Η Γη_Γεωλογία και συναφή θέματα by Afroditi Fragkou

Γη Γεωλογία και συναφή θέματα

PDF που παράγονται χρησιμοποιώντας την ανοικτού περιεχομένου εργαλειοθήκη mwlib. Βλέπε http://code.pediapress.com/ για περισσότερες πληροφορίες. PDF generated at: Tue, 14 Dec 2010 20:12:20 UTC

Περιεχόμενα Άρθρα Γεωλογία και επιμέρους επιστήμες της

Γεωλογία

Γεωλογία της Σελήνης Γεωλογία της Σελήνης

2 5 5

Βιογεωγραφία

Γεμολογία Γεμολογία

8 8

Γεωδυναμική

Γεωχημεία

Εδαφολογία

Ηφαιστειολογία

Μετεωρολογία

Ορυκτολογία

Κρυσταλλογραφία

Παλαιοντολογία

18 19

Παλαιοντολογία

Παλυνολογία

Πετρολογία Πετρολογία

24 24

Σπηλαιολογία

Στρωματογραφία

Στρωματογραφία (αρχαιολογία

Στρωματογραφία (αρχαιολογία)

Υδραυλική Υδραυλική

Υδρολογία Υδρολογία

Φυσική γεωγραφία Φυσική γεωγραφία

32 32 33 33 36 36

Ωκεανογραφία

Γεωγραφικοί σχηματισμοί

Βουνό

Έρημος Έρημος

Ήπειροι Ήπειροι

Θάλασσα

42 44 44 46 46 49

Θάλασσα

Ωκεανός Ωκεανός

Ισθμός

49 53 53 55

Ισθμός

Καταρράκτης

Κόλπος (γεωγραφία) Κόλπος (γεωγραφία)

Λίμνη Λίμνη

Νησί Νησί

59 59 60 60 62 62

Βραχονησίδα

Νησίδα Νησίδα

Όαση

65 65 66

Όαση

Παραλία

Πορθμός Πορθμός

Ποταμός Ποταμός

Χερσόνησος Χερσόνησος

67 68 68 69 69 71 71

Παραπομπές Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες

Άδειες Άρθρου Άδεια

Γεωλογία και επιμέρους επιστήμες της

Γεωλογία Γεωλογία H Γεωλογία (από το Ελληνικό γη- και λογος ) είναι η επιστήμη που μελετά τη γη. Η γεωλογία ως επιστήμη βοήθησε σημαντικά στον προσδιορισμό της ηλικίας της Γης στα 4.5 δισεκατομμύρια (4.5x109) χρόνια και καθόρισε ότι η Λιθόσφαιρα της Γης διαχωρίζεται σε τεκτονικές πλάκες, που κινούνται στον άνω μανδύα (ασθενόσφαιρα) μέσω διαδικασιών που χαρακτηρίζονται εν γένει ως τεκτονικές πλάκες. Επίσης, η γεωλογία ασχολήθηκε με τον εντοπισμό και τη διαχείριση φυσικών πόρων της γης, όπως είναι το πετρέλαιο, ο άνθρακας, τα μέταλλα και το φυσικό αέριο. Η Αστρογεωλογία αναφέρεται στην εφαρμογή των γεωλογικών αρχών σε άλλους πλανήτες του ηλιακού συστήματος, αν και χρησιμοποιούνται και εξειδικευμένοι όροι, όπως Σεληνολογία ή Αρεολογία, ανάλογα με το πλανητικό σώμα που εξετάζεται. Η λέξη "γεωλογία" χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον Ζαν-Αντρέ Ντελύ (Jean-André Deluc) το 1778 και εισήχθη ως καθιερωμένος όρος απο τον Οράτιο-Βενέδικτο ντε Σοσύρ (Horace-Bénédict de Saussure) το 1779. Ένα παλαιότερο νόημα της λέξης πρωτοχρησιμοποίησε ο Ρίτσαρντ ντε Μπέρυ (Richard de Bury), για να διακρίνει μεταξύ της κοσμικής και της θεολογικής νομολογίας.

Ιστορία Το έργο Περί λίθων του Θεόφραστoυ και η ερμηνεία των απολιθωμάτων που έδινε, δεν ανατράπηκε παρά μόνον μετά την Επιστημονική επανάσταση. Μεταφράστηκε στη Λατινική και άλλες γλώσσες της Ευρώπης. Ο Γκέοργκ Μπάουερ (Georg Bauer ή Georg Agricola), γιατρός, συνέγραψε μια Σύνοψη της Μεταλλουργίας και της Εξόρυξης που εκδόθηκε το 1556. Ήταν η πρώτη συστηματική πραγματεία για την εξόρυξη και την μεταλλουργία, De re metallica libri XII, με βοήθημα το Βιβλίο των υποχθόνιων πλασμάτων (Buch von den Lebewesen unter Tage), που κάλυπτε θέματα όπως η υδροδυναμική, η αιολική ενέργεια η εξαγωγή του θείου κ.α. Επίσης στην Κίνα, ο πολυμαθής Σεν Κουά (Shen Kua) (1031 - 1095) διατύπωσε μια υπόθεση για τη διαδικασία σχηματισμού της γης, βασισμένη στην παρατήρηση πετρωμάτων και ζωικών απολιθωμάτων (όστρεα) σε ένα ορεινό γεωλογικό στρώμα εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τον Ωκεανό. Θεώρησε πως η γη σχηματίστηκε από τη διάβρωση των ορέων και από την απόθεση ιλύος. Κατά το 18° αιώνα άρχισε μια πρώτη συστηματική μελέτη των συστατικών του φλοιού της Γης (ορυκτά, πετρώματα), χωρίς όμως οργάνωση και συγκρότηση κάποιου επιστημονικού κλάδου. Η ανάγκη που προέκυψε από την αυξανόμενη δημιουργία ορυχείων, ώθησε την παρατήρηση και έρευνα προς την κατεύθυνση αυτή και έτσι πρωτοδημιουργήθηκε η Ορυκτολογία και άρχισαν να λειτουργούν τα πρώτα Σχολεία Ορυχείων (Αγγλία, Σκωτία, Γερμανία, Γαλλία). Το 1700 ο Ζαν-Ετιέν Γκετάρ (Jean-Etienne Guettard) και ο Νικολά Ντεμαρέ (Nicolas Desmarest) περιηγήθηκαν την κεντρική Γαλλία και κατέγραψαν τις παρατηρήσεις τους σε γεωλογικούς χάρτες. Ο Γκετάρ κατέγραψε πετρώματα ηφαιστειακής προέλευσης. Το 1788 ο Τζέιμς Χάττον (James Hutton) κατέγραψε τη Θεωρία της Γης στα Πρακτικά της Βασιλικής Εταιρείας του Εδιμβούργου πού ονομάστηκε αργότερα Ομοιομορφισμός οποίος, σε αντίθεση με τον καταστροφισμό, δέχεται μια συνεχή και ομοιόμορφη διαδικασία εξέλιξης του γήινου φλοιού και διατυπώνεται ως "οι εξωτερικές και εσωτερικές διεργασίες που αναγνωρίζονται σήμερα, λειτουργούν αδιάλειπτα και με τους ίδιους ρυθμούς σ' όλο το διάστημα της γεωλογικής ιστορίας της γης". Ο ομοιομορφισμός σταδιακά αντικαταστάθηκε και συμπληρώθηκε από τον Πραγματισμό, ο οποίος αποδίδει σαφέστερα την έννοια της συνεχιζόμενης φυσικής διεργασίας και την διατυπώνεται ως αρχή που δέχεται ότι οι ίδιοι φυσικοί νόμοι και οι ίδιες

Γεωλογία

διεργασίες που κυριάρχησαν στο παρελθόν, ισχύουν και σήμερα. Η υπόθεση του πραγματισμού αποτελεί βασική αρχή για τη σύγχρονη Γεωλογία. Η λέξη "Γεωλογία" με την έννοια της διακριτής επιστήμης χρησιμοποιήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Είναι η εποχή κατά την οποία η νεαρή επιστήμη άρχισε να θεμελιώνει τις πρώτες θεωρίες και να προσκομίζει αποδείξεις για τον τρόπο δημιουργίας της Γης ως πλανήτη, της δομής και εξέλιξης του φλοιού, τον τρόπο σχηματισμού των πετρωμάτων κ.λπ. Η γεωλογία του 19ου αιώνα περιστράφηκε γύρω από το ζήτημα της ηλικίας της Γης, με εκτιμήσεις που ποίκιλαν από 100.000 έως δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Το 1811 οι Ζορζ Κυβιέ (Georges Cuvier) και Αλεξάντρ Μπρονιάρ (Alexandre Brongniart) δημοσίευσαν την ερμηνεία τους για την αρχαιότητα της Γης, εμπνευσμένη από την ανακάλυψη του Κυβιέ απολιθωμάτων οστών ελεφάντων στο Παρίσι. Για να αποδείξουν τη θεωρία τους διατύπωσαν της αρχή της στρωματογραφικής διαδοχής των πετρωμάτων του γήινου φλοιού. Στα ίδια συμπεράσματα είχε καταλήξει, ανεξάρτητα από τη δική τους έρευνα, και ο Ουΐλιαμ Σμιθ (William Smith) με τις στρωματογραφικές έρευνες που διεξήγαγε στην Αγγλία και τη Σκωτία. Το 1827 το βιβλίο του Τσαρλς Λάιελ Αρχές της Γεωλογίας επανέλαβε τον Ομοιομορφισμό του Χάττον επηρεάζοντας τη σκέψη του Δαρβίνου (Charles Darwin) και ανέδειξε την ανάγκη διαμόρφωσης μιας ενιαίας χρονολογικής κλίμακας ως σταθερού σημείου αναφοράς. Η σημαντικότερη πρόοδος της Γεωλογίας στον 20ο αιώνα, επανάσταση για τις Γεωεπιστήμες ήταν η ανάπτυξη της θεωρίας των τεκτονικών πλακών το 1960, η οποία επανέφερε στο προσκήνιο την ξεχασμένη θεωρία μετατόπισης των ηπείρων. Η θεωρία της μετατόπισης των ηπείρων προτάθηκε από τον Άλφρεντ Βέγκενερ (Alfred Wegener)το 1912 και τον Άρθουρ Χολμς (Arthur Holmes), αλλά δεν έγινε δεκτή έως το 1960, οπότε και αναπτύχθηκε η θεωρία των τεκτονικών πλακών.

Κλάδοι της γεωλογίας Με τη σταδιακή συσσώρευση σημαντικού όγκου γνώσεων, ανάπτυξη μεθόδων και εξειδίκευση, η σύγχρονη γεωλογία αποτελείται από πάρα πολλούς κλάδους, οι οποίοι δεν ανήκουν στο στενότερο χώρο της Γεωλογίας, αλλά σ' ένα ευρύτερο σύνολο Γεωεπιστημών ή επιστημών της Γης όπως αποκαλούνται ενίοτε. Βασικοί κλάδοι: • Ιστορική Γεωλογία (Παλαιογεωγραφία, Στρωματογραφία) • Ορυκτολογία - Πετρολογία - Υδρολογία • Γεωδυναμική • Φυσική Γεωλογία • Τεκτονική Γεωλογία Διεπιστημονικοί κλάδοι: • Παλαιοντολογία (σχετίζεται με Βιολογία) • Γεωφυσική (σχετίζεται με Φυσική) • Γεωχημεία (σχετίζεται με Χημεία) Εφαρμοσμένοι κλάδοι: • • • • • •

Τεχνική Γεωλογία Υδρογεωλογία Κοιτασματολογία Οικονομική Γεωλογία Γεωλογία Περιβάλλοντος Εφαρμοσμένη Γεωφυσική

• Γεωλογία Πετρελαίων • Ορυκτολογία • Πετρολογία

Γεωλογία

4 Γεωεπιστήμες:

• • • • • •

Μετεωρολογία Κλιματολογία Υδρομετεωρολογία Γεωχρονολόγηση Ωκεανογραφία Γεωδαισία

Αρχές της γεωλογίας Υφίσταται ένα πλήθος βασικών αρχών στη γεωλογία. Πολλές από αυτές περιλαμβάνουν τη δυνατότητα εντοπισμού της σχετικής ηλικίας των στρωμάτων ή του τρόπου με τον οποίο διαμορφώθηκαν: • • • •

Αρχή του Ομοιομορφισμού Αρχή της Υπέρθεσης Αρχής της διαδοχής της πανίδας Αρχή της συμπερίληψης

Βλέπε Επίσης • • • • • • •

Γεωλογική χρονολογική κλίμακα Ορυκτό Μάρμαρο Οψιανός Θεωρία τεκτονικών πλακών Θεωρία μετατόπισης ηπείρων Παγγαία

Δικτυακοί τόποι • Σημειώσεις προπτυχιακών μαθημάτων και άλλων χρησίμων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης [1] • Νορβηγικό γεωτεχνικό ινστιτούτο [2]. • Γεω-οδηγός [3] συντηρείται από δύο γερμανικά πανεπιστήμια. • James Hutton, Θεωρία της Γης [4]. • Hellenic Journal of Geosciences http://www.hellenjgeosci.geol.uoa.gr

Παραπομπές [1] [2] [3] [4]

http:/ / www. geo. auth. gr/ gr_proptyxiaka_ma8hmata. htm http:/ / www. ngi. no/ http:/ / www. geo-guide. de/ http:/ / www. mala. bc. ca/ ~johnstoi/ essays/ Hutton. htm

Γεωλογία της Σελήνης Γεωλογία της Σελήνης Με τον όρο Σεληνιακή γεωλογία εννοείται η μελέτη του φλοιού της Σελήνης, των πετρωμάτων και των στρωμάτων της, των 'θαλασσών', των λεκανών και των ορέων της. Η γεωχημεία και η γεωφυσική είναι οι δύο βασικοί κλάδοι μέσω των οποίων διεξάγει η σεληνιακή γεωλογία της έρευνά της.

Σεληνιακή Γεωλογία κατά Σεληνολογίας Η χρήση του προθέματος "γεω-" για σεληνιακές και ευρύτερες πλανητικές έρευνες του ηλιακού μας συστήματος έχει αμφισβητηθεί, αν και αιτιολογείται από: • την εφαρμοσιμότητα των γεωλογικών αρχών που αναπτύχθηκαν για τη Γη σε όλα τα άλλα στερεά σώματα. • την ανάγκη μείωσης των νέων όρων που προκύπτουν από την παρατήρηση νέων κόσμων. • την ελληνική ετυμολογία της λέξης γη που περιλαμβάνει νοήματα όπως το "έδαφος" • τρεις δεκαετίες συνεχούς χρήσης στην συναφή βιβλιογραφία1. Το πρόθεμα "σεληνο-" δεν χρησιμοποιείται από τους επιστήμονες που ασχολούνται με τη σελήνη εκτός αν η ορολογία αφορά σε συντεταγμένες, σημεία ελέγχου, η γενικά χαρακτηριστικά, όπως σεληνογραφία, σεληνοδαισία. Αν και επιλέχθηκε ως κατάλληλος ο όρος αστρογεωλογία, (Milton, 1969) για τον κλάδος της U.S Geological Survey που είναι αφιερωμένος σε σεληνιακές και πλανητικές έρευνες, χρησιμοποιείται συχνότερσ ο όρος, "σεληνιακή (πλανητική) γεωλογία". Ο όρος "Πλανητολογία" είναι ευρύτερος και περιλαμβάνει μη γεωλογικές επιστήμες όπως η πλανητική αστρονομία."2 Η Γη αντανακλά περισσότερο φως από τη Σελήνη. Θερμοκρασία (C) -150C τη νύχτα έως 135 °C τη μέρα

Σημειώσεις-παραπομπές • 1: Βλ. Shoemaker, 1962a, 117, Ronca, 1965, Mutch, 1970, Wilhelms, 1970b. • 2: Wilhelms, Don E., Geologic History of the Moon, USGS professional paper 1348. [1]

Βιβλιογραφία • Wilhelms, D. E., 1993, To a Rocky Moon: A Geologist's History of Lunar Exploration, University of Arizona Press: Tucson. • http://cps.earth.northwestern.edu/GHM/ghm_allx.pdf Don Wilhelms, Geologic History of the Moon, US Geological Survey Professional Paper 1348. (100 mbytes) για όσους έχουν υπομονή ή καλή σύνδεση.

Γεωλογία της Σελήνης

Δικτυακοί τόποι • Σεληνιακή γεωλογία - NASA [2] (αγγλ.) • Σεληνιακή σεισμική δραστηριότητα [3] (αγγλ.) • Eric Douglass, Geologic Processes on the Moon [4] (αγγλ.).

Παραπομπές [1] [2] [3] [4]

http:/ / cps. earth. northwestern. edu/ GHM/ http:/ / lunar. arc. nasa. gov/ science/ geology. htm http:/ / www. asi. org/ adb/ m/ 03/ 07/ seismic-activity. html http:/ / www. moonsociety. org/ certificate/ lunargeology. html

Βιογεωγραφία Βιογεωγραφία Η Βιογεωγραφία αποτελεί ιδιαίτερο κλάδο της Βιολογίας. Συγκεκριμένα είναι ο επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με την γεωγραφική κατανομή όλων των έμβιων οργανισμών. Η Βιογεωγραφία δεν περιορίζεται μόνο στο να καταγράψει και να καταρτίσει κάποιο κατάλογο των ειδών που ζουν σήμερα σε ένα γεωγραφικό τόπο ή περιφέρεια, που μπορεί να είναι η κυρίαρχη και απαραίτητη προεργασία, όσο η αναζήτηση και ερμηνεία των παραγόντων αυτής της κατανομής. Για τον λόγο αυτό λαμβάνει υπόψη της, αφενός τη γεωφυσική μορφολογία του υπό εξέταση χώρου, (Βουνά, ποταμούς, λίμνες, θάλασσα, κλπ), όπως αυτή παρουσιάζεται σήμερα, καθώς επίσης και όπως μπορεί να ήταν σε παλαιότερες περιόδους, και αφετέρου και τις συνθήκες που υφίστανται σήμερα ή που προϋπήρχαν στο συγκεκριμένο χώρο. Η Κεντρική Ευρώπη για παράδειγμα άλλοτε καλυπτόταν από παγετώνες και η Σαχάρα είχε άφθονο νερό. Από την αλλαγή των συνθηκών αυτών στο χρόνο που διέρρευσε εξηγείται και η χρονική αλλαγή της βιοκοινωνίας του συγκεκριμένου τόπου ή τόπων. Ως εκ τούτου κύριοι βοηθοί της Βιογεωγραφίας είναι η Γεωγραφία, η Παλαιογεωγραφία, η Γεωλογία κλπ.

Δείτε επίσης • Βιογεωγραφική περιοχή

Γεμολογία Γεμολογία Η Γεμολογία είναι μια ειδικότητα που ασχολείται με την ανάλυση και πιστοποίηση της αυθεντικότητας ενός πολύτιμου λίθου. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει αντίστοιχο εκπαιδευτικό ίδρυμα, αν και υπάρχουν απόφοιτοι απο ξένα ιδρύματα που δημιούργησαν το Σύλλογο Ελλήνων Γεμολόγων. Ένας γεμολόγος θα πρέπει να διαθέτει γνώσεις Γεωλογίας, Φυσικής και Χημείας και η επαγγελματική του ενασχόληση -τουλάχιστον στο εξωτερικό- συνδέεται κυρίως με την εκτίμηση πολύτιμων και ημιπολύτιμων λίθων H λέξη "γεμμολογία" προέρχεται από την λατινική λέξη gemma η οποία σημαίνει πολύτιμος λίθος. Στα αγγλικά της Αγγλίας γράφεται με δύο m και στα αγγλικά των Ηνωμένων Πολιτειών με ένα.

Εξωτερικές συνδέσεις • • • • • • • •

Διεθνές Γεμμολογικό Εργαστήριο International Gemmological Laboratory [1] Canadian Institute of Gemmology - GEMOLOGY WORLD [2] The Gemmological Association and Gem Testing Laboratory of Great Britain [3] Γεμολογικό Ινστιτούτο Αμερικής [4] Καναδική Ένωση Γεμολογίας [5] Your Gemologist: Δωρεάν γεμολογικές πληροφορίες για μαθητές [6] Santiago Canyon College, Τμήμα Γεμολογίας [7] Jewelpedia [8]

Παραπομπές [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8]

http:/ / igl. par. gr/ http:/ / www. cigem. ca http:/ / www. gagtl. ac. uk/ http:/ / www. gia. edu http:/ / www. canadiangemmological. com/ http:/ / www. yourgmologist. com/ index. html http:/ / www. sccollege. edu/ apps/ comm. asp?Q=65 http:/ / www. jewelpedia. com/ lexicon_details. php?id=37

Γεωδυναμική Γεωδυναμική Η Γεωδυναμική είναι κλάδος της Γεωλογίας που εξετάζει αφενός μεν τις δυνάμεις εκείνες που προκαλούν αλλοιώσεις στη μάζα και στη μορφή της Γης, αφετέρου δε και τα φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα κατά την επίδραση αυτών των δυνάμεων. Οι δυνάμεις αυτές καλούνται "Γήινες ενδογενείς δυνάμεις" όταν προέρχονται από το εσωτερικό της Γήινης σφαίρας οπότε και τα φαινόμενα αυτών καλούνται ενδογενή και σε "Γήινες εξωγενείς δυνάμεις" των οποίων τα φαινόμενα καλούνται εξωγενή. Για την εκδήλωση δε αυτών (αμφοτέρων) απαιτείται συνήθως η πάροδος μακρού χρονικού διαστήματος. • "Γήινα ενδογενή φαινόμενα" είναι: οι ηφαιστειακές εκρήξεις και οι κινήσεις της λιθόσφαιρας (διακρινόμενες σε ορογενετικές και ηπειρογενετικές), ενώ • "Γήινα εξωγενή φαινόμενα" είναι: οι γεωλογικές δράσεις της ατμόσφαιρας όπως η αιολική διάβρωση, (μεταφορά και εναπόθεση), των γλυκέων και θαλασσίων υδάτων (αποσάθρωση, διάλυση, μεταφορά και ιζηματογένεση) καθώς και προερχόμενα εκ του οργανικού κόσμου. Κυριότερα όμως εκ των παραπάνω εξωγενών είναι τα οφειλόμενα στη δράση του νερού είτε ως υγρού είτε ως στερεού όπως οι παγετώνες. Ο κλάδος αυτός της Γεωλογίας είναι επίσης γνωστός και ως Δυναμική γεωλογία.

Γεωχημεία Γεωχημεία Η Γεωχημεία ως επιστήμη αποτελεί ιδιαίτερο κλάδο της Χημείας με κύριο αντικείμενο τη μελέτη της χημικής σύστασης του πλανήτη μας. Οι Γεωχημικοί ερευνούν τα διάφορα ορυκτά που απαντώνται στα διάφορα πετρώματα της Γης και προσπαθούν ν΄ ανακαλύψουν κάθε φορά τον τρόπο σχηματισμού τους. Οι μελέτες και τα πορίσματα αυτών αποτελούν ιδιαίτερη βοήθεια στην έρευνα άλλων συναφών επιστημών ιδίως της Γεωλογίας.

Εδαφολογία Εδαφολογία Με τον όρο Εδαφολογία, ή Εδαφογνωσία, ή Αγρογεωλογία, ή Πεδολογία, αν και οι όροι διαφέρουν ελάχιστα μεταξύ τους(*), χαρακτηρίζεται γενικά η επιστήμη που έχει ως αντικείμενο έρευνας και μελέτης τη γένεση, την εξέλιξη και τις ιδιότητες που παρουσιάζει το έδαφος ως χώρος κατοικούμενος από έμβια όντα. Ως επιστήμη ανάγεται τόσο στις γεωλογικές επιστήμες και όσο και στις γεωπονικές.

Διάκριση Γενική Η Εδαφολογία διακρίνεται γενικά στη θεωρητική και στην εφαρμοσμένη εδαφολογία. 1. Η Θεωρητική εδαφολογία έχει αντικείμενο μελέτης τους όρους του περιβάλλοντος και τα διάφορα φαινόμενα που παρατηρούνται κατά τη γένεση και την εξέλιξη των εδαφών. 2. Η Εφαρμοσμένη εδαφολογία έχει αντικείμενο έρευνας και μελέτης τόσο την καλλιεργητική αξία των διαφόρων τύπων εδαφών, όσο και τη δομική αξία αυτών, καθώς και τις ιδιότητες και μεθόδους βελτίωσης αυτών.

Ειδική Ειδικότερα όμως ανάλογα των μεθόδων και του χώρου έρευνας αυτή διακρίνεται στις ακόλουθες επτά κατηγορίες: 1. Περιγραφική εδαφολογία, με αντικείμενο τη μελέτη της μορφής, του περιβάλλοντος και της ταξινόμησης των εδαφών. 2. Φυσική εδαφολογία, με αντικείμενο την έρευνα των φυσικών ιδιοτήτων των εδαφών. 3. Γεωγραφική εδαφολογία, με αντικείμενο τη διανομή των εδαφικών τύπων στο γεωγραφικό χώρο και την υποτύπωση αυτών σε ειδικούς εδαφολογικούς χάρτες. 4. Αγρονομική εδαφολογία, με αντικείμενο την έρευνα της παραγωγικότητας των διαφόρων τύπων εδαφών. 5. Δασική εδαφολογία, με αντικείμενο έρευνας τα δασικά εδάφη γενικά. 6. Εδαφοχημεία, με αντικείμενο μελέτης τη χημική και φυσικοχημική σύσταση των εδαφών και των εξ αυτών ιδιοτήτων τους, καθώς και των δράσεων εκείνων που μπορεί να επιφέρουν μεταβολές με εμφανίσεις νέων ενώσεων ή εξαφανίσεις υφιστάμενων. 7. Λιπασματολογία, θεωρητικά είναι συνέχεια της προηγουμένης, με αντικείμενο τη αναγκαία διατροφή των φυτών με παρεχόμενα αναγκαία λιπάσματα. Η Εδαφολογία άρχισε να διδάσκεται στην Ελλάδα το 1949 τόσο στο Πολυτεχνείο όσο και στις Γεωπονικές Σχολές. Επί των αντικειμένων της Εδαφολογίας σήμερα στην Ελλάδα υφίσταται το "Ινστιτούτο Εδαφολογίας Αθηνών" που εποπτεύεται από το Υπουργείο Γεωργίας και αντίστοιχο στη Θεσσαλονίκη που υπάγεται στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Εκτός όμως αυτών υφίστανται και διάφορα άλλα Εδαφολογικά Εργαστήρια σε διάφορα μέρη της Χώρας. Τακτικά είναι επίσης και διάφορα εδαφολογικού ενδιαφέροντος συμπόσια που διοργανώνονται στη Χώρα.

Εδαφολογία

Σημειώσεις (*) Ο όρος Πεδολογία αναφέρεται περισσότερο με τη στενή έννοια του γεωλογικού όρου.

Πηγές • "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ.Β΄(συμπλήρωμα), σελ.780.

Ηφαιστειολογία Ηφαιστειολογία Η Ηφαιστειολογία (Vulcanology, Vulcanologie, Vulkankunde, Vulcanologi) αποτελεί ιδιαίτερο επιστημονικό κλάδο της Γεωλογίας. Κύριο αντικείμενο της επιστήμης αυτής είναι η μελέτη γενικά των φαινομένων της ηφαιστειότητας, δηλαδή των Ηφαιστείων και η έρευνα των αιτίων των ηφαιστειακών δράσεων. Κατά τα τελευταία χρόνια ο κλάδος αυτός έλαβε μεγίστη ανάπτυξη, ιδιαίτερα στην Ελλάδα αμέσως μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης. Σήμερα οι "ηφαιστειολόγοι" που μελετούν τα αίτια και τη λειτουργία της ηφαιστειακής δράσης, μπορούν με τα μέσα που διαθέτουν να προβούν ακόμη και σε πρόγνωση (σύντομης χρονικά) ηφαιστειακής έκρηξης. Τα πρώτα και σημαντικότερα ειδικά συγγράμματα περί Ηφαιστειολογίας ήταν των: 1. F. Wolff "Der Vulcanismus" (Stuttgard 1913-1929, τόμοι 3) και 2. K. Sapper "Vulkankunde'" (Stuttgard 1927).

Μετεωρολογία Μετεωρολογία Η Μετεωρολογία αποτελεί κλάδο των Φυσικών επιστημών, με κύριο αντικείμενο την έρευνα της ατμόσφαιρας στο σύνολό της και των φαινομένων που συμβαίνουν σ΄ αυτή. Και επειδή τα φαινόμενα που ενδιαφέρουν τη Μετεωρολογία είναι εκείνα που συμβαίνουν στο κατώτερο στρώμα της ατμοσφαίρας, που παρατηρούνται δηλαδή ως «τροπές», ως μεταβλητές αυτού του στρώματος, ονομάσθηκε αυτό τροπόσφαιρα. Επειδή όμως τα φαινόμενα αυτά και οι αρχαίοι Έλληνες τα ονόμαζαν «μετέωρα» για αυτό και η επιστήμη που τα μελετά ονομάστηκε Μετεωρολογία και τα φαινόμενα Μετεωρολογικά φαινόμενα. Ένας μετεωρολογικός χάρτης για τον Αραβικό Τα σημαντικότερα αυτών των φαινομένων είναι η ατμοσφαιρική Κόλπο. πίεση, οι μεταβολές της θερμοκρασίας, οι μετακινήσεις αερίων μαζών, η εξάτμιση, η υγρασία, ο σχηματισμός και η εξέλιξη των νεφών, η συμπύκνωση και υγροποίηση των υδρατμών, τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα, καθώς και οι μορφές απόθεσης. Επίσης εκείνα που συμπεριλαμβάνουν τον ατμοσφαιρικό ηλεκτρισμό, δηλαδή οι καταιγίδες, και εκείνα που οφείλονται στην ίδια την ατμόσφαιρα όπως διάθλαση, ανάκλαση κλπ. ως και η σπουδή των φαινομένων πάνω από ξηρά ή θάλασσα και σχέσεων αυτών, αποτελούν αντικείμενο της Μετεωρολογίας.

Στη σπουδή των φαινομένων, η Μετεωρολογία αναζητά τις γενεσιουργές αιτίες αυτών και τους παράγοντες που συμβάλουν, φθάνοντας στο σημείο της σχετικής χάραξης αυτών σε χάρτες και από την μικρή χρονικά πρόβλεψη να φθάσει στην ασφαλή πρόβλεψη για μακρύτερο χρονικά διάστημα που αποτελεί και τον κυριότερο στόχο της.

Κύρια στοιχεία Κύρια στοιχεία της Μετεωρολογίας, καλούμενα και «Μετεωρολογικά στοιχεία», είναι η Ατμοσφαιρική πίεση, η Θερμοκρασία ατμοσφαίρας ή θερμοκρασία αέρος και η Υγρασία ατμόσφαιρας ή υγρασία αέρος. Αυτά τα στοιχεία που είναι ποσοτικά αποτελούν και τις αιτίες της όποιας ατμοσφαιρικής διατάραξης, αποτελέσματα της οποίας είναι τα παρατηρούμενα μετεωρολογικά φαινόμενα.

Παρατήρηση Η παρατήρηση και παρακολούθηση αυτών των μετεωρολογικών στοιχείων ονομάζεται μετεωρολογική παρατήρηση η οποία και απαιτεί ειδικά σχεδιασμένα επιστημονικά όργανα (μετεωρολογικά όργανα). Υπάρχουν όμως και δευτερεύοντα στοιχεία που δεν απαιτούν όργανα όπως π.χ. η κατάσταση θαλάσσης, οι τύποι νεφών, η ηλιοφάνεια κ.ά. Έτσι οι μετεωρολογικές παρατηρήσεις διακρίνονται σε «ενόργανες» και σε «εξ όψεως» παρατηρήσεις.

Μετεωρολογία

Κλάδοι Ιδιαίτεροι κλάδοι αυτής της Επιστήμης είναι: η Πρακτική Μετεωρολογία, η Δυναμική Μετεωρολογία, η Αερολογία (που προβαίνει στις μετρήσεις), η Περιγραφική Μετεωρολογία, η Ναυτική Μετεωρολογία (που αφορά κυρίως τους ναυτικούς), η Κλιματολογία, η Γεωργική Μετεωρολογία, η Φαινομενολογία και η Βιοκλιματολογία.

Ιστορία Το ενδιαφέρον του ανθρώπου για την μελλοντική γνώση του καιρού είναι τόσο παλαιό, ώστε χάνεται στα βάθη των μυθολογικών αιώνων. Αρχαίοι λαοί όπως Ινδοί, Αιγύπτιοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, κ.λπ. παρατηρούσαν τα διάφορα φαινόμενα και κατά τις δυνάμενες αντιλήψεις τους τα ενσωμάτωναν στις διάφορες δοξασίες τους. Όμως αυτές οι προβλέψεις που στηρίζονταν κυρίως στους αστέρες ήταν ατελείς. Ωστόσο όμως ήταν χρήσιμες στις κύριες τότε ασχολίες τους, στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Οι αρχαίοι όμως Έλληνες που εξ ανάγκης βρέθηκαν, μετά τους τρεις κατακλυσμούς του αρχαίου ελλαδικού χώρου, ν΄ αναπτύσσουν την Ναυτιλία όχι μόνο συμπλήρωναν τις παρατηρήσεις τους δίνοντας αλληγορικές ερμηνείες αλλά έφθασαν και να τις κωδικοποιούν. Η Ελληνική Μυθολογία είναι πλούσια σε τέτοια παραδείγματα. Από την μελέτη των κειμένων των αρχαίων Ελλήνων σοφών και μετεωρολόγων συνάγεται το συμπέρασμα ότι από τον 5ο αιώνα π.Χ. οι Έλληνες συνέχισαν τις αντίστοιχες προσπάθειες των προαναφερομένων λαών. Συγκεκριμένα ο Αριστοτέλης, γύρω στο 350 π.Χ., δημοσίευσε 4 ευμεγέθη βιβλία που τα ονόμασε "Μετεωρολογικά". Σ΄ αυτό το πελώριο κατ΄ έκταση και σπουδαιότητα έργο, συνέλεξε όλες τις γνωστές τότε παρατηρήσεις - γνώσεις όχι μόνο για τον καιρό αλλά και για την θάλασσα και τον Ουρανό. Τα "Μετεωρολογικά" του Αριστοτέλη για δύο χιλιάδες χρόνια απετέλεσαν το πρότυπο διδακτικό βιβλίο της Μετεωρολογίας και όχι μόνο. Επίσης ο Θεόφραστος, μαθητής του Αριστοτέλη, έγραψε το βιβλίο των "Σημείων" που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί συνδυασμός της τότε επιστήμης και παράδοσης. Περιείχε δε πολλούς κανόνες ειδικά για την πρόγνωση του καιρού, καθώς και μερικές ενδείξεις που τότε πίστευαν ότι μπορούσαν να φανερώσουν πως θα είναι ο καιρός το επόμενο έτος ή και ακόμα πιο μετά. Συγκεκριμένα το έργο αυτό περιελάμβανε 80 "σημεία" περί βροχής, 45 περί ανέμων, 50 για καταιγίδες, 24 για καλοκαιρίες, ακόμη και 7 για πρόγνωση ολόκληρου έτους (ετήσιες) και πέραν αυτού χρονικά. Αυτά τα έργα αποτελούν και την ιστορική απαρχή της επιστημονικής συστηματοποίησης των μετεωρολογικών παρατηρήσεων επιτυγχάνοντας έτσι την επιστημονική πλέον ερμηνεία των διαφόρων φαινομένων. Τούτο είχε ως συνέπεια, η συσσωρευμένη σοφία της Ελληνικής Μυθολογίας να παραχωρεί αργά αργά την θέση της στην "στατιστική", μέθοδο ετήσιας επανάληψης που εκδηλώθηκε στην αρχή με τις ετήσιες εορτές, π.χ. Ελευσίνια μυστήρια, με την οποία προχώρησαν έτσι στη πρόγνωση του καιρού. Η μέθοδος αυτή βελτιούμενη συνέχεια χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα αρκετά. Εκ της μεθόδου αυτής οι αρχαίοι Έλληνες κατέγραψαν τα συμπεράσματα και τις προγνώσεις τους σε ημερολόγια που τα ονόμαζαν "Παραπήγματα". Αυτά εξέθεταν στην αρχαία αγορά για να πληροφορούνται οι ενδιαφερόμενοι τι πρόκειται να συμβεί σχετικά με τον καιρό και τα άλλα ουράνια φαινόμενα. Όταν ο ελληνικός πολιτισμός παρήκμασε, η σοβαρή μελέτη για τον καιρό κυριολεκτικά εξαφανίστηκε. Οι Ρωμαίοι πρόσθεσαν πολύ λίγα στην μελέτη του καιρού δανειζόμενοι τις γνώσεις των Ελλήνων σοφών σε αντίθεση με τους νόμους, την πολιτική, την βιομηχανία και μηχανική που ασχολήθηκαν ευρύτερα. Είκοσι πέντε αιώνες, σχεδόν, έπρεπε να περάσουν για να φθάσουμε από τα "παραπήγματα" των αρχαίων Ελλήνων στα σύγχρονα Δελτία Καιρού. Στον Μεσαίωνα πολύ λίγα έγιναν για την κατανόηση του καιρού. Οι δεισιδαιμονίες όμως εκείνης της περιόδου αλλά και οι μέχρι σήμερα σχετικές παροιμίες παραμένουν αξιοπρόσεχτες.

Μετεωρολογία

Πηγές • • • •

"American Practical Navigator" H.O. No 9, U.S.Navy Hydrographic Office 1958 "Admiralty Manual of Navigation" Volume II, - Her Magesty's Stationery Office, London 1960 "Meteorology for Mariners Met O. 593, - Her Magesty's Stationery Office, London 1967 "Ναυτική Μετεωρολογία" Χ. Περογιαννάκη, ταξίαρχου Π.Α. τ. Γενικού Διευθυντπου ΕΜΥ, - Ίδρυμα Ευγενίδου 1974, Αθήνα. • "Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" • "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δραδάκη"

Ορυκτολογία Ορυκτολογία Ορυκτολογία είναι κλάδος της Γεωλογίας που μελετά τα ορυκτά και ειδικότερα τις ιδιότητές τους, τη χημική σύνθεση και συμπεριφορά τους, τη κρυσταλλική μορφή τους καθώς και την κατάταξη και ονοματολογία τους. Επίσης μελετά το ρόλο ενός εκάστου ορυκτού στη φύση, την ιστορία του, την γένεση και τις μεταμορφώσεις του, τις ποικιλίες του (σε διάφορες συνθήκες) και τις μεταξύ τους σχέσεις. Από πρακτική όμως άποψη σημειώνονται τόσο η σπουδαιότητα και η χρήση εκάστου, όσο και τα σημεία της Γης που ανευρίσκονται. Η Ορυκτολογία συγγενεύει με την Πετρολογία, την Κοιτασματολογία, τη Γεωχημεία και την Κρυσταλλογραφία, αφού τα ορυκτά ως επί το πλείστον είναι κρυσταλλικά σώματα, τα δε πετρώματα αποτελούν αθροίσματα ορυκτών. Θεμελιώδης όμως είναι και ο ρόλος της Χημείας, της Φυσικής και των Μαθηματικών. Τέλος συναφείς είναι και τέχνες όπως η μεταλλευτική και η μεταλλουργία που η μέν πρώτη ενδιαφέρεται για την εξόρυξη των μεταλλευμάτων από τη Γή, η δε δεύτερη την εξαγωγή των μετάλλων από τα μεταλλεύματα. • Ο επιστήμονας που ειδικεύεται στη μελέτη και τη σπουδή των ορυκτών ονομάζεται γενικά ορυκτολόγος, λαμβάνοντας πρόσθετο χαρακτηρισμό ανάλογα με τους επιμέρους εξειδικευμένους κλάδους της επιστήμης αυτής (π.χ. ορυκτογράφος, ορυκτοφυσικός, ορυκτοχημικός, κ.λπ.).

Κρυσταλλογραφία Κρυσταλλογραφία Κρυσταλλογραφία ονομάζεται γενικά η μελέτη του κρυσταλλικού πλέγματος, δηλαδή της γεωμετρικής δόμησης, εκείνης των κρυστάλλων. Με τη βοήθεια της κρυσταλλογραφίας και των μεθόδων που ακολουθεί αυτή, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν τη γεωμετρική διάταξη (κρυσταλλικό σύστημα) των σωματιδίων που συγκροτούν τους κρυστάλλους. Δέσμη ακτίνων Χ περνώντας μέσα από τα μικροσκοπικά σωματίδια του κρυστάλλου δημιουργούν ένα σχήμα από κηλίδες πάνω σε φιλμ που τελικά στη συνέχεια προσκρούουν. Από το σχήμα αυτό που αποτυπώνεται στο φιλμ οι ειδικοί μελετητές αναγνωρίζουν έτσι τη γεωμετρική δόμηση. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται επίσης και στη μελέτη κραμάτων και ορυκτών, ακόμη δε και στη διερεύνηση της δομής και αυτού του DNA με καθοριστικό μάλιστα ρόλο στη Γενετική. • Η κρυσταλλογραφία που εφαρμόζεται με ακτίνες Χ καλείται κρυσταλλογραφία ακτίνων Χ.

Ιστορικοί σταθμοί Το 1915 ο Άγγλος φυσικός Γουίλιαμ Μπραγκ (1862-1942) με την βοήθεια του γιου του Λόρενς Μπραγκ ανακαλύπτει την κρυσταλλογραφία ακτίνων Χ. Αργότερα η Αγγλίδα βιοχημικός Ντόροθι Χόντζκιν με τη βοήθεια της τεχνικής αυτής ανακαλύπτει τη δομή της πενικιλίνης και της βιταμίνης Β12. Το 1953 η επίσης Αγγλίδα κρυσταλλογράφος Ρόζαλιντ Φράνκλιν (1920-1958) αξιοποιώντας τη τεχνική των ακτίνων Χ ανακαλύπτει τη δομή του DNA.

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι Εργαστήριο Κρυσταλλογραφίας και Χημείας Συμπλόκων του ΕΚΕΦΕ "Δημόκριτος" [1] "Η Συμβολή της Κρυσταλλογραφίας στην Ανόργανη Χημεία στην Ελλάδα" [2] - Eιδικό τεύχος του περιοδικού Polyhedron

Παραπομπές [1] http:/ / www. ims. demokritos. gr/ lccc/ lccc. html [2] http:/ / www. ims. demokritos. gr/ lccc/ special-issue. html

Παλαιοντολογία Παλαιοντολογία Η Παλαιοντολογία είναι Επιστήμη η οποία μελετά την ιστορία της εμφάνισης και της ανάπτυξης της ζωής στη Γη, των αρχαίων φυτών και ζώων και γενικά ζωντανών οργανισμών. Η Παλαιοντολογία βασίζεται στη μελέτη των απολιθωμάτων, αποδεικνύοντας την ύπαρξη ζωντανών οργανισμών διατηρημένων, ολικά ή (συνηθέστερα) μερικά μέσα σε πετρώματα. Περιλαμβάνει τη μελέτη των οργανικών απολιθωμάτων, των ιχνών, των μητρών, των απορριπτομένων τμημάτων, των απολιθωμένων περιττωμάτων και των χημικών καταλοίπων.

Συνοπτικά Η σύγχρονη Παλαιοντολογία τοποθετεί τη ζωή των παλαιότερων εποχών στα εννοιολογικά της πλαίσια, μελετώντας τον τρόπο με τον οποίο οι μακρόχρονες (μακροσκοπικές) φυσικές αλλαγές της παγκόσμιας γεωγραφίας ("Παλαιογεωγραφία") και το κλίμα Παλαιοντολόγος αφαιρεί υπολείμματα λίθου από τη ("παλαιοκλίμα") επέδρασαν στην εξέλιξη της ζωής, πώς σπονδυλική στήλη ενός δεινοσαύρου ανταποκρίθηκαν τα οικοσυστήματα σε αυτές τις αλλαγές, αλλάζοντας με τη σειρά τους το πλανητικό περιβάλλον, και πώς αυτές οι αμοιβαίες αντιδράσεις επηρέασαν τα σημερινά σχήματα της βιοποικιλότητας. Κατά συνέπεια, η Παλαιοντολογία έχει κοινά χαρακτηριστικά με τη Γεωλογία, τη μελέτη και τη δομή των πετρωμάτων καθώς και με τη Βοτανική, τη Βιολογία, τη Ζωολογία, και την Οικολογία, κλάδους που έχουν στενή σχέση με τους ζωντανούς οργανισμούς και τους τρόπους αλληλεπίδρασης με το φυσικό άβιο περιβάλλον. Πολλενολογία είναι η μελέτη της γύρης (pollen), σύγχρονης ή απολιθωμένης. Οι κύριες υποδιαιρέσεις της παλαιοντολογίας περιλαμβάνουν την αρχαιοζωολογία (ζώα), την αρχαιοβοτανική (φυτά), και την Μικροπαλαιοντολογία, δηλ. τη μελέτη των μικροαπολιθωμάτων (microfossils). Οι Παλαιοζωολόγοι ειδικεύονται στην παλαιοντολογία Ασπονδύλων, που αφορά στα ζώα χωρίς σπονδυλική στήλη, ή στην παλαιοντολογία Σπονδυλώτών, που αφορά στα απολιθώματα ζώων με σπονδυλική στήλη, συμπεριλαμβανομένων των απολιθωμάτων ανθρωποειδών (παλαιοανθρωπολογία). Οι Μικροπαλαιοντολόγοι μελετούν μικροσκοπικά απολιθώματα, στα οποία συγκαταλέγονται οργανικά μικροαπολιθώματα (organic-walled microfossils. Υπάρχουν πολλές αναπτυσσόμενες ειδικότητες όπως η παλαιοοικολογία, η αρχαιοβοτανική, η ιχνολογία (η μελέτη των ιχνών και των μητρών) και η ταφονομία, η μελέτη του τι συνέβη στους οργανισμούς μετά την εξαφάνιση τους. Οι κύριες περιοχές μελέτης περιλαμβάνουν την συσχέτιση των γεωλογικών στρωμάτων με τις γεωλογικές εποχές και τη μελέτη της εξέλιξης των ζωικών μορφών. Η Παλαιοντολογία χρησιμοποιεί την ίδια κλασική ταξινόμηση της διώνυμης ονοματολογίας που επινοήθηκε για τη βιολογία των ζωντανών οργανισμών στα μέσα

Παλαιοντολογία του 18ου αιώνα από τον Σουηδό βοτανολόγο Κάρολο Λινναίο και θέτει αυτά τα είδη σε ένα γενεαλογικό πλαίσιο, υποδεικνύοντας επιπλέον τους βαθμούς αλληλοσυσχέτισής τους με την τεχνικής της κλαδιστικής. Η σημασία της Παλαιοντολογίας από οικονομική άποψη έγκειται στη χρήση των απολιθωμάτων για τον προσδιορισμό της ηλικίας και της φύσης των πετρωμάτων που τα περιέχουν, ή των υποκείμενων/υπερκείμενων στρωμάτων. Η πληροφορία αυτή είναι ζωτικής σημασίας για τη βιομηχανία εξόρυξης ορυκτών και μεταλλευμάτων και, κυρίως, στη βιομηχανία πετρελαίου. Είναι, επίσης, χρήσιμη σε κατασκευές θεμελίων μεγάλων έργων (π.χ. φραγμάτων, μεγάλων κτιρίων, γεφυρών κτλ). Η εξέταση των απολιθωμάτων που περιέχονται σε ένα πέτρωμα παραμένει ένας από τους ταχύτερους και πιο ακριβείς τρόπους προσδιορισμού της ηλικίας του πετρώματος, αν και η ηλικία που προσδιορίζεται από αυτά είναι σχετική. Απολιθώματα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πολύ ακριβή χρονολόγηση ενός πετρώματος ονομάζονται καθοδηγητικά απολιθώματα. Τα απολιθώματα ήταν γνωστά στον πρωτόγονο άνθρωπο ο οποίος σωστά τα θεωρούσε ως τα απομεινάρια παλαιών μορφών ζωής. Η οργανωμένη μελέτη της παλαιοντολογίας ανάγεται, όμως, μόλις στα τέλη του 18ου αιώνα.

Διακεκριμένοι Παλαιοντολόγοι Οι Παλαιοντολόγοι κατατάσσονται ανάμεσα στις πιο ενδιαφέρουσες και εκκεντρικές μορφές στην ιστορία της επιστήμης. Ανάμεσα στους σημαντικότερους περιλαμβάνονται ο Άγγλος Γουΐλιαμ Σμιθ που παρατήρησε πρώτος ότι παρόμοιες αλληλουχίες (σειρές) απολιθωμάτων ανευρίσκονται στον ίδιο τόπο και ο Γάλλος Ζορζ Κυβιέ (Georges Cuvier), που ξεκίνησε τη μελέτη των αρχαίων ζώων βασιζόμενος στα σημερινά ζώα. Στους αξιοσημείωτους Αμερικανούς περιλαμβάνονται οι Έντουαρντ Ντρίνκερ Κόουπ, Οθνίελ Τσαρλς Μαρς, Πωλ Σερένο, Χένρι Φέρφιλντ Όζμπορν, Λουΐ Αγκασίζ, Τσαρλς Γουόλκοτ και Ρόι Τσάπμαν Άντριους. Διακεκριμένοι Ευρωπαίοι παλαιοντολόγοι είναι ο φινλανδός Μπγιόρν Κουρτέν, o τσέχος παλαιοεντομολόγος Γιαρμίλα Κουκαλόβα-Πεκ. O Φραντς Νόπκα φον Φέλσο-Ζίλβας αναφέρεται συχνά ως πατέρας της παλαιοβιολογίας, ενός τομέα έρευνας που σχετίζεται με βιολογικά και οικολογικά συμπεράσματα, τα οποία είναι δυνατόν να εξαχθούν από απολιθώματα. Η Ιστορία περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό σημαντικών παλαιοντολόγων. Ο Κάρολος Δαρβίνος (Charles Darwin) συγκέντρωσε απολιθώματα απο τα θηλαστικά της Νοτίου Αμερικής κατα τη διάρκεια του ταξιδιού του με το πλοίο του "Beagle" και μελέτησε απολιθωμένα δάση στην Παταγoνία. Ο Τόμας Τζέφερσον ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τα οστά των μαμούθ. Εκτός των ανασκαφών και της παρατήρησης δοντιών από θηλαστικά ο Τζορτζ Γκέιλορντ Σίμσον George Gaylord Simpson έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο βοηθώντας να δημιουργηθεί η "Μοντέρνα Σύνθεση" της εξελικτικής βιολογίας, συνδυάζοντας ιδέες από την Βιολογία, την Παλαιοντολογία και την Γενετική. Το βιβλίο του "Ρυθμός και Μορφή" αποτελεί πρότυπο στην Επιστήμη της Παλαιοντολογίας. Σημαντικά ονόματα στη μελέτη των ασπονδύλων είναι οι Στίβεν Στάνλεϊ Steven Stanley, Στέφεν Τζέι Γκουλντ Stephen Jay Gould, Ντέιβιντ Ράουπ David Raup, Γκέερατ Φερμάι Geerat Vermeij, και Τζακ Σεπκόσκι Jack Sepkoski, των οποίων τα επιτεύγματα έχουν σημαντικά βοηθήσει την επιστήμη στην επέκταση της κατανόησης των μακροχρόνιων προτύπων εξέλιξης της ζωής στη Γη. Ανάλογη είναι η περίπτωση του Κροάτη επιστήμονα Ντραγκουτίν Γκοριάνοβιτς-Κραμπέργκερ και της ανακάλυψης του "Ανθρώπου της Κράπινα" (Krapina Man). Άλλοι Παλαιοντολόγοι είναι οι Υβ Κοπέν (Yves Coppens) και πιο σύγχρονοι οι Τζον Όστρομ, (John Ostrom), Μπομπ Μπάκερ (Bob Bakker), Ντέιβιντ Β. Ουαϊσάμπελ (David B. Weishampel) και Τζακ Χόρνερ (Jack Horner).

Παλαιοντολογία

Έρευνα Η έρευνα της Παλαιοντολογικής επιστήμης περιλαμβάνει τους εξής τομείς: • Εργασία πεδίου (εύρεση, περισυλλογή από τα πετρώματα). • Προετοιμασία των απολιθωμάτων στο εργαστήριο: Καθαρισμός, αναγνώριση, συστηματική ταξινόμηση, συστηματική περιγραφή νέων ειδών • Διαχείριση των συλλογών των απολιθωμάτων

Δείτε επίσης • Γεωλογική χρονολογική κλίμακα, Γεωλογία • Βιολογία

Εξωτερικές συνδέσεις • Meganeura [1] Ιστοσελίδα για την εξέλιξη των εντόμων και και την καταγραφή απολιθωμάτων. • Δικτυακός τόπος για την Παλαιοβιολογία του Ινστιτούτου Smithsonian: Εισαγωγή [2] • Teaching Palaeontology and Palaeoecology [3] • Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Μουσείο Παλαιοντολογίας - Συχνές ερωτήσεις για την Παλαιοντολογία [4]

Παραπομπές [1] [2] [3] [4]

http:/ / www. ub. es/ dpep/ meganeura/ meganeura. htm http:/ / www. nmnh. si. edu/ paleo/ geotime/ http:/ / www. mineralogie. uni-wuerzburg. de/ palbot/ teach/ palaeoteach. html http:/ / www. ucmp. berkeley. edu/ FAQ/ faq. html

Παλυνολογία Παλυνολογία Με τον όρο Παλυνολογία (παλύνω: πασπαλίζω) εννοούμε την επιστήμη που εξετάζει τη χλωρίδα παλαιοτέρων περιόδων, μελετώντας παλυνόμορφα. Τα παλυνόμορφα περιλάμβάνουν φυτικές (συνήθως γύρη) και ζωικές δομές, μικροσκοπικές στο μέγεθος (από 5 µm έως 500 µm), και συντίθενται από υλικά ιδιαίτερα ανθεκτικά στις περισσότερες μορφές διάβρωσης. H γύρη συλλέγεται από εδαφολογικούς πυρήνες, στους οποίους διαφαίνεται η διαδοχή των γεωλογικών χρονολογικών περιόδων. Η μέθοδός της (πυρηνοληψία) στηρίζεται στην απόσπαση δειγμάτων εδάφους (καρότων) από λιμναίες και ελώδεις αποθέσεις, στη μελέτη και αναγνώριση των κόκκων γύρης που εμπεριέχουν και στη σύνταξη διαγραμμάτων γύρης, που πληροφορούν για τη χλωρίδα της ευρύτερης περιοχής σε μεγάλες χρονικές κλίμακες.

Μέθοδοι Τα παλυνόμορφα (μεγέθους συνήθως από 5 έως 500 μm) εξάγονται από λίθους και αποθέσεις φυσικά, με πλύσιμο, μετά από χρήση υπερήχων και χημικά, χρησιμοποιώντας τη χημική αποσύνθεση για την απομάκρυνση μη οργανικών ουσιών (π.χ. χρησιμοποιώντας Υδροχλωρικό οξύ (HCl) για την απομάκρυνση ανθρακικών ορυκτών και Υδροφθορικό οξύ (HF) για την αποσύνθεση πυριτικών ορυκτών σε κατάλληλους καπνοθαλάμους ειδικών εργαστηρίων). Τα δείγματα παρατηρούνται σε μικροσκόπιο και εξετάζονται με τη χρήση φωτός μικροσκοπία ή υποβάλλονται σε έλεγχο ηλεκτρονικής σάρωσης (SEM). Η Παλυνολογία χρησιμοποιεί αρκετές τεχνικές από άλλους σχετικούς επιστημονικούς κλάδους, όπως είναι η Γεωλογία, η Βοτανική, η Παλαιοντολογία, η Αρχαιολογία, η Εδαφολογία και η Γεωγραφία.

Εφαρμογές Η Παλυνολογία χρησιμοποιείται σε μια ποικιλία εφαρμογών, σχετικές με αρκετούς επιστημονικούς κλάδους. • Στην Βιοστρωματογραφία και Γεωχρονολόγηση. Οι γεωλόγοι χρησιμοποιούν παλυνολογικές μελέτες στην βιοστρωματογραφία για να συσχετίσουν διαφορετικά στρώματα και να καθορίσουν τη σχετική ηλικία ενός σχηματισμού, ή μιας στρωματογραφικής αλληλουχίας. • Στην Παλαιοοικολογία και κλιματικές αλλαγές. Η Παλυνολογία μπορεί να χρησιμοποιεί στην ανασύνθεση της χλωρίδας και του υδρόβιου φυτοπλαγκτόν και έτσι να αναπλάσει παρελθούσες περιβαλλοντικές (παλαιοπεριβαλλοντικές) και παλαιοκλιματικές συνθήκες. • Σε Λιμνολογικές μελέτες. Παλυνόμορφα του γλυκού νερού ζωικά και φυτικά υπολείμματα, στα οποία περιλαμβάνονται τα πρασινόφυτα και οι πράσινες άλγες είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για τη μελέτη του επιπέδου των λιμνών κατά το παρελθόν και των κλιματικών αλλαγών. • Στην Ταξινομία και τις εξελικτικές μελέτες.

Παλυνολογία

• Στην Ιατροδικαστική παλυνολογία- την μελέτη της γύρης και άλλων παλυνόμορφων ως μαρτυριών στον τόπο ενός εγκλήματος. • Σε Αλλεργικές μελέτες. Μελέτες της γεωγραφικής διασποράς και της εποχιακής παραγωγής γύρης, είναι δυνατόν να βοηθήσουν εκείνους που πάσχουν από αλλεργίες. • Στην Μελισσοπαλυνολογία - την μελέτη της γύρης και των σπορίων που βρίσκονται στο μέλι. Η παλυνολογία επιτρέπει επίσης στους επιστήμονες να αναφέρονται σε κλιματικές συνθήκες χιλιάδων ή εκατομμυρίων χρόνων πριν. Είναι θεμελιώδες τμήμα έρευνας των κλιματικών αλλαγών.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία • Moore, P.D., et al. (1991), Pollen Analysis (Second Edition). Blackwell Scientific Publications. ISBN 0632021764 • Traverse, A. (1988), Paleopalynology. Unwin Hyman ISBN 0045610010

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Διεθνής Ομοσπονδία Παλυνολογικών Εταιριών [1] • Ένωση Αμερικανών στρωματογραφικών Παλυνολόγων Palynologists, Inc. (AASP) [2] • • • • • • •

Κέντρο Παλυνολογίας, Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ, UK [3] Η Παλυνολογική Μονάδα, Kew Gardens, UK [4] PalDat, παλυνολογική βάση δεδομένων του Πανεπιστημίου της Βιέννης, Αυστρία [5] Η Μικροπαλαιοντολογική Εταιρία [6] Αμερικανικός σύνδεσμος στρωματογραφικών Παλυνολόγων (AASP) [7] Διεθνής επιτροπή μικροχλωρίδας της Παλαιοζωικής Εποχής (CIMP) [8], Science History of Palaeobotany and Renowned Palaeobotanists [9] Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Palynology [11] [10] GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] http:/ / www. geo. arizona. edu/ palynology/ ifps. html [2] http:/ / www. palynology. org [3] http:/ / www. shef. ac. uk/ uni/ academic/ N-Q/ palysc/ index. html [4] http:/ / www. rbgkew. org. uk/ scihort/ palyn. html [5] http:/ / paldat. botanik. univie. ac. at/ [6] http:/ / www. nhm. ac. uk/ hosted_sites/ tms/ [7] http:/ / www. palynology. org/ [8] http:/ / www. shef. ac. uk/ ~cidmdp/ [9] http:/ / www. equisetites. de/ palbot/ teach/ palbothistory. html [10] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Palynology [11] http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/

[10]

της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την

Πετρολογία Πετρολογία Η Πετρολογία ή Πετρογραφία ή Λιθολογία είναι κλάδος της Γεωλογίας, ο οποίος επικεντρώνεται στην μελέτη (έρευνα και χημική σύσταση) των πετρωμάτων και των συνθηκών κάτω από τις οποίες διαμορφώνονται και αναπτύσσονται. Συγγενεύει με την ορυκτολογία και την κοιτασματολογία. Η Πετρολογία άρχισε ν΄ αναπτύσσεται ιδιαίτερα μετά την ανακάλυψη του μικροσκοπίου όπου και συνέβαλε η χημική ποσοτική ανάλυση. Ιδιαίτεροι κλάδοι της Πετρολογίας είναι η Τεκτονική, που μελετά τον τρόπο με τον οποίο τα διάφορα πετρώματα συνδυάζονται και συγκροτούν τον φλοιό της Γης, και η Πετρογονία που ασχολείται με την ιστορία και την προέλευση αυτών. Τα πετρώματα αποτελούν τις δομικές μονάδες του στερεού φλοιού της Γης[1] και η μελέτη τους μας δίνει πληροφορίες για τη γέννηση και την περαιτέρω εξέλιξη της γης και των πλανητών.

Αναφορές [1] Γραμματικόπουλος Α.: "Εισαγωγή στην Κοιτασματολογία", Τμήμα Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών

Σπηλαιολογία Σπηλαιολογία Με τον όρο σπηλαιολογία εννοείται η επιστημονική έρευνα των σπηλαίων και άλλων καρστικών χαρακτηριστικών, η διαμόρφωση, η δομή, οι φυσικές ιδιότητες, η ιστορία, οι ιδιαίτερες μορφές ζωής και οι φυσικές διαδικασίες μέσω των οποίων σχηματίζονται (σπηλαιογένεση) και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου (σπηλαιομορφολογία). Γενικά η μεθοδική και συστηματική μελέτη των σπηλαίων αναπήδησε ως αυτοτελή επιστήμη κατά τον 19ο αιώνα εκ της Γεωλογίας και της Φυσικής Γεωγραφίας. Πατέρας της νέας Σπήλαιο Διρού, Λακωνία αυτής επιστήμης θεωρείται ο Γάλλος Ε. Μαρτέλ που με τις πολυάριθμες έρευνές του στα γαλλικά σπήλαια συγκέντρωσε τα πρώτα στοιχεία σπηλαιογένεσης και των νόμων της υπόγειας υδρολογίας. Ο όρος σπηλαιολογία εφαρμόζεται σήμερα ενίοτε -στην Ελλάδα σχεδόν ταυτίζονται οι δύο έννοιες- για την αθλητική δραστηριότητα της εξερεύνησης σπηλαίων. Οι δύο δραστηριότητες –επιστημονική και αθλητικήσυνδυάζονται αποτελεσματικά in situ. Η πρώτη σπηλαιολογική εταιρία φαίνεται πως ιδρύθηκε στη Γαλλία το 1895, ενώ το πρώτο διεθνές συνέδριο σπηλαιολογίας έγινε στο Παρίσι το 1953[1] . Ως διεπιστημονικός κλάδος η σπηλαιολογία συνδυάζει στη σύγχρονη μορφή της γνωστικά πεδία διαφόρων επιστημών, όπως είναι η γεωλογία, η παλαιοντολογία, η ανθρωπολογία, η υδρολογία, η τoπογραφία, η βιολογία και η αρχαιολογία, ανάλογα με τον τύπο της επ΄ αυτής έρευνας.

Η σπηλαιολογία στην Ελλάδα Οι πρώτες σπηλαιολογικές έρευνες στην Ελλάδα έγιναν με ιδιωτική πρωτοβουλία κατά το 1891 από τον τότε νομομηχανικό Αρκαδίας Ν. Σιδερίδη. Επαναλήφθηκαν το 1928 από τον Αυστριακό σπηλαιολόγο Α. Μάρκοβιτς με την χορηγεία του Εμμ. Μπενάκη. Από τότε συνεχίστηκαν από σπηλαιολογικές εκδρομικές ομάδες των σωματείων "Υπαίθρια Ζωή", "Παν" και "ΕΟΣ" μέχρι το 1949. Κορύφωση αυτής της αρχικής δραστηριότητας υπήρξε η ίδρυση της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας (ΕΣΕ) [2] το 1951 με πρωτοστατούντες τον Γιάννη και την Άννα Πετροχείλου[3] . Σύμφωνα με το ιστορικό της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδος η ιστορία των σπηλαιολογικών ερευνών ξεκινά με τις έρευνες του Γερμανού Φέντλερ στην Κύθνο και του Γάλλου Μαρτέλ στην Τρίπολη το 1841. Ιστορικά σημαντικές θεωρούνται επίσης οι έρευνες του παλαιοανθρωπολόγου Α. Μάρκοβιτς, στην Αττική έως το 1928[4] . Η ίδρυση της σπηλαιολογικής ομάδας του ΕΟΣ Χανίων το 1956, η ίδρυση της ΕΠΕΑΝ το 1960 και παραρτημάτων της ΕΣΕ οδηγούν σταδιακά σε μεγάλης έκτασης εξερευνήσεις των ελληνικών σπηλαίων, όπως επίσης και στην εξάπλωση της ιδέας της σπηλαιολογίας. Σημαντικά σωματεία για τα σπηλαιολογικά δρώμενα όπως ο ΣΠΕΛΕΟ, η ΣΠΗΝΑ και ο ΑΕΤΟΣ ιδρύονται στη δεκαετία του '80 ενώ σημαντική εξέλιξη υπήρξε και η αρμόδια Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας, που ιδρύθηκε από το ΥΠ.ΠΟ. Αποκορύφωμα της δραστηριότητας των σωματείων πέραν των εκτεταμένων εξερευνήσεων υπήρξε η δημιουργία της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΣΟΕ) το 2001[4] .

Σπηλαιολογία

Δείτε επίσης Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία

Σημειώσεις παραπομπές [1] [2] [3] [4]

What is UIS (Union Internationale de Speleologie) (http:/ / www. erasmus. gr/ web/ pages. asp?lang=2& page=1817) http:/ / www. ese. edu. gr/ Ιστορικό της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας (http:/ / www. speleologicalsociety. gr/ istoriko_gr. html) Ιστορικό σπηλαιολογίας στη Σπηλαιολογική Ομοσπονδία Ελλάδος (http:/ / www. fhs. gr/ gr/ speleo/ speleo1. htm)

Δικτυακοί τόποι • • • • • •

Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία (http://www.ese.edu.gr/) Σπηλαιολογική Ομοσπονδία Ελλάδος (http://www.fhs.gr/) Σπηλαιολογικά Νέα (http://www.caver.gr/) ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο (http://www.speleo.gr/gr/Index_GR.html) Σ.ΕΛ.Α.Σ. Σπηλαιολογικός Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος (http://www.selas.org/) Φυσιολάτρες Ορειβάτες Σπηλαιολόγοι (http://www.foscaving.gr/)

• ΕΣΕΘ Ο Χείρων(Εταιρεία Σπηλαιολογικών Ερευνών Θεσσαλίας - Ο Χείρων) (http://www.hellascaves.com/ ) και σχετικό blog (http://spilia.blogspot.com) • Σπηλαιολογικός Όμιλος Ταϋγέτου - Πάρνωνα Ο ΠΟΣΕΙΔΩΝ (http://www.speleoclubposeidon.gr/) • Σπηλαιολογική Ορειβατική Κοινότητα (http://www.s-ok.gr/) • Σπηλαιολογική Εταιρία της Κόστα Ρίκα (http://espeleologiacr.tripod.com/) • 20 Διεθνές Συνέδριο Σπηλαιολογίας (http://www.congresso-nazionale-di-speleologia.it) (27-30 Απρίλιου, 2007 - Ιγκλέσιας, Σαρδηνία (Ιταλία)) • Κροατική Σπηλαιολογική Εταιρεία (http://pubwww.srce.hr/speleo/index.html) • Διεθνής Επιθεώρηση Σπηλαιολογίας (IJS) (http://www.ijs.speleo.it) • 15ο Ευρωπαϊκό Σπηλαιολογικό Συνέδριο - Βερκόρ 2008 (http://vercors2008.ffspeleo.fr) • Εθνική Σπηλαιολογική Εταιρία (NSS) (http://www.caves.org) • Διεθνής Ένωση Σπηλαιολογίας (UIS) (http://www.uis-speleo.org/) • Acta Carsologica (http://carsologica.zrc-sazu.si/) • Ελβετική Εταιρία Σπηλαιολογίας (SSS/SGH) (http://www.speleo.ch/) • Speleological Abstract (SA/BBS) (http://www.ssslib.ch/bbs/) Ετήσια Επιθεώρηση Σπηλαιολογικών Εκδόσεων, από την UIS (http://www.uis-speleo.org/). • Εικονικό σπήλαιο (http://www.goodearthgraphics.com/virtcave/index.html) • Βιοσπηλαιολογία (http://www.cave-biology.org) • Società Speleologica Italiana (SSI) (http://www.speleo.it.)

Πηγές • "Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τ.17ος, σ.170

Στρωματογραφία Στρωματογραφία Με τον όρο Στρωματογραφία φέρεται ιδιαίτερος κλάδος της Γεωλογίας και συγκεκριμένα της Ιστορικής Γεωλογίας, που αντικείμενο έρευνας και μελέτης είναι η τάξη και η θέση των στρωματοποιημένων πετρωμάτων του στερεού φλοιού της Γης. Συγκεκριμένα η Στρωματογραφία εξετάζει την στρωματική διαμόρφωση των υλικών από τα οποία αποτελούνται τα επιφανειακά ιζηματογενή στρώματα της Γης. Από την εξέταση αυτή προσδιορίζονται οι στρωματογραφικές λιθολογικές ενότητες και κατά συνέπεια τα στρωματογραφικά όρια (stratigraphic boundaries) που μπορεί να βασίζονται είτε σε φυσικές διαφορές, είτε στη φύση των λιθολογικών τύπων που συνιστούν τα στρώματα αυτά, είτε ακόμη σε φυσικές και οργανικές διαφορές που σχετίζονται σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Με αυτόν τον τρόπο προσδιορίζει τη χρονολογική διαδοχή τους και καθορίζει τα διάφορα στάδια εξέλιξής τόσο της γης όσο και κατ΄ επέκταση των μορφών ζωής αλλά και της ιστορίας άλλων πλανητικών σωμάτων. Το αντικείμενο της στρωματογραφίας εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από τον Γερμανό γεωλόγο Φύκσελ, στη Γερμανία, το 1770, και τον Γουΐλιαμ Σμιθ, στην Αγγλία το 1790 με μια χρονική διαφορά περίπου 20 ετών, που πρώτοι αναγνώρισαν τη σημασία των γεωλογικών στρωμάτων, στις πατρίδες τους. Το έργο του δεύτερου συνεχίστηκε έως τις αρχές του 1800, που oλοκληρώθηκε και ο πρώτος αγγλικός γεωλογικός χάρτης.

Βασικές αρχές Τα περισσότερα από τα πετρώματα που απαντώνται στην επιφάνεια της γης είναι ιζηματογενή, σχηματισμένα από τη φυσική ή χημική διάβρωση παλαιότερων ορυκτών. Οι λίθοι, η άμμος και η ιλύς που επικάθονται στον πυθμένα ποταμών, λιμνών και ωκεανών, εμπεριέχουν ζωντανούς και νεκρούς ζωικούς ή φυτικούς οργανισμούς. Με το πέρασμα του χρόνου και τη συσσώρευση περισσότερων σωμάτιων με μια σειρά φυσικών και χημικών διεργασιών τα ιζήματα που προέρχονται από συσσωρεύσεις χαλικιών γίνονται κροκαλοπαγή πετρώματα, η άμμος γίνεται ψαμμίτης, η ιλύς μετατρέπεται σε σχιστολιθική άργιλο, ενώ οι ζωικοί σκελετοί και τα φυτικά υπολείμματα μετατρέπονται σε απολιθώματα. Τα ιζηματογενή πετρώματα σχηματίζονται σταδιακά με την διαδοχική εναπόθεση επάλληλων στρωμάτων. Έτσι, σε οποιαδήποτε σειρά διαστρωμένων πετρωμάτων ένα δεδομένο στρώμα είναι αρχαιότερο από οποιοδήποτε ανώτερο στρώμα. Ο Νόμος της Υπέρθεσης1 γνωστός και ως αρχή της επαλληλίας είναι θεμελιώδης για την ερμηνεία της ιστορίας της γης, γιατί σε οποιαδήποτε δεδομένη θέση υποδεικνύει τις σχετικές ηλικίες των στρωμάτων και των απολιθωμάτων τους. Ο Νόμος της αρχικής οριζοντιότητας αναφέρει ότι τα περισσότερα ιζήματα, όταν πρωτοσχηματίστηκαν, αποτέθηκαν οριζόντια. Ωστόσο, πολλά διαστρωμένα πετρώματα δεν είναι πλέον οριζόντια. Βάσει αυτού του νόμου θεωρούμε σήμερα ότι τα μη οριζόντια (επικλινή) ιζηματογενή πετρώματα είτε σχηματίστηκαν με ιδιαίτερο τρόπο, ή μετακινήθηκαν από την από την οριζόντια θέση τους σε ύστερες εποχές (κυρίως σε περιόδους ορογένεσης ή έντονης σεισμικής δραστηριότητας).

Στρωματογραφία

Κριτήρια Η στρωματογραφία εξετάζει τα επιφανειακά ιζήματα βάσει στρωματογραφικών, λιθογραφικών και παλαιοντολογικών κριτηρίων. Το στρωματογραφικό κριτήριο βασίζεται στην αρχή της επαλληλίας των ιζηματογενών στρωμάτων. Αυτό σημαίνει πως σε μια σειρά παράλληλων στρωμάτων τα ανώτερα είναι πάντα τα πιο πρόσφατα και ότι σε μια σειρά τεκτονισμένων στρωμάτων2 αλλά μη ανεστραμμένων, οι οριζόντιοι σχηματισμοί είναι πάντα πιο πρόσφατοι από τους επικλινείς. Το λιθολογικό κριτήριο βασίζεται σε μια σειρά θεωρήσεων: 1. Κάποιο πέτρωμα που περιέχει τμήματα ενός άλλου πετρώματος είναι προγενέστερο του τελευταίου 2. Το ηφαιστειακό πέτρωμα είναι πιο πρόσφατο από το πέτρωμα που διασχίζει ή καλύπτει. 3. Στρώματα λιθολογικά όμοια, από περιοχές συγγενικές γεωλογικά, δημιουργούνται ταυτόχρονα κατά τη διάρκεια του ίδιου γεωλογικού χρόνου. Το παλαιοντολογικό κριτήριο βασίζεται στη μελέτη απολιθωμάτων που περιέχονται στα στρώματα του φλοιού της επιφάνειας και παρέχει ασφαλέστερες πληροφορίες για την φύση του πετρώματος. Σε αυτή την περίπτωση σύγχρονα θεωρούνται τα πετρώματα που περιέχουν τα ίδια "καθοδηγητικά απολιθώματα". Στους ιζηματογενείς σχηματισμούς παλαιότερα είναι τα στρώματα εκείνα που περιέχουν απολιθώματα απλούστερων οργανισμών.

Συναφή πεδία Από την άποψη της γεωλογίας η στρωματογραφία περιλαμβάνει δύο σχετικά πεδία: την λιθολογική στρωματογραφία ή λιθοστρωματογραφία και την βιολογική ή βιοστρωματογραφία. Η κανόνες συσχέτισης και χρονικής αλληλουχίας των στρωμάτων βρίσκουν σημαντική εφαρμογή στην επιστήμη της αρχαιολογίας.

Λιθολογική στρωματογραφία Βλέπε: Λιθοστρωματογραφία Η Λιθοστρωματογραφία ή λιθολογική στρωματογραφία σχετίζεται με τις φυσικές λιθολογικές αλλαγές στη διαστρωμάτωση διάφορων τύπων πετρωμάτων και εξετάζει τις αλλαγές του περιβάλλοντος από αυτή την οπτική γωνία. Η Χημειοστρωματογραφία ασχολείται με τις σχετικές αναλογίες ιχνοστοιχείων και ισοτόπων μέσα και ανάμεσα σε λιθολογικές μονάδες. Οι αναλογίες ισοτόπων άνθρακα και οξυγόνου διαφοροποιούνται στον γεωλογικό χρόνο και χρησιμοποιούνται για την χαρτογράφηση λεπτών αλλαγών του παλαιοπεριβάλλοντος. Από τη χημειοστρωματογραφία προέκυψε η ισοτοπική στρωματογραφία. Η Κυκλοστρωματογραφία καταγράφει τις ενίοτε κυκλικές αλλαγές των σχετικών αναλογιών των ορυκτών, ιδιαίτερα των ανθρακικών αλάτων και την ποικιλομορφία των απολιθωμάτων, που σχετίζονται με αλλαγές του παλαιοκλίματος.

Βιοστρωματογραφία Βλέπε: Βιοστρωματογραφία Η βιοστρωματογραφία ή παλαιοντολογική στρωματογραφία βασίζεται στα αποκαλούμενα "καθοδηγητικά" απολιθώματα που εμπεριέχονται στα στρώματα των πετρωμάτων. Στρώματα από διαφορετικές τοποθεσίες που περιέχουν την ίδια απολιθωματική πανίδα και χλωρίδα είναι χρονικά συσχετίσιμα. η βιολογική στρωματογραφία βασίστηκε στην αρχή της διαδοχής της πανίδας, μια από τις βασικότερες γραμμές ερμηνείας της βιολογικής εξέλιξης. Η γεωλογική χρονολογική κλίμακα άρχισε να αναπτύσσεται στις αρχές του 19ου αιώνα χάρη στην βιοστρωματωγραφία και την ιδεα της πανιδικής διαδοχής.

Στρωματογραφία

Αρχαιολογική στρωματογραφία Βλέπε: Αρχαιολογική στρωματογραφία H στρωματογραφία (stratigraphy) στην αρχαιολογία είναι η μελέτη της διάταξης των αποθέσεων ή στρωμάτων, δηλαδή της διαστρωμάτωσης (stratification), μιας αρχαιολογικής θέσης. Τα στρώματα σε μια αρχαιολογική θέση είναι φυσικά και πολιτισμικά, ή μόνον γεωλογικά (σε περιόδους εγκατάλειψης αρχαιολογικών θέσεων). Ανάλογα με τις φυσικές ή πολιτισμικές μεταβολές που λαμβάνουν χώρα σε μια θέση και τη διάρκειά τους, τα στρώματα ποικίλλουν ως προς το πάχος, τη σύσταση, το χρώμα και το περιεχόμενο. Η μήτρα Χάρρις ως λογισμικό είναι ένα εργαλείο που απεικονίζει σύνθετες στρωματογραφικές σχέσεις στο εννοιολογικό πλαίσιο της αρχαιολογίας.

Παραπομπές - σημειώσεις 1: Ο Νόμος προτάθηκε για πρώτη φορά τον 17ο αιώνα από τον Δανό επιστήμονα Νίκολας Στένο (Nicolas Steno). Συνδυαζόμενος με τον νόμο της διαδοχής της πανίδας παρέχει ένα ισχυρό εργαλείο για την χρονολόγηση πετρωματων και στρωμάτων. 2: Τεκτονισμένα θεωρούνται τα στρώματα που έχουν υποστεί διαταραχή από φυσικά αίτια π.χ. σεισμός.

Διακτυακοί τόποι • • • •

University of South Carolina Sequence Stratigraphy Web [1] Front Range stratigraphy [2] International Commission on Stratigraphy [3] University of Georgia (USA) Stratigraphy Lab [4]

Παραπομπές [1] [2] [3] [4]

http:/ / strata. geol. sc. edu/ http:/ / snobear. colorado. edu/ Markw/ Mountains/ 03/ week9. html http:/ / www. stratigraphy. org http:/ / www. uga. edu/ ~strata/

Στρωματογραφία (αρχαιολογία Στρωματογραφία (αρχαιολογία) Με τον όρο στρωματογραφία (stratigraphy) στην αρχαιολογία εννοείται η μελέτη της διάταξης των αποθέσεων ή στρωμάτων, δηλαδή της διαστρωμάτωσης (stratification), μιας αρχαιολογικής θέσης. Τα στρώματα σε μια αρχαιολογική θέση είναι φυσικά (βλ. στρωματογραφία) και πολιτισμικά, ή μόνον γεωλογικά (σε περιόδους εγκατάλειψης αρχαιολογικών θέσεων). Ανάλογα με τις φυσικές ή πολιτισμικές μεταβολές που λαμβάνουν χώρα σε μια θέση και τη διάρκειά τους, τα στρώματα ποικίλλουν ως προς το πάχος, τη σύσταση, το χρώμα και το περιεχόμενο.

Κλειστά και διαταραγμένα αρχαιολογικά στρώματα Τα αρχαιολογικά στρώματα διακρίνονται σε «κλειστά» ή «διαταραγμένα». Τα κλειστά στρώματα - αποτέλεσμα αδιατάρακτης «πρωτογενούς δραστηριότητας»- παρέμειναν άθικτα από τη στιγμή της αρχικής τους διάπλασης και είναι σαφώς διαχωρισμένα το ένα από το άλλο. Τα διαταραγμένα στρώματα είναι το αποτέλεσμα «δευτερογενούς δραστηριότητας». Μετά από την αρχική τους διάπλαση, διαταράχθηκαν είτε από ανθρώπινη ή φυσική δράση -π.χ. μεταγενέστερες διαταράξεις (από τη διάνοιξη τάφρων, λάκκων, πηγαδιών κ.λπ.). Άλλες διαταραχές είναι δυνατόν να προξενήθηκαν από φυσικά και χημικά φαινόμενα, όπως η διάβρωση ή ο σεισμός, με αποτέλεσμα μια ανεστραμμένη διαστρωμάτωση (δηλαδή μια εναπόθεση των γεωλογικών ή/και πολιτισμικών στρωμάτων σε αντίστροφη σειρά από εκείνη με την οποία είχαν αρχικά απoτεθεί). Τα διαταραγμένα στρώματα είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο σε σύνθετες αρχαιολογικές θέσεις με βαθιά διαστρωμάτωση. Θεωρητικά, βάσει της αρχής της συσχέτισης, ένα στρώμα περιέχει πολιτισμικά και γεωλογικά κατάλοιπα που συσχετίζονται μεταξύ τους. Όμως, στην περίπτωση των διαταραγμένων στρωμάτων, υπάρχουν αποθέσεις οι οποίες αποτελούν μια αυτοτελή στρωματογραφική ενότητα. Oι αρχαιολόγοι αποχωρίζουν τις αποθέσεις αυτές από το υπόλοιπο στρώμα στο οποίο βρέθηκαν ή από το αμέσως υπερκείμενο ή υποκείμενο στρώμα και τις μελετούν χωριστά, ως ένα ενιαίο σύνολο, θεωρώντας ότι τα περιεχόμενά τους ανήκουν στο ίδιο αρχαιολογικό πλαίσιο και αποτελούν μια ομάδα.

Χρονολόγηση To βάθος της διαστρωμάτωσης σε μια θέση είναι ανάλογο με τη φύση της θέσης και το χρονικό διάστημα της χρήσης της. Πολλές αρχαιολογικές θέσεις χρησιμοποιήθηκαν επανειλημμένως για πολλούς αιώνες ή χιλιετίες και παρουσιάζουν, συνεπώς, μια πολύ βαθιά διαστρωμάτωση -για παράδειγμα, στη περίπτωση των θέσεων που είναι γνωστές ως τούμπες η διαστρωμάτωση μπορεί να φθάσει τα 30 μέτρα βάθος. Με βάση τον γενικό κανόνα, που στηρίζεται στην αρχή της επαλληλίας, τα υψηλότερα στρώματα είναι και τα νεότερα και περιέχουν ευρήματα πιο πρόσφατα από τα κατώτερα και αρχαιότερα στρώματα. Η χρονική σχέση των στρωμάτων παρέχει μια σχετική χρονολόγηση για τα στρώματα και τα περιεχόμενά του. Η ακριβέστερη, απόλυτη χρονολόγηση προϋποθέτει ανάλυση των περιεχομένων του στρώματος, εφόσον εξασφαλιστεί ότι δεν αποτελούν παραβιάσεις από υπερκείμενα στρώματα και το στρώμα είναι «κλειστό». Η απόλυτη χρονολογία που προκύπτει είναι αυτή κατά την οποία ή μετά την οποία δημιουργήθηκε το εξεταζόμενο στρώμα, με άλλα λόγια είναι το λεγόμενο terminus post quem (λατιν. «όριο μετά από το οποίο») του στρώματος.

Στρωματογραφία (αρχαιολογία) Από τα προηγούμενα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι σε ένα («κλειστό») στρώμα, στο οποίο υπάρχει αριθμός ευρημάτων διαφόρων χρονολογιών, το εύρημα με την πιο πρόσφατη χρονολογία είναι εκείνο που παρέχει τελικά το terminus post quem του στρώματος. Όταν χρονολογήσιμα υλικά, στρώματα ή ευρήματα βρίσκονται επάνω από ένα στρώμα ή συνιστούν «παραβιάσεις» του, τότε παρέχουν μία χρονολογία κατά την οποία, ή πριν από την οποία, το κατώτερο στρώμα πρέπει να είχε αποτεθεί, με άλλα λόγια ένα terminus ante quem (λατιν. «όριο πριν από το οποίο») για το δεδομένο στρώμα.

Βιβλιογραφία • Harris, E. C. (1989) Principles of Archaeological Stratigraphy, 2nd Edition. Academic Press: London and San Diego. ISBN 0-12-326651-3 • Κουκουζέλη Αλ. κ.ά., Αρχαιολογία στον ελληνικό χώρο, Ε.Α.Π.: Πάτρα, 114-115. • Renfrew C., Bahn P., 2001, Αρχαιολογία: θεωρίες,μεθοδολογία και πρακτικές, Καρδαμίτσας: Αθήνα

Υδραυλική Υδραυλική Υδραυλική ονομάζεται η εφαρμοσμένη Υδρομηχανική. Αποτελεί τεχνική επιστήμη με κύριο αντικείμενο την εκμετάλλευση του ύδατος. Ενώ η υδρομηχανική (υδροστατική και υδροδυναμική) ασχολείται με τις ιδιότητες, τους νόμους που διέπουν τα υγρά γενικά και το νερό ειδικότερα, "εν ηρεμία" και "εν κινήσει", η υδραυλική πραγματεύεται τους τρόπους "χαλιναγώγησης", αξιοποίησης και εκμετάλλευσης των υδάτων. Ο χώρος εφαρμογής της υδραυλικής (τεχνικής) είναι τεράστιος. Τα αρδευτικά, τα αποστραγγιστικά και τα αντιπλημμυρικά έργα, η ύδρευση και αποχέτευση, η παντός είδους εκμετάλλευση της υδραυλικής δύναμης, τα λιμενικά έργα, οι θαλάσσιες ποτάμιες και λιμναίες συγκοινωνίες, οι διώρυγες κλπ αποτελούν αντικείμενα της υδραυλικής. Συνεπώς η συμβολή της στην ανάπτυξη του πολιτισμού θεωρείται σημαντική. Από τους πολύ αρχαίους χρόνους ο άνθρωπος προβληματίσθηκε αλλά και ασχολήθηκε με την υδραυλική, χαρακτηριστικοί οι σχετικοί μύθοι στην Ελληνική Μυθολογία, (άθλοι του Ηρακλή: Λερναία Ύδρα, Κόπρος του Αυγεία κ.ά. σχετιζόμενοι με ποταμούς), που όμως μόλις κατά τους τρεις τελευταίους αιώνες συνετέλεσε τα μέγιστα στη μεταμόρφωση της οικονομίας πολλών χωρών ιδίως της Δύσης. Εν τούτοις παρά τη μακραίωνη αυτή ιστορία της, μόλις τις τελευταίες 10ετίες κατάφερε η υδραυλική να ελευθερωθεί από τον εμπειρικό της χαρακτήρα και να καταστεί πραγματική τεχνική επιστήμη. Εν όψει μάλιστα της παράλληλης επιστημονικής και τεχνικής προόδου του ανθρώπου αφενός, αλλά και της συνεχιζόμενης αύξησης των αναγκών του αφετέρου, το μέλλον της υδραυλικής διαγράφεται περισσότερο λαμπρό. Αφού αυτοί οι δύο παραπάνω λόγοι αιτίες είναι οι συντελεστές όλων των γιγάντιων υδραυλικών έργων αλλαγής της φύσεως με στόχο τη περισσότερη αξιοποίηση υδάτινων πόρων σε άγονες περιοχές.

Υδρολογία Υδρολογία Η Υδρολογία αποτελεί κύριο επιστημονικό κλάδο της Γεωλογίας και κοινό κλάδο της Φυσικής γεωγραφίας. Άντικείμενο έρευνας και μελέτης της Επιστήμης αυτής είναι το νερό στη Γη (εμφάνιση, κυκλοφορία, μέσα από τον υδρολογικό κύκλο, σε όλες τις μορφές του, τις αλληλεπιδράσεις του με έμβιους οργανισμούς, καθώς επίσης και με τις φυσικές και χημικές ιδιότητες του νερού σε όλες τις μορφές του ως ρευστό.

Κλάδοι της υδρολογίας Η Υδρολογία λόγω του μεγάλου όγκου και πεδίων έρευνας και μελέτης διακρίνεται στους ακόλουθους επιμέρους κλάδους κατ΄ αντικείμενο: Κλάδοι Υδρολογίας Υδρολογία

Αντικείμενο έρευνας και μελέτης Υδρολογικός κύκλος

Υδρολογία επιφανειακών νερών Γενικά τα νερά επιφανείας επί της Γης Υδρολογία υπόγειων νερών

Γενικά τα υπό την επιφάνεια της Γης ύδατα

Γεωυδρολογία

Γεωλογικοί τομείς της Υδρολογίας

Υδρογεωλογία

Υδραυλικοί τομείς της Γεωλογίας

Υδρογραφία

Περιγραφή και χαρτογράφιση επιφανειακών νερών, προς εφαρμογή στη Ναυτιλία

Υδραυλική

Αντικείμενο Υδρομηχανικής

Υδρομετρία

Μέτρηση υδάτων και κυρίως της ροής των ποτάμιων υδάτων

Υδροβιολογία

Βιολογικοί τομείς των υδάτων

Υδρο-οικολογία

Οικολογικοί και περιβαλλοντικοί τομείς υδάτων στη Γη.

Υδρομετεωρολογία

Μετεωρολογικό νερό, βροχή - υδρατμοί

Κρυολογία

Μορφή νερού σε ψύξη, χιόνι και πάγος

Ποταμολογία

Επιφανειακά υδάτινα ρεύματα, ποταμοί και τύποι αυτών.

Λιμνολογία

Μεγάλους όγκους γλυκού νερού λιμνών και ταμιευτήρων.

Παγετωνολογία

Μεγάλους όγκους πάγου, παγετώνες.

Ωκεανογραφία

Μεγάλους όγκους αλμυρού νερού, ωκεανοί - θάλασσες.

Υδρολογία

Βιβλιογραφία • • • • • • • • •

Introduction to Physical Hydrology, Martin Hendriks 2010. ISBN 9780199296842 Introduction to Hydrology, 4e. Viessman and Lewis, 1996. ISBN 0-673-99337-X Handbook of Hydrology. ISBN 0-07-039732-5 Encyclopedia of Hydrological Sciences. ISBN 0-471-49103-9 Hydrological Processes, ISSN: 1099-1085 (electronic) 0885-6087 (paper), John Wiley & Sons Journal of Hydroinformatics, ISSN: 1464-7141, IWA Publishing Hydrology Research, ISSN: 0029-1277, IWA Publishing Journal of Hydrologic Engineering, ISSN: 0733-9496, ASCE Publication Hydrologic Analysis and Design. McCuen, Third Edition, 2005. ISBN 0-13-142424-6

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • • • •

The Modular Curriculum for Hydrologic Advancement - MOCHA [1] International glossary of hydrology [2]. Virtual campus in hydrology and water resources [3] Decision tree to choose an uncertainty method for hydrological and hydraulic modelling [4]

• Catchment Modelling Toolkit [5] • CITY DRAIN - Open source software for integrated modelling in urban drainage (Platform: MAtlab/Simulink, citydrain.bplaced.net) [6] • Experimental Hydrology Wiki [7] • U.S. Geological Survey [8] - Water Resources of the United States [9] • Centre for Ecology and Hydrology - UK [10] • eawag - aquatic research, ETH Zürich, Switzerland [11] • Institute of Hydrology, Albert-Ludwigs-University of Freiburg, Germany [12] • NOAA's National Weather Service - Office of Hydrologic Development, USA [13] • National Hydrology Research Center - Canada [14] • eWater - Australian Government’s Cooperative Research Centres programme [15] • Hydrologic Research Center - A Non-Profit Research Corporation, USA [16] • Economics of Water Resource Management from Improved Forecasting, NOAA Economics, USA [17] • University of Oklahoma- Natural Hazards and Disaster Center/USA [18] • UNESCO-IHE Institute for Water Education [19] • Centre for Water Science [20] • International Association of Hydrological Sciences (IAHS) [21] • British Hydrological Society [22] • Russian Geographical Society (Moscow Centre) [23] - Hydrology Commission [24] • International Assoc for Environmental Hydrology [25] • American Water Resources Association [26] • Statistics in Hydrology Working Group [27] • Connected Waters Initiative, University of New South Wales [28] — Investigating and raising awareness of groundwater and water resource issues in Australia

Υδρολογία

Παραπομπές [1] http:/ / www. mocha. psu. edu/ [2] http:/ / www. cig. ensmp. fr/ ~hubert/ glu/ aglo. htm [3] http:/ / hydram. epfl. ch/ VICAIRE/ [4] http:/ / www. floodrisk. net [5] http:/ / www. toolkit. net. au [6] http:/ / citydrain. bplaced. net [7] http:/ / www. experimental-hydrology. net [8] http:/ / www. usgs. gov [9] http:/ / water. usgs. gov [10] http:/ / www. ceh. ac. uk/ [11] http:/ / www. eawag. ch [12] http:/ / www. hydrology. uni-freiburg. de/ ihf_home-e. htm [13] http:/ / www. weather. gov/ ohd/ [14] http:/ / www. nwri. ca/ nhrcdesc-e. html [15] http:/ / www. ewatercrc. com. au [16] http:/ / www. hrc-lab. org [17] http:/ / www. economics. noaa. gov/ ?goal=weather& file=users/ business/ watermgt/ [18] http:/ / nhdr. ou. edu/ [19] http:/ / www. unesco-ihe. org [20] http:/ / www. cranfield. ac. uk/ sas/ water [21] [22] [23] [24] [25] [26] [27] [28]

http:/ / www. iugg. org/ associations/ iahs. html http:/ / www. hydrology. org. uk/ http:/ / rgo. msk. ru/ http:/ / rgo. msk. ru/ commissions/ hydrology/ http:/ / hydroweb. com http:/ / www. awra. org http:/ / www. STAHY. org http:/ / www. connectedwaters. unsw. edu. au

Φυσική γεωγραφία Φυσική γεωγραφία Η Φυσική γεωγραφία, ή Φυσική των γεωσυστημάτων, και παλαιότερα Φυσιογραφία, αποτελεί τον τρίτο σπουδαιότερο κλάδο της σύγχρονης Γεωγραφίας ο οποίος είναι και ο κατεξοχήν κλάδος της. Πρόκειται για την επιστήμη που εξετάζει την μορφολογία της Γης γενικότερα, τα φυσικά χαρακτηριστικά της, μελετώντας συγχρόνως την πορεία εξέλιξης των Έγχρωμο ανάπτυγμα της επιφάνειας της Γης και υπερκείμενων ατμοσφαιρικών διαφόρων φαινομένων που συστημάτων. NASA συμβαίνουν στην επιφάνειά της, καθώς και την επίδραση αυτών σε εξάρτηση των ανθρωπίνων και φυσικών διεργασιών στην αντίληψη του περιβάλλοντος.

Κλάδοι Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η Φυσική γεωγραφία είναι μία πολυμερής επιστήμη με επιμέρους επιστημονικούς κλάδους κυριότεροι των οποίων είναι: • • • • • • • •

Η Γεωμορφολογία Η Κλιματολογία Η Πεδολογία με κοινά μέρη Ηφαιστειολογίας, Σεισμολογίας κ.ά. της Γεωλογίας. Η Υδρολογία με όλους τους επιμέρους κλάδους. Η Βιογεωγραφία εκτός της Ανθρωπογεωγραφίας που αποτελεί έτερο αυτοτελή κλάδο της Γεωγραφίας. Η Παλαιογεωγραφία Η Περιβαλλοντική γεωγραφία Η Ιατρική γεωγραφία με χαρτογραφήσεις ιατρικού ενδιαφέροντος.

Καθώς και άλλοι δευτερεύοντες κλάδοι κοινοί άλλων επιστημών (π.χ. εδαφολογία, χαρτογράφηση κατανομών εδαφικών τύπων, τύπων βλάστησης και καλλιεργειών, σεισμογενών, διάβρωσης, καταστροφών κ.λπ.).

Φυσική γεωγραφία

Δείτε επίσης • Μετεωρολογία • Οικολογία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Βασικές αρχές της Φυσικής Γεωγραφίας , 2η έκδοση , από τον M. Pidwirny , 2006 [1] , (πλήρες κείμενο) • Φυσική Γεωγραφία για φοιτητές και καθηγητές [2] , UK National Grid for Learning. • Physiography by T.X. Huxley, 1878 [3], full text, physical geography of the Thames River Basin

Πηγές • "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα".

Βιβλιογραφία • Smithson, Peter; et al. (2002). Fundamentals of the Physical Environment. Routledge, London. • Holden, Joseph (2004). Introduction to Physical Geography and the Environment. Prentice-Hall, London. • Summerfield, Mike (1991). Global Geomorphology. Longman, London. • Wainwright, John; Mulligan, M. (2003). Environmental Modelling: Finding Simplicity in Complexity. John Wiley and Sons Ltd, London. • Strahler, Alan; Strahler Arthur (2006). Introducing Physical Geography. Wiley,New York. • Yang, Xin-She (2009). Introductory Mathematics for Earth Scientists. Dunedin Academic, Edinburgh. • Inkpen, Robert (2004). Science, Philosophy and Physical Geography. Routledge, London.

Παραπομπές [1] http:/ / www. physicalgeography. net/ fundamentals/ contents. html [2] http:/ / www. geography-site. co. uk/ pages/ physical. html [3] http:/ / www. antiquebooks. net/ readpage. html#physiography

Ωκεανογραφία Ωκεανογραφία Ωκεανογραφία ονομάζεται η επιστήμη η οποία ερευνά και μελετά τους ωκεανούς, τις θάλασσες και τις λίμνες, τον πυθμένα αυτών και τις ακτές που τα περιβάλλουν. Θεωρείται κλάδος της Γεωλογίας αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί διεπιστημονικό πεδίο συνεργασίας πολλών επιστημονικών και τεχνικών κλάδων. Με την Ωκεανογραφία συμπληρώνεται η μελέτη της υδρόγειας σφαίρας έναντι της γεωγραφίας που υπό στενή έννοια μελετά τις ηπείρους.

Κλάδοι - Συνεργασίες Η Ωκεανογραφία, σχετικά σύγχρονη επιστήμη, εξετάζει αφενός τη διαμόρφωση των μεγάλων ωκεάνιων λεκανών αλλά και όλων των θαλασσών και αφετέρου τις φυσικές και χημικές ιδιότητες, τα συντελούμενα φαινόμενα που συμβαίνουν στους χώρους αυτούς καθώς επίσης και τη μεγάλη ποικιλία των εμβίων όντων που ζούν σ΄ αυτούς, τα καλούμενα με τον γενικό όρο "υδρόβια". Ανάλογα με το βάθος τους οι θάλασσες διακρίνονται σε δυο κύριες Φιάλη Ekman. Χρησιμοποιείται για δειγματοληψία και μέτρηση της θερμοκρασίας περιοχές: στην παράκτια υφαλοκρηπίδα με βάθη έως 200 m και του νερού σε διάφορα βάθη. στον βαθύ ωκεάνειο πυθμένα. Συνήθως από τον τελευταίο διαφοροποιείται η μεσοωκεάνεια ράχη. Ο διαχωρισμός ανάμεσα στις δυο ζώνες είναι σχεδόν πάντα σαφής και αρκετά απότομος, για λόγους που ερμηνεύει η θεωρία των τεκτονικών πλακών. Στην βιολογική ωκεανογραφία ο ωκεάνιος χώρος διακρίνεται σε δύο κύριες ζώνες την επιφανειακή ζώνη που φθάνει σε βάθος μέχρι τα 200-250 m όπου και φθάνουν οι ακτίνες του ήλιου, και την υπ΄ αυτήν αβυσσαία ζώνη που περιλαμβάνει όλο το υπόλοιπο σε βάθος και έκταση τμήμα του χώρου αυτού. Επομένως στο μεγαλύτερο μέρος της υφαλοκρηπίδας ο πυθμένας ανήκει στην επιφανειακή ζώνη. Η Ωκεανογραφία διακρίνεται σε τέσσερεις βασικούς κλάδους: 1. Στη Φυσική ωκεανογραφία που ασχολείται με την καταγραφή της θερμοκρασίας και αλατότητας των υδάτων, τα ρεύματα, τις παλίρροιες και τον κυματισμό. Ειδικοί κλάδοι ασχολούνται με την διάδοση ηχητικών κυμάτων, φωτός και ραδιοηλεκτρικών κυμάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον και έχουν αναπτυχθεί λόγω της μεγάλης σημασίας των φαινομένων αυτών στις ναυτικές πολεμικές επιχειρήσεις. 2. Στη Χημική ωκεανογραφία, δηλαδή στη μελέτη της χημικής συμπεριφοράς των θαλασσίων υδάτων και την αλληλεπίδραση τους με την ατμόσφαιρα. Συνήθως οι καταγραφές των χημικών χαρακτηριστικών των θαλασσίων υδάτων διεξάγονται παράλληλα με αυτές της φυσικής ωκεανογραφίας. Η χημική ωκεανογραφία επίσης μας παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη ρύπανση των θαλασσών από ανθρώπινες δραστηριότητες. 3. Στην Γεωλογική ωκεανογραφία, δηλαδή τη μελέτη της γεωλογίας και ορυκτολογίας του θαλάσσιου πυθμένα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η τεκτονική γεωλογία των πυθμένων των ωκεανών και η μελέτη της ηφαιστειακής δραστηριότητος στα μεγάλα βάθη.

Ωκεανογραφία

4. Στη Βιολογική ωκεανογραφία ή Υδροβιολογία. Αυτή έχει αποκτήσει μεγάλο ενδιαφέρον λόγω της συνεισφοράς της στη συστηματική ωκεάνειο αλιεία, που αποτελεί πηγή πλούτου για πολλές χώρες. Ο κλάδος γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση μετά την επινόηση της αυτόνομης καταδυτικής συσκευής από τον Ζάκ Υβ Κουστώ το 1943, που επιτρέπει την παρακολούθηση των θαλάσσιων οργανισμών στο φυσικό τους περιβάλλον. Ορισμένοι συγγραφείς ομαδοποιούν τις διάφορες εφαρμογές της ωκεανογραφίας στην επίλυση συγκεκριμένων πρακτικών προβλημάτων στην Εφαρμοσμένη ωκεανογραφία. Ο κλάδος συνεχώς επεκτείνεται καθώς συνεχώς εμφανίζονται νέες εμπορικές και στρατιωτικές εφαρμογές. Με τον ειδικότερο όρο Υδρογραφία σήμερα χαρακτηρίζεται η συστηματική εργασία που περιλαμβάνει γεωδαιτικές αποτυπώσεις, βαθυμετρήσεις και μετρήσεις παλιρροιών και ρευμάτων με έμφαση στην παραγωγή δημοσιεύσεων χρήσιμων για την ναυσιπλοΐα. Το μεγαλύτερο μέρος των υδρογραφικών εργασιών διεξάγεται σε παράκτιες ζώνες και σε αβαθή ύδατα, τα οποία αποτελούν κινδύνους για την ναυσιπλοΐα. Είναι εμφανές ότι η Ωκεανογραφία αποτελεί διεπιστημονική δραστηριότητα, στην οποία εμπίπτουν αντικείμενα έρευνας άρκετών επιστημών και τεχνολογικών κλάδων, όπως η Υδρογραφία, η Γεωλογία, η Βιολογία (Ζωολογία και Βοτανική), η Φυσική, η Χημεία, η Γεωδαισία, η Χαρτογραφία κ.ά. Επίσης υπάρχει σημαντική σύνδεση με την Μετεωρολογία και την Κλιματολογία.

Υδρογραφικός χάρτης του Βρετανικού Ναυαρχείου για την περιοχή Στενού Καφηρέα - Ν. Άνδρου (1844)

Τεχνικά Μέσα Η Ωκεανογραφία χρησιμοποιεί μεγάλη ποικιλία τεχνικών μέσων, τα οποία περιλαμβάνουν: 1. Ειδικά πλοία, είτε εκ κατασκευής είτε εκ μετατροπής μεγάλων αλιευτικών. Χαρακτηρίζονται ως Ωκεανογραφικά, Υδρογραφικά ή Ερευνητικά. Αυτά διαθέτουν ενδιαιτήσεις για πρόσθετο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό, χώρους για εργαστήρια, βαρούλκα, ειδικό εξοπλισμό αποστολής κλπ. 2. 3. 4. 5.

Μισθωμένα σκάφη (συνήθως αλιευτικά) και ακάτους. Υποβρύχια, επανδρωμένα και μη. Βαθυσκάφη. Λοιπά πλωτά μέσα, σημαντήρες, εξέδρες.

6. Όργανα μετρήσεων πεδίου (θερμογράφοι, sonar πλευρικής σάρωσης, ηχοβολιστικά βυθόμετρα, παλιρροιογράφοι κλπ) 7. Τοπογραφικά όργανα και συστήματα προσδιορισμού θέσης (π.χ. GPS). Πλωτός σημαντήρας με ωκεανογραφικούς 8. Εργαστηριακό εξοπλισμό (εργαστήρια φυσικών και χημικών αισθητήρες. μετρήσεων σε δείγματα, εργαστήρια βιολογίας). 9. Καταδυτικός εξοπλισμός, ιδιαίτερα χρήσιμος στην Υδροβιολογία. 10. Υποβρύχιες φωτογραφικές μηχανές και μηχανές εικονοληψίας.

Ωκεανογραφία Σημαντική είναι η χρήση κατά τις τελευταίες δεκαετίες της δορυφορικής τηλεπισκόπησης και των Γεωγραφικών Πληροφορικών Συστημάτων (GIS).

Η Ωκεανογραφία στην Ελλάδα Στην Ελλάδα με την επιστήμη της Ωκεανογραφίας και τις συναφείς επιστήμες και δραστηριότητες ασχολούνται: 1. Η Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού. Επικεντρώνεται στις υδρογραφικές και χαρτογραφικές εργασίες. Είναι υπεύθυνη για την έκδοση των επίσημων Ελληνικών Ναυτικών Χαρτών και συναφών εκδόσεων (Φαροδείκτης, Πλοηγοί) και των Αγγελιών προς Ναυτιλομένους. Διαθέτει τρία υδρογραφικά-ωκεανογραφικά πλοία, τα Υ/Γ-Ω/Γ Ναυτίλος, Υ/Γ-Ω/Γ Πυθέας, Υ/Γ Στράβων και την Υδρογραφική Άκατο-14. [1] Επίσης συλλέγει και διανέμει στο Αρχηγείο Στόλου ειδικά ωκεανογραφικά δεδομένα που απαιτούνται για τις ναυτικές επιχειρήσεις. 2. Το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), με έμφαση στη Βιολογική Ωκεανογραφία. Το ΕΛΚΕΘΕ προήλθε από συγχώνευση του Εθνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΚΘΕ) και του Ινστιτούτου Θαλασσίας Βιολογίας Κρήτης (ΙΘΑΒΙΚ). Διαθέτει τα ερευνητικά πλοία Αιγαίο και Φιλία και το υποβρύχιο Θέτις.[2] . Πρόσφατα εξέδωσε και τον Άτλαντα ανέμου και κύματος των ελληνικών θαλασσών. [3] 3. Εργαστηριακές μονάδες και ερευνητικά προγράμματα διαφόρων πανεπιστημιακών και πολυτεχνικών σχολών.[4]

Βιβλιογραφία [1] Ιστότοπος Υδρογραφικής Υπηρεσίας Π.Ν. (http:/ / www. hnhs. gr) [2] Ιστότοπος Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (http:/ / www. hcmr. gr/ ) [3] (Συλλογικό έργο) (2008). Άτλαντας ανέμου και κύματος των ελληνικών θαλασσών. Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών. ISBN 960-86651-9-1. [4] Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο: Οδηγός διαπανεπιστημιακού προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών με τίτλο: "Ναυτική και θαλάσσια τεχνολογία και επιστήμη" (http:/ / acadinfo. central. ntua. gr/ gram/ anakoin. nsf/ 0/ 4f308ba51d34650fc225730e00268b9c/ $FILE/ Î Î´Î·Î³Ï Ï Î£Ï Î¿Ï Î´Ï Î½_2007-2008. doc)

• Λεοντάρης, Σ. Ν. (1995). Εισαγωγή στην Ωκεανογραφία. Αθήνα: Εκδόσεις Συμμετρία. Έμφαση στην Γεωλογική Ωκεανογραφία. • Βλαχάκης, Γ. (1999). Η Ωκεανογραφία στην Ελλάδα, 18ος - 20ος αιώνας. Εκδόσεις Ίων. ISBN 960-405-961-0. • Σακελαρίδου, Φ. Λ. (2007). Ωκεανογραφία. Αθήνα: Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης. ISBN 978-960-351-695-8. Έμφαση στην Χημική Ωκεανογραφία.

Γεωγραφικοί σχηματισμοί

Βουνό Βουνό Ένα βουνό ή όρος είναι ένας γεωλογικός σχηματισμός που εξαπλώνεται πάνω από τη γύρω περιοχή, σε μια περιορισμένη έκταση, με μια κορυφή. Ένα βουνό είναι γενικά πιο απότομο από ένα λόφο, αλλά δεν υπάρχει κανένα διεθνές πρότυπο για να δώσει ακριβή ορισμό στο ύψος του βουνού ή λόφου, αν και συνήθως το βουνό έχει μια αναγνωρίσιμη κορυφή. Τα βουνά καλύπτουν το 64% της Ασίας, το 36% της Βόρειας Αμερικής, το 25% της Ευρώπης, το 22% της Νότιας Αμερικής, το 17% της Αυστραλίας και το 3% της Αφρικής. Συνολικά η επιφάνεια της Γης καλύπτεται κατά 24% από Το όρος Μάττερχορν στις Άλπεις είναι ένα από τα πιο γνωστά βουνά παγκοσμίως ορεινούς όγκους. Το 10% του πληθυσμού της Γης ζει σε ορεινές περιοχές. Οι περισσότεροι ποταμοί του κόσμου τροφοδοτούνται από ορεινές πηγές, και περισσότερος από το μισό πληθυσμό της Γης εξαρτάται από τα όρη για υδάτινους πόρους.

Χαρακτηριστικά Τα ψηλότερα βουνά, αλλά και βουνά που βρίσκονται πιο κοντά στους πόλους της Γης, έχουν τμήματα που εισέρχονται σε πιο κρύα στρώματα της ατμόσφαιρας. Έτσι, αυτά τα βουνά είναι πιο επιρρεπή στη δημιουργία παγετώνων και στη διάβρωση μέσω παγετού. Τέτοιες διαδικασίες δημιουργούν τις χαρακτηριστικές κορυφογραμμές των βουνών. Κάποια από αυτά τα βουνά έχουν παγετώδεις λίμνες, που δημιουργούνται από την τήξη των παγετώνων. Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι υπάρχουν 3000 παγετώδεις λίμνες στο Μπουτάν.

Είδη βουνών Τα βουνά μπορούν να κατηγοριοποιηθούν με πολλούς τρόπους. Μερικά βουνά είναι ηφαίστεια και μπορούν να χαρακτηριστούν βασισμένα στο είδος της λάβας ή την ιστορία των εκρήξεών τους. Άλλα βουνά είναι σχηματισμένα από παγετώδεις διαδικασίες και μπορούν να χαρακτηριστούν με βάση τις μορφές παγετώνα. Τα περισσότερα, ωστόσο, οφείλουν τη δημιουργία τους στις ορογενετικές κινήσεις, δηλ. κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών, οι οποίες έχουν ως συνέπεια την πτύχωση των ορίων τους. Ανάλογα με την εποχή που δημιουργήθηκαν οι πτυχώσεις αυτές διακρίνεται και η ηλικία των βουνών. Έτσι, με την πιο πρόσφατη Αλπική πτύχωση δημιουργήθηκαν οροσειρές όπως οι Άλπεις. Οι οροσειρές αυτές χαρακτηρίζονται από έντονο επιφανειακό ανάγλυφο και χαρακτηρίζονται ως οροσειρές αλπικού τύπου. Αντίθετα, οι σκανδιναβικές οροσειρές, που δημιουργήθηκαν πολύ παλαιότερα, έχουν πολύ πιο ήπιο ανάγλυφο και χαρακτηρίζονται ως οροσειρές σκανδιναβικού τύπου.

Βουνό

Γεωλογία Ένα βουνό σχηματίζεται συνήθως από τις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών, οι οποίες είναι είτε ορογενετικές είτε ηπειρογενετικές. Οι δυνάμεις συμπίεσης, ισοστατικής ανύψωσης και εισροής διάπυρου υλικού εξωθούν βραχώδεις επιφάνειες προς τα επάνω, δημιουργώντας μια έκταση γης πιο υψηλή σε σχέση με την περιβάλλουσα. Ανάλογα με το ύψος των διάφορων σημείων του περιβάλλοντος, η δημιουργημένη έκταση λέγεται λόφος ή βουνό, εάν είναι ψηλότερη η κορυφή. Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Mountain [11] [1] GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 . (ιστορικό/συντάκτες ).

Παραπομπές [1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Mountain

[1]

της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την

Έρημος Έρημος Η έρημος αποτελεί γεωλογικό σχηματισμό ή περιοχή η οποία δέχεται πολύ λίγες βροχοπτώσεις (υετούς). Ως έρημοι ορίζονται οι περιοχές που δέχονται κατά μέσο όρο λιγότερα από 250 χιλιοστά υετού ετησίως[1] [2] , ή περιοχές όπου το νερό που χάνεται στο έδαφος είναι περισσότερο από το νερό που πέφτει από τους υετούς[3] . Στο σύστημα κλιματικής κατάταξης Κοέπεν (Köppen climate classification system) οι έρημοι κατατάσσονται ως BWh (θερμές έρημοι) ή BWk (ήπιες έρημοι). Στο σύστημα κλιματικής κατάταξης Θορνθγουάιτ (Thornthwaite climate classification system) οι έρημοι κατατάσσονται ως ξηρά μεγαθερμικά κλίματα[4] [5] .

Λόφοι στην έρημο της Ιουδαίας

Γεωγραφία Οι έρημοι καταλαμβάνουν το ένα τρίτο της εδαφικής επιφάνειας της Γης[1] . Οι θερμές έρημοι έχουν συνήθως μεγάλο ημερήσιο και περιοδικό εύρος θερμοκρασιών, με υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της μέρας και χαμηλές κατά τη διάρκεια της νύκτας, λόγω των εξαιρετικά χαμηλών ποσοστών υγρασίας. Στις θερμές ερήμους η θερμοκρασία αγγίζει τους 45 °C ή και υψηλότερα κατά Άποψη της Ανταρκτικής ερήμου (Ανταρκτική) τη διάρκεια της ημέρας το καλοκαίρι και πέφτει ως και τους 0 °C βαθμούς ή και χαμηλότερα το χειμώνα. Το νερό παγιδεύει την υπέρυθρη ακτινοβολία τόσο από τον Ήλιο όσο και από το έδαφος και ο ξηρός αέρας της ερήμου είναι αδύνατο να εμποδίσει την ηλιοφάνεια κατά τη διάρκεια της μέρας ή να παγιδεύει τη θερμότητα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Έτσι κατά τη διάρκεια της ημέρας το μεγαλύτερο ποσοστό της ηλιακής θερμότητας φτάνει στο έδαφος, ενώ μόλις ο Ήλιος δύσει η έρημος ψύχεται γρήγορα αποβάλλοντας την ζέστη προς το διάστημα. Οι έρημοι αποτελούνται συχνά από αμμώδη και πετρώδη εδάφη. Οι αμμόλοφοι, που ονομάζονται Εργκ, και οι πετρώδεις επιφάνειες, που ονομάζονται χαμάντα, αποτελούν την μειοψηφία των εδαφών μίας ερήμου.

Έρημος

Οι ψυχρές έρημοι, που είναι επίσης γνωστές ως πολικές έρημοι, έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τις θερμές, με μόνη διαφορά ότι η κύρια μορφή υενούς είναι το χιόνι αντί της βροχής. Η Ανταρκτική είναι η μεγαλύτερη ψυχρή έρημος του κόσμου και αποτελείται από 98% παχύ πάγο και μόλις 2% από βραχώδη εδάφη. Η μεγαλύτερη θερμή έρημος είναι η έρημος Σαχάρα. Οι έρημοι αρκετές φορές περιέχουν συγκεντρώσεις πολύτιμων μεταλλευμάτων τα οποία δημιουργούνται από το ξηρό περιβάλλον. Λόγω της μεγάλης και συνεχούς ξηρότητας, κάποιες έρημοι είναι ιδανικές για την φυσική διατήρηση απολιθωμάτων και τέχνεργων.

Οι 10 μεγαλύτερες έρημοι Θέση

Έρημος

Έκταση (km²)

Έκταση (mi²)

Ανταρκτική έρημος (Ανταρκτική)

13 829 430

5 339 573

Αρκτική

13 700 000+

5 300 000+

Σαχάρα (Αφρική)

9 100 000+

3 320 000+

Αραβική έρημος (Μέση Ανατολή)

2 330 000

900 000

Έρημος Γκόμπι (Ασία)

1 300 000

500 000

Έρημος Καλαχάρι (Αφρική)

900 000

360 000

Έρημος Παταγονίας (Νότια Αμερική)

670 000

260 000

Μεγάλη Έρημος της Βικτόρια (Αυστραλία)

647 000

250 000

Έρημος της Συρίας (Μέση Ανατολή)

520 000

200 000

Έρημος της Μεγάλης Λεκάνης (Βόρεια Αμερική) 492 000

190 000

Παραπομπές What is a desert? (http://pubs.usgs.gov/gip/deserts/what/) According to What is a desert? (http://pubs.usgs.gov/gip/deserts/what/), this definition is due to Peveril Meigs desert (http://www.britannica.com/eb/article-70815/desert). Encyclopædia Britannica online (ανακτήθηκε 2008-02-09 ) Fredlund, D.G.; Rahardjo, H. (1993) (pdf). Soil Mechanics for Unsaturated Soils (http://www.soilvision.com/subdomains/ unsaturatedsoil. com/ Docs/ chapter1UST. pdf). Wiley-Interscience. ISBN 978-0471850083. . Ανακτήθηκε την 2008-05-21. [5] Glossary of Meteorology. Megathermal Climate. (http:/ / amsglossary. allenpress. com/ glossary/ search?id=megathermal-climate1) Retrieved on 2008-05-21. [1] [2] [3] [4]

Εξωτερικές συνδέσεις • The Desert Biome (http://www.ucmp.berkeley.edu/glossary/gloss5/biome/deserts.html). Μουσείο Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (1996) • Global Deserts Outlook (http://www.unep.org/geo/gdoutlook/). United Nations Environment Programme (UNEP) (2006) , έκθεση της σειράς Global Environment Outlook (GEO). • Χάρτης βιοποικιλότητας για της ερήμους από το Global Deserts Outlook (http://maps.grida.no/go/graphic/ relative_biodiversity_scenarios_for_deserts_2000_2050). Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο Desert (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Desert) της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 (http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/ ). ( ιστορικό/συντάκτες (http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Desert)).

Ήπειροι Ήπειροι Ο όρος ήπειρος αναφέρεται στις μεγάλες περιοχές ξηράς που περιστοιχίζονται από ωκεανούς, στις οποίες διαιρείται γεωγραφικά ένας πλανήτης όπως η Γη. Η λέξη ήπειρος (Λατινικά continere) σημαίνει "συγκρατώ μαζί". Οι δικές μας ήπειροι περιστοιχίζονται από ωκεανούς νερού και αποδίδονται ως τα μεγάλα στεριανά (μη θαλάσσια) μέρη της επιφάνειας της Γης.

Προϊστορία σχηματισμού των ηπείρων Οι ήπειροι δεν είχαν πάντοτε τη μορφή που έχουν σήμερα στον Ο σχηματισμός των σύγχρονων ηπείρων στη Γη πλανήτη μας. Λόγω της κίνησης των τεκτονικών πλακών η αρχική από την Παγγαία. περιοχή που προεξείχε των ωκεανών άλλαζε συνεχώς σχήμα. Αρχικά υπήρχε μόνο μία υπερήπειρος με τελευταία γνωστή μορφή της την Παγγαία και σήμερα έχουμε καταλήξει στη γεωγραφία των χωρισμένων ηπείρων όπως δείχνει η κινούμενη εικόνα.

Σύγχρονα μοντέλα διαχωρισμού των Ηπείρων Παγκόσμια επικρατούν σήμερα 5 μοντέλα που διαχωρίζοται οι ήπειροι σύμφωνα με διαφορετικές προσεγγίσεις: τεκτονικά, γεωγραφικά, γεωπολιτισμικά, ιστορικά κλπ: Μοντέλα διαχωρισμού των ηπείρων

Έγχρωμος χάρτης που δείχνει το διαχωρισμό των ηπείρων. Παρόμοιοι χρωματισμοί υποδεικνύουν περιοχές που μπορούν να ενοποιούνται ή και να διαιρούνται. 7 ήπειροι

Βόρεια Αμερική

Νότια Αμερική

Ανταρκτική

Αφρική

6 ήπειροι

Βόρεια Αμερική

Νότια Αμερική

Ανταρκτική

Αφρική

Ευρώπη

Ασία

Ευρασία

Αυστραλία

Ήπειροι

6 ήπειροι

Αμερική

Ανταρκτική

Αφρική

5 ήπειροι

Αμερική

Ανταρκτική

Αφρική

4 ήπειροι

Αμερική

Ανταρκτική

Ευρώπη

Ασία Ευρασία

Ευρασία-Αφρική

Αυστραλία Αυστραλία Αυστραλία

Τεκτονικός διαχωρισμός Ο Γήινος φλοιός διαμερίζεται σε τεκτονικές πλάκες που επιπλέουν πάνω στον μανδύα της Γης. Οι πιο μεγάλες από αυτές φαίνονται στο αντίστοιχο σχήμα. Όσες είναι και ηπειρωτικές, προεξέχουν δηλαδή της επιφάνειας των ωκεανών, σχηματίζουν στα χερσαία τους μέρη τις ηπείρους και εκεί αποτελούνται από σκληρό, σχετικά ελαφρύ μεταμορφικό και ιζηματογενή βράχο, όπως είναι ο γρανίτης. Το υπόλοιπο των πλακών που καλύπτεται από ωκεανούς συντίθενται από λεπτό Τεκτονικές πλάκες βασαλτικό στρώμα. Οι ηπειρωτικές τεκτονικές πλάκες που αντιστοιχίζονται σε γεωγραφικές ηπείρους είναι 6: Βόρεια Αμερική, Νότια Αμερική, Ανταρκτική, Αφρική, Ευρασία και Αυστραλία. Οι τεκτονικές πλάκες της Αραβίας και της Ινδίας ενσωματώνονται γεωγραφικά στην τεκτονική πλάκα της Ευρασίας.

Τοπικοί πολιτισμικοί διαχωρισμοί • Κίνα και χώρες που μιλούν κυρίως την Αγγλική γλώσσσα προτιμούν το μοντέλο των 7 ηπείρων. • Ρωσία, πρώην πολιτείες της Ε.Σ.Σ.Δ. και Ιαπωνία προτιμούν το μοντέλο των 6 ηπείρων με την Ευρασία. • Στη Λατινική Αμερική, Ισπανία, Πορτογαλία, Γερμανία, Ιταλία και Ελλάδα διδάσκεται το μοντέλο των 6 ηπείρων με ενωμένες τη Βόρεια και τη Νότια Αμερική. Ο διαχωρισμός της Ευρασίας είναι καθαρά πολιτισμικός. Δεν υπάρχουν τεκτονικά όρια που να τον δικαιολογούν ούτε και σοβαροί υδάτινοι διαχωρισμοί.

Ιστορικοί διαχωρισμοί Ο κόσμος μας διαιρέθηκε αρχικά σε ηπείρους από τους γεωγράφους της Ελληνιστικής Αλεξάνδρειας. Υπολογίζοντας την Αλεξάνδρεια ως πρώτο μεσημβρινό διαίρεσαν την οικουμένη, την γη που κατοικείτο δηλαδή, σε τρία μέρη: Η Ασία ήταν ανατολικά της Αλεξάνδρειας, η Ευρώπη ήταν δυτικά της Αλεξάνδρειας και βόρεια της Μεσογείου και η Λιβύη, γνωστή από τους Ρωμαίους ως επαρχία της Αφρικής, βρισκόταν δυτικά της Αλεξάνδρειας και νότια της Μεσογείου.[1]

Ήπειροι

Βλ. επίσης • Τεκτονικές πλάκες • Γεωλογία • Γεωγραφία

Παραπομπές [1] Η χαρτογράφηση της γης (http:/ / www. metrum. org/ mapping/ mapping. htm) (Αγγλικά)

Δικτυακοί τόποι • Livio Catullo Stecchini, "Η Χαρτογράφηση της Γης" (http://www.metrum.org/mapping/mapping.htm)

Θάλασσα Θάλασσα Με τον όρο Θάλασσα εννοείται μια μεγάλη έκταση αλμυρού ύδατος και η έννοια συνδέεται με κάποιον ωκεανό ή μια μεγάλη λίμνη, συνήθως με αλμυρό νερό που δεν έχει φυσική έξοδο. Ο όρος συχνά χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο του Ωκεανός, αν και η χρήση της στη Γεωγραφία είναι αυστηρά καθορισμένη, (βλ. για παράδειγμα Τροπικές θάλασσες). Κύματα της Μεσογείου κοντά στη Νίκαια (Γαλλία) της Γαλλίας Κατά την Ελληνική Μυθολογία η Θάλασσα ήταν αρχέγονη ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα που κατέληξε δευτερεύουα μετά τον Ποσειδώνα.

Γενικά Α. Από την άποψη της Ναυτικής γεωγραφίας Θάλασσα καλείται η υγρή μάζα που καλύπτει τα 3/4 της επιφάνειας της Γης. Η τεράστια αυτή υγρή έκταση διακρίνεται σε επί μέρους εκτάσεις ανάλογα με τους χώρους που καταλαμβάνουν αυτές. Οι πολύ μεγάλες θαλάσσιες εκτάσεις ονομάζονται Ωκεανοί οι οποίοι και καταλαμβάνουν συνολική επιφάνεια 354 εκατομ. τετρ. χιλιόμετρα. Θαλάσσιες εκτάσεις μικρότερες των Ωκεανών που σχηματίζονται ανάμεσα σε νησιά ή σε μεγάλες εκτάσεις ξηράς ονομάζονται Θάλασσες (Μεσόγειος, Βόρειος, Αντιλλών). Όταν η έκτασή τους είναι ακόμη μικρότερη ονομάζονται πελάγη, όπως το Αιγαίο, το Ιόνιο κλπ. Όταν δε μια θαλάσσια έκταση περιορίζεται έντονα από τη ξηρά τότε ονομάζεται κόλπος. Β. Από την άποψη του Διεθνούς δικαίου η θάλασσα διακρίνεται σε Χωρικά ύδατα, Οικονομική ζώνη και Αιγιαλίτιδα ζώνη που υπάγονται στη κυριαρχία της παράκτιας χώρας, τις κλειστές θάλασσες που περιβάλλονται από στεριά π.χ. Νεκρά θάλασσα) που ανήκουν στη κυριαρχία του παράκτιου ή παράκτιων χωρών, στις εσωτερικές θάλασσες που περιβάλλονται από ξηρά αλλά συγκοινωνούν με την ανοιχτή θάλασσα όπως η Αζοφική που ταυτίζεται με αυτή και τέλος τις «ανοικτές θάλασσες» ή Διεθνή ύδατα που δεν υπάγονται σε κανενός κράτους τη δικαιοδοσία. Γ. Από πλευράς Μετεωρολογίας η θάλασσα διακρίνεται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με τη κατάστασή της (κατάσταση θαλάσσης) π.χ. γαλήνια, ταραγμένη, κυματώδη κλπ.

Θάλασσα

Κατάλογος θαλασσών που διαιρούνται από ωκεανούς Ειρηνικός Ωκεανός • • • • • • • • • • • • • •

Βερίγγειος Θάλασσα Κόλπος της Αλάσκας Θάλασσα του Κορτέζ (Κόλπος της Καλιφόρνιας) Θάλασσα του Οκχότσκ, (Okhotsk) Iαπωνική Θάλασσα Εσωτερική Θάλασσο της Σέτο, (Seto Inland Sea) Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας Θάλασσα της Νότιας Κίνας Κόμπος Μπεϊμπού, (Beibu Gulf) Θάλασσα Σούλου, (Sulu Sea) Θάλασσα Κελέμπες, (Celebes Sea) Θάλασσα Μποχόλ, (Θάλασσα Μιντανάο) Θάλασσα Φιλιππίνων Θάλασσα Φλόρες, (Flores Sea)

• • • • •

Θάλασσα Μπάντα, (Banda Sea) Θάλασσα Αραφούρα, (Arafura Sea) Θάλασσα Τιμόρ, (Timor Sea) Τασμανική Θάλασσα, (Tasman Sea) Κίτρινη Θάλασσα, (Yellow Sea)

• Θάλασσα Μποχάι, (Bohai Sea) • Κοραλιογενής Θάλασσα, (Coral Sea) • Κόλπος της Καρπεντάρια, Gulf of Carpentaria

Ατλαντικός Ωκεανός • Κόλπος Χάντσον, (Hudson Bay) • • • • • •

• Κόλπος Τζέιμς, (James Bay) Κόλπος Μπάφιν, Baffin Bay Κόλπος του Αγ. Λαυρεντίου, (Gulf of St. Lawrence) Καραϊβική Θάλασσα, (Caribbean Sea) Κόλπος του Μεξικού, (Gulf of Mexico) Θάλασσα των Σαργασσών, (Sargasso Sea) Βόρεια Θάλασσα • Βαλτική Θάλασσα, (Baltic Sea)

• Κόλπος της Μπότνια, (Gulf of Bothnia) • Ιρλανδική Θάλασσα, (Irish Sea) • Κελτική Θάλασσα, (Celtic Sea) • Μεσόγειος Θάλασσα, (Mediterranean Sea) • Αδριατική Θάλασσα, (Adriatic Sea) • Αιγαίο Πέλαγος, (Aegean Sea) • Μαύρη Θάλασσα • Αζοφική Θάλασσα, (Sea of Azov) • Ιόνιο Πέλαγος

Θάλασσα • Ligurian Sea • Μυρτώον πέλαγος, • Τυρρηνική Θάλασσα, (Tyrrhenian Sea) • Κόλπος της Σίδρας, (Gulf of Sidra) • Θάλασσα του Μαρμαρά, (Sea of Marmara) • Κρητικό Πέλαγος • Κόλπος του Μπισκέι, (Bay of Biscay) • Κόλπος της Γουϊνέας, (Gulf of Guinea)

Ινδικός Ωκεανός • • • • • • •

Ερυθρά Θάλασσα, (Red Sea) Κόλπος του Άντεν, (Gulf of Aden) Περσικός Κόλπος, (Persian Gulf) Κόλπος του Ομάν, (Gulf of Oman) Αραβική Θάλασσα, (Arabian Sea) Κόλπος της Βεγγάλης, (Bay of Bengal) Κόλπος της Ταϊλάνδης, (Gulf of Thailand)

• Θάλασσα της Ιάβας, (Java Sea)

Αρκτικός Ωκεανός • Θάλασσα Μπάρεντς, (Barents Sea) • Θάλασσα Κάρα, (Kara Sea) • Θάλασσα Μποφόρ, (Beaufort Sea) • • • •

• Κόλπος Αμούντσεν, (Amundsen Gulf) Γροινλανδική Θάλασσα, (Greenland Sea) Θάλασσα Τσούκσι, (Chukchi Sea) Θάλασσα Λάπτεφ, (Laptev Sea) Ανατολική Σιβηρική Θάλασσα, (East Siberian Sea)

Νότιος Ωκεανός • • • • •

Θάλασσα Γουέντελ, (Weddell Sea) Θάλασσα Ρος, (Ross Sea) Μέγα Αυστραλιανό Φράγμα, (Great Australian Bight) Κόλπος Αγίου Βικεντίου, (Gulf Saint Vincent) Κόλπος Σπένσερ, (Spencer Gulf)

Περίκλειστες Θάλασσες • • • • •

Αράλη, (Aral Sea) Kασπία Θάλασσα, (Caspian Sea) Νεκρά Θάλασσα, (Dead Sea) Θάλασσα της Γαλιλαίας, (Sea of Galilee) Θάλασσα Σάλτον, (Salton Sea)

Θάλασσα

Εξωγήινες Θάλασσες Οι αποκαλούμενες σεληνιακές "θάλασσες" είναι μεγάλες βασαλτικές εκτάσεις στη Σελήνη, τις οποίες οι άνθρωποι παλιότερα θεωρούσαν ότι ήταν σώματα νερού και τις περιέγραψαν ως θάλασσες. Είναι οι γνωστές σκιές στην επιφάνεια του δορυφόρου της Γης, ορατές ακόμη και με γυμνό οφθαλμό. Νερό σε υγρή μορφή θεωρείται ότι υπάρχει κάτω από την επιφάνεια αρκετών φυσικών δορυφόρων, όπως στους δορυφόρους του Δία Ευρώπη και Γανυμήδη. Υγροί υδρογονάνθρακες θεωρείται, επίσης, ότι υπάρχουν στην επιφάνεια του Τιτάνα, αν και θα ήταν ακριβέστερο να τους περιγράψουμε ως λίμνες μάλλον παρά θάλασσες. Το 2005 τα ρομπότ της NASA Spirit και Opportunity ανακάλυψαν ότι και εκτάσεις της επιφάνειας του Άρη κάποτε καλύπτονταν από μια αλμυρή, ρηχή θάλασσα.

Επιστήμη Ο όρος θάλασσα χρησιμοποιείται και στην κβαντική φυσική. Η Θάλασσα Ντιράκ είναι μια ερμηνεία των καταστάσεων αρνητικής ενέργειας που συνθέτουν το κενό.

Ποίηση και θάλασσα Η θάλασσα υπήρξε πολλές φορές η έμνευση για διάφορου είδους καλλιτέχνες και ιδιαίτερα ποιητές. Γνωστό θέμα της ποίησης είναι η ξενιτιά και ο πόθος για επιστροφή στη στεριά.

Βλέπε επίσης • • • • • • •

Ωκεανογραφία Ωκεανός Πέλαγος Ποταμός Λίμνη Νερό Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών

Ωκεανός Ωκεανός Ωκεανός αποκαλείται η πολύ μεγάλη θαλάσσια επιφάνεια. Ο όρος καθιερώθηκε, ιστορικά, από τον αρχαίο Έλληνα Ηρόδοτο και προέρχεται από τον ομώνυμο μυθικό θεό της Ελληνικής Μυθολογίας, τον Ωκεανό. Οι ωκεανοί αρχικά ήταν τρεις, ο Ειρηνικός, ο Ατλαντικός και ο Ινδικός, ενώ στη συνέχεια προστέθηκαν οι δύο των πόλων της Γης, ο Αρκτικός και ο Ανταρκτικός Ωκεανός, που συνολικά καλύπτουν σχεδόν τα τρία τέταρτα (71%) της επιφάνειας της γης, περιέχουν δε το 97% του νερού και το 90% των ηφαιστείων, ενώ σχεδόν τα μισά από τα παγκόσμια θαλάσσια ύδατα παρουσιάζουν βάθος μεγαλύτερο των 3.000 μέτρων. Οι ωκεανοί σήμερα είναι πέντε: • • • • •

Ειρηνικός Ωκεανός Ατλαντικός Ωκεανός Ινδικός Ωκεανός Αρκτικός Ωκεανός ή Βόρειος Ωκεανός και Ανταρκτικός Ωκεανός ή Νότιος Ωκεανός

Χαρακτηριστικά Οι ωκεανοί καλύπτουν έκταση 361 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων της γήινης επιφάνειας. Έχουν συνολικό όγκο 1.340 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα και το μέσο βάθος τους είναι 3.711 μέτρα (σχεδόν τα μισά από τα παγκόσμια θαλάσσια ύδατα έχουν βάθος άνω των 3.000 μέτρων).

Εξερεύνηση Ένα αρκετά μεγάλο μέρος των ωκεανών είναι ανεξερεύνητο. Είναι το μοναδικό μέρος του πλανήτη που δεν έχει εξερευνηθεί αρκετά. Ταξίδια στον ωκεανό γινόντουσαν από τους προϊστορικούς χρόνους, αλλά μόνο στους σύγχρονους χρόνους έχει πραγματοποιηθεί εκτενές υποβρύχιο ταξίδι. Το βαθύτερο σημείο στον ωκεανό είναι η τάφρος των Μαριανών (Mariana Trench) [1], η οποία βρίσκεται στον Ειρηνικό Ωκεανό βόρεια των Μαριάνων νήσων (Marianna Islands). Έχει μέγιστο βάθος 10.923 μέτρων. Ερευνήθηκε πλήρως το 1951 με το βρετανικό ναυτικό σκάφος, "Challenger ΙΙ" που έδωσε το όνομά του στο βαθύτερο μέρος της τάφρου Challenger Deep. Οι πέντε ωκεανοί • • • • •

Ατλαντικός Ωκεανός Αρκτικός Ωκεανός Ινδικός Ωκεανός Ειρηνικός Ωκεανός Νότιος Ωκεανός

Ωκεανός

Δείτε επίσης • Θάλασσα • Ωκεανογραφία

Παραπομπές [1] http:/ / www. gbetsis. com/ posts/ i-tafros-ton-marianon-to-vathitero-simio-ton-okeanon. html

Ισθμός Ισθμός Ο ισθμός είναι στενή λωρίδα εδάφους που συνδέει δύο όχθες (συνήθως θαλασσών) και με τη σειρά του συνδέει δύο μεγαλύτερες μάζες εδάφους. Μορφολογικά είναι το αντίθετο του πορθμού (ή γενικά του αμφίγειου) ο οποίος χωρίζει δύο μάζες εδάφους.

Η Διώρυγα του Παναμά που συνδέει κεντρική και Νότια Αμερική.

Ισθμός

56 Οι ισθμοί είναι από γεωγραφικής άποψης καλές θέσεις για να κατασκευαστούν κανάλια. Το κανάλι του Παναμά (ή διώρυγα του Παναμά), π.χ., συνδέει τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό ωκεανό, με αποτέλεσμα να μειώνει αισθητά το χρόνο πλεύσης μεταξύ των ακτών ανατολικής και δυτικής Αμερικής.

Δείτε επίσης • • • • • • • •

Δορυφορική φωτογραφία της Διώρυγας του Σουέζ

Ισθμός της Κορίνθου Ισθμός του Παναμά Ισθμός του Σουέζ Ισθμός της Γουατεμάλα Ισθμός του Τεχουαντέπεκ Ισθμός του Κρά Ισθμός της Βόρειας Βαλτικής Ισθμός του Πρασονησίου

Καταρράκτης Καταρράκτης Το άρθρο αφορά τον καταρράκτη ποταμού. Για άλλες σημασίες δείτε: καταρράκτης (αποσαφήνιση). Καταρράκτης ονομάζεται συνηθέστερα το τμήμα ποταμού, τα νερά του οποίου πέφτουν απότομα από μεγάλο ύψος σε χαμηλότερο επίπεδο. Αυτό είναι δυνατό να συμβαίνει λόγω απότομης και μεγάλης κλίσης της κοίτης του ποταμού, είτε λόγω κάθετης υδατόπτωσης σε κοίτη χαμηλότερου επιπέδου.

Γενικά Σε πολλούς ποταμούς το επίπεδο της κοίτης μεταβάλλεται πολλές φορές από ψηλότερα σε χαμηλότερα ή και αντίστροφα. Η πτώση του νερού προκαλείται, όταν το νερό του ποταμού κατά την πορεία του, διερχόμενο πάνω από ανθεκτικό στη διάβρωση πέτρωμα, συναντά λιγότερο ανθεκτικό πέτρωμα το οποίο και στη συνέχεια παρασύρει δημιουργώντας ανισόπεδες κοίτες, ή όσες φορές, ενώ ρέει σε κοίτη από ανθεκτικά πετρώματα, συναντά καθίζηση εδάφους που έχει προκληθεί από οιαδήποτε άλλη αιτία. Οι καταρράκτες διακρίνονται, είτε λόγω του μεγάλου ύψους κατακρήμνισης του νερού και της θεαματικότητάς τους, που Καταρράκτης παρέχουν, είτε λόγω του μεγάλου όγκου των κατακρημνιζόμενων νερών και αποτελούν ένα από τα πιο θεαματικά φυσικά φαινόμενα. Η δύναμη, με την οποία πέφτουν τα νερά των καταρρακτών, αποδίνοντας πολύτιμο έργο, έδωσε στους ανθρώπους την ιδέα να κατασκευάσουν υδροηλεκτρικούς σταθμούς, με αποτέλεσμα την εγκατάσταση βιομηχανικών οικισμών κοντά στους καταρράκτες.

Στοιχεία - είδη Κύρια στοιχεία ενός καταρράκτη είναι το εύρος του χείλους του, το ύψος του, (ύψος υδατόπτωσης), η κλίση του και ο όγκος του καταρρέοντος νερού ανά ώρα, ή 12ωρο, ή 24ωρο. Από τα παραπάνω στοιχεία ορίζονται και τα είδη των καταρρακτών καθώς και η δυνατότητα υδροηλεκτρικής εκμετάλλευσής των. Κυριότερα είδη καταρρακτών είναι οι κάθετοι, οι περισσότερο θεαματικοί, οι επικλινείς που η υδατόπτωση συνεχίζεται σε επικλινές σκληρό πέτρωμα, και οι βαθμιδωτοί όπου η υδατόπτωση γίνεται τμηματικά, κατά βαθμίδες. Ανεξάρτητα των παραπάνω υπάρχουν και οι τεχνητοί καταρράκτες που δημιουργούνται στα μεγάλα υδατοφράγματα μέχρι και οι πολύ μικροί τεχνητοί, με ανακύκλωση του νερού για διακοσμήσεις υπαίθριων και εσωτερικών χώρων. Σημειώνεται ότι η αρχαιότερη αναφορά σε καταρράκτες αφορούσε τον Νείλο ποταμό, η κοίτη του οποίου παρουσίαζε μικρές ανωμαλίες, ασήμαντες σε σύγκριση με τους σήμερα γνωστούς.

Καταρράκτης

Σημαντικότεροι καταρράκτες .

Οι καταρράκτες της Έδεσσας

Ο ψηλότερος καταρράκτης στον πλανήτη μας είναι o Καταρράκτης του Έιντζελ (Πεμόν Kerepakupai-merú) στον ποταμό Καρόνι στο Μπολίβαρ της Ν.Α. Βενεζουέλας, που κατακρημνίζεται από επίπεδο κοίτης από χαλαζία και χύνεται σε δύο βαθμίδες από ύψος 980 μέτρων. Οι μεγάλοι καταρράκτες Βικτωρίας στον ποταμό Ζαμβέζη στη Ροδεσία έχουν πλάτος περίπου 1 1/2 χλμ. και ύψος 122 μέτρα. Οι καταρράκτες του Νιαγάρα και της Βικτωρίας θεωρούνται οι μεγαλύτεροι από άποψη όγκου χυνόμενου νερού. Οι καταρράκτες Γκρέητ του Μιζούρι και Σπίνιγκαν του ποταμού Αγίου Μαυρικίου, παρέχουν μεγάλες ποσότητες υδροηλεκτρικής ενέργειας.

Οι σημαντικότεροι καταρράκτες της Ελλάδας είναι οι καταρράκτες του ποταμού Βόδα της Έδεσσας των οποίων η υδατόπτωση χρησιμοποιείται στη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

[1] Το άρθρο βασίστηκε αρχικά σε αντίστοιχο άρθρο της Live-Pedia. (ιστορικό ). [11] Η εισαγωγή έγινε πριν την 1 Νοεμβρίου 2008, συνεπώς ισχύει η διπλή αδειοδότηση υπό την άδεια CC-BY-SA 3.0 και την GFDL [2] .

bjn:Banyu tajun

Παραπομπές [1] http:/ / www. livepedia. gr/ index. php?title=Καταρράκτης& action=history [2] http:/ / www. gnu. org/ copyleft/ fdl. html

Κόλπος (γεωγραφία) Κόλπος (γεωγραφία) Ως γεωγραφικός όρος κόλπος ή κόλπωση ονομάζεται οποιαδήποτε εσοχή ή διείσδυση της θάλασσας στη ξηρά, ανεξάρτητα της μορφολογίας της ακτής, της οποίας αντίστροφα και λαμβάνει το σχήμα.

Μέρη του κόλπου Κύρια μέρη ενός ακόλουθα επτά:

κόλπου

είναι

τα

1. τα άκρα αυτού, δηλαδή τα ακρωτήρια ανάμεσα των οποίων σχηματίζεται,

Ο κόλπος του Σαν Σεμπάστιαν στην Ισπανία

2. το στόμα (του κόλπου), η νοητή ευθεία που ενώνει τα δύο άκρα του, 3. οι πλευρές του, 4. ο μυχός του, το εσώτερο σημείο είσδυσης της θάλασσας στη ξηρά, 5. το εύρος του, που μετριέται πάντα σε μίλια, συνηθέστερα λαμβάνεται το μέσο εύρος του, 6. το μήκος είσδυσης, που μετριέται ομοίως, πάντα σε μίλια, από το στόμα μέχρι τον μυχό του και 7. το βάθος του, που μετριέται σε μέτρα ή οργιές, συνηθέστερα λαμβάνεται το μέσο βάθος του. • Τα τέσσερα πρώτα μέρη προσδιορίζονται από τον προσανατολισμό τους, (βόρεια, ανατολικά κ.λπ) ή κατά τον παρατηρητή (εισερχόμενο ή εξερχόμενο). Τα δε επόμενα τρία με το μέγεθός τους στις μονάδες μέτρησής τους.

Βασική διάκριση Βασική διάκριση των κόλπων γίνεται από το μέγεθός τους, βάσει του οποίου και είναι: 1. 2. 3. 4.

ο Μέγας κόλπος, π.χ. Κόλπος του Μεξικού, Κόλπος της Βεγγάλης, ο Κόλπος, π.χ. Περσικός κόλπος, Κόλπος του Άντεν, Σαρωνικός κόλπος ο Μικρός κόλπος ή ελάσσων κόλπος, και ο κολπίζων όρμος

Για υποδεέστερη διάκριση δείτε όρμος

Άλλες διακρίσεις Επιμέρους διακρίσεις γίνονται ανάλογα της ηπείρου ή του γεωγραφικού χώρου που βρίσκονται, π.χ. Ευρώπης, Ατλαντικού, Μεσογείου κ.λπ., ή κάποιας τοπογραφικής σχέσης μεταξύ δύο ή περισσοτέρων εξ αυτών, όπως και οι όρμοι π.χ. αμφίγειοι, ή κάποιας ακόμη ιδιαίτερης μορφολογίας της ακτής τους που ενδεχόμενα να παρουσιάζουν, π.χ. Γαλικιανή ακτή, Φιόρδ, κ.λπ.

Λίμνη Λίμνη Ως λίμνη νοείται ο υγροβιότοπος που αποτελείται απο μάζες νερού, γλυκού ή αλμυρού, συγκεντρωμένες σε κοιλότητες της επιφάνειας της γης, φαινομενικά στάσιμες και χωρίς άμεση επικοινωνία με τη θάλασσα. Τα βάθη των λιμνών είναι σχετικά μικρά σε σχέση με των Ωκεανών και των Θαλασσων. Γεωγραφικά περιοχές χωρίς λίμνες παρατηρούνται οι έρημοι, ενώ αντίθετα παρατηρούνται και συστάδες λιμνών σε ορισμένες περιοχές π.χ.Φινλανδία η Χώρα των 1000 λιμνών. Μεγαλύτερη σε έκταση λίμνη του κόσμου είναι η Κασπία θάλασσα (438.000 τ.χλμ), και σε βάθος η Βαϊκάλη (1.637 μ.) ενώ η μοναδική στην οποία υφίσταται αρχιπέλαγος είναι η λίμνη Νικαράγουα. Στην Ελλάδα, μεγαλύτερη λίμνη είναι η Τριχωνίδα.

Οι λίμνες Οχρίδα, Μεγάλη Πρέσπα και Μικρή Πρέσπα, στα σύνορα Ελλάδας, Αλβανίας και ΠΓΔΜ, φωτογραφημένες από δορυφόρο

Μεγαλύτερες λίμνες Ακολουθεί πίνακας με τις μεγαλύτερες σε έκταση λίμνες του κόσμου άνω των 10.000 τ.χλμ.: 1. Κασπία Θάλασσα (Ασία) 438.000 τ.χλμ. 2. Μίτσιγκαν-Χούρον (Αμερική) 117.000 τ.χλμ. 3. Σουπίριορ (Αμερική) 82.350 τ.χλμ. 4. Βικτωρία (λίμνη) (Αφρική) 68.500 τ.χλμ. 5. Αράλη (Ασία) 67.800 τ.χλμ. 6. Ουρώνη (Β. Αμερική) 60.000 τ.χλμ. 7. Ταγκανίκα (λίμνη) (Αφρική) 35.100 τ.χλμ 8. Βαϊκάλη (Ασία) 34.930 τ.χλμ. 9. Νυάσσα (Αφρική) 31.000 τ.χλμ. 10. Μεγάλη λίμνη των Άρκτων (Β. Αμερική) 29.000 τ.χλμ. 11. Μεγάλη λίμνη των Σκλάβων (Β. Αμερική) 26.000 τ.χλμ. 12. Ήρι (Β. Αμερική) 25.800 τ.χλμ. 13. Ουΐνιπεγκ (Β.Αμερική) 24.600 τ.χλμ. 14. Μπαλκάς (Ασία) 20.600 τ.χλμ. 15. Οντάριο (λίμνη) (Β. Αμερική) 18.750 τ.χλμ. 16. Λάντογκα (Ευρώπη) 18.130 τ.χλμ. 17. Τσαντ (λίμνη) (Αφρική) 18.000 τ.χλμ. 18. Λίμνη Ροδόλφου (Αφρική) 10.250 τ.χλμ.

Λίμνη

Ναυσιπλοΐα Από ναυτιλιακής άποψης οι λίμνες (lakes), φυσικές ή τεχνητές (λόγω φράγματος) ανήκουν στη κατηγορία των εσωτερικών υδάτων και συνήθως γλυκέων υδάτων. Στις πλεύσιμες λίμνες ισχύουν ιδιαίτεροι κανόνες ναυσιπλοΐας (inland navigation). Η ναυσιπλοΐα στις λίμνες πραγματοποιείται από μικρά κυρίως σκάφη (με μικρό βύθισμα), τις λιμνόβαρκες (lake crafts, lakers), καθώς και με μεγαλύτερα σκάφη τα λεγόμενα λιμνόπλοια (lake ships), όπως για παράδειγμα στις λίμνες των ΗΠΑ του Καναδά αλλά και στη λίμνη Ιωαννίνων στην Ελλάδα. Στην ελληνική επικράτεια η "καθ΄ ύλη" αρμοδιότητα ελέγχου των παραπάνω σκαφών ανήκει στην Ε.Ε.Π., δια της πλησιέστερης Λιμενικής Αρχής, ενώ η "κατά τόπον" στην Αστυνομική Αρχή της περιοχής. Εξαίρεση της "κατά τόπον" αποτελεί ο έλεγχος των λέμβων του λιμναίου σπηλαίου Διρού στη Λακωνία λόγω εγγύτερης θέσης της Λιμενικής Αρχής Γυθείου.

Δείτε επίσης • Σύμβαση Ραμσάρ • Κατάλογος λιμνών της Ελλάδας

Βιβλιογραφία [1]. Λίμνη. Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Επιστήμη & Ζωή (2005), Εκδόσεις Επιστήμη & Ζωή [2]. Λίμνη. Εργασία μαθητή

Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Lakes Database [3] • Lake Classification Systems [4] bjn:Danaw

Παραπομπές [1] [2] [3] [4]

http:/ / www. gnosinet. gr/ ez/ AlphaSearch. asp?SearchTerm='λίμνη' http:/ / www. neo. gr/ website/ ergasiamathiti/ 57. htm http:/ / www. ilec. or. jp/ database/ index/ idx-lakes. html http:/ / www. mlswa. org/ lkclassif1. htm

Νησί Νησί Νησί είναι ένα κομμάτι μεγάλο ξηράς που περικλείεται από νερό, ανεξαρτήτως του εάν βρίσκεται σε λίμνη, σε ποτάμι ή στην θάλασσα. Το μεγαλύτερο νησί της Γης, αφαιρουμένων την ηπείρων, είναι η Γροιλανδία με έκταση 2.166.086 τετρ. χλμ. Τα μικρά νησιά ονομάζονται νησίδες ή νησάκια, ενώ μια ομάδα από πολλά νησιά σε μεγάλη υδάτινη μάζα ονομάζεται αρχιπέλαγος.

Βραχονησίδα Βραχονησίδα Βραχονησίδα (Rocky islet, κατά μετάφραση του "Mediterranean Pilot vol.VI") είναι ένα μικρό και ακατοίκητο νησί χωρίς καμία οικονομική δραστηριότητα, συνήθως μικρότερο από νησίδα. Κριτήριο για τον χαρακτηρισμό ενός νησιού ως βραχονησίδας είναι το αν μπορεί να διατηρηθεί επ' αυτών ανθρώπινος πληθυσμός και να αναπτυχθεί αυτόνομη οικονομική ζωή

Το ερώτημα της υφαλοκρηπίδας Οι βραχονησίδες, αν και μικρής αξίας αυτές καθαυτές για μια χώρα, είναι σε ορισμένες περιπτώσεις αντικείμενα διεκδίκησης μεταξύ χωρών καθώς και αιτίες μικροσυρράξεων. Η αιτία είναι ότι οι βραχονησίδες, ως γη, υπό ορισμένες προϋποθέσεις που ορίζονται από το Διεθνές Δίκαιο θαλάσσης (ΔΔΘ), μπορούν ακόμη και να οριοθετήσουν γύρω τους υφαλοκρηπίδα, επεκτείνοντας έτσι κατά πολύ τα όρια κυριαρχίας μιας χώρας.

Βραχονησίδα του Σαρωνικού κόλπου

Τα νησιά έχουν κι αυτά κατά το Διεθνές Δίκαιο υφαλοκρηπίδα. Εξαίρεση αποτελούν σύμφωνα με το άρθρο 121 της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 οι βράχοι, οι οποίοι δεν μπορούν να διατηρήσουν ανθρώπινο πληθυσμό ή αυτόνομη οικονομική ζωή. Αυτοί οι βράχοι έχουν μεν αιγιαλίτιδα ζώνη (χωρικά ύδατα), δεν έχουν όμως δικαίωμα στην υφαλοκρηπίδα ή στην αποκλειστική οικονομική ζώνη. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στην υπόθεση της υφαλοκρηπίδας της Βόρειας Θάλασσας το 1969, στην οποία αναγνώρισε ότι το δικαίωμα στην υφαλοκρηπίδα αποτελεί διεθνές έθιμο που δεσμεύει όλα τα κράτη, αναγνώρισε ότι απόκλιση από τον κανόνα ότι το παράκτιο κράτος έχει δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας δικαιολογείται μόνο για νησίδες, βράχους και ελαφρές προεξοχές της ακτής (islets, rocks and minor coastal projections / îlots, rochers ou légers saillants de la côte, σκέψη 57 της απόφασης), άρα εξ αντιδιαστολής οι εθιμικοί κανόνες για την ύπαρξη και εκμετάλλευση της υφαλοκρηπίδας που δεσμεύουν όλα τα κράτη ανεξάρτητα από Διεθνείς Συνθήκες καλύπτουν και τα νησιά (όχι όμως τις «νησίδες, βράχους και ελαφρές προεξοχές της ακτής»).

Βραχονησίδα

Βραχονησίδες: Λόγος αντιπαράθεσης Αντιπαραθέσεις για ακατοίκητες βραχονησίδες έχουν σημειωθεί, κατά καιρούς, στις θαλάσσιες περιοχές Ιαπωνίας, Κορέας, Κίνας, Αραβικού Κόλπου, Ερυθράς Θάλασσας, Λιβύης, Νήσων Φώκλαντ, Παναμά κ.α. Πρόσφατα παραδείγματα υπήρξαν τα Ίμια στο Αιγαίο Πέλαγος και το Περεζίλ. Τα Ίμια έγιναν πεδίο στρατιωτικής αντιπαράθεσης Ελλάδας - Τουρκίας, γνωστή ως Κρίση των Ιμίων το 1996, ενώ το Περεζίλ (Μαροκινό όνομα Λεϊλά), πεδίο στρατιωτικής αντιπαράθεσης Ισπανίας - Μαρόκου το 2002.

Νησίδα Νησίδα Νησίδα είναι ένα μικρό νησί, μεγαλύτερο πάντως από μια βραχονησίδα. Στην Ελλάδα, στην απογραφή του 2001 αναφέρονται 420 νησίδες, από τις οποίες 46 ήταν κατοικημένες, με συνολικό πληθυσμό 3.635 κατοίκων, 24% μεγαλύτερο από αυτόν της απογραφής του 1991 (2.926 κάτοικοι).

Δείτε επίσης Κατάλογος ελληνικών νησίδων ανά νομό Νησίδα στην Αδριατική

Όαση Όαση Η όαση είναι γόνιμη εδαφική έκταση μέσα σε μία έρημο. Βασικός όρος για την ύπαρξη μιας όασης είναι η παρουσία νερού, που κάνει γόνιμη μια έκταση, σε περισσότερο ή λιγότερο ευρεία κλίμακα, ανάλογα με την αφθονία του. Ο εφοδιασμός της όασης σε νερό μπορεί να γίνεται από τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, από τον οποίο αναβλύζει στην επιφάνεια είτε λόγω του υδατοστεγούς υπεδάφους, είτε λόγω ειδικής μορφολογίας της περιοχής, ενώ άλλες φορές το νερό φέρεται στην επιφάνεια με άντληση από πηγάδια. Συχνά το νερό δεν αναβλύζει στην επιφάνεια αλλά η Όαση στο Λιβυκό τμήμα της ερήμου Σαχάρα παρουσία του γίνεται φανερή από την ύπαρξη φυτών που κατορθώνουν να απορροφούν το νερό με ριζικά συστήματα. Πολλές φορές οι οάσεις είναι ευθύγραμμες, σύμφωνα προς τις κύριες κατευθυντήριες γραμμές, κάτι που φανερώνει την ύπαρξη φρεατίου υδροφόρου ορίζοντα σε μικρό βάθος.

Πηγές πληροφόρησης • Εγκυκλοπαίδεια δομή 1973

Παραλία Παραλία Η Παραλία ή «πάραλος γη» λέγεται ζώνη ξηράς που εκτείνεται από τον αιγιαλό και προς την ενδοχώρα και παρουσιάζει την αυτή σύσταση, δηλαδή μέχρι νά καταστεί αυτή ορεινή. Οι μεγάλης κλίμακας ειδικοί ναυτικοί χάρτες (λιμενοδείκτες) που είναι λεπτομερείς στην ακτογραμμή περιέχουν σε γενικές γραμμές και χαρτογράφηση παραλίας. Ο όρος παραλία με σημασία επιθέτου (άλλοτε παραλιώτις, παραθάλασσα και πάραλος) καλείται κάθε επιφάνεια γης που βρέχεται από τη θάλασσα τουλάχιστον κατά μία πλευρά. Όμως δεν Παραλία στη Γκόα της Ινδίας θα πρέπει έτσι να συγχέεται ο όρος τουλάχιστον επί ουσιαστικής εννοίας που εμφανίζει περιορισμό ως προς το ανάπτυγμα π.χ. παραλία Φαλήρου, προς τους όρους «παράλια» (Μικράς Ασίας), «παράλιος» (Αττική) ή πάραλος γή (Αφρικής) που σημαίνει μεγάλο ανάπτυγμα. Παρά ταύτα πολλές φορές συγχέεται ο όρος παραλία με συγγενείς όρους όπως ακτή, αιγιαλός και περιγιάλι (=μικρή αμμώδης ακτή, χωρίς κρηπιδώματα). Το εύρος της ζώνης παραλίας καθορίζεται κάθε φορά από ειδική επιτροπή στην οποία συμμετέχουν μηχανικοί της αρμόδιας, κατά τόπο, υπηρεσίας της Νομαρχίας, της Υδρογραφικής Υπηρεσίας και αξιωματικών του Λιμενικού Σώματος. Στη ζώνη αυτή απαγορεύεται οποιαδήποτε ιδιοκτησία, ανήκει καθ΄ ολοκληρία στο κράτος και συμπεριλαμβάνεται στα δημόσια κτήματα, υπό την επίβλεψη του κατά τόπο οικονομικού εφόρου. • Εξυπακούεται ότι σε απόκρυμνη ακτή δεν υφίσταται και ούτε ορίζεται ζώνη παραλίας. Σημειώνεται ότι στην αρχαιότητα Παραλία ονομάζονταν το από του Σουνίου μέχρι του Φαλήρου αφενός, και από του Σουνίου μέχρι Ωρωπού αφετέρου, παραθαλάσσιο τμήμα της Αττικής που ήταν πολύ πυκνά κατοικημένο λόγω της γονιμότητας των εδαφών της και των εύκολων και ασφαλών δρόμων της. Οι δε κάτοικοι των περιοχών αυτών ονομάζονταν "Παράλιοι ή Πάραλοι, εξ ου και το όνομα του ιερού πλοίου Πάραλος.

Πορθμός Πορθμός Ο Πορθμός είναι ναυτικός γεωγραφικός όρος, με τον οποίο χαρακτηρίζεται η φυσική στενή λωρίδα θάλασσας που χωρίζοντας δύο ακτές ενώνει δύο μεγαλύτερες θαλάσσιες εκτάσεις. Είναι ιδιαίτερος όρος του αμφίγειου. Οι πορθμοί άλλοτε είναι πολύ μακρείς και άλλοτε δαιδαλώδεις. Γενικά οι πλεύσιμοι πορθμοί παρέχουν μεγάλη οικονομική εκμετάλλευση και φυσικό είναι να θεωρούνται πάντα ως ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας. Πολλές φορές ακόμη αυτοί οριοθετούν και προσδιορίζουν τις τυχόν παραθαλάσσιες λεκάνες. Οι μεγαλύτεροι πορθμοί σήμερα στο κόσμο αποτελούν κόμβους έντονης ναυτιλιακής κίνησης όπου και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή ειδικά σε περιπτώσεις ομίχλης. Πορθμοί που δεν είναι φυσικοί αλλά δημιουργούνται με τεχνικά έργα διάνοιξης ονομάζονται διώρυγες (όπως η διώρυγα Παναμά, η διώρυγα Σουέζ, η διώρυγα της Κορίνθου κ.λπ.).

Διάγραμμα του πορθμού

Πλέον φημισμένοι πορθμοί στο κόσμο είναι οι: Πορθμός του Καλαί, Βερίγγειος, Λα Περούζ, Άντεν, Μάλακα, του Μαγγελάνου, τα Δαρδανέλια, ο Βόσπορος, του Κερτς κ.ά. Σημαντικότερος ελληνικός πορθμός είναι ο Πορθμός του Ευρίπου στη Χαλκίδα. • Ο πορθμός που ενώνει δύο κόλπους λέγεται πόρος (π.χ. ο πόρος της Τροιζήνας). • Όταν ο πορθμός έχει μεγάλο πλάτος λέγεται διέκπλους (π.χ. του Γιβραλτάρ), και αντίθετα στενό (π.χ. Τσανάκκαλε). • Ακριβώς αντίθετη μορφολογία του πορθμού είναι ο ισθμός.

Ποταμός Ποταμός Ο Ποταμός είναι μία μεγάλη φυσική υδάτινη οδός. Το σημείο στο οποίο γεννιέται ένας ποταμός ονομάζεται πηγή. Ένας ποταμός μπορεί επίσης να προέρχεται από κάποια λίμνη, από ένα υπόγειο πηγάδι, ή από την ένωση κάποιων χειμάρρων. Τα νερά του ποταμού συνεχίζουν μέχρι να καταλήξουν κάπου. Αν τα νερά του χύνονται σε μία λίμνη ή στη θάλασσα, το μέρος εκείνοστο οποίο τα νερά του ενώνονται με αυτά της λίμνης ή της θάλασσας ονομάζονται εκβολή και καμιά φορά χρησιμοποιούμε πληθυντικό, εκβολές. Αν τα νερά του ενώνονται με αυτά ενός άλλου ποταμού, το σημείο στο οποίο ενώνονται το ονομάζουμε συμβολή των δύο ποταμών και τον μικρότερο από τους δύο ποταμούς, παραπόταμο. Αρκετές φορές συμβαίνει τα νερά ενός ποταμού, ιδιαίτερα αν είναι αρκετά μεγάλος, να διακλαδίζονται πριν την εκβολή και να καταλήγουν στην θάλασσα σε σχήμα δέλτα (Δ). Τότε ονομάζουμε το σημείο εκβολής του ποταμού δέλτα. Πολλά από τα δέλτα ποταμών αποτελούν σημαντικά οικοσυστήματα. Σε Πηγή: η γέννηση ενός ποταμού αυτά συναντώνται πλήθος φυτών και ζώων, ενώ πολλά είδη προτιμούν τα δέλτα, όπου η τροφή είναι άφθονη, για την αναπαραγωγή τους. Αλλά και πολλοί άνθρωποι ζουν σε μερικά από τα μεγαλύτερα δέλτα του κόσμου. Ο κυριότερος λόγος που τα δέλτα είναι τόσο πλούσια και εύφορα είναι το γεγονός ότι τα νερά των ποταμών στην πορεία τους προς τα δέλτα παρασύρουν χώμα που το εναποθέτουν στην εκβολή των ποταμών με την μορφή λάσπης, αλλά και πολλές θρεπτικές ουσίες μαζί με αυτό. Όσο περνούν τα χρόνια τόσο μεγαλώνουν και τα δέλτα με αυτόν τον τρόπο.Αυτή, όμως, είναι μία διαδικασία της οποίας τα αποτελέσματα είναι ορατά με την πάροδο αιώνων. Πολλές φορές παραλιακές πόλεις κοντά σε εκβολές ποταμών έχουν μεταβληθεί σε μεσόγειες μετά από κάποιους αιώνες. Τα νερά των ποταμών ο άνθρωπος τα αξιοποιεί προς όφελός του με διάφορους τρόπους από πολύ παλιά. Κάποιοι από αυτούς είναι η ύδρευση των κατοικημένων περιοχών, η άρδευση των καλλιεργούμενων εκτάσεων, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια με τη βοήθεια των υδροηλεκτρικών φραγμάτων. Παλαιότερα χρησιμοποιούσαν τη δύναμη της ροής ενός ποταμού κατασκευάζοντας νερόμυλους στην όχθη του. Ακόμη, πολλοί μεγάλοι ποταμοί αποτελούν από τα αρχαία χρόνια σημαντικές υδάτινες οδούς για την μετακίνηση ανθρώπων, εμπορευμάτων και ιδεών. Ένα μεγάλο πρόβλημα για την επιβίωση των οικοσυστημάτων που υπάρχουν στα ποτάμια ή που εξαρτώνται από αυτά, αλλά και των ανθρώπων που ζουν γύρω από αυτά, είναι η μόλυνση των ποταμών με βιομηχανικά απόβλητα, φυτοφάρμακα, σκουπίδια που πετούν οι άνθρωποι στην κοίτη ή στην όχθη του ποταμού ή παρασύρονται από τη βροχή. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η υπερεκμετάλλευση των νερών τους για την ύδρευση των κατοικημένων περιοχών και την άρδευση των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Σε συνδυασμό με τις αλλαγές στο παγκόσμιο κλίμα το ύψος της στάθμης πολλών ποταμών είναι χαμηλότερο από ότι παλιά, ενώ τις θερμές περιόδους μειώνεται ακόμη περισσότερο. Πολλοί ποταμοί για αρκετά χρόνια τώρα έχουν ελάχιστη ή

Ποταμός και καθόλου ζωή στα νερά τους. Πρόσφατο παράδειγμα αυτής της διαδικασίας η εκτιμώμενη εξαφάνιση του δελφινιού του ποταμού Γιανγκτσέ στην Κίνα, (Baiji), ενός ενδημικού είδους του ποταμού αυτού. bjn:Sungay

Χερσόνησος Χερσόνησος Χερσόνησος λέγεται ένα τμήμα ξηράς, μικρής ή μεγάλης έκτασης, που εισχωρεί μέσα στη θάλασσα με συνέπεια να βρέχεται απ΄ αυτή από τρεις πλευρές. Συνηθέστερα η χερσόνησος συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα με ευρύτατο λαιμό. Όταν, όμως, η χερσόνησος απολήγει σε ένωση με νησί, ή με μεγαλύτερο σε έκταση τμήμα τότε παρουσιάζει μια στενή χερσαία λωρίδα που ονομάζεται ισθμός.

Αρχαιότητα Ονομαστές χερσόνησοι στην αρχαιότητα ήταν οι ακόλουθες:

Χερσόνησος μετά ισθμού (Κροατία)

• η Θρακική ή Καλλίπολης • η Ταυρική ή Σκυθική • • • • • • • • • •

η χερσόνησος Ζήνωνος στη Μαιωτίδα λίμνη η Κνιδία ή Βιβασσίη στη Καρία η της Ευβοίας (σημερινό άκρο Οχθονιάς) η της Κρήτης η Κιμβρική (σημερινή της Γιουτλάνδης) η Αραβική (σημερινή του Κατάρ) η Αιθιοπική ή νήσος Πανός (σημερινό άκρο Ρας Χαλάιμπ) η Κυρηναϊκή ή Χέρρουρα, λεγόμενη σήμερα Ρας ατ Τον (=χερσόν. των σύκων) ο "Πύργος των Αράβων" της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο, και τέλος Η "Χρυσή χερσόνησος" (η σημερινή Μαλάκα του Ινδικού).

Ευρώπη • Η Ευρώπη είναι η ίδια μια χερσόνησος • Βαλκανική χερσόνησος • Χαλκιδική χερσόνησος • Χερσόνησος του Αγίου Όρους • Χερσόνησος της Κασσάνδρας • Χερσόνησος της Σιθωνίας • Χερσόνησος της Πελοποννήσου • Πήλιο • Ιβηρική χερσόνησος • Σκανδιναβική Χερσόνησος • Ιταλική χερσόνησος • χερσονησος της Γιουτλανδης

Χερσόνησος • Χερσόνησος Κόλα (Ρωσία)

Ασία • • • •

Ινδική χερσόνησος Κορεατική χερσόνησος Αραβική_χερσόνησος Χερσόνησος Καμτσάτκα (Ρωσία)

Αμερική • Φλόριντα (Πολιτεία των ΗΠΑ) • Μπάχα Καλιφόρνια (Βορειοδυτικό Μεξικό)

Δείτε επίσης • Ακρωτήριο

Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες

Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες Γεωλογία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2429240 Συνεισφέροντες: Diderot, Geraki, Hellenjg, Kalogeropoulos, Konsnos, Leonariso, Lucinos, Schekinov Alexey Victorovich, Templar52, Ttzavaras, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Γεωλογία της Σελήνης Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2309196 Συνεισφέροντες: Kalogeropoulos, Kostisl, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Βιογεωγραφία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2422692 Συνεισφέροντες: Egmontaz, Jaguarlaser, Templar52 Γεμολογία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1988787 Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, Badseed, Fefeli, Kalogeropoulos, Loveless, Ttzavaras, V-astro, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Γεωδυναμική Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2322478 Συνεισφέροντες: Amalgam, Egmontaz, Templar52, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Γεωχημεία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2422912 Συνεισφέροντες: Amalgam, Atlantia, Templar52, VJSC263IO, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Εδαφολογία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2106218 Συνεισφέροντες: Templar52 Ηφαιστειολογία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2322550 Συνεισφέροντες: Diamond, Templar52 Μετεωρολογία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2374993 Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, Badseed, Diamond, Egmontaz, MARKELLOS, Templar52, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Ορυκτολογία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2382727 Συνεισφέροντες: Atlantia, Diamond, Klearchoskapoutsis, Kostisl, Templar52, Ttzavaras Κρυσταλλογραφία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2404830 Συνεισφέροντες: Amalgam, Diamond, FocalPoint, Illyria05, Rtt57, Templar52, Ttzavaras, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Παλαιοντολογία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2422289 Συνεισφέροντες: Ann, Dead3y3, Fefeli, Giachaforgr, Jaguarlaser, Kalogeropoulos, Oneiros, Transistor, Ttzavaras, 5 ανώνυμες επεξεργασίες Παλυνολογία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2175095 Συνεισφέροντες: Egmontaz, Kalogeropoulos, MARKELLOS, Templar52, Ziegelangerer, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Πετρολογία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2389011 Συνεισφέροντες: Klearchoskapoutsis, MARKELLOS, Templar52, Μυρμηγκάκι Σπηλαιολογία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2242118 Συνεισφέροντες: FocalPoint, Kalogeropoulos, Kostisl, MARKELLOS, Pfilippatou, Templar52, Ttzavaras, Vnikol, Xeiron, Μυρμηγκάκι, 9 ανώνυμες επεξεργασίες Στρωματογραφία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2374096 Συνεισφέροντες: Kalogeropoulos, Loveless, Templar52 Στρωματογραφία (αρχαιολογία) Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=1826688 Συνεισφέροντες: Kalogeropoulos Υδραυλική Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2059782 Συνεισφέροντες: Logictheo, Templar52, Xqt Υδρολογία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2388261 Συνεισφέροντες: Kostisl, Nataly8, Templar52, Vanakaris, Veron Φυσική γεωγραφία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2426095 Συνεισφέροντες: Nataly8, Templar52 Ωκεανογραφία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2409343 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Customizer 2010, Egmontaz, Sv1xv, Templar52, Vanakaris, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Βουνό Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2428353 Συνεισφέροντες: CubicStar, Ferengi, Kostisl, Lemur12, Logictheo, MARKELLOS, Ttzavaras Έρημος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2423435 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Krokodeilaki, Loveless, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Ήπειροι Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2324691 Συνεισφέροντες: Andkand, Costas78, Kalogeropoulos, Loveless, MARKELLOS, ManosHacker, Mastak, Purbo T, Taspozi, Templar52, VJSC263IO, Αναστάσιος, 7 ανώνυμες επεξεργασίες Θάλασσα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2423545 Συνεισφέροντες: Badseed, Economou, FocalPoint, Kalogeropoulos, Knop92, Kostisl, Lemur12, MARKELLOS, Purbo T, Siozosp, SkarmoutsosV, Syfra, Templar52, Ttzavaras, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Ωκεανός Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2422165 Συνεισφέροντες: Badseed, Egmontaz, Fefeli, Morgy, Noobas, Sisyphos23, Templar52, Ttzavaras, 5 ανώνυμες επεξεργασίες Ισθμός Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2423971 Συνεισφέροντες: Consta, Dada, Kostisl, MARKELLOS, Ttzavaras, Xoristzatziki, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Καταρράκτης Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2412430 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Amalgam, Aorati Melani, Ferengi, Kalogeropoulos, Kostisl, Nataly8, Templar52, V-astro, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Κόλπος (γεωγραφία) Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2272588 Συνεισφέροντες: Alaniaris, FocalPoint, Templar52, Veron, Xoristzatziki Λίμνη Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2420369 Συνεισφέροντες: Acp, Christos Vittoratos, Diamond, Egmontaz, Fefeli, Gepsimos, Lord Makro, MARKELLOS, SkarmoutsosV, Templar52, Ttzavaras, Παναγιώτης Μπότσης, 6 ανώνυμες επεξεργασίες Νησί Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2374050 Συνεισφέροντες: Acp, ArgGeo, FocalPoint, Loveless, Lucinos, MARKELLOS, Morgatek, Nevermore, Purodha, Qawsed, Templar52, 3 ανώνυμες επεξεργασίες Βραχονησίδα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2323145 Συνεισφέροντες: ArgGeo, FocalPoint, Lucinos, Nevermore, Skammas, Templar52, Veron, Wilson44691, Αρχίδαμος, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Νησίδα Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2166434 Συνεισφέροντες: Fefeli, FocalPoint, Georged, 2 ανώνυμες επεξεργασίες Όαση Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2388039 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Badseed, 20 ανώνυμες επεξεργασίες Παραλία Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2285966 Συνεισφέροντες: Alaniaris, Egmontaz, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Templar52, Thpanagos, Veron, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Πορθμός Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2338785 Συνεισφέροντες: Badseed, Christos Vittoratos, Downfoot1, Kostisl, Loveless, MARKELLOS, Powerstream, Templar52, Tony Esopi, Veron, 6 ανώνυμες επεξεργασίες Ποταμός Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2420519 Συνεισφέροντες: Alekkas, Badseed, Diamond, Egmontaz, Gepsimos, Knop92, Kyriakouchristina, Loveless, MARKELLOS, Makedonas, Templar52, Ttzavaras, 4 ανώνυμες επεξεργασίες Χερσόνησος Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2413055 Συνεισφέροντες: Polyvios, Purbo T, Templar52, Ttzavaras, V-astro, Veron, 4 ανώνυμες επεξεργασίες

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες Image:Gem.pebbles.800pix.labelled.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Gem.pebbles.800pix.labelled.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Original uploader was Arpingstone File:Shamal1 en.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Shamal1_en.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: User:Pcirrus Αρχείο:Paleontologist chipping.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Paleontologist_chipping.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: FunkMonk, Pieter Kuiper, Quadell Image:Palynologie-exemple.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Palynologie-exemple.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: Franz Xaver, Hg.naton, Malene Αρχείο:Wikipedia-logo.png Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Wikipedia-logo.png Άδεια: logo Συνεισφέροντες: Abigor, Bastique, Cary Bass, Guillom, Krinkle, Kwj2772, Mike.lifeguard, Mormegil, Richie, Rocket000, Schaengel89 Αρχείο:DSC_0166.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:DSC_0166.JPG Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: MarkosAlexandrou, Rastrojo, Sanxe, Simonxag Image:Land ocean ice cloud 1024.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Land_ocean_ice_cloud_1024.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Hymyly, Nowic, Saperaud, WikipediaMaster, Wst, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Ekman water bottle.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Ekman_water_bottle.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Elcobbola, Pierre cb Αρχείο:Andros Island-1844.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Andros_Island-1844.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Office of Hydrographer to the Admiralty, headed by w:Francis BeaufortAdmiral Beaufort Αρχείο:NOAA-smartbuoy2.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:NOAA-smartbuoy2.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: unlisted, NOAA personnel Αρχείο:Matterhorn north face.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Matterhorn_north_face.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:ZachT Αρχείο:Judea 2 by David Shankbone.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Judea_2_by_David_Shankbone.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: David Shankbone Αρχείο:AntarcticaDomeCSnow.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:AntarcticaDomeCSnow.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5 Συνεισφέροντες: Stephen Hudson Αρχείο:Pangea animation 03.gif Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pangea_animation_03.gif Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Original upload by Αρχείο:Continental models.gif Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Continental_models.gif Άδεια: άγνωστος Συνεισφέροντες: AlexCovarrubias, AnonMoos, BRUTE, Corticopious, Er Komandante, Jbrown223, Likevis, Roke, Timeshifter, 13 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Tectonic plates.png Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tectonic_plates.png Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Ævar Arnfjörð Bjarmason Αρχείο:Waves mediterranean sea.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Waves_mediterranean_sea.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: Andrius.v, Ranveig, Slawojar Αρχείο:Pazifik-Karte.png Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pazifik-Karte.png Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: Hystrix, Wamito Αρχείο:IsthmusOfPanama.png Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:IsthmusOfPanama.png Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Jodo, PeepP, Pieter Kuiper Αρχείο:SuezCanal-EO.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:SuezCanal-EO.JPG Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: David.Monniaux, Duesentrieb, Thomas Reid, Timeshifter, Yerpo Αρχείο:Imm015.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Imm015.jpg Άδεια: GNU Free Documentation License Συνεισφέροντες: Hike395, Howcheng, Maksim, Spangineer Αρχείο:Edessa waterfalls.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Edessa_waterfalls.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Ευαγγελία Κατή Original uploader was Lemur12 at el.wikipedia Image:San Sebastian aerea.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:San_Sebastian_aerea.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5 Συνεισφέροντες: Hynek Moravec; modified by Generalpoteito Αρχείο:Ohrid prespa nasa.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Ohrid_prespa_nasa.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: CrniBombarder!!!, Esc, Geofrog, Juiced lemon, Mircea, PM, Rehman, 1 ανώνυμες επεξεργασίες Αρχείο:Islet Rock Βραχονησίδα.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Islet_Rock_Βραχονησίδα.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution 2.5 Συνεισφέροντες: FocalPoint, Phso2, Telim tor Αρχείο:Archipelago062009.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Archipelago062009.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Wilson44691 image:Island.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Island.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution 3.0 Συνεισφέροντες: user:donarreiskoffer Αρχείο:Oasis in Lybia.JPG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Oasis_in_Lybia.JPG Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Sfivat Image:India Landscape.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:India_Landscape.jpg Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.0 Συνεισφέροντες: robinn File: Strait.svg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Strait.svg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: Original uploader was K. Aainsqatsi at en.wikipedia (Original text : ) the original author is , Αρχείο:Pigi.PNG Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pigi.PNG Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: Χρήστης:Gepsimos Image:Peninsula croatia.jpg Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Peninsula_croatia.jpg Άδεια: Public Domain Συνεισφέροντες: User:Kork

Άδεια

Άδεια Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/