Czas z dłuższej perspektywy

Trudno sobie wyobrazić różnicę między „40 milionów lat temu” a „4 miliardy lat temu” – pierwszy z tych okresów jest zaledwie jedną setną drugiego, ale oba łatwo sprowadzić do ogólnego określenia „oszałamiająco dawno temu”.

Dlatego amerykański astronom Carl Sagan w swoim serialu telewizyjnym Kosmos z 1980 roku użył zgrabnej sztuczki, aby unaocznić widzom wiek wszechświata. „Kosmiczny kalendarz” przekształca całą 13,8-miliardową historię wszechświata w jeden rok. Każda sekunda to 438 lat, minuta – około 26 000 lat, godzina – 1,6 miliona i tak dalej.

Oto kilka dat z odległej przeszłości wraz z ich odpowiednikami w Kosmicznym Kalendarzu. Pokazują one, że w ogólnym rozrachunku ludzie zamieszkują Ziemię od całkiem niedawna.

Rok

Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru

1 stycznia: 13,8 miliarda lat temu (l. t.) – Wielki Wybuch, czyli początek naszego wszechświata 3 stycznia: 13,7 miliarda l. t. – pierwsze gwiazdy 11 stycznia: 13,4 miliarda l. t. – powstaje GN-z11, najstarsza znana galaktyka 16 marca: 11 miliardów l. t. – powstaje Droga Mleczna

2 września: 4,5 miliarda l. t. – powstają nasze Słońce i Układ Słoneczny Koniec września: gdzieś między 3,5 miliarda l. t. a 4 miliardy l. t. na Ziemi pojawia się życie 29 października: 2,4 miliarda l. t. – atmosfera ziemska wypełnia się tlenem

5 grudnia: 800 milionów l. t. – pierwsze wielokomórkowe formy życia 15 grudnia: 541 do 530 milionów l. t. – eksplozja kambryjska; dzięki skamieniałościom wiemy, że nastąpiło wtedy nagłe przejście od organizmów prostych do złożonych

25 grudnia: około 240 milionów l. t. – pierwsze dinozaury

Grudzień

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Mniej więcej 6 rano 30 grudnia: 65 milionów l. t. – wyginięcie dinozaurów

31 grudnia Mniej więcej 6 rano w Sylwestra: 15 milionów l. t. – pierwsze małpy człekokształtne

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Mniej więcej 22.30 w Sylwestra: 2,5 miliona l. t. – prymitywne hominidy zaczynają używać narzędzi

11.52 w Sylwestra: 200 000 l. t. – pierwsi współcześni pod względem anatomicznym ludzie

Ostatnie 30 sekund 13 sekund do końca roku: 5500 l. t. – na terenie Mezopotamii, czyli dzisiejszego Iraku, Sumerowie tworzą cywilizację, po której pozostaną pierwsze pisemne zapiski Nieco ponad sekunda do końca roku: 520 l. t. – Krzysztof Kolumb przybywa do Ameryki

25 20 15 10 5 0

28 sekund do końca roku: 12 000 l. t. – początki rolnictwa 5 sekund do końca roku: 2000 l. t. – Cesarstwo Rzymskie, dynastia Han w Chinach, Jezus Chrystus Północ: dzisiaj