ZMIANY STATUSU Teatr instytucjonalny jest hierarchiczny na wskroś. Po pierwsze, jeśli chodzi o strukturę organizacji pracy, która jest (i od zawsze była) pionowa. Na jej szczycie, jak w każdej instytucji kultury, stoi dyrektor. W polskim teatrze jest nim zazwyczaj mężczyzna, co już na dzień dobry wikła instytucję w system patriarchalny. Ale o tym później. Szczeble poniżej dyrekcji zajmują wszyscy ci, którzy współtworzą to, co w teatrze najważniejsze: teatralne dzieło, a więc zespół artystyczny, który też podlega wewnętrznej hierarchii. Z punktu widzenia produkcji teatralnej najważniejszy jest reżyser, zapraszany, niekiedy sezonami wyczekiwany, przez miesiące prób goszczony w skromnych progach teatru. Gość-rezydent, którego nazwisko przyciągnie tłumy. Mistrz-wizjoner, którego wizji podporządkowani są zarówno widoczni i podziwiani na scenie aktorki i aktorzy, jak i wszyscy pozostali twórcy, niewidoczni, choć znani widowni z imienia i nazwiska: scenografowie i scenografki, kostiumolożki i kostiumolodzy, choreografowie i choreografki, kompozytorki i kompozytorzy, dramaturdzy i dramaturżki. Kolejnych szczeble drabiny zajmują ci, którzy z perspektywy widza pozostają anonimowi, choć także pracują na wspólny efekt sceniczny: pracownicy i pracownice działu technicznego i pracowni rzemieślniczych. Działy promocji, biuro obsługi widzów, pion administracyjny znajdują się poza hierarchią związaną z pracą sceniczną, ale wciąż w hierarchicznej strukturze instytucji. Z jednej strony bez nich instytucja nie funkcjonuje, z drugiej – w kulturze symbolicznej teatru często nie są traktowani jak „ludzie teatru”, bo nie uczestniczą w tworzeniu scenicznych dzieł i w zasadzie mogliby pracować gdziekolwiek indziej. Najczęściej są zatrudnieni na etacie, w przeciwieństwie do pracujących na zlecenie bileterek i bileterów czy outsourcingowego personelu sprzątającego, zapewniającego porządek w instytucji czy obsługującego wydarzenia, chociażby wieszając płaszcze w szatni czy też sprawdzając bilety. Nie trzeba dodawać, że hierarchia wewnątrz teatru przekłada się na zarobki.
125
