1
INNOVATIVE EXPERIMENT
1
Scratch (สแคร็ตช) คือ ภาษาคอมพิวเตอรแบบใหมทีช่ วยใหคุณสามารถสรางสรรคนิยายหรือนิทานภาพ ทีตอบโต ่ ได (interactive stories), ภาพเคลือนไหว ่ (animation), เกม (games), ดนตรี (music), มิวสิควิดีโอ (music video) และงานศิลป (art) หรืองานสรางสรรคอืนๆ ่ ตามแตจินตนาการ ทังนี ้ ้มีจุดมุงหมายเพือพั ่ ฒนากระบวนการ ความคิดสรางสรรคอยางไรขอจํากัด และรวมแบงปนขอมูล ตัวอยาง ประสบการณ และแนนอนความคิดสรางสรรค ใหมๆ รวมกับประชาคมสแคร็ตชบนเครือขายอินเทอรเน็ตทั่วโลกผานทางเวบไซตอยางเปนทางการของโครง การสแคร็ตชที่ http://scratch.mit.edu Scratch ไดรับการออกแบบเพือช ่ วยในการพัฒนาทักษะการเรียนรูของเยาวชนตั งแต ้ อายุ 8 ปขึนไปภายใต ้ แนวคิดทักษะการเรียนรูแหงศตวรรษที่ 21 (21st century learning skills) โดยเยาวชนสามารถสรางสรรคงานขึ้น เอง แบงปนความรูและผลงานกับผูอื น่ เพือเก็ ่ บเกี่ยวประสบการณและตอยอดความคิดของกันและกัน โดยเฉพาะ อยางยิงกั ่ บทักษะการเรียนคณิตศาสตร และคอมพิวเตอร โดยมุงเน นใหเยาวชนคํานึงถึงการสรางสรรคผลงานจาก ความคิดเชิงบวก สมเหตุสมผล และการทํางานรวมกัน Scratch ไดรับการพัฒนาโดย Lifelong Kindergarten group ใน MIT Media Lab สถาบันเทคโนโลยี แมตสาชูเซ็ตต ประเทศสหรัฐอเมริกา ภายใตการสนับสนุนทางการเงินโดย The National Science Foundation, Microsoft, Intel Foundation, Nokia และ MIT Media Lab research โครงการ Scratch ดําเนินการภายใตงานวิจัยทีได ่ รับการสนับสนุนโดย The National Science Foundation จากงบประมาณของรัฐตามเอกสารหมายเลข 0325828 และ เปนโครงการโอเพนซอรสที่เปดใหผูสนใจเข ารวม พัฒนาและเผยแพรแนวคิดและผลงานอยางเปนอิสระ ผูสนใจร วมเปนประชาคมสแคร็ตชลงทะเบียนเปนสมาชิกไดโดยไมมีคาใชจายที่ http://scratch.mit.edu ทังนี ้ การดาวน ้ โหลดโปรแกรม ตัวอยางโครงงาน และการอัปโหลดไฟลเพือแบ ่ งปนนันจะสงวนสิ ้ ทธเฉพาะสมาชิก ที่ลงทะเบียนเทานั้น นับถึงขณะจัดทําเอกสารนี้ บนเว็บไซตของ Scratch มีการเผยแพรโครงงาน มากกวา 4 ลาน ชิน้ มีจํานวนสคริปตทีเกิ ่ ดขึ้นมากกวา 20 ลานรายการ มีจํานวนตัวละครถูกสรางขึ้นใหมมากกวา 5 ลานตัว โดยผู สรางสรรค (contributor) นับแสนคน จากจํานวนสมาชิกที่ลงทะเบียนหลายแสนราย และตัวเลขสถิตินี้นับวันจะ เพิมขึ ่ นและเพิ ้ มขึ ่ น้ นันจึ ่ งเปนสิงที ่ ผู่ พั ฒนาการเรียนรูและเยาวชนในประเทศไทยควรให ความสนใจตอสือการเรี ่ ยน รูนี้ เพือที ่ ่จะไดรวมกันสรางสรรคผลงานทีเป ่ นประโยชนตอการเรียนรู กระบวนการคิด โดยไมผูกติดกับเงื่อนไข ทังยั ้ งไดรวมแบงปนความคิดกับผูอื นอี ่ กดวย จากจินตนาการ รังสรรคใหเปนจริง เลนอยางมีคุณคา แบงปนเพือต ่ อยอด กองานสรางสรรคใหม
2
“นักเรียนจะไดเรียนรูอะไรจากการสรางสรรคสรรคนิยายหรือนิทานภาพที่ตอบโตได, ภาพเคลื่อนไหว, เกม, ดนตรี และงานศิลปะดวย Scratch ?” นั่นเปนคําถามแรกๆ ทีถู่ กตั้งขึ้นเมือเริ ่ ่มตนการแนะนําสแคร็ตช คําตอบของคําถามนีนํ้ ามาซึ่งเหตุผลใน หลากหลายมิติ และไมนาเชือว ่ าดวยซอฟตแวรเพียงตัวเดียวจะสามารถตอบโจทยในการเรียนรูเพื อพั ่ ฒนากระบวน การคิดไดอยางมากมายดวยงบประมาณทีตํ่ ามากๆ ่ สิงแรกที ่ นั่ กเรียนจะไดเรียนรูคื อ แนวคิดทางคณิตศาสตรและการคํานวณ (mathematical and computational ideas) เนืองจากในการสร ่ างผลงานของ Scratch นักเรียนจะตองกําหนดเงือนไข ่ ตรวจสอบเงือนไข ่ กําหนดลักษณะ การทํางานผานการคํานวณคาตัวแปร การวางตําแหนงตัวละครบนเวที ทังหมดนั ้ นคื ่ อ องคความรูของคณิ ตศาสตรและ การคํานวณ นักเรียนจะซึมซับความรูเหล านีอย ้ างแนบเนียนผานการทดลองสรางสรรคผลงานอยางตอเนือง ่ องคความ รูเหล านันจะได ้ รับการนํามาใชผานการกําหนดความเร็วในการเคลือนที ่ ของตั ่ วละคร การคํานวณและสะสมคะแนนรวม ทังการเก็ ้ บคาสถิติของเกมคอมพิวเตอร เปนตน ถัดมา นักเรียนจะไดรับความรูเกี่ยวกับแนวคิดของการสรางภาพเคลื่อนไหว การเชือมต ่ อภาพและองค ประกอบทางศิลปะ เพือให ่ ไดผลงานทีสวยงามและเป ่ ยมไปด วยจินตนาการ ทีสํ่ าคัญอยางยิงคื ่ อ Scratch เปนเครื่องมือทีสนั ่ บสนุนใหเกิดการเรียนรูกระบวนการออกแบบ (process of design) อยางครบวงจร โดยนักเรียนจะเริมต ่ นการสรางสรรคงานดวยความคิดหรือไอเดีย จากนั้นพัฒนาสูการทํา ตนแบบ ทดลองและทดสอบ ปรับปรุงแกไขขอผิดพลาด ขอรับความคิดเห็นและคําวิจารณจากผูอื น่ อันนําไปสูการ คิดทบทวน การออกแบบใหม จนไดผลงานทีต่ องการในที่สุด และ Scratch ก็มีเครื่องมือที่สามารถตอบสนองตอ ความตองการเหลานั้นอยางครบถวน ในดานการสรางภาพ, ตัวละคร และฉาก Scratch มีเครื่องมือในการวาดและระบายสี รวมถึงรองรับการ นําภาพทีสร ่ างสรรคมาจากซอฟตแวรอืนๆ ่ เขามาใชในโปรแกรมได Scratch เตรียมเครื่องมือที่ใชในการกําหนด ลักษณะทาทาง ตลอดจนการเคลือนไหวของตั ่ วละครไวอยางมากพอ ในดานเสียง Scratch มีเครื่องมือในการกําเนิดเสียงจากเครื่องดนตรีมาตรฐานสากลกวา 100 ชิน้ และยังมี เสียงของสัตวและสิงแวดล ่ อมอืนๆ ่ ใหเลือกใชอยางมากมาย และยังรองรับการนําไฟลเสียงรวมทัง้ MP3 มาใชใน การสรางโครงงานดวย ในดานการคํานวณและกําหนดเงือนไขในการทํ ่ างานของโปรแกรม Scratch มีบล็อกคําสังทางคณิ ่ ตศาสตร ทีรองรั ่ บไวอยางสมบูรณ ทังการบวก ้ ลบ คูณ หาร การเปรียบเทียบมากกวา นอยกวา หรือเทากับ การกําหนดตัว แปร และกการสงผานคาของตัวแปร เรียกวาไดครบถวน
3
ในดานการติดตอกับภายนอก Scratch มีบล็อกคําสังและช ่ องทางเพือรองรั ่ บการทํางานกับอุปกรณฮารดแวร ภายนอก อาทิ เมาส คียบอรด และตัวตรวจจับ ทังนี ้ เพื ้ อให ่ นักเรียนสามารถสรางโครงงานทีเชื ่ อมต ่ อเพืออ ่ านคาจาก อุปกรณภายนอกแลวนํามาควบคุมการทํางานของโปรแกรมได ซึงนั ่ นคื ่ อ จุดเริมต ่ นของการสรางเกมคอมพิวเตอร รวม ถึงการสรางนิทานหรือนิยายภาพทีสามารถโต ่ ตอบกับคนดูหรือคนเลนไดในทันทีทันใดและสมจริง จุดมุงหมายที สํ่ าคัญของ Scratch คือ ตองการใหผูเรียนนําแรงบันดาลใจหรือจินตนาการของตัวเอง ถาย ทอดออกมาเป นผลงาน สนุ กกั บมัน แบ งปนกับเพื่อน คนใกลตัว หรือกระทั่งประชาคมโลกผานเครือขาย อินเทอรเน็ต เพื่อใหเขาไดรับทั้งคําชม คําวิจารณ ความคิด ความเห็น รวมถึงการนําแนวคิดของผูอื่นมาปรับปรุง และตอยอดผลงานของตัวเอง อันนําไปสูการสร างงานใหมที่มีคุณคาและมีประโยชนเพิมขึ ่ ้น และแนนอนสิงเหล ่ า นันจะกลายมาเป ้ นวัตถุดิบทางความคิดเพือก ่ อใหเกิดแรงบันดาลใจใหมๆ จินตนาการใหม เพือสร ่ างสรรคงานใหมๆ ตอไปไดอยางไมรูจบ
ปรับปรุง
แบงปน
จินตนาการ
จินตนาการ
เลน
สรางสรรค
อางอิงจาก Rethinking Learning in the Digital Age http://www.media.mit.edu/~mres/papers/wef.pdf Learning for the 21st Century (http://www.21stcenturyskills.org/)
4
ระบบคอมพิวเตอรทีต่ องการ คอมพิวเตอรทีใช ่ งานตองติดตังระบบปฏิ ้ บัติการวินโดวส XP SP2 ขึนไป ้ และมีพอรต USB วาง
1 พอรต
้ ่วางของฮารดดิสกอยางนอย 100 เมกะไบต มีเนือที จอภาพสี ตองตั้งคาความละเอียดไวอยางนอย 1024 x 768 จุด แนะนําทีระดั ่ บ 1152 x 864 จุด เพือให ่ สามารถแสดงหนาตางของโปรแกรม Scratch ไดเต็มจอ ตองมีการดเสียงทีมี ่ ชองตอลําโพงและไมโครโฟน เพือรองรั ่ บการทํางานกับเสียงดนตรีและการบันทึก เสียง พรอมทังต ้ อลําโพงและไมโครโฟนแบบไดนามิกเพือความพร ่ อมในการทํางาน กรณีใชคอมพิวเตอรโนตบุก สามารถใชลําโพงและไมโครโฟนทีติ่ ดตั้งมากับตัวคอมพิวเตอรได มีซีดีรอมไดรฟสําหรับการติดตั้งโปรแกรม หากติดตอกับเครือขายอินเทอรเน็ตได ควรดําเนินการดวย ทังนี ้ เพื ้ อประโยชน ่ ในการแบงปนไฟลและขอมูล ่ ดตั้งระบบปฏิบัติการ MAC OSX สามารถดาวน Scratch รองรับกับเครื่องคอมพิวเตอร Macintosh ทีติ โหลดเวอรชันสํ ่ าหรับเครื่องคอมพิวเตอร Macintosh ทีเว็ ่ บไซตของ Scratch ที่ http://scratch.mit.edu
การติดตังโปรแกรม ้ Scratch 1.4 (1) นําแผนซีดีรอมของ Scratch ใสลงในซีดีรอมไดรฟ เปดดูไฟล ดับเบิลคลิ ้ กทีไฟล ่ Scratch14_140203.exe (2) จะพบหนาตางตอนรับสูการติดตั้งซอฟตแวร Scratch คลิกปุม Next เพือผ ่ านขั้นตอนนี้ไป
5
(3) เลือกตําแหนงของโฟลเดอรทีต่ องการติดตั้ง จากนั้นคลิกปุม Next เพือผ ่ านขั้นตอนนี้ไป
(4) กําหนดคาและทําตามขั้นตอนการติดตั้ง จนเสร็จสินการติ ้ ดตั้ง (5) จากนั้นจะมีการติดตังไดรเวอร ้ USB สําหรับเชื่อมตอกับแผงวงจร SensorLINK ซึงจะได ่ กลาวถึงการ ใชงานแผงวงจรนีในภายหลั ้ ง คลิกปุม Install จากนั้นรอจนกระทังการติ ่ ดตั้งไดรเวอรเสร็จสิน้
6
(5) ตรวจสอบผลการติดตัง้ โดยคลิกทีปุ่ ม Start Program Scratch จะพบไอคอนของไฟลทีสามารถ ่ และ ซอฟตแวรตัวหลังจะใชในการตรวจสอบการทํางาน รันใหทํางานได 2 ตัวคือ ของแผงวงจร SensorLINK ทีใช ่ รวมกับ Scratch เมือต ่ องการติดตอและอานคาจากตัวตรวจจับสัญญาณไฟฟาภายนอก เมือเลื ่ อกรัน หนาตางของโปรแกรม Scratch จะปรากฏขึน้
7
เมือทํ ่ าการรันซอฟตแวร Scratch จะปรากฏหนาตางหลักขึ้นมา โดยมีสวนประกอบดังนี้ แถบเลือกการแกไขสคริปต, ชุด และเสียงของตัวละคร หมวดของคําสั่ง
ขอมูลตัวละคร เมนูคําสัง่
ปุมเริ มและหยุ ่ ดการทํางาน ของสคริปตทังหมด ้
เครืองมื ่ อชวยจัดการ ตัวละครบนเวที
ปุมสลั บฉากและเปลียน ่ โหมดการนําเสนอ
ฉากสําหรับแสดง (Stage)
พื้นที่จัดการสคริปต ชุด คําสังสํ ่ าหรับควบคุมและ และเสียงของตัวละคร อานคาตางๆ จากตัวละคร
ปุมเพิ มตั ่ วละครใหม พื้นทีเก็ ่ บตัวละครทีใช ่ ในการแสดง
8
1. หมวดของคําสั่งตางๆ ใชเลือกหมวดหรือกลุมของคํ าสั่งตางๆ ซึงแยกเป ่ นประเภทตามการทํางาน โดยคําสั่งหมวดเดียวกันจะมี สีเหมือนกัน บล็อกคําสั่งของ Scratch มีทังสิ ้ ้น 8 หมวด แบงแยกดวยสีทีแตกต ่ างกัน ดังนี้
1.1 หมวดการเคลือนที ่ หรื ่ อ Motion เปนบล็อกสีนํ้าเงิน 1.2 หมวดควบคุมหรือ Control เปนบล็อกสีเหลือง 1.3 หมวดรูปรางหรือ Looks เปนบล็อกสีมวง 1.4 หมวดรับรูหรื อ Sensing เปนบล็อกสีฟา 1.5 หมวดเสียงหรือ Sound เปนบล็อกสีชมพูหรือบานเย็น 1.6 หมวดตัวเลขหรือ Number เปนบล็อกสีเขียวออน 1.7 หมวดปากกาหรือ Pen เปนบล็อกสีเขียวแก 1.8 หมวดตัวแปรหรือ Variable เปนบล็อกสีสม
2. ชองแสดงบล็อกคําสั่ง คําสังที ่ ใช ่ ใน Scratch มีลักษณะเปนบล็อกแบบตางๆ ขึนอยู ้ กับประเภทของคําสังนั ่ นๆ ้ การนําบล็อกมาตอ เพือกํ ่ าหนดการทํางานของตัวละครสามารถทําไดงาย ดวยการลากบล็อกจากในชองนีไปยั ้ งพืนที ้ ทํ่ างานของสคริปต แลววาง จากนั้นนําบล็อกคําสั่งตอไปมาตอกัน โดยบล็อกทีสามารถต ่ อกันไดจะตองเปนประเภทเดียวกับทีบล็ ่ อก คําสั่งนั้นรองรับได ถาผิดประเภทจะไมสามารถตอกันได ประเภทของบล็อกคําสั่งมี 3 แบบหลักๆ คือ จะมีชองเวาดานบนสําหรับตอกับบล็อกกอนหนา และ 1. บล็อกสแต็ก (Stack Blocks) อาจจะมีปุมนู นดานลางสําหรับตอกับบล็อกถัดไป บล็อกคําสังประเภทนี ่ ้เปนคําสังกํ ่ าหนดขั้นตอนการทํางานของ สคริปตและการแสดงออกของตัวละคร
2. บล็อกหมวก (Hats) กับเงือนไขที ่ กํ่ าหนดไว เชน กดปุมธงสี เขียว
9
ใชเริมต ่ นสคริปต โดยจะเริมทํ ่ างานเมือเกิ ่ ดเหตุการณตรง หรือไดรับขอความตามทีกํ่ าหนด
3. ตัวรายงานคา (Reporters) เปนบล็อกรายงานคาตางๆ รูปรางหนาตาจะเปนบล็อกเรียบ ไมมีปุมหรื อรอง เวาคอยรับกับบล็อกอืนๆ ่ แตจะเปนบล็อกสําหรับวางในชองอินพุตของบล็อกอืน่ แบงไดอีก 2 แบบคือ บล็ อกขอบโค ง ใช รายงานค าเป นตั วเลขสําหรั บใส ในชองสี่เหลี่ยมมุมโค ง หรือถาคาเปนตัวอักษร สามารถใสในชองหกเหลี่ยม ได จะรายงานคาเปนคาตรรกะหรือลอจิก (จริง, เท็จ) ใสในชองที่ เปนสีเหลี ่ ยมขอบแหลม ่ หรือใสในชองทีเป ่ นหกเหลี่ยม สําหรับอานคาเปนตัวอักษร สําหรับตัวรายงานคาบางตัวที่มีชองใหเลือกขางหนา เมือคลิ ่ กถูกที่ชอง จะแสดง อันเปนการแสดงพิกัด x ของตัวละครขึ้นบนฉาก รวมถึงตัวแปรทีสร ่ างขึ้นมาเอง โดยตัวแปรนี้สามารถกําหนดคาไดโดยการเปลี่ยนรูปแบบเปนตัวเลือน ่ (slide) ดวยการดับเบิ้ลคลิกที่ชองแสดงคา ตัวอยางการแสดงผลมีดังนี้ บล็อกขอบแหลม
10
3. ขอมูลตัวละคร 3.1 พืนที ้ แสดงข ่ อมูลตัวละคร
เปนพื้นที่แสดงขอมูลปจจุบันของตัวละคร อันประกอบดวย ชื่อตัวละคร โหมดการหมุนของตัวละคร ตําแหนงพิกัด xy ทิศทาง และตัวล็อกเพือกํ ่ าหนดใหเมาสไมสามารถลากตัวละครในฉากตอนแสดงได
3.2 ทิศทางของตัวละคร
เมือเริ ่ ่มตนวางตัวละคร ตัวละครจะหันหนาไปทางขวา มีคาทิศทางเทากับ 90 องศา หันไปทางซายทิศทาง เทากับ -90 หันหนาขึ้นทิศทางเทากับ 0 และหันหนาลงทิศทางเทากับ -180 เมือตั ่ วละครหมุนไปยังทิศตางๆ ตัวละครจะหันหนาไปทางทิศนันด ้ วย Scratch สามารถกําหนดโหมดการ หมุนของตัวละครใหหมุนหรือไมหมุนไดจากปุมที อยู ่ ทางด านซายของพืนที ้ ่แสดงขอมูลของตัวละครดังนี้
11
โหมดหมุนได (can rotate) ตัวละครจะหมุนไปตามทิศทางทีกํ่ าหนด เปนโหมดทีกํ่ าหนด มาตังแต ้ เริมต ่ นของตัวละครทุกตัว
โหมดหันซายขวา (only face left-right) ตัวละครจะหันหนาไปทางซายและขวาเทานัน้ ชวง ทิศทางทีตั่ วละครจะหันไปทางขวาคือ ทิศทาง 0 องศา ถึง 180, -180 องศา และชวงทิศทางที่ตัวละครหันไปทาง ซายคือ ทิศทาง -1 องศาจนถึง -179 องศา
12
โหมดไมหมุน (don’t rotate) ตัวละครจะหันหนาไปทางขวามือตลอดเวลา ไมวาทิศทาง ของตัวละครจะเปนเทาไร
หมายเหตุ ทุกโหมดการหมุน จะไมมีผลกับการเคลือนที ่ ไปตามทิ ่ ศทางของตัวละคร ตัวละครสามารถเคลือน ่ ที่ไปในทิศทางปจจุบันของตัวละคร
4. พืนที ้ สํ่ าหรับจัดการสคริปต ชุด และเสียงของตัวละคร ใชในการจัดการและเตรียมสคริปต (Script), ชุด (Costume) และเสียง (Sound) สําหรับตัวละคร
4.1 สคริปต (Scripts) ใชสําหรับเขียนสคริปตใหกับตัวละคร
13
4.2 ชุด (Costumes) ใชสําหรับจัดการชุดของตัวละคร สามารถสรางชุดใหมเพิมเติ ่ มโดยการวาดภาพเอง (ปุมวาดภาพ) หรือนํา ไฟลภาพอืนเข ่ ามาก็ได (ปุมนําเขา) และแกไขชุดเดิมทีมี่ อยูโดยกดปุ มแกไข
5.3 เสียง (Sounds) ใชจัดการเรืองเสี ่ ยงของตัวละคร โดยอัดเสียงจากไมโครโฟนหรือนําเขามาจากไฟลอืน่ โดยไฟลเสียงทีรอง ่ รับคือ .MP3, .WAV, .AIF และ .AU ซึ่งเปนไฟลเสียงแบบไมมีการการบีบอัด และเขารหัสแบบ 8 หรือ 16 บิตตอ แซมเปล ไมรองรับไฟลทีมี่ การเขารหัสแบบ 24 บิตตอแซมเปล
5. เครืองมื ่ อชวยจัดการตัวละครบนเวที ประกอบดวยเครืองมื ่ อ 4 ชิน้ ใชทําซํา้ (ไดตัวละครเดิมเพิม) ่ ลบ ขยาย และยอสวน ตามลําดับ
6. ปุมเริมและหยุ ่ ดการทํางานของสคริปตทังหมด ้
เมือกดปุ ่ มธงเขียว ถาตัวละครใดมีสคริปตคําสั่ง ปุมแดง สคริปตของตัวละครทุกตัวจะหยุดทํางาน
สคริปตนันจะเริ ้ ่มทํางาน และเมือกด ่
14
7. พืนที ้ สํ่ าหรับแสดงหรือเวที (Stage) เปนพื้นที่สําหรับแสดงมีความกวาง (แกน x) 480 จุด ความสูง (แกน y) 360 จุด โดยมีตําแหนงกลางฉาก เปน (0,0) มุมบนซาย (-240,180) มุมลางขวาเปน (240,-180) และตําแหนงอื่นๆ ดังรูป
8.
ปุมเลื อกโหมดนําเสนอ ใชสําหรับเขาสูโหมดนําเสนอ จะแสดงเฉพาะฉากแบบเต็มจอ ปุมนี ้อยูที มุ่ มบนดานขวาสุด
9. ปุมเพิ มตั ่ วละครใหม ผูใช งานสามารถเลือกตัวละครใหมจากภาพวาดเอง หรือเลือกจากไฟลอืน่ หรือสุมเลือกตัวละครจากไฟล อืนๆ ่ ทีมี่ อยูโปรแกรม Scratch โดยดานขางจะมีขอความบอกตําแหนงเปนพิกัด xy ของเมาสในฉาก ปุมที มี่ บทบาท โดยเปนปุมที ใช ่ ในการวาดหรือสรางสรรคตัวละคร (sprite) ดวยตัวเอง โดย มากทีสุ่ ดคือ ปุม Paint Editor ไมตองใชซอฟตแวรวาดรูปจากภายนอกเพิมเติ ่ ม
10. พืนที ้ เก็ ่ บตัวละครทังหมดที ้ ่ใชในการแสดง
ใชเก็บตัวละครทั้งหมดในการแสดงของโครงงานหรือไฟลนั้นๆ โดยจะแสดงจํานวนสคริปตทีตั่ วละคร นั้นๆ ใชอยูใต ชือ่ ซึงโปรแกรมจะนั ่ บจากจํานวนบล็อกคําสั่งแบบหมวก (Hats)
15
11. เมนูคําสั่ง ปุมต างๆ มีหนาทีดั่ งนี้ เลือกภาษาทีใช ่ ในโปรแกรม บันทึกโปรเจ็กต Scratch ในชือที ่ ่เปดอยู แบงปนโปรเจ็กต Scratch ไวทีเว็ ่ บไซต scratch.mit.edu ไฟล
จัดการเกี่ยวกับไฟลโปรเจ็กต
แกไข
บรรจุคําสั่งกําหนดการทํางานของตัวละคร, การแกไขเสียง รูปภาพ และเลือก แสดงบล็อกมอเตอร (เฉพาะบล็อกมอเตอร - ใชไดกับ Lego Wedo เทานั้น)
แชร
เลือกชองทางการแบงปนไฟลโปรเจ็กต
ชวยเหลือ
แสดงเอกสารสําหรับชวยเหลือในการใชงาน Scratch (จากการทดสอบเมนูนี้ ยังไมสมบูรณ) และแสดงขอมูลของ Scratch
16
ใชกําหนดการเคลือนที ่ ของตั ่ วละครในทิศทางและรูปแบบตางๆ กําหนดใหตัวละครเคลื่อนที่ตามจํานวนกาวทีกํ่ าหนด โดยเคลื่อนที่ไปขางหนาเมือค ่ าเปน + และถอยหลังเมือค ่ าเปน กําหนดใหตัวละครเลียวหรื ้ อหมุนตัวทิศทางตามเข็มนาฬิกา เปนจํานวนองศาตามทีกํ่ าหนด กําหนดใหตัวละครเลียวหรื ้ อหมุนตัวทิศทางทวนเข็มนาฬิกา เปนจํานวนองศาตามทีกํ่ าหนด กําหนดทิศทางใหตัวละครหันหนาไปยังทิศทางทีกํ่ าหนด กําหนดทิศทางใหตัวละครหันหนาไปยังตําแหนงตัวละครอืนหรื ่ อตําแหนงตัวชีเมาส ้ กําหนดใหตัวละครเคลื่อนที่ไปยังตําแหนงที่กําหนดตามพิกัด xy ในทันที กําหนดใหตัวละครเคลือนที ่ ไปยั ่ งตําแหนงของตัวละครอืนหรื ่ อตําแหนงของตัวชีเมาส ้ กําหนดใหตัวละครเคลื่อนที่ไปยังตําแหนงที่กําหนดตามพิกัด xy ภายในเวลาที่กําหนดเปนวินาที กําหนดใหตัวละครเปลียนตํ ่ าแหนงตามแนวแกน x (แนวนอน) กําหนดใหตัวละครเคลือนที ่ ไปทางซ ่ ายหรือขวาไปยังตําแหนงพิกัด x ทีกํ่ าหนดในทันที กําหนดใหตัวละครเปลียนตํ ่ าแหนงตามแนวแกน y (แนวตัง)้ กําหนดใหตัวละครเคลือนที ่ ่ขึนหรื ้ อลงไปยังตําแหนงพิกัด y ที่กําหนดในทันที กําหนดใหตัวละครเคลือนที ่ ไปในทิ ่ ศทางตรงกันขามเมือชนขอบฉาก ่ (เปลียนทิ ่ ศทางโดยใสเครืองหมายลบ) ่ อานคาตําแหนงในแนวแกน x ของตัวละคร อานคาตําแหนงในแนวแกน y ของตัวละคร อานคาทิศทางของตัวละคร
17
ใชควบคุมการทํางานของสคริปตตัวละคร สคริปตเริ่มทํางานเมือนํ ่ าเมาสไปคลิกที่ปุมเริมการทํ ่ างาน สคริปตเริ่มทํางานเมือปุ ่ มที ่กําหนดบนคียบอรดถูกกด สคริปตเริ่มทํางานเมือตั ่ วละครถูกเมาสคลิก ใหสคริปตหยุดรอเปนเวลาทีกํ่ าหนด ใหสคริปตวนทํางานภายในบล็อกคําสังไม ่ รูจบ ใหสคริปตทํางานวนภายในบล็อกเปนจํานวนรอบทีกํ่ าหนด สงกระจายขอความทีกํ่ าหนดใหกับทุกตัวละคร สงกระจายขอความทีกํ่ าหนดใหกับทุกตัวละคร และหยุดการทํางานของสคริปต รอจนกวาสคริปตของตัวละครที่รับขอความทํางานเสร็จ สคริปตเริมทํ ่ างานเมื่อไดรับขอความตรงกับขอความที่กําหนด ใหสคริปตทํางานวนภายในบล็อกคําสังตลอดเวลาไม ่ รูจบเมื อเงื ่ ่อนไขเปนจริง ตรวจสอบเงื่อนไข ถาเปนจริงใหสคริปตภายในบล็อกทํางาน ตรวจสอบเงื่อนไข ถาเปนจริง ใหสคริปตภายในบล็อกแรกทํางาน ถาไมจริง ใหทํางานในบล็อกมิฉะนันแทน ้ ใหสคริปตหยุดรอจนกระทั่งเงือนไขเป ่ นจริง ใหสคริปตทํางานซําภายในบล็ ้ อกคําสังตลอดเวลา ่ จนกวาเงือนไขเป ่ นจริง ใหสคริปตชุดนีหยุ ้ ดทํางาน ใหสคริปตของตัวละครทังหมดหยุ ้ ดทํางาน
18
ใชจัดการรูปรางและลักษณะการแสดงออกของตัวละคร สลับชุดของตัวละครไปยังชุดทีกํ่ าหนด เปลียนตั ่ วละครไปเปนชุดถัดไป อานคาชุดปจจุบันของตัวละคร ใหตัวละครแสดงคําพูดขอความที่กําหนดเปนเวลาตามทีกํ่ าหนด ใหตัวละครแสดงคําพูดขอความทีกํ่ าหนด ใหตัวละครแสดงความคิดตามขอความที่กําหนดเปนเวลาตามทีกํ่ าหนด ใหตัวละครแสดงความคิดตามขอความทีกํ่ าหนด เปลียนแปลงลั ่ กษณะแวดลอมทีกํ่ าหนดของตัวละครไปทีละคา ตังค ้ าลักษณะแวดลอมที่กําหนดของตัวละครไปเปนคาที่กําหนด แสดงตัวละครในฉากหรือทําใหตัวละครทึบแสง ซอนตัวละครหรือทําใหตัวละครโปรงแสง ลางคาลักษณะแวดลอมของตัวละครทังหมด ้ เปลียนขนาดของตั ่ วละคร ตังค ้ าขนาดของตัวละคร อานคาขนาดปจจุบันของตัวละคร เลือนตั ่ วละครมาดานหนาสุด เพื่อไมใหตัวละครอืนบั ่ ง เลือนตั ่ วละครไปดานหลังตามจํานวนชั้นที่กําหนด
19
ใชอานคาจากอุปกรณอินพุตภายนอกตางๆ เชน เมาส คียบอรด ไมโครโฟน ตัวตรวจจับทางไฟฟาภายนอก ผานทางแผงวงจร Sensor board หรือ SensorLink แสดงตําแหนงแกน x ของเมาส แสดงตําแหนงแกน y ของเมาส ตรวจสอบวาเมาสถูกกดหรือไม ตรวจสอบวา ปุมที่กําหนดบนคียบอรดถูกกดหรือไม ตรวจสอบวา ตัวละครสัมผัสกับสิงที ่ ่กําหนดหรือไม ตรวจสอบวา ตัวละครสัมผัสกับสีที่กําหนดหรือไม ตรวจสอบวาสีที่กําหนดของตัวละคร (ชองแรก) สัมผัสกับอีกสีของตัวละครอืน่ (ชองหลัง) ที่กําหนดหรือไม อานคาระยะหางของตัวละครกับสิงที ่ ่กําหนด เริมตั ่ งเวลาเป ้ น 0 และใหนาฬิกาจับเวลาทํางาน อานคาเวลาจากนาฬิกาจับเวลา อานคาคุณสมบัติตางๆ ของตัวละครที่กําหนด อานคาระดับของเสียงจากไมโครโฟน ตรวจสอบวาไมโครโฟนไดรับเสียงหรือไม อานคาตัวตรวจจับจากชองอินพุตที่กําหนด ตรวจจับสวิตซและการเชื่อมตอของตัวตรวจจับชองอื่นๆ
20
ใชควบคุมการสรางดนตรีและเสียงของตัวละคร เลนเสียงจากไฟลเสียงหรือเสียงที่อัดไว เลนเสียงจากไฟลเสียงหรือเสียงที่อัดไวจนจบ หยุดเสียงทั้งหมด เลนเสียงกลองตามชนิดของกลองที่กําหนดตามจังหวะทีกํ่ าหนด หยุดเสียงตามจังหวะที่กําหนดไว เลนเสียงโนตดนตรีทีกํ่ าหนดตามจังหวะที่กําหนด เลือกเครืองดนตรี ่ ที่ตัวละครจะเลน ปรับระดับความดังเสียง ตังค ้ าระดับเสียงตามที่กําหนดในหนวยเปอรเซ็นต อานคาระดับเสียงที่ตัวละครเลน ปรับความเร็วของจังหวะทีละคาตามที่กําหนด ตังค ้ าความเร็วของจังหวะตามทีกํ่ าหนด อานคาจังหวะที่ตัวละครเลนอยูในป จจุบัน
21
ใชในการชวยคํานวณและกระทําคําสังทางคณิ ่ ตศาสตร บวกคา ลบคา คูณคา หารคา เลือกคาสุมจากกํ าหนดชวงที่กําหนด เปรียบเทียบนอยกวา เปรียบเทียบเทากับ เปรียบเทียบมากกวา ใหผลลัพธเปนจริง เมื่อเงื่อนไขเปนจริงทั้งคู ใหผลลัพธเปนจริง เมื่อเงื่อนไขใดเงื่อนไขหนึ่งเปนจริง ใหผลลัพธเปนจริง เมื่อเงื่อนไขเปนเท็จ และใหผลลัพธเปนเท็จเมือเงื ่ ่อนไขเปนจริง คําสังหารแบบเอาเศษเป ่ นผลลัพธ คําสังป ่ ดเลขทศนิยมเปนจํานวนเต็ม คําสังการกระทํ ่ าทางคณิตศาสตรอืนๆ ่
22
ใชกําหนดใหตัวละครสรางเสนหรือวาดรูปตางๆ ลงบนฉาก ลบเสนทั้งหมดออกจากฉาก กําหนดใหจรดปากกาลงบนฉาก เพื่อเตรียมพรอมในการวาดเสนลงบนฉาก กําหนดใหยกปากกาขึนจากฉาก ้ เพื่อหยุดการวาดเสน กําหนดสีของปากกา เปลียนสี ่ ปากกาไปทีละคา กําหนดคาสีของปากกาดวยตัวเลขของคาสี เปลียนความเข ่ มสีของปากกาไปเปนระดับตามที่กําหนด ตังค ้ าของความเขมสีปากกาตามที่กําหนด เปลียนขนาดปากกาไปเป ่ นระดับตามที่กําหนด กําหนดขนาดของปากกา ประทับหรือพิมพตัวละครลงบนฉาก
23
ใชกําหนดคาและนําตัวแปรมาใชในการทํางานของสคริปต สรางตัวแปรใหม ลบตัวแปรที่มีอยู นําคาจากตัวแปรมาใชในการทํางานของสคริปต ตังค ้ าของตัวแปรใหเปนไปตามคาที่กําหนด เปลียนค ่ าของตัวแปรตามระดับทีกํ่ าหนด แสดงบล็อกเพื่อแสดงคาของตัวแปรในฉาก ซอนบล็อกแสดงคาตัวแปรในฉาก สรางตัวแปรประเภทรายการ (list หรือ array) นําคาจากตัวแปรลิสตมาใชในสคริปต เพิ่มรายการอีก 1 รายการในตัวแปรลิสต ลบรายการออก 1 รายการจากตัวแปรลิสต แทรกรายการ 1 รายการในตัวแปรลิสตดวยคาที่กําหนด แทนทีรายการที ่ ่กําหนดของตัวแปรลิสตดวยคาที่กําหนดใหม อานคาของรายการที่กําหนดจากตัวแปรลิสตทีกํ่ าหนด อานคาจํานวนรายการของตัวแปรลิสต
24
การทําใหตัวละครเคลือนที ่ จะใช ่ บล็อกคําสั่งในหมวด
ซึงเป ่ นบล็อกคําสั่งสีนํ้าเงิน
1.1 เปดโปรแกรม Scratch ขึ้นมา Scratch จะสรางตัวละครแมวให 1 ตัว
1.2 ลากบล็อก
มาวางทีพื่ นที ้ ่สคริปต
1.3 ดับเบิลคลิกที่บล็อก แมวจะเคลื่อนที่ไปทางขวา 10 กาว
25
2.1 เลือกหมวด 2.2 ลากบล็อก
มาวางทีพื่ นที ้ ่สคริปตตอกับบล็อก
2.3 ดับเบิ้ลคลิกที่บล็อก
แมวจะเคลื่อนที่ไปทางขวา 10 กาว แลวสงเสียงกลอง หากไมไดยินเสียง ขอใหตรวจสอบระบบเสียงของคอมพิวเตอรวา เปดอยูหรือไม หรือมีการปด VOLUME อยูหรือไม รวมถึงตรวจสอบวาลําโพงทํางานไดหรือไม 2.3 ทดลองเลือกเครืองดนตรี ่ ชินอื ้ น่ โดยคลิกทีช่ องหมายเลขเครืองดนตรี ่ ในบล็อก
26
3.1 ตอจากกิจกรรมการเพิ่มเสียง เลือกหมวดคําสั่ง
ลากบล็อก
บล็อก
3.2 ดับเบิ้ลคลิกที่บล็อก
แมวจะเคลื่อนที่ไปทางขวา 10 กาว แลวสงเสียงกลอง จากนันเคลื ้ ่อนที่ถอยหลัง 10 กาว 3.3 ลากบล็อก
มาวางทีพื่ นที ้ ่สคริปตตอกับบล็อก
3.4 ดับเบิ้ลคลิกที่บล็อกอีกครั้ง แมวจะเคลื่อนที่ไปมาพรอมกับมีเสียงดนตรีประกอบ 1 รอบ
มาตอกับ
4.1 เลือกหมวดคําสั่ง 4.2 ลากบล็อก
ซึงเป ่ นบล็อกคําสั่งสีเหลือง มาวางลอมบล็อกคําสั่งทังหมดก ้ อนหนานี้
4.3 ดับเบิลคลิกที่บล็อกบนสุด
แมวจะเคลื่อนที่ไปมาพรอมกับมีเสียงดนตรีประกอบ วนแสดงแบบนีไปตลอด ้ 4.4 หากตองการหยุด ใหคลิกที่ปุมหยุ ด
27
28
4.5 เมือต ่ องการบันทึกไฟล ใหกดปุม Save ซอฟตแวร Scratch จะทําการบันทึกเปนไฟลนามสกุล .sb ในที่นีตั้ งชื ้ อเป ่ น Demo.sb
29
5.1 ยังอยูที หมวดคํ ่ าสังควบคุ ่ ม ลากบล็อก
มาตอทียอดของบล็ ่ อกคําสังทั ่ งหมดก ้ อนหนา
5.2 คลิกที่ปุม สคริปตจะทํางาน แมวจะเคลือนที ่ ไปมาพร ่ อมกับมีเสียงดนตรีประกอบ วนแสดงแบบนีไปตลอด ้ ถาตอง การหยุดใหคลิกปุมสีแดง ดวยการใชปุมธงเขี ยวจะเปนการกําหนดเงือนไขการเริ ่ มต ่ นทํางานของสคริปต เปนการสอนใหนักเรียน ทราบวา เราสามารถกําหนดจุดหรือเงือนไขในการเริ ่ มต ่ นการทํางานของโปรแกรมหรือของโครงงานของเราได และดวย การใชปุมสีแดงก็คือ การกําหนดใหสคริปตหรือโครงงานของเราหยุดทํางาน
30
6.1 เลือกหมวดคําสั่ง
ซึ่งเปนบล็อกคําสั่งสีมวง
6.2 ลากบล็อก
มาวางทีพื่ นที ้ ่สคริปต
6.3 ดับเบิลคลิก แลวดูผลการทํางาน
เมื่อดับเบิลคลิก สีของแมวจะเปลียนจากส ่ มมาเปนเขียว
31
7.1 เลือกหมวดคําสั่ง 7.2 ลากบล็อก
ซึงเป ่ นบล็อกคําสั่งสีเหลือง มาวางตอดานบนของบล็อก
7.3 ทดลองกดคีย space bar ทีคี่ ยบอรดของคุณ แลวดูผลการทํางาน
เมื่อคีย space bar สีของแมวจะเปลียนจากส ่ มมาเปนเขียว และเปลี่ยนสีในทุกครั้งที่กดคีย space bar 7.4 สามารถเลือกเปลี่ยนคียทีต่ องการรับคาได โดยคลิกที่ชองเลือกคีย จะปรากฏชื่อคียใหเลือก
32
8.1 ตัวละครที่ปรากฏบน Scratch มีชือเรี ่ ยกวา Sprite 8.2 การเพิ่มตัวละครทําไดงายๆ คลิกที่ปุมใดปุ มหนึ งในสามปุ ่ มนี ้ 8.2.1
ปุมสรางตัวละครใหม
8.2.2
ปุมเลือกตัวละครใหมจากไฟล
8.2.3 ปุมเลื อกตัวละครดวยการสุมจากโปรแกรม เราไมรูวาจะไดตัวละครอะไรมา จึงมีชือ่ เรียกวิธีการเลือกแบบนีว้ า Surprise sprite ! 8.3 ในที่นี้ทดลองเลือกโดยการคลิกที่ปุม
แลวไปทีโฟลเดอร ่ People เพือเลื ่ อกตัวละครชื่อ jodi1
33
ที่ฉากหรือเวทีจะปรากฏรูปของตัวละครตัวใหมที่ชือ่ jodi ที่ชองขอมูลตัวละครที่ดานบนของหนาตาง โปรแกรมและพื้นที่เก็บตัวละครที่ดานลางก็จะปรากฏชือ่ Sprite2 และรูปของตัวละครใหม jodi ดวยเชนกัน
34
ในหัวขอนีเราจะมาลองทํ ้ ากิจกรรมกับตัวละครใหมทีเพิ ่ มเข ่ ามา เริมด ่ วยการใหตัวละครพูด... 9.1 เลือกหมวดคําสั่ง 9.2 ดับเบิลคลิกที่บล็อก
จากนั้นลากบล็อก ทดสอบการทํางาน
9.3 ทดลองเปลี่ยนเปนขอความอืนๆ ่ ตอไปมาลองทําภาพเทคนิคพิเศษ ซึ่งเปนบล็อกคําสั่งสีมวง 9.4 เลือกหมวดคําสั่ง 9.5 ลากบล็อก มาวางทีพื่ นที ้ ่สคริปต 9.6 คลิกที่ชอง สี เพือเปลี ่ ่ยนเปน โมเสก (mosaic)
มาวางทีพื่ นที ้ ่สคริปต
35
9.8 ดับเบิลคลิกที่บล็อก แลวดูผลการทํางาน
9.9 หากตองการยกเลิกการทําภาพเทคนิคพิเศษนี้ ใหคลิกที่ปุมหยุ ด ในซอฟตแวร Scratch จะมาพรอมกับตัวอยางมากมายทังภาพเคลื ้ อนไหวในลั ่ กษะตางๆ, เกม, ภาพอินเตอร แอกตีฟ และอืนๆ ่ สามารถดูไดโดยคลิกที่ปุม จากนั้นเลือกดูตัวอยางและทดลองเลนไดตามใจชอบ นอกจาก นั้นเรายังสามารถดัดแปลงแกไขพรอมกับทดสอบไดตามตองการ ทีนีเมื ้ อเล ่ นเปน สรางได ก็อยาลืมแบงปนโปรเจ็กตและสคริปตเทๆ เจงๆ ของคุณกับพรรคพวกเพือนพ ่ อง ประชาคม Scratch ดวย !!
36
Scratch สามารถติดตอกับอุปกรณภายนอกเพือควบคุ ่ มหรือกําหนดเงือนไขในการทํ ่ างานของสคริปตและ ไฟลโปรเจ็กต (.sb) ทีใกล ่ ตัวที่สุดคือ เมาสและคียบอรด ถาหากดูในหมวดคําสั่ง (Sensing) จะพบวา และ มีบล็อกคําสังอยู ่ 2 บล็อกทีใช ่ งานรวมกับตัวตรวจจับสัญญาณทางไฟฟาภายนอก นันคื ่ อ แผงวงจรตัวตรวจจับทีแนะนํ ่ าคือ SensorLINK ซึงพั ่ ฒนาขึนจากข ้ อมูลทางเทคนิคทีเป ่ ดเผยในแบบโอเพน ซอรสของ Sensor board ในหนา Support ของเวบไซต Scratch
37
ขอมูลทางเทคนิคของแผงวงจร SensorLINK
เชือมต ่ อกับคอมพิวเตอรดวยสายตอ UCON-2F ผานพอรต USB มีตัวตรวจจับพรอมใชงานบนแผงวงจร 4 แบบคือ
- ตัวตรวจจับแสง (Light) เปนตัวตานทานแปรคาตามแสงหรือ LDR - ตัวตรวจจับเสียง (Sound) ใชคอนเดนเซอรไมโครโฟน - ตัวเลื่อน (Slide) เปนตัวตานทานปรับคาแบบแกนเลือน ่ - สวิตชกด (Button) ใชสวิตชกดติดปลอยดับ ่ มและสามารถรับสัญญาณแรงดันไฟตรงไดเพิมเติ ่ มอีก 4 ชอง มีชองอินพุตสําหรับตอตัวตรวจจับเพิมเติ คือ อินพุต A, B, C และ D รับแรงดันไดสูงสุด +5V ใชจุดตอแบบ JST 3 ขา สามารถรองรับกับแผวงจรตรวจจับที่ ทาง INEX จัดทําขึ้นไดทันที และมีจุดตอแบบเทอรมินอลขันสกรู สามารถตอสายสัญญาณหรือขาของตัวตรวจจับ เขามาไดอยางสะดวก ใชไฟเลี้ยงจากพอรต USB ไมตองการแหลงจายไฟตรงจากภายนอกเพิมเติ ่ ม มีไฟแสดงสถานะของไฟเลี้ยงทีได ่ มาจากพอรต USB ของคอมพิวเตอร มีไฟแสดงสถานะการเชือมต ่ อกับคอมพิวเตอร ่ ดตั้งซอฟตแวร Scratch สําหรับสายตอพอรต USB รุน UCON-2F ตองติดตั้งไดรเวอรกอนใชงาน เมือติ 1.4 ทีมากั ่ บแผงวงจร SensorLINK จะมีการติดตั้งไดรเวอรไปพรอมกันแลว
38
การเปลียนตํ ่ าแหนงของพอรต USB Serial port ของสาย UCON-2F Scratch สามารถติดตอกับแผงวงจร SensorLINK ผานทางพอรตอนุกรมเสมือนหรือ USB Serial port ในตําแหนงทีไม ่ เกิน COM23 ดังนั้นหากการติดตั้งไดรเวอรของสายสัญญาณ UCON-2F ทําใหเกิดพอรตอนุกรม เสมือนเกินตําแหนง COM23 จําเปนจะตองเปลียนตํ ่ าแหนงพอรตใหมตามขั้นตอนดังตอไปนี้ (1) ตอสาย UCON-2F เขาทีพอร ่ ต USB ของคอมพิวเตอร (2) จากนั้นรอสักครู ทําการตรวจสอบตําแหนงพอรตอนุกรมเสมือนทีเกิ ่ ดขึ้น โดยดูไดที่ Control panel System Hardware Ports (COM & LPT) จากรูปเปน COM67
(3) คลิกเมาสปุมขวาที ่รายการ USB Serial Port (COM67) เลือกไปที่ Properties
39
(4) ทําการดับเบิลคลิกที่รายการ USB Serial Port (COM67) จะปรากฏหนาตาง USB Serial Port (COM67) Properties ขึ้นมา เลือกไปทีแท็ ่ บ Port Setting คลิกที่ปุม Advance
(5) ทีช่ อง COM Port Number ใหเลือกเปลี่ยนจาก COM67 เปนตําแหนงอื่นที่ตํ่ากวา COM23 ในทีนี่ ้ เลือกเปน COM3 และทีช่ อง Latency Timer (msec) เลือกเปน 1 คลิกปุม OK เพือยื ่ นยัน
40
(6) ปลดสาย UCON-2F ออก แลวเสียบเขาไปใหม ทําการตรวจสอบตําแหนงพอรตอนุกรมเสมือนทีเกิ ่ ด ขึ้น อีกครั้ง จะพบวา ตําแหนงของพอรตจะเปลี่ยนจาก COM67 เปน COM3 อยางถูกตอง
ทดสอบการทํางานของ SensorLINK (1) เชือมต ่ อแผงวงจร SensorLINK เขสกับพอรต USB ของคอมพิวเตอร โดยใชสาย CX-4U จากนั้นเปด จะปรากฏ โปรแกรม SensorLINK Finer โดยคลิกเลือกทีปุ่ ม Start Program Scratch หนาตางตรวจสอบการเชือมต ่ อ ใหคลิกทีปุ่ ม Detect SensorLINK เพือค ่ นหาแผงวงจร SensorLINK อยางอัตโนมัติ
นอกจากนั้นผูใชงานสามารถเลือกตําแหนงพอรตอนุกรม (COM Port) ทีใช ่ ตอกับแผงวงจร SensorLINK ไดโดยตรง โดยเลือกทีช่ อง COM Port สําหรับในทีนี่ ้เลือกเปน COM3 (2) หากการเชือมต ่ อถูกตอง ทีแถบแสดงสถานะด ่ านลางของหนาตางโปรแกรม SensorLINK Finder จะแจง ตําแหนงพอรตอนุกรมทีตรวจพบแผงวงจร ่ ในทีนี่ ้คือ COM3
41
(3) คลิกทีปุ่ ม START Monitor หนาตางของโปรแกรมจะขยายขึ้นมาใหเห็นการทํางานของแผงวงจร SensorLINK ตําแหนงพอรตอนุกรม ทีเ่ ลือกตอใชงาน
ขอมูลดิบของ ตัวตรวจจับแสง
เมื่อทํางานไฟ 4 ดวงนี้ จะติดไลกนั ปุมเลือกการทํางาน
ขอมูลของสวิตช 1023 = ไมกด 0 = กด
ปุมออกจากโปรแกรม
ขอมูลดิบของ ตัวตรวจจับเสียง ขอความแจง สถานะการทํางาน
ขอมูลดิบของ ตัวเลื่อน (SLIDE)
ขอมูลดิบของ อินพุต A-D
(4) ทดลองเลือนแกนเลื ่ อนของตั ่ วเลือน ่ (SLIDE) บนแผงวงจร, ทดลองเอามือบังตัวตรวจจับแสง, ทดลองพูด ใสไมโครโฟน และทดลองกดสวิตช จะเห็นการเปลียนแปลงของข ่ อมูลดิบของตัวตรวจจับแตละตัว สวนทีอิ่ นพุต A ถึง D สามารถทดสอบไดดวยการเอาสายไฟตอลัดวงจรระหวางจุดสัญญาณ + กับ - ของแตละชอง คาทีอ่ านไดจะเปลียน ่ จาก 1023 เปน 0 และกลับมาเปน 1023 เมือปลดสายไฟออก ่ หากไดผลตามนี้ แสดงวา แผงวงจร SensorLINK สามารถใชงานไดอยางถูกตอง
การแกไขเบื้องตนกรณีเกิดปญหาในการติดตอกับคอมพิวเตอร กรณีเชือมต ่ อสาย CX-4U กับแผงวงจรแลว และไฟสีแดงติด แตไมสามารถติดตอกับโปรแกรมได ใหดําเนิน การดังนี้ (1) ตรวจสอบตําแหนงพอรตอนุกรมอีกครั้ง แลวเลือกใหถูกตอง (2) ถอดสาย CX-4U ออกจากคอมพิวเตอร แลวเสียบเขาไปใหม จากนันตรวจสอบตํ ้ าแหนงพอรต อนุกรมอีกครั้ง แลวเลือกใหถูกตอง
42
ทดสอบอานคาและแสดงผล (1) เสียบสาย UCON-2F ของแผงวงจร SensorLINK เขากับพอรต USB ของคอมพิวเตอร ตรวจสอบ ตําแหนงของพอรตทีใช ่ ในการเชื่อมตอ (จากตัวอยางทีผ่ านมาใช COM3) (2) ตอสายอีกดานของสาย UCON-2F เขากับแผงวงจร SensorLINK (3) เปดโปรแกรม Scratch จากนั้นคลิกเมาสปุมขวาที ่ตําแหนงของบล็อก (4) เลือกหมวดคําสั่ง แลวเลือกหัวขอ แสดง ScratchBoard Watcher หรือหนาตางแสดงคาเซนเซอร
43
(5) จะปรากฏหนาตางแสดงคาของตัวตรวจจับทีฉากสํ ่ าหรับแสดงหรือ Stage คลิกเมาสปุมขวาที ขอบด ่ าน บนของหนาตางแสดงคาของตัวตรวจจับ เลือกหัวขอ เปดพอรตอนุกรม
(6) จะปรากฏเพือเลื ่ อกพอรตทีใช ่ ในการติดตอ ในทีนี่ ้เลือกเปน COM3
(7) ถาทุกอยางถูกตอง ทีขอบบนของหน ่ าตางแสดงคาจะปรากฏคําวา เปด ซึงหมายถึ ่ ง มีการเปดใชงาน พอรตและติดตอกับแผงวงจร SensorLINK ได ในชองแสดงผลทุกชองของหนาตางแสดงคาของตัวตรวจจับจะ ปรากฏคาทีอ่ านไดจากแผงวงจร SensorLINK ในหนวยของเปอรเซ็นต (%) (7.1) บังแสงทีตั่ วตรวจจับแสง (LIGHT) ทีช่ องแสง จะไดคาตํา่ เมือเอามื ่ อออก จะไดคาสูง (7.2) เลื่อนแกนของตัวเลื่อน (SLIDE) มาดานลาง ที่ชองตัวเลื่อนจะไดคาตํา่ เมื่อเลือน ่ แกนขึ้นขางบน จะไดคาสูง (7.3) ที่ชองเสียง ในภาวะทีเงี ่ ยบแสดงคาตํา่ ทดลองสงเสียงไปยังไมโครโฟน (SOUND) จะแสดงคาสูง (7.4) ถาไมมีการกดสวิตช BUTTON ที่ชองปุมแสดงสถานะ FALSE คือไมมีการกดสวิตช เมื่อกดสวิตช คาสถานะจะเปลียนเป ่ น TRUE (7.5) สวนชอง A ถึง D หากปลอยลอยไวจะอานคาได 100 เมื่อตอลงกราวดหรือขั้วลบ จะอานคาได 0
44
(8) ผูใชงานสามารถเลือกปดการแสดงผลของหนาตางแสดงคาของตัวตรวจจับได โดยยังคงมีการติดตอ กับโปรแกรม Scratch อยู ใหคลิกเมาสปุมขวาที ขอบด ่ านบนของหนาตางแสดงคาของตัวตรวจจับ เลือกหัวขอ ซอน จากนันหน ้ าตางแสดงคาของตัวตรวจจับจะหายไป
(9) หากตองการใหแสดงคาเฉพาะตัวตรวจจับหรือเซนเซอรทีสนใจ ่ ทําไดโดยคลิกทีช่ องชือของตั ่ วตรวจจับ ของบล็อก แลวเลือกเปน ตัวเลือน ่ (SLIDE) จากนั้นคลิกเครื่องหมายถูกที่ชองสีเหลี ่ ยมด ่ าน หนาบล็อกคําสั่ง
(10) จะปรากฏหนาตางแสดงคาตัวเลือนเล็ ่ กๆ ทีมุ่ มซายของฉากแสดงผล สวนตัวตรวจจับอื่นๆ ก็ใหใช วิธีการเดียวกัน
45
การหยุดการใชงานแผงวงจร SensorLINK กับ Scratch หากตองการเลิกใชงานแผงวงจร SensorLINK อยาถอดสายตอพอรต USB ออกทันทีอยางเด็ดขาด เพราะจะทําใหการสือสารข ่ อมูลผิดพลาดอยางกระทันหัน โปรแกรม Scratch จะหยุดทํางาน ซึงต ่ องทําการ Reboot วินโดวสใหม จึงจะสามารถแกไขปญหาได ขอใหดําเนินการตามขั้นตอนตอไปนี้เพือปลดการติ ่ ดตอระหวางแผง วงจร SensorLINK กับโปรแกรม Scratch (1) ใหเปดหนาตางแสดงคาของตัวตรวจจับขึ้นมาอีกครั้ง หากถูกซอนอยู โดยคลิกเมาสปุมขวาที ่บล็อก แลวเลือกหัวขอ เปดหนาตางแสดงคาเซนเซอร (2) คลิกเมาสปุมขวาที ่ขอบดานบนของหนาตางแสดงคาของตัวตรวจจับ เลือกหัวขอ ปดพอรต
(3) ทีขอบบนของหน ่ าตางแสดงคาจะปรากฏคําวา ปด ซึงหมายถึ ่ ง ปดการใชงานพอรตแลว ทําการถอด สาย UCON-2F ออกจากพอรต USB ได หากตองการกลับมาใชงานก็ใหดําเนินการเชือมต ่ ออีกครั้ง ตามขั้นตอนที่ ไดอธิบายมากอนหนานี้
46
ทดสอบแผงวงจร SensorLINK กับไฟลโปรเจ็กตของ Scratch (1) เลือกหมวดคําสั่ง (2) เลือกหมวด
(3) เลือกหมวด
ลากบล็อก ลากบล็อก
ลากบล็อก
(4) จะไดผลการตอบล็อกเปนดังนี้
มาวางยังพืนที ้ ่สคริปต มาวางตอกับบล็อก
มาวางลงในชองเลข 10 ของบล็อก
(5) เลือกหมวด (6) เลือกหมวด
ลากบล็อก ลากบล็อก
(7) คลิกทีช่ องหมายเลขเครืองดนตรี ่ ในบล็อก ใหเลน 0.2 จังหวะ (8) จะไดผลการตอบล็อกเปนดังนี้
(9) เลือกหมวดคําสั่ง
ลากบล็อก
47
มาวางตอ มาตอกับบล็อก เลือกเครื่องดนตรีหมายเลข 61
มาวางลอมบล็อกคําสั่งทังหมดก ้ อนหนานี้
จะไดไฟลทดสอบตามตองการดังนี้
(10) ทีพื่ นที ้ ่แสดงขอมูลของตัวละคร ใหคลิกเลือกรู ่ ปแบบการเคลือนที ่ ของตั ่ วละครเปน
(12) ทําการเชือมต ่ อแผงวงจร SensorLINK แลวเลือกพอรตใหถูกตอง (ตามตัวอยางเปน COM3) จากนั้น ซอนของหนาตางแสดงคาของตัวตรวจจับ (13) ดับเบิลคลิกที่บล็อก
48
(14) จากนั้นทดลองเลื่อนแกนของตัวเลือนบนแผงวงจร ่ SensorLINK แลวดูการทํางานของตัวละครแมว ทีเวที ่ แสดง และฟงเสียงดนตรีทีได ่ จากการทํางานของสคริปตนี้ หากเลือนแกนมายั ่ งคาตํา่ (เลือนแกนลง) ่ ตัวละครจะเคลือนที ่ ช่ ามาก จนถึงกับไมเคลื่อนที่เลย แตถาเลือน ่ แกนมายังคาสูง (เลือนแกนขึ ่ ้น) ตัวละครแมวจะเคลื่อนที่เร็วขึน้ เมื่อเคลื่อนที่ไปชนขอบ มันจะสะทอนกลับ แลวเคลื่อน ทีกลั ่ บมาอีกทางหนึง่
นีคื่ อตัวอยางเบืองต ้ นของการนําแผงวงจร SensorLINK มาเชือมต ่ อกับโครงการของ Scratch ทําใหไดแนว คิดในการสรางโครงการควบคุมสคริปตดวยอุปกรณตรวจจับภายนอก ไมวาจะเปนตัวเลือน ่ หรือตัวตรวจจับแสง ตัวตรวจจับเสียง และสวิตช นับเปนจุดเริมต ่ นของการทดลองสรางเกมคอมพิวเตอรอยางงายดวยซอฟตแวรสารพัด ประโยชนอยาง Scratch