα μικρά ελαττώματα, κατά τα άλλα είναι τίμιος και ηθικός. Αν λίγους μόνο διάσπαρτους λεκέδες μπορείτε να δείξετε σε μια κατά τ'άλλα αγνή επιφάνεια, αν Ο Οράτιος κανείς δε μπορεί να με κατηγορήσει για φιλοχρηματία, ή λαγνεία, ή ασωτίες, αν ζω ζωή ενάρετη, αμόλυντη από ακαθαρσίες (συγχωρείστε μου προς στιγμή τον αυτοέπαινό μου),κι αν είμαι ένας καλός φίλος για τους φίλους μου, στον πατέρα μου οφείλονται όλα αυτά... ...Aξίζει από μένα ευγνωμοσύνη και αίνο. Ποτέ δε θα μπορούσα να ντρέπομαι για ένα τέτοιο πατέρα, ούτε και νιώθω ανάγκη καμιά ν' απολογηθώ, σαν πολλούς άλλους, επειδή είμαι γιος απελεύθερου». («Σάτιρες» 1.6.65-92) Μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα, ο Οράτιος πήγε στο στρατό, υπό τις διαταγές του στρατηγού Βρούτου. Πόλεμησε ως αξιωματικός (tribunus militum) στη Μάχη των Φιλίππων. Αργότερα ισχυρίσθηκε ότι σώθηκε πετώντας την ασπίδα του και φεύγοντας. Επειδή κηρύχθηκε αμνηστία για όσους είχαν πολεμήσει κατά του Οκταβιανού Αυγούστου, ο Οράτιος επέστρεψε στην Ιταλία, όπου όμως ανακάλυψε ότι η ακίνητη περιουσία του είχε δημευθεί και (μάλλον) ότι ο πατέρας του είχε πεθάνει. Είχε πάντως τα χρήματα για να αγοράσει μία μόνιμη θέση εργασίας ως scriba quaestorius, ένα αξίωμα του Θησαυροφυλακίου, που του επέτρεψε να ζήσει άνετα και να επιδοθεί στην ποιητική του τέχνη. Αργότερα κατόρθωσε να εισέλθει σε ένα λογοτεχνικό κύκλο που περιελάμβανε τους Βιργίλιο και Ρούφο. Εκείνοι τον γνώρισαν στον Μαικήνα, φίλο και έμπιστο του Αυγούστου, που έγινε ο προστάτης του και δώρισε στον Οράτιο ένα αγρόκτημα με έπαυλη κοντά στο Tibur (το σημερινό Τίβολι). Μη έχοντας κληρονόμους, ο Οράτιος το άφησε πεθαίνοντας στον αυτοκράτορα

Οράτιος

327

Αύγουστο. Το αγρόκτημα διατηρείται και σήμερα ως τόπος προσκυνήματος για τους φίλους του έργου του.

Το έργο του Ο Οράτιος έγραψε ποιήματα λυρικά και ποιήματα δαχτυλικά. ΛΥΡΙΚΑ 4 βιβλία με τις Ωδές Οι Επωδοί (1 βιβλίο, 17 επωδοί κατα το πρότυπο του Καλλίμαχου) Ο Εκατονταέτηρος Ύμνος (του ανατέθηκε το 17 π.Χ. να συνθέσει έναν ύμνο της Εκατονταετίας και να τον διδάξει σε ένα χορό αγοριών και κοριτσιών)

ΔΑΚΤΥΛΙΚΑ 2 βιβλία Σατίρων 2 βιβλία Επιστολών Ποιητική Τέχνη(ARS POETICA)

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Horace [5] [1] GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Horace

[1]

της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την

328

Πλίνιος ο Νεότερος Πλίνιος ο Νεότερος Ο Γάιος Πλίνιος Καικίλιος, γνωστότερος ως Πλίνιος ο Νεότερος (61/62-113 μ. Χ.) (Plinius Secundus), ήταν Ρωμαίος κρατικός αξιωματούχος, δικηγόρος, ποιητής, πεζογράφος και φυσικός φιλόσοφος. Ήταν ανιψιός του Πλίνιου του Πρεσβύτερου, ο οποίος συμμετείχε στην ανατροφή του. Έγραψε ποίηση, ρητορικούς λόγους και επιστολές προς δημοσίευση, ένα νέο, υποκειμενικό είδος μη μυθοπλαστικού πεζού λόγου. Μετά από μία πολύχρονη πολιτική καριέρα και ανέλιξη στα κρατικά αξιώματα, το 110 διορίστηκε "πρέσβης" του Αυτοκράτορα στη Βιθυνία και το 112, από επιστολές που έγραψε και αναφορές που έστειλε σε προϊσταμένους του, σώζονται αναφορές για τους χριστιανούς της Βιθυνίας. Ήταν η εποχή που εξαπλωνόταν η νέα θρησκεία και ο Πλίνιος διεξήγαγε ανακρίσεις και έρευνες. Ήταν αυτόπτης μάρτυρας της έκρηξης του Βεζούβιου, το 79 όταν καταστράφηκε η Πομπηία και η μαρτυρία του διασώθηκε σε δύο επιστολές του[1] .

Αναφορές [1] βλ. Pliny the Younger (μτφρ. Betty Radice), The Letters of the Younger Pliny, Penguin Classics, 1969

329

Προπέρτιος Προπέρτιος Ο Σέξτος Προπέρτιος ήταν Λατίνος ελεγειακός ποιητής, που γεννήθηκε περί το 50 π.Χ. στη Μπεβάνια (Bevagna) ή την περιοχή της και πέθανε μεταξύ του 15 π.Χ. και του 2 π.Χ.. Ο Προπέρτιος ήταν ένας Ρωμαίος ποιητής που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Ρώμη. Ελάχιστα άλλα πράγματα γνωρίζουμε για τη ζωή του. Το έργο του πάντως έχει ισχυρές επιδράσεις από την ποίηση του Κάτουλλου, του πλέον αξιοσημείωτου νεοτερικού ποιητή. Το σωζόμενο έργο του Προπερτίου αποτελείται από 4 βιβλία με ελεγείες.

Το έργο του Ο Προπέρτιος στις ιδέες του μοιάζει να αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην τάξη και στην ανατρεπτικότητα. Στις Ελεγείες I-III περιγράφει τη νοοτροπία της «οικογενειακής γαλήνης» πολλών Ρωμαίων που ήθελαν να απολαύσουν την ειρήνη μετά από τρεις γενιές εμφυλίου πολέμου. Ενώ θαυμάζει την αγνότητα, αλλού αντιτίθεται στους αυστηρούς ηθικούς νόμους του Αυγούστου. Στο II.vii διεκδικεί το δικαίωμα να ζήσει εκτός γάμου με την ερωμένη του, την Κυνθία. Οι Ιουλιανοί Νόμοι του 18 π.Χ. πρόσταζαν ότι άνθρωποι όπως ο Προπέρτιος πρέπει να παντρεύονται και να έχουν παιδιά, ενώ όσοι δεν συμμορφώνονταν αντιμετώπιζαν βαριές ποινές. Ο ποιητής δουλεύει πάνω σε σχήματα που θα γίνονταν ουσιώδη στην ελεγειακή ποίηση, π.χ. στο παρακλαυσίθυρον (I, 6). Από τα καλύτερα σημεία του έργου του θεωρείται η «βασίλισσα των ελεγειών» ή «Ελεγεία της Κορνηλίας» (IV.xi), όπου η νεκρή Κορνηλία μιλά από τον τάφο στον σύζυγό της Paullus και στα παιδιά της. Σε ένα από τα πλέον συγκινητικά χωρία στη ρωμαϊκή ποίηση, συμβουλεύει τον άνδρα της πώς να είναι ένας καλός πατέρας προς τα παιδιά τους: «Και αν ποτέ θρηνείς, μην τα αφήνεις να δουν, παρά όταν έρχονται σιμά σου, παραπλάνησε τα φιλιά τους με στεγνά μάγουλα! Να είσαι ήσυχος σε άυπνες νύχτες που πέρασες σκεπτόμενος ότι σου λείπω και με συχνά όνειρα που σου φαίνεται πως βλέπεις το πρόσωπό μου. Και όταν μιλάς μόνος σου στο πορτραίτο μου, κάνε κάθε σου λόγο πιστεύοντας πως θ' απαντήσω» (79-84). Η ταραχώδης ερωτική σχέση του Προπέρτιου με τη φλογερή Κυνθία είναι το βασικό θέμα στο έργο του και δίνει επίσης κάποιους από τους γνωστότερους στίχους του. Στο I.xix δεν είναι ο θάνατος που φοβάται, αλλά ότι πεθαίνοντας θα χάσει την Κυνθία («καμιά αγάπη δεν είναι ποτέ αρκετά μακρόχρονη»). Στο II.i περιγράφει πως η «μούσα» του τον εμπνέει να γράψει: «Ας πούμε ότι βγαίνει αστράφτοντας με μετάξια από την Κω, το Κώον της φόρεμα μιλά για ένα τόμο... ή πάλι αν σφαλίσει τα βλέφαρα σε επιθυμητό ύπνο, έχω χίλιες νέες ιδέες για ποιήματα. Αν πάλι παλεύει μαζί μου γυμνή, ε, τότε σωρεύουμε μακροσκελείς Ιλιάδες. Απ' ό,τι μπορεί να κάνει ή να πει, ένα έπος γεννιέται, μεγάλο, από το τίποτα» (5-16). Το ύφος του Προπέρτιου σημαδεύεται από φαινομενικά απότομες μεταπτώσεις και είναι πολύ υπαινικτικό. Η ιδιόμορφη χρήση της γλώσσας, συνδυαζόμενη με την κακή κατάσταση του αρχικού κειμένου, έχουν καταστήσει τις ελεγείες του πρόκληση για τον επιμελητή των εκδόσεών τους.

Προπέρτιος

Εκδόσεις στη λατινική • • • • • • • • • • • • • •

Emil Baehrens, Bibliotheca Teubneriana, 1880 John Percival Postgate, Cambridge, 1894 E.A. Barber, Oxford Classical Text, 1953 (2nd ed., 1960) W.A. Camps, Book 1, Cambridge, 1961 L. Richardson, Jr., Lawrence, Okla., 1977 Rudolf Hanslik, Bibliotheca Teubneriana, 1979 Paolo Fedeli, Bibliotheca Teubneriana, 1984 Paolo Fedeli, Book 3, Bari, 1985 G.P. Goold, Loeb Classical Library, 1990 Robert J. Baker, Book 1, Warminster, 2000 Paolo Fedeli, Book 2, Cambridge, 2005 Giancarlo Giardina, Rome, 2005 Simone Viarre, Collection Budé, 2005 Gregory Hutchinson, Book 4, Cambridge, 2006

Πηγές • • • • • •

Propertius, 'The Poems' (Oxford World's Classics) - βλ. ιδίως την εισαγωγή του Lyn D.Feeney, 'Literature and Religion at Rome: Cultures, Contexts, and Beliefs' M.Beard, J.North & S.Price, 'Religions of Rome' J.North, "Religion and Politics: from Republic to Principate" in Journal of Roman Studies, 76 D.C.Braund, 'Augustus to Nero: A Sourcebook' for the Ludi Saeculares J.Hallett, "Queens, princeps and women of the Augustan elite: Propertius' Cornelia elegy and the Res Gestae Divi Augusti" in R.Winkes (ed.) The Age of Augustus

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • • • •

Οι Ελεγείες του Προπερτίου [1] (The Latin Library) Propertius, The Elegies [2] Αγγλικές μεταφράσεις με εισαγωγικό δοκίμιο και σημειώσεις του Jon Corelis [3] http://virgilmurder.org : Propertius και cacozelia latens * Το άρθρο αυτό βασίζεται μερικώς στο αντίστοιχο της αγγλόγλωσσης Wikipedia.

Παραπομπές [1] http:/ / www. thelatinlibrary. com/ prop. html [2] http:/ / www. tkline. freeserve. co. uk/ Prophome. htm [3] http:/ / romanelegy. atspace. com/

330

331

Στάτιος Στάτιος Ο Πούμπλιος Παπίνιος Στάτιος (λατινικά: Publius Papinius Statius, περ. 45 – περ. 96 μ.Χ.) ήταν ελληνικής καταγωγής Ρωμαίος ποιητής της λεγόμενης «Αργυρής Εποχής» της λατινικής λογοτεχνίας. Εκτός από την ποίησή του, είναι γνωστός και από την εμφάνισή του ως ήρωα του επικού ποιήματος Θεία Κωμωδία του Δάντη (στο «Καθαρτήριο»).

Βιογραφικά στοιχεία Ο Στάτιος γεννήθηκε στη Νάπολη και ήταν γιος μιας οικογένειας Ελληνικής καταγωγής από την Καμπανία. Οι γονείς του ήταν φτωχοί αλλά όχι χωρίς διακρίσεις. Ο πατέρας του ποιητή δίδαξε με επιτυχία στη Νάπολη και στη Ρώμη, ανακηρυχθείς πολλές φορές πρωταθλητής στους ποιητικούς διαγωνισμούς που αποτελούσαν σημαντικό μέρος της ρωμαϊκής ψυχαγωγίας τα χρόνια της πρώιμης αυτοκρατορίας. Ο Στάτιος έλεγε δημόσια πως ο πατέρας του ήταν στην εποχή του ισάξιός του τόσο στον πεζό λόγο, όσο και στην ποίηση. Πιθανώς ο ποιητής είχε κληρονομήσει ένα μέτριο εισόδημα και επιπλέον έγραφε ποιήματα κατά παραγγελία για πλούσιους πελάτες (όπως οι Silvae i.1, 2, ii.7 και iii.4), αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τα έσοδά του από αυτά ήταν ζωτικής σημασίας γι' αυτόν, παρά την ύπαρξη μιας τέτοιας αναφοράς στην έβδομη Σάτιρα του Γιουβενάλη. Λίγα γεγονότα από τη ζωή του Στατίου είναι γνωστά. Από παιδί νικούσε σε ποιητικούς διαγωνισμούς, αρκετές φορές στη γενέτειρά του Νάπολη και τρεις φορές στην Άλμπα, όπου μάλιστα πήρε το έπαθλο (ένα χρυσό στέμμα) από το χέρι του ίδιου του αυτοκράτορα Δομιτιανού. Στον μεγάλο διαγωνισμό του Καπιτωλίου (πιθανότατα στον τρίτο, του 94), ο Στάτιος απέτυχε να κερδίσει το επίζηλο στεφάνι από κλαδί βελανιδιάς. Χωρίς αμφιβολία, η ασυνήθιστη δημοτικότητα της Θηβαΐδας του τον είχε κάνει να θεωρεί τον εαυτό του ως τον κορυφαίο ποιητή της εποχής του, και όταν δεν μπόρεσε να επιβεβαίωσει μια τέτοια φήμη ενώπιον αντιπάλων από όλα τα μέρη της αυτοκρατορίας, θεώρησε την απόφαση των κριτών ως σημάδι πως η εποχή του είχε περάσει πια και αποσύρθηκε στη γενέτειρά του. Σώζεται το ποίημα με το οποίο απευθύνθηκε στη σύζυγό του σε αυτή την περίσταση (Silv. iii.5). Στο ποίημα αυτό υπάρχουν στοιχεία που υπαινίσσονται ότι ο Στάτιος υπέφερε από την απώλεια της εύνοιας του Αυτοκράτορα. Στον πρόλογο του τέταρτου βιβλίου των Silvae υπάρχει αναφορά σε «δυσφημιστές» που απεχθάνονταν το ύφος του, και αυτοί ίσως να είχαν επιτύχει να καθιερώσουν μία νέα μόδα στην ποίηση της αυτοκρατορικής αυλής. Αν έγινε κάτι τέτοιο, θα πρέπει να πείραξε πολύ τον Στάτιο. Ο Στάτιος φαίνεται να απελάμβανε πολύ τον ρόλο του ποιητή της αυλής. Υμνεί τον Αυτοκράτορα όχι για να εξοφλήσει κάποιο χρέος, αλλά για να δημιουργήσει μια υποχρέωση. Η κολακεία του είναι εξίσου απομακρυσμένη από τον ευγενικό κι εξευμενιστικό τόνο του Κουιντιλιανού, όσο και από τον άξεστο και έρποντα εξευτελισμό του Μαρτιάλη. Τη διακρίνει το μεγαλόπρεπο ύφος μιας φύσης που η ίδια είναι υγιής και γενναιόδωρη, αλλά έχει αποδεχθεί το θέμα αυτό και αφήσει πίσω τους ενδοιασμούς. Σε μία από τις προεισαγωγικές επιστολές του, ο Στάτιος διακηρύσσει ότι ποτέ δεν δημοσίευσε κάποιο έργο του χωρίς πρώτα να επικαλεσθεί τη θεότητα του Αυτοκράτορα-θεού. Ο Μαρτιάλης και ο Στάτιος ήταν αναμφίβολα οι κυρίαρχοι ανάμεσα στους αυτοκρατορικούς κόλακες. Ο ένας ήταν ο μοναδικός σοβαρός αντίζηλος του άλλου. Το πιο ακραίο ίσως δείγμα κολακείας του Στατίου είναι το ποίημα «Η κόμη του Φλαβίου Εαρινού», του ευνοούμενου του Δομιτιανού (Silv. 3.4), ένα από τα πιο αποκρουστικά παραδείγματα αληθινού ποιητικού ταλέντου που βεβηλώνεται για προσωπικές επιδιώξεις.

Στάτιος `Ολες οι ενδείξεις συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι ο Στάτιος δεν επεβίωσε του αυτοκράτορά του — ότι στην πραγματικότητα πέθανε λίγο καιρό αφότου εγκατέλειψε τη Ρώμη για να εγκατασταθεί στη Νάπολη. Πέρα από τον αυτοκράτορα και τα «τσιράκια» του, οι φιλίες του Στατίου με άνδρες υψηλά ιστάμενους φαίνεται ότι διατηρούνταν στο επίπεδο του «ίσος προς ίσους». Υπήρξε καθαρά ο ποιητής της κοσμικής κοινωνίας της εποχής του, όσο και ο ποιητής της αυτοκρατορικής αυλής.

Το έργο του Ως ποιητής, ο Στάτιος υπερέχει σε πολλές πλευρές συγκρινόμενος με τους περισσότερους της εποχής του. Γεννήθηκε με εξαιρετικό ταλέντο και η ποιητική του έκφραση είναι, με όλες της τις αδυναμίες, πλουσιότερη γενικά και λιγότερο πιεσμένη από τον μέσο όρο της «Αργυρής Εποχής» της λατινικής ποιητικής παραγωγής. Οι καλύτερες στιγμές του Στατίου είναι οι περιστασιακοί του στίχοι, οι Silvae, που διαθέτουν τον δικό τους χαρακτήρα και χάρη. Ο τίτλος υποδήλωνε στίχους που συντέθηκαν γρήγορα πάνω σε θέματα της καθημερινότητας. Ο Στάτιος υπερηφανευόταν για τη δύναμη του αυτοσχεδιασμού του, και δεν φαίνεται απίστευτο το κατόρθωμά του που περιγράφει ο Οράτιος, ότι δηλαδή υπαγόρευσε 200 στίχους σε μία ώρα ενώ στεκόταν στο ένα του πόδι. Ο αυτοσχεδιασμός έχαιρε μεγάλης εκτιμήσεως στην ύστερη Αρχαία Ελλάδα, όπως υποδείχνει ο λόγος του Κικέρωνα για τον ποιητή Αρχία, και οι ποιητικοί διαγωνισμοί που συνηθίζονταν στην πρώιμη αυτοκρατορική περίοδο της Ρώμης συνέτειναν πολύ στη διέγερση αυτής της ικανότητας. Σε αυτή τη συνήθεια οι Silvae οφείλουν τη σχετική τους φρεσκάδα και ελευθερία, μαζί με τη χαλαρή υφή τους και την ανισότητά τους. Αποτελούνται από 32 ποιήματα συγκεντρωμένα σε 5 βιβλία, το καθένα από τα οποία περιέχει μία αφιέρωση υπό τη μορφή «επιστολής». Από τους σχεδόν 4.000 στίχους των ποιημάτων των 5 αυτών βιβλίων, πάνω από τα 5/6 είναι εξάμετροι. Τέσσερα ποιήματα (που περιέχουν περί τους 450 στίχους) είναι γραμμένα σε ενδεκασύλλαβο μέτρο, το «μικρό μέτρο του Κάτουλλου», ενώ υπάρχει μία Αλκαϊκή ωδή και μία Σαπφική.

Τα θέματα των Silvae Υπάρχει μεγάλη ποικιλία στη θεματολογία των ποιημάτων: 5 ποιήματα στοχεύουν στην κολακεία του αυτοκράτορα και των ευνοουμένων του, 6 είναι θρήνοι για νεκρούς ή παρηγορητικά προς τους επιζώντες συγγενείς. Υπάρχουν συχνά τάσεις για μια σχεδόν σύγχρονη οικειότητα σε αυτούς τους στίχους και ο άτεκνος Στάτιος έχει εδώ κι εκεί αγγίξει τη χάρη της παιδικής ηλικίας. Το ένα από τα «επικήδεια» (epicedia), αυτό για την Πρίσκιλλα, τη σύζυγο του Αβασκάνθου, απελεύθερου του Δομιτιανού, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για την εικόνα των επίσημων δραστηριοτήτων ενός ανώτερου κρατικού αξιωματούχου που παρουσιάζει. Μία άλλη ομάδα των Silvae δίνει γραφικές περιγραφές των επαύλεων και των κήπων των φίλων του ποιητή. Σε αυτές έχουμε μία ζωηρή αναπαράσταση του περιβάλλοντος στο οποίο ζούσαν οι μεγαλόσχημοι της πρώιμης αυτοκρατορίας όταν πήγαιναν διακοπές. Τα υπόλοιπα ποιήματα των Silvae, οι συγχαρητήριες επιφωνήσεις προς φίλους και τα χιουμοριστικά κομμάτια, δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία. Στο ποίημα Kalendae decembres δίνεται μία κτυπητή περιγραφή των δώρων και της ψυχαγωγίας που προσέφερε ο αυτοκράτορας στον ρωμαϊκό πληθυσμό κατά την εορτή Σατουρνάλια. Η γενέθλια ωδή του Στατίου προς τιμή του ποιητή Λουκανού διαθέτει, πέρα από τις συνηθισμένες υπερβολές, πολλούς δυνατούς στίχους και δείχνει μεγάλη εκτίμηση προς τους προγενέστερους Λατίνους ποιητές. Η ωδή καταλήγει με μια μεγαλόπρεπη εικόνα: το πνεύμα του Λουκανού υψώνεται μετά τον θάνατό του πάνω στις φτερούγες της δόξας σε χώρους όπου μόνο δυνατές ψυχές μπορούν να ανέλθουν. Από εκεί επιθεωρεί περιφρονητικά τη γη ή ανακλίνει στα Ηλύσια, όταν δεν εξερευνά τον Τάρταρο και ακούει τους θρήνους των ενόχων, τηρώντας τον Νέρωνα, χλομό από την αγωνία καθώς ο εκδικητής πυρσός της μητέρας του αστράφτει

332

Στάτιος μπροστά στα μάτια του. Είναι αξιοσημείωτο πόσο ο Νέρων είχε παραμερισθεί από την αναγνώριση υπό της αυλής της αυτοκρατορικής διαδοχής, έτσι ώστε ο νέος αυτοκράτορας δεν προσβαλλόταν όταν ο «αρχικόλακάς» του μεταχειριζόταν με ασέβεια το όνομα του προκατόχου του.

Επικά ποιήματα Τα επικά ποιήματα του Στατίου δεν έχαιραν παραδοσιακά της ίδιας εκτιμήσεως από τους φιλολόγους, καθώς σε αυτά ο ποιητής καταφεύγει σε λογοτεχνικές κοινοτοπίες και υψηλό βαθμό μιμητισμού, αλλά αξίζουν μελέτη σε πολλές τους πλευρές. Είναι ο καρπός μακράς και επίπονης προσπάθειας. Η Θηβαΐδα (Thebaid) χρειάσθηκε κατά τον ποιητή 12 χρόνια για τη δημιουργία της, εκτείνεται σε 12 βιβλία και έχει ως θέμα την παλαιά μυθολογία των Θηβών — τον θανάσιμο αγώνα των Θηβαίων αδελφών. Η Θηβαΐδα είναι το μόνο ρωμαϊκό επικό ποίημα που σώζεται ολόκληρο. Σώζεται επίσης ένα απόσπασμα από την Αχιλλειάδα (ένα βιβλίο και μέρος ενός δεύτερου), «ένα πιο ποικιλόμορφο και χαρίεν έργο από ό,τι θα μπορούσε να φαντασθεί ένας αναγνώστης της Θηβαΐδας, ίσως η πλέον ελκυστική προσέγγιση στον μιμητικό και επαγγελματία ποιητή.»[1] Το καλύτερο κείμενο που έχουμε για αμφότερα τα έπη προέρχεται από το χειρόγραφο του 9ου αιώνα Codex Puteaneus του Αββαείου του Corbie, σήμερα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας (BN 8051). Ο Στάτιος χειρίζεται τα θέματά του με θάρρος και ελευθερία που έρχονται σε ευχάριστη αντίθεση με τη δειλή προσκόλληση στην παράδοση του Σιλίου και τον άκαμπτο σχολαστικισμό του Φλάκκου. Το λεξιλόγιο του Στατίου είναι εμφανώς πλούσιο και ο ποιητής δείχνει τόλμη, συχνά με επιτυχία, στη χρήση των λέξεων και των μεταφορών. Ταυτόχρονα όμως καταφεύγει σε ορισμένα λογοτεχνικά «κόλπα» με ενοχλητική συχνότητα, ιδίως στην παρήχηση και τον μυθολογικό υπαινιγμό, του οποίου γίνεται κακή χρήση: Τα πιο γνωστά πρόσωπα και τόποι περιγράφονται με επίθετα ή περιφράσεις που αντλούνται από κάποια απόμακρη σύνδεση με τη μυθολογία, έτσι ώστε κάποια χωρία να είναι τόσο δυσνόητα όσο και ο Ηράκλειτος.

Ο Στάτιος στη νεότερη λογοτεχνία Ο κορυφαίος κλασικός Ιταλός ποιητής Δάντης αναφέρει τον Στάτιο στο έργο του De vulgari eloquentia μαζί με τους Οβίδιο, Βιργίλιο and Λουκανό ως τους 4 regulati poetae (ii, vi, 7). Κυρίως όμως στη Θεία Κωμωδία του Δάντη ο συγγραφέας και ο Βιργίλιος ως ήρωες του έργου συναντιούνται με τον Στάτιο καθώς αφήνουν το πέμπτο επίπεδο (των φιλάργυρων και των ασώτων) και εισέρχονται στο έκτο (των λαίμαργων). Η λύτρωση του Στατίου ακούγεται στην Ωδή 20 (το βουνό τρέμει), οπότε στην Ωδή 21 ακολουθεί τους Δάντη και Βιργίλιο. Ταξιδεύει μαζί τους στο Καθαρτήριο όρος και μένει με τον Δάντη αφού ο Βιργίλιος έχει επιστρέψει στην Κόλαση. Ο Στάτιος αναφέρεται για τελευταία φορά στην Ωδή 33, πράγμα που τον καθιστά έναν από τα επί μακρότερο αναφερόμενα πρόσωπα του έργου, τέταρτο μετά τους Δάντη, Βιργίλιο και Βεατρίκη. Δεν αναφέρεται στην ενότητα του Παραδείσου, παρότι θα πρέπει να ανεβαίνει εκεί, όπως ο Δάντης. Ο Δάντης ισχυρίζεται ότι ο Στάτιος είχε μυστικά ασπασθεί τον Χριστιανισμό ως αποτέλεσμα της αναγνώσεως έργων του Βιργιλίου. Αυτό το γεγονός δεν καταγράφεται σε καμμία ιστορική πηγή.

333

Στάτιος

334

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Κείμενο online: Στατίου Θηβαΐδα και Αχιλλειάδα σε αγγλική μετάφραση του J.H. Mozley [2] • Στατίου Θηβαΐδα, Αχιλλειάδα και Silvae (το λατινικό κείμενο) [3] • SORGLL: Statius, Thebes I.46-87; read by Stephen Daitz [4]

Βιβλιογραφία • Fantham, E.: "Chironis Exemplum: on teachers and surrogate fathers in Achilleid and Silvae", Hermathena 167 (1999, σ. 59-70). • Feeney, D.: "Tenui... latens discrimine: spottign the differences in Statius' Achilleid, Materiali e discussioni per l'analisi dei testi classici 52 (2004, pp85-106). • Hardie, A.: Statius and the Silvae (Liverpool 1983). • Heslin, P.J.: The Transvestite Achilles: Gender and Genre in Statius' Achilleid (Cambridge 2005). • Lewis, C.S.: "Dante's Statius." Studies in Medieval and Renaissance Literature (Cambridge 1966). • Mendelsohn, D.: "Empty Nest, Abandoned Cave: maternal anxiety in Achilleid 1", Cl.Ant. 9.2 (1990, σ. 295-308).

Παραπομπές [1] [2] [3] [4]

Elaine Fantham: "Statius' Achilles and His Trojan Model", The Classical Quarterly New Series, 29 (1979), σσ. 457-462, σ. 457. http:/ / www. theoi. com/ Text/ StatiusThebaid1. html http:/ / www. thelatinlibrary. com/ statius. html http:/ / www. rhapsodes. fll. vt. edu/ Statius. htm Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Statius (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Statius) της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/ ). ( ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Statius)).

335

Ρώσοι ποιητές

336

Φαζού Αλίεβα Φαζού Αλίεβα

Η Φαζού Αλίεβα με την Ιερή διαταγή του Αγίου Ανδρέα της Ρωσίας Γέννηση

5 Δεκεμβρίου 1932 Γκινιτσούλτ, Νταγκεστάν

Είδος Τέχνης

Ποιήση

Η Φαζού Αλίεβα (ρωσ. Фазу Алиева) γεννήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου του 1932, στο Γκινιτσούλτ του Νταγκεστάν, Ρωσία. Είναι ποιήτρια και το 1969 έλαβε τον τίτλο "Λαϊκή Ποιήτρια του Νταγκεστάν".

Βιογραφία Η Φαζού απόφοιτισε από το Γυναικείο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο του Νταγκεστάν το 1955. Το 1961, αποφοίτισε από το Ινστιτούτο Λογοτεχνίας "Μαξίμ Γκόρκοφ".

Συλλογές ποιημάτων • • • • • • •

"Rodnoyie selo" (1959) "Na beregu morya" (1961) (ποιήμα) "Vesenieye veter" (1962) "Radugu razdayu" (1963) "Sudba" (1964) (βιβλίο) "V serste kazhdovo-Ilich" (1965) (ποιήμα) "Mgnoveniye" (1967)

Επίσης η Φαζού είναι διευθηντής του γυναικείου περιοδικού "Γυναίκα του Νταγκεστάν".

Φαζού Αλίεβα

Βραβεία • • • •

Ιερή διαταγή του Αγίου Ανδρέα της Ρωσίας (11 Δεκεμβρίου 2002) Βραβείο για τις υπηρεσίες στην πατρική γη (16 Νοεμβρίου 1998) Βραβείο της Φιλίας των Λαών (21 Ιουνίου 1994) 2 Βραβεία "Σύμβολο Τιμής" [1] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Фазу Гамзатовна άρθρο Алиева, Фазу Гамзатовна της Ρώσικης Βικιπαίδειας, η [5] [1] οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Фазу Гамзатовна ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] http:/ / ru. wikipedia. org/ wiki/ Алиева,

337

338

Άννα Αχμάτοβα Άννα Αχμάτοβα H Άννα Αχμάτοβα (Anna Akhmatova), ψευδώνυμο της Άννας Αντρέγιεβνα Γκορένκο, ήταν Ρωσίδα ποιήτρια, μία από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες της «Αργυρής Εποχής» στην ποίηση της Ρωσίας. Επέλεξε το επώνυμο Αχμάτοβα, που ανήκε στην προγιαγιά της από τη φυλή των Τατάρων, απόγονο του θρυλικού Τζένγκις Χαν.

Βιογραφικά στοιχεία Η ΄Αννα Αχμάτοβα γεννήθηκε στο Μπολσόι – Φοντάν (Bolshoy Fontan), Η Άννα Αχμάτοβα με το σύζυγό της Νικολάι Γκουμιλιόφ και το γιο τους Λεβ κοντά στην Οδησσό, στις 23 Ιουνίου του Γκουμιλιόφ, 1913 1889. Ο πατέρας της Αντρέι Αντόνοβιτς Γκορένκο (απεβ. 1915) ήταν ηλεκτρολόγος - μηχανολόγος στο ναυτικό. Οι γονείς της μετακόμισαν στην Αγία Πετρούπολη λόγω υπηρεσιακής μετάθεσης του πατέρα της. Εκεί έζησαν οι γονείς της μέχρι το διαζύγιό τους το 1905. Η Αχμάτοβα μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον προνομιούχο και μια κουλτούρα αριστοκρατική. Πέρασε τα μαθητικά της χρόνια στο κλασικό περιβάλλον του γυμνασίου στο Τσάρσκογιε Σέλο (Tsarskoye Selo), ενώ αποφοίτησε από το λύκειο «Φουντουκλέγιεφ» στο Κίεβο, όπου την είχε στείλει η μητέρα της μετά το χωρισμό των γονέων της. Κατόπιν φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Κιέβου. Στα νεανικά της χρόνια διάβασε και επηρεάστηκε από τη σύγχρονη ευρωπαϊκή λογοτεχνία και ιδιαίτερα από τους Σκανδιναβούς συγγραφείς. Ενώ συνέχιζε ακόμη τις νομικές και φιλολογικές σπουδές της παντρεύτηκε τον Απρίλιο του 1910 τον ποιητή Νικολάι Γκουμιλιόφ και έγινε μέλος στη λογοτεχνική ομάδα της Αγίας Πετρούπολης «Συντεχνία των Ποιητών» (Zech poetow), λίκνου του κινήματος του «ακμεϊσμού», του οποίου πρωτοστάτης και θεωρητικός ήταν ο Γκουμιλιόφ. Η συμβίωσή της με τον Γκουμιλιόφ άρχισε να γίνεται τελείως συμβατική. Στο γαμήλιο ταξίδι του ζευγαριού στο Παρίσι, η νεόνυμφη Αχμάτοβα κάνει τη γνωριμία της με το νεαρό ζωγράφο Αμεντέο Μοντιλιάνι, με τον οποίο έμελλε αργότερα να ζήσει ένα θυελλώδη έρωτα. Τον Αύγουστο του 1918, η Αχμάτοβα στα τριάντα χρόνια της παίρνει διαζύγιο από τον Γκουμιλιόφ, ο οποίος εκτελέστηκε από το σοβιετικό καθεστώς το 1921 ως «εχθρός του λαού», ενώ η Αχμάτοβα είχε αποκτήσει μαζί του το 1912 ένα γιο, τον Λεβ Γκουμιλιόφ. Πολύ σύντομα, ξαναπαντρεύτηκε τον εξέχοντα ασσυριολόγο και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης Βλαντιμίρ Σιλέϊκο (Vladimir Shilejko, 1891 – 1930), μεγαλύτερό της σε ηλικία, αλλά και ο δεύτερος αυτός γάμος διαλύθηκε το 1921. Η Αχμάτοβα, αφού πήρε το διαζύγιό της από τον Σιλέϊκο, παντρεύτηκε για τρίτη φορά το 1923 τον Νικολάι Πούνιν (Νikolay Punin, 1888 – 1953), ιστορικό τέχνης, ο οποίος πέθανε στα σταλινικά γκουλάγκ το 1953. Και ο

Άννα Αχμάτοβα γιός της Λεβ Γκουμιλιόφ καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια καταναγκαστικά έργα σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Σιβηρία, απ’ όπου απελευθερώθηκε οριστικά το 1956. Με την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 στη Ρωσία, η Αχμάτοβα αντιστέκεται στον πειρασμό της αποδημίας. Η σταλινική όμως τρομοκρατία με συνεχείς διώξεις, εξορίες, εξευτελισμούς και απαγορεύσεις κυκλοφορίας των έργων της, αν και δεν επηρέασαν την ποιητική δημιουργία της, κλόνισαν σημαντικά την κατάσταση της υγείας της, δεδομένου ότι έπασχε από συνεχή κρούσματα φυματίωσης. Η απήχηση που έβρισκαν τα ποιήματά της στο κοινό ανησυχούσαν το κομμουνιστικό κόμμα. Τον Αύγουστο του 1946, ύστερα από εισήγηση του αρμοδίου για τον πολιτισμό γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Αντρέι Ζντάνοφ, η Αχμάτοβα καταγγέλθηκε ενώπιον των μελών της Ένωσης Συγγραφέων ως «ιδεολογικός αποδιοργανωτής και εκπρόσωπος του αντιδραστικού σκοταδισμού» και διαγράφηκε από την Ένωση Συγγραφέων, όπου μόνο μετά το θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν ( 1953) αποκαταστάθηκε. Στις 5 Μαρτίου 1966, η Αχμάτοβα άφησε την τελευταία της πνοή από έμφραγμα σε ηλικία 76 ετών σε ένα σανατόριο στην πόλη Ντομοντέντοβο (Domodedovo), νότια της Μόσχας, η σορός της μεταφέρθηκε αεροπορικώς στην Αγία Πετρούπολη (τότε Λένινγκραντ) και ετάφη στο κοιμητήριο του Κομάροβο (Komarovo), κοντά στην Αγία Πετρούπολη. Το 1965 απονέμεται στην Αχμάτοβα ο τίτλος της επίτιμης διδάκτορα από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ενώ η Ουνέσκο κήρυξε το έτος 1989 «Έτος Αχμάτοβα».

Ποιητικό έργο Η πρώτη ποιητική συλλογή της Άννας Αχμάτοβα «Το Απόβραδο» (Vetcher) εκδόθηκε στην Αγία Πετρούπολη το Μάρτιο του 1912, ενώ η δεύτερη συλλογή της «Ροζάριο» (Tchetki) δημοσιεύτηκε την άνοιξη του 1914, λίγο πριν από την έκρηξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Οι συλλογές αυτές είναι σύντομες λυρικές εξομολογήσεις από την προσωπική ζωή της. Ιδιαίτερα τα ποιήματα της συλλογής «Ροζάριο» είναι αυτά που καθιέρωσαν και έκαναν την Αχμάτοβα διάσημη σ’ όλη τη Ρωσία. Η συναισθηματική φόρτιση και το προσωπικό της δράμα από τα χρόνια του πολέμου, της Οκτωβριανής Επανάστασης και του εμφυλίου πολέμου εκφράζονται και μετουσιώνονται σε κραυγές πόνου και απογοήτευσης στις συλλογές «Το λευκό κοπάδι» (Bielaia staia, 1917), «Αγριοβότανο» (Prodorojnik, 1921) και «Σωτήριον έτος» (Anno domini, 1922). O προσωπικός χαρακτήρας της ποίησής της και η αντιμπολσεβικική χροιά της, αν και όχι πάντοτε εμφανής, είχαν αποκλείσει την πρόσβασή της στις πόρτες των εκδοτικών οίκων. Για παραπάνω από μια δεκαετία, από το 1923 μέχρι το 1935, η Αχμάτοβα είχε πάψει ουσιαστικά να γράφει ποίηση και εξοικονομούσε τα στοιχειώδη προς το ζην εργαζόμενη ως βιβλιοθηκάριος στο Αγρονομικό Ινστιτούτο της Αγίας Πετρούπολης, ενώ συγχρόνως αφιέρωνε το χρόνο της στη λογοτεχνική έρευνα και στη μελέτη του έργου του Αλεξάντερ Πούσκιν. Η τρομοκρατία του σταλινικού καθεστώτος, οι προσωπικές διώξεις και οι απαγορεύσεις δημοσίευσης ή καταστροφής των βιβλίων της έκαναν την Αχμάτοβα να ολισθήσει σε μια αστική και συνάμα πατριωτική ποίηση με τη συλλογή «Ρέκβιεμ» (1935 - 1940), η οποία όμως δεν εκδόθηκε ποτέ στη Σοβιετική Ένωση. Το 1965 δημοσιεύεται «Το διάβα του χρόνου» (Beg vremeni), το τελευταίο βιβλίο της στη διάρκεια της ζωής της. Τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εμπλούτισαν το έργο της με μια ιστορική διάσταση, όπως στο «Ποίημα χωρίς ήρωα» (Poema bez geroja), γραμμένο κατά το μεγαλύτερο μέρος ανάμεσα στα 1940 και 1942. Η ποίηση της Άννας Αχμάτοβα, μολονότι είχε χαρακτηριστεί από το σοβιετικό καθεστώς ως «παρακμιακή», εξέπεμπε τεράστια γοητεία , υπογραμμίζοντας μια αίσθηση πεπρωμένου, που ξεπέρασε τα σύνορα της χώρας της και άσκησε ιδιαίτερη έλξη, όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα. Η Ρωσίδα ποιήτρια Μαρίνα Τσβετάγεβα (που αυτοκτόνησε το 1941) είχε αποκαλέσει την Αχμάτοβα «Άννα Πασών των Ρωσιών».

339

Άννα Αχμάτοβα

340

Η Αχμάτοβα στην τέχνη Η χαρισματική προσωπικότητα της Άννας Αχμάτοβα, ο μυστικιστικός ερωτισμός και η θυελλώδης συναισθηματική ζωή της επηρέασαν, όχι μόνο λογοτέχνες, αλλά και ζωγράφους, γλύπτες και φωτογράφους, οι οποίοι δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στη μυστηριακά ακαταμάχητη γοητεία της. Ιδιαίτερη έλξη άσκησε η Ρωσίδα ποιήτρια στον Ιταλό ζωγράφο Αμεντέο Μοντιλιάνι, όταν συναντήθηκε μαζί της στο Παρίσι το 1910, όπου η Αχμάτοβα είχε πάει για το μήνα του μέλιτος με τον άντρα της Νικολάι Γκουμιλιόφ. Τον ξανασυνάντησε σ’ ένα δεύτερο ταξίδι της στο Παρίσι το 1911 και έζησαν μαζί μια έντονη ερωτική σχέση. Στο διάστημα αυτό (1910 – 1912), ο Μοντιλιάνι την απαθανάτισε σε δεκαέξι σκίτσα, σε πολλά από αυτά γυμνή, που της τα χάρισε με το χωρισμό τους και που αυτή τα φύλαγε μέχρι το τέλος της ζωής της. Διάσημοι Ρώσοι καλλιτέχνες έχουν επίσης απεικονίσει τη χαρακτηριστική μορφή της Αχμάτοβα σε πίνακες ζωγραφικής, που κοσμούν τα μεγάλα μουσεία της Ρωσίας. Ανάμεσα σ’ αυτούς είναι τα πορτρέτα που έχουν φιλοτεχνήσει ο Νατάν Άλτμαν, το 1914 (Nathan Altman 1889 – 1970), η Όλγα Ντέλα-Βος-Καρντόφσκαγια, το 1914 (Olga Della-Vos-Kardovskaya), o Κούσμα Πετρόφ – Βόντκιν, τo 1922 (Kuzma Petrov – Vodkin, 1878 – 1939), o Aλεξάντερ Αλεξάντροβιτς Οσμιόρκιν, περ. 1939 (Αlexander Alexandrovich Osmiorkin, 1892 – 1953) κ. ά. Πορτρέτο της Αχμάτοβα, 1922. Ζωγράφος Κούσμα Πετρόφ Βόντκιν. Κρατικό Ρωσικό Μουσείο της Αγίας Πετρούπολης

Πιο πρόσφατα, το 1990, σ’ ένα πίνακα της Λίντια Νταβιντένκοβα (Lidia Davidenkova, γεν. 1939), η Αχμάτοβα απεικονίζεται μπροστά σ’ ένα καθρέπτη μαζί με το Ρώσο ποιητή και φίλο της Αλεξάντερ Μπλοκ. Στο Μουσείο Αυτοκρατορικής Πορσελάνης της Αγίας Πετρούπολης υπάρχει ένα πανέμορφο αγαλματίδιό της από πορσελάνη (1924), έργο της γλύπτριας Νατάλια Ντάνκο (Natalya Danko, 1892 – 1942). Πολλά μνημεία, φιλοτεχνημένα από Ρώσους καλλιτέχνες, είναι αφιερωμένα στην πιο διάσημη Ρωσίδα ποιήτρια του 20ού αιώνα Άννα Αχμάτοβα. Ένα επιβλητικό μνημείο της, έργο της γλύπτριας Γκαλίνα Ντοντόνοβα (Galina Dodonova), ύψους 3.3 μ., αποκαλύφθηκε το Δεκέμβριο 2006 στην Προκυμαία Ροβεσπιέρου του ποταμού Νέβα στην Αγία Πετρούπολη. Έχει στηθεί, σύμφωνα με την εκφρασμένη στο ποίημά της «Ρέκβιεμ» δική της επιθυμία, μπροστά στις φυλακές Κρέστι (Kresty), όπου είχε εγκλειστεί ο γιος της Λεβ Γκουμιλιόφ από το σταλινικό καθεστώς. Ένα δεύτερο μνημείο της Άννας Αχμάτοβα στήθηκε, το 2004, στο προαύλιο της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης, έργο του Ρώσου γλύπτη Βαντίμ Τρογιανόφσκι (Vadim Troyanovsky, γεν. 1937). Ένα ακόμη μνημείο της Αχμάτοβα τοποθετήθηκε το έτος 2000 στην αυλή ενός σπιτιού στη Μόσχα, όπου έμενε η ποιήτρια κατά τις επισκέψεις της στη ρωσική πρωτεύουσα μεταξύ 1934 και 1963. Είναι έργο του διάσημου Ρώσου γλύπτη Βλαντιμίρ Σουρόφτσεφ (Vladimir Surovtsev, γεν. 1951), βασισμένο σε ένα σκίτσο του Αμεντέο Μοντιλιάνι. Μια γλυπτική σύνθεση σε υπαίθριο χώρο, όπου απεικονίζονται η Άννα Αχμάτοβα μαζί με τον πρώτο σύζυγό της Νικολάι Γκουμιλιόφ και το γιο τους Λεβ, υπάρχει στη ρωσική πόλη Bezhetsk.

Άννα Αχμάτοβα

341

Mουσείο Αχμάτοβα Το Μουσείο της Άννας Αχμάτοβα (Μουζέι Άνι Αχμάταβαϊ) είναι αφιερωμένο στη ζωή της Άννας Αχμάτοβα, που θεωρείται η πιο σημαντική ποιητική εκπρόσωπος της «Αργυρής Εποχής» (Silver Age) στη Ρωσία. Το μουσείο στεγάζεται στο μπαρόκ Ανάκτορο Σερεμέτεφ στην Αγία Πετρούπολη, ένα κτήριο που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1750, δίπλα στην αποβάθρα του καναλιού Φοτάνκα και με είσοδο από την αυλή στον αριθ 53 της Λιτένι πρόσπεκτ. Καταλαμβάνει τα παλαιά διαμερίσματα του προσωπικού του ανακτόρου, όπου έζησε και εργάστηκε η Αχμάτοβα για πολλά χρόνια, από το 1933 έως το 1941 και ξανά από το 1944 έως το 1954. Οι αίθουσες του μουσείου περιέχουν προσωπικά αντικείμενα από την ιδιαίτερη ζωή της Αχμάτοβα. Υπάρχουν και ηχογραφήσεις με τη φωνή της ίδιας να διαβάζει ποιήματά της.

Πηγές • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμμα “Αχμάτοβα”, τόμος 13ος, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996. • Βόλφγκανγκ Χέσνερ: “Άννα Αχμάτοβα: Η θυελλώδης ζωή μιας μεγάλης ποιήτριας”, Εκδόσεις ΜΕΛΑΝΙ, Αθήνα, 2004.

Μνημείο της Αχμάτοβα στην Αγία Πετρούπολη

• «ΑΓΙΑ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ» (Οδηγοί του Κόσμου), Εκδόσεις ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ/DORLING KINDERSLEY, Αθήνα, 1999. mrj:Ахматова, Анна Андреевна

342

Πιοτρ Βιάζεμσκι Πιοτρ Βιάζεμσκι Ο Πιοτρ Αντρέγεβιτς Βιάζεμσκι (ρωσική γραφή: Пётр Андреевич Вяземский, προφορά στα ρωσικά: Πιοτρ Αντριέγιεβιτς Βιάζιεμσκιι), (23 Iουλίου 1792 – 22 Νοεμβρίου 1878), ήταν Ρώσος ποιητής, μεταφραστής, κριτικός λογοτεχνίας και υψηλός αξιωματούχος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Βιογραφία Γεννημένος σε παλιά οικογένεια ευγενών, τους Βιάζεμσκι, απόγονους της δυναστείας των Ρουρικιδών βασιλέων και ενός Ιρλανδού αριστοκράτη, δέχεται νωρίς πλήγμα στη ζωή του με το θάνατο του πατέρα του, πρίγκιπα Αντρέ Ιβάνοβιτς Βιάζεμσκι, το 1807. Η οικογένειά του είχε λαμπρή θέση στην αριστοκρατία της Αγίας Πετρούπολης. Η αδελφή του Εκατερίνα, γίνεται σύζυγος του Νικολάι Ο πρίγκηπας Πιοτρ Βιάζεμσκι Μιχάιλοβιτς Καραμζίν. Ο Καραμζίν τον εισάγει στους μοσχοβίτικους λογοτεχνικούς κύκλους. Αργότερα πολεμά ως νεαρός αξιωματικός του τσαρικού στρατού στους ναπολεόντειους πολέμους εναντίον των γαλλικών στρατιών. Μετά το τέλος των πολέμων κριτικάρει τον Λέοντα Τολστόι για την περιγραφή που κάνει στο έργο Πόλεμος και Ειρήνη της μάχης της Μόσχας και εμπλέκεται σε χρόνια λογοτεχνική και ιστοριογραφική διαμάχη με το μεγάλο συγγραφέα. Ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα στη Βαρσοβία, το 1819, όπου συμμετείχε στην Πολωνική Δίαιτα (Κοινοβούλιο).

343

Βλαντίμιρ Βισότσκι Βλαντίμιρ Βισότσκι Ο Βλαντίμιρ Βισότσκι (Владимир Высоцкий, 25 Ιανουαρίου, 1938 – 25 Ιουλίου 1980) ήταν Ρώσος ηθοποιός του κινηματογράφου, ποιητής, και μουσικός. Γιος στρατιωτικού, γεννήθηκε στη Μόσχα. Το 1969 παντρεύτηκε με την επίσης ηθοποιό, Μαρίνα Βλαντή, γνωστή από τις ταινίες της στην Ελλάδα με συμπρωταγωνιστή το Γιώργο Χωραφά.

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι • Βλαντίμιρ Βισότσκι [1] • V. Vysotsky. The Monument. [2] • Ιστοσελίδα του ηθοποιού στο IMDb. [3]

Παραπομπές [1] http:/ / www. kulichki. com/ vv/ [2] http:/ / www. wysotsky. com/ 1032. htm [3] http:/ / www. imdb. com/ name/ nm0904584/

344

Γαβριήλ Ντερζάβιν Γαβριήλ Ντερζάβιν Ο Γαβριήλ Ρομάνοβιτς Ντερζάβιν (ρωσική γραφή: Гавриил Романович Державин, προφορά στα ρωσικά: Γκαβριίλ Ραμάναβιτς Ντιερσζάβιν), (3 (14 γρηγ. ημερολόγιο) Ιουλίου 1743 - 8 (20) Ιουνίου 1816), ήταν ένας από τους σπουδαιότερους Ρώσους ποιητές της γενιάς που προηγήθηκε του Αλέξανδρου Πούσκιν, καθώς και πολιτικός μεγάλου κύρους. Υπήρξε αναμφίλεκτα ο μεγαλύτερος Ρώσος ποιητής του 18ου αιώνα.

Βιογραφία Ο Ντερζάβιν γεννήθηκε στο Καζάν. Γιος ευγενών που όμως λόγω οικονομικών ατυχιών είχαν ξεπέσει, με απώτερη ταταρική καταγωγή, πέρασε δύσκολα νεανικά χρόνια. Τρία χρόνια φοίτησε στο Λύκειο του Καζάν όπου δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του, φεύγοντας για την Αγία Πετρούπολη για να καταταγεί στον τσαρικό στρατό. Στερούμενος ισχυρών προστατών, υπηρέτησε ως απλός στρατιώτης στη Φρουρά της Αγίας Πετρούπολης.

Πορτραίτο του Γαβριήλ Ντερζάβιν που φιλοτέχνησε ο Ουκρανός ζωγράφος Βλαντίμιρ Λουκίτς Μποροβικόφσκι

Η μεγάλη και φοβερής έκτασης ανταρσία (1773-1774) του Κοζάκου αταμάνου Εμελιάν (Αιμιλιανός) Πουγκατσιόφ εναντίον της αυτοκράτειρας Αικατερίνης της Μεγάλης, τού έδωσε την ευκαιρία να διακριθεί και σηματοδότησε την απαρχή μιας λαμπρής σταδιοδρομίας. Με το ξέσπασμα της ανταρσίας του Πουγκατσιόφ, ο Ντερζάβιν βρισκόταν με άδεια στη γενέτειρά του, το Καζάν. Εκεί έγραψε μια προκήρυξη στην οποία εξέφραζε την πίστη των ευγενών της επαρχίας του στην τσαρίνα Αικατερίνη. Τον πρόσεξε τότε και τον πήρε ως υπασπιστή του ο στρατηγός Αλεξάντρ Ιλίτς Μπίμπικοφ, μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της εποχής της Μεγάλης Αικατερίνης, όπως μας πληροφορεί ο Αλέξανδρος Πούσκιν στο τρίτο κεφάλαιο του έργου του Ιστορία του Πουγκατσιόφ. Την ίδια περίοδο, ο Ντερζάβιν, ξεχωρίζοντας για τις ικανότητές του, λαμβάνει προαγωγή και δωρεά γαιών στη Λευκορωσία. Το 1777, σε ηλικία 34 ετών εγκαταλείπει το στρατό και αναλαμβάνει καθήκοντα στην κεντρική κυβερνητική υπηρεσία, στην Αγία Πετρούπολη, όπου και ανεβαίνει με ταχείς ρυθμούς τα σκαλοπάτια της κοινωνικής και κρατικής ιεραρχίας. To 1778, παντρεύεται μια από τις αδερφές Ντιάκοφ. Ο Ντερζάβιν συχνά παρατούσε τις υψηλές θέσεις, ακόμα και τη θέση του κυβερνήτη επαρχιών που του εμπιστευόταν η αυτοκράτειρα και χαρακτηριζόταν από τη δυσκολία να συνεργαστεί με άλλους. To 1791, η τσαρίνα τον παίρνει κοντά της στη θέση του γραμματέα με ειδικά καθήκοντα να εισηγείται λύσεις σε προσφυγές των υπηκόων της κατά διοικητικών πράξεων.

Γαβριήλ Ντερζάβιν Ο Ντερζάβιν όμως ούτε την τσαρίνα μπορούσε να ανεχθεί ως άμεση προϊστάμενή του και την παράτησε γρήγορα, χωρίς καμιά βλαβερή για τον ίδιο συνέπεια. Ούτε μετά το θάνατο της τσαρίνας μπόρεσε να συνεργαστεί με τον νέο αυτοκράτορα, Παύλο τον Α', ο οποίος τού πρόσφερε την ίδια θέση του γραμματέα. Στα 1802 ένας ακόμα τσάρος, ο Αλέξανδρος ο Α', τον διόρισε σε υψηλό αξίωμα, υπουργό Δικαιοσύνης, θέση από την οποία επίσης παραιτήθηκε μετά από ένα έτος και προτίμησε, φορτωμένος παράσημα μέχρι τότε, την ελευθερία από κάθε φορτίο δημόσιου λειτουργήματος έως το θάνατό του.

Έργα και τεχνοτροπία Στα αρχικά ποιητικά του βήματα ο Ντερζάβιν, όντας μαθητής του μεγάλου φυσικού επιστήμονα, φιλόσοφου και λογοτέχνη Μιχαήλ Βασίλιεβιτς Λομονόσοφ, αναπτύσσει τις ποιητικές ωδές του άμεσα επηρεασμένος από το πανηγυρικό ύφος των ωδών του δασκάλου του, ο οποίος από τους συγκαιριανούς του θεωρείτο ο Πίνδαρος της Ρωσίας. Το 1779, όπως μας πληροφορεί ο Άντολφ Στέντερ-Πέτερσεν στο μνημειώδες έργο του Ιστορία της ρωσικής Λογοτεχνίας (Geschichte der russischen Literatur - γκεσίχτε ντερ ρούσισεν λιτερατούρ), o Ντερζάβιν γίνεται δεκτός σ' ένα φιλικό κύκλο λογοτεχνών όπου και γνώρισε ποιητές όπως τον σπουδαίο Βασίλι Βασίλιεβιτς Καπνίστ, ελληνικής καταγωγής, τον γερμανικής καταγωγής ποιητή μύθων Ιβάν Ιβάνοβιτς Σέμνιτσερ και τον εξαιρετικώς μορφωμένο και προσανατολισμένο σε μοντέρνες ιδέες συγγραφέα Νικολάι Αλεξάντροβιτς Λβοφ. Οι γνωριμίες αυτές αλλάζουν τον προσανατολισμό του και θέτει στον εαυτό του την αποστολή να συνθέσει το μνημειακό και ελαφρώς απαρχαιωμένο ύφος του Λομονόσοφ με τη φυσικότητα του λογοτεχνικού ύφους του Αλεξάντρ Πέτροβιτς Σουμαρόκοφ. Ο Ντερζάβιν βασισμένος στην εράσμια ανθρωπιά που εξέφραζαν οι ωδές του κατάφερε να πετύχει τη σύνθεση αυτή. Παράλληλα, η ποίησή του άγγιζε και τις πιο ευαίσθητες χορδές, ακόμα και όταν έγραφε τους πιο εύθυμους στίχους. Έως τότε υπήρχε μια πολύ αυστηρή οριοθέτηση μεταξύ των διάφορων ποιητικών ειδών, οριοθέτηση η οποία έδωσε με τον Ντερζάβιν στην πρωτοπορία τη θέση της σε εναλλαγές των συνθέσεων, όπως η ωδή να γίνεται ειρωνική, καμιά φορά και σατιρική, η σάτιρα λυρική, το επίγραμμα ελεγειακό, η ελεγεία χαρούμενη. Στην εκλεπτυσμένη γλωσσική διακόσμηση προστέθηκε ενίοτε η αφαιρετική δύναμη των απλών λέξεων της καθημερινής ζωής, αφαίρεση γραμμένη όμως με τέτοια συμπάγεια που αποθέωνε το περιεχόμενο. To 1782 o ποιητής δημοσίευσε μια ωδή σε ένα περιοδικό που εξέδιδε η πριγκίπισσα Αικατερίνη Ρομάνοβνα Ντάσκοβα (1743-1810), στενή φίλη της αυτοκράτειρας Αικατερίνης της Μεγάλης. Η ωδή είχε τον τίτλο Φελίτσα, όνομα που υπονοούσε την ίδια την αυτοκράτειρα. Με αυτόν τον τίτλο ο ποιητής μπορούσε να μιλήσει για αυτήν και με αυτήν με μεγαλύτερη οικειότητα και πιο εμπιστευτικά, από ό,τι αν την είχε απευθύνει άμεσα σε αυτήν. Οι αναγνώστες ξαφνιάστηκαν ευχάριστα με τη χρήση πιο κοινών λέξεων, λέξεις τις οποίες κανένας δεν είχε τολμήσει να εισαγάγει στη λογοτεχνία μέχρι τότε. Ο Ντερζάβιν, αν και τμήμα του κατεστημένου, δεν ήταν ανεπιφύλακτα συμμορφωμένος με αυτό. Η ματιά του και η καρδιά του στράφηκε ιδιαίτερα και προς τη θλιβερή και σαθρή πραγματικότητα. Όπως μάς πληροφορεί ο Χέλμουτ Γκράσχοφ: χρησιμοποίησε με μεγάλη τόλμη, την κλασικιστική μορφή, για να ξεγυμνώσει αλύπητα απάνθρωπους αξιωματούχους και ηδονόληπτους ευνοούμενους, τους στύλους αυτούς του τσαρισμού... Χαρακτηριστικές του πνεύματος καταγραφής της σκληρής αλήθειας είναι οι ωδές Στους Ισχυρούς και Δικαστές (1780) και Οι Αξιωματούχοι (1796). Ο Ντερζάβιν τολμούσε να λέει καυστικές αλήθειες, στενόχωρες και για την ίδια την αυτοκράτειρα Αικατερίνη, τις αρετές της οποίας υμνούσε στη Φελίτσα, όπως και να σατιρίζει τα ελαττώματα των ανθρώπων του αυλικού περιβάλλοντος. Ακόμα όμως και τις πικρές αλήθειες τις έλεγε με τόσο κομψό και περίτεχνο τρόπο που γίνονταν ανεκτές. Το 1784 έγραψε την ωδή Θεός, η οποία αν και υποταγμένη ακόμα στους συμβατικούς κανόνες του Κλασικισμού, ήταν μια ρωμαλέα σύλληψη του σύμπαντος και της μοίρας του ανθρώπου μέσα στο άπειρο. Η ωδή αυτή με τόνο λίγο ή πολύ σύμφωνο με τον εξωθρησκευτικό θεϊσμό της Εποχής των Φώτων, έτυχε μετάφρασης στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, ακόμα και σε εξωτικές γλώσσες της Ανατολής.

345

Γαβριήλ Ντερζάβιν

346

Σημαντικά ποιητικά πονήματα αποτελούν και οι πατριωτικές του ωδές. Ξεχωρίζει η ωδή Επί τη αλώσει του Ισμαήλ (1791), πηγή έμπνευσης της οποίας αποτέλεσε η πολιορκία και κατάληψη από τον ρωσικό στρατό του Ισμαηλίου της Βεσσαραβίας, τον Δεκέμβριο του 1790, σελίδα ένδοξη στην πολεμική ιστορία των Ρώσων. Στα ποιήματα της τελευταίας παραγωγικής περιόδου του είναι καθαρά αισθητή η επίδραση των νεότερων λογοτεχνικών ρευμάτων σε σχέση με τον ξεπερασμένο πια Κλασικισμό. Ξεχωριστή θέση έχει η ωδή Ο Καταρράκτης (1798), ωδή αφιερωμένη στο θάνατο του πανίσχυρου πρίγκιπα Γκριγκόρι Αλεξάντροβιτς Ποτιόμκιν, γνωστότερου με την παραφθορά του ονόματός του, ως Ποτέμκιν. Στην ωδή αυτή αναπαρίστανται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη τα ρομαντικά βόρεια τοπία της Καρελίας καθώς και οι στέπες της Βεσσαραβίας, μαζί με τον νεκρό στρατηλάτη, του οποίου η ζωή έχει πια χαθεί, με όλα τα μεγαλεία της. Πυρήνας της ωδής είναι η ιδέα της παροδικότητας της ανθρώπινης ύπαρξης και προκαλεί μια ζοφερή εντύπωση. Σε συνέχεια της στροφής του στα νέα λογοτεχνικά ρεύματα έχουμε τα ποιήματα Πρόσκληση σε φαγητό (1798) και Στον Ευγένιο, η ζωή στη Ζβάνκα (1807), τα οποία ξαφνιάζουν με την εξαίσια σε χρώματα, ρεαλιστική ποιητική ζωγραφική λεπτομερειών.

Ντερζάβιν και Πούσκιν Ο κορυφαίος Ρώσος ποιητής όλων των εποχών Αλεξάντρ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν, στα τελευταία χρόνια της ζωής του, έγραψε αυτοβιογραφικές σελίδες. Σε μια από τις σελίδες αυτές αναφέρεται στη μία και μοναδική συνάντησή του με τον Ντερζάβιν όταν ήταν ακόμα ένας μικρός άσημος μαθητής, σε μια εποχή που δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα έπαιρνε τη θέση του Ντερζάβιν στον Όλυμπο των ρωσικών γραμμάτων. Το απόσπασμα ακολουθεί:

Ο 16χρονος Πούσκιν ενώ απαγγέλλει το ποίημά του μπροστά στον γηραιό Ντερζάβιν στο Λύκειο Τσάρκογιε Σελό (πίνακας του 1911 του Ιλία Εφίμοβιτς Ρέπιν)

Δεν είδα τον Ντερζάβιν παρά μόνο μια φορά στη ζωή μου, αλλά είναι για μένα μια ανεξίτηλη ανάμνηση. Αυτό έγινε στο 1815 (στις 8 Ιανουαρίου), στις δημόσιες εξετάσεις του Λυκείου (εννοεί του Λυκείου του Τσάρκογιε Σελό, πλάι στο αυτοκρατορικό αυτό ανάκτορο). Είχαμε πληροφορηθεί ότι θα ερχόταν ο Ντερζάβιν και μας κατείχε όλους μια μεγάλη συγκίνηση. Ο Ντέλβιγκ (ο ευγενούς βαλτικής καταγωγής συμμαθητής και αγαπητός φίλος του Πούσκιν, ο μελλοντικός ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας Αντόν Αντόνοβιτς Ντέλβιγκ, 1798-1831), είχε βγει στις σκάλες, για να τον περιμένει εκεί και να του φιλήσει το χέρι, αυτό το χέρι που είχε γράψει τον Καταρράκτη. Ο Ντερζάβιν κατέβηκε από την άμαξα. Μπήκε στο χωλ της εισόδου και ο Ντέλβιγκ τον ακούει να ρωτάει τον θυρωρό:-Πες μου, παιδί μου, πού είναι τα αποχωρητήρια; Η πεζή αυτή ερώτηση απογοήτευσε τον Ντέλβιγκ και τον έκαμε να εγκαταλείψει την πρόθεσή του και να ξαναγυρίσει στη μεγάλη αίθουσα. Ο Ντέλβιγκ μάς διηγήθηκε το περιστατικό με μια θαυμάσια αφέλεια και ευθυμία. Ο Ντερζάβιν ήταν πολύ ηλικιωμένος (ήταν, τότε, εβδομήντα δύο ετών). Είχε φορέσει την επίσημη στολή του και βελούδινες μπότες. Οι εξετάσεις μας τον κούρασαν πολύ. Καθόταν, με το κεφάλι στηριγμένο στο χέρι του. Το πρόσωπό του ανέκφραστο, τα μάτια του σβησμένα, το κάτω χείλος του κρεμασμένο..Μισοκοιμόταν ως τη στιγμή που άρχισε η δοκιμασία μας στη ρωσική λογοτεχνία. Τότε ζωήρεψε,τα μάτια του έλαμψαν, μεταμορφώθηκε ολόκληρος. Αυτονόητο είναι ότι απαγγέλθηκαν δικοί του στίχοι, ερμηνεύθηκαν οι στίχοι του και κάθε στιγμή εγκωμιάζονταν οι στίχοι αυτοί. Άκουγε με εξαιρετική ζωηρότητα.

Γαβριήλ Ντερζάβιν Τελικά, φώναξαν εμένα. Απάγγειλα όρθιος, σε απόσταση δυο βημάτων από τον Ντερζάβιν, το ποίημά μου, Αναμνήσεις από το Τσάρκογιε Σελό. Δεν μπορώ να περιγράψω την ψυχική μου κατάσταση. Όταν έφτασα στο στίχο, όπου μνημονεύω το όνομα του Ντερζάβιν, τη φωνή μου τη δονούσε ένας νεανικός ήχος και η καρδιά μου άρχισε να χτυπά από μεθυστικό ενθουσιασμό..Δε θυμάμαι πια πώς τερμάτισα την απαγγελία μου, ούτε πού κατέφυγα. Ο Ντερζάβιν είχε γοητευθεί. Ζητούσε να με δει, ήθελε να με αγκαλιάσει..Με αναζήτησαν, αλλά δεν με βρήκαν.. O Πούσκιν έλεγε όντως την αλήθεια. Λίγο καιρό πριν πεθάνει ο Ντερζάβιν, ακούστηκε να λέει: Γρήγορα θα προβάλει στον κόσμο ένας νέος Ντερζάβιν, ο Πούσκιν που ήδη από το Λύκειο ξεπέρασε όλους τους συγγραφείς.

Πηγές • Ιστορία της ρωσικής Λογοτεχνίας (Geschichte der russischen Literatur-γκεσίχτε ντερ ρούσισεν λιτερατούρ) του Άντολφ Στέντερ-Πέτερσεν • Ιστορία της ρωσικής Λογοτεχνίας σε προσωπογραφίες (Russische Literaturgeschichte in Einzelporträts-ρούσισε λιτερατούργκεσίχτε ιν άιντσελπορτρέτς) του Αλέξανδρου Ελίασμπεργκ

347

348

Βασίλι Ζουκόφσκι Βασίλι Ζουκόφσκι Ο Βασίλι Αντρέγεβιτς Ζουκόφσκι (1783 - 1852), υπήρξε κορυφαίος ρομαντικός ποιητής της δεκαετίας του 1810, μεταφραστής έργων των Μπάιρον, Σίλερ και Ομήρου, προστάτης και καλός φίλος του Αλέξανδρου Πούσκιν. Υποστήριξε τον Πούσκιν όταν ο Τσάρος τον εξόρισε στη Σιβηρία κατορθώνοντας μαζί με τον Νικολάι Καραμζίν και με την υποστήριξη του Καποδίστρια να μεταφερθεί αρχικά στο Αικατερίνοσλαβ (σημερινό Ντνιπροπετρόφσκ) και αργότερα στο Κισινάου (Κισινιόφ στα ρωσικά).

Έργα μεταφρασμένα στα ελληνικά • Ο γκρίζος λύκος, εκδόσεις Ροές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Ο θάνατος του ποιητή [1], Το ΒΗΜΑ, 19/01/2003

Παραπομπές [1] http:/ / tovima. dolnet. gr/ print_article. php?e=B& f=13767& m=C09& aa=1

Πορτρέτο του Ζουκόφσκι από τον Ορέστη Κιπρέσνκι, που ο ποιητής χάρισε στον Πούσκιν με την ευκαιρία της έκδοσης της πρώτης συλλογής του δεύτερου

349

Ιβάν Τουργκένιεφ Ιβάν Τουργκένιεφ Ο Ιβάν Σεργκέγεβιτς Τουργκένιεφ (Иван Сергеевич Тургенев), Ρώσος μυθιστοριογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, γεννήθηκε στις 9 Νοεμβρίου (νέο ημερολόγιο) του 1818 στο Οριόλ της Ρωσίας και πέθανε στις 3 Σεπτεμβρίου (νέο ημερολόγιο) του 1883 στο Μπουζιβάλ, κοντά στο Παρίσι. Ήταν γιος ενός αξιωματικού και μιας πλούσιας και δυναμικής γυναίκας, της οποίας η μορφή διαφαίνεται σε διάφορα έργα του. Μεγαλώνοντας ο ίδιος σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούσαν οι ταξικές διακρίσεις και το χάσμα πλουσίων και φτωχών, φορτίστηκε με μεγάλη έμπνευση κατά της κοινωνικής αδικίας. Το 1833 άρχισε να σπουδάζει φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας και το επόμενο έτος ήρθε σε επαφή με τον Ζουκόφσκι, τον Γκόγκολ και τον καθηγητή Πλέτνεφ, με τον τελευταίο να γίνεται οδηγός στα πρώτα λογοτεχνικά του βήματα. Το 1838 μετέβη στο Βερολίνο για να συνεχίσει τις σπουδές του, και εκεί ζυμώθηκε πολιτικά έχοντας στο πλευρό του σημαντικές Ο Ιβάν Τουργκένιεφ φυσιογνωμίες σαν τον Μπακούνιν, τον Στανκίεβιτς και τον Ανένκοφ. Ως αποτέλεσμα, έκανε μέλημά του να προωθήσει τον εξευρωπαϊσμό της Ρωσίας και να υποστηρίξει τις ιδέες του με τη λογοτεχνία, χωρίς όμως να επιτρέπει στην κοινωνική κριτική να υποβαθμίζει την τέχνη της γραφής του. Μετά την επιστροφή του στη Ρωσία το 1841, εργάστηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών αλλά σύντομα σταμάτησε, και έτσι αφιερώθηκε περισσότερο στην πεζογραφία αλλά επεκτάθηκε ταυτόχρονα και στη δραματουργία. Η λογοκρισία, όμως, δεν επέτρεψε να ανεβούν όλα τα θεατρικά του έργα επί σκηνής, μερικά από τα οποία σήμερα θεωρούνται ορόσημα στην ιστορία του ρωσικού θεάτρου. Η γνωριμία του με την τραγουδίστρια της όπερας Παυλίνα Βιαρντό, η οποία ήταν και ο μεγάλος αλλά ανεκπλήρωτος έρωτας της ζωής του, τον υποκίνησε να κάνει συχνά και μεγάλα ταξίδια στην Ευρώπη για να βρίσκεται κοντά της. Δεδομένου του γενικού αρνητικού κλίματος στη Ρωσία για τις πολιτικο-κοινωνικές ιδέες του, η αρνητική κριτική στο μυθιστόρημά του Πατέρες και παιδιά (1863) στάθηκε αφορμή ο Τουργκένιεφ να φύγει οριστικά με πρώτο σταθμό του το Μπάντεν-Μπάντεν της Γερμανίας, ενώ σύντομα μετακόμισε στο Λονδίνο και, τελικά, το 1871 έγινε μόνιμος κάτοικος του Παρισιού λόγω του γαλλογερμανικού πολέμου. Εκεί είδε επιτέλους μεγάλη αναγνώριση, καθώς εξελέγη αντιπρόεδρος του Διεθνούς Λογοτεχνικού Συνεδρίου το 1878, ενώ το επόμενο

Ιβάν Τουργκένιεφ έτος τού απονεμήθηκε τιμητικός τίτλος από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Εκείνα τα τελευταία του χρόνια ακόμη και η Ρωσία τού επεφύλασσε θερμές υποδοχές όποτε την επισκεπτόταν.

Εργογραφία Μυθιστορήματα • • • • • •

1857 - Рудин (Rudin) 1859 - Дворянское Гнездо (Dvoryanskoye Gnezdo ή Μια φωλιά ευγενών) 1860 - Накануне (Nakanune ή On the Eve) 1862 - Отцы и Дети (Ottsy i Deti ή Πατέρες και παιδιά) 1867 - Дым (Dym or Καπνός) 1877 - Новь (Virgin Soil)

Διηγήματα • • • •

1850 - Дневник Лишнего Человека (Dnevnik Lishnego Cheloveka or The Diary of a Superfluous Man) 1851 - Провинциалка (Provintsialka ή The Provincial Lady) 1852 - Записки Охотника (Zapiski Okhotnika or Ένας κυνηγός θυμάται) 1855 - Yakov Pasynkov

• • • • • • •

1856 - Faust: A Story in Nine Letters 1858 - Aся (Asya) 1860 - Первая Любовь (Pervaia Liubov ή Πρώτη αγάπη) 1870 - Stepnoy Korol' Lir (A Lear of the Steppes) 1872 - Вешние Воды (Veshnie Vody ή Ανοιξιάτικα νερά) 1881 - Песнь Торжествующей Любви (The Song of the Triumphant Love) 1882 - Klara Milich (Μια παράξενη ιστορία)

Θεατρικά έργα • • • • • • • •

1843 - Неосторожность (A Rash Thing to Do) 1847 - Где тонко, там и рвется 1849/1856 - Zavtrak u Predvoditelia 1850/1851 - Razgovor na Bol'shoi Doroge (A Conversation on the Highway) 1846/1852 - Bezdenezh'e (Fortune's Fool) 1857/1862 - Nakhlebnik (The Family Charge) 1855/1872 - Mesiats v Derevne (Ένας μήνας στην εξοχή) 1882 - Vecher V Sorrente (An Evening in Sorrento)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Ivan Turgenev Chronicle [1] by Erik Lindgren • Short biography [2] • Έργα του Ivan Turgenev [3] στο Project Gutenberg

Παραπομπές [1] http:/ / ivanturgenevchronicle. blogspot. com [2] http:/ / www. kirjasto. sci. fi/ turgenev. htm [3] http:/ / www. gutenberg. org/ author/ Ivan_Sergeevich_Turgenev

350

351

Βίλχελμ Κύχελμπεκερ Βίλχελμ Κύχελμπεκερ O Βίλχελμ Κάρλοβιτς Κύχελμπέκερ (γερμανική γραφή: Wilhelm Küchelbecker, προφορά στα γερμανικά: Βίλχελμ Κύχελμπέκερ), (ρωσική γραφή: Вильгельм Карлович Кюхельбекер, προφορά στα ρωσικά: Βιλγκιέλμ Κάρλαβιτς Κιουχιλμπιέκιερ ), (21 (10) Ιουνίου 1797 – 23 (11) Αυγούστου 1846), ήταν Ρώσος ρομαντικός λογοτέχνης και μετείχε στην εξέγερση του Δεκέμβρη του 1825 κατά του τσάρου. Καταγόταν από γερμανική οικογένεια ευγενών της Βαλτικής. Πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στην Εσθονία και αργότερα φοίτησε στο Λύκειο Τσάρκογιε Σελό της Αγίας Πετρούπολης όπου έγινε στενός φίλος με τον μεγάλο Ρώσο ποιητή Αλεξάντρ Πούσκιν. Το 1821 πήγε στο Παρίσι για να παραδώσει μαθήματα στη Ρωσική Λογοτεχνία, η δραστηριότητά του όμως κρίθηκε πολύ φιλελεύθερη από την τσαρική κυβέρνηση και αναγκάστηκε να επιστρέψει στη Ρωσία. Πολέμησε στον Πόλεμο του Καυκάσου υπό τις διαταγές του χαρισματικού στρατηγού Αλεξέι Πετρόβιτς Γιερμόλοφ (με τον Ο Βίλχελμ Κύχελμπέκερ ανιψιό τού οποίου είχε μονομαχία για λόγους τιμής). Παρά την απώτερη γερμανική καταγωγή του, ο Κύχελμπέκερ ήταν ένας φλογερός ρώσος πατριώτης και παρόλο που ήταν στενά δεμένος με τους ρομαντιστές, επέμενε να αυτοχαρακτηρίζεται ως συντηρητικός και κλασικιστής λογοτέχνης. Ως ποιητής είχε μια πανθεϊστική θεώρηση του κόσμου, δεν κατάφερε όμως να της δώσει μια σαφή έκφραση. Η ποίησή του είναι ένας κόσμος ατελής που περιμένει κάποιον να τον δομήσει και οργανώσει. Το πιο γνωστό του ποίημα είναι η ιπποτική ελεγεία για το θάνατο του Πούσκιν, ποίημα με το οποίο κλείνει η Χρυσή Εποχή της ρωσικής ποίησης. Κατά τη διάρκεια της Εξέγερσης του Δεκέμβρη του 1825, προέβη σε αποτυχημένη απόπειρα κατά της ζωής Σκηνή από τον Πόλεμο στον Καύκασο (1817-1864), έργο του Φραντς του πρίγκιπα Μιχαήλ Ρομανόφ, αδελφού Αλεξέγεβιτς Ρουμπό του τσάρου Νικολάου Α'. Συνελήφθη και καταδικάσθηκε σε σωματική τιμωρία η οποία μετατράπηκε σε φυλάκιση στο κάστρο του νησιού Σβίμποργκ και άλλα κάστρα για δέκα χρόνια. Μετά από αυτή την περίοδο εξορίστηκε στο Κουργκάν (πόλη, πρωτεύουσα της ομώνυμης περιφέρειας στη δυτική

Βίλχελμ Κύχελμπεκερ Σιβηρία). Απεβίωσε τυφλός στο Τομπόλσκ (ιστορική πρωτεύουσα της Σιβηρίας) έχοντας προσβληθεί από φυματίωση. Η πιο διάσημη βιογραφία του, γραμμένη από τον Γιούρι Νικολάγιεβιτς Τυνιάνοφ και εκδοθείσα το 1925, σηματοδότησε με την έκδοσή της την αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τη ζωή και το έργο του.

Πηγές • Αγγλική Βικιπαίδεια • Ρωσική Βικιπαίδεια • Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος του Παναγιώτη Κανελλόπουλου

352

353

Μιχαήλ Λέρμοντοφ Μιχαήλ Λέρμοντοφ Ο Μιχαήλ Γιούριεβιτς Λέρμοντοφ (Михаил Юрьевич Лермонтов, 15 Οκτωβρίου 1814 – 27 Ιουλίου 1841) ήταν σημαντικός Ρώσος ποιητής, γνωστός και σαν "ποιητής του Καυκάσου". Αποτέλεσε την πιο σημαντική παρουσία στη ρωσική ποίηση από το θάνατο του Αλεξάντρ Πούσκιν μέχρι και τον δικό του, τέσσερα χρόνια αργότερα, στην ηλικία των 26 χρόνων. Όπως και ο Πούσκιν, έτσι και ο ίδιος έχασε τη ζωή του σε μια μονομαχία. Σ' ένα από τα πιο γνωστά ποιήματά του, που γράφτηκε την Πρωτοχρονιά του 1840, περιέγραψε την ποίησή του σαν «ατσαλένιο στίχο ποτισμένο με πικρία και μίσος». Γιος απόστρατου αξιωματικού, έχασε τους γονείς του σε νεαρή ηλικία και μεγάλωσε με τη γιαγιά του, Αρσένιεβα. Υπήρξε μαθητής σε σχολείο ευγενών και εισήχθη στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας, το οποίο εγκατέλειψε για να γραφτεί στη Σχολή Αξιωματικών της Αγίας Πετρούπολης. Πήρε το βαθμό του ανθυπιλάρχου και υπηρέτησε στο σύνταγμα των Ουσάρων της Ο Μιχαήλ Λέρμοντοφ το 1837 φρουράς του Τσάρου. Φιλελεύθερος και πολέμιος της απολυταρχίας, εξορίστηκε στο σύνταγμα των δραγόνων στο Νίζνι Νόβγκοροντ. Μερικά από τα έργα του είναι Μασκαράντ, Μτσίρο, Ένας ήρωας του καιρού μας και άλλα, με καθοριστικότερο το ποίημά του "Ο θάνατος του ποιητή", που προκάλεσε τις αντιδράσεις και τη δολοφονία του από την απολυταρχία.

354

Βλαντίμιρ Μαγιακόβσκι Βλαντίμιρ Μαγιακόβσκι Ο Βλαντιμίρ Βλαντιμίροβιτς Μαγιακόβσκι (Влади́мир Влади́мирович Маяко́вский) (7 Ιουλίου 1893 – 14 Απριλίου, 1930) ήταν Ρώσος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, ένας από τους κατεξοχήν εκπροσώπους του Ρωσικού Φουτουρισμού στις αρχές του 20ου αιώνα.

Νεανικά χρόνια Ήταν το τρίτο και τελευταίο παιδί της οικογένειάς του που γεννήθηκε στο Baghdati, στη Γεωργία όπου ο πατέρας του εργαζόταν ως δασοφύλακας. Ο πατέρας του είχε καταγωγή από Ουκρανούς Κοζάκους [1] ενώ η μητέρα του ήταν επίσης Ουκρανικής καταγωγής. Αν και ο Μαγιακόβσκι μιλούσε Γεωργιανά στο σχολείο και με τους φίλους του, η οικογένειά του μιλούσε κυρίως ρωσικά στο σπίτι. Σε ηλικία 14 ετών πήρε μέρος σε διαδηλώσεις με τους σοσιαλιστές στην πόλη Κουταΐσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα στο τοπικό γυμνάσιο. Μετά τον ξαφνικό Πορτραίτο του Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκι και πρώιμο θάνατο του πατέρα του το 1906, η οικογένειά του — ο ίδιος, η μητέρα του, και οι δύο αδελφές του — μετακόμισε στην Μόσχα, όπου συνέχισε τις μαθητικές του σπουδές. Στην Μόσχα ο Μαγιακόβσκι ανέπτυξε το πάθος του για την Μαρξιστική λογοτεχνία και πήρε μέρος σε μια σειρά δραστηριοτήτων στο Ρωσικό Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα των Εργαζομένων, ενώ αργότερα στρατολογήθηκε ως μέλος των Μπολσεβίκων. Το 1908 αποπέμφθηκε από το σχολείο επειδή η μητέρα του δεν μπορούσε πλέον να πληρώνει τα δίδακτρα. Εκείνη την εποχή, ο Μαγιακόβσκι φυλακίστηκε σε τρεις περιπτώσεις για ανατρεπτική πολιτική δράση αλλά,όντας ανήλικος, απέφυγε την μεταγωγή του. Στην διάρκεια της περιόδου της απομόνωσης στα κρατητήρια στην φυλακή της Μπουτίρκα (αγγλικά:Butyrka) το 1909, άρχισε να γράφει ποίηση, αλλά τα ποιήματά του κατασχέθηκαν από τις αρχές. Με την αποφυλάκισή του, εξακολούθησε να εργάζεται για το σοσιαλιστικό κίνημα, και το 1911 μπήκε στην Σχολή Τεχνών της Μόσχας όπου γνωρίστηκε με μέλη του Ρωσικού φουτουριστικού κινήματος. Έγινε ο κύριος εκπρόσωπος τύπου για την ομάδα Γκιλέας (ρωσικά:Гилея), και στενός φίλος του David Burlyuk, τον οποίο έβλεπε ως μέντορά του.

Βλαντίμιρ Μαγιακόβσκι

355

Λογοτεχνική ζωή Το 1912 η φουτουριστική έκδοση, Ένα χαστούκι στο πρόσωπο του δημοσίου γούστου [2] (Пощёчина общественному вкусу) περιελάμβανε τα πρώτα δημοσιευμένα ποιήματα του Μαγιακόβσκι: "Νύχτα" (Ночь), και "Πρωί" (Утро). Λόγω όμως των πολιτικών τους δραστηριοτήτων, ο Burlyuk και ο Μαγιακόβσκι αποβλήθηκαν από την Σχολή Καλών Τεχνών της Μόσχας το 1914. Η εργασία του συνεχίστηκε υπό την μανιέρα του Φουτουρισμού έως το 1914. Η καλλιτεχνική του ανάπτυξη τότε άλλαξε δραματικά προς την κατεύθυνση της αφήγησης και ήταν αυτή του η δουλειά, που δημοσιεύτηκε αμέσως την περίοδο που Εικόνα από το έργο του Как делать стихи ("Πώς να προηγήθηκε της Ρωσικής Επανάστασης, και η οποία επρόκειτο κάνεις στίχους"). να καθιερώσει την φήμη του ως ποιητή στην Ρωσία και στο εξωτερικό. To Ένα σύννεφο με παντελόνια[3] (1915) ήταν το πρώτο μεγάλο ποίημα του Μαγιακόβσκι με υπολογίσιμο μήκος και περιέγραφε τα καυτά θέματα του έρωτα, της επανάστασης, της θρησκείας, και της τέχνης γραμμένης υπό το πρίσμα του πληγωμένου εραστή. Η γλώσσα του έργου ήταν η γλώσσα των δρόμων, και ο Μαγιακόβσκι κατέβαλλε σημαντικές προσπάθειες για να απομυθοποιήσει τις ιδεαλιστικές και ρομαντικές έννοιες της ποίησης και των ποιητών. Το καλοκαίρι του 1915, ο Μαγιακόβσκι ερωτεύτηκε μια παντρεμένη γυναίκα, την Λίλια Μπρικ, και είναι σε εκείνη που αφιερώθηκε το ποίημα "Το σπονδυλωτό φλάουτο" (1916). Δυστυχώς για τον Μαγιακόβσκι, αυτή ήταν η γυναίκα του εκδότη του Όσιπ Μπρικ. Η ερωτική σχέση, αλλά και οι εντυπώσεις του από τον πόλεμο και την επανάσταση, επηρέασαν καθοριστικά τα έργα του αυτών των χρόνων. Το ποίημα "Ο πόλεμος και ο κόσμος" (1916) αναφέρεται στην φρίκη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και "Ο Άνθρωπος" (1917) είναι ένα ποίημα που ασχολείται με την δυστυχία του έρωτα.

Ο Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκι και η Λίλια Μπρικ

Η επιθυμία του να πάει ως εθελοντής απορρίφθηκε στις αρχές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ ανάμεσα στα έτη 1915-1917 εργάστηκε στην Αγία Πετρούπολη στην Στρατιωτική Σχολή Αυτοκινήτου ως επίσημος γραφέας. Κατά το ξέσπασμα της Ρωσικής Επανάστασης, ο Μαγιακόβσκι βρίσκονταν στο Σμόλνι, στην Αγία Πετρούπολη. Εκεί έζησε την Οκτωβριανή Επανάσταση. Ξεκίνησε να απαγγέλλει ποιήματα όπως το "Αριστερό Εμβατήριο! Για τους Κόκκινους Ναυτικούς: 1918" (ρωσικά: Левый марш (Матросам), 1918) σε ναυτικά θέατρα, με ναύτες ως κοινό του.

Βλαντίμιρ Μαγιακόβσκι

356

Όταν ξαναγύρισε στην Μόσχα, ο Μαγιακόβσκι εργάστηκε για την Ρωσική Κρατική Εταιρεία Τηλεγράφου (αρχικά: ROSTA) δημιουργώντας —τόσο σε γραφικά όσο και σε κείμενο — σατυρικά Agitprop (συνδυασμός των λέξεων agitation και propaganda) πόστερ. Το 1919 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο 'Συλλογή Έργων 1909-1919' (ρωσικά: Все сочиненное Владимиром Маяковским). Στο πολιτιστικό κλίμα της πρώιμης Σοβιετικής Ένωσης, η δημοτικότητά του αυξήθηκε πολύ γρήγορα. Στην διάρκεια των χρόνων 1922-1928, Μαγιακόβσκι ήταν ένα εξέχον μέλος του Αριστερού Μετώπου για την Τέχνη και συνέχισε να προσδιορίζει το έργο του ως 'Κομμουνιστικό φουτουρισμό' (ρωσικά: комфут). Εξέδιδε μαζί με τον Σεργκέι Τρετιακόβ και τον Όσιπ Μπρικ, το περιοδικό LEF. Ως ένας από τους ελάχιστους σοβιετικούς συγγραφείς που του επετράπη να ταξιδεύει ελεύθερα, τα ταξίδια του στην Λετονία, Agitprop πόστερ του Μαγιακόβσκι Βρετανία, Γερμανία, Ηνωμένες Πολιτείες, Μεξικό και Κούβα επηρέασαν έργα του όπως Η δική μου ανακάλυψη της Αμερικής (ρωσικά: Мое открытие Америки, 1925). Ταξίδεψε επίσης από την μια έως την άλλη άκρη σε όλη την Σοβιετική Ένωση. Σε μια περιοδεία του για διαλέξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Μαγιακόβσκι γνώρισε την Έλι Τζονς, η οποία γέννησε αργότερα την κόρη του, ένα γεγονός που ο ίδιος πληροφορήθηκε μόλις το 1929, όταν το ζευγάρι συναντήθηκε μυστικά στην νότιο Γαλλία, καθώς η σχέση τους είχε κρατηθεί κρυφή. Στα τέλη του 1920, ο Μαγιακόβσκι ερωτεύθηκε την Τατιάνα Γιακόβλεβα και σε αυτήν αφιέρωσε το ποίημα "Ένα γράμμα στην Τατιάνα Γιακόβλεβα" (ρωσικά: Письмо Татьяне Яковлевой, 1928). Η σημασία της επίδρασης του Μαγιακόβσκι δεν μπορεί να περιοριστεί στην Σοβιετική ποίηση. Ενώ για χρόνια θεωρούνταν ο κορυφαίος Σοβιετικός ποιητής, άλλαξε επίσης τις παραδοχές για την ποίηση στην ευρύτερη κουλτούρα του 20ου αιώνα. Ο πολιτικός του ακτιβισμός ως καθοδηγητή προπαγάνδας σπάνια κατανοήθηκε και συχνά επικρίθηκε από τους συγχρόνους του, ακόμα και από στενούς του φίλους όπως ο Μπαρίς Πάστερνακ. Κοντά στα τέλη του 1920, ο Μαγιακόβσκι απομυθοποίησε σε μεγάλο βαθμό την πορεία της Σοβιετικής Ένωσης υπό τον Ιωσήφ Στάλιν: τα σατιρικά του έργα Ο κοριός (ρωσικά: Клоп, 1929) και Το μπάνιο (ρωσικά: Баня, 1930), τα οποία πραγματεύονται την Σοβιετική απέχθεια για την τέχνη και την γραφειοκρατεία, αντανακλούν αυτήν την εξέλιξη.

Μαγιακόβσκι

Το απόγευμα στις 14 Απριλίου, 1930, ο Μαγιακόβσκι αυτοπυροβολήθηκε. Το ημιτελές κείμενο του ποιήματος της αυτοκτονίας του σημείωνε, μεταξύ άλλων: Το καράβι της αγάπης συντρίφθηκε πάνω στην καθημερινή ρουτίνα. Εσύ κι εγώ, δεν χρωστάμε τίποτε ο ένας στον άλλον, και δεν έχει νόημα η απαρίθμηση αμοιβαίων πόνων, θλίψεων και πληγών. Ο Μαγιακόβσκι ετάφη στην Μόσχα στο Κοιμητήριο Νοβοντέβιτσι.

Βλαντίμιρ Μαγιακόβσκι

Μετά τον θάνατό του Το 1930, ο τόπος γέννησής του στην Γεωργία – το Μπαγκντάτι- μετονομάστηκε σε Μαγιακόβσκι προς τιμήν του. Μετά το θάνατο του Στάλιν, ανέκυψαν διαδόσεις ότι ο Μαγιακόβσκι δεν αυτοκτόνησε αλλά στην πραγματικότητα δολοφονήθηκε μετά από εντολή του Στάλιν. Εντούτοις δεν υπάρχει κανένα στοιχείο για αυτό. Στην διάρκεια της δεκαετίας του 1990, όταν ανοίχτηκαν τα απόρρητα αρχεία της KGB, υπήρχε ελπίδα ότι νέα στοιχεία θα έλθουν στο φώς πάνω σε αυτό το θέμα, αλλά τίποτε τελικά δεν αποκαλύφθηκε και ο ισχυρισμός παραμένει αναπόδεικτος. Μετά θάνατον, ο Μαγιακόβσκι δέχτηκε επίθεση από τον Σοβιετικό τύπο κατηγορούμενος ως "φορμαλιστής" και "ταξιδιώτης" (ρωσικά: попутчик) (σε αντίθεση στους επίσημα αναγνωρισμένους "προλετάριους ποιητές", όπως ο Demyan Bedny). Όταν το 1935, η Λίλια Μπρικ έγραψε στον Στάλιν σχετικά με αυτές τις επιθέσεις κατά του ποιητή, ο Στάλιν έγραψε ένα σχόλιο πάνω στο γράμμα της Μπρικ: "Σύντροφε Νικολάι Γιεζόφ, παρακαλώ να αναλάβεις να ενεργήσεις τα δέοντα σχετικά με την επιστολή της Μπρικ. Ο Μαγιακόβσκι παραμένει ο καλύτερος και ο πιο ταλαντούχος ποιητής της Σοβιετικής περιόδου. Η αδιαφορία για την καλλιτεχνική του κληρονομιά είναι έγκλημα. Τα παράπονα της Μπρικ είναι, κατά την γνώμη μου, δικαιολογημένα..." (πηγή: Memoirs του Βασίλι Κατανιάν - θετού υιού της Λίλια Μπρικ - σελ.112) Τα λόγια αυτά έγιναν ένα cliché που επίσημα αποκατέστησε τον Μαγιακόβσκι αλλά, όπως σημείωσε και ο Μπορίς Παστερνάκ,[4] από ορισμένους κύκλους ουσιαστικά εξελήφθησαν ως δεύτερη θανάτωση του ποιητή.

Παραπομπές [1] Lib.Ru/Йкюяяхйю: Люъйнбяйхи Бкюдхлхп Бкюдхлхпнбхв. Б. Люъйнбяйхи Б Бняонлхмюмхъу Янбпелеммхйнб (http:/ / az. lib. ru/ m/ majakowskij_w_w/ text_0212. shtml) [2] http:/ / www. unknown. nu/ futurism/ slap. html [3] Ένα σύννεφο με παντελόνια - μέρος 1 (μτφρ. στα αγγλικά) (http:/ / web. archive. org/ web/ 20080322003731/ http:/ / vmlinux. org/ ilse/ lit/ mayako. htm) [4] Уважаемые товарищи потомки!. Ανακτήθηκε 15/12/2003. (http:/ / web. archive. org/ web/ 20031215211050/ http:/ / www. russ. ru/ krug/ 20030723_ls. html)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Βιογραφία (http://www.kirjasto.sci.fi/majakovs.htm) στα αγγλικά • Το Κρατικό Μουσείο του Μαγιακόβσκι (http://www.museum.ru/Majakovskiy/) στην Μόσχα (ρωσικά/αγγλικά) • Ανάγνωση, ποιημάτων του Μαγιακόβσκι. Άλλοι σχετικοί σύνδεσμοι (http://www.uvm.edu/~sgutman/ mayakovsky.htm) (αγγλικά) • Between Agitation and Animation: Activism and Participation in Twentieth Century Art by Stella Rollig (http:// www.eipcp.net/diskurs/d05/text/stellarollig02.html) (αγγλικά) • Radio Mayakovsky (http://mayak.live-radio.ru) Περισσότερα από 100 νέα τραγούδια γραμμένα σε στίχους του Μαγιακόβσκι, η φωνή του και πολλά άλλα (ρωσικά) • Ο τάφος του Μαγιακόβσκι (http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=2503) (αγγλικά) • Meyerhold & Mayakovsky - Βιομηχανική και Κομμουνιστική Ουτοπία (http://loosavor.org/2006/08/ biomechanics_social_engineerin.html) (αγγλικά) • Ο μαινόμενος ταύρος της ρωσικής ποίησης (http://www.haaretz.com/hasen/spages/878845.html) άρθρο της Dalia Karpel στο Haaretz.com, δημοσιευμένο στο διαδίκτυο στις 5-7-2007 (αγγλικά) • Αρχειακό φίλμ επιμελημένο από την Copernicus Films (http://www.copernicusfilms.narod.ru/Maya.html) (αγγλικά) • "Take that!" ("Нате!") (http://www.stihi.ru/2008/12/12/1419) Μετάφραση στα αγγλικά, από τη Dina Belyayeva, δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο στις 12-12-2008

357

Βλαντίμιρ Μαγιακόβσκι • "So Could You?" ("А вы могли бы?") (http://www.stihi.ru/2008/12/11/918) Μετάφραση στα αγγλικά, από τη Dina Belyayeva, δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο στις 12-11-2008 • "The love boat smashed..." ("Любовная лодка разбилась о быт") (http://www.stihi.ru/2008/12/11/3799) Μετάφραση στα αγγλικά, από τη Dina Belyayeva, δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο στις 12-11-2008 • "Untitled" (Χωρίς τίτλο) (http://www.mecano.ws/archive/songs/songs.htm) Οι μεταφρασμένοι στα αγγλικά στίχοι ενός ποιήματος του Μαγιακόβσκι που μελοποιήθηκε από το new wave συγκρότημα Mecano, το 1980 Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Mayakovsky άρθρο Vladimir Mayakovsky (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Vladimir) της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/ ). ( Mayakovsky ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Vladimir)).

358

359

Αλέξανδρος Μπλοκ Αλέξανδρος Μπλοκ Ο Αλεξάντρ Αλεξάντροβιτς Μπλοκ (ρωσικά: Александр Александрович Блок, προφορά στα ρωσικά: Αλιξάντρ Αλιξάντραβιτς Μπλοκ, 28 Νοεμβρίου 1880 – 7 Αυγούστου 1921), υπήρξε ένας από τους πιο χαρισματικούς λυρικούς ποιητές που ανέδειξε η ρωσική γη μετά τον Αλέξανδρο Πούσκιν.

Οικογένεια και επιρροές Ο Μπλοκ γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη, σε μια καλλιεργημένη οικογένεια διανοουμένων. Αρκετοί συγγενείς του ήταν άνθρωποι των γραμμάτων, ο πατέρας του ήταν καθηγητής νομικής στη Βαρσοβία, ενώ ο παππούς του από την πλευρά της μητέρας του χρημάτισε πρύτανης του Κρατικού Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης. Μετά το διαζύγιο των γονιών του, ο Μπλοκ έζησε με αριστοκράτες συγγενείς του στο Μέγαρο Σαχμάτοβο κοντά στη Μόσχα, όπου ανακάλυψε τη φιλοσοφία του Βλαντίμιρ Σολοβιόφ, και τον ποιητικό λόγο των άσημων ακόμα ποιητών Φιόντορ Τιούτσεφ και Ο Αλεξάντρ Μπλοκ σε νεαρή ηλικία Αφανάσι Φετ. Αυτές οι επιρροές θα τύγχαναν εσωτερικής επεξεργασίας και θα μετασχηματίζονταν στις αρμονίες των πρώιμων ποιητικών κομματιών του, συγκεντρωμένων αργότερα στο βιβλίο Ante Lucem. Ερωτεύτηκε τη Λιουμπόφ (Λιούμπα) Ντμίτριεβνα Μεντελέεβα (κόρη του διάσημου χημικού Ντμίτρι Μεντελέεφ και την παντρεύτηκε το 1903. Στη Λιούμπα αφιέρωσε έναν κύκλο ποίησης που του έφερε φήμη, το έργο "Στίχοι για την Όμορφη Γυναίκα" (ρωσικά: Cтихи о Прекрасной Даме, 1904-στίχι ο πρικράσναϊ(γ) ντάμιε). Στο έργο αυτό, τη θέση της ταπεινής γυναίκας του πήρε μια διαχρονική θεώρηση του γυναικείου ψυχισμού και της αιώνιας γυναικείας φύσης.

Η πρώιμη ποίηση του Μπλοκ Οι ιδεαλιστικές μυστικιστικές εικόνες στο πρώτο του βιβλίο βοήθησαν στην καθιέρωση του Μπλοκ ως ηγέτη του Ρωσικού Συμβολισμού. Τα πρώτα έργα του Μπλοκ είναι άψογα σε μουσικότητα και αρμονικότατα σε ηχητική αίσθηση, αργότερα όμως αναζήτησε να εισαγάγει τολμηρούς ρυθμικούς νεωτερισμούς και ακανόνιστα ρυθμικά μοτίβα στην ποίησή του. Είχε φυσικό χάρισμα στην ποιητική έμπνευση, συχνά παράγοντας αξέχαστες, αλλόκοτες εικόνες από τα πιο συνηθισμένα περιβάλλοντα και ασήμαντα γεγονότα, (Fabrika, 1903). Συμπερασματικώς, τα ποιήματά του είναι συχνά εστιασμένα στη σύγκρουση ανάμεσα στην πλατωνική θεώρηση της ιδανικής ομορφιάς και την απογοητευτική πραγματικότητα των βρώμικων και εξαθλιωμένων βιομηχανικών προαστίων των ρωσικών μεγαλουπόλεων, προεκτείνοντας τις αντιθέσεις αυτές στην ίδια τη ρωσική ψυχή.(Neznakomka, 1906).

Αλέξανδρος Μπλοκ

360

Ώριμη περίοδος Κατά τη διάρκεια της ώριμης περιόδου της ζωής του, ο Μπλοκ επικεντρώθηκε πρωταρχικώς σε πολιτικά θέματα, αναλογιζόμενος αυτό που θεωρούσε ως μεσσιανικό πεπρωμένο της χώρας του. Επηρεασμένος από τα δόγματα του Βλαντίμιρ Σολοβιόφ σημάδεψε την ποίησή του με αόριστες συλλήψεις και συχνά αμφιταλαντευόταν μεταξύ ελπίδας και απελπισίας. "Νιώθω ότι πλησιάζει ένα μεγάλο γεγονός, αλλά δεν γνωρίζω ποιο ακριβώς" έγραφε το καλοκαίρι του 1917. Προς πλήρη κατάπληξη των θαυμαστών του, αποδέχτηκε την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 ως τελική λύση αυτής της λαχτάρας προσμένουσας αποκάλυψης. Περί το 1921 ο Μπλοκ είχε πια βγει από τις πλάνες που είχε σχηματίσει για τη Ρωσική Επανάσταση. Δεν έγραψε ποίηση για τρία χρόνια. Ο Μπλοκ διαμαρτυρόταν στον Μαξίμ Γκόρκι γιατί είχε εγκαταλείψει την πίστη του στην ανθρώπινη σοφία. Γράφοντας χαρακτηριστικά σε έναν φίλο του ανέφερε το εξής: Όλοι οι ήχοι σταμάτησαν. Δεν ακούς ότι δεν υπάρχουν πια ήχοι; Λίγο καιρό μετά ο Μπλοκ αρρώστησε. Οι γιατροί τού συνέστησαν να μεταφερθεί για ιατρική θεραπεία στο εξωτερικό, όμως δεν τού επιτράπηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Ο Γκόρκι παρακάλεσε για έκδοση βίζας. Τον Μάρτιο του 1921, ο Γκόρκι έγραψε στον Ανατόλι Λουνατσάρσκι: Ο Μπλοκ είναι ο μεγαλύτερος ποιητής της Ρωσίας. Αν του απαγορεύσετε να πάει στο εξωτερικό, και πεθάνει, εσείς και οι σύντροφοί σας θα είστε υπεύθυνοι για το θάνατό του. Ο ποιητής έλαβε τελικώς άδεια στις 6 Αυγούστου του '21, μία μόλις μέρα πριν το θάνατό του. Μερικούς μήνες νωρίτερα, ο Μπλοκ είχε δώσει μία περίφημη διάλεξη για τον Πούσκιν, για τον οποίο πίστευε ότι ήταν ένα είδωλο για τη Ρωσία, ικανό να ενώσει την Κόκκινη (μπολσεβικική) και Λευκή (υποστηριχτές του εκπεσόντος τσάρου) Ρωσία. Ο θάνατός του και η εκτέλεση του φίλου του ποιητή Νικολάι Γκουμίλεφ από την Τσεκά (μυστική αστυνομία) το 1921 τάραξαν τόσο τον ψυχισμό των συμπατριωτών του που πολλοί, σε συνδυασμό και με τον εμφύλιο που συντάραζε τη χώρα, το θεώρησαν ως σημάδι του επερχόμενου τέλους της φυλής των Ρώσων.

Ο Συμβολισμός του Μπλοκ Ο Μπλοκ, ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές του 20ου αιώνα, οραματίστηκε την ποιητική του παραγωγή ως αποτελούμενη από τρεις ενότητες. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει τα πρώιμα ποιήματά του για την Όμορφη Γυναίκα όπου το χρώμα που κυριαρχεί είναι το λευκό. Η δεύτερη ενότητα, η οποία κυριαρχείται από το μπλε χρώμα, επικεντρώνεται στο σχολιασμό της αδυναμίας εκπλήρωσης των ιδανικών που είχε τόσο πολύ επιθυμήσει και αποθεώσει. Η τρίτη ενότητα, με κύριο χαρακτηριστικό την ποίησή του της προ-επαναστατικής περιόδου είναι εμποτισμένη στο κόκκινο της φωτιάς και του αίματος. Στην ποίηση του Μπλοκ, τα χρώματα είναι βασικό συστατικό της, διότι μεταβιβάζουν απόκρυφες, μυστικιστικές νύξεις πάνω και πέρα από την ανθρώπινη εμπειρία. Το μπλε και το μενεξεδί είναι το χρώμα της απογοήτευσης και ματαίωσης, όταν ο ποιητής καταλαβαίνει πως η προσπάθειά του να "συναντήσει" τη "Γυναίκα" είναι απατηλή. Το κίτρινο χρώμα των φανών στους δρόμους, των παραθύρων και του ηλιοβασιλέματος είναι το χρώμα της προδοσίας και της ασημαντότητας.

Πορτραίτο του ποιητή από τον Κονσταντίν Σόμοφ, 1907.

Αλέξανδρος Μπλοκ Οι ρωσικές λέξεις για το κίτρινος (жёлтый-ζιόλτυ) και το μαύρος (чёрный-τσιόρνυ) γράφονται από τον ποιητή με ένα μακρύ ο στη θέση του ιό (ρωσικά: ο αντί ё), για να δώσουν έμφαση σε μια "τρύπα μέσα στη λέξη" ή τρύπα στην καρδιά του ποιητή και των ονείρων του.

Μουσικές συνθέσεις Η ποίηση του Μπλοκ ενέπνευσε πολλούς Ρώσους συνθέτες. Για παράδειγμα, ο Σεργκέι Προκόφιεφ δημιούργησε μια αποκαλυπτικής δύναμης ορχηστρική σύνθεση από το ποίημά του Μπλοκ Seven, They are Seven! Ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς ένα κύκλο συνθέσεων για σοπράνο και τρίο στο πιάνο, τον Seven Romances of Alexander Blok, και τέλος ο Αρτούρ Λουριέ μια ορχηστρική καντάτα, την In the Sanctuary of Golden Dreams.

Επιμύθιο Ο Μπλοκ σημάδεψε ανεξίτηλα τη ρωσική ποίηση και τής άνοιξε νέους δρόμους. Νεωτερικός, ανήσυχος, χαρισματικός και τολμηρός με τις λέξεις όπως κάθε μεγάλος ποιητής. Η ποίηση ήταν η μεγάλη ερωμένη του. Κι αν οι ερωμένες χαρίζουν την αιωνιότητα της στιγμής, η ποίηση τού χάρισε την ίδια την αιωνιότητα, δίνοντάς του το φιλί του αμάραντου χιονοστρόβιλου της σλάβικης ψυχής. Είσαι μακάριος με τη γυναίκα σου και το “εγώ” σου Ты будешь доволен собой и женой, Τυ μπούντιεσ' νταβόλιεν σαμπόι ι ζενόι Με το κουτσουρεμένο νέο σύνταγμα και παλιοκαθεστώς, Своей конституцией куцой, Σβαγιέι κανστιτούτσιγιεϊ κουτσόι Αλλά οι ποιητές έχουν την οικουμενική διψομανία, А вот у поэта — всемирный запой, Α βοτ ου παέτα-φσιεμίρνυ ζαπόι Και δεν περιορίζουν την ελευθερία τους τα άρθρα των θεσμών. И мало ему конституций! Ι μάλο γιεμού κανστιτούτσιι! Ας τερματίσω τη ζωή μου κάτω απ’ τον φράχτη σαν σκυλί, Пускай я умру под забором как пёс, Πουσκάϊ για ουμρού ποτ ζαμπόραμ κακ πιος Κι ας με γονάτισε η μοίρα μου στη γη, Пусть жизнь меня в землю втоптала, Πουστ' ζιζν' μενιά βζιεμλιού φταπτάλα, Πιστεύω πως ο Κύριος με σκέπασε με χιόνι, Я верю: то Бог меня ветром занес, Για βιέριου: το μποκ μενιά βιέτρομ ζανιός Πιστεύω πως ο χιονοστρόβιλος μού έδωσε φιλί. То вьюга меня целовала. Το β'γιούγκα μενιά τσελαβάλα. Οι δύο τελευταίες στροφές από το ποίημα του Αλεξάντρ Μπλοκ "Οι ποιητές" (ανά στίχο:ελληνική μετάφραση-ρωσική γραφή-ρωσική προφορά*: *όπου έντονα τα γράμματα είναι ανάλογη και η προφορά τους, όπου απόστροφος το γράμμα προφέρεται ανοιχτά σαν να το ακολουθεί ένα ημίφωνο ι, όπου υ όπως το γαλλικό u)

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι • • • • • • • • • • •

"The Rose and the Cross" of Alexander Blok [1] Alec Vagapov' translation Collection of Poems [2] ** another collection of this translation [3] Biografía y poemas de Alexander Blok [4] English translation of Blok Poem [5] Alice Koonen reads Blok's poem [6] (audio) Literature and Revolution [7] από τον Λέοντα Τρότσκι In Defense of A. Blok [8] από τον Νικολάι Μπερντιάγεφ English translations of World's Fly By [9] and Among the Many Admirer's of Carmen [10] English translation of Night, street... [11] Wall Poems in Leiden [12] English translations of 8 poems by Babette Deutsch and Avrahm Yarmolinsky, 1921 [13] English translations of 4 short poems [14]

361

Αλέξανδρος Μπλοκ • English translation of The Twelve by Alex Cigale [15] mrj:Блок, Александр Александрович

Παραπομπές [1] http:/ / www. ucpress. edu/ books/ pages/ 9385/ 9385. intro. php [2] http:/ / zhurnal. lib. ru/ w/ wagapow_a/ blok. shtml [3] http:/ / vagalecs. narod. ru/ blok-engl. htm [4] http:/ / amediavoz. com/ blok. htm [5] http:/ / www. newformalistpress. com/ index13. html#block [6] http:/ / max. mmlc. northwestern. edu/ ~mdenner/ Demo/ texts/ restaurant. html [7] http:/ / www. marxists. org/ archive/ trotsky/ 1924/ lit_revo/ ch03. htm [8] http:/ / www. berdyaev. com/ berdiaev/ berd_lib/ 1931_358. html [9] http:/ / peterjukes. wordpress. com/ 2008/ 09/ 09/ worlds-fly-by/ [10] http:/ / peterjukes. wordpress. com/ 2009/ 05/ 06/ carmen/ [11] http:/ / www. stihi. ru/ 2008/ 12/ 11/ 910 [12] http:/ / www. muurgedichten. nl/ blok. html [13] http:/ / books. google. com/ books?id=R2kMAAAAIAAJ& pg=PR7& dq=%22Modern+ Russian+ Poetry%22+ %2B+ Deutsch+ %2B+ Contents& cd=1#v=onepage& q& f=false [14] http:/ / www. albany. edu/ offcourse/ issue41/ cigale_translations6. html#blok [15] http:/ / dansemacabre. art. officelive. com/ RussiaDesk5. aspx

362

363

Ιβάν Αλεξέιγεβιτς Μπούνιν Ιβάν Αλεξέιγεβιτς Μπούνιν Ο Iβαν Aλεξέιγεβιτς Μπούνιν (Ива́н Алексе́евич Бу́нин, 10 (παλιό ημερολόγιο)/22 Οκτωβρίου 1870 - 8 Νοεμβρίου 1953) ήταν ο πρώτος ρώσος συγγραφέας που κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1933. Η βασική δομή των ποιημάτων και των ιστοριών του είναι μία από τις πλουσιότερες στη γλώσσα του. Το τελευταίο βιβλίο του, Οι Σκοτεινές Λεωφόροι (1943) είναι η περισσότερο ευρέως αναγνωσμένη συλλογή διηγήμάτων του 20ού αιώνα στη Ρωσία.

Πρώτα Χρόνια Ο Μπούνιν γεννήθηκε στο κτήμα των γονιών του στην επαρχία Βορονέζ της Ρωσίας. Καταγόταν από οικογένεια αριστοκρατών γαιοκτημόνων και ιδιοκτητών δουλοπάροικων, αλλά ο παππούς του και ο πατέρας του είχαν διασκορπίσει σχεδόν όλοκληρη την περιουσία τους. Στάλθηκε σε δημόσιο σχολείο στο Γέλετς το 1881, αλλά αναγκάστηκε να επιστρέψει σπίτι μετά από πέντε χρόνια. Ο αδερφός του, που είχε πανεπιστημιακή μόρφωση, τον ενθάρρυνε να διαβάσει τους Ρώσους κλασικούς και να γράψει.

Iβάν Μπούνιν

1933

Στα 17 του εξέδωσε το πρώτο του ποίημα, το 1887 σε ένα λογοτεχνικό περιοδικό στην Αγία Πετρούπολη. Η πρώτη ποιητική του συλλογή, Listopad (1901), έτυχε θερμής υποδοχής από τους κριτικούς. Αν και τα ποιήματά του θεωρείται πως συνεχίζουν την παράδοση των Παρνασσιστών ποιητών του 19ου αιώνα, είναι εμποτισμένα από τον ανατολικό μυστικισμό και χαρακτηρίζονται από εντυπωσιακά, προσεκτικά επιλεγμένα επίθετα. Ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοβ ήταν μεγάλος θαυμαστής του στίχου του Μπούνιν, και τον συνέκρινε με τον Αλεξάντερ Μπλοκ, αλλά περιφρονούσε τα πεζά του. Το 1889 ακολούθησε τον αδερφό του στο Χαρκόβ, όπου έγινε κυβερνητικός υπάλληλος, βοηθός εκδότη σε μια τοπική εφημερίδα, βιβλιοθηκάριος και δικαστικός στατιστικολόγος. Ο Μπούνιν ξεκίνησε επίσης να αλληλογραφεί με τον Αντόν Τσέχωφ , με τον οποίο ανέπτυξε στενή φιλία. Είχε επίσης σχέση, λιγότερο στενή, με τους Μαξίμ Γκόρκι και Λέοντα Τολστόι.

Ιβάν Αλεξέιγεβιτς Μπούνιν

364

Το 1891 εξέδωσε το πρώτο του διήγημα, σε λογοτεχνικό περιοδικό. Με το πέρασμα του χρόνου, πέρασε από τη συγγραφή ποίησης στα διηγήματα. Ο Μπούνιν ήταν επίσης γνωστός μεταφραστής. Η γνωστότερη μετάφρασή του είναι το "The Song of Hiawatha" του Λονγκφέλλοου για την οποία ο Μπούνιν κέρδισε το Βραβείο Πούσκιν το 1903. Μετέφρασε επίσης έργα των Βύρωνα, Άλφρεντ Τέννυσον και Αλφρέντ ντε Μουσέτ. Το 1909, εξελέγη στην Ρωσική Ακαδημία.

Διασημότητα Από το 1895 και έπειτα ο Μπούνιν χώρισε το χρόνο του μεταξύ Μόσχας και Αγίας Πετρούπολης. Παντρεύτηκε την κόρη Έλληνα Πορτραίτο του Ιβάν Μπούνιν από τον Leonard επαναστάτη το 1898, αλλά ο γάμος κατέληξε σε διαζύγιο. Αν και Turzhansky ξαναπαντρεύτηκε το 1907, οι ερωτοτροπίες του με άλλες γυναίκες συνεχίστηκαν μέχρι το θάνατό του. Η θυελλώδης ιδιωτική του ζωή στα χρόνια της μετανάστευσης είναι το θέμα της παγκοσμίως γνωστής Ρωσικής ταινίας, Dnevnik ego zheny (Το Ημερολόγιο της Συζύγου του) (2000). Ο Μπούνιν δημοσίευσε το πρώτο μεγάλο του μυθιστόρημα, Το Χωριό, όταν ήταν 40. Επρόκειτο για ένα απογυμνωμένο πορτραίτο της χωριάτικης ζωής, με την ηλιθιότητα, σκληρότητα και βία της. Ο σκληρός ρεαλισμός του τον έφερε σε επαφή με τον Μαξίμ Γκόρκι. Δυό χρόνια αργότερα δημοσίευσε τη Στεγνή Κοιλάδα, ένα κεκαλυμμένο πορτραίτο της οικογένειάς του. Πριν από τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, ο Μπούνιν ταξίδευσε στην Κεϋλάνη, την Παλαιστίνη, την Αίγυπτο και την Τουρκία, και τα ταξίδια αυτά άφησαν το στίγμα τους στη γραφή του. Τους χειμώνες από το 1912 μέχρι το 1914 τους πέρασε με τον Γκόρκι στο Κάπρι.

Μετανάστευση Ο Μπούνιν έφυγε από τη Μόσχα μετά την επανάσταση του 1917 και πήγε στην Οδησσό. Το 1917 εγκατέλειψε την Οδησσό με το τελευταίο Γαλλικό πλοίο και εγκαταστάθηκε στο Γκρας της Γαλλίας. Εκεί δημοσίευσε το ημερολόγιό του Οι Καταραμένες Μέρες, που αντηχούσε την αριστοκρατική αποστροφή προς το Μπολσεβίκικο καθεστώς. Για την Σοβιετική κυβέρνηση έγραψε: "Τι σιχαμερή γκαλερί καταδίκων!"

Σοβιετικό γραμματόσημο (1990)

Ο Μπούνιν έτυχε εξαιρετικής φροντίδας στο εξωτερικό, όπου θεωρήθηκε ως ο γηραιότερος των ζώντων Ρώσων συγγραφέων στην παράδοση του Τολστόι και του Τσέχωφ. Το 1933 ήταν ο πρώτος Ρώσος που κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας "για την αυστηρή καλλιτεχνία με την οποία έχει μεταφέρει τις κλασικές Ρωσικές παραδόσεις στην πεζογραφία." Στο ταξίδι του δια μέσου της Γερμανίας για να παραλάβει το βραβείο στη Στοκχόλμη, συνελήφθη από τους Ναζί, δήθεν για λαθρεμπόριο κοσμημάτων, και εξαναγκάστηκε να πιεί ένα μπουκάλι καστορέλαιο.

Ιβάν Αλεξέιγεβιτς Μπούνιν Τη δεκαετία του 1930 ο Μπούνιν δημοσίευσε δύο μέρη μιας προγραμματισμένης αυτοβιογραφικής τριλογίας: Η Ζωή του Αρσένιεβ και της Λίκα. Το 1943 εκδόθηκαν οι Σκοτεινές Λεωφόροι. Ο Μπούνιν ήταν δριμύς αντίπαλος του Ναζισμού και σύμφωνα με αναφορές έδωσε καταφύγιο σε έναν Εβραίο στο σπίτι του στο Γκρας κατά τη διάρκεια της κατοχής. Στο τέλος της ζωής του απέκτησε ενδιαφέρον για τη Σοβιετική λογοτεχνία και έπαιζε με την ιδέα ακόμη και να επιστρέψει στη Ρωσία, όπως είχε κάνει νωρίτερα ο Αλεξάντρ Κούπριν. Ο Μπούνιν πέθανε από καρδιακή προσβολή στο Παρίσι, ενώ το ανεκτίμητο βιβλίο του με αναμνήσεις από τον Τσέχωφ ήταν ακόμη ανολοκλήρωτο. Αρκετά χρόνια αργότερα τα έργα του επετράπη να δημοσιευτούν στην Σοβιετική Ένωση.

Επιλεγμένη βιβλιογραφία στα ελληνικά • • • • •

Ανθολογία ρωσικής κλασικής πεζογραφίας Ι Ο κύριος από το Σαν Φραντσίσκο Ωραία ζωή Διηγήματα Το χωριό Η γραμματική του έρωτα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • • • •

Βιογραφία στα Αγγλικά [1] Το Βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας 1933 [2] Βιογραφία [3] Ο χώρος ταφής του Ιβάν Μπούνιν [4]

Παραπομπές [1] [2] [3] [4]

http:/ / www. kirjasto. sci. fi/ ibunin. htm http:/ / www. nobelpreis. org/ Literatur/ bunin. htm http:/ / www. zecotrend. com/ bunin/ 01/ http:/ / www. findagrave. com/ cgi-bin/ fg. cgi?page=gr& GRid=10452526

365

366

Αντόν Ντέλβιγκ Αντόν Ντέλβιγκ Ο βαρώνος Αντόν Αντόνοβιτς Ντέλβιγκ (ρωσική γραφή: Антон Антонович Дельвиг, προφορά στα ρωσικά: Αντόν Αντόναβιτς Ντιέλβικ ), (17 Αυγούστου (6 Αυγούστου με το γρηγοριανό ημερολόγιο) 1798 – 26 Ιανουαρίου (14 Ιανουαρίου) 1831), υπήρξε ρώσος ποιητής και δημοσιογράφος (κριτικός λογοτεχνίας) και στενός φίλος του Αλεξάντρ Πούσκιν. Ήταν ευγενής βαλτικής καταγωγής. Φοίτησε στο Αυτοκρατορικό Λύκειο του Τσάρκογιε Σελό μαζί με τον Πούσκιν και τον έτερο κοινό καλό τους φίλο Βίλχελμ Κάρλοβιτς Κύχελμπέκερ. Στην ποίησή του ο Ντέλβιγκ χαρακτηριζόταν από την προσήλωσή του στο Νεοκλασικισμό. Ενδιαφέρθηκε επίσης για τη ρωσική παράδοση και έγραψε πολλά ποιήματα μιμούμενος τα παραδοσιακά ρώσικα τραγούδια. Ο Αντόν Ντέλβιγκ Ως δημοσιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας, εξέδιδε το περιοδικό Βόρεια Άνθη (Северные цветки-σιέβιερνυγιε τσβιετκί) (1825-1831), ενώ το διάστημα 1830-31 εξέδιδε μαζί με τον Πούσκιν τη Λογοτεχνική Εφημερίδα (Литературная газета-λιτιρατούρναγια γκαζιέτα).

Απεβίωσε το 1831 σε ηλικία 32 ετών από ασθένεια στους πνεύμονες.

Πηγές • Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος του Παναγιώτη Κανελλόπουλου • Αγγλική Βικιπαίδεια [1] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Delvig άρθρο Anton Delvig της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται [5] [1] υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Delvig ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Anton

367

Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν Ο Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν (ρωσική γραφή: Александр Сергеевич Пушкин, προφορά στα ρωσικά: Αλιξάντρ Σιργκιέγιεβιτς Πούσκιν), (6 Iουνίου (26 Mαΐου γρηγοριανό ημερολόγιο) 1799 – 10 Φεβρουαρίου (29 Ιανουαρίου) 1837), ήταν μέγιστος Ρώσος ποιητής, συγγραφέας, γενάρχης της σύγχρονης ρωσικής λογοτεχνίας και γνωστός φιλέλληνας. Θεωρείται ο κορυφαίος Ρώσος ποιητής όλων των εποχών. Μορφή συγκλονιστική, με έργο πανανθρώπινο, γέννησε σε μια δύσκολη και αφιλόξενη γη αληθινά θαύματα. Με φωτεινό του φάρο την ασύγκριτη πένα του, το ποτάμι της ρωσικής λογοτεχνίας ξεχύθηκε σαν λάβα, εκφράζοντας την περίφημη ρωσική ψυχή και τοποθετώντας τη Ρωσία οριστικά και αμετάκλητα στις μεγάλες πνευματικές δυνάμεις. Ξεπροβόδισε τη ρωσική λογοτεχνία, με ανελέητη ειλικρίνεια και Πορτραίτο του Αλέξανδρου Πούσκιν από τον τόλμη, στα ερέβη του μεγάλου ερωτήματος: τον αέναο διάλογο Βασίλι Αντρέγιεβιτς Τροπίνιν ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Το θάνατο όχι μόνον-κι εδώ είναι το μεγαλείο του-στα επέκεινα της ύπαρξης, αλλά στις μορφές που λαμβάνει εντός της. Ο Νικολάι Γκόγκολ έγραψε για τον Πούσκιν : Ο Πούσκιν ήταν για όλους τους ποιητές σαν μια ποιητική φλόγα που έπεσε απ’ τα ουράνια και από την οποία σαν κεράκια άναψαν άλλοι αυτοφυείς ποιητές. Γύρω του διαμορφώθηκε ολόκληρος αστερισμός. O Μαξίμ Γκόρκι είπε για αυτόν: Για μας τους Ρώσους ο Πούσκιν είναι η αρχή κάθε αρχής.

Πρώτα χρόνια και εφηβεία Ο Πούσκιν γεννήθηκε στη Μόσχα, από γονείς ευγενείς, στα τέλη του 18ου αιώνα, την ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής με τις καμπάνες της πόλης να χτυπούν πένθιμα. Οι γονείς του, o Σεργκέι Λβόβιτς Πούσκιν και η Ναντέζντα (Νάντια) Οσσίποβνα Χάννιμπαλ, μόλις είχαν εγκατασταθεί στην πρωτεύουσα μετά την παραίτηση του πατέρα του από τον τσαρικό στρατό και τη γέννηση της αδελφής του Όλγας λίγο καιρό πρωτύτερα. Το 1805 γεννήθηκε και το τρίτο παιδί, ο Λεβ (Λέων). Οι γονείς τους τα παραμελούσαν με τον πατέρα να διαθέτει πολύ λίγο χρόνο γι' αυτά και τη μητέρα να είναι πολύ ιδιότροπη στην έκφραση της αγάπης της, γεγονός που περισσότερο βραχυκύκλωνε τον ψυχισμό τους παρά τα έκανε να νιώθουν στοργή. Ο Πούσκιν μικρός ήταν το ασχημόπαπο της οικογένειας, χοντρός και αδέξιος στις κινήσεις του και τα μελαχρινά, άξεστα χαρακτηριστικά του

O μικρός Πούσκιν

πρόδιναν το αβησσυνιακό αίμα του (βλ. Γενεαλογία του Πούσκιν). Η μητέρα του επινοούσε τιμωρίες για να του αποβάλει τις κακές συνήθειες και την αδεξιότητά του, στο τέλος όμως η υπομονή της εξαντλείτο με το

Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν ανυπάκουο και σκυθρωπό παιδί της. Ξόδευε όλη την τρυφερότητά της στην Όλγα και ιδιαιτέρως στον μικρότερο αδελφό του ποιητή, τον Λεβ (Λιεφ στα ρωσικά), και ο Σάσα (χαϊδευτικό του ονόματος Αλέξανδρος στις σλαβικές γλώσσες) στερήθηκε τη μητρική στοργή και εγκαταλείφθηκε γρήγορα στον εαυτό του, κατάσταση που έμοιαζε να προτιμά και ο ίδιος με τον καιρό. Λιγάκι διάβασμα, μια στάλα σκέψη, το γράψιμο Πάνω απ’ όλα. Με λέπρα του μυαλού του γέμισε Την κόλλα. Μετά παίρνει τ’ αυτιά του κόσμου, και παρεξηγημένος Θίγεται. Μετά τυπώνει τα γραπτά του και στη Λήθη Πνίγεται. Mε τους γονείς του μιλούσε γαλλικά, συνήθεια των ευγενών του καιρού εκείνου. Τη ρωσική γλώσσα την έμαθε από τη γιαγιά του από την πλευρά της μητέρας του και τους δουλοπάροικους που υπηρετούσαν στο σπίτι του. Δύο δουλοπάροικοι άσκησαν μεγάλη επίδραση πάνω του. Ο Νικολάι Κοζλόφ που έμεινε κοντά του πιστός και όταν μεγάλωσε, και η Αρίνα Ροντιόνοβνα, η τροφός του, που του χάρισε τη μητρική αγάπη και τον έμπασε από τα μικράτα του στον κόσμο της λαϊκής ρωσικής ποίησης. Χάρις στις επιρροές της ταπεινής αυτής γυναίκας, ο Πούσκιν, παρά τη μονόπλευρα προσανατολισμένη μόρφωσή του (τη γαλλική μόρφωση, που τη χρωστούσε στους οικοδιδάσκαλους και στη βιβλιοθήκη του πατέρα του), άνοιξε την καρδιά του και τη ματιά του στη σλάβικη παράδοση και έγινε ο μέγιστος ποιητής του έθνους και ο ιδρυτής της μοντέρνας ρωσικής λογοτεχνικής γλώσσας. Ο θείος του, ποιητής Βασίλι Πούσκιν (αδελφός του πατέρα του), τον βοήθησε επίσης στην πρώιμη καλλιτεχνική του περπατησιά και αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τον μικρό Αλέξανδρο. Στην τροφό μου Συντρόφισσα, των μαύρων ημερών μου, καλή μου, ερειπωμένη μου γριούλα σ` ένα σπίτι χαμένο μες τα δάση από καιρό με περιμένεις μοναχούλα. Πικρή συλλογισμένη στη βεράντα κάθεσαι κει φρουρός άγρυπνος πάντα. Το έρημο προαύλιο κοιτάζεις το μακρυνό που σκοτεινιάζει δρόμο η έγνοια μου, η λαχτάρα σε βαραίνει κι ο νους σου φτερουγά στον ταχυδρόμο.

368

Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν

Το 1811, σε ηλικία 12 ετών φεύγει από τη Μόσχα για την Αγία Πετρούπολη (πρωτεύουσα τότε της Ρωσίας) και μπαίνει υπότροφος στο Λύκειο του Τσάρκογιε Σελό, που μόλις είχε εγκαινιάσει τη λειτουργία του, ιδρυθέν από τον Αλέξανδρο Α'. Το περίφημο αυτό Λύκειο αποτέλεσε λίκνο ελεύθερων πνευμάτων και επαναστατών, με πολλούς νέους, τέκνα ευγενών, να ενστερνίζονται φιλελεύθερες ιδέες. Η ποίηση αποτελούσε μάθημα με μεγάλη σπουδαιότητα, με τους μισούς μαθητές να γράφουν ποιήματα. Δύο εγκάρδιους φίλους έκανε ο Πούσκιν Η αυλή του Αυτοκρατορικού Λυκείου του Τσάρκογιε Σελό, τόπος που θυμόταν στο Λύκειο αυτό. Ο ένας ήταν ο Βίλχελμ με μεγάλη νοσταλγία ο ποιητής Κάρλοβιτς Κύχελμπέκερ (1797-1846), γερμανικής καταγωγής, ο οποίος διακρίθηκε μετέπειτα ως ποιητής και αφού εισήλθε στον κύκλο των Δεκεμβριστών, έλαβε μέρος στην εξέγερση του Δεκεμβρίου του 1825. Ο έτερος στενός φίλος του ήταν ο Αντόν Αντόνοβιτς Ντέλβιγκ (1798-1831), τέκνο ευγενών, βαλτικής καταγωγής, ο οποίος επίσης διακρίθηκε ως ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας. Στον εαυτό μου ανόρθωσα αχειροποίητο μνημείο, Εκεί δεν πρόκειται να δεις το μονοπάτι το λαϊκό χορταριασμένο. Με την κορφή του ανυπότακτη υψώθηκε πάνω απ’ τον Όλυμπο συννεφοσκεπασμένο. Όχι, ολότελα δε θα πεθάνω! Το πνεύμα μου ποιητικό Τη στάχτη μου θα επιζεί, τη σήψη θα διαφύγει, Και δοξασμένος θα ’μαι, ως που στη γη Έστω και ένας ποιητής θα ζει. Το 1815 ο Πούσκιν γράφει το ποίημα Ο ίσκιος του Φονβίζιν, όπου σατίριζε δριμύτατα τους αρχαΐζοντες (ομιλούντες την σλαβονική, τα αρχαία σλαβικά), παίρνοντας σαφή θέση στο γλωσσικό πρόβλημα που γνώριζε όξυνση τότε. Το 1817 γράφει την ωδή Η ελευθερία, όπου ενώνει τη φωνή του με τον Αλεξάντρ Νικολάγιεβιτς Ραντίτσεφ και τον Βασίλι Βασίλιεβιτς Καπνίστ κατά του δεσποτισμού, όπου όμως αντίθετα από την επιθετικότητα του Ραντίτσεφ, απευθύνει έκκληση στους άρχοντες για εγκαθίδρυση της συνταγματικής μοναρχίας, επικαλούμενος το Φυσικό Δίκαιο της ελευθερίας. Η ωδή αυτή διαβάστηκε από πολλούς, θεωρήθηκε όμως αντικαθεστωτική και δεν τυπώθηκε παρά μόνο στο εξωτερικό πολλά χρόνια μετά το θάνατό του.

Από το Τσάρκογιε-Σελό στη Μολδαβία Οι νέοι που έβγαιναν από το Λύκειο του Τσάρκογιε-Σελό διορίζονταν-συνήθως σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους-είτε σε στρατιωτικά συντάγματα, είτε στις κεντρικές πολιτικές υπηρεσίες. Οι περισσότεροι στη συνέχεια παραμελούσαν τα καθήκοντά τους και χαίρονταν τη ζωή, ύστερα από χρόνια στα θρανία. Ο Πούσκιν, αποφοιτώντας και διοριζόμενος στο Υπουργείο των Εξωτερικών, παραδόθηκε στις χαρές της ζωής, αθώες και αμαρτωλές. Σύχναζε στα σαλόνια, στους πιο διαλεχτούς λογοτεχνικούς κύκλους, στα θέατρα, αλλά και σε λιγότερο φωτεινούς χώρους, σε μισόφωτα όπου η αισθησιακή ηδονή αποθέωνε τη ζωή. Παρέδωσε την άστατη

369

Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν καρδιά του και το κορμί του στις χαρές της ζωής, το πνεύμα του όμως ωρίμασε με τρόπο δυσανάλογο προς την ηλικία του. Οι λέξεις ακολουθούσαν μαγεμένες τα καπρίτσια του, αποθεώνοντας το δημιουργικό του οίστρο. Ο πρίγκιπας Πιοτρ Αντρέγεβιτς Βιάζεμσκι έγραφε τότε στον θείο τού ποιητή, Βασίλι Πούσκιν: Πρέπει να τον κλείσουμε σε κανένα φρενοκομείο. Τι διαβόλους έχει μέσα του! Όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία μου δίνω, για να μπορώ να γράψω τέτοιους στίχους. Αυτό το λυσσασμένο ξεπεταρόνι θα μας καταφέρει όλους εμάς-εμάς και τους προγόνους μας. Πολλά ποιήματα που έγραψε ο Πούσκιν στα χρόνια 1817-1820, συντίθενται από παιχνιδιάρικους στίχους, εκφράζοντας, άλλα από αυτά ήρεμα αισθήματα και άλλα ισχυρά αισθησιακά πάθη, όπως το ποίημα Ο θρίαμβος του Βάκχου. Την ίδια περίοδο ο ποιητής γράφει το πρώτο μεγάλο ποιητικό του έργο, ένα κωμικοηρωικό έπος τριών χιλιάδων στίχων, το Ρουσλάν και Λιουντμίλλα, ένα μεγάλο παραμύθι με θρυλικές περιπέτειες του ήρωα, που αναζητά την αγαπημένη του κι αγωνίζεται να τη σώσει από τις εχθρικές μαγικές δυνάμεις. Παράλληλα όμως συνέχισε την καυστική μέσω των γραπτών του κριτική κατά της κοινωνικής κατάστασης στην τσαρική Ρωσία και της έντονης δεσποτικής φύσης της, προκαλώντας τελικά την οργή του τσάρου Αλέξανδρου Α', ο οποίος αποφασίζει να τον στείλει εξόριστο στη Σιβηρία ή στον ακόμα πιο παγωμένο Βορρά, σε ένα μοναστήρι σε ένα νησί της Λευκής Θάλασσας. Πίστεψε, φίλε: ο Αυγερινός προβάλλει Εγείρεται απ' τον ύπνο της η Ρωσία και πάνω στα ερείπια της τυραννίας θα γραφούν κάποτε τα ονόματά μας Για καλή τύχη του ποιητή, από πνευματική στοργή και συγκίνηση για το νέο ποιητικό άστρο που είχε ανατείλει, έσπευσαν να τον βοηθήσουν τρεις κορυφαίοι τότε εκπρόσωποι των ρωσικών γραμμάτων, ο λογοτέχνης και ιστορικός Νικολάι Μιχάιλοβιτς Καραμζίν, ο ποιητής Βασίλι Αντρέγεβιτς Ζουκόφσκι και ο Αλεξέι Νικολάγιεβιτς Ολένιν, πρόεδρος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών, άντρας με εξαιρετική ευρυμάθεια. Ενεργοποίησαν υψηλές γνωριμίες τους και με τη συνδρομή και της τσαρίνας κινητοποιήθηκαν για να τον σώσουν από την οργή του τσάρου. Την πλάστιγγα όμως οριστικά υπέρ του έκρινε ο Ιωάννης Καποδίστριας, άμεσος προϊστάμενος του Πούσκιν στο Υπουργείο Εξωτερικών, αφού πρώτα τού υποσχέθηκε ο Πούσκιν να μείνει μακριά από την πολιτική για ένα χρόνο. Μετά την υπόσχεση αυτή ο Καποδίστριας απέσπασε την έγκριση του τσάρου για μετάθεση του αντιδραστικού Πούσκιν στη Νότια Ρωσία. Νέφη τρέχουν, βουρλίζονται νέφη. Ένα φεγγάρι αόρατο στο χιόνι φεγγρίζει που πέφτει. Σκοτεινός ουρανός, νύχτα σκοτεινή. Σμάρια σμάρια τα δαιμόνια πάνε κι ανεβαίνουνε ψηλά, όσο νους δεν το μετρά. Και μουγκρίζουν και βογγάνε και μου σκίζουν την καρδιά....

370

Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν

371

Από τη Μολδαβία στον Δεκέμβρη του 1825

Πορτραίτο του ποιητή από τον Ορέστ Κιπρένσκι το 1827

Στο τότε ρωσικό Κισινιόφ, την πρωτεύουσα σήμερα της Μολδαβίας (Κισινάου στα ρουμανικά), στη Βεσσαραβία της νότιας Ρωσίας όπου μετατέθηκε, ο Πούσκιν τέθηκε υπό την επίβλεψη του στρατηγού Ιβάν Νίκιτιτς Ίνζοφ, ανθρώπου γενναίου και καλλιεργημένου, διακεκριμένο πολεμιστή των ναπολεόντειων πολέμων, έπειτα από επιθυμία του Καποδίστρια, ο οποίος με επιστολή του στον στρατηγό τού ζητάει να δείξει φροντίδα στον νεαρό ποιητή, συμπληρώνοντας: Δεν υπάρχει ακρότητα στην οποία να μην υπέπεσε ο ατυχής αυτός νέος, όπως δεν υπάρχει και τελειότητα που δεν θα μπορούσε να επιτύχει με την υψηλή ποιότητα των χαρισμάτων του.

Στο Κισινιόφ, το 1821, ο Πούσκιν ήρθε πιο κοντά στην υπόθεση της προσπάθειας των Ελλήνων για ανεξαρτησία, πιστεύοντας ακράδαντα ότι η Ελλάδα θα θριάμβευε και εκθειάζοντας την ανδρεία του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Ο ενθουσιασμός του όμως δεν κράτησε πολύ. Απογοητεύτηκε με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη αποδίδοντάς του ανικανότητα στον ηγετικό ρόλο που είχε αναλάβει. Η εκτίμηση αυτή του ποιητή βασίστηκε σε εσφαλμένες και ανεπαρκείς πληροφορίες. Θεωρούσε ακόμα γενναίο τον Υψηλάντη-ποιος μπορούσε να αρνηθεί τη γενναιότητα ενός ανδρός που πολέμησε στη μάχη της Δρέσδης στις 26-27 Αυγούστου 1813, μια μάχη φοβερή των ναπολεόντειων πολέμων, όπου ο νεαρός αξιωματικός του ρωσικού ιππικού Υψηλάντης, έχασε το ένα του χέρι-δυσφόρησε όμως που μετά την άτυχη μάχη στο Δραγατσάνι (7 Ιουνίου 1821), ο Υψηλάντης κατέφυγε στην Αυστρία, αφήνοντας στη θέση του τον ήρωα Γεωργάκη Ολύμπιο να τιναχθεί μαζί με τα πιστά παλικάρια του στον αέρα στη Μονή Σέκου της Μολδοβλαχίας, κυκλωμένος από τους Τούρκους. Η απογοήτευση του Πούσκιν από την αναβλητικότητα, τη διχόνοια και την αδιαφορία πολλών Ελλήνων για την εθνική υπόθεση, τον εξοργίζει και στηλιτεύει αγανακτισμένος τους Έλληνες ως έναν άθλιο λαό ληστάρχων και μπακάληδων, σπεύδοντας όμως μετανιωμένος και έχοντας πικράνει κάποιους φίλους του, να δηλώσει ότι η καρδιά του δεν θα μπορούσε να νιώσει εχθρότητα στις ευγενικές προσπάθειες ενός αναγεννώμενου λαού. Την ίδια εποχή, γράφει μια από τις καλύτερες μπαλάντες του, Το τραγούδι του σοφού Ολέγκ (Ολέγκ-αρσενικό όνομα με ρίζες από το σκανδιναβικό Χέλγκε, σημαίνει άγιος, ιερός, ευλογημένος, θηλυκό Χέλγκα, στα ρώσικα θηλυκό Όλγκα-Όλγα), βασισμένο σε σκανδιναβικό και ρωσικό μύθο. Στη μπαλάντα αυτή στρέφει το μάτι του στους περασμένους καιρούς, τους καιρούς του Ολέγκ και του Ίγκορ (όνομα με ρίζες από το σουηδικό Ίνγκβαρ), πρώτων ηγεμόνων του Κιέβου (μετά το Νόβγκοροντ, δεύτερη πρωτεύουσα των Ρως-αρχαίων Ρώσων δηλαδή, μείξη γηγενών και Σκανδιναβών επιδρομέων). Ένας παγανιστής ιερέας-μάγος λέει στον Ολέγκ ότι θα φτάσει μέχρι τις πύλες της Κωνσταντινούπολης, θα βρει όμως το θάνατο από το γενναίο άτι του. Ο Ολέγκ σίγουρος για τις ικανότητές του, πνίγει το ατρόμητο στις μάχες άτι και πιστό του σύντροφο στα νερά μιας πηγής. Χρόνια αργότερα, κι αφού βρέθηκε μπροστά στις πύλες της Κωνσταντινούπολης το 911 με τους Ρως του ως πολιορκητής, επιθυμεί να ξαναβρεθεί κοντά στο άλογό του, έστω κοντά στα απομεινάρια του. Ακούγοντας

Ο ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας Αντόν Αντόνοβιτς Ντέλβιγκ, ο πιο στενός φίλος του ποιητή. Πέθανε μόλις 32 ετών από ασθένεια στους πνεύμονες

μια φωνή τα βρίσκει σε ένα λόφο. Δαγκωμένος όμως από ένα φίδι που βγήκε από το κρανίο του αλόγου και παρείσφρυσε στην τρύπια μπότα του, πεθαίνει μπροστά στα μάτια του διαδόχου του Ίγκορ. Η μπαλάντα

Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν ακολουθούσε το καλλιτεχνικό ρεύμα του Ρομαντισμού και μιλούσε για την αξία της συντροφικότητας, τους φίλους που αφήσαμε πίσω, την αλαζονεία, την τιμή, τις αρχέγονες ιδέες της συλλογικότητας που προδώσαμε και τη νέμεση. Ποίημα σαφώς επηρεασμένο από την καλλιτεχνική σκιά που είχε απλώσει στην Ευρώπη ο κορυφαίος ρομαντικός ποιητής Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον (ο λόρδος Μπάιρον). Μην εκτιμάς του κόσμου την αγάπη, ποιητή! Εκστατικών εγκωμίων ο θόρυβος αμέσως θα περάσει. Θ’ ακούς την κρίση του ανόητου, το γέλασμα του πλήθους απαθές, Όμως εσύ να μείνεις ήρεμος, και ο Θεός θα σε φυλάξει. Να ζεις μοναχικός σαν βασιλιάς. Βάστα το δρόμο τον ελεύθερο, Εκεί που σε τραβά το δημιουργικό σου πνεύμα. Και τελειοποιώντας τους καρπούς των σκέψεων ενδόμυχων, Να μη ζητάς ανταμοιβή για το πολύτιμό σου έργο. Ως τα τέλη του 1822, γράφει τα ποιήματα Ο αιχμάλωτος του Καυκάσου, Οι αδελφοί λήσταρχοι (δεν το ολοκλήρωσε), Η πηγή του Μπαχτσε-σαράι. Ήταν ακόμα τα χρόνια του Κισινιόφ, όπου ζώντας υπό την προστασία του στρατηγού Ίνζοφ, χαιρόταν τη ζωή. Είχε κάνει τότε και αρκετά ταξίδια, στο Κίεβο, στο Αικατερίνοσλαβ (σημερινό Ντνιπροπετρόφσκ στην ανατολική Ουκρανία) και ένα μεγάλο ταξίδι στον Καύκασο. Χαρακτηριστικό θέμα των ποιημάτων Ο αιχμάλωτος του Καυκάσου και του πιο βαρυσήμαντου Η πηγή του Μπαχτσε-σαράι, είναι ο ανεκπλήρωτος, άφταστος, αδύνατος έρωτας. Από τα γράμματα του ποιητή διαφαίνεται πως το ποίημα Η πηγή του Μπαχτσε-σαράι είναι στενά δεμένο με ένα δυνατό προσωπικό αίσθημα, τον ένα από τους δύο πιο αγνούς έρωτες της ζωής του Πούσκιν, έρωτα που βροντοφωνάζει στη διαπασών στο ποίημα αυτό με το φλογισμένο στόμα του χάνου (ηγεμόνα στους ταταρικούς λαούς) Γιρέι. Οι μελετητές του δεν είναι σύμφωνοι ως προς το όνομα της κοπέλας που αγαπούσε. Πιο πιθανό είναι αυτή να ήταν η Σοφία Ποτόσκαγια, συνομήλική του, κόρη Πολωνορώσου στρατηγού και Ελληνίδας Κωνσταντινουπολίτισσας, την οποία αγαπούσε από μικρός, από τα χρόνια της Αγίας Πετρούπολης. Η Σοφία τού είχε διηγηθεί την περιπέτεια της γιαγιάς της, που ο χάνος (αρχηγός των Τατάρων) της Κριμαίας την είχε πάρει αιχμάλωτη στο Μπαχτσέ-σαράι (ή Μπαχτσισαράι-Παλάτι των Κήπων-πρωτεύουσα του Χανάτου της Κριμαίας). Μέσα στα βάσανα της άνελπης μελαγχολίας, Μέσα στη ματαιότητα της αγωνίας, Πολλές φορές ηχούσε η γλυκιά φωνή σου, Κι ονειρευόμουν την αγγελική μορφή σου. Περνούσαν χρόνια, και της ζωής η μπόρα Διασκόρπισε τα όνειρα τ’ απατηλά κι ελπιδοφόρα, Και ξέχασα και τη γλυκιά φωνή σου, Και την αγγελική μορφή σου.

372

Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν

Δεκέμβρης 1825 Τον τελευταίο μήνα του 1825 σημειώθηκε στην Αγία Πετρούπολη και τη Μόσχα εξέγερση κατά του τσάρου, εξέγερση με διαφορετικό αίτημα στις δυο πόλεις. Στη μεν Αγία Πετρούπολη το αίτημα ήταν η παροχή Συντάγματος, στη δε Μόσχα η εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας. Κοινό όμως αίτημα και των δυο κινημάτων στο Βορρά και το Νότο ήταν η απελευθέρωση των χωρικών από τη δουλοπαροικία και του λαού από το δεσποτισμό. Η εξέγερση απέτυχε υπό το βάρος των κανονιών και ακολούθησαν τα μαρτύρια των Δεκεμβριστών. Ξεκίνησαν ανακρίσεις με συμμετοχή και του ίδιου του αυτοκράτορα, Νικολάου Α', στην ανακριτική επιτροπή. Καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν δια απαγχονισμού οι θεωρούμενοι ως Ο Πάβελ Ιβάνοβιτς Πέστελ ως νεαρός πρωταίτιοι, οι Πιοτρ Γκριγκόρεβιτς Κακόφσκι, αξιωματικός, έργο της μητέρας του το 1813 Σεργκέι Ιβάνοβιτς Μουράβιοφ-Αποστόλ, Μιχαήλ Παύλοβιτς Μπεστούσεφ-Ριουμίν, ο έξοχος ποιητής Κοντράτι Φιοντόροβιτς Ρυλέγιεφ και ο γενναίος συνταγματάρχης και ιδεολογικό μυαλό του κινήματος Πάβελ Ιβάνοβιτς Πέστελ, βετεράνος των πολέμων '12-13. Όλοι τους, με εξαίρεση τον πρώτο, πολύ καλοί φίλοι του Πούσκιν. Πολλοί άλλοι εξορίστηκαν σε καταναγκαστικά έργα στα βάθη της Σιβηρίας και πέθαναν από τις κακουχίες ή επέστρεψαν στα σπίτια τους μετά από πολλά χρόνια. Πολλοί από τους Δεκεμβριστές που μαρτύρησαν στους τόπους εξορίας ήταν από το Λύκειο του Τσάρκογιε-Σελό, παλιοί συμμαθητές του ποιητή. H Εξέγερση του Δεκέμβρη, πίνακας του Βασίλι Φιοντόροβιτς Τιμμ Πολλοί από αυτούς που τούς ανέκριναν ήταν συμμαθητές τους από το ίδιο Λύκειο. Ο Δεκέμβρης του 1825 όχι μόνο δεν αποθάρρυνε αυτούς που επιθυμούσαν μια πιο δημοκρατική Ρωσία, αντιθέτως έβαλε τις βάσεις για την κοσμοϊστορική αλλαγή που συνέβη στη Ρωσία έναν αιώνα σχεδόν αργότερα, πυκνώνοντας τις γραμμές των ρεφορμιστών με πνεύματα φωτεινά και γενναία. Στων μεταλλείων της Σιβηρίας τα βάθη, Κρατάτε την αγέρωχη σιωπή σας, Ο ταπεινός σας μόχθος ποτέ δεν θα χαθεί, Ούτε και τα ψηλά πετάματα του νου σας Ο Πούσκιν έγινε κι αυτός στόχος των ανακριτικών Αρχών. Ο τσάρος όμως Νικόλαος Ά, σκέφθηκε ότι η σύλληψη του πιο φημισμένου ποιητή της Ρωσίας θα έβλαπτε το θρόνο του, ιδίως μάλιστα από τη στιγμή που δεν υπήρχαν στοιχεία ούτε καν ηθικής συνέργειάς του στο κίνημα των Δεκεμβριστών. Παράλληλα, ο καλός φίλος του Πούσκιν, Ζουκόφσκι, παρέδωσε επιστολή του ποιητή στον τσάρο στην οποία επικαλείται τη μεγαλοψυχία του αυτοκράτορα και υπόσχεται ότι δεν θα εκδηλώσει από εδώ και πέρα γνώμες αντίθετες προς την καθιερωμένη τάξη. Η κατηγορία ότι συμβιβάσθηκε με τον τσάρο πίκρανε τον ποιητή που γράφει

373

Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν αλληγορικά στο ποίημά του Αρίων, ότι μέσα στο φοβερό στρόβιλο των κυμάτων καταποντίσθηκε όλο το πλήρωμα, εκτός από τον τραγουδιστή. Εκείνον τον πέταξε στα βράχια η θάλασσα όπου τους ίδιους τραγουδάω σκοπούς και τώρα/τη μουσκεμένη μου χλαμύδα απλώνοντας/στα βράχια να στεγνώσει. Στης Γεωργίας τα βουνά κείται η καταχνιά Μπροστά μου η Αράγκβη θορυβεί απεγνωσμένα, Είμαι περίλυπος με θλίψη ελαφριά, Η θλίψη μου ολόγιομη με σένα. Μελαγχολώ με λύπη γαληνή, Αυτό διόλου δε με βασανίζει, Και η καρδιά μου αγαπά, πονεί, Γιατί, χωρίς λαχτάρα, δεν μπορεί να ζει. Ο συμβιβασμός δεν τον απήλλαξε όμως αμέσως, ούτε και αργότερα, από δύσκολες ώρες. Ως τις αρχές Σεπτεμβρίου του 1826 βρισκόταν υπό την επιτήρηση των τοπικών Αρχών, στο Μιχαηλόφσκογιε, παραθεριστικό μέρος της οικογένειάς του στην Περιφέρεια του Πσκοφ. Τη νύχτα της 3ης Σεπτέμβρη οδηγείται στη Μόσχα όπου στις 8 του μήνα, νύχτα παγερή, παρουσιάζεται ενώπιον του τσάρου στο Κρεμλίνο. Στη συνάντηση αυτή ο ποιητής, με βρώμικα πολυφορεμένα ρούχα, στεκόταν με την πλάτη στραμμένη προς τη θερμάστρα, ζεσταίνοντας τα πόδια του όσο μιλούσε με τον αυτοκράτορα, στάση που βάναυσα προσέβαλλε την εθιμοτυπία και έδειχνε να ενοχλεί τον Νικόλαο. Ο τσάρος τού είπε ότι παρόλο που γνωρίζει ότι τον μισεί επειδή τσάκισε τη μερίδα στην οποία ανήκε και εξόντωσε πολλούς φίλους του, τού επισήμανε ότι κι αυτός νοιάζεται για το ρωσικό λαό, τον εκτιμά και του ζήτησε να γίνει ο αυλικός του ποιητής, θέση πολύ τιμητική. Στη Ο Τσάρος Νικόλαος Α' συνέχεια τον ρώτησε τι θα έκανε αν τον Δεκέμβρη βρισκόταν στην Αγία Πετρούπολη, ερώτηση στην οποία ο Πούσκιν απάντησε λέγοντας Θα βρισκόμουν στις γραμμές των στασιαστών, απάντηση που κανένας εκ των δυο ανδρών δεν διέψευσε μεταγενέστερα. Ο τσάρος συνέχισε ρωτώντας τον αν θα μπορούσε να του δώσει την υπόσχεση ότι θα δρα στο μέλλον διαφορετικά. Ο Πούσκιν, ύστερα από μακρά σιωπή, τού έδωσε το χέρι, δίνοντας την υπόσχεση ότι θα συμπεριφέρεται διαφορετικά. Λήγοντας η ακρόαση, ο τσάρος τον πληροφόρησε ότι είναι ελεύθερος, πως θα μπορεί να πηγαίνει όπου επιθυμεί, εκτός από την περιοχή της Αγίας Πετρούπολης, για την οποία θα χρειάζεται ειδική άδεια και τον οδήγησε σε μια αίθουσα γεμάτη αυλικούς όπου είπε Κύριοι, εδώ βρίσκεται για σας ο νέος Πούσκιν, ας ξεχάσουμε τον παλαιό Πούσκιν. Ο ποιητής εξήλθε του ανακτόρου με δάκρυα στα μάτια. Η καρδιά μου ονειρεύεται το μέλλον, η 'μέρα η σημερινή είναι βαρύθυμη και ανιαρή, ασύλληπτη και φευγαλέα η στιγμή… μόνο τα περασμένα προξενούν την ηδονή. Μες στο μυαλό στριφογυρίζει η σκέψη εκλεκτή Και στο χορό αυτό οι ρίμες συμμετέχουν.

374

Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν

375

Το χέρι ψάχνει το στυλό, και το στυλό χαρτί. Λεπτά…και οι στίχοι αβίαστα τρέχουν.

Επιλεγμένα έργα • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Μύθοι - Πολτάβα Η κόρη του λοχαγού Η Ντάμα Πίκα Μότσαρτ και Σαλιέρι - Ο πέτρινος επισκέπτης Ο χάλκινος καβαλάρης Τσιγγάνοι Ευγένιος Ονέγκιν Διηγήματα της φωτιάς Ντουμπρόφσκι Άλλη, καλύτερη, ζητώ ελευθερία... Τα τρία παραμύθια Μικρές τραγωδίες Διηγήματα Μυστικό ημερολόγιο Ρωσικές ιστορίες μυστηρίου Μπορίς Γκοντουνόφ Δον Ζουάν Ταξίδι στο Ερζερούμ Η Πεντάμορφη και οι κύκνοι Η Χιονάτη και οι επτά ιππότες Ο Τσάρος Σαλτάν Τα διηγήματα της φωτιάς

Ο ποιητής από τον Πιοτρ Σοκόλοφ, το 1836, ένα χρόνο πριν τον τραγικό του θάνατο)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Ινστιτούτο Πούσκιν Αθηνών - Η Ρωσική Γλώσσα στην Ελλάδα - Εξεταστικό Κέντρο Ρωσικών - Μαθήματα Ρωσικής [1] mrj:Пушкин, Александр Сергеевич

Παραπομπές [1] http:/ / www. pushkin. gr/

376

Φιοντόρ Τιούτσεφ Φιοντόρ Τιούτσεφ Τιούτσεφ, Φεντόρ Ιβάνοβιτς (5 Δεκεμβρίου 1803 - 27 Ιουλίου 1873). Διακεκριμένος Ρώσος ποιητής και διπλωμάτης. Έμεινε στο Μόναχο και στο Τουρίνο, όπου γνώρισε τον Friedrich Wilhelm Joseph Schelling και τον Χάινριχ Χάινε. Δεν συμμετείχε στην λογοτεχνική ζωή ούτε θεωρούσε τον εαυτό του λογοτέχνη. Έχουν διατηρηθεί 400 περίπου ποιήματά του αποσπάσματα των οποίων έγιναν δημοφιλή και πέρασαν στο στόμα του ρώσικου λαού ως παροιμίες. Τα πρώτα ποιήματά του βασίζονται στην ποιητική παράδοση του 18ου αιώνα. Από το 1830 τα έργα του υφίστανται την επίδραση του Ευρωπαϊκού (προπαντώς Γερμανικού) ρομαντισμού. Αποτελούν φιλοσοφικά, στοχαστικά ποιήματα με βασικά θέματα την Κτίση, την φύση, την ανθρώπινη μοίρα. Το 1840 δημοσιεύει μερικά Φεντόρ Τιούτσεφ πολιτικά άρθρα πάνω στο πρόβλημα της αλληλεπίδρασης της Ρωσίας με τον Δυτικό πολιτισμό. Τη δεκαετία του 1850 ο Τιούτσεφ δημιουργεί μίαν σειρά ερωτικών ποιημάτων γεμάτη διαπεραστικό αίσθημα αγάπης και καημού. Τα ποιήματα αυτά αργότερα ενώθηκαν στο λεγόμενο «Ντενίσιεφσκι» κύκλο, αφιερωμένο στην ερωμένη του ποιητή την Ε. Α. Ντενίσιεβα δηλαδή. Τις επόμενες δεκαετίες του 1860 και 1870 στα έργα του κυριαρχούν πολιτικά θέματα. Το πιο γνωστό ποίημα του Τιούτσεφ «Silentium!» [1] είναι πικρό προσκλητήριο στην σιωπή, παράπονο για την ακατανοησία των ανθρώπων. Συχνά παραθέτωνται οι παρακάτω αφορισμοί του ποιητή• «ο λόγος που το είπανε είναι ψέμα», «η Ρωσία δεν κατανοείται από νου» και «δεν μας βολεί να προβλέπουμε πως θ’αντηχούν τα λόγια μας».

Εξωτερικές συνδέσεις • Τιούτσεφιανα [2]

Παραπομπές [1] http:/ / ruthenia. ru/ tiutcheviana/ publications/ trans/ silentium. html#el [2] http:/ / ruthenia. ru/ tiutcheviana/ index. html

377

Μαρίνα Τσβετάγεβα Μαρίνα Τσβετάγεβα Η Μαρίνα Ιβάνοβνα Τσβετάγεβα ή Τσβετάγιεβα (Мари́на Ива́новна Цвета́ева) (26 Σεπτεμβρίου (με το παλαιό ημερολόγιο)/8 Οκτωβρίου 1892, Μόσχα - 31 Αυγούστου 1941, Γελαμπούγκα (Ταταρστάν) ήταν Ρωσίδα ποιήτρια και συγγραφέας. Γεννήθηκε στη Μόσχα το 1892. Ο πατέρας της ήταν καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Από το 1902 μέχρι το 1906 έζησε στη Γένοβα. Το 1906 πήγε σχολείο στη Λωζάνη και το 1908 πήγε στο Παρίσι για να σπουδάσει ιστορία της φιλολογίας. Το 1910 τύπωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή. Παντρεύτηκε το 1912. Το 1917 έζησε τη Ρώσικη επανάσταση, ενώ ο άντρας της πολεμούσε ενάντια στους Μπολσεβίκους. Το 1920 έχασε τη μια της κόρη. Το 1922 έφυγε για το Βερολίνο και την Πράγα και το 1925 πήγε με την οικογένειά της στο Παρίσι, όπου έμεινε για 14 χρόνια. Το 1939 γύρισε στη Ρωσία, όπου το περιβάλλον ήταν ιδιαίτερα εχθρικό. Το 1941 οδηγήθηκε στη Γελαμπούγκα, όπου και αυτοκτόνησε. Τα ποιήματά της ήταν επηρεασμένα από την περίπλοκη προσωπικότητά της, τις σχέσεις της και τα συναισθήματά της.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Marina Tsvetaeva (1892-1941) [1] Στα Ρωσικά και τα Αγγλικά • Μαρίνα Τσβετάγιεβα, Μια πυρπολημένη φωνή [2], Ελευθεροτυπία, 28/03/2003 • Το πορτρέτο μιας κορυφαίας των ρωσικών γραμμάτων, H μπαλάντα του αυτοχειριασμού [3], Λίζυ Τσιριμώκου, Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2003, ΤΟ ΒΗΜΑ [4] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το Tsvetaeva άρθρο Marina Tsvetaeva της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία [5] [4] διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (Tsvetaeva ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] [2] [3] [4]

http:/ / english. tsvetayeva. com/ http:/ / archive. enet. gr/ online/ online_issues?pid=51& dt=28/ 03/ 2003& id=46429416 http:/ / www. tovima. gr/ default. asp?pid=2& ct=47& artid=153718& dt=07/ 09/ 2003 http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Marina

378

Σλοβένοι ποιητές

379

Κλέμεν Πισκ Κλέμεν Πισκ Ο Κλέμεν Πισκ (Klemen Pisk) (γεννημένος στις 31 Ιουλίου 1973 στην Kranj της Σλοβενίας) είναι Σλοβενος ποιητής, συγγραφέας, μεταφραστής και μουσικός. Η ποίηση και πεζογραφία του μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και δημοσιεύτηκε στη Σλοβενία, Αυστρία, Βοσνία, Τσεχία, Λιθουανία, Πολωνία και Φινλανδία. Το πιο δημοφιλές ποίημα του ονομάζεται «Ο ερημίτης και ο λύκος» και μεταφράστηκε στα ελληνικά από την Ελευθερία Τσίτσα: Κάποιος ερημίτης χάραξε μια γραμμή στην άμμο και είπε: «Δεν επιτρέπεται να περάσεις τη γραμμή αυτή». Ύστερα, χάραξε έναν κύκλο λέγοντας: «Πρέπει να παραμείνεις μέσα στον κύκλο αυτό. Μπορείς να τον διασχίσεις, αλλά δεν μπορείς να περάσεις πάνω από τη γραμμή». Ύστερα ήρθε η καταιγίδα και η γραμμή εξαφανίστηκε. Ένας λύκος στεκόταν μέσα στον κύκλο. Το κρύο και η βροχή τον είχαν εξουθενώσει, αλλά δεν έκανε καμιά κίνηση. Δεν ήξερε αν η γραμμή υπήρχε ακόμα, αφού δεν ήταν πια χαραγμένη στην άμμο.

Εξωτερικές σχέσεις • Επίσημη Ιστοσελίδα [1]

Παραπομπές [1] http:/ / www. klemen. pisk. net

Κλέμεν Πισκ

380

Γιόζεφ Στέφαν Γιόζεφ Στέφαν Ο Γιόζεφ Στέφαν (σλοβενικά: Jožef Stefan, 24 Μαρτίου 1835- 7 Ιανουαρίου 1893) ήταν Σλοβένος φυσικός, μαθηματικός και ποιητής. Μελέτησε τη διάχυση των αερίων σύμφωνα με τα δεδομένα της κινητικής θεωρίας. Ασχολήθηκε επίσης με τη θερμική αγωγιμότητα των αερίων και τη διάδοση της θερμικής ακτινοβολίας. Σε συνεργασία με τον Μπόλτζμαν διατύπωσε τον περίφημο νόμο της εκπομπής θερμικής ακτινοβολίας από το μέλαν σώμα.

Γιόζεφ Στέφαν

381

Σουηδοί ποιητές

382

Έρικ Άξελ Kάρλφελντ Έρικ Άξελ Kάρλφελντ Ο Έρικ Άξελ Kάρλφελντ (Erik Axel Karlfeldt) (20 Ιουλίου 1864 - 8 Απριλίου 1931) ήταν Σουηδός ποιητής. Για την δημοφιλη και υψηλά συμβολική ποίησή του, του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας μετά θάνατον το 1931· είχε αρνηθεί το ίδιο βραβείο το 1918. O Κάρλφελντ γεννήθηκε σε αγροτική οικογένεια στο Κάρλμπο, στην επαρχία Νταλάρνα. Αρχικά, το όνομά του ήταν Έρικ Άξελ Έρικσον (Erik Axel Eriksson), αλλά υιοθέτησε το νέο του όνομα το 1889 για να κρατήσει απόσταση από τον πατέρα του, o οποίος είχε πέσει σε δυσμένεια μετά την καταδίκη του για διάπραξη εγκλήματος. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλας, ενώ ταυτόχρονα δούλευε για να στηριχτεί οικονομικά διδάσκοντας σε σχολεία σε διάφορα μέρη, συμπεριλαμβανομένου του προαστίου της Στοκχόλμης Ντγιούρσχολμ και ενός σχολείου για ενήλικες. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, εργάστηκε στην Βασιλική Βιβλιοθήκη της Σουηδίας, στη Στοκχόλμη για πέντε χρόνια. Tο 1904 ο Κάρλφελντ εκλέχτηκε μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας και ανέλαβε τη θέση υπ'αριθμόν 11. Το 1905 εκλέχτηκε μέλος του Ινστιτούτου Νομπέλ της Ακαδημίας και, το 1907, της Επιτροπής Νόμπελ. Το 1912 εκλέχτηκε μόνιμος γραμματέας της Ακαδημίας, θέση που διατήρησε μέχρι το θάνατό του.

Βιβλιογραφία • • • • • •

Vildmarks- och kärleksvisor (1895) Fridolins visor och andra dikter (1898) Fridolins lustgård och Dalmålningar på rim (1901) Flora och Pomona (1906) Flora och Bellona (1918) Hösthorn (1927)

Έρικ Άξελ Kάρλφελντ

1918

Έρικ Άξελ Kάρλφελντ

Eξωτερικοί σύνδεσμοι • Βιογραφία στο Nobel e-Museum [1] • Σύντομη βιογραφία στο nobel-winners.com [2] • Συλλογικά έργα Karlfeldt [3] και ένα πανομοιότυπο έκδοσης του 1956 [4], και τα δύο από το Project Runeberg

Παραπομπές [1] [2] [3] [4]

http:/ / www. nobel. se/ literature/ laureates/ 1931/ karlfeldt-bio. html http:/ / www. nobel-winners. com/ Literature/ erik_axel_karlfeldt. html http:/ / www. lysator. liu. se/ runeberg/ authors/ karlfelt. html http:/ / runeberg. org/ eakdikt/

383

384

Καρλ Γκούσταφ Βέρνερ φον Χάιντενσταμ Καρλ Γκούσταφ Βέρνερ φον Χάιντενσταμ Ο Καρλ Γκούσταφ Βέρνερ φον Χάιντενσταμ (Carl Gustaf Verner von Heidenstam) (6 Ιουλίου 1859 - 20 Μαΐου 1940) ήταν Σουηδός ποιητής και μυθιστοριογράφος, στον οποίο απoνεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1916. Υπήρξε μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας από το 1912. Τα περισσότερα έργα του είναι απεικονίσεις με πάθος του Σουηδικού χαρακτήρα, της ζωής και των παραδόσεων της γενέθλιας γης του, συχνά υπό το πρίσμα μιας καθαρά πατριωτικής σκοπιάς. Γεννήθηκε στο Όλσχαμαρ (Olshammar) σε Πορτραίτο του Χάιντενσταμ (1931) οικογένεια ευγενών. Σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία της Στοκχόλμης, αλλά έφυγε νωρίς για να ταξιδεύσει για μακρύ διάστημα στην Ευρώπη, την Αφρική και τις Ανατολικές χώρες. Το έργο του Vallfart och 1916 vandringsår (Προσκύνημα: τα Περιπλανώμενα Χρόνια, 1888) είναι μια ποιητική συλλογή που εμπνέεται από τις εμπειρίες του στα ταξίδια του στην Ανατολή, και σηματοδοτεί την εγκατάλειψη του κυρίαρχου τότε στη σουηδική λογοτεχνία νατουραλισμού. Η αγάπη του για την ομορφιά επιδεικνύεται επίσης στο αλληγορικό μυθιστόρημα Hans Alienus (1892). Τα Dikter ("Ποιήματα", 1895) and Karolinerna (2 τόμοι, 1897-1898) (ιστορικό μυθιστόρημα), χαρακτηρίζονται από έντονο εθνικιστικό πάθος. Οι δύο τόμοι του Folkunga Trädet (Το Δέντρο των Φόλκουνγκς, 1905-07) αποτελούν την εμπνευσμένη, επική ιστορία μιας ομάδας Σουηδών οπλαρχηγών στο Μεσαίωνα. Η ποιητική του συλλογή Nya Dikter, η οποία δημοσιεύτηκε το 1915, έχει ως αντικείμενο ψυχολογικά θέματα που αφορούν κυρίως την ανύψωση του ανθρώπου σε μία καλύτερη ανθρωπότητα από την μοναξιά. Το 1916 κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας "σε αναγνώριση της σημαντικότητάς του ως ο ηγετικός εκπρόσωπος μιας νέας εποχής στη λογοτεχνία μας." Πέθανε στο σπίτι του στο Εβράλιντ (Övralid) στις 20 Μαΐου 1940.

Καρλ Γκούσταφ Βέρνερ φον Χάιντενσταμ

Εργογραφία • • • • • • • • • • • • • •

Från Col di Tenda till Blocksberg (1888) Vallfart och vandringsår (1888) Renässans (1889) Endymion (1889, μυθιστόρημα) Hans Alienus (1892) Dikter (1895) Karolinerna (1897-98, μυθιστόρημα) Sankt Göran och draken (1900) Heliga Birgittas pilgrimsfärd (Το Προσκύνημα της Αγίας Μπιργκίττα, 1901) Ett folk (1902) Skogen susar (Οι Ψίθυροι του Δάσους, 1904) Folkungaträdet (Το Δέντρο των Φόλκουνγκς, 2 τόμοι, 1905-1907) Svenskarna och deras hövdingar (1910, ιστορικές διαλέξεις) Nya dikter (1915).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Verner von Heidenstam [1] - στο Projekt Runeberg • Έργα του Verner von Heidenstam [2] στο Project Gutenberg

Παραπομπές [1] http:/ / www. lysator. liu. se/ runeberg/ authors/ heidstam. html [2] http:/ / www. gutenberg. org/ author/ Verner+ von+ Heidenstam

385

Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες

Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες Γιετόν Κελμέντι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2316588 Συνεισφέροντες: Algébrico, Loveless, Publicisti, Rbrausse, Siver-Snom, Tony Esopi, Ttzavaras, Veron, Μυρμηγκάκι, Σκλαβενίτης, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Μεχμέτ Ακίφ Ερσόι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1697835 Συνεισφέροντες: CommonsDelinker, Geraki, Heima, Pavlos1988, Pingpongchampion Αλεξάντερ Σταύρι Ντρενόβα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2270734 Συνεισφέροντες: CommonsDelinker, Fefeli, Geraki, Lemur12, Lord Makro, MARKELLOS, Pavlos1988, Tony Esopi, Μυρμηγκάκι, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Γιερονίμ ντε Ράντα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2225348 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Dada, MARKELLOS, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Όσκαρ Κοκόσκα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2405135 Συνεισφέροντες: Badseed, FocalPoint, Lemur12, Loveless, Sofialexia, Tommy, Μυρμηγκάκι, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Γκέοργκ Τρακλ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2292067 Συνεισφέροντες: Ashot Gabrielyan, Dead3y3, Eapoe, Egmontaz, Kalogeropoulos, Kostisl, Skalk, Sshadow, Μυρμηγκάκι, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Γιαν Θέουνίνκ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2314573 Συνεισφέροντες: KRBN, Piisamson, Tony Esopi, Ακρόπολη Ιβάν Βάζοφ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2282293 Συνεισφέροντες: Atlantia, DIMSFIKAS, Egmontaz, Kalogeropoulos, MARKELLOS, Ttzavaras, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Πέντσο Σλαβέικοφ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2340061 Συνεισφέροντες: Atlantia, DIMSFIKAS, Patriot8790, Ttzavaras Χρίστο Σμύρνενσκι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2229471 Συνεισφέροντες: Atlantia, Dada, Egmontaz, Kassianos, Kostisl, MARKELLOS, Tony Esopi, Veron, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Λόρδος Βύρων Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2363932 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Amymoni, Bibliographos, Diu, Ferengi, Jake V, Knop92, Kostisl, Lordpektroni, Loveless, MARKELLOS, Templar52, Tony Esopi, Ttzavaras, Wikisword, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Τζον Γκέι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2247961 Συνεισφέροντες: Atlantia, CubicStar, Dai, Egmontaz, Kalogeropoulos, Lemur12, MARKELLOS, Templar52, Ttzavaras, Veron, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Τζον Μπλάκγουελ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2229470 Συνεισφέροντες: Kamafe, MARKELLOS, Tony Esopi, Veron, Μυρμηγκάκι Ουίλλιαμ Μπλέηκ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2374283 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Dada, Dead3y3, Diderot, Egmontaz, Kalogeropoulos, Kostisl, Kriton, Lord Makro, Loveless, MARKELLOS, Mu8os, Pvasiliadis, SpyrosCS, Tony Esopi, Veron, Μυρμηγκάκι, Ωριγένης, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2279427 Συνεισφέροντες: Atlantia, CHE, Kalogeropoulos, MARKELLOS, Nataly8, Ttzavaras Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2377723 Συνεισφέροντες: Gemini1980, Kostisl, Loveless, Tony Esopi, Φωτεινή Γιαλού, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Κριστίνα Ροσέτι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2360973 Συνεισφέροντες: Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Tony Esopi, Φωτεινή Γιαλού Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2279467 Συνεισφέροντες: CommonsDelinker, Egmontaz, Kostisl, Lord Makro, Tony Esopi, Φωτεινή Γιαλού, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2389010 Συνεισφέροντες: Aelaras, ArielGlenn, Badseed, Bibliographos, Christos Vittoratos, CommonsDelinker, Dada, Dkat, Egmontaz, Fefeli, Geraki, Kalogeropoulos, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Matesi1976, Matia.gr, Npm, Sardur, Templar52, Tony Esopi, Tzetzes, Veron, Wutsje, Αλκιβιάδης, Αχρήστης, Δνόφος, 16 ανώνυμες επεξεργασίες Φίλιπ Λάρκιν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2013745 Συνεισφέροντες: Spiros71, Veron Τεντ Χιούζ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2293494 Συνεισφέροντες: Kostisl, MARKELLOS, Tony Esopi, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Έβαν Τζέιμς Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2397392 Συνεισφέροντες: Atlantia, MARKELLOS, Ttzavaras Άρθουρ Κόναν Ντόυλ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2418427 Συνεισφέροντες: Egmontaz, Kalogeropoulos, Piperman, Veron, Θέμις, 7 ανώνυμες επεξεργασίες Ιάκωβος Α΄ της Σκωτίας Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2336632 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Kostisl, Lemur12, Leopoldos, Matesi1976, Veron Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2417232 Συνεισφέροντες: Atlantia, Badseed, CommonsDelinker, Dada, Egmontaz, Geraki, Kostisl, Loveless, Tony Esopi, ZaDiak, 6 ανώνυμες επεξεργασίες Ρόμπερτ Χένρισον Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1690628 Συνεισφέροντες: Jujimufu, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Γκιγιώμ Απολλιναίρ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2333946 Συνεισφέροντες: Badseed, CommonsDelinker, Dada, Diderot, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Polfos, Tony Esopi, Ttzavaras, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Ζαν Αρπ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2309430 Συνεισφέροντες: Atlantia, Dada, Kostisl, Lord Makro, MARKELLOS, Tony Esopi, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Πωλ Βαλερύ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2429169 Συνεισφέροντες: Atlantia, CommonsDelinker, Dada, Diu, MARKELLOS, V-astro, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Πολ Βερλαίν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2292473 Συνεισφέροντες: Atlantia, Dada, Heima, Kalogeropoulos, Ntetos, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Φρανσουά Βιγιόν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2292477 Συνεισφέροντες: Eirinim, FocalPoint, Lemur12, Loveless, Ntetos, Svlioras, Tony Esopi, Αχρήστης, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Βολταίρος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2435571 Συνεισφέροντες: Adimi, Alaniaris, Ank, Atlantia, Badseed, Dada, Diderot, Diu, Fefeli, Geraki, KRBN, Kostisl, Kriton, Lemur12, Loveless, MARKELLOS, Nataly8, Pne, Pvoulg, Tony Esopi, Ttzavaras, Vasiliskrin, Vassilisk, Veron, Vătui I. Costinel, Βασίλης, Δύσ32, Ωριγένης, 7 ανώνυμες επεξεργασίες Γουλιέλμος Θ' της Ακουιτανίας Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2359988 Συνεισφέροντες: FocalPoint, Kalogeropoulos, Leopoldos, Magioladitis, Tony Esopi, Veron, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Πωλ Ελυάρ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2398131 Συνεισφέροντες: Dada, Kostisl, Tony Esopi, 5 ανώνυμες επεξεργασίες Ζαν Κοκτώ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2288408 Συνεισφέροντες: Alexikoua, DIMSFIKAS, Dimitrisss, Dipa1965, Ttzavaras, Veron, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Ζαν Ζενέ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2250018 Συνεισφέροντες: Atlantia, CommonsDelinker, CubicStar, Dada, Evi, Kostisl, MARKELLOS, Mmsoft, Tony Esopi, Αχρήστης, Μυρμηγκάκι, 6 ανώνυμες επεξεργασίες Θεόφιλος Γκωτιέ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2411808 Συνεισφέροντες: Dada, Geraki, KRBN, Kalogeropoulos, Loveless, Mu8os, Patroklis, Ttzavaras, Veron

386

Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες Κάρολος Α' της Ορλεάνης Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2285750 Συνεισφέροντες: Atlantia, Kostisl, Lemur12, Leopoldos, MARKELLOS, Magioladitis, Veron, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Ρεϊμόν Κενώ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2238748 Συνεισφέροντες: Badseed, KRBN, Ttzavaras, Αχρήστης Τριστάν Κορμπιέρ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2292478 Συνεισφέροντες: Kostisl, Nafpaktiakos, Ntetos, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Προσπέρ Ζολιό ντε Κρεμπιγιόν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2178508 Συνεισφέροντες: Egmontaz, KRBN, Kostisl, Lemur12, Ttzavaras, Veron, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Λουί Αραγκόν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2404662 Συνεισφέροντες: Atlantia, Dada, Geraki, KRBN, Kostisl, Murtasa, Tony Esopi, Ttzavaras, Veron, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Λωτρεαμόν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2197959 Συνεισφέροντες: Dada, Kostisl, Tony Esopi, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Κλεμάν Μαρό Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2224852 Συνεισφέροντες: Ashot Gabrielyan, Delirium, Diamond, Geraki, Kostisl, MARKELLOS, Tony Esopi, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Φρεντερίκ Μιστράλ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2409488 Συνεισφέροντες: Heima, Jfblanc, KRBN, Loveless, Matesi1976, Ntetos, Ttzavaras, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Σάμιουελ Μπέκετ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2320624 Συνεισφέροντες: Atlantia, Badseed, Ionutzmovie, KRBN, Kalogeropoulos, Loveless, MARKELLOS, Nafpaktiakos, Ttzavaras, Veron, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Σαρλ Μπωντλαίρ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2263552 Συνεισφέροντες: Ashot Gabrielyan, Avacalop, CommonsDelinker, Dada, Diderot, FocalPoint, Geraki, Hieronymus, KRBN, Kalogeropoulos, Kostisl, Matia.gr, Ntetos, Pvasiliadis, Rocastelo, S. Cruz, Tony Esopi, Ttzavaras, Vasiliskrin, Μυρμηγκάκι, 7 ανώνυμες επεξεργασίες Νικολά Μπουαλώ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2259274 Συνεισφέροντες: Dada, Egmontaz, Kostisl, Lemur12, Loveless, Matesi1976, Tony Esopi, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αντρέ Μπρετόν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2275691 Συνεισφέροντες: Arcane17, Atlantia, Badseed, CommonsDelinker, Dada, Diderot, KRBN, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Matia.gr, Tony Esopi, Ttzavaras, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Βίκτωρ Ουγκώ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2422064 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Alexignatiou, CHE, CommonsDelinker, Dada, Diderot, Dipa1965, Diu, Egmontaz, Elenardil, Geraki, KRBN, Kostisl, Kriton, Lady 6thofAu, Loveless, MARKELLOS, Magioladitis, Nataly8, Sardur, Tony Esopi, Ttzavaras, Vasiliskrin, Αχρήστης, Βασίλης, Ωριγένης, 32 ανώνυμες επεξεργασίες Ζακ Πρεβέρ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2395268 Συνεισφέροντες: Christos Paliompeis, Dimitrisss, Ttzavaras, Veron Συλί Προυντόμ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2418693 Συνεισφέροντες: 32X, Ablakok, Atlantia, Dada, Heima, Hero abide, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Tony Esopi, Ttzavaras, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρθούρος Ρεμπώ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2386765 Συνεισφέροντες: Ank, Atlantia, Badseed, CommonsDelinker, Dada, Geraki, Heima, Kalogeropoulos, Kremniotis, Loveless, Magioladitis, Matia.gr, Nataly8, Pvasiliadis, The Phantom, Theodolichos, Thpanagos, Tony Esopi, Vasiliskrin, Αχρήστης, Μυρμηγκάκι, 5 ανώνυμες επεξεργασίες Αντρέ Σενιέ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2075125 Συνεισφέροντες: Atlantia, Badseed, Geraki, KRBN, Kalogeropoulos, Kostisl, Lemur12, Loveless, MARKELLOS, Seagull.Stefanos, Tony Esopi Τριστάν Τζαρά Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2136496 Συνεισφέροντες: CommonsDelinker, CubicStar, Dada, Geraki, Ionutzmovie, KRBN, Kostisl, Lucinos, Tony Esopi, Ttzavaras, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Ρίχαρντ Βάγκνερ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2424246 Συνεισφέροντες: Dada, Egmontaz, Geraki, JohnMad, Kamafe, Kostisl, Lord Makro, Loveless, Marcos.th, Npm, Templar52, Tony Esopi, Ttzavaras, Vassilisk, Μυρμηγκάκι, Ωριγένης, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2359740 Συνεισφέροντες: ALEXIS.DIMITRIEF, Atlantia, Badseed, Christos Vittoratos, Dada, Dead3y3, Kostisl, Kriton, Loveless, MARKELLOS, Sinopeus, Tony Esopi, Ttzavaras, V-astro, Μυρμηγκάκι, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Νέλλυ Ζαχς Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2146303 Συνεισφέροντες: AndreasJS, Atlantia, Badseed, Heima, Hero abide, KRBN, Kostisl, Loveless, Tony Esopi, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Χούγκο Μπαλ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2266659 Συνεισφέροντες: Atlantia, Christos Vittoratos, Dada, KRBN, Kostisl, MARKELLOS, Tony Esopi, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Μπέρτολτ Μπρεχτ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2427181 Συνεισφέροντες: Atlantia, Attica42, Badseed, Bertolt, Celestine, Christos Vittoratos, CommonsDelinker, DIMSFIKAS, Dada, Dai, Egmontaz, FocalPoint, Geraki, Ggia, Juckelbert, KRBN, Kamafe, Kostisl, Promitheas, Ttzavaras, Veron, Αχρήστης, 10 ανώνυμες επεξεργασίες Άγγελος Σιλέσιος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2434725 Συνεισφέροντες: Atlantia, Badseed, CommonsDelinker, Dai, Kostisl, MARKELLOS, Odd, 5 ανώνυμες επεξεργασίες Κουρτ Τουχόλσκυ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2413239 Συνεισφέροντες: Atlantia, Badseed, Christos Vittoratos, CubicStar, KRBN, Kostisl, MARKELLOS, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Φρίντριχ Σίλερ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2396576 Συνεισφέροντες: Atlantia, Badseed, Christos Vittoratos, Egmontaz, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Nataly8, Ttzavaras, V-astro, Αχρήστης, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Φρήντριχ Χαίλντερλιν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2257210 Συνεισφέροντες: Ashot Gabrielyan, Badseed, Kostisl, MARKELLOS, Nafpaktiakos, Μυρμηγκάκι, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Χάινριχ Χάινε Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2413294 Συνεισφέροντες: Ferengi, FocalPoint, Matounix, Niki81, Ntetos, Ttzavaras, Veron, Μυρμηγκάκι, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Γκέρχαρτ Χάουπτμαν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2334922 Συνεισφέροντες: Heima, KRBN, Loveless Ρίχαρντ Χύλζενμπεκ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2314487 Συνεισφέροντες: Atlantia, CubicStar, Dada, Kostisl, Tony Esopi, 6 ανώνυμες επεξεργασίες Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2406160 Συνεισφέροντες: Heima, Kalogeropoulos, MARKELLOS Όσκαρ Ουάιλντ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2430543 Συνεισφέροντες: CommonsDelinker, Dada, Diderot, Dimitrisss, Eapoe, Fefeli, FocalPoint, Heima, Kalogeropoulos, Loveless, Nataly8, Tony Esopi, Ttzavaras, Veron, Αχρήστης, 13 ανώνυμες επεξεργασίες Ματτίας Γιόχουμσσον Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2282673 Συνεισφέροντες: Atlantia, Bibliographos, Hartenhof, Knop92, Lemur12, Transistor Ραμόν ντελ Βάλιε-Ινκλάν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2346524 Συνεισφέροντες: Atlantia, DIMSFIKAS, Patriot8790, Ttzavaras Λόπε δε Βέγκα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2345895 Συνεισφέροντες: Atlantia, DIMSFIKAS, FocalPoint, Ttzavaras Μαρία Θαμπράνο Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2275774 Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, ArielGlenn, Atlantia, Daydreamer, Elan, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Okle, Tony Esopi, Ttzavaras, 4 ανώνυμες επεξεργασίες

387

Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες Ροσαλία ντε Κάστρο Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2262228 Συνεισφέροντες: CommonsDelinker, EVula, Tony Esopi, Κερατόκωνος, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2359576 Συνεισφέροντες: Badseed, Christos Vittoratos, Dada, Dimitrisss, Elan, Heima, Kalogeropoulos, Kostisl, Loveless, Mu8os, Tony Esopi, VJSC263IO, Veron, Αχρήστης, 10 ανώνυμες επεξεργασίες Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2275773 Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, Atlantia, Dada, Erizo, FocalPoint, Juckelbert, Kostisl, Tony Esopi, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Χουάν Ραμόν Χιμένεθ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2258426 Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, Ferengi, Kostisl, Lemur12, Loveless, Stelios93, Veron Κατερίνα Νταβίνιο Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1038667 Συνεισφέροντες: Ekton, Lemur12, Loveless, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Βοκάκιος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2359206 Συνεισφέροντες: Delirium, Egmontaz, Geraki, Jorunn, Kalogeropoulos, Loveless, Tony Esopi, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Δάντης Αλιγκέρι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2359738 Συνεισφέροντες: Badseed, Christos Vittoratos, Dada, Dai, Dead3y3, Diderot, Geraki, Jorunn, Kiatos, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Sporting, SpyrosCS, Tony Esopi, Αντιγόνη, 5 ανώνυμες επεξεργασίες Τζιόζουε Καρντούτσι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2378061 Συνεισφέροντες: Egmontaz, Heima, Loveless, Parku, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Σαλβατόρε Κουαζίμοντο Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2394914 Συνεισφέροντες: Atlantia, Lemur12, Toni Pecoraro, Tony Esopi Ανδρέας Μάφφεϊ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2350590 Συνεισφέροντες: MARKELLOS, Templar52, Veron, Μυρμηγκάκι Φιλίππο Τομάζο Μαρινέτι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1969652 Συνεισφέροντες: Christos Vittoratos, Dada, Dead3y3, Dimitrissss, Ionutzmovie, Kamafe, Kostisl, Npm, Sshadow, Tony Esopi Νοβίδιος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=745809 Συνεισφέροντες: Badseed, MARKELLOS, V-astro Πιέρ Πάολο Παζολίνι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2313156 Συνεισφέροντες: Atlantia, Badseed, Damac, Heima, Ionutzmovie, Kostisl, Kouros, Loveless, Sshadow, Tony Esopi, Ttzavaras, Veron, Αχρήστης, 11 ανώνυμες επεξεργασίες Πετράρχης Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2386773 Συνεισφέροντες: Jake V, Veron Φραντσέσκο Ρέντι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2110574 Συνεισφέροντες: Egmontaz, KRBN, Lemur12, Μυρμηγκάκι Σαμπίνο ντ' Ακούντο Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1238628 Συνεισφέροντες: Gcarter, Kalogeropoulos, Mipa5 Τορκουάτο Τάσο Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2255711 Συνεισφέροντες: Egmontaz, FocalPoint, Kostisl, MARKELLOS, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Τομάζο Καμπανέλα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1734161 Συνεισφέροντες: Ferengi, Sp!ros, Ttzavaras, Veron, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Βερόνικα Φράνκο Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2263564 Συνεισφέροντες: Atlantia, Μυρμηγκάκι Παύλος Βαλδασερίδης Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2303381 Συνεισφέροντες: Annalemes, KRBN, Laurajp, MARKELLOS, Nataly8, Netpoet29, Tony Esopi, Ttzavaras, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Ελένη Θεοχάρους Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2056581 Συνεισφέροντες: Cmanoli, CommonsDelinker, Egmontaz, KRBN, MARKELLOS Παύλος Λιασίδης Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2056645 Συνεισφέροντες: Ank, KRBN, Kostisl, Tony Esopi, Yiorgos k, Αχρήστης Κώστας Μόντης Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2056653 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Egmontaz, Georged, KRBN, Lemur12, MARKELLOS, Tony Esopi, Андрей Романенко, 22 ανώνυμες επεξεργασίες Κυριάκος Δ. Παπαδόπουλος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=767605 Συνεισφέροντες: Dada, Dead3y3, FocalPoint, Geraki, Kyripap, Lucinos, StephP, Tony Esopi, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Μιχάλης Πιερής Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1895794 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Atlantia, Badseed, Customizer 2010, Egmontaz, FocalPoint, Kalogeropoulos, Lofou, MARKELLOS, Tony Esopi, ΟυΚουτσούλς, 36 ανώνυμες επεξεργασίες Ευαγόρας Παλληκαρίδης Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2151486 Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, Addie, Andkand, Badseed, Dada, Fefeli, Isabella, KRBN, MARKELLOS, Nakos2208, Niki81, Tony Esopi, Veron, ΑΝώΔυΝος, 6 ανώνυμες επεξεργασίες Στασίνος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2421868 Συνεισφέροντες: KRBN, Kostisl, Tony Esopi, Ttzavaras Κυριάκος Χαραλαμπίδης Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2047995 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Dada, Egmontaz, Kiatos, MARKELLOS, Tony Esopi, Veron, Αχρήστης, Νέοκαράκας, 26 ανώνυμες επεξεργασίες Στανίσλαβ Βισπιάνσκι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2382508 Συνεισφέροντες: Atlantia, DIMSFIKAS, Ewiki, Ttzavaras Γιαν Κοχανόφσκι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2425858 Συνεισφέροντες: Alexikoua, DIMSFIKAS, Egmontaz, Snake Plissken, Ttzavaras, Veron, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Άνταμ Μιτσκιέβιτς Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2398574 Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS, Dada, Diamond, Heima, Kostisl, Loveless, Qurqa, Tony Esopi, Ttzavaras, Κοϊνάς Γεώργιος, Μυρμηγκάκι, 5 ανώνυμες επεξεργασίες Γιούλιους Σλοβάτσκι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2410924 Συνεισφέροντες: Atlantia, DIMSFIKAS, Ewiki, Patriot8790, Ttzavaras, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αλεξάντερ Φρέντρο Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2317621 Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS, Ewiki, Patriot8790, Ttzavaras Φερνάντο Πεσσόα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2357736 Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, Ekton, Geraki, Parku, Thordead, Veron, Μ., 1 ανώνυμες επεξεργασίες Μιχαήλ Εμινέσκου Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2400285 Συνεισφέροντες: Egmontaz, Kalogeropoulos, Klearchoskapoutsis, Kostisl, Loveless, Tony Esopi, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αβιηνός Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2246970 Συνεισφέροντες: Atlantia, Bibi Saint-Pol, V-astro Αυσόνιος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2076987 Συνεισφέροντες: Loveless, V-astro, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Βιργίλιος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2414564 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Atlantia, Christos Vittoratos, Dada, Divineale, Fefeli, JohnMad, Knop92, Kostisl, Loveless, V-astro, 9 ανώνυμες επεξεργασίες Λίβιος Ανδρόνικος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2426240 Συνεισφέροντες: Atlantia, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Pyraechmes, Templar52, Tony Esopi, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Λουκανός Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2437881 Συνεισφέροντες: JohnMad Λουκρήτιος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2413001 Συνεισφέροντες: Atlantia, JohnMad, Kostisl, Tony Esopi, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Μάρκος Μανίλιος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1960674 Συνεισφέροντες: Atlantia, Kostisl, Pvasiliadis, Sappho, V-astro, 3 ανώνυμες επεξεργασίες

388

Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες Οβίδιος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2413184 Συνεισφέροντες: Atlantia, Badseed, Dead3y3, Kostisl, Loveless, Papyrus, Veron, Μυρμηγκάκι, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Οράτιος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2308555 Συνεισφέροντες: Atlantia, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Purbo T, V-astro, 10 ανώνυμες επεξεργασίες Πλίνιος ο Νεότερος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2437585 Συνεισφέροντες: Atlantia, Dada, JohnMad, Loveless, Tony Esopi, V-astro Προπέρτιος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2406442 Συνεισφέροντες: Asfarer, Ttzavaras, V-astro, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Στάτιος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2313611 Συνεισφέροντες: Matesi1976, V-astro Φαζού Αλίεβα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2049135 Συνεισφέροντες: Atlantia, Nataly8 Άννα Αχμάτοβα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2402045 Συνεισφέροντες: Atlantia, DIMSFIKAS, FocalPoint, Nikadama, Ttzavaras Πιοτρ Βιάζεμσκι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2427330 Συνεισφέροντες: Asfarer, Kalogeropoulos, Patriot8790, 18 ανώνυμες επεξεργασίες Βλαντίμιρ Βισότσκι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2416176 Συνεισφέροντες: Atlantia, KRBN, Lemur12, Loveless, MARKELLOS, Nataly8, Schekinov Alexey Victorovich, Veron, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Γαβριήλ Ντερζάβιν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2419571 Συνεισφέροντες: Kalogeropoulos, Nataly8, 161 ανώνυμες επεξεργασίες Βασίλι Ζουκόφσκι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2426923 Συνεισφέροντες: Asfarer, Badseed, Αχρήστης, Μυρμηγκάκι, 10 ανώνυμες επεξεργασίες Ιβάν Τουργκένιεφ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2385293 Συνεισφέροντες: Ewiki, Glavkos, Lemur12, Loveless, Vasileios78, Αχρήστης, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Βίλχελμ Κύχελμπεκερ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2355478 Συνεισφέροντες: Atlantia, Patriot8790, 41 ανώνυμες επεξεργασίες Μιχαήλ Λέρμοντοφ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2413215 Συνεισφέροντες: Alexander Gerashchenko, Badseed, Dipa1965, Kostisl, Tony Esopi, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Βλαντίμιρ Μαγιακόβσκι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2433486 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Dipa1965, Egmontaz, Glavkos, KRBN, Vanakaris, Veron, Μυρμηγκάκι, 41 ανώνυμες επεξεργασίες Αλέξανδρος Μπλοκ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2411164 Συνεισφέροντες: Atlantia, Diego Grez, Ttzavaras, Veron, Μυρμηγκάκι, 228 ανώνυμες επεξεργασίες Ιβάν Αλεξέιγεβιτς Μπούνιν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2388703 Συνεισφέροντες: Heima, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Veron, Παναγιώτης Μπότσης Αντόν Ντέλβιγκ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2421144 Συνεισφέροντες: Atlantia, Patriot8790, 34 ανώνυμες επεξεργασίες Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2431533 Συνεισφέροντες: Alexander Gerashchenko, Christianna1219, Christos Vittoratos, CommonsDelinker, Dada, Dead3y3, Kalogeropoulos, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Nataly8, Purbo T, Templar52, Tony Esopi, Ttzavaras, Μυρμηγκάκι, Παναγιώτης Μπότσης, Ωριγένης, 338 ανώνυμες επεξεργασίες Φιοντόρ Τιούτσεφ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2423456 Συνεισφέροντες: FocalPoint, Glavkos, Kostisl, Loveless, Tony Esopi, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Μαρίνα Τσβετάγεβα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2402056 Συνεισφέροντες: Atlantia, Ferengi, FocalPoint, KRBN, Lemur12, MARKELLOS, Nataly8, Μυρμηγκάκι, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Κλέμεν Πισκ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2392226 Συνεισφέροντες: Adailton, Atlantia, CrniBombarder!!!, KRBN, Klemensas, Ttzavaras, Woudloper, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Γιόζεφ Στέφαν Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2298268 Συνεισφέροντες: Badseed, Christos Vittoratos, Kostisl, Lemur12, Loveless, MARKELLOS, V-astro, 7 ανώνυμες επεξεργασίες Έρικ Άξελ Kάρλφελντ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2418690 Συνεισφέροντες: CommonsDelinker, Heima, Hermógenes Teixeira Pinto Filho, Loveless Καρλ Γκούσταφ Βέρνερ φον Χάιντενσταμ Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2427208 Συνεισφέροντες: Ekton, Heima, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

389

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες Αρχείο:Jeton_Kelmendi.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Jeton_Kelmendi.jpg Άδεια: Free Art License Συνεισφέροντες: User:Publicisti Αρχείο:Asdrenismall.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Asdrenismall.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Aristokli Stavre Αρχείο:Wikipedia-logo.png Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Wikipedia-logo.png Άδεια: logo Συνεισφέροντες: Abigor, Bastique, Cary Bass, Guillom, Krinkle, Kwj2772, Mike.lifeguard, Mormegil, Richie, Rocket000, Schaengel89 Αρχείο:U1 Jeronim-De-Rada.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:U1_Jeronim-De-Rada.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Unknown Αρχείο:Oskar Kokoschka (timbre RFA).jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Oskar_Kokoschka_(timbre_RFA).jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Deutsche Bundespost image:Georg Trakl.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Georg_Trakl.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Berteun, ChristophT, Jastrow, Werckmeister Image:Jan_Theuninck.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Jan_Theuninck.JPG Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Jan Theuninck Image:Yperite_-_2004.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Yperite_-_2004.JPG Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5 Συνεισφέροντες: Jan Theuninck Image:Letterschuur_1.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Letterschuur_1.JPG Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Letterschuur Αρχείο:IvanVazov.jpeg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:IvanVazov.jpeg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Maximaximax, Paddy, Spiritia, Wst Αρχείο:Vazov house.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Vazov_house.JPG Άδεια: Attribution Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS. Original uploader was DIMSFIKAS at el.wikipedia Αρχείο:Vazov grave in Sofia.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Vazov_grave_in_Sofia.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS Αρχείο:Monument to Pencho and Petko Slaveykov in Sofia - Bulgaria, 2006.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Monument_to_Pencho_and_Petko_Slaveykov_in_Sofia_-_Bulgaria,_2006.JPG Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS. Original uploader was DIMSFIKAS at el.wikipedia Αρχείο:Hrsmirnenski.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hrsmirnenski.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Ivanko, Майор Деянов, Мико, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Lord Byron.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Lord_Byron.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Andreagrossmann, Caton, G.dallorto, Kelson, Madmedea Αρχείο:Lord Byron1.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Lord_Byron1.JPG Άδεια: Attribution Συνεισφέροντες: Original uploader was Templar52 at el.wikipedia Αρχείο:Lord Byron in Albanian dress.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Lord_Byron_in_Albanian_dress.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Andreagrossmann, Bibi Saint-Pol, Billinghurst, G.dallorto, Hailey C. Shannon, Kikutarou, Madmedea, Mahlum, ManuelGR, Mattes, Peeperman, Shakko, Siebrand, 7 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:John Gay - Project Gutenberg eText 13790.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:John_Gay_-_Project_Gutenberg_eText_13790.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Andreagrossmann, Jon Harald Søby, Joonasl Αρχείο:John Blackwell.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:John_Blackwell.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Original uploader was Anatiomaros at cy.wikipedia Αρχείο:William Blake by Thomas Phillips.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:William_Blake_by_Thomas_Phillips.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Duesentrieb Αρχείο:Sconfitta (William Blake).jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Sconfitta_(William_Blake).jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Durova, Hekerui, Jaqen, Petropoxy (Lithoderm Proxy) Αρχείο:Tyger.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tyger.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Abujoy, AndreasPraefcke, Angr, Ausir, Lithoderm, Man vyi, Masur, Schaengel89 Αρχείο:Edward George Earle Lytton Bulwer Lytton, 1st Baron Lytton by Henry William Pickersgill.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Edward_George_Earle_Lytton_Bulwer_Lytton,_1st_Baron_Lytton_by_Henry_William_Pickersgill.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Henry William Pickersgill (died 1875) Αρχείο:Elizabeth Barrett Browning - Project Gutenberg eText 16786.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Elizabeth_Barrett_Browning_-_Project_Gutenberg_eText_16786.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Tagishsimon, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Elizabeth_Barrett_Browning.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Elizabeth_Barrett_Browning.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Jan Arkesteijn, Kilom691, Phrood Αρχείο:Christina Rossetti 3.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Christina_Rossetti_3.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Phrood Αρχείο:Rossetti-golden head.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rossetti-golden_head.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Garabombo, Gustav VH, Infrogmation, Multichill, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Christina Rossetti 2.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Christina_Rossetti_2.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Frank C. Müller, Mattes, Phrood, Wolfmann, Wst, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:rossetti_selbst.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rossetti_selbst.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Anne97432, Dcoetzee, Diomede, Frank C. Müller, G.dallorto, Grenavitar, Hailey C. Shannon, Longhairadmirer, Mattes, Menze, Randbewohner, Shakti, Skipjack, Terabyte, TwoWings Αρχείο:holygrail.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Holygrail.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: AndreasPraefcke, Erri4a, Goldfritha, Infrogmation, Kilom691, Luisa, Μυρμηγκάκι, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Rossetti TheDayDream.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rossetti_TheDayDream.jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Frank C. Müller, Mattes, Shakti, Solipsist, TFCforever, Tyrenius Image:Rossetti Annunciation.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rossetti_Annunciation.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: AndreasPraefcke, Ham, Juanpdp, Mattes, Olivier2, Shakko, Shakti, Terabyte Image:Dante Gabriel Rossetti - Proserpine.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Dante_Gabriel_Rossetti_-_Proserpine.JPG Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Andreagrossmann, Awadewit, BeatrixBelibaste, Bibi Saint-Pol, Deerstop, Elcobbola, Ham, Juanpdp, Kjetil r, Mattes, Rotational, Xenophon Image:Dante_Gabriel_Rossetti_-_Beata_Beatrix,_1864-1870.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Dante_Gabriel_Rossetti_-_Beata_Beatrix,_1864-1870.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Achim Raschka, Dmitry Rozhkov, Frank C. Müller, Ham, Mattes, Micione Image:Astarte Syriaca.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Astarte_Syriaca.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Diomede, Olivier2, QuartierLatin1968, Shakti, Terabyte Image:Rossetti-The Roseleaf1865.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rossetti-The_Roseleaf1865.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Garabombo, Infrogmation Image:Rossetti-golden head.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rossetti-golden_head.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Garabombo, Gustav VH, Infrogmation, Multichill, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Image:Rossetti monna.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rossetti_monna.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Dmitry Rozhkov, Ham, Infrogmation, Juanpdp, Kilom691, Mattes, Menze, Mutter Erde Image:Rossetti_wiese.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rossetti_wiese.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Aotake, Charivari, Diomede, Goldfritha, Menze, Shakko, Skipjack, Staszek99, Wknight94, Wst Αρχείο:CHANDOS3.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:CHANDOS3.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Auréola, Auréola (Fernando), Hyeyumnist, Kaldari, Kameraad Pjotr, O, Rosenzweig, Shakko, Xenophon, 4 ανώνυμες επεξεργασίες

390

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες Αρχείο:Shakespearebirthplace.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Shakespearebirthplace.JPG Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: User Akajune on en.wikipedia Αρχείο:Shakspeare signature.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Shakspeare_signature.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Adam, Andreagrossmann, Davepape, EVula, Editor at Large, Er Komandante, Herbythyme, Joseluis bn, Lobo, Ms2ger, Ranveig, 19 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Hw-shakespeare.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hw-shakespeare.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Dbenzhuser, Husky, Jmabel, Makthorpe, Paddy, Wst, Xenophon Αρχείο:Poet Ted HughesDCP 2068.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Poet_Ted_HughesDCP_2068.JPG Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Reginald gray Αρχείο:Conan doyle.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Conan_doyle.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Interpretix, Marcok, Matanya, Str4nd, Thuresson, Tomia, Ugo14, Yerpo, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:James_I_of_Scotland.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:James_I_of_Scotland.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Cavaliers, Diomede, Gryffindor, Mike.lifeguard, Sfu Αρχείο:Robert louis stevenson.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Robert_louis_stevenson.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Geofrog, JasonAQuest, Lobo, Maksim, Martin H., Olivier2, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Guillaume Apollinaire 1914.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Guillaume_Apollinaire_1914.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Angusmclellan, Bohème, Richee Richee Richee Oi Oi Oi Αρχείο:Calligramme.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Calligramme.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Guillaume Apollinaire Αρχείο:Hans Arp.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hans_Arp.JPG Άδεια: anonymous-EU Συνεισφέροντες: Original uploader was Vincent Steenberg at nl.wikipedia Αρχείο:Paul Valéry.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Paul_Valéry.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: unknow. uploader Claudio Elias Αρχείο:Tombe Paul Valéry.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tombe_Paul_Valéry.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: User:ΛΦΠ Αρχείο:Netsurf17 - Paul Verlaine.png Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Netsurf17_-_Paul_Verlaine.png Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Bibi Saint-Pol, G.dallorto, Olivier2, SatyrTN, Sebb, WeFt Αρχείο:Paul Verlaine.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Paul_Verlaine.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Bibi Saint-Pol, G.dallorto, Kilom691, Olivier2, Phrood, Sebb Αρχείο:Francois Villon 1489.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Francois_Villon_1489.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: GDK, Gueneverey, Mu, Svencb, WikipediaMaster Αρχείο:Voltaire.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Voltaire.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Bohème, Charvex, Cherry, DIREKTOR, Hannah, Kilom691, Maarten van Vliet, MattKingston, Mu, Olivier2, Phrood, Richie, Siebrand, Thorvaldsson, Thuresson, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Ung-filosof.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Ung-filosof.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Jan Huber Αρχείο:Voltaire medal.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Voltaire_medal.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Unknown Αρχείο:Voltaire Philosophy of Newton frontispiece.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Voltaire_Philosophy_of_Newton_frontispiece.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Carcharoth (Commons), Guérin Nicolas, Man vyi, Mattes, Mu, Plindenbaum, Ragesoss, Rocket000, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Letters concerning the English Nation.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Letters_concerning_the_English_Nation.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: C. Davis αnd A. Lyon Αρχείο:Emilie du Châtelet.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Emilie_du_Châtelet.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Ecummenic, M-sho-gun, Mattes, Mu, Taks, Yerpo Αρχείο:Voltaire old.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Voltaire_old.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Unknown Αρχείο:L'Orphelin de la Chine.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:L'Orphelin_de_la_Chine.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Unknown Αρχείο:Voltaire on theatre scene.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Voltaire_on_theatre_scene.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Jan Huber Αρχείο:Adolph-von-Menzel-Tafelrunde.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Adolph-von-Menzel-Tafelrunde.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: .:Ajvol:., AnRo0002, AndreasPraefcke, Carcharoth (Commons), Chris 73, Diligent, Habj, Mogelzahn, Richie, Sparkit, Thomas7, Xenophon, Yellowcard, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Voltaire-et-le-religieux.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Voltaire-et-le-religieux.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Joseph Lante. Αρχείο:Salon de Madame Geoffrin.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Salon_de_Madame_Geoffrin.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Bohème, Ecummenic, Lavulmeuse, Man vyi, Mattes, Mu, Sir Gawain, Xhienne, Zolo, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Image:William IX of Aquitaine - BN MS fr 12473.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:William_IX_of_Aquitaine_-_BN_MS_fr_12473.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Acoma, BeatrixBelibaste, Bohème, Dsmdgold, GDK File:Modigliani, Amedeo (1884-1920) - Ritratto di Jean Cocteau (1889-1963) - 1916.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Modigliani,_Amedeo_(1884-1920)_-_Ritratto_di_Jean_Cocteau_(1889-1963)_-_1916.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: G.dallorto, Infrogmation, Olivier2, Wst Αρχείο:JeanGenet-HansKoechler1983-cropped.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:JeanGenet-HansKoechler1983-cropped.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: International Progress Organization Αρχείο:Théophil Gautier 1856 Nadar.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Théophil_Gautier_1856_Nadar.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: AlMare, Mu Αρχείο:Charles Ier d'Orléans.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Charles_Ier_d'Orléans.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Acoma, Jan Arkesteijn, Jimmy44, Shakko, Skim, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Tristan Corbiere portrait.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tristan_Corbiere_portrait.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Sapcal22 Αρχείο:Photographie du poète Tristan Corbière.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Photographie_du_poète_Tristan_Corbière.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Jackofhearts, Sapcal22, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Image:Crébillon Père 2.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Crébillon_Père_2.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Original uploader was Justelipse at fr.wikipedia File:Lautréamont.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Lautréamont.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Fotografía personal Αρχείο:ClementMarot.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:ClementMarot.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Common Good, Rufinus, Sfan00 IMG Αρχείο:Portrait_frederic_mistral.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Portrait_frederic_mistral.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Darkoneko, Ephraim33, Loveless, Spiritia Αρχείο:Nobel prize medal.svg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Nobel_prize_medal.svg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: User:Gusme Αρχείο:Samuel Beckett 01.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Samuel_Beckett_01.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Unknow Αρχείο:Beckett-grave-paris.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Beckett-grave-paris.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: Bohème, David Eppstein, David Fuchs, Galileo01, Man vyi, Sp5uhe Αρχείο:Charles_Baudelaire.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Charles_Baudelaire.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Bestiasonica, Bohème, G.dallorto, Kneiphof, LadyInGrey, Romary, Scewing, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Gustave_Courbet_033.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Gustave_Courbet_033.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Bohème, EDUCA33E, Estormiz, Lycaon, Mattes, Olivier2, Parpan05, Thuresson, Wst, Zolo Αρχείο:Nicolas Boileau.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Nicolas_Boileau.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Bohème, Chico, Mu, Mutter Erde, Phrood, Shakko Αρχείο:André Breton 1938.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:André_Breton_1938.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution 2.0 Συνεισφέροντες: User:Octave.H Αρχείο:Masque_d'André_Breton_par_René_Iché.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Masque_d'André_Breton_par_René_Iché.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: non identifié. Αρχείο:Victor hugo.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Victor_hugo.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: APPER, Asclepias, Kelson, Quadell, Romary

391

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες Αρχείο:Hugo-child.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hugo-child.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Unknown Αρχείο:General joseph hugo.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:General_joseph_hugo.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Multichill, Symposiarch Αρχείο:Victor Hugo-Young.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Victor_Hugo-Young.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Victoria Ridout, Zscout370 Αρχείο:Juliette Drouet (Noël).jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Juliette_Drouet_(Noël).jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Enmerkar, User:Fred J, User:Kilom691, User:Mutter Erde Αρχείο:Adele Hugo by Louis Boulanger.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Adele_Hugo_by_Louis_Boulanger.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Louis Boulanger Αρχείο:Auguste de Chatillon - Victor Hugo et son fils.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Auguste_de_Chatillon_-_Victor_Hugo_et_son_fils.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Auguste de Châtillon (1808-1881) Αρχείο:Romanticism-Hugo.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Romanticism-Hugo.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Josef Danhauser Αρχείο:Hugo-1853.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hugo-1853.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Charles Hugo (1826 - 1871 Αρχείο:Hauteville House.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hauteville_House.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Unknown Αρχείο:Hugo appelauxfrancais 2.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hugo_appelauxfrancais_2.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Bibi Saint-Pol, Jodelet, Man vyi, Mu Αρχείο:Hugo, Victor (1802-1885) - par Felix Nadar (1820-1910).jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hugo,_Victor_(1802-1885)_-_par_Felix_Nadar_(1820-1910).jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Asclepias, G.dallorto, Infrogmation, LadyofHats, Romary, Shakko, Wst Αρχείο:Victor Hugo-Hernani(2).jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Victor_Hugo-Hernani(2).jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Charvex, Victoria Ridout Αρχείο:Victor Hugo-Hunchback.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Victor_Hugo-Hunchback.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: FelixReimann, Guil2027, SpiderMum, Victoria Ridout, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Ebcosette.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Ebcosette.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Emile Bayard (1837-1891) Αρχείο:Hugo grave 1885.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hugo_grave_1885.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Etienne Neurdein (1832-1915). Αρχείο:Victor Hugo-Bridge.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Victor_Hugo-Bridge.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: ALE!, Victoria Ridout, Vonvon, Wst, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Hugo-Death-Kleiw.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hugo-Death-Kleiw.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Unknown Αρχείο:Jacques Prévert en 1961 dans le film Mon frère Jacques par Pierre Prévert.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Jacques_Prévert_en_1961_dans_le_film_Mon_frère_Jacques_par_Pierre_Prévert.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 1.0 Συνεισφέροντες: Original uploader was PRÉVERT Catherine at fr.wikipedia Αρχείο:Sully-Prudhomme.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Sully-Prudhomme.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Bubamara, Ctac, Elcobbola, Kilom691, Mu, Nard the Bard, Sdornan, September9, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Carjat Arthur Rimbaud 1872.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Carjat_Arthur_Rimbaud_1872.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Étienne Carjat (1828-1906) Αρχείο:Arthur Rimbaud Les Assis.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Arthur_Rimbaud_Les_Assis.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Julien Demade, Mammique, Siren-Com, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Henri Fantin-Latour 005.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Henri_Fantin-Latour_005.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Dominik, Gvdmoort, Jastrow, Jean-Frédéric, Joseolgon, Mu, Olivier2, PRA, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Rimbaud in Harar.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rimbaud_in_Harar.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Andro96, GeorgHH, Olivier2, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Rimbaud - tombe à Charleville .jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rimbaud_-_tombe_à_Charleville_.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5 Συνεισφέροντες: Bibi Saint-Pol, Kilom691, PRA Αρχείο:Une saison en enfer - 01.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Une_saison_en_enfer_-_01.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Αρχείο:Chenier.JPEG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Chenier.JPEG Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Anne97432, Ecummenic, Kelson, Meladina, Mu, Phrood Αρχείο:Tzara by Tihanyi.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tzara_by_Tihanyi.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Lajos Tihanyi (1885-1938) Αρχείο:Richardwagner1.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Richardwagner1.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Original uploader was Alf74 at en.wikipedia Αρχείο:Berlin, Tiergarten, Richard-Wagner-Denkmal.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Berlin,_Tiergarten,_Richard-Wagner-Denkmal.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: publishing company: Verlag Max Markus, Berlin W.64 Αρχείο:Liebethaler-grund wagnerdenkmal-2.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Liebethaler-grund_wagnerdenkmal-2.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5 Συνεισφέροντες: User:Raspunicum Αρχείο:Goethe.png Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Goethe.png Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Engraving freely derived from a portrait by Αρχείο:Nelly Sachs (timbre allemand).jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Nelly_Sachs_(timbre_allemand).jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Deutsche Post Αρχείο:Hugoball.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hugoball.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Anónimo Αρχείο:Bertolt-Brecht.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Bertolt-Brecht.jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Kolbe Αρχείο:Cremer Brecht.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Cremer_Brecht.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: BLueFiSH.as, Beek100, Gerardus, Kilom691, Sebb, SpreeTom, Wst, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Dreigroschenoper.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Dreigroschenoper.JPG Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Bertolt, Egmontaz, MARKELLOS Αρχείο:Silesius.png Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Silesius.png Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Εικόνα:TucholskyParis1928.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:TucholskyParis1928.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Sonja Thomassen Αρχείο:Friedrich schiller.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Friedrich_schiller.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Ludovike Simanowiz (1759–1827) Αρχείο:Friedrich hoelderlin.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Friedrich_hoelderlin.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: APPER, Avatar, Darldarl, Quadell, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:HölderlinturmTübingen.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:HölderlinturmTübingen.jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: User:Wildfeuer Αρχείο:Hölderlindenkmal Lauffen.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hölderlindenkmal_Lauffen.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5 Συνεισφέροντες: A. Kniesel Αρχείο:Heinrich Heine-Oppenheim.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Heinrich_Heine-Oppenheim.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Beyond silence, Bohème, Darldarl, Natl1, Netanel h Αρχείο:Gerhart Hauptmann 1905 Foto Jacob Hilsdorf.jpeg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Gerhart_Hauptmann_1905_Foto_Jacob_Hilsdorf.jpeg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: EugeneZelenko, Kandschwar, Svencb, Wst Αρχείο:Gerhart Hauptmann.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Gerhart_Hauptmann.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Gabor Αρχείο:Tagore3.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tagore3.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Badmachine, Otterathome, Ragib, Saravask, 5 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Tagore Gandhi.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tagore_Gandhi.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Roland zh, Saravask, Yann Αρχείο:Oscar_Wilde.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Oscar_Wilde.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Napoleon Sarony Αρχείο:Homosexualitywilde.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Homosexualitywilde.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Andreagrossmann, Apollomelos, Fg68at, G.dallorto, Hailey C. Shannon, Jkelly, Madmedea, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Wasp cartoon on Oscar Wilde.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Wasp_cartoon_on_Oscar_Wilde.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Andreagrossmann, Ausir, G.dallorto, Hailey C. Shannon, Infrogmation, Ktlynch, Man vyi, Mattes

392

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες Αρχείο:Matthias jochumsson.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Matthias_jochumsson.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Haukurth, Roman Z File:Valle-Inclan.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Valle-Inclan.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Balbo, Joseluis bn, Ketamino, Lmbuga, Zaqarbal Αρχείο:Monument to Ramόn del Valle-Inclan at night, Madrid 2008.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Monument_to_Ramόn_del_Valle-Inclan_at_night,_Madrid_2008.JPG Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS File: LopedeVega.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:LopedeVega.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Balbo, Ecelan, Ecummenic, Joseluis bn, Shakko, Thuresson, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Statue of Lope de Vega, National Library of Madrid, 2008.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Statue_of_Lope_de_Vega,_National_Library_of_Madrid,_2008.JPG Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS Αρχείο:House-Museum Lope de Vega, Madrid , 2008.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:House-Museum_Lope_de_Vega,_Madrid_,_2008.JPG Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS Αρχείο:Mzambrano.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Mzambrano.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Rashka, 5 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Rosalia de Castro.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rosalia_de_Castro.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Balbo, EugeneZelenko, Lmbuga, Ranveig, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Garcialorca madrid lou.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Garcialorca_madrid_lou.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: User:Lourdes Cardenal Image:Caterina_davinio_2007.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Caterina_davinio_2007.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: User:Paolaccio Αρχείο:Giovanni Boccaccio.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Giovanni_Boccaccio.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Gabor Αρχείο:Dante alighieri.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Dante_alighieri.jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Bastique, BomBom, Micione, Niki K, Shizhao Αρχείο:DanteFresco.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:DanteFresco.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: G.dallorto, Grenavitar, Man vyi, Mattes, Niki K, Sailko, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Portrait de Dante.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Portrait_de_Dante.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: CO, Dantadd, Diwas, G.dallorto, Madden, Micione, Shakko, Thomas Gun, Twice25, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Carducci.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Carducci.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Denniss, Ephraim33, IPork, Paris 16, Siebrand file:Salvatore Quasimodo 1959.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Salvatore_Quasimodo_1959.jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Nobel Foundation Αρχείο:Andreamaffei.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Andreamaffei.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Unknown Αρχείο:FilippoTommasoMarinetti.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:FilippoTommasoMarinetti.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Adam sk, Micione Image:Ambrogio Fracco.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Ambrogio_Fracco.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Badseed, Cholo Aleman Αρχείο:RitrattoPasolini.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:RitrattoPasolini.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Chico, G.dallorto Εικόνα:Francesco-Petrarca.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Francesco-Petrarca.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: IPork, Marcus Cyron Image:Academy-Britannica.png Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Academy-Britannica.png Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: Frank Schulenburg, TommyBee, Wst Αρχείο:Francesco Redi.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Francesco_Redi.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Kilom691, Loge, PDH, Shakko, Tryphon Εικόνα:ΣΑΜΠΙΝΟ ΝΤ’ ΑΚΟΥΝΤΟ.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:ΣΑΜΠΙΝΟ_ΝΤ’_ΑΚΟΥΝΤΟ.JPG Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Dada, Egmontaz, Gcarter, MARKELLOS, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Torquato Tasso.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Torquato_Tasso.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Gabor Αρχείο:Campanella-2.png Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Campanella-2.png Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Nicolas III de Larmessin Αρχείο:VeronicaFranco.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:VeronicaFranco.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: (1528-1588) or Domenico Tintoretto Image:Flag of Cyprus.svg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Flag_of_Cyprus.svg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: AnonMoos, Bukk, Consta, Dbenbenn, Denelson83, Duduziq, Er Komandante, Homo lupus, Klemen Kocjancic, Krinkle, Mattes, NeoCy, Neq00, Nightstallion, Oleh Kernytskyi, Pumbaa80, Reisio, Telim tor, ThomasPusch, Vzb83, 15 ανώνυμες επεξεργασίες Εικόνα:Kyriakos Charalambides.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Kyriakos_Charalambides.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Newkarakas File: Stanislaw Wyspianski.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Stanislaw_Wyspianski.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Alno, AndreasPraefcke, Anne97432, Bohème, BurgererSF, Ejdzej, Goldfritha, HenkvD, Infrogmation, Niki K, Pko, Rfl, Shalom Alechem, Wst File:Eliza Parenska.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Eliza_Parenska.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Anne97432, Shalom Alechem, Wst Αρχείο:God the Creator by Wyspianski, Franciscan Church, Krakow.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:God_the_Creator_by_Wyspianski,_Franciscan_Church,_Krakow.JPG Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS. Original uploader was DIMSFIKAS at el.wikipedia Αρχείο:Kochanowski korwin.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Kochanowski_korwin.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Sarmata, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Kochanowski monument, Franciscan Church, Krakow.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Kochanowski_monument,_Franciscan_Church,_Krakow.JPG Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS. Original uploader was DIMSFIKAS at el.wikipedia Αρχείο:AdamMickiewicz.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:AdamMickiewicz.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Alma Pater Αρχείο:Adam Mickiewicz monument in Krakow, 2010.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Adam_Mickiewicz_monument_in_Krakow,_2010.JPG Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS. Original uploader was DIMSFIKAS at el.wikipedia Αρχείο:Juliusz Słowacki by Tytus Byczkowski.PNG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Juliusz_Słowacki_by_Tytus_Byczkowski.PNG Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Tytus Byczkowski Αρχείο: Pomnik Juliusza Slowackiego Plac Bankowy 1.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pomnik_Juliusza_Slowackiego_Plac_Bankowy_1.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Szczebrzeszynski Αρχείο:Statue of Aleksander Fredro, Krakow 2010.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Statue_of_Aleksander_Fredro,_Krakow_2010.JPG Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: DIMSFIKAS. Original uploader was DIMSFIKAS at el.wikipedia Αρχείο:Lisboa-Pessoa-A Brasileira-1.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Lisboa-Pessoa-A_Brasileira-1.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5 Συνεισφέροντες: Fulviusbsas, G.dallorto, Geofrog, Gerardus, Guimis, Jcornelius, Kilom691, Nol Aders, Werckmeister, Wst, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Eminescu.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Eminescu.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Alex:D, Bogdan, Mvelam, OsamaK, Shizhao, Svencb, Zserghei Αρχείο:Mihai Eminescu signature.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Mihai_Eminescu_signature.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Mihai Eminescu Αρχείο:IMG 3148 Giovan Pietro Lasagna, Monumento a Decimo Magno Ausonio - Milano, Scuole palatine - Foto G. Dall'Orto, 3-gen-2006.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:IMG_3148_Giovan_Pietro_Lasagna,_Monumento_a_Decimo_Magno_Ausonio_-_Milano,_Scuole_palatine_-_Foto_G._Dall'Orto,_3-gen-2006.jpg Άδεια: Attribution Συνεισφέροντες: User:G.dallorto Αρχείο:Publius Vergilius Maro1.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Publius_Vergilius_Maro1.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5 Συνεισφέροντες: A. Hunter Wright Image:Lucretius.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Lucretius.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Andreagrossmann, Bender235, Tomisti, Xgoni, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Ovide_auteur.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Ovide_auteur.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: Andreagrossmann, Maksim Αρχείο:Quintus Horatius Flaccus.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Quintus_Horatius_Flaccus.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Gabor

393

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες Αρχείο:Fazu_Alieva.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Fazu_Alieva.jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Пресс-служба Президента России Αρχείο:NandLGumilevs andAkhmatova1913.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:NandLGumilevs_andAkhmatova1913.jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Alex Bakharev, INeverCry, Kaganer, Wouterhagens File:Kuzma Petrov-Vodkin. Portrait of Anna Akhmatova. 1922.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Kuzma_Petrov-Vodkin._Portrait_of_Anna_Akhmatova._1922.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Hekerui, Mikko Paananen, Mostafazizi, Mu, The Deceiver Αρχείο:Monument to Anna Akhmatova (Saint Petersburg) cropped.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Monument_to_Anna_Akhmatova_(Saint_Petersburg)_cropped.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Alex Bakharev File:Pjotr Andrejevics Vjazemszkij.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pjotr_Andrejevics_Vjazemszkij.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: K. Rejhel Αρχείο:Russia stamp V.Vysotsky 1999 2r.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Russia_stamp_V.Vysotsky_1999_2r.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Сдобников А. Image:Vladimir Borovikovsky 001.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Vladimir_Borovikovsky_001.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Alma Pater, Butko, Henry Merrivale, Kaganer, Meladina, Shakko Image:Pushkin derzhavin.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pushkin_derzhavin.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: BrokenSphere, Butko, Errabee, Henry Merrivale, J.M.Domingo, Kaganer, Man vyi, Mariluna, Schekinov Alexey Victorovich Αρχείο:Zhukovsky 1815.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Zhukovsky_1815.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Alex Bakharev, AndreasPraefcke, Editor at Large, J.M.Domingo, Mariluna, Shakko, Yuriybrisk Αρχείο:Turgenev by Repin.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Turgenev_by_Repin.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Interpretix, J.M.Domingo, Shakko Αρχείο:Kuhelbekker.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Kuhelbekker.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Alex Bakharev, Berillium Αρχείο:Caucwar.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Caucwar.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Original uploader was Ghirlandajo at en.wikipedia Αρχείο:Mikhail lermontov.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Mikhail_lermontov.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Пётр Заболотский / Pyotr Zabolotsky Αρχείο:Mayakovsky 1912.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Mayakovsky_1912.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Unknown photograph Αρχείο:Mayakovsky-kak-delat-stixi.png Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Mayakovsky-kak-delat-stixi.png Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Editor at Large, Man vyi, Monedula, Yuriybrisk Αρχείο:Vladimir mayakovsky and lilya brik.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Vladimir_mayakovsky_and_lilya_brik.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Original uploader was Humus sapiens at en.wikipedia Αρχείο:Plakat mayakowski gross.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Plakat_mayakowski_gross.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Vladimir Mayakovsky (1893-1930) Αρχείο:Majakovskij.face.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Majakovskij.face.jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Shakko, Vattkoppa, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Alexander Blok.jpeg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Alexander_Blok.jpeg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Unbekannt Original uploader was Matthias Bock at de.wikipedia Αρχείο:blok somov.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Blok_somov.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Butko, GreenStork, Maksim, Olivier2, Shakko, The Deceiver, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Bunin.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Bunin.jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Alex Bakharev, Petr K Αρχείο:Buninturzhansky.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Buninturzhansky.jpg Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: Alex Bakharev, Flominator, Syrcro Αρχείο:1990 CPA 6256.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:1990_CPA_6256.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Mariluna File:Delvig.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Delvig.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Original uploader was Lozman at ru.wikisource Αρχείο:AleksandrPushkin.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:AleksandrPushkin.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Alex Bakharev, Bkmd, Butko, Henry Merrivale, Mariluna, Mikko Paananen, Phrood, Shakko, Алексей Скрипник, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Pushkin 04.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pushkin_04.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Xavier De Maistre Αρχείο:Tsarskoye liceum.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tsarskoye_liceum.JPG Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Alex Bakharev Αρχείο:Kiprensky Pushkin.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Kiprensky_Pushkin.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Alex Bakharev, AndreyA, Butko, Henry Merrivale, Mariluna, Mxn, Papa November Αρχείο:Delvig.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Delvig.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Original uploader was Lozman at ru.wikisource Αρχείο:Pawel Pestel.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pawel_Pestel.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Frank C. Müller, Maximaximax, Paulae Αρχείο:Timm decembrists.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Timm_decembrists.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: AndreyA, Geagea, Kaganer, Mathiasrex, Mutter Erde, Pil56 Αρχείο:Tsar Nicholas I -3.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tsar_Nicholas_I_-3.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Aleksb1, Cladeal832, Diomede, Dmitry Rozhkov, Shakko, Yann Αρχείο:Pushkin Alexander by Sokolov P..jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pushkin_Alexander_by_Sokolov_P..jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Henry Merrivale, Kaganer, Mariluna Αρχείο:Tiutchev.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tiutchev.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: 08-15, Butko, Nevmenandr, Spiritia, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Tsvetaeva.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tsvetaeva.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Alensha, Alex Bakharev, Dmitrismirnov, Lupo, Papa November, Váradi Zsolt, Yann, Чръный человек, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:KlemenP6.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:KlemenP6.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Klemenko Αρχείο:Jozef Stefan.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Jozef_Stefan.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Gabor, Johann Jaritz, Romanm, Stern, Tone, UV, XJamRastafire, Yerpo Αρχείο:Erik Axel Karlfeldt.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Erik_Axel_Karlfeldt.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Carl Larsson (died 1919) Image:Nobel prize medal.svg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Nobel_prize_medal.svg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: User:Gusme Αρχείο:Johan Krouthén - Porträtt av Verner von Heidenstam.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Johan_Krouthén_-_Porträtt_av_Verner_von_Heidenstam.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Thuresson

394

Άδεια

Άδεια Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/

395