Bezoek van deurwaarder voor niet-betaalde geldsom. Hoe wordt de verjaringstermijn berekend?

U kreeg een deurwaarder over de vloer omdat u het bedrag waartoe u onlangs werd veroordeeld, nog niet hebt betaald. Of omgekeerd, u maakte als beroepsbeoefenaar een ereloonnota op voor een klant, die maar niet betaalt. Wanneer is er sprake van verjaring? Rechts- en proceshandelingen moeten binnen een bepaalde termijn gesteld worden. Wanneer die termijn wordt overschreden, verjaart de procedure. Dat wordt ‘verval’ genoemd. De schuldenaar is dan niets meer verschuldigd en de schuldeiser kan niets meer ondernemen.

1. Principe

Wanneer verjaring is ingetreden, is men bevrijd van zijn verbintenissen. De verbintenissen zijn dan vervallen. Door het verval dooft de verbintenis uit voor de schuldenaar (diegene die een ander persoon iets verschuldigd is). De andere persoon, de schuldeiser, kan dan niet meer in rechte optreden of kan de procedure niet meer voortzetten omdat het te laat is om nog een vorderingsrecht uit te oefenen of een bedrag te innen.

De wettelijk bepaalde termijnen zijn verjaard.

Door de verjaring hoeft de schuldenaar de feiten die hem worden toegerekend, na een bepaalde termijn niet meer te bewijzen. Een nakende verjaring verplicht de schuldeiser ook om vaart te zetten achter de uitoefening van zijn rechten.

Verjaring is een vorm van ‘recht om vergeten te worden’, omdat het risico op een gerechtelijke dwaling toeneemt met de tijd.

2. Berekening van de termijnen

Er bestaan tal van verjaringstermijnen. De meeste termijnen zijn opgenomen in het Burgerlijk Wetboek, maar verjaringstermijnen bestaan ook in het strafrecht, economisch recht, sociaal recht, fiscaal recht, enz. Het is niet de bedoeling van dit artikel om alle situaties in het economische leven te behandelen waarin er verjaring kan optreden, maar wel om het moment te bepalen waarop er verjaring optreedt wanneer een gerechtsdeurwaarder met het oog op een beslag aanbelt bij een schuldenaar die zijn schuld niet betaalt.

Als algemene regel geldt voor verjaring een basistermijn van tien jaar.

Er zijn echter zoveel uitzonderingen dat u voor uw specifieke situatie beter een jurist kan raadplegen die gespecialiseerd is in het betrokken onderwerp.

Voor de berekening van een verjaringstermijn worden alle dagen meegeteld, dus ook de zon- en feestdagen. De berekening gebeurt van middernacht tot middernacht. De termijn start na middernacht en de verjaring treedt in wanneer de laatste dag van de termijn is verstreken. Een ingebrekestelling die voldoet aan de voorwaarden van artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek en die op maandag 7 maart 2022 met de post wordt verstuurd, krijgt uitwerking op donderdag 10 maart 2022 om middernacht, waarna de verjaringstermijn begint te lopen op vrijdag 11 maart 2022 om 0.00 u. Als het om een verjaringstermijn van één jaar gaat, eindigt die termijn dus op vrijdag 10 maart 2023, om middernacht.

3. Stuiting van de verjaring

Een verjaring kan gestuit of geschorst worden.

Ook hier bestaan er talrijke bijzondere gevallen en doet u beter een beroep op een deurwaarder om de verschillende stuitingen of schorsingen te berekenen die een invloed kunnen hebben op de verjaringstermijn.

De stuiting van de verjaring heeft tot gevolg dat er een nieuwe termijn begint te lopen vanaf nul; een geldige handeling met stuitende werking zorgt er dus voor dat een nieuwe verjaringstermijn wordt opgestart.

Dat is ook het geval bij een schuldbekentenis: op de dag van ondertekening van een schuldbekentenis start een nieuwe termijn om het bedrag te innen; zelfs als de oorspronkelijke schuld al een paar jaar oud is.

Er bestaan nog andere voorbeelden van handelingen met stuitende werking, zoals een beslaglegging, een vonnis, een dagvaarding of het indienen van een verzoekschrift.

4. Schorsing van de termijn

Een verjaring kan niet alleen gestuit worden; ze kan ook geschorst worden, bijvoorbeeld gedurende de periode waarin het dossier door de rechter behandeld wordt.

Die schorsingsperiode wordt bij de initiële termijn opgeteld.

5. Bestaat er een verjaringstermijn voor de uitvoering van een vonnis?

Ja, er bestaat ook een termijn om een vonnis of een rechterlijke uitspraak ten uitvoer te leggen. De basistermijn van tien jaar start in dat geval wanneer het vonnis wordt uitgesproken, omdat een rechterlijke beslissing een handeling is met stuitende werking. Er begint dan een nieuwe termijn te lopen, zonder dat er rekening wordt gehouden met de periode die al verstreken is.

De rechterlijke beslissing kan tijdens die tien jaar ‘uitgevoerd worden’. Dat betekent dat een deurwaarder zich bij de schuldenaar kan aanmelden om de schuldenaar de beslissing te laten uitvoeren – hem dus te laten betalen of hem te laten doen waartoe hij werd veroordeeld.

Al naargelang de instructies van de schuldeiser, kan de deurwaarder ook beslag leggen op de roerende of onroerende goederen van de schuldenaar. Bedenk dat elk beslag de verjaring stuit en er telkens een nieuwe termijn van tien jaar begint te lopen!

Wanneer de schuldenaar een deel van zijn schuld betaalt aan de deurwaarder of schuldeiser, is dat opnieuw een handeling met stuitende werking, waardoor er opnieuw een inningstermijn van tien jaar start.

Pas wanneer een schuldeiser geen enkele handeling meer stelt gedurende tien jaar, heeft het vonnis geen gevolgen meer en is de schuldenaar bevrijd van datgene waartoe hij werd veroordeeld.

6. Bestaat er een termijn voor het ophalen van de inbeslaggenomen goederen?

Soms legt de deurwaarder beslag op de goederen van de schuldenaar. Dat gebeurt vaak om druk uit te oefenen op de schuldenaar en om hem te dwingen meer te betalen dan wat hij voorstelt.

Dat beslag op goederen die niet opgehaald of verkocht worden, verjaart na een jaar. Er moet dan opnieuw beslag worden gelegd. Indien ondertussen betalingen werden gedaan, wordt de termijn verlengd.

7. Praktijkvoorbeeld

• Een accountant maakt een ereloonnota (factuur) op voor prestaties die hij heeft voltooid op 16 december 2021 en stuurt die naar de vennootschap AVZOR. Op de factuur wordt geen precieze vervaldatum vermeld. De verjaringstermijn van de schuldvordering van een accountant bedraagt vijf jaar – dat is een uitzondering op de basistermijn van tien jaar – en begint te lopen vanaf de datum van de factuur.

• Op 15 januari 2022 stuurt de accountant AVZOR een herinnering. Op 31 januari 2022 stuurt hij er nog een. Herinneringen stuiten de verjaring niet.

• Omdat er geen enkele reactie komt en er ook geen betaling volgt, mag men ervan uitgaan dat de factuur aanvaard werd. Sinds de hervorming van het bewijs is in artikel 1348bis, vierde lid van het Burgerlijk Wetboek (BW) immers bepaald dat een door een onderneming aanvaarde factuur bewijs oplevert tegen die onderneming. Dat is sindsdien een wettelijk vermoeden. In artikel 1352 van het BW wordt daar verder op ingegaan. Er wordt in dat artikel immers bepaald dat het wettelijk vermoeden degene in wiens voordeel het bestaat, ontslaat van ieder bewijs.

• Als gevolg van het wettelijk vermoeden van aanvaarding stuurt de accountant op 10 februari 2022 AVZOR een aangetekende ingebrekestelling die voldoet aan de voorwaarden van artikel 2244 van het BW. Dat is een handeling met stuitende werking. Op die datum begint er dus een nieuwe verjaringstermijn van vijf jaar te lopen.

• Omdat hij nog steeds geen reactie krijgt, laat de accountant AVZOR op 16 maart 2022 dagvaarden. De dagvaarding is een handeling met stuitende werking. Op die datum begint dus een nieuwe verjaringstermijn van vijf jaar te lopen.

• De eerste zitting van de rechtbank vindt plaats op 21 maart 2022, maar schuldenaar AVZOR is er niet op aanwezig. De rechtbank veroordeelt AVZOR bij vonnis van 20 april 2022. Tussen 21 maart en 20 april werd de verjaring geschorst. De verjaringstermijn van vijf jaar die een aanvang nam op 16 maart 2022, werd dus met een maand verlengd. Die schorsing heeft echter geen gevolgen omdat een vonnis een handeling met stuitende werking is. Op de dag dat het vonnis wordt uitgesproken, neemt immers een nieuwe termijn van vijf jaar een aanvang.

• De deurwaarder betekent het vonnis aan AVZOR op 20 mei 2022. De betekening is eveneens een handeling met stuitende werking. Op de dag van betekening door de deurwaarder neemt dus een nieuwe termijn van vijf jaar een aanvang.

• Op 24 juli 2022 ontvangt de deurwaarder een klein bedrag van AVZOR. Dat is alvast een eerste betaling, maar daarna volgen er geen betalingen meer. De betaling is een handeling met stuitende werking. Op de dag dat die ene betaling werd verricht, start dus een nieuwe termijn van vijf jaar.

• De intussen wanhopige accountant vraagt de deurwaarder op 12 september 2022 om bewarend beslag te leggen op de wagen die eigendom is van AVZOR en op de schuldvorderingen van de klanten die AVZOR nog geld verschuldigd zijn. Dat zijn handelingen met een stuitende werking, die ertoe leiden dat opnieuw een termijn van vijf jaar begint te lopen.

• De deurwaarder laat de wagen waarop beslag werd gelegd, echter niet takelen omdat de accountant al veel procedurekosten heeft gemaakt. Het beslag bestaat niet meer na één jaar, maar kan opnieuw opgelegd worden door een nieuwe handeling.

• Alleen wanneer de accountant geen enkele handeling meer stelt tijdens de vijf jaar vanaf het bewarend beslag en de schuldenaar niets meer betaalt, treedt er verjaring op voor de inning van het bedrag waartoe AVZOR werd veroordeeld.

8. Tabel met de belangrijkste bijzondere economische verjaringstermijnen

De algemene basistermijn voor verjaring is tien jaar, maar er bestaan heel wat bijzondere termijnen: zie pdf

9. Frauduleuze praktijken bij sommige incassobureaus

In elk beroep vindt men mensen met goede, en soms ook minder goede bedoelingen. Sommige schuldeisers verkopen hun schuldvordering aan een incassobureau of aan een beleggingsvennootschap voor omzetting in effecten. Niets belet dat de schuldeiser dat doet, maar de schuldenaar komt dan tegenover een andere, vaak minder begripvolle en meer agressieve schuldeiser te staan.

In Frankrijk werden eind 2021 een aantal bedrijven veroordeeld omdat ze de verjaringstermijn voor interesten niet hadden gerespecteerd. Die termijn bedraagt in Frankrijk twee jaar, en niet vijf jaar zoals bij ons.

Aarzel niet om bij moeilijkheden contact op te nemen met het meldpunt van de FOD Economie.

10. Conclusie

Grijp tijdig in en blijf communiceren!

Doe zo nodig een beroep op een bemiddelaar om een goede oplossing te vinden voor alle partijen.

Jean Pierre Riquet

Gecertificeerd belastingadviseur