Raport „Tylko jeden, a procentuje. Raport na temat mechanizmu 1% podatku dochodowego” by Instytut Spraw Obywatelskich

TYLKO JEDEN, A PROCENTUJE RAPORT NA TEMAT MECHANIZMU 1% PODATKU DOCHODOWEGO

TYLKO JEDEN, A PROCENTUJE RAPORT NA TEMAT MECHANIZMU 1% PODATKU DOCHODOWEGO Inst y tut Spraw Oby watel sk ich Ł ód ź 2015 r.

Raport przygotowany przez Instytut Spraw Obywatelskich w ramach inicjatywy Centrum KLUCZ, w projekcie „1(00)% wsparcia dla 3. sektora”. Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich. Minister Pracy i Polityki Społecznej WŁ ADYS Ł AW KOSINIAK- K AM YSZ PAT R O N AT H O N O R O W Y

AUTORZY Marlena Zacharek Patrycja Kołomańska Ilona Pietrzak

REDAKCJA I KOREKTA Łucja Oś-Goś

SKŁAD Konrad Wójcik

WYDAWCA Instytut Spraw Obywatelskich ul. Pomorska 40, 91-408 Łódź tel./fax: 42 630 17 49 e-mail: biuro@inspro.org.pl www.inspro.org.pl

ISBN 978-83-942311-0-1 Publikacja na licencji Creative Commons by-nc-nd 3.0 Treść raportu można publikować w celach niekomercyjnych z podaniem źródła. Wersja elektroniczna publikacji znajduje się na stronie internetowej: www.bankwiedzy.org

WESPRZYJ NAS! Wpłać darowiznę – Bank Spółdzielczy Rzemiosła w Łodzi, 11 8784 0003 0005 0010 0013 0001 Przekaż 1% swojego podatku – KRS 0000191928

SPIS TREŚCI ZAMIAST WSTĘPU

NA POCZĄTEK

1% PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB FIZYCZNYCH NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015

„KONSTYTUCJA 3. SEKTORA”

CZYM SĄ ORGANIZACJE POŻYTKU PUBLICZNEGO?

ORGANIZACJE POŻYTKU PUBLICZNEGO W PRAKTYCE

JAK SIĘ ZMIENIAŁ 1%?

SPOSOBY POZYSKIWANIA 1%

PRZYCHODY Z 1% NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015

KONTROWERSJE WOKÓŁ MECHANIZMU 1%

JAK TO WYGLĄDA ZA GRANICĄ?

1% „PO NOWEMU”

TŁO PRAC NAD NOWELIZACJĄ USTAWY O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO I O WOLONTARIACIE

KONTROWERSJE WOKÓŁ USTAWY

CO SIĘ ZMIENI W MECHANIZMIE 1%?

PRZEKAZYWANIE 1% PODATKU OBECNIE

CO MOŻE SIĘ ZMIENIĆ W PRZYSZŁOŚCI?

WSKAZÓWKI DLA PROWADZĄCYCH KAMPANIĘ 1%

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA

REKOMENDACJE ZMIAN DLA MINISTERSTWA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ ORAZ MINISTERSTWA FINANSÓW

WYKAZ SKRÓTÓW

BIBLIOGRAFIA

O WYDAWCY

STR.

O AUTORACH

Marlena Zacharek Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego. Historyk sztuki, kulturaznawca Europy Środkowo-Wschodniej. Absolwentka studiów podyplomowych „CSR. Strategia odpowiedzialnego biznesu” na Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie. Z działalnością dla dobra wspólnego związana od czasu aktywności w młodzieżowych organizacjach, przez zaangażowanie w studenckie projekty, aż po świadomy wybór drogi zawodowej. W INSPRO od 2013 roku, razem z zespołem fund raisingowym, zajmuje się sztuką pozyskiwania funduszy. Dba o relacje z darczyńcami organizacji i skutecznie pozyskuje nowych. Uczesniczyła w planowaniu i prowadzeniu 3 kampanii 1% INSPRO. Wiedzę zobywała ucząc się m.in. od niemieckich fundraiseów z Deutscher Fundraising Verband. Prywatnie miłośniczka architektury, babskich spotkań i dobrego rosołu.

STR.

Patrycja Kołomańska Absolwentka historii oraz promocji sztuki Uniwersytetu Łódzkiego. Doświadczenie zdobywała w łódzkich instytucjach kultury oraz w sektorze prywatnym. Jej zainteresowania koncentrują się wokół zagadnień związanych z mediami, marketingiem i kulturą. Z INSPRO związana od 2012 roku. W ini-

Ilona Pietrzak Ukończyła gospodarkę przestrzenną ze specjalnością strategie rozwoju zasobów ludzkich w regionie oraz kapitał ludzki w gospodarce opartej na wiedzy. Wiceprezes Instytutu Spraw Obywatelskich. Szef działu pozyskiwania funduszy oraz Centrum KLUCZ wspierającego liderów NGO. Certyfiko-

cjatywie Centrum KLUCZ pełniła m.in. rolę koordynatora merytorycznego w projekcie „Być i Mieć – wsparcie przedsiębiorczości społecznej w województwie łódzkim”. W ramach swoich obowiązków była odpowiedzialna za: rekrutację klientów OWES, organizację i prowadzenie doradztwa ogólnego, opracowywanie indywidulanej ścieżki wsparcia dla klientów OWES, współpracę z instytucjami rynku pracy oraz instytucjami pomocy i integracji społecznej. Odpowiadała również za opracowanie materiałów promocyjnych, przygotowanie akcji promocyjnych oraz organizację konferencji i szkoleń. Prywatnie miłośniczka dobrej kuchni, whisky słodowych i aktywnego spędzania czasu. Pełna wewnętrznej energii oraz zapału do działania.

wany przez MPiPS doradca biznesowy podmiotów ekonomii społecznej, absolwentka Programu „Menedżerowie NGO”. Angażuje się w tworzenie kampanii łączących przekaz merytoryczny z budowaniem INSPRO jako organizacji silnej i niezależnej. Lubi robić właściwe rzeczy, siatkówkę i happy endy. Interesuje się marketingiem politycznym oraz polską przestępczością zorganizowaną. W planach ma przejmowanie władzy nad światem ☺. Stosuje zasadę: Mówisz, że możesz – to możesz. Mówisz, że nie możesz – to nie możesz. Więc sobie wybierz.

Konsultacja merytoryczna: dr Emilia Paprzycka Pełnomocnik Dziekana WNS SGGW do spraw współpracy z gospodarką, Katedra Socjologii, Wydział Nauk Społecznych, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (www.wns.sggw.pl).

STR.

ZAMIAST WSTĘPU

Ilona Pietrzak Łódź, 7 października 2015 roku

Raport, który właśnie czytasz, został przygotowany przez Instytut Spraw Obywatelskich (INSPRO), w ramach inicjatywy Centrum KLUCZ, wspierającej liderów organizacji społecznych w pozyskiwaniu funduszy. Publikacja pomoże Ci lepiej zrozumieć mechanizm pozyskiwania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych. Planowane przez Ministerstwo Finansów zmiany w sposobie rozliczania się podatnika z urzędem skarbowym oraz nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wywołuje wiele kontrowersji, ale przede wszystkim rodzi wiele niepewności co do dalszego funkcjonowania mechanizmu 1% podatku oraz jego wykorzystywania przez fundacje i stowarzyszenia. Peter Drucker pisał, że „jedyną stałą rzeczą w organizacji jest zmiana”1. Niniejszy raport, opracowany w ramach projektu „1(00)% wsparcia dla 3. sektora”, pomoże Tobie i Twojej organizacji lepiej się do niej przygotować i przekuć ją w rozwój. Przeczytaj, przemyśl, wykorzystaj…

Większość NGO nie dysponuje dużym budżetem, wsparciem mediów czy zaangażowaniem znanych osób. Dlatego szczególnie ważne staje się dostarczenie swego rodzaju „narzędziownika”, który będzie bezpłatny, ogólnodostępny i łatwy do wykorzystania. Mamy dobrą wiadomość – przygotowaliśmy go dla Ciebie ☺. Zapraszamy do skorzystania z Banku Wiedzy o 1%. To miejsce, w którym znajdziesz niezbędne informacje i narzędzia, pomocne w przeprowadzeniu skutecznej kampanii 1%. Przygotowane między innymi manuale, videocasty czy anturaż świadomego darczyńcy pozwolą również tworzyć podstawy do rozwijania stabilności finansowej, nieuzależnionej tylko od grantów czy od jednorazowych przekazów z PIT. Sprawdź, co możemy zrobić dla Twojej organizacji. Więcej na: www.bankwiedzy.org

1. P. Drucker, Praktyka zarządzania, Warszawa 2008.

NA POCZĄTEK

Tylko jeden, a procentuje STR.

2. R. Socha, Hurtownicy miłosierdzia, „Polityka” 27.01.2010, [online:] <http://www.polityka. pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1502335,1,przekrety-z-jednym-procentem.read> [dostęp: 5.09.2015].

W 2004 roku, rozliczając PIT za 2003 rok, podatnicy mieli pierwszy raz możliwość przekazania 1% podatku dochodowego wybranej organizacji pozarządowej. Zamysłem inicjatorów tego rozwiązania było wyrównywanie szans pomiędzy ogromną rzeszą małych fundacji i stowarzyszeń a dużymi organizacjami, które często posiadają pokaźne budżety, dostęp do mediów czy znaną twarz lidera/ambasadora. By uniknąć sytuacji, w których pieniądze te trafiają w „niepowołane ręce”, stworzono status organizacji pożytku publicznego. Fundacja czy stowarzyszenie (ale także w określonych przypadkach spółka), chcąc się nim posługiwać i korzystać z przywilejów, które ów status daje, musi spełniać określone warunki. Możliwość pozyskiwania 1% przez OPP odgrywa ważną rolę nie tylko w wymiarze finansowym i filantropijnym, lecz także jest narzędziem do budowania kapitału społecznego, zwiększania zaufania i wspierania działań bliskich wartościom każdego z nas. W przypadku wielu organizacji pieniądze z 1% stanowią ważne źródło w strukturze przychodów. Można zaryzykować stwierdzenie, że nawet niewielkie wpłaty są pieniędzmi, które dają większy spokój członkom zarządów i zwiększają bezpieczeństwo (choćby zatrudnienia, lepszego planowania), a co za tym idzie – skuteczniejszej realizacji misji. W debacie publicznej pojawia się coraz więcej głosów negujących 1% dla OPP. Wśród argumentów wymienia się między innymi: „zabijanie” filantropii – zamiast jej rozwijania (zastępowanie przekazywania darowizn odpisami z 1% podatku), „prywatyzację” 1% (subkonta), zbyt duże środki przeznaczane na reklamę (w tym przede wszystkim „sztywne” mechanizmy) czy niską transparentność w wydatkowaniu tych pieniędzy. W jednym z artykułów w „Polityce” czytamy: Nie myśleliśmy […], że obywatele aż w takiej skali dadzą pieniądze na tego, kto głośniejszy, kto bardziej szarpnie ich emocjami albo na tego, czyje dane wyskoczą w okienku komputerowego programu do rozliczania PIT. A już na pewno nikt nie

przewidywał, że pieniędzmi przeznaczonymi na pożytek publiczny będzie można wesprzeć krewnych i znajomych, że dojdzie do – można powiedzieć – prywatyzacji pożytku publicznego2. Trudno nie zgodzić się z powyższym. Trudno też nie zgodzić się z faktem, że fundacje i stowarzyszenia, które prowadzą działania rzecznicze czy strażnicze, mają dużo trudniej niż charytatywne czy usługowe. Nie umniejszając roli żadnej z nich, doceniając, jak ważne społecznie działania prowadzą, powiedzmy sobie szczerze – trudno „konkurować” z chęcią pomocy najsłabszym i niesamodzielnym czy dramatami ludzkimi. Nie ma też co się oburzać na te organizacje, które dobrze sobie radzą z pozyskiwaniem środków. Przez ponad 25 lat wolności nie stworzono mechanizmów, które dawałyby równe szanse i małym, i dużym. Mówiąc wprost, to elity polityczne są odpowiedzialne za tak niski poziom zaufania społecznego i deficyt uwagi. W dyskursie wciąż zbyt mało przestrzeni poświęca się na komunikowanie, co organizacje zrobiły dzięki środkom z 1%. Zbyt rzadko również organizacje dziękują osobom, które je wspierają. Niemniej jednak, wskazywanie przede wszystkim na negatywne strony mechanizmu 1% jest niepotrzebnym utrwalaniem stereotypów. Z roku na rok oczekiwania społeczne od fundacji i stowarzyszeń co do ich profesjonalizacji, zakresu działań, skuteczności są coraz ambitniejsze. Ale nie oszukujmy się – jeśli chcemy, by organizacje były silne i niezależne, potrzebne są pieniądze. Od opinii publicznej, a nawet części polityków, usłyszeć można, że organizacje powinny działać bezkosztowo. Co więcej, część organizacji sama utwierdza innych w takim przekonaniu, wskazując np. na braki kosztów administracyjnych. Powiedzmy to sobie szczerze – bezkosztowo mogą działać organizacje hobbystyczne (i to w ograniczonym zakresie), a nie organizacje, które mają wprowadzać realne systemowe zmiany społeczne. Kolejną ważną kwestią, uznawaną czasem nawet jeszcze za temat tabu, są mechanizmy „twarde” pozyskiwania 1% podatku dochodowego od osób

NA POCZĄTEK STR.

fizycznych. Być może Twoja organizacja korzystała z wpisywania się „na sztywno” w programy do rozliczania PIT. Jeśli nawet nie, zapewne nieraz zdarzyło Ci się widzieć w prasie dodawane w formie insertu, bezpłatne płyty z programem do rozliczania PIT, darmowe programy do wypełnienia zeznań do urzędu skarbowego w Internecie czy bannery zachęcające do bezpłatnego pobrania takowych. Warto to powiedzieć głośno – to przede wszystkim właśnie tego rodzaju zabiegi pozwalają zdobywać organizacjom duże kwoty z 1% (oczywiście obok subkont, które zresztą coraz częściej również stosują „twarde” mechanizmy). Być może Twoje dotychczasowe wyobrażenia na temat tego, ilu sympatyków w sposób świadomy przekazuje 1% organizacjom z czołówki listy OPP, właśnie legły w gruzach. Nie ma jednak co potępiać takich organizacji. W końcu kampania 1% to jedna z niewielu kampanii fundraisingowych, która ma największy poziom zwrotu z inwestycji, tak zwany ROI (z ang. Return of Investment), zarówno do świadomych, jak i nieświadomych podatników. Budzi niepokój fakt, że wśród sektora pozarządowego nie ma jednego wspólnego głosu co do nowego mechanizmu i etyki w pozyskiwaniu 1%. Skutkuje to tym, że fundacje i stowarzyszenia osłabiają swoją pozycję, czego przykładem jest chociażby nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Rodzi się obawa, że dalsze utrzymywanie takiego stanu doprowadzi do sytuacji, w której trzeci sektor w obliczu konfliktów i skandali będzie coraz mniej wiarygodny w realizacji misji swoich organizacji. To, czego warto wymagać więcej od NGO, to przejrzystość w wydatkowaniu środków i mówieniu o rezultatach pracy. Ale jeszcze ważniejsza wydaje się troska o realizację misji organizacji. Drucker pisał, że „Organizacje istnieją dzięki swej misji i dla niej. […] Jeśli stracimy misję z oczu, organizacja zacznie tracić rozpęd”3. W kontekście nadchodzących zmian szczególnie ważne staje się budowanie długotrwałych relacji z sympatykami i darczyńcami organizacji, którzy

angażują się w działania fundacji czy stowarzyszeń. Odpowiednie zarządzanie tymi relacjami i dbanie o nie wydaje się jednym z niewielu sposobów budowania siły organizacji, odpornych na zmiany prawne.

Pomyśl o swojej organizacji czy innych NGO, które znasz i cenisz. Zobacz, ile potrzebnych rzeczy robicie i jak ważnymi społecznie tematami się zajmujecie. Widzisz to? A teraz zawalcz, by robić to jeszcze lepiej☺.

3. P. Drucker, Zarządzanie organizacją pozarządową. Teoria i praktyka, Warszawa 1995.

1% PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB FIZYCZNYCH NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015

Tylko jeden, a procentuje STR.

„KONSTYTUCJA 3. SEKTORA” Prace nad ustawą regulującą w Polsce funkcjonowanie 3. sektora (sektor 1. – publiczny; sektor 2. – prywatny; sektor 3. – pozarządowy) rozpoczęły się w 1996 roku z inicjatywy prof. Jerzego Hausnera, ówczesnego podsekretarza stanu w Urzędzie Rady Ministrów. Pomimo wielu zmian ekip rządzących trwały nieprzerwanie do 2003 roku.

4. I. Goliński, R. Skiba, Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Warszawa 2003. 5. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.

Do momentu uchwalenia ustawy nie istniały przepisy wyraźnie określające współpracę sektora publicznego z sektorem non profit. Intencją środowiska pracującego nad nowym aktem prawnym było instytucjonalne, finansowe i organizacyjne wzmocnienie sektora organizacji pozarządowych. Założono bowiem, że tylko silne i niezależnie działające organizacje obywatelskie mogą być partnerem dla administracji publicznej4.

Finalizacja prac nad tak zwaną „konstytucją 3. sektora” miała miejsce 24 kwietnia 2003 roku. Wówczas Sejm uchwalił dwie ustawy o systemowym znaczeniu dla funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego i demokracji: ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: UDPP) oraz ustawę – Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Pierwsza z ustaw jest zdecydowanie bardziej znana, ponieważ reguluje funkcjonowanie wszystkich organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów prowadzących działalność pożytku publicznego. Druga ustawa ma na celu umiejscowienie w przepisach prawa zapisów pierwszej ustawy. Przepisy obu ustaw weszły w życie 30 dni po ich ogłoszeniu, z wyjątkiem wskazanych w nich przepisów, które zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2004 roku. Od połowy 2003 roku obowiązywały przepisy dotyczące Rady Działalności Pożytku Publicznego, współpracy administracji z organizacjami pozarządowymi (z wyjątkiem zlecania realizacji zadań publicznych) oraz zasady dotyczące prowadzenia działalności odpłatnej pożytku publicznego i angażowania do pracy wolontariuszy. Z początkiem 2004 roku zaczęły obowiązywać przepisy do zlecenia realizacji zadań publicznych i przeprowadzania konkursów ofert oraz – co szczególnie istotne w kontekście niniejszego raportu – zasady uzyskiwania statusu organizacji pożytku publicznego (dalej: OPP) i nadzoru nad tymi organizacjami. UDPP wskazała definicję organizacji pozarządowej, wprowadziła prawne pojęcie pożytku publicznego oraz umożliwiła organizacjom nabywanie statusu OPP. O status OPP mogą ubiegać się organizacje pozarządowe oraz podmioty zrównane z tymi organizacjami. W myśl zapisów ustawy takimi organizacjami są: podmioty niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia5.

1% PODATKU NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015 STR.

Przepisy zostały skonstruowane w taki sposób, że każda organizacja samodzielnie decyduje, czy chce starać się o uzyskanie statusu OPP.

CZYM SĄ ORGANIZACJE POŻYTKU PUBLICZNEGO? O status OPP mogą ubiegać się organizacje, które prowadzą działalność pożytku publicznego, czyli działają w sferze zadań publicznych określonych w artykule 4 ustawy (na przykład ochrona zdrowia, ochrona środowiska, pomoc społeczna, edukacja, pomoc osobom niepełnosprawnym, upowszechnianie i ochrona wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich). Szczegółowa lista warunków, które organizacja musi spełniać, aby ubiegać się o status OPP, została przedstawiona na rysunku 1.

Spełnienie tych warunków zapewnia organizacji jawność i przejrzystość działań i staje się podstawą do uzyskania statusu OPP. Przyznawany jest on przez sąd rejestrowy i odbywa się na zasadzie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Organizacja zainteresowana uzyskaniem statusu musi wystąpić do KRS o jego nadanie. Sąd sprawdza, czy zostały spełnione wszystkie warunki zawarte w ustawie. Potwierdzeniem nabycia statusu OPP jest odpowiedni wpis do KRS (na wyciągu z KRS, w polu „status OPP” jest wpisane słowo „tak”). Posiadanie statusu OPP pozwala podmiotom korzystać z wielu istotnych przywilejów. Poza tymi natury finansowej w postaci zwolnień podatkowych i możliwości uzyskiwania środków pochodzących z odpisów 1% podatku dochodowego od osób fizycznych organizacje zyskują przywileje umożliwiające

Działalność gospodarcza prowadzona jest jako dodatkowa

Działalność pożytku publicznego nieprzerwanie od 2 lat

Dochód przeznaczony jest na działalność pożytku publicznego

Działania skierowane do szerokiego kręgu odbiorców lub grup o trudnej sytuacji materialnej lub życiowej

Organ kontroli lub nadzoru

W statucie są zapisy chroniące majątek organizacji

Zarząd, którego członkowie nie byli karani

R YS U N E K 1 . WARUNKI, KTÓRE NALEŻY SPEŁNIAĆ, ABY UBIEGAĆ SIĘ O STATUS OPP – ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE NA PO D STAWI E UD PP

Tylko jeden, a procentuje STR.

6. R. Skiba, Wiedza i doświadczenie. Moduł 1: Prawne warunki działania organizacji pozarządowych, Warszawa 2006, s. 23. 7. Główny Urząd Statystyczny, Organizacje pożytku publicznego i 1%, Warszawa 2015, [online:] <http://stat.gov. pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5490/4/2/1/organizacje_pozytku_publicznego_i_1_proc. pdf> [dostęp: 5.09.2015]. 8. S. Nizio, Geografia organizacji pożytku publicznego w Polsce, „Przegląd Geograficzny” 2012, t. 84, nr 2, s. 242, [online:] <http:// rcin.org.pl/Content/12721/ WA51_22369_r2012-t84-z2_Przeglad-Geogr-Nizio.pdf> [dostęp: 5.09.2015]. 9. Tamże.

budowanie pozytywnego wizerunku w społeczeństwie. Zgodnie z ustawą uprawnienia przysługujące podmiotom ze statusem OPP są następujące: 1. Zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych. 2. Zwolnienia z podatku od nieruchomości oraz jego obniżki. 3. Zwolnienia z opłaty skarbowej oraz opłat sądowych. 4. Zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych. 5. Preferencje przy nabywaniu prawa użytkowania nieruchomości należących do Skarbu Państwa. 6. Uprawnienia do korzystania z pracy poborowych odbywających służbę zastępczą. 7. Uprawnienie do nieodpłatnego informowania o swojej działalności w publicznym radiu i telewizji. 8. Możliwość angażowania do prowadzenia zbiórek publicznych małoletnich poniżej 16. roku życia. 9. Prawo do otrzymywania wpłat 1% podatku od obywateli. 10. Inne uprawnienia wprowadzone na mocy ustaw szczególnych6. Oprócz specjalnych przywilejów OPP muszą wywiązać się z kilku istotnych obowiązków. OPP ma obowiązek sporządzenia i ogłoszenia rocznego sprawozdania merytorycznego ze swojej działalności oraz sprawozdania finansowego. W zależności od formy prawnej prowadzenia organizacji pozarządowej składanie sprawozdań nieznacznie się różni. Fundacje i stowarzyszenia posiadające status OPP sprawozdają się w terminie do 15 lipca do Ministra Pracy i Polityki Społecznej oraz składają sprawozdania finansowe do urzędu skarbowego, w terminie 10 dni od ich zatwierdzenia przez właściwy organ (nie później jednak niż do 10 lipca). Dodatkowo fundacje sprawozdają się z działalności do ministra sprawującego nad nimi nadzór (najpóźniej do końca następnego roku). Do KRS przekazywane są sprawozdania tylko tych NGO, które prowadzą działalność gospodarczą. Ogłoszenie sprawozdania

musi odbyć się „w sposób umożliwiający zapoznanie się z tym sprawozdaniem” – najczęściej organizacje publikują je na stronie BIP lub wywieszają w swojej siedzibie. Nadzór nad działalnością OPP w zakresie korzystania przez nie z uprawnień wynikających z ustawy sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego – Minister Pracy i Polityki Społecznej. Jeśli organizacja nie opublikuje sprawozdań w określonym terminie, nie zostaje umieszczona w wykazie OPP uprawnionych do otrzymywania 1% za dany rok podatkowy. Organizacja może zostać również pozbawiona statusu OPP, jeśli nie wywiąże się z obowiązków sprawozdawczych w sposób należyty. W przypadku braku złożenia sprawozdania albo złożenia go w postaci niekompletnej, organizacja zostaje wezwana do złożenia wyjaśnień i uzupełnień. Jeżeli OPP nie zastosuje się do wezwania Ministra Pracy i Polityki Społecznej w ciągu 30 dni od daty przedstawienia wyjaśnień, wyżej wspomniany minister występuje z wnioskiem do sądu o wykreślenie jej statusu OPP.

ORGANIZACJE POŻYTKU PUBLICZNEGO W PRAKTYCE Na przestrzeni dziesięciu lat funkcjonowania OPP w Polsce liczba zarejestrowanych podmiotów wzrosła czterokrotnie: z 2,2 tys. w 2004 roku do 8,7 tys. w 2014 roku7. Dynamika zmian liczby OPP w tym okresie była różna, czego bezpośredniej przyczyny można upatrywać w regulacjach prawnych. Najszybszy stopień wzrostu wśród rejestrujących się organizacji występował od początku funkcjonowania ustawy do 2009 roku. Najwięcej nowych OPP rejestrowało się w pierwszym i czwartym kwartale każdego roku (kwiecień i grudzień), najmniej zaś w trzecim8. Największy udział wśród wszystkich OPP miały organizacje charytatywne (21%), sportowe (17%) i wspierające rozwój lokalny (inicjatywy lokalne) (10%) – łącznie organizacje te stanowiły niemal połowę wszystkich OPP w Polsce9.

1% PODATKU NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015 STR.

składki członkowskie (dotyczy stowarzyszeń)

dochody z działalności gospodarczej działalność odpłatna pożytku publicznego

dotacje ze środków publicznych i prywatnych

spadki, zapisy

darowizny (pieniężne i dary rzeczowe)

sponsoring

odpisy 1% podatku dochodowego od osób fizycznych

dochody z majątku organizacji, inwestycje kapitałowe, kapitał żelazny

zbiórki publiczne, kampanie, akcje charytatywne

inne źródła: kredyty, pożyczki

nawiązki sądowe

RYSU NEK 2. ŹR Ó D Ł A FI NANSOWANI A O PP – Ź R Ó D ŁO: OP R AC OWA N I E W Ł AS N E

Od początku funkcjonowania UDPP OPP identyfikowane są przede wszystkim przez możliwość pozyskiwania 1% podatku dochodowego. W konsekwencji tego ich działalność staje się często przedmiotem dyskusji wśród środowiska pozarządowego i ogółu społeczeństwa. Alokacje 1% stanowią ważny, choć nie najważniejszy udział w budżetach tych podmiotów. Źródła finansowania OPP zostały przedstawione na rysunku 2.

JAK SIĘ ZMIENIAŁ 1%? Pomysł wprowadzenia możliwości odpisu 1% podatku dochodowego pojawił się w trakcie prac nad projektem UDPP, pod wpływem doświadczeń Węgier, które wprowadziły taki odpis już w 1996 roku. Najważniejsze argumenty za wprowadzeniem takiego mechanizmu były dwa.

Możliwość przekazania swojego 1% podatku dochodowego miała zachęcać obywateli do myślenia o dobru wspólnym i świadomym wyborze wspólnych potrzeb, na zaspokojenie których miały trafić przychody z 1%. Z drugiej strony 1% miał stanowić wzmocnienie finansowe działań OPP, które te potrzeby zaspokajały.

Tylko jeden, a procentuje STR.

10. Opracowanie własne na podstawie: Ministerstwo Finansów, Informacje dotyczące kwot 1% należnego podatku dochodowego od osób fizycznych przekazanych organizacjom pożytku publicznego, <http://www.finanse. mf.gov.pl/pit/statystyki> [dostęp 1.10.2015].

Dawać to miało organizacjom możliwość finansowania działań, na które trudno znaleźć środki, na przykład z dotacji publicznych. Po raz pierwszy 1% podatku dochodowego można było przekazać na rzecz OPP w 2004 roku. Było to bezpośrednio związane z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2004 roku UDPP. Wówczas z mechanizmu 1% skorzystali tylko nieliczni podatnicy. Prawo do skorzystania z mechanizmu 1% obejmowało tylko podatników składających zeznania podatkowe PIT36, PIT-37 i PIT-28. Aby dokonać odpisu 1%, podatnik dokonywał na rzecz wybranej organizacji wpłaty w wysokości odpowiadającej dokładnie 1% podatku. W pierwszym roku funkcjonowania tego mechanizmu z tej opcji skorzystało zaledwie 0,33% podatników, którzy przekazali nieco ponad 10 mln zł10. Od 1 stycznia 2007 roku zasady przekazywania 1% podatku na rzecz OPP zostały zmienione przez nowelizację ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wpłaty dokonywane na konto przez podatnika zostały zastąpione deklaracjami woli przekazania 1% w zeznaniu podatkowym. Od tej pory podatnik w składanym zeznaniu wskazuje organizację, którą chce wesprzeć, podając numer KRS, a 1% podatku przekazuje naczelnik urzędu skarbowego. Dodatkowo, istotną zmianą było także poszerzenie grupy podatników, którzy mogą wspierać OPP 1% należnego podatku dochodowego. Prawo do przekazania 1% podatku należnego na rzecz OPP objęło wszystkich podatników składających zeznania podatkowe, bez względu na to, z jakiego tytułu uzyskują przychody i jak są one opodatkowane. Zmiany w 2007 roku ułatwiły przekazywanie 1% podatku na rzecz wybranej organizacji oraz bezpośrednio wpłynęły na zwiększenie się odsetka podatników korzystających z uprawnienia do dokonywania alokacji 1%. Kolejne istotne zmiany w omawianym mechanizmie wprowadzono w 2010 roku. Nowelizacja UDPP wpłynęła na tryb przekazywania OPP 1% podatku z rocznych deklaracji podatkowych. Organizacjom zapewniono szybszy zwrot 1% – od maja do lipca (a nie jak wcześniej – w lipcu lub sierpniu czy

w przypadku ryczałtowców – w kwietniu lub maju). O zwrot mogły się starać wyłącznie te organizacje, które 30 listopada posiadały status OPP. Przed nowelizacją można było przekazać 1% na rzecz każdej organizacji, która do dnia złożenia danej deklaracji podatkowej uzyskała status OPP. Dodatkowo minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego został zobowiązany do publikowania wykazu OPP. Wykaz ten, według stanu na 30 listopada roku podatkowego, jest zamieszczany na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej do 15 grudnia. W wykazie według stanu na 15 grudnia nie uwzględnia się jednak OPP: • które nie przekazały w terminie ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego sprawozdania merytorycznego ze swojej działalności oraz sprawozdania finansowego w roku, za który składane jest zeznanie podatkowe, do 15. dnia po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego, lub • w stosunku do których wpisano do KRS informację o otwarciu likwidacji lub ogłoszeniu upadłości. Kolejne zmiany wprowadzono na mocy ustawy z 24 stycznia 2014 roku o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw. Zmniejszono ryzyko, że przekazane przez podatników pieniądze trafią do podmiotów niespełniających ustawowych wymogów. Przekształcone i usprawnione zostały procedury tworzenia i prowadzenia przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej wykazu OPP uprawnionych do otrzymania środków z 1%. Od tego momentu wykaz OPP jest prowadzony i uzupełniany na bieżąco. Po zmianie przepisów urząd skarbowy nie przekazuje OPP 1% podatku, jeśli podatnik w zeznaniu poda błędny numer KRS organizacji, którą chce wesprzeć. Podobnie dzieje się, jeśli: organizacja ubiegająca się o 1% zostanie usunięta z wykazu OPP prowadzonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, poda urzędowi skarbowemu błędny numer rachunku bankowego lub nie poda go w ogóle.

1% PODATKU NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015 STR.

557,6 459,4

482,2

511,0

403,9

381,5

360,9

298,3

105,4 10,4 (1)

2003

41,6

62,3

(2)

2004

(3)

2005

2006

2007

(4)

2008

2009

(5)

2010

(6)

2011

2012

2013

2014

(7)

2015

WYKRES 1 . JAK Z MI E NI AŁ SI Ę 1% PO DAT KU ( W MLN ZŁ ) – ŹR ÓDŁO: OP R AC OWA N I E W Ł AS N E

(1) Kwiecień 2003 – uchwalenie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (2) Styczeń 2004 – wchodzi w życie ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – pierwsze odpisy jednoprocentowe (3) Styczeń 2007 – nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – ułatwienie podatnikom możliwości przekazywania 1%, przelewy na konto zastąpione deklaracją woli przekazania w zeznaniu podatkowym. (4) Lipiec 2009 – wprowadzono dwustopniową skalę podatkową ze stawkami podatkowymi w wysokości 18% i 32%, z kwotą zmniejszającą podatek, określoną w pierwszym przedziale skali podatkowej w wysokości 556,02 zł oraz jednym progiem dochodowym 85 528 zł. Dwustopniowa skala podatkowa przyczyniła się do zmniejszenia obciążeń fiskalnych ogółu podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Skutek finansowy zastosowania ww. skali wyniósł łącznie 8,6 mld zł.

(5) Styczeń 2010 – nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – doprecyzowano kryteria przyznawania statusu OPP oraz położono nacisk na transparentność działania tych organizacji. Organizacjom zapewniono szybszy zwrot 1% – od maja do lipca (a nie, jak wcześniej, w lipcu lub sierpniu czy w przypadku ryczałtowców – w kwietniu lub maju). (6) Styczeń 2014 – nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – przekształcone i usprawnione zostały procedury tworzenia i prowadzenia przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej wykazu OPP uprawnionych do otrzymania środków z 1%. Od tego momentu wykaz OPP prowadzony jest i uzupełniany na bieżąco. (7) Sierpień 2015 – kolejna nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Szczegóły w rozdziale: Co się zmieni w mechanizmie 1%?

Tylko jeden, a procentuje STR.

SPOSOBY POZYSKIWANIA 1%

Kampania 1% należy do kampanii fundrai singowych, które posiadają największy poziom zwrotu (ROI). Coraz więcej OPP przykłada do nich dużą wagę, począwszy od planowania, przez ich realizację, aż do wyciągania wniosków. Kampanie 1% można seg-

mentować według wielu kryteriów; w niniejszym opracowaniu skupimy się przede wszystkim na kampaniach kierowanych do osób, które w sposób świadomy przekazują 1% podatku, oraz podatników, którzy czynią to nieświadomie, za pomocą tak zwanych mechanizmów „na sztywno”. Organizacje – zabiegając o jak najlepsze wyniki ze źródła przychodów, którym jest 1% podatku – powinny dbać o skuteczną komunikację z podatnikami, dobierając odpowiednie kanały i narzędzia dotarcia czy formułując wezwanie do działania (z ang. call to action).

I choć odpis 1% podatku nie jest darowizną, to w przypadku osób, które w sposób świadomy przekazują swój 1%, dalej będzie mowa o Darczyńcach jednoprocentowych. Dlaczego? Dlatego, że są to osoby silniej związane z organizacją, a fundacje i stowarzyszenia zabiegają o ich uwagę i proszą o wsparcie w podobny sposób jak w przypadku Darczyńców. Co więcej, często te osoby są/stają się Darczyńcami regularnymi organizacji. Warto jednak podkreślić – należy dbać o to, by odpisy 1% nie zastępowały filantropii, a były okazją do jej budowania.

1% PODATKU NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015 STR.

Organizacja, która profesjonalnie podchodzi do kampanii 1%, zanim przystąpi do niej, ustala plan, dobiera metody i tak zwaną grupę docelową, czyli osoby, do których kieruje swoje call to action. Najbardziej popularne metody pozyskiwania przez OPP 1% podatku zostały przedstawione na rysunku 3. Jak podaje GUS11, w 2013 roku dziewięć na dziesięć OPP informowało o swojej działalności. Najczęściej OPP korzystały z poniższych narzędzi/kanałów: • Internet – 76% (36% organizacji minimum raz w miesiącu zamieszczało informację z apelem o przekazanie 1%), • tradycyjne media (prasa, radio, telewizja) – 47%, • ulotki, plakaty, książki, happeningi, zebrania, wiece – 65%. O sukcesie bądź porażce kampanii 1% przesądzić może wiele czynników, między innymi czas czy dobrane narzędzia i kanały. Do najefektywniejszych sposobów pozyskiwania 1% zaliczyć należy:

Program do rozliczania PIT z numerem KRS organizacji, włączając w to inserty płyt do gazet

Internet, w tym najczęściej: media społecznościowe, strona www organizacji, Google AdWords, YouTube

Ulotki, plakaty, bilbordy

1. Subkonta. 2. Mechanizmy „na sztywno”, tj. przede wszystkim umieszczanie numeru KRS organizacji w programach do rozliczania PIT, bez możliwości zmiany numeru KRS i promocja tych programów (choć rzadko zdarza się, by organizacje otwarcie mówiły o stosowaniu tych technik). 3. Komunikacja do house file’u, czyli do osób, które organizacja zgromadziła wokół siebie (Sympatycy, Darczyńcy itd.). 4. Kampanie medialne. „Konkurencja” o to, który numer KRS pojawi się na ekranie komputera, jest coraz większa. Wymusza to na organizacjach coraz to bardziej przemyślane i zaplanowane działania. O ile w obecnej rzeczywistości sprawa subkont wydaje się „nie do ruszenia”, z uwagi na sprzeciw korzystających z nich, o tyle dbanie o Sympatyków i Darczyńców jednoprocentowych nabiera coraz większego znaczenia. Wiarygodna, transparentna organizacja, taka, która regularnie informuje o swoich działaniach oraz ma utrwalone relacje ze swoimi odbiorcami, ma szansę stać się zdecydowanie bardziej odporna na przykład na zmiany prawne i akcyjność działań.

Informacje ustne, organizowanie wydarzeń oraz angażowanie „znanych twarzy”

Biura rachunkowe: wpisywanie przez księgowych numeru KRS konkretnej organizacji

Media tradycyjne (reklamy, spoty, ogłoszenia)

RYSU NEK 3 . POPUL AR NE ME TO DY POZ YSK I WANI A 1 % P ODATKU – ŹR ÓDŁO: OP R AC OWA N I E W Ł AS N E

11. Główny Urząd Statystyczny, Organizacje pożytku publicznego i 1%, dz. cyt.

Tylko jeden, a procentuje STR.

PRZYCHODY Z 1% NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015

zywanych z 1% był 2008 rok, kiedy to zmienił się mechanizm alokacji – po raz pierwszy to naczelnicy urzędów skarbowych dokonywali przekazania 1% podatku. Rozszerzono wówczas również krąg podatników, którzy mogli wesprzeć 1% podatku OPP (tj. o podatników rozliczających się na formularzach PIT-36L i PIT-38, a od 2009 roku również rozliczających się za pomocą formularza PIT-39).

W latach 2004–2014 liczba organizacji pozarządowych posiadających status OPP wzrosła blisko czterokrotnie, tj. z 2,2 do 8,7 tys. (wykres 2). Prezentowane dane są ułożone według roku, w którym środki zostały przekazane OPP, a nie według roku, którego dotyczyło zeznanie podatkowe, na przykład dane za 2004 rok dotyczą odpisu 1% podatku za 2003 rok itd. Zainteresowanie wśród podatników możliwością przekazania na rzecz wybranej OPP 1% podatku dochodowego sukcesywnie wzrasta (wykres 3). Liczba podatników, którzy przekazali 1% PIT w 2015 roku, wyniosła 47% ogólnej liczby podatników (12 457 tys. osób), co dało łączną kwotę 557,6 mln zł. W pierwszym roku obowiązywania regulacji w zakresie przekazywania organizacjom posiadającym status OPP 1% podatku wyniósł 0,3% (ponad 80 tys. podatników, którzy przekazali 1% podatku na rzecz OPP), co dało kwotę ponad 10,4 mln zł. Przełomowym momentem wzrostu kwot przeka-

W ciągu dekady funkcjonowania organizacji ze statusem OPP kwota przeznaczona na ich rzecz w ramach mechanizmu 1% wzrosła ponad 53-krotnie (z 10,4 mln zł do 557,6 mln zł). 8,2

8,5

8,6

8,7

2011

2012

2013

2014

7,5 6,5 5,7 5,0 4,1

2,2

2004

12. Tamże.

2005

2006

2007

2008

2009

2010

W Y K R E S 2 . L ICZBA ZAREJESTROWANYCH ORGANIZACJI ZE STATUSEM OPP W LATACH 2004 –2014 ( W T YS.) – ŹRÓDŁO: O PR ACOWANI E WŁ ASNE 1 2

1% PODATKU NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015 STR.

12 457 12 034 12 034 11 537 11 537 11 166 11 166 10 13510 135 8 624 8 624 7 3257 325 5 135 5 135

2004 2004

681

1 604 1 157 1 604

1 157

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

2013

2014

2015

W Y K R E S 3 . L ICZBA PODATNIKÓW PRZEKAZUJĄCYCH 1% PODATKU NA RZECZ OPP ( W T YS.) – ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁ ASNE 1 3

557,6

459,4 381,5

482,2

511,0

14. Tamże.

403,9 360,9

298,3

105,4

10,4 2004

41,6

2005

62,3

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

WYKRES 4. Ł ĄC Z N E K WOT Y P R Z E K A Z Y WA N E P R Z E Z P O DAT N I KÓW N A R Z EC Z O P P ( W M L N Z Ł ) – Ź R Ó D ŁO : O P R AC OWANI E WŁ ASNE 1 4

Łącznie w latach 2004–2015 na rzecz OPP podatnicy przekazali 3674,5 mln zł. Wykres 5 obrazuje, w jaki sposób na przestrzeni lat kształtowała się średnia kwota odpisu 1% podatku na rzecz OPP.

13. Na podstawie: Ministerstwo Finansów, Informacje dotyczące kwot 1% należnego podatku dochodowego…, dz. cyt.

Zaprezentowane na wykresach 4 i 5 dane na temat środków przekazanych z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych na rzecz OPP mogą robić wrażenie. Biorąc pod uwagę kwoty, można by stwierdzić, że sektor ma się dobrze, a 1% jest

Tylko jeden, a procentuje STR.

130,00

61,00

2004

15. Tamże. 16. KPMG w Polsce, Roczne zeznanie podatkowe Polaków. PIT 2014. IV edycja, 16.04.2015, [online:] <http://www.kpmg. com/PL/pl/IssuesAndInsights/ArticlesPublications/ Documents/Raport-KPMGRoczne-zeznanie-podatkowePolakow-PIT-2014.pdf> [dostęp: 5.09.2015].

2005

54,00

2006

66,00

2007

58,00

2008

52,00

2009

42,00

40,00

41,00

42,00

45,00

2010

2011

2012

2013

2014

2015

WYK R ES 5 . PR Z ECI Ę T NA KWOTA PR Z E K A ZA N A N A R ZEC Z OP P ( W ZŁ ) – ŹR ÓDŁO: OP R AC OWA N I E W Ł AS N E 15

jednym z najważniejszych źródeł w strukturach przychodów organizacji. I prawie można się z tym zgodzić. „Prawie” robi jednak ogromną różnicę. Otóż dominacja dużych, znanych organizacji, czyli tych, które mają rozpoznawalnych liderów, duże budżety, łatwy dostęp do mediów i bardzo często posiadających subkonta, nie daje szans małym, najczęściej lokalnym organizacjom. Jak duże są dyspro-

porcje pomiędzy czołowymi organizacjami a tymi, którzy zbierają najmniej, obrazują chociażby kwoty z 1% za 2013 rok. Organizacja, która znalazła się na pierwszym miejscu w rankingu OPP z otrzymanymi najwyższymi kwotami w skali całego kraju, dostała 127 036 846,65 zł, ta zaś, która zamyka ową listę Ministerstwa Finansów, uzyskała wpływ w wysokości 0,60 zł.

pocztą 9%

bezpośrednio w urzędzie skarbowym 51%

przez Internet 40%

WYKR ES 6. SPO SO BY SKŁ ADANI A R O CZ N EGO ZEZN A N I A P ODATKOW EGO 16

1% PODATKU NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015 STR.

50% środków z 1% zdobywa pięćdziesiąt dużych NGO (najczęściej tych samych) i/lub posiadających subkonta. Mechanizm subkont umożliwia gromadzenie pieniędzy przez organizacje na konkretny cel, przypisany określonej osobie. Subkonta są zaprzeczeniem idei działania mechanizmu odpisu 1%, ponieważ skutkują uprywatnieniem środków przekazywanych w ramach wsparcia działalności społecznie użytecznej. W zamierzeniu 1% miał wzmocnić sektor, w tym przede wszystkim małe, lokalne organizacje. Obecnie subkonta sprowadzają organizacje do roli dystrybutora środków i bardzo często „walki” o pieniądze na leczenie konkretnych osób. Ponad ¾ tych NGO ma siedzibę w miastach wojewódzkich, w tym aż 23 w Warszawie. Środki z 1% w obecnej sytuacji w znikomym stopniu wzmacniają inne NGO. Powoduje to ogromne nierówności w kwocie pozyskiwanych pieniędzy, dlatego potrzebne są narzędzia, know how i regulacje prawne, które pozwolą wyrównywać szanse.

Z badania Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) opublikowanego w kwietniu 2015 roku, dotyczącego OPP i 1% wynika, że

blisko połowa wszystkich środków z 1% trafiła do organizacji działających w obszarze ochrony zdrowia, mimo że stanowią one tylko 15% uprawnionych do przychodów z 1% OPP. Kolejną ważną grupą były organizacje zajmujące się pomocą społeczną i humanitarną. Podatnicy w większości wskazywali w swoich zeznaniach podatkowych duże organizacje, które swoim zasięgiem działalności wykraczały poza teren województwa (77% całkowitej kwoty z 1%).

49% Liczba OPP

Kwota 1%

12%

11%

26% 27% 19% 15%

14% 9% 3%

Ochrona zdrowia

Pomoc Edukacja społeczna i wychowanie, i humanitarna badania naukowe

Ochrona środowiska

Sport, turystyka, rekreacja, hobby

Kultura i sztuka

Pozostałe dziedziny

WYKRES 7. ST R U K T U R A O P P O R A Z U Z YS K A N YC H K W O T 1 % P I T W E D ŁU G DZ I E DZ I N Y DZ I A Ł A L N O Ś C I O R G A N I Z AC J I W 20 13 R O KU 1 7

17. Główny Urząd Statystyczny, Organizacje pożytku publicznego i 1%, dz. cyt.

Tylko jeden, a procentuje STR.

18. Główny Urząd Statystyczny, Organizacje pożytku publicznego i 1%, dz. cyt.

Jak podaje GUS w wyżej wymienionym badaniu w 2012 roku (podobnie jak w dwóch poprzednich latach), przychody z 1% podatku dochodowego stanowiły 8% ogólnych przychodów wszystkich OPP. Biorąc pod uwagę pojedyncze organizacje, 1% PIT stanowił średnio 18% przychodów, przy czym wśród połowy OPP nie przekroczył 7%. W 10% NGO o najwyższym udziale przychodów z 1% udział ten przekroczył 55%, a w przypadku ⅓ OPP wyniósł 20%. W organizacjach, których budżet zwiększył się o odpis z 1% podatku o przychód do 1 tys. zł, stanowił dla połowy nie więcej niż 1% przychodów ogółem. Dla tych, w których przekroczył 1 mln zł – 34%. Jak zostało wspomniane powyżej, OPP coraz częściej planują kampanie 1%, a co za tym idzie – uwzględniają w budżetach swoich organizacji koszty ich prowadzenia. Każda kampania fundrai singowa wymaga nakładów finansowych, także ta dotycząca 1%. Twierdzenie, że są one robione bezkosztowo, mija się z prawdą. Jeśli nawet część organizacji nie przeznacza fizycznych pieniędzy, to poświęca czas pracowników/wolontariuszy, który łatwo można przeliczyć na pieniądze.

W 2013 roku 75% OPP zadeklarowało, że przeprowadziło kampanię informacyjną na rzecz pozyskania 1% podatku, a 28% wydatkowało środki finansowe w tym celu. Łącznie na kampanie 1% w 2013 roku OPP wydały ponad 26,6 mln zł. Przeciętna kwota, którą przeznaczyły organizacje na ten cel, wyniosła 13,3 tys.; najczęstszy budżet, którym dysponowały OPP na kampanię 1%, wyniósł 500 zł. Połowa organizacji zadeklarowała, że przeznaczyła na ten cel nie więcej niż 850 zł. Organizacje przeznaczyły średnio 1⁄5 otrzymanej później kwoty z tytułu 1% PIT18. Informacje przekazywane przez Ministerstwo Finansów, a także doświadczenia organizacji wskazują, że zintensyfikowana kampania 1% powinna być prowadzona w marcu (44% podatników rozlicza się w marcu) i kwietniu (dotyczy to w szczególności OPP, które dysponują niewielkimi finansami na promocję kampanii).

TABELA 1. KWOTY PRZEKAZANE Z 1% PRZEZ PODATNIKÓW NA RZECZ OPP WEDŁUG POSZCZEGÓLNYCH ZEZNAŃ W 2013 ROKU

FORMA ZEZNANIA PODATKOWEGO

PRZEKAZANA KWOTA PRZEZ PODATNIKÓW ( w mln zł )

PIT-36, PIT-36L, PIT-37

488

PIT-38

6,8

PIT-28, PIT-39

11,8

1% PODATKU NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015 STR.

TABELA 2. LICZBA PODATNIKÓW, KTÓRZY PRZEKAZALI 1% NA RZECZ OPP WEDŁUG POSZCZEGÓLNYCH ZEZNAŃ W 2013 ROKU

FORMA ZEZNANIA PODATKOWEGO

LICZBA PODATNIKÓW ( w

PIT-36, PIT-36L, PIT-37

11 608

PIT-38

105

PIT-28, PIT-39

321

tys .)

TABEL A 3 . WYKAZ K WOT 1% NALE Ż NEG O PO DAT KU W WOJ EWÓDZTWAC H W 2 01 3 R OKU 19

WOJEWÓDZTWO

KWOTA ( w

zł )

STRUKTURA

DOLNOŚLĄSKIE

40 930 171,23

8,08%

KUJAWSKO-POMORSKIE

22 048 077,43

4,35%

LUBELSKIE

19 091 604,80

3,77%

LUBUSKIE

11 056 257,97

2,18%

ŁÓDZKIE

27 311 254,17

5,39%

MAŁOPOLSKIE

43 191 705,16

8,53%

MAZOWIECKIE

114 696 509,27

22,64%

OPOLSKIE

10 474 724,20

2,07%

PODKARPACKIE

18 421 924,90

3,64%

PODLASKIE

12 009 989,00

2,37%

POMORSKIE

31 482 389,09

6,22%

ŚLĄSKIE

66 655 316,98

13,16%

ŚWIĘTOKRZYSKIE

10 750 335,28

2,12%

WARMIŃSKO-MAZURSKIE

13 565 960,18

2,68%

WIELKOPOLSKIE

45 166 231,32

8,92%

ZACHODNIOPOMORSKIE

19 698 859,71

3,89%

19. Opracowanie własne na podstawie: Ministerstwo Finansów, Informacja dotycząca kwot 1% należnego podatku dochodowego..., dz.cyt.

Tylko jeden, a procentuje STR.

20. KPMG w Polsce, Roczne zeznanie podatkowe Polaków…, dz. cyt. 21. P. Teisseyre, Co skłania do przekazywania 1%?, Warszawa 2013, [online:] <http://civicpedia. ngo.pl/wiadomosc/967155. html> [dostęp: 5.09.2015]. 22. Tamże. 23. Zakorzenienie i uspołecznienie działań organizacji pozarządowych. Ekspertyza, oprac. Stowarzyszenie Klon/ Jawor, Warszawa 2009, [online:] <http://www.pozytek.gov.pl/ files/Biblioteka/Zakorzenienie. pdf> [dostęp: 5.09.2015].

Jak pokazuje tabela 3, zdecydowanie najwięcej pieniędzy z 1% otrzymują organizacje zarejestrowane w województwie mazowieckim. Kolejnym dużym województwem, które otrzymuje najwięcej, jest śląskie. Województwami, które mają najmniejszy udział w strukturze alokacji według izb skarbowych, są: opolskie, lubuskie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie. 87% Polaków rozlicza się w miejscu zamieszkania, będącym jednocześnie miejscem zameldowania. 8% Polaków rozlicza się w miejscu zamieszkania, niebędącym miejscem zameldowania. 5% Polaków rozlicza się w miejscu zameldowania, niebędącym miejscem zamieszkania20. Powyższe dane ukierunkowują myślenie o „naprawie” 1%, które kładzie nacisk na współpracę zarówno pomiędzy samymi organizacjami OPP, jak i pomiędzy OPP a władzami samorządowymi na poziomie regionu. Dzięki temu, więcej pieniędzy mogłoby zostawać w województwie. Z badań przeprowadzonych w listopadzie 2013 roku przez Millward Brown na zlecenie Stowarzyszenia Klon/Jawor wynika, że podatnicy przekazują 1% podatku według następujących kryteriów: 1. Tym, których znają (w tym aż 31% wskazało, że przekazują na pomoc konkretnej osobie). 13% respondentów zasilało konto NGO, którą zna lub znają najbliżsi. 2. Kierując się przekazami medialnymi. 3. Wybór pozostawiają innym, na przykład księgowej, pracodawcy, programowi PIT21. Z tego samego badania płyną też informacje, z jakiego powodu podatnicy nie przekazują 1% podatku dochodowego: 1. 37% wskazało, że nie miało kontaktu z urzędem skarbowym (nie rozliczali się/nie płacili podatku: osoby bez przychodów, osoby pracujące za granicą, osoby zatrudnione w jednym miejscu pracy, emeryci/renciści). 2. Podatnicy nie interesują się wspieraniem fundacji i stowarzyszeń bądź zapomnieli/nie pomyśleli o tym, żeby przekazać 1% NGO.

3. Aż 10% zadeklarowało brak wiedzy, że mogą przekazać 1% podatku dochodowego organizacji OPP (nie wiedzieli, komu mogą przekazać – 4% respondentów; nie wiedzieli, jak to zrobić – 3%; nikt ich o to nie poprosił – 4%)21. Z ekspertyzy przygotowanej na zlecenie Minister stwa Pracy i Polityki Społecznej Zakorzenienie i uspołecznienie działań organizacji pozarządowych23 oraz doświadczeń NGO wynika, że

podstawą do włączania się społeczeństwa w działania organizacji, a także ich wsparcia finansowego jest budowanie zaufania.

By to robić, niezbędne jest między innymi informowanie Sympatyków o podejmowanych aktywnościach, mówienie językiem korzyści odbiorcy, transparentność działań, włączanie w szczególności lokalnych społeczności w działalność organizacji, komunikowanie sukcesów (a czasem też porażek) itd. Dzięki temu można zdobyć/utrzymać sojuszników, którzy – jest duże prawdopodobieństwo – wesprą również finansowo organizację.

KONTROWERSJE WOKÓŁ MECHANIZMU 1% Obchodzony niedawno jubileusz dziesięciolecia UDPP stał się kolejnym przyczynkiem do refleksji nad jej rolą i zmianami, które przyniosła. Z uwagi na przedmiot niniejszej publikacji, skoncentrowano się na mechanizmie 1% podatku dochodowego od osób fizycznych. Od kilku lat w dyskursie publicznym toczy się dyskusja na temat transparentności i racjonalności dysponowania przez organizacje środkami

1% PODATKU NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015 STR.

z różnych źródeł, tj.: darczyńców indywidualnych (w tym 1%), darczyńców biznesowych, darczyńców instytucjonalnych, a także działalności gospodarczej. Szczególnie dużo uwagi poświęca się mechanizmowi 1%, a w szczególności subkontom, mechanizmom „na sztywno” oraz kwestiom spornym dotyczącym filantropii. Warto podkreślić, że 1% podatku dochodowego od osób fizycznych staje się coraz bardziej popularny.

Rzeczywistość mechanizmu 1% okazała się jednak inna od tego, co planowano. Obecnie wypełnia on przede wszystkim luki w służbie zdrowia.

Główna przesłanka przekazywania 1% podatku organizacjom charytatywnym, tam, gdzie państwo jest ułomne, wydaje się bardzo prosta – obywatele próbują pomóc sami sobie. Przyglądając się informacjom dotyczącym kwot 1%, publikowanym przez Ministerstwo Finansów, łatwo zauważyć, że najwięcej pieniędzy otrzymują najczęściej fundacje i stowarzyszenia firmowane przez znane osoby lub te organizacje, które z bilbordów, spotów czy plakatów kierują emocjonalne apele proszące o pomoc konkretnym osobom. Zdecydowana większość z nich posiada subkonta, a często również stosuje tak zwane „twarde” mechanizmy. Prowadzi to do osłabienia idei społecznego finansowania profesjonalizacji organizacji działających w danym obszarze, na rzecz wspierania pośredników w przekazywaniu pieniędzy. Pieniądze z 1% fundacje i stowarzyszenia przeznaczają na działalność pożytku publicznego. Oprócz

środków związanych z prowadzeniem działań w dziedzinie, w której specjalizuje się organizacja, większość fundacji i stowarzyszeń musi także przeznaczać pieniądze na własne funkcjonowanie – na przykład na koszty utrzymania biura, pensje pracowników itd. Badanie Stowarzyszenia Klon/Jawor dotyczące wizerunku organizacji pozarządowych24 wskazuje, że 54% Polaków jest zdania, że NGO nie powinny zatrudniać pracowników etatowych. Jednocześnie w oczekiwaniach społeczeństwa wobec NGO mowa jest o silnych i profesjonalnie działających organizacjach. Jeśli działania prowadzone są w skali mikro lub hobbystycznie, społeczna praca i/lub w przypadku stowarzyszeń składki członkowskie mogą okazać się wystarczające. Inna sprawa, że sprawozdania Ministerstwa Finansów pokazują, że na takie NGO rzadko kiedy przekazujemy 1%. Jeśli organizacja ma skutecznie realizować swoją misję, musi posiadać specjalistów w obszarze, którym się zajmuje, na przykład hospicjum dla dzieci – lekarzy, pielęgniarzy; organizacja zajmująca się poradnictwem obywatelskim – prawników, konstytucjonalistów; schronisko dla zwierząt – opiekunów, weterynarzy itd. Warto zaznaczyć, że bez względu na to, w której dziedzinie działa NGO, należy dbać o społeczników i gromadzić ich wokół organizacji jak najwięcej. Bardzo często osoby, które działają w sektorze społecznym, robią to z potrzeby serca, poświęcając mnóstwo czasu, energii, zaangażowania. Jest to dla nich wręcz naturalne, by łączyć pasję ze sposobem na życie. Dlatego w interesie społecznym powinno być tworzenie miejsc pracy w 3. sektorze.

1% potrzebuje transparentności, która przyczyni się do budowania kapitału zaufania.

24. P. Adamiak, Wizerunek organizacji pozarządowych. Raport z badania, Warszawa 2015, [online:] <http://civicpedia.ngo.pl/files/civicpedia.pl/ public/wizerunek/raport_wizerunek.pdf> [dostęp: 5.09.2015], s. 47.

Tylko jeden, a procentuje STR.

Przejrzystości, ale rozumianej nie jako wypełnianie kolejnych, rozbudowanych sprawozdań, bo tych jest już wystarczająco dużo, a raczej jako rzetelne informowanie swoich Sympatyków i Darczyńców, jaką zmianę przyniesie/przynosi ich zaangażowanie się w działania organizacji. Afery i skandale, tak jak w innych obszarach, tak i w NGO od czasu do czasu pojawiać się będą.

Fundacje i stowarzyszenia przejmują coraz to nowe obszary, które są niedostrzegane lub zaniedbywane przez Państwo. Sytuacją idealną byłoby, gdyby zaczęła się zmniejszać ich liczba, a powodem byłoby wypełnienie misji. Nic jednak na to nie wskazuje, dlatego wzmacnianie organizacji nie jest już tylko przejawem filantropii powodowanej potrzebą serca, a kwestią zdroworozsądkową.

JAK TO WYGLĄDA ZA GRANICĄ? Pierwsze rozwiązania systemowe związane z przekazywaniem przez podatników części podatku należnego fiskusowi zostały wprowadzone we Włoszech i Hiszpanii po II wojnie światowej i dotyczyły funduszy przekazywanych na rzecz Kościoła. Rozszerzenie alokacji 1% miało miejsce dopiero w 1996 roku na Węgrzech, kiedy uchwalono ustawę „o wykorzystaniu określonej części podatku dochodowego od osób fizycznych”, która reguluje przekazywanie 1% podatku należnego na rzecz Kościoła, stowarzyszeń i fundacji, które działają co najmniej dwa lata, a także fundacji publicznych (tak zwane quasi-NGO) oraz instytucji publicznych, jak na przykład opery, muzea czy biblioteki. Wszystkie te podmioty zobowiązane są realizować zadania o charakterze pożytku publicznego. Odmiennie niż w Polsce organizacje te nie muszą posiadać specjalnego statusu, nie wymaga się ich rejestracji. Konieczne jest spełnienie kilku wymogów: prowadzenie działań na rzecz społeczeństwa węgierskiego, brak długów publicznych – to znaczy uregulowane płatności związane ze wszelkimi składkami i podatkami (jeśli organizacja ma takie długi, musi je spłacić pieniędzmi uzyskanymi z 1%), publikacja rozliczeń (w lokalnych mediach, Internecie, ulotkach). Aby przekazać 1%, podatnik wpisuje na zeznaniu podatkowym numer podatkowej identyfikacji wybranego podmiotu, który decyduje się wesprzeć. Co istotne, przekazywanie środków z 1% odbywa się anonimowo, a dystrybucją funduszy pozyskanych w ramach mechanizmu 1% – podobnie jak w Polsce – zajmują się urzędy skarbowe. W związku z dużym zainteresowaniem przekazywaniem 1% podatku przez społeczeństwo węgierskie, władze w 2003 roku powołały Obywatelski Fundusz Węgierski, którego celem jest propagowanie idei 1% wśród podatników oraz wsparcie instytucjonalne, polegające na mobilizacji podmiotów w skutecznym pozyskiwaniu 1%.

1% PODATKU NA PRZESTRZENI LAT 2004–2015 STR.

Co interesujące, wraz z utworzeniem Funduszu rząd węgierski podjął decyzję, że każdego roku z budżetu państwa będzie przekazywał do Funduszu równowartość sumy, którą podatnicy zdecydowali się przekazać na rzecz organizacji. Tym samym w interesie organizacji jest, aby zabiegać o środki z 1% – im więcej podatników dokona odpisu podatkowego, tym więcej środków znajdzie się na koncie Funduszu. Środki te przekazywane są w 60% na wsparcie instytucjonalne dla węgierskich organizacji oraz programy związane z rozwojem 3. sektora (festiwale, badania, publikacje, projekty edukacyjne itp.). Z kolei słowaccy podatnicy mają możliwość przekazania 1% podatku od stycznia 2001 roku. Odpisu można dokonywać na rzecz organizacji pozarządowych, organizacji kościelnych oraz stowarzyszeń religijnych. Podobnie jak w przypadku polskich uwarunkowań, ubieganie się przez słowackie organizacje o 1% wymaga spełnienia określonych wymogów, do których należą: zarejestrowanie instytucji jako organizacji pozarządowej, co najmniej roczne prowadzenie działalności oraz brak jakichkolwiek zaległości podatkowych. Wykorzystywanie środków z odpisów podatkowych może odbywać się jedynie na cele sta-

tutowe, przynajmniej do końca roku następującego po roku, w którym uzyskano środki. Jeżeli kwota z odpisu podatkowego przekroczy 100 tys. koron słowackich (około 14 tys. zł), organizacja zobowiązana jest sprawozdać fiskusowi, na co je przeznaczyła, gdy zaś kwota przekroczy 1 mln koron słowackich przeprowadzany jest audyt sprawozdań finansowych organizacji. Co szczególnie istotne, w 2004 roku dokonano zmian w słowackim mechanizmie 1%. Możliwość dysponowania 1% podatku przekazano na rzecz osób prawnych oraz zwiększono wartość odpisu 1% na odpis 2%. Jednocześnie jednak zlikwidowano ulgi podatkowe, które przysługiwały organizacjom. Podobnie jak na Węgrzech system przekazywania przez podatników pieniędzy na konto organizacji jest anonimowy25.

25. Możliwość przekazywania 1% podatku funkcjonuje – oprócz Węgier i Słowacji – również na Litwie od 2002 roku i w Rumunii od 2003 roku.

1% „PO NOWEMU”

Tylko jeden, a procentuje STR.

TŁO PRAC NAD NOWELIZACJĄ USTAWY O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO I O WOLONTARIACIE Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z 24 kwietnia 2003 roku cyklicznie była poddawana nowelizacjom, które doprecyzowały poszczególne jej zapisy.

26. Najwyższa Izba Kontroli, Informacje o wynikach kontroli: Sprawowanie przez Ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego nadzoru nad korzystaniem przez organizacje pożytku publicznego z jednoprocentowego odpisu od podatku dochodowego od osób fizycznych, 6.11.2014 r., [online:] <https://www.nik.gov.pl/plik/ id,7646,vp,9587.pdf> [dostęp: 5.09.2015], s. 6. 27. Tamże, s. 9. 28. Rozmowa z Tomaszem Schimankiem, ekspertem Instytutu Spraw Publicznych oraz Akademii Rozwoju Filantropii, zaangażowanym w prace nad projektem nowelizacji UDPP (spotkanie odbyło się 22 lipca 2015 roku).

W 2014 roku rozpoczęła się dyskusja nad kolejnym projektem nowelizacji ustawy, tym razem w dużej mierze poświęconej kwestiom związanym z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.

Pomysłodawcą i inspiratorem prac był Departa ment Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Impulsem do głębszej refleksji nad mechanizmem pozyskiwania 1% podatku przez OPP stało się opublikowanie w listopadzie 2014 roku sprawozdania z kontroli Najwyższej Izby Kontroli (NIK)26. Celem kontroli przeprowadzonej z inicjatywy NIK, ale w związku z sugestią Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (KPSR) Sejmu RP, było skontrolowanie, jak OPP wykorzystują otrzymywany 1% podatku dochodowego, a także ocena sprawowania przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej nadzoru nad systemem 1%. Wśród rekomendacji NIK znalazły się zapisy między innymi o:

1. Wprowadzeniu prawnego obowiązku wyodrębnienia przychodów z 1% w ewidencji finansowo-księgowej w odniesieniu do OPP, których przychód za rok obrotowy przekroczył 100 tys. zł, co ma pomóc Ministrowi Finansów nad sprawowaniem kontroli nad ich wydatkowaniem. 2. Ustanowieniu reguł dysponowania tymi środkami w odniesieniu do finansowania z nich kosztów administracyjnych. NIK zwrócił szczególną uwagę na zakaz lub ograniczenie środków pochodzących z 1% wydawanych na kampanie informacyjno-promocyjne. NIK podkreślał, że jednocześnie OPP – wydając duże środki na reklamę – nie korzystają z możliwości nieodpłatnego informowania o swojej działalności w mediach publicznych (bezpłatna emisja spotów w publicznej telewizji i radiu). NIK podkreślił, że proponowane zmiany były już opracowywane przez Departament Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Spo łecznej i zebrane w dokumencie: Koncepcja zmian w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w zakresie podniesienia standardu organizacji pożytku publicznego. Propozycje zmian były dyskutowane podczas prac nad projektem nowelizacji ustawy z kwietnia 2012 roku, ale po konsultacjach z Radą Działalności Pożytku Publicznego (RDPP) żadnej z tych propozycji nie uwzględniono. W ocenie NIK propozycje postulowane przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej nie straciły na aktualności i powinny zostać wdrożone jak najszybciej w celu zwiększenia przejrzystości działań OPP27. Z analizy raportu NIK jasno wynika, że to zawarte tam rekomendacje stały się podstawą dla pierwszego roboczego projektu nowelizacji ustawy, przygotowanego przez stronę rządową i przekazanego do Rady Działalności Pożytku Publicznego, który wyznaczył trzon dyskusji wokół zagadnień związanych z 1%28. Biorąc pod uwagę znaczenie, które odegrał raport NIK w dyskusji o wydatkowaniu środków z 1%, warto zwrócić uwagę na dwie kwestie.

1% „PO NOWEMU” STR.

Wnioski o wydatkowaniu przez OPP środków z 1% NIK opierał na kontroli przeprowadzonej w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej oraz na wynikach kontroli doraźnych, przeprowadzonych przez Delegatury NIK w Szczecinie i Poznaniu w 13 organizacjach funkcjonujących na terenie województw zachodniopomorskiego i wielkopolskiego29. Powstaje wrażenie, że skala kontroli doraźnych była zbyt mała i wąska (kontrole obejmowały tylko dwa województwa), by na tej podstawie wyciągać wnioski faktycznie prezentujące sytuację w 3. sektorze. Drugą kwestią, o wiele ważniejszą, jest podkreślana przez NIK możliwość:

nieodpłatnego rozpowszechniania [przez jednostki publiczne radiofonii i telewizji – przyp. red.], we współpracy z OPP, audycji popularyzujących m.in. ideę przekazywania organizacjom pożytku publicznego 1% podatku PIT. Jednak OPP, poza jednostkowymi przypadkami, z tej możliwości nie korzystały30. Twierdzenie NIK w zestawieniu z zasadami Telewizji Polskiej dotyczącymi nieodpłatnej emisji dla OPP jest bezzasadne. Jak czytamy w Zasadach przygotowania i rozpowszechniania w programach Telewizji Polskiej audycji informujących o prowadzonej przez organizacje pożytku publicznego nieodpłatnej działalności pożytku publicznego:

audycje informujące o możliwości przekazywania 1% mogą być przygotowane tylko przez samą telewizję i z jej inspiracji, a ich czas antenowy nie może być krótszy niż 6 minut.

Organizacje mają możliwość dostarczenia do telewizji własnych audycji prezentujących swoje kampanie społeczne, ale jak czytamy dalej – w audycji nie mogą być zawarte „treści o zbiórce SMS czy innych zbiórkach, numerach kont bankowych, numerach KRS”. Komisja nie rozpatruje w ogóle wniosków prezentujących kampanie społeczne, których „bezpośrednim celem jest fundraising, z wyjątkiem szczególnie uzasadnionych przypadków, np. w przypadku klęsk żywiołowych”.

29. Najwyższa Izba Kontroli, Informacje o wynikach kontroli…, s. 7. 30. Tamże, s. 9.

Tylko jeden, a procentuje STR.

Zatem OPP w praktyce nie mają możliwości nieodpłatnie emitować spotów zachęcających do przekazywania im 1% podatku, bo kampanie 1% są kampaniami fundraisingowymi.

31. Rozmowa z Agatą Tomaszewską z Forum Darczyńców, zaangażowaną z ramienia Forum w prace nad nowelizacjami ustawy od 2009 roku (spotkanie odbyło się 21 lipca 2015 roku). 32. M. Dobranowska-Wittels, Nowela ustawy o pożytku. Pierwsze czytanie o programach komputerowych (relacja), [online:] <http://poradnik.ngo. pl/wiadomosc/1637565.html> [dostęp: 21.07.2015]. 33. Tamże. 34. M. Dobranowska-Wittels, Senatorowie przeciw reklamie finansowanej z 1% (relacja), [online:] <http://poradnik.ngo. pl/wiadomosc/1651038.html> [dostęp: 22.07.2015]. 35. Tamże.

Prace nad nowelizacją ustawy kontynuowane były przez RDPP w zespole do spraw prawnych. Projekt konsultowany był również ze środowiskiem organizacji pozarządowych. RDPP przekazała projekt do sejmowej komisji31 i tak rozpoczęły się formalne prace nad nowelizacją ustawy. Projekt nowelizacji ustawy przygotowany przez KPSR wpłynął do Sejmu 9 kwietnia 2015 roku, a prezentowany był na forum sejmowym 26 maja 2015 roku. Prace nad projektem toczyły się w sejmowej KPSR oraz w Podkomisji stałej do spraw współpracy z organizacjami pozarządowymi. W pracach na etapie komisji mogli uczestniczyć wszyscy chętni reprezentujący środowisko OPP. Komisyjny system prac, a nie rządowy, uprościł drogę legislacyjną, ale także miał wpływ na kształt zmian, które zostały zaakceptowane przez twórców nowelizacji. Z założenia komisje sejmowe uznały, że zaproponują przede wszystkim te rozwiązania, które zostały uzgodnione i nie wprowadzają rewolucyjnych zmian. Gruntowna regulacja, na przykład kwestii 1%, wymaga zmiany dokonanej przez projekt rządowy32. Tadeusz Tomaszewski (SLD) – poseł sprawozdawca podkreślał, że projekt jest wynikiem wspólnych prac organizacji pozarządowych, administracji samorządowej i administracji publicznej. Projekt ustawy, po pierwsze, doprecyzowuje zapisy, które budziły wątpliwości w trakcie ich stosowania, po drugie, wprowadza nowe mechanizmy współpracy finansowej

i pozafinansowej między sektorem pozarządowym a administracją publiczną, po trzecie, wzmacnia dialog społeczny, między innymi przez nałożenie na ministrów oraz wojewodów obowiązku tworzenia rocznych i wieloletnich programów współpracy z organizacjami pozarządowymi po zasięgnięciu opinii tychże organizacji, a także powołania rad działalności pożytku publicznego wtedy, kiedy na biurku organów wykonawczych pojawią się stosowne wnioski poparte przez organizacje – mówił poseł Tomaszewski33. 9 lipca 2015 roku projekt ustawy trafił do Senatu RP. Ku zaskoczeniu wielu środowisk, projekt, który w Sejmie poparli ponad podziałami prawie wszyscy obecni (416) podczas głosowania posłowie, wzbudził w Senacie gorącą dyskusję. Projekt rozpatrywały 21 lipca 2015 roku połączone komisje senackie: Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Wśród zgłoszonych poprawek znalazło się kilka o charakterze uściślającym zapisy, przygotowanych przez senackie Biuro Legislacyjne oraz wzbudzających największe kontrowersje poprawki zgłoszone przez senatora Witolda Gintowta-Dziewałtowskiego. Najistotniejsza dla mechanizmu 1% poprawka zaproponowana przez senatora dotyczy zakazu finansowania reklamy i promocji OPP ze środków pozyskiwanych z 1%34. Poprawka senatora jest zaostrzeniem przepisu uzgodnionego w komisjach sejmowych, mówiącego o obowiązku informowania o finansowaniu promocji 1% ze środków pozyskanych z 1%, na przykład poprzedniej kampanii 1%. Senatorowie podzielili powyższe opinie i poprawkę przyjęli. Senator Gintowt-Dziawałtowski zapowiedział także, że w drugim czytaniu zgłosi kolejną poprawkę przewidującą karę finansową za finansowanie reklamy kampanii 1% ze środków pochodzących z 1% podatku35. Poprawki zaproponowane przez NIK wzbudziły ogromne dyskusje wśród organizacji pozarządowych. Większość organizacji stała na stanowisku, że zakaz wydatkowania środków z 1% na reklamę 1% i wprowadzane kary są wynikiem nieznajomości funkcjonowania 3. sektora w Polsce. W związku z powyższym 38 organizacji pod egidą Forum Darczyńców przygotowało

1% „PO NOWEMU” STR.

apel skierowany do posłów o odrzucenie najbardziej kontrowersyjnej poprawki zakazującej wydatkowania środków pozyskanych z 1% na promocję i wprowadzającej karę grzywny. Organizacje, które podpisały się pod apelem, między innymi Forum Darczyńców, Fundacja Akademia Organizacji Obywatelskich, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Instytut Spraw Obywatelskich, wskazywały, że: Proponowana poprawka jest świadectwem głębokiego braku zaufania senatorów do organizacji pozarządowych i zupełnego niezrozumienia realiów, w jakich organizacje funkcjonują: jak pozyskują środki na swoją działalność, w tym środki z wpłat 1% podatku, jak je wydatkują i jakim wymogom sprawozdawczym podlegają36. Przedstawiciele organizacji podkreślali także szkodliwość tego przepisu dla organizacji małych, lokalnych, nieposiadających własnych rezerw finansowych, jak i sposób uchwalenia tej poprawki, ignorującej ustalenia wypracowane z organizacjami pozarządowymi w pracach sejmowej komisji do spraw NGO. Ostra i spójna reakcja organizacji pozarządowych przyniosła oczekiwane efekty. 5 sierpnia 2015 roku podczas posiedzenia KPSR, poświęconego poprawkom senackim, posłowie zgodnie ze stanowiskiem 3. sektora rekomendowali odrzucenie kontrowersyjnych poprawek. W głosowaniu odbywającym się tego samego dnia Sejm przegłosował ustawę w kształcie zaproponowanym podczas ostatniego posiedzenia komisji sejmowej. Tak jak przewidywał poseł sprawozdawca Tadeusz Tomaszewski37, 7 sierpnia 2015 roku projekt ustawy w kształcie wypracowanym wspólnie przez stronę parlamentarną, rządową i pozarządową trafił do Kancelarii Prezydenta RP. Podpisana nowelizacja przez Prezydenta Andrzeja Dudę w ciągu 30 dni zacznie obowiązywać pod koniec listopada. Ustawa, która nie wzbudzała politycznych emocji i uzyskała poparcie także posłów Prawa i Sprawiedliwości, podpisana została przez nowego Prezydenta w dniu 25 sierpnia 2015 roku. Oznacza to, że jej poszczególne zapisy będą mieć wpływ na kampanię 1% prowadzoną przez organizacje OPP na przełomie 2015 i 2016 roku.

KONTROWERSJE WOKÓŁ USTAWY Prace nad nowelizacją ustawy wywołały silny rezonans zarówno w środowisku pozarządowym, jak i wśród opinii publicznej, zainteresowanej wydatkowaniem środków pozyskiwanych z 1% przez OPP. Kwestią dyskusyjną były między innymi regulacje dotyczące kampanii reklamowych 1% prowadzonych przez OPP. Ten temat pojawiał się już w 2012 roku w trakcie prac nad wcześniejszą nowelizacją UDPP. Propozycje posłów i Ministerstwa nie uzyskały jednak poparcia środowiska NGO. Kwestia ta była podnoszona co jakiś czas, przy okazji doniesień medialnych o wysokich wydatkach przeznaczanych na ten cel przez poszczególne fundacje37. W 2014 roku temat ponownie został wywołany przez raport NIK. Izba postulowała wprowadzenie określonych reguł w kwestii funkcjonowania OPP, a także zakaz lub ograniczenie wydatkowania środków z 1% na kampanie reklamowe. Ustalenia raportu NIK sprawiły, że temat kosztów promocji 1% znalazł się wśród propozycji zmian UDPP. Pomysł został oprotestowany przez środowisko OPP i upadł jeszcze na etapie podkomisji, by powrócić w gorącej debacie podczas prac w komisjach senackich.

Trudne w interpretacji pojęcie „promocja 1%”, które autorzy nowelizacji rozumieją jako wszystkie działania zachęcające do przekazywania 1% podatku, nie jest doprecyzowane pod względem prawnym.

36. Apel o odrzucenie senackiej poprawki do projektu nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie zakazującej wydatkowania środków pozyskanych z wpłat 1% na promocję, [online:] <https:// centrumklucz.pl/wp-content/ uploads/2015/07/poprawka_senacka_apel_organizacji. pdf> [dostęp: 15.08.2015]; zob. także: Apel w sprawie poprawki Senatu do ustawy o OPP, [online:] <https://inspro.org.pl/ apel-w-sprawie-poprawki-senatu-do-ustawy-o-opp/> [dostęp: 15.08.2015]. 37. Rozmowa przeprowadzona z posłem SLD Tadeuszem Tomaszewskim – sprawozdawcą sejmowej Komisji do spraw Rodziny i Polityki Społecznej (23 lipca 2015 roku). 38. J. Ćwieluch, Jeden procent, dziesięć zmartwień, „Polityka” 15.04.2015, s. 23.

Tylko jeden, a procentuje STR.

39. Nowela ustawy o pożytku. Posłowie zagłosują za (relacja), oprac. R. Kowalski, [online:] <http://poradnik.ngo.pl/wiadomosc/1648731.html> [dostęp: 24.07.2015].

Można spodziewać się zatem wielu problemów interpretacyjnych po wszystkich stronach. Warto podkreślić, że w dyskusji wokół środków przekazywanych na reklamę/promocję 1% nie pojawił się lub nie wybrzmiał wystarczająco głośno fakt, że wszystkie profesjonalnie prowadzone kampanie fundraisingowe wymagają inwestycji i zaplanowania konkretnych budżetów. Zamiast tego w mediach pojawiło się wiele populistycznych haseł o ograniczeniu rozrzutności OPP, a głosy o potrzebie profesjonalizacji 3. sektora zostały zupełnie pominięte. Kolejnym kontrowersyjnym tematem stał się wątek celu szczegółowego w deklaracjach, umożliwiającego zbieranie 1% na subkonta. Mimo że problem subkont podnoszony jest stale i od dawna, to środowisko pozarządowe nie wypracowało jednolitego stanowiska w tej sprawie. Dlatego w tegorocznej nowelizacji nie został ujęty kontrowersyjny wątek subkont. Poseł Tomaszewski tłumaczył, że upodmiotowienie podatnika mocno wrosło w świadomość społeczną i teraz wszystkie zmiany muszą się odbywać w ramach szerokiej konsultacji z tą grupą osób, która przypisuje sobie prawo nie tylko przekazania, lecz także wskazania celu szczegółowego. Poseł sugerował, że to Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej powinno wskazać, czy, w jakiej postaci i kiedy nastąpi próba powrotu do debaty o celu szczegółowym i subkontach39. Oceniając prace nad nowelizacją ustawy, należy docenić, że wypracowano kompromis pomiędzy Ministerstwem, Sejmem i stroną reprezentowaną przez organizacje. Głosowanie w Sejmie pokazało także, że debata o 1% nie została upolityczniona, a wypracowane rozwiązania zyskały poparcie wszystkich partii. Ceną kompromisu było jednak odrzucenie wszystkich propozycji zmian, które nie znalazły poparcia całego środowiska organizacji pozarządowych i mogły także wzbudzać sprzeciw opinii publicznej. Warto również podkreślić, że w pracach nad nowelizacją ustawy otwartych na udział OPP z ponad 8 tys. organizacji aktywny udział brało tylko kilka z nich i to głównie te reprezentujące środowisko

warszawskie. W licznym gronie OPP poszczególne propozycje, takie jak na przykład zakaz przeznaczania środków z 1% na kampanie promocyjne/fund raisingowe, nie wzbudziły wyraźnego sprzeciwu. Strona parlamentarna i rządowa podkreślała także fakt, że w kluczowych kwestiach środowisko pozarządowe nie wypracowało wspólnego stanowiska. Jest to o tyle ważne, że

kontrowersyjne tematy, które nie zostały podjęte w tegorocznej nowelizacji, z pewnością wrócą w pracach nad ustawą w przyszłym roku. Wówczas, by uchwalić rozwiązania najlepsze dla całego sektora, niezbędne będzie skuteczne współdziałanie wszystkich, których dotyczą zapisy ustawy.

1% „PO NOWEMU” STR.

CO SIĘ ZMIENI W MECHANIZMIE 1%? INFORMOWANIE O WYKORZYSTANIU ŚRODKÓW Z 1% NA PROMOCJĘ KAMPANII 1% Nowelizacja ustawy wprowadziła zapis mówiący o tym, że promocja 1% obowiązkowo musi zawierać informacje o jej finansowaniu lub współfinansowaniu ze środków finansowych z 1%. Jeśli kampanie 1% prowadzone przez organizacje będą finansowane z innych źródeł, nie ma obowiązku umieszczania takiej informacji. Autorzy projektu rozumieją promocję 1% jako publiczne zachęcanie do przekazania przez podatników 1% podatku dochodowego od osób fizycznych, bez względu na formę dotarcia do podatnika. Oznacza to, że wszystkie działania fundraisingowe, prowadzone w ramach kampanii 1% poszczególnych organizacji, powinny zawierać taką informację, jeśli są finansowe ze środków 1% pozyskanych na przykład w poprzednim roku.

OBOWIĄZEK UMIESZCZANIA INFORMACJI NA PROGRAMACH PIT Obowiązek informowania wprowadzony został również w programach komputerowych do rozliczania PIT. Programy takie mogą mieć wpisane na stałe dane jednej organizacji, której przekazujemy 1% (czyli uniemożliwiać wybór innej organizacji), jak to było dotychczas, z tym że należy je opatrzeć wyraźną informacją, tak żeby podatnik od początku wiedział, z jaką sytuacją ma do czynienia. Organizacja ma obowiązek umieścić jasną informację na temat tego, że podatnik – wypełniając program PIT – ma możliwość wyboru, której OPP chce przekazać swój 1% lub takiego wyboru nie ma. Forma i treść informacji zostanie doprecyzowana przez rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

POWOŁANIE FUNDUSZU WSPIERANIA ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO PRZY MINISTERSTWIE PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Rezultatem prac nad ustawą jest także powołanie Funduszu Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego – państwowego funduszu celowego, którego dysponentem jest Minister Pracy i Polityki Społecznej. W założeniu fundusz ma na celu wzmocnienie potencjału OPP przez wyrównywanie ich szans. Przychodami funduszu mają być środki finansowe z 1% pochodzące od organizacji, które utraciły status OPP lub wydatkowały je niezgodnie z prawem. Fundusz będzie udzielał wsparcia OPP w trybie otwartego konkursu ofert. Szczegółowe zadania, na które będą przeznaczone środki z funduszu, zostaną ustalone w rozporządzeniu przygotowanym przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

OBOWIĄZEK UWZGLĘDNIANIA W EWIDENCJI KSIĘGOWEJ ŚRODKÓW Z 1% PRZEZNACZONYCH NA KAMPANIĘ 1% Nowelizacja ustawy wprowadza obowiązek dla OPP wyodrębnienia w ewidencji księgowej środków pochodzących z 1% z uwzględnieniem kosztów i przychodów, w tym także wysokość środków wydatkowanych na promocję 1% podatku dochodowego. Dodatkowo Minister Pracy i Polityki Społecznej został zobowiązany do umieszczania w terminie do 31 grudnia na stronie internetowej Ministerstwa informacji mówiącej o sposobie wydatkowania przez OPP środków pochodzących z 1% w poprzednim roku.

ZAKAZ POŚREDNICTWA W ZBIERANIU 1% DLA ORGANIZACJI NIEUWZGLĘ– DNIONYCH W WYKAZIE OPP Organizacja pozarządowa, która nie została uwzględniona w wykazie OPP publikowanym co roku przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej, nie będzie

Tylko jeden, a procentuje STR.

mogła ubiegać się o 1% podatku za pośrednictwem innej organizacji. Gdyby jednak takie środki przekazano nieuprawnionej organizacji, wówczas decyzją Ministra Pracy i Polityki Społecznej zostaną one przekierowane na rzecz Funduszu Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego.

40. Tamże. 41. Ministerstwo Finansów, Niezbędnik podatnika. PIT, [online:] <http://www.finanse. mf.gov.pl/web/wp/pp/niezbednik-podatnika/pit> [dostęp: 5.09.2015].

PRZEKAZYWANIE 1% PODATKU OBECNIE

Dziś, aby przekazać 1% podatku dochodowego wybranej organizacji, należy w zeznaniu podatkowym w odpowiednim polu wpisać numer KRS tej organizacji oraz wysokość przekazanej kwoty.

Suma ta nie może być wyższa niż 1% podatku, ale może być niższa. Kwotę należy wpisać w odpowiedniej rubryce. Na przykład w standardowym formularzu PIT-37 są to pola o numerach 131 i 132, znajdujące się w wyodrębnionej części „I. Wniosek o przekazanie 1% podatku należnego na rzecz organizacji pożytku publicznego (OPP)”. Odpowiednie rubryki znajdują się także w formularzach PIT-28, PIT-36, PIT-36L i PIT-3840. System opodatkowania osób fizycznych regulują dwie ustawy41: 1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1991 r. Nr 80, poz. 350 ze zm.), która w szerokim zakresie reguluje opodatkowanie tym podatkiem. 2. Ustawa z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 1998 r. Nr 144, poz. 930 ze zm.), która w ograniczonym zakresie dotyczy opodatkowania osób: –– prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą,

RYSU NE K 4. R UB RYK A O O PP W FO R MUL A R ZU DEK L A R AC J I P ODATKOW EJ P I T-37 ( W ER S JA Z 2 01 5 R OKU )

1% „PO NOWEMU” STR.

–– osiągających przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, –– będących osobami duchownymi. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych zakłada, że po zakończeniu roku podatkowego (a więc w terminie do 30 kwietnia roku następnego) każdy podatnik ma składać urzędowi skarbowemu zeznanie o wysokości uzyskanego dochodu. W zeznaniu podatkowym wpisuje się przychód, koszty uzyskania przychodu i dochód. Uprawnieni do przekazywania 1% podatku są wszyscy podatnicy rozliczający roczne przychody niepodlegające zwolnieniu od podatku, czyli42: • rozliczający się przez standardowy PIT z opodatkowaniem 18% i 32%, niezależnie od źródła dochodów (umowa o pracę, umowa-zlecenie, umowa o dzieło, prawa autorskie, zbycie akcji), • rozliczający się podatkiem liniowym 19% i prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, • rozliczający się na zasadzie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (na przykład wynajem mieszkania, dzierżawa) i ryczałtów wymienionych w ustawie o PIT – zbycie nieruchomości, kapitały pieniężne, prawa majątkowe, • emeryci i renciści, którzy zrezygnują z pomocy ZUS przy wypełnianiu deklaracji. Podatnicy składają następujące zeznania podatkowe: PIT-36 – składany przez podatników, którzy uzyskali przychody (dochody) opodatkowane na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej i nie wypełniają zeznania PIT-37. Formularz ten przede wszystkim składają podatnicy, którzy prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej opodatkowane według skali podatkowej, a także podatnicy, którzy uzyskali dochody z zagranicy.

PIT-36L – składany przez podatników, którzy prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej opodatkowane 19% podatkiem na zasadach określonych w artykule 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Formularz ten jest przeznaczony wyłącznie dla podatników rozliczających się indywidualnie. PIT-37 – składany przez podatników, którzy uzyskali przychody opodatkowane na ogólnych zasadach według skali podatkowej, wyłącznie ze źródeł położonych na terytorium RP, za pośrednictwem płatników, i nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej oraz działów specjalnych produkcji rolnej. Obowiązek złożenia zeznania nie dotyczy podatników, którym rocznego obliczenia podatku dokonał płatnik. PIT-38 – składany przez podatników, którzy uzyskali przychody opodatkowane 19% podatkiem na zasadach określonych w art. 30b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (na przykład z odpłatnego zbycia papierów wartościowych). PIT-39 – składany przez podatników, którzy uzyskali dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych w roku podatkowym, nabytych po dniu 31 grudnia 2008 roku, opodatkowane 19% podatkiem na zasadach określonych w art. 30e ustawy oraz zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Najczęściej podatnicy korzystają z formularza PIT-37, w 2013 roku było to 16 132 239 osób, co stanowi 81,41% wszystkich rozliczających się podatników43.

42. A. Prochyra, Dekalog podatnika – jak przekazać 1% podatku, [online:] <http:// www.niepelnosprawni.pl/ ledge/x/248011;jsessionid=6F55D4BADECEF187AAFD8A5DD7745B47> [dostęp: 4.08.2015]. 43. Ministerstwo Finansów, Informacja dotycząca rozliczenia podatku dochodowego..., dz.cyt.

Tylko jeden, a procentuje STR.

Sposoby składania zeznań podatkowych PIT

Tradycyjny formularz papierowy

Rozliczenie online w systemie e-Deklaracje

Samodzielne wypełnienie deklaracji online

Wstępnie wypełnione zeznanie podatkowe (PFR)

RYSU NE K 5 . SPO SO BY SK Ł ADANI A Z E Z NA Ń P ODATKOW YC H P I T

44. Deklaracje podatkowe składane na pomocą komunikacji elektronicznej mogą być podpisane: - bezpiecznym podpisem elektronicznym, - danymi autoryzującymi (podpisem elektronicznym nieweryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu). 45. Statystyki dotyczące ilości deklaracji złożonych przez podatników w formie elektronicznej i papierowej w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2015 roku, [online:] <http:// www.epodatki.mf.gov.pl/images/ststystyka/Statystyka%20 deklaracji%202015%20-%20 eDekpapier%20-%20czerwiec. pdf> [dostęp: 5.08.2015].

Z urzędem skarbowym każdy z podatników może rozliczyć się na kilka sposobów: 1. Korzystając z tradycyjnej formy papierowej za pomocą odpowiednich formularzy, które należy wypełnić całkowicie odręcznie i dostarczyć do urzędu. 2. Istnieje możliwość rozliczenia się online w systemie e-Deklaracje. Tu podatnicy mają dwie możliwości: –– wypełnić zeznanie podatkowe samodzielnie. Wówczas dzięki odpowiednim aplikacjom (modułom) zainstalowanym w programach do rozliczeń PIT zeznanie podatkowe trafia drogą elektroniczną do systemu e-Deklaracje, –– skorzystać z uproszczonego systemu rozliczania wstępnie wypełnionego zeznania podatkowego – PFR (z ang. Pre-Filled tax Return).

Deklaracje i informacje podatkowe przesyłane drogą elektroniczną (składane do systemu e-Deklaracje) nie mogą być podpisywane profilem zaufanym ePUAP i przesyłane za pośrednictwem platformy ePUAP44.

W 2015 roku zdecydowanie bardziej były popularne deklaracje podatkowe składane przez Internet, czyli z wykorzystaniem systemu e-Deklaracje, z którego skorzystało ponad 36 mln podatników. Formularz papierowy wypełniło znacznie mniej osób – ponad 17 mln45.

1% „PO NOWEMU” STR.

PROGRAM E-PODATKI O ile system tradycyjny (wypełnianie papierowego formularza) oraz programy PIT umożliwiające rozliczenie online są dobrze znane podatnikom, a także organizacjom OPP, o tyle nowa forma rozliczenia PFR budzi spore wątpliwości związane z możliwością odpisu 1% podatku. Wprowadzenie usługi PFR jest związane z prowadzeniem przez Ministerstwo Finansów kompleksowego przedsięwzięcia o nazwie „Program e-Podatki”, którego celem jest zwiększenie efektywności realizacji zadań publicznych przypisanych Ministerstwu Finansów w modelu elektronicznej administracji46. Przedsięwzięcie, na które składają się działania organizacyjne, legislacyjne oraz informatyczne, jest realizowane przez trzy projekty: e-Podatki, e-Deklaracje2 i e-Rejestracja, współfinansowane w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007–2013. Właśnie w ramach projektu e-Deklaracje2 możliwe było uruchomienie usługi PFR. W ramach całego przedsięwzięcia dane podatkowe, finansowe, operacyjne i marketingowe mają być gromadzone w Internecie

na tak zwanym koncie podatnika. Udostępnianie danych podatnikowi odbywać się będzie za pośrednictwem portalu podatkowego, na którym także będą udostępniane wstępnie wypełnione deklaracje podatkowe47. Projekt zakłada także uproszczenie zasad informowania OPP o przekazanych im kwotach 1% podatku48.

FUNKCJONOWANIE WSTĘPNIE WYPEŁNIONEGO ZEZNANIA PODATKOWEGO (PFR) Ministerstwo Finansów udostępniło usługę PFR PIT-3749 na Portalu Podatkowym od 2015 roku (tylko w okresie od 15 marca do 30 kwietnia). Usługa w 2015 roku była adresowana do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, które zobowiązane są do rozliczenia podatkowego na formularzu PIT-37. Jest to usługa dostępna dla osób zarówno rozliczających się indywidualnie, jak i wspólnie ze współmałżonkiem. Warunkiem korzystania z usługi wstępnie wypełnionego zeznania podatkowego jest istnienie w systemie informatycznym

46. O programie – opis programu, [online:] <http://www. epodatki.mf.gov.pl/ogolne-informacje-o-programie/opis-programu> [dostęp: 5.08.2015]. 47. Tamże. 48. Tamże. 49. Podstawa prawna dla funkcjonowania PFR: ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.); ustawa z dnia 26 września 2014 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r., poz. 1563); ustawa z dnia 17 lutego 2005 roku o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2013 r., poz. 235 z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 października 2006 roku w sprawie niezbędnych elementów struktury dokumentów elektronicznych (Dz. U. z 2006 r. Nr 206, poz. 1517). 50. Portal Podatkowy, [online:] <www.portalpodatkowy.mf.gov. pl> [dostęp: 5.09.2015].

RYSU NEK 6. WST Ę PNI E WYPE ŁNI O NE Z E Z NANI E PODATKOW E ( P F R ) 50

Tylko jeden, a procentuje STR.

51. Ministerstwo Finansów, Instrukcja dla Użytkownika Usługi Wstępnie Wypełnionego Zeznania Podatkowego (PFR) PIT-37. Wersja: 1.0, Warszawa 2015, [online:] <http://www.finanse.mf.gov.pl/ documents/766655/1209811/ Podr_uzytk_PFR.pdf> [dostęp: 11.08.2015]. 52. Tamże, s. 29. 53. Ministerstwo Finansów, Wstępnie wypełnione zeznanie podatkowe. PFR (Pre-Filled tax Return), [online:] <http:// www.finanse.mf.gov.pl/ documents/766655/3187737/ ULOTKA_PFR_2015.pdf> [dostęp: 11.08.2015]. 54. Ministerstwo Finansów, Instrukcja dla Użytkownika…, dz. cyt.

urzędu skarbowego co najmniej jednego poprawnie złożonego dokumentu (PIT-11, PIT-R, PIT-8C, złożonych za 2014 rok)51. By skorzystać z nowej usługi PFR PIT-37, były wymagane następujące dane: • identyfikator podatkowy – PESEL/NIP, • imię i nazwisko, • data urodzenia, • kwota przychodu za 2014 rok – suma przychodów z posiadanych informacji PIT-11, PIT-8C, PIT-R, • kwota przychodu za 2013 rok – niezbędna do wysłania zeznania, • adres e-mail. Podatnik zainteresowany wstępnie wypełnionym zeznaniem podatkowym musiał dokonać kilku czynności: 1. Wejść na stronę: www.portalpodatkowy.mf.gov. pl, w zakładkę: Wstępnie wypełnione zeznanie podatkowe (PFR). 2. Dokonać wyboru sposobu rozliczenia (indywidualne/małżeńskie). 3. Wprowadzić dane uwierzytelniające, między innymi PESEL lub NIP, datę urodzenia itp. 4. Po uwierzytelnieniu system podaje informacje o dokumentach źródłowych, na podstawie których przygotowano PFR. 5. Po pobraniu wstępnie wypełnionego zeznania podatkowego podatnik ma możliwość edycji wszystkich pól formularza i modyfikacji danych.

6. Wszystkie dane należy sprawdzić i upewnić się, że deklaracja została uzupełniona o niezbędne elementy (na przykład przychody z organów rentowych, ulgi, załączniki, a także przekazanie 1% na rzecz OPP). W sekcji dotyczącej OPP zamieszczony jest adres strony Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, na której znajduje się aktualny wykaz OPP. W przypadku chęci przekazania 1% podatku na rzecz OPP podatnik podaje numer KRS wybranej organizacji (pole 131. Numer KRS). Po wpisaniu numeru KRS pole 132. Wnioskowana kwota zostanie uzupełnione automatycznie. Wnioskowana kwota nie może przekroczyć 1% kwoty z pozycji 126. Podatek należny po zaokrągleniu do pełnych dziesiątych w dół52. 7. Następnie powinien podpisać zeznanie jednym z dwóch dostępnych sposobów: –– bezpiecznym podpisem elektronicznym, –– podpisem elektronicznym nieweryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu, czyli danymi autoryzującymi, tj. przez wpisanie kwoty przychodu uzyskanego w 2013 roku. 8. System weryfikuje wysłane zeznanie, nadając mu określony status. 9. Wyłącznie dla dokumentów ze statusem „200” możliwe jest pobranie Urzędowego Poświadczenia Odbioru (UPO)53.

R Y S U N E K 7. PRZEKAZYWANIE 1% PODATKU ZA POŚREDNICTWEM WSTĘPNIE WYPEŁNIONEGO ZEZNANIA PODATKOWEGO ( PFR ) 5 4

1% „PO NOWEMU” STR.

1% W PRZYPADKU EMERYTÓW I RENCISTÓW Warto pamiętać, że

zeznanie podatkowe do urzędu skarbowego może złożyć za podatnika pracodawca lub w przypadku emerytów i rencistów – ZUS. W takim zeznaniu nie ma jednak możliwości przekazania 1% podatku. Pobierając świadczenie rentowe, ZUS wystawia PIT-40A, który przekazuje do odpowiedniego urzędu skarbowego. ZUS nie uwzględnia jednak w rozliczeniach ulg (na przykład rehabilitacyjnej) ani tego, czy podatnik chce przekazać 1% podatku wybranej OPP55. Dlatego rencista, który chce skorzystać z możliwości przekazania 1%, musi sam (lub z pomocą wyspecjalizowanej firmy, organizacji pozarządowej) wypełnić deklarację podatkową PIT-36 lub PIT-37, na podstawie druku przesłanego przez ZUS. Wypełnione formularze podatkowe ZUS wysyła podatnikom do końca lutego. Rencista ma czas na złożenie deklaracji – tak jak wszyscy podatnicy – do 30 kwietnia. Świadczeniobiorcy, którzy dodatkowo zarabiali, zamiast PIT-40A otrzymują z ZUS PIT-11A. Na podstawie tego dokumentu samodzielnie wypełniają PIT-36 lub PIT-37, w których mogą wskazać wybraną przez siebie OPP. W praktyce taki przepis oznacza, że renciści, których zeznanie podatkowe wypełnia ZUS, nie przekazują 1% podatku na rzecz wybranej OPP. 29

kwietnia 2015 roku Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD) złożył w Sejmie projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Celem nowelizacji było umożliwienie podatnikom, których roczne obliczenie podatku dokonuje płatnik, przekazania 1% podatku na rzecz OPP bez konieczności składania samodzielnego zeznania podatkowego56. Podatnicy, którzy dotychczas takiej możliwości nie mieli, mogliby wydać dyspozycję co do skierowania 1% na rzecz wybranej organizacji. Dyspozycja ta w formie wniosku obligowałaby płatnika do wypełnienia dodatkowej rubryki w druku PIT-40. Wnioskodawca zakładał, że suma 1% podatku przekazanego od emerytów i rencistów po wdrożeniu ustawy powinna wynosić około 100 mln zł. O tyle miałyby się zmniejszyć wpływy do urzędu skarbowego z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, a powiększyć wpływy na rzecz OPP. Projekt nowelizacji ustawy 23 czerwca 2015 roku został skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu57, które zostanie przeprowadzone już po wakacjach parlamentarnych.

CO MOŻE SIĘ ZMIENIĆ W PRZYSZŁOŚCI?

W niedalekiej przyszłości największe zmiany będą dotyczyły składania deklaracji PIT online. Postępujący proces cyfryzacji przekonuje nas, że ta forma rozliczenia będzie z roku na rok zyskiwała na popularności.

55. A. Prochyra, Dekalog podatnika…, dz. cyt. 56. Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym z dnia 28 kwietnia 2015 roku, [online:] <http://www. kpsld.pl/images/pdf/1.pdf> [dostęp: 12.08.2015]. 57. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk nr 3536), [online:] <http://www.sejm. gov.pl/Sejm7.nsf/PrzebiegProc. xsp?id=15B16B246E427DBBC1257E6D00391E22> [dostęp: 12.08.2015]. Na tej stronie internetowej można śledzić proces legislacyjny projektu ustawy.

Tylko jeden, a procentuje STR.

58. Ministerstwo Finansów, Rekord e-PIT-ów pobity! Teraz czas na „szczęśliwą siódemkę”, [online:] <http://145.237.239.199/web/ bip/ministerstwo-finansow/ wiadomosci/aktualnosci/ ministerstwo-finansow2/-/ asset_publisher/M1vU/ content/id/14389613> [dostęp: 5.09.2015].

RYSU NE K 8 . WYKAZ E- D E KL AR ACJI W L ATAC H 2 008 -2 01 5 58

Ministerstwo Finansów spodziewa się w tym roku pobicia kolejnego rekordu w postaci 7 milionów deklaracji e-PIT. Dotychczas podatnicy najczęściej wybierali Programy PIT udostępniane w Internecie przez Ministerstwo Finansów, firmy czy organizacje OPP. Te ostatnie udostępniały programy z już wpisanym numerem KRS swojej organizacji, często „na sztywno”. Ostatnia nowelizacja UDPP nakłada obowiązek na organizacje, aby zamieszczać na programie informację o tym, czy podatnik ma możliwość wybrania dowolnej OPP, czy też nie. Jest to rozwiązanie, które wychodzi naprzeciw niezadowoleniu znacznej części Internautów, którzy wypełniając deklaracje online, dopiero pod koniec całego procesu dowiadywali się, że nie mają możliwości wyboru.

Największe wyzwanie dla OPP rodzi nowa usługa Ministerstwa Finansów – wstępnie wypełniona deklaracja (PRF).

Z tej usługi do 30 kwietnia 2015 roku skorzystało 101 587 podatników. Nie jest to duża liczba, ale Ministerstwo Finansów planuje udoskonalenie usługi PFR PIT-37 polegające na uzupełnieniu zakresu danych o dane z organów rentowych (PIT-40A/11A). Z informacji uzyskanych od Ministerstwa Finansów wynika, że

wśród osób, które skorzystały w 2015 roku z usługi PFR 72,5% zadeklarowało wolę przekazania 1% podatku na rzecz OPP. Łączna zadeklarowana kwota wyniosła 6,2 mln zł, średnio około 90 zł na jedno zeznanie podatkowe.

1% „PO NOWEMU” STR.

Wysoki procent osób przekazujących swój 1% i średnia kwota mogą świadczyć o tym, że ten sposób rozliczania się z urzędem skarbowym najczęściej wybierają osoby dobrze wykształcone, mieszkańcy dużych miast, o wiele bardziej świadome niż reszta społeczeństwa. Warto podkreślić, że tak dobry wynik jest również zasługą samego systemu PFR, który najwyraźniej nie tworzy barier i przeszkód zniechęcających do przekazywania 1%. Usługa dostępna na razie dla najpopularniejszych formularzy PIT-37, od 2016 roku będzie wprowadzona dla deklaracji PIT-38, a więc dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Można się zatem spodziewać, że nowy sposób rozliczania się z urzędem skarbowym z roku na rok będzie zyskiwał kolejnych zwolenników. Proces ten z pewnością zajmie wiele lat, ale prędzej czy później będzie to najbardziej popularny sposób rozliczania się online. Oznacza to, że programy PIT z wpisanym „na sztywno” numerem KRS, z których teraz tak często korzystają organizacje, powoli zaczną tracić na znaczeniu. Wyzwaniem zatem dla całego środowiska OPP jest monitorowanie nowej usługi PFR tak, by sposób prezentowania informacji o możliwości przekazania 1% podatku na rzecz wybranej organizacji zachęcał podatników do tego kroku.

STR.

WSKAZÓWKI DLA PROWADZĄCYCH KAMPANIĘ 1% 1. Dowiedz się, co zyska Twoja organizacja dzięki kampanii 1%. 2. Zrozum najważniejsze terminy związane z fundraisingiem. 3. Stwórz skuteczny komunikat fundraisingowy. 4. Zaplanuj kampanię 1%. 5. Poznaj najważniejsze zmiany w pozyskiwaniu 1%. 6. Dowiedz się, w jaki sposób zarządzać relacjami z Darczyńcami.

STR.

7. Buduj relacje. 8. Zarządzaj finansami swojej organizacji. 9. Poznaj fakty i mity fundraisingu. 10. Uniknij najczęstszych błędów w kampanii 1%. Aby dowiedzieć się więcej, zapoznaj się z naszymi manualami i videocastami zamieszczonymi na stronie internetowej: www.bankwiedzy.org

STR.

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA

Gdy rozpoczynaliśmy w zespole Centrum KLUCZ prace nad raportem, najważniejszym zadaniem, które przed sobą stawialiśmy, było stworzenie kompleksowej i przystępnej publikacji, podsumowującej 10 lat funkcjonowania mechanizmu 1% w Polsce, ale także pokazującej kierunek zmian. Taki układ pracy był dla nas gwarantem, że raport będzie stanowił realną pomoc i inspirację dla organizacji w prowadzeniu skutecznych kampanii 1%. Mamy nadzieję także, że mniejsze i działające lokalnie organizacje odnajdą w nim wiele wskazówek, które przysłużą się do zwiększenia przychodów z 1%. Analiza dziesięciu lat funkcjonowania 1% w Polsce z jednej strony pokazała, że ten mechanizm na stałe wpisał się w świadomość polskiego społeczeństwa i zyskuje coraz większą popularność. Z roku na rok coraz więcej Polaków przekazuje 1% swojego podatku na rzecz wybranej organizacji pozarządowej. Z drugiej zaś strony coraz wyraźniej widać, że jest to wsparcie, z którego łatwiej skorzystać większym organizacjom, często działającym w obszarze charytatywnym. Obserwując toczące się prace nad nowelizacją UDPP, mieliśmy nadzieję, że pojawi się zapis, który zmieni tę sytuację. Takim rozwiązaniem mógłby być na przykład zapis cofający możliwość wpisywania przez podatnika w deklaracji celu szczegółowego, a więc koniec tak zwanych „subkont”. Tak się nie stało. W założeniu autorów nowelizacji projekt miał nie podejmować kwestii, co do których nie było zgody w całym środowisku pozarządowym i tak faktycznie się stało.

Toczące się rozmowy pokazały, jak potrzebna jest głęboka refleksja nad 1% w środowisku pozarządowym i wspólne działanie na rzecz stworzenia mechanizmów oddających ideę pożytku publicznego. Tę dyskusję może wywołać nowa usługa wprowadzona przez Ministerstwo Finansów w 2015 roku – PFR (wstępnie wypełnione zeznanie). Im bardziej będzie zyskiwało na popularności PFR, tym bardziej na znaczeniu będą traciły tak często stosowane przez OPP programy PIT z wpisanym „na sztywno” numerem KRS. Oznacza to, że organizacje będą musiały zabiegać o świadomych Darczyńców jednoprocentowych, dla których wybór organizacji jest przemyślaną decyzją. Raport podsumowuje i zbiera w jednym miejscu wszystkie istotne informacje dotyczące 1%. Jest to pierwszy krok do tego, by prowadzić z sukcesem kampanię 1%. W raporcie nie dajemy gotowych rozwiązań, ale pokazujemy kompleksowo nową rzeczywistość. Pokazujemy, w którą stronę wieje wiatr zmian… A wieje w stronę budowania trwałych relacji z Sympatykami i Darczyńcami. Dajemy narzędzie i wskazówki, ale to już od Ciebie i Twojej organizacji zależy, czy na ich podstawie stworzycie skuteczne kampanie 1%, które będą 100% wsparciem dla Waszej organizacji. Tymczasem zapraszamy do Banku Wiedzy o 1% – znajdziesz tu narzędzia, które pomogą Ci skuteczniej prowadzić kampanię 1%.

REKOMENDACJE ZMIAN

Tylko jeden, a procentuje STR.

REKOMENDACJE ZMIAN DLA MINISTERSTWA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ ORAZ MINISTERSTWA FINANSÓW W toku prac nad raportem, wspólnie z ekspertami zaangażowanymi w realizację projektu, przygotowaliśmy zestaw rekomendacji, które w naszej opinii przyczynią się do zwiększania skuteczności organizacji w realizacji ich misji.

Przekazanie – corocz nie/każdorazowo Zasilenie nieprzekaza- – do Funduszu Wspierania Organizacji nymi odpisami 1% na Pozarządowych z burzecz OPP Funduszu Wspierania Organizacji dżetu państwa równowartości sumy, którą Pozarządowych i/lub podatnicy zdecydowali Funduszu Inicjatyw się odpisać w minionym Obywatelskich roku na rzecz OPP. Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Wprowadzenie moż(FIO), które będą liwości przekazania rozdysponowane na przez podatników 2% zasadach zadań pupodatku dochodowego blicznych zlecanych na rzecz OPP. organizacjom.

REKOMENDACJE ZMIAN STR.

Umożliwienie emerytom i rencistom przekazywania 1% podatku dochodowego na rzecz OPP bez konieczności rezygnowania z pomocy rozliczania deklaracji podatkowej przez ZUS. Zwiększenie czasu antenowego w mediach publicznych przeznaczonego dla OPP, w tym umożliwienie OPP emisji spotów związanych z kampanią 1%. Uwzględnienie w Programie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej – Funduszu Inicjatyw Obywatelskich (FIO) – większego wspierania działań fundraisin-

gowych organizacji, w tym kosztów prowadzenia kampanii 1%. Wsparcie i promocja lokalnych koalicji tworzonych przez samorządy, media oraz organizacje lokalne w celu zachęcania do przekazywania 1% dla OPP z regionu. Rozpoczęcie/zainicjowanie przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej i/lub Radę Działalności Pożytku Publicznego debaty w celu wypracowania konkretnych rozwiązań nad mechanizmem, który będzie wspierał rozwój małych, lokalnych organizacji.

STR.

WYKAZ SKRÓTÓW FIO – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich GUS – Główny Urząd Statystyczny KRS – Krajowy Rejestr Sądowy NGO (z ang. non-government organization) – organizacja pozarządowa NIK – Najwyższa Izba Kontroli OPP – organizacja pożytku publicznego PFR (z ang. Pre-Filled tax Return) – wstępnie wypełnione zeznanie podatkowe PIT (z ang. Personal Income Tax) – podatek dochodowy od osób fizycznych RDPP – Rada Działalności Pożytku Publicznego ROI (z ang. Return of Investment) – stopa zwrotu UDPP – Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm. UPO – Urzędowe Poświadczenie Odbioru ZUS – Zakład Ubezpieczeń Społecznych

STR.

BIBLIOGRAFIA W celu możliwie pełnego zobrazowania mechanizmu 1% podatku dochodowego od osób fizycznych, a także samej sytuacji OPP, do przygotowania powyższej publikacji wykorzystano dane pochodzące z różnych źródeł, między innymi ze stron internetowych Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, GUS, badań prowadzonych przez Stowarzyszenie Klon/Jawor, a także publikacji dotyczących postrzegania organizacji pozarządowych i ich roli w społeczeństwie. • Adamiak P., Wizerunek organizacji pozarządowych. Raport z badania, Warszawa 2015, [online:] <http://civicpedia.ngo.pl/files/civicpedia.pl/ public/wizerunek/raport_wizerunek.pdf> • Apel o odrzucenie senackiej poprawki do projektu nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie zakazującej wydatkowania środków pozyskanych z wpłat 1% na promocję, [online:] <https://centrumklucz.pl/wp-content/uploads/2015/07/poprawka_senacka_ apel_organizacji.pdf> • Apel w sprawie poprawki Senatu do ustawy o OPP, [online:] <https://inspro.org.pl/apel-w-sprawie-poprawki-senatu-do-ustawy-o-opp/> • Ćwieluch J., Jeden procent, dziesięć zmartwień, „Polityka” 15.04.2015 • Dobranowska-Wittels M., Nowela ustawy o pożytku. Pierwsze czytanie o programach komputerowych (relacja), [online:] <http://poradnik.ngo. pl/wiadomosc/1637565.html> • Dobranowska-Wittels M., Senatorowie przeciw reklamie finansowanej z 1% (relacja), [online:] <http://poradnik.ngo.pl/wiadomosc/1651038. html> • Drucker P., Praktyka zarządzania, Warszawa 2008

• Drucker P., Zarządzanie organizacją pozarządową. Teoria i praktyka, Warszawa 1995 • Główny Urząd Statystyczny, Organizacje pożytku publicznego i 1%, Warszawa 2015, [online:] <http://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5490/4/2/1/ organizacje_pozytku_publicznego_i_1_proc. pdf> • Goliński I., Skiba R., Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Warszawa 2003 • KPMG w Polsce, Roczne zeznanie podatkowe Polaków. PIT 2014. IV edycja, 16.04.2015, [online:] <http://www.kpmg.com/PL/pl/ IssuesAndInsights/ArticlesPublications/ Documents/Raport-KPMG-Roczne-zeznaniepodatkowe-Polakow-PIT-2014.pdf> • Ministerstwo Finansów, Informacje dotyczące kwot 1% należnego podatku dochodowego od osób fizycznych przekazanych organizacjom pożytku publicznego, [online:] <http://www.finanse. mf.gov.pl/pit/statystyki> • Ministerstwo Finansów, Instrukcja dla Użytkownika Usługi Wstępnie Wypełnionego Zeznania Podatkowego (PFR) PIT-37. Wersja: 1.0, Warszawa 2015, [online:] <http://www.finanse.mf.gov.pl/documents/766655/1209811/ Podr_uzytk_PFR.pdf> • Ministerstwo Finansów, Niezbędnik podatnika. PIT, [online:] <http://www.finanse.mf.gov.pl/ web/wp/pp/niezbednik-podatnika/pit> • Ministerstwo Finansów, Rekord e-PIT-ów pobity! Teraz czas na „szczęśliwą siódemkę”, [online:]<http://145.237.239.199/web/ bip/ministerstwo-finansow/wiadomosci/ aktualnosci/ministerstwo-finansow2/-/asset_ publisher/M1vU/content/id/14389613>

STR.

• Ministerstwo Finansów, Wstępnie wypełnione zeznanie podatkowe. PFR (Pre-Filled tax Return), [online:] <http://www.finanse.mf.gov.pl/ documents/766655/3187737/ULOTKA_ PFR_2015.pdf> • Najwyższa Izba Kontroli, Informacje o wynikach kontroli: Sprawowanie przez Ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego nadzoru nad korzystaniem przez organizacje pożytku publicznego z jednoprocentowego odpisu od podatku dochodowego od osób fizycznych, 6.11.2014 r., [online:] <https://www.nik.gov.pl/plik/id,7646,vp,9587. pdf> • Nizio S., Geografia organizacji pożytku publicznego w Polsce, „Przegląd Geograficzny” 2012, t. 84, nr 2, s. 242, [online:] <http://rcin.org.pl/ Content/12721/WA51_22369_r2012-t84-z2_Przeglad-Geogr-Nizio.pdf> • Nowela ustawy o pożytku. Posłowie zagłosują za (relacja), oprac. R. Kowalski, [online:] <http://poradnik .ngo.pl/w iadomosc/ 1648731.html> • Nowy pomysł rządu uderzy w organizacje pozarządowe?, [online] <http://finanse.wp.pl/kat,1033781,title,Nowy-pomysl-rzadu-uderzy-wfundacje-charytatywne,wid,17381806,wiadom osc.html?ticaid=11596a> • O programie – opis programu, [online:] <http:// www.epodatki.mf.gov.pl/ogolne-informacje-o-programie/opis-programu> • Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk nr 3536), [online:] <http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/ PrzebiegProc.xsp?id=15B16B246E427DBBC1257E6D00391E22> • Prochyra A., Dekalog podatnika – jak przekazać 1% podatku, [online:] <http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/248011;jsessionid=6F55D4BADECEF187AAFD8A5DD7745B47>

• Portal Podatkowy, [online:] <www.portalpodatkowy.mf.gov.pl> • Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym z dnia 28 kwietnia 2015 roku, [online:] <http://www.kpsld.pl/images/ pdf/1.pdf> • Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 października 2006 roku w sprawie niezbędnych elementów struktury dokumentów elektronicznych (Dz. U. z 2006 r. Nr 206, poz. 1517) • Skiba R., Wiedza i doświadczenie. Moduł 1: Prawne warunki działania organizacji pozarządowych, Warszawa 2006 • Socha R., Hurtownicy miłosierdzia, „Polityka” 27.01.2010, [online:] <http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo /1502335,1,przekrety-z-jednym-procentem. read> • Statystyki dotyczące ilości deklaracji złożonych przez podatników w formie elektronicznej i papierowej w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2015 roku, [online:] <http://www.epodatki. mf.gov.pl/images/ststystyka/Statystyka%20 deklaracji%202015%20-%20eDekpapier%20-%20czerwiec.pdf> • Teisseyre P., Co skłania do przekazywania 1%?, Warszawa 2013, [online:] <http://civicpedia. ngo.pl/wiadomosc/967155.html> • Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.) • Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.) • Ustawa z dnia 17 lutego 2005 roku o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2013 r., poz. 235 z późn. zm.)

STR.

• Ustawa z dnia 26 września 2014 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r., poz. 1563) • Zakorzenienie i uspołecznienie działań organizacji pozarządowych. Ekspertyza, oprac. Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2009, [online:] <http://www.pozytek.gov.pl/files/ Biblioteka/Zakorzenienie.pdf>

STR.

INSTYTUT SPRAW OBYWATELSKICH GŁOS OBYWATELI

JAK DZIAŁAMY?

Instytut Spraw Obywatelskich (INSPRO) jest organizacją pozarządową niezależną od partii politycznych. Od 2004 roku słuchamy głosu obywateli i zamieniamy go w czyn. Naszym celem są systemowe zmiany społeczne. Marzy nam się Polska szczęśliwych obywateli, którzy czują się odpowiedzialni za swoją rodzinę, dom, ulicę, miasto i państwo. Marzy nam się Polska ułatwiająca obywatelom dbanie o dobro wspólne i angażowanie się w życie publiczne. Marzy nam się Polska, w której władza słucha obywateli i razem z nimi polepsza jakość codziennego życia.

Wprowadzamy zmiany społeczne dzięki łączeniu działań eksperckich (think tank) z oddolną mobilizacją obywatelską (action tank). Naszą specjalnością są kampanie obywatelskie oraz działania rzecznicze i strażnicze. Przeprowadzamy akcje mobilizacyjne, organizujemy debaty i konferencje, animujemy zbiórki podpisów pod petycjami, opracowujemy ekspertyzy i raporty, inicjujemy happeningi i pikiety, monitorujemy i kontrolujemy, szkolimy i doradzamy, prowadzimy dialog z decydentami.

INICJATYWY INSPRO

INSTYTUT SPRAW OBYWATELSKICH STR.

DOŁĄCZ DO NAS!

TWOJA CEGIEŁKA

Zapraszamy do społeczności INSPRO, którą tworzą aktywni Obywatele. Łączą nas marzenia i pragmatyzm przekuwania ich w czyn. Jeśli są Ci bliskie nasze cele i szukasz przestrzeni do działania, dołącz do nas! Oferujemy wyzwania i przygodę. Oferujemy know-how i doświadczenie. Oferujemy ciekawość i radość działania. Czekamy na tych, którzy chcąc zmieniać Polskę, zaczynają od siebie. Czekamy na Ciebie.

INSPRO swoją niezależność w osiąganiu celów opiera na czterech źródłach finansowania. Działamy dzięki wsparciu darczyńców indywidualnych, biznesowych, publicznych oraz dzięki klientom kupującym nasze usługi. Szczególnie ważne jest dla nas wsparcie od Sympatyków naszych inicjatyw – aktywnych Obywateli.

WIĘCEJ O INSPRO Chcesz wiedzieć więcej, odwiedź naszą stronę internetową: www.inspro.org.pl. Jesteśmy też na: @fundacja.inspro

@INSPROmedia

@Rafal_Gorski

Pomóż nam wygrywać w sprawach ważnych dla nas wszystkich. • Przekaż darowiznę na numer konta INSPRO: 11 8784 0003 0005 0010 0013. Kwotę darowizny możesz odliczyć od podstawy swojego opodatkowania! • Przekaż nam 1% swojego podatku: KRS 0000191928. • Zamów usługę oferowaną przez Grupę INSPRO, która jest spółką działającą dla zysku społecznego: www.grupainspro.pl.

JAK MOŻESZ POMÓC?

ZOSTAŃ NASZYM DARCZYŃCĄ ZOSTAŃ NASZYM WOLONTARIUSZEM POLEĆ NAS ZNAJOMYM

ZAMÓW NASZE USŁUGI