GENERAL KNOWLEDGE OF
SOCIOLOGY
แนวคิดสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา รหัสวิชา 262102 ภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2558 (สัปดาหที่ 2 – 17 17..08 08..58 58))
แนวคิดเกี่ยวกับสังคมและวัฒนธรรม แนวคิดเกี่ยวกับสังคม
แนวคิดเกี่ยวกับวัฒนธรรม
ความหมายของสังคม
ความหมายของวัฒนธรรม
องคประกอบของสังคม
ลักษณะของวัฒนธรรม
ลักษณะความอยูรอดของสังคม
หนาที่ของวัฒนธรรม
หนาที่ของสังคม
ประเภทของวัฒนธรรม
ประเภทของสังคม
ความสัมพันธระหวางสังคมและวัฒนธรรม
สรุป
แนวความคิดบางประการเกี่ยวกับวัฒนธรรม สรุป
คําถาม ... เรารูจักและเขาใจ สังคม ดีพอแลวหรือ ???
ศาสนา
นักปรัชญา นกปรชญา
นักสังคมศาสตร นกสงคมศาสตร สังคม ... คืออะไร
ศาสนา ... กับการอธิบายสังคมของมนุษย
อธิบายความเปนอยูของสังคมมนุษย ปญหา และแนวทางแกไข เพื่อใหมนุษยอยูในสังคมไดอยางสงบสุข
นักปรัชญา ... กับการอธิบายสังคมของมนุษย อริสโตเติล... นักปรัชญาชาวกรีก ได ก ล า วว า มนุุ ษ ย เ ป น สั ต ว สั ง คม (Social Animal) นั่นคือ มนุษยโดย สภาพธรรมชาติจะตองมีชีวิตอยูรวมกัน กับบุคคลอื่นๆ ติดตอสัมพันธซึ่งกันและ กัน มีการจัดระเบียบรวมกันภายในกลุม เพราะกล ม สามารถตอบสนองความ เพราะกลุ ตองการของมนุษยได ดังนั้นมนุษยจึงไม สามารถดํ า รงชี วิ ต อยู อ ย า งอิ ส ระตาม ลําพังแตผูเดียวได สังคมจึงเกิดขึ้น
Aristotle
นักสังคมศาสตร ... กับการอธิบายสังคมของมนุษย
ผูที่ศีกษาและใหความสําคัญเกี่ยวกับสังคม สงคมศาสตรมี ั หี ลายสาขาวิิชาดวยกน ั โดยนกสงคมศาสตรแตละแขนง โ ั ั โดยเนนถึงลักษณะเฉพาะในแตละดานที่เกี่ยวของกับสังคม อาทิเชน ... นักสังคมวิทยา มุงศึกษาสังคมในแงความสัมพันธและการกระทําระหวางกัน* นักรัฐศาสตร มุงุ ศึกษาเกี่ยวกับการใชอํานาจและการปกครองสังคม นักจิตวิทยา มุงศึกษาเกีย่ วภาวะจิตใจของปจเจกบุคคลในสังคม นักเศรษฐศาสตร มุงศึกษาเกี่ยวกับการอุปโภค บริโภคของสมาชิกในสังคม
ความหมายของสังคม
นักสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา ไดให ความหมายของสังคม ไวหลายประการ เชน Fitcher (1957) สังคม
หมายถึง กลุมคนที่มีการกระทําระหวางกัน ทําใหเกิดความพึงพอใจ ในสังคม แล ในสงคม และมีมสวนรวมในวฒนธรรมเดยวกน สวนรวมในวัฒนธรรมเดียวกัน Landis (1971) สังคม หมายถึง กลุมคนที่อยูรวมเปนเวลานานพอสมควร และมีการยึดถือ วัฒนธรรมรวมกัน พัทยา สายหู (ม.ป.ป.) สังคม หมายถึง ระบบความสัมพันธของบุคคล ที่อยูรวมกันเปนกลุม โดย ระบบความสัมพันธดังกลาวไดยึดเหนี่ยวคนในกลุมไวดว ยกัน ทําใหกลุมมีความมั่นคง การประพฤติปฏิบัติ ตอกันนั้นเอง นํามาซึ่งการยอมรับและปฏิบัติตาม ระเบียบแบบแผนหรือกฎเกณฑในการกําหนดสิทธิและ หนาที่ของบคคลที หนาทของบุ คคลทจะปฏบตตอผู ่จะปฏิบัติตอผอนื่ การปฏบตตอกนเชนนอยางบอยครง การปฏิบัติตอกันเชนนี้อยางบอยครั้ง สมาเสมอ สม่ําเสมอ จนสร จนสรางความสมพนธ างความสัมพันธ ใหเกิดขึ้นในสังคม สมศักดิ์ ศรีสันติสุข (2551) หมายถึง กลุมคนหรือผูคนที่มาอาศัยอยูในบริเวณพื้นที่เดียวกัน มีความสัมพันธซึ่งเกิดจากการกระทําระหวางกัน และยอมรับแบบแผนการดําเนินชีวิตของกลุมมาปฏิบัติ กลายเปนสถาบันทางสังคม
องคประกอบของสังคม จากความหมายของสังคม สามารถสรุปเปน องคประกอบของสังคม 8 ประการ 1. อยูรวมกันเปนกลุม (group living) 2 มอาณาเขตทอยู 2. มีอาณาเขตที่อยรวมกน วมกัน (territory) 3. มีความรูสึกเปนพวกเดียวกันและไมมค ี วามรังเกียจเดียดฉันท (absence of discrimination) 4. 6 6.
มีปฏิสัมพันธหรือการกระทําระหวางกัน (interaction) มีความสัมพันธเปนหนึ่งเดียวกัน (relationship) มีการแบงหนาที่และรวมมือ มการแบงหนาทและรวมมอ
7.
มีระบบความคิด ความเชื่อ คานิยม บรรทัดฐานรวมกัน
5.
(division of labour and cooperation)
(idea belief value norms) 8. มีสถาบันทางสังคม (institutions)
ลักษณะความอยูรอดของสังคม 1 1. 2.
ลักษณะ 4 ประการที่ทําใหสังคมอยูรอด สังคมตองสนองความจําเปนมลฐาน สงคมตองสนองความจาเปนมู ลฐาน (basic needs) หรอ หรือ ความจําเปน/ความตองการดานรางกาย สังคมตองมีกระบวนการสืบทอดวัฒนธรรมหรือการสืบแทน (recruitment)
3. 4.
สังคมตองมีการควบคุมทางสังคม (social control) สังคมตองมีการเปลี่ยนแปลงทางสังคม (social change)
หนาที่ของสังคม 1. 2. 3.
การที่สังคมจะอยูรอดได สังคมตองพยายามจัดทําหนาที่ที่จําเปน ใหแกสมาชิกในสังคม 4 ประการ หนาที่ในการสรางสมาชิกใหมใหสังคม (sexual production) หนาที่ดานเศรษฐกิจ (economic functions) หนาที่ในการักษาความสงบเรียบรอยใหกับสมาชิกในสังคม (order functions)
4.
หนา ทีีบ่ ํารุงขวััญและกําํ ลังั ใจให ใ ใ ก ับสมาชิกในสั ใ ังคม (morality and psychological aspect)
ประเภทของสังคม (1) นักสังคมวิทยาและมานุษยวิทยาไดแบงประเภทของสังคมออกเปน
รูปแบบตางๆ โดยมีหลักเกณฑในการแบงที่แตกตางกันไป ยกตัวอยางเชน ทอนนี ทอนนย่ย (TTonnies, i F Ferdinand di d) นั นกสงคมวทยาชนบทชาวเยอรมน กสังคมวิทยาชนบทชาวเยอรมัน ไดใชหลักเกณฑ ความสัมพันธทางสังคม คือ Gemeinschaft ซึ่งเปน รู ป แบบสั ง คมทึ ค นในสั ง คมที่ มี ก ารพึ่ ง พาอาศั ย ช ว ยเหลื อ ซึ่ ง กั น และกั น และมี ค วามผู ก พั น ด า นจิ ต ใจอย า งมาก ส ว นสั ง คมแบบ Gesellschaft เป น สั ง คมที่ มี ก ารพึ่ ง พาช ว ยเหลื อ กั น และความผู ก พั น ในด า นของจิ ต ใจ นอยกวาแบบแรก นอยกวาแบบแรก Gemeinschaft vs Gesellschaft Dichotomy
ประเภทของสังคม (2) คูลลี่ย (Cooley, C.H.) ไดแบงประเภทสังคมโดยใชหลักเกณฑ ของความสั ม พั น ธ ท างสั ง คม คื อ สั ง คมที่ มี ค วามสั ม พั น ธ แ บบปฐมภู มิ (primary relationship) ซึ่งเปนสังคมที่มีความผูกพันกันอยางใกลชิด เหนียวแนน มีความชวยเหลือกันและกันอยางมาก และสังคมที่มีความสัมพันธ แบบทุติยภูมิ (secondary relationship) เปนสังคมที่ความสัมพันธ แบบหางเหิน ติดตอกันในลักษณะที่เปนทางการ ไมมีความสนิทสนมแบบ สวนตัวระหวางสมาชิก
Primary vs Secondary Relationship
ประเภทของสังคม (3) เดอไคม (Emile, Durkheim) ไดแบงประเภทสังคมโดยใชหลักเกณฑ ในเรื่องของ การแบงงานกันทํา (division of labour) โดยแบงสังคม ออกเปน 2 ประเภท คอ ออกเปน คือ ความเปนปกแผนของสงคมกลไก ความเปนปกแผนของสังคมกลไก (mechanical solidarity) ซึ่งเปนสังคมที่ไมมีการแบงงานกันทําอยางชัดเจน สมาชิกใน สังคมมีความคิดเห็นและการกระทําคลายคลึงกัน สวนของ ความเปนปกแผน ทางอินทรีย (organic solidarity) ซึ่ งเป นสั ง คมที่ มีการแบ งงาน อยางเดนชัด และมีความแตกตางกันดานอาชีพ ความคิดเห็น และการกระทํา
Mechanical vs Organic Solidarity
ประเภทของสังคม (4) นั ก สั ง คมวิ ท ยาชนบท
ได แ บ ง สั ง คมออกเป น 2 ประเภท โดยอาศั ย อาชี พ เกษตรกรรม เปนเกณฑ ไดแก สังคมชนบท เปนสังคมที่ประชากรสวนใหญ ประกอบอาชี พ เกษตรกรรม และมความใกลชดสนทสนมกนในระดบสู ประกอบอาชพเกษตรกรรม และมี ค วามใกล ชิ ด สนิ ท สนมกั น ในระดั บ สงง ในขณะที่ สังคมเมือง สวนใหญ ประชากรไมไดประกอบอาชีพเกษตรกรรม ความสัมพันธมีลักษณะที่เปนทางการ ไมใกลชิดกันเหมือนชนบท
นั ก สั ง คมศาสตร บ างท า นได แ บ ง สั ง คมในระดั บ กว า ง โดยใช ห ลั ก เกณฑ เศรษฐกิจ เปนตัวแบงความเจริญของประเทศตางๆ เชน สังคมกําลังพัฒนา สังคมที่พัฒนาแลว
ประเภทของสังคม (5) สวนนักมานุษยวิทยานั้น
แบงสังคมเปน 3 ประเภท ซึ่งหลักเกณฑในการแบง
คือ เทคโนโลยี ไดแก สัสงคมทมเทคโนโลยตา ง คมที่ มี เ ทคโนโลยี ต่ํ า มการตดตอระหวางชุ มี ก ารติ ด ต อ ร หว า งชมชนแล ม ชนและสงคมภายนอก สั ง คมภายนอก ไม ม ากนั ก สมาชิ ก ในสั ง คมรู จั ก กั น หมด ประกอบอาชี พ แบบง า ยๆ เช น การลาสัตว หาของปา สังคมชาวนา คือ สังคมที่มีการประกอบอาชีพเกษตรกรรมเปนหลัก ชีวิต ผูกพันกับธรรมชาติ ยึดมั่นกับขนบธรรมเนียมประเพณี สังคมเมือง/สังคมสมัยใหม สงคมทมอาชพอนทไมใชเกษตรกร สงคมเมอง/สงคมสมยใหม สังคมที่มีอาชีพอื่นที่ไมใชเกษตรกร ประชากรยด ปร ชากรยึด หลั ก เหตุ ผ ลในการดํ า เนิ น ชี วิ ต และความสั ม พั น ธ ใ นสั ง คมเป น ไปโดยคํ า นึ ง ถึ ง ประโยชนสวนตัว
ประเภทของสังคม (6) ความผูกพันแบบสังคม
เมือง
ความผูกพันแบบสังคม
ชนบท
สังคมเมือง/ สังคมทันสมัย
สังคมเทคโนโลยีต่ํา/ สังคมชาวนา
Gesellschaft ความสัมพันธแบบทุติยภูมิ
Organic solidarity สังคมที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม Agricultural Society สังคม/ประเทศที่พัฒนาแลว
Gemeinschaft ความสัมพันธแบบปฐมภูมิ Primary relationship ความเปนปกแผนของสังคมกลไก Mechanical solidarity สังคมที่ไมไดประกอบอาชีพเกษตรกรรม Non-agricultural Society สังคม/ประเทศที่กําลังพัฒนา
Developed Countries
Developing Countries
Secondary relationship ความเปนปกแผนทางอินทรีย
สรุป
แนวคิดสังคมตางๆ ทําใหเราไดเขาใจสังคมมนุษยมากยิ่งขึ้น เนื้อหาสาระของสังคมวิทยา มีลักษณะที่เกี่ยวของกับการศึกษาสังคม มนุษยในหลายระดับ สังคมกับมนุษยนั้นแยกออกจากกันไมได ความหมายของสังคม กลุมคนที่มาอยูในพื้นที่เดียวกันความสัมพันธที่ เกิดจากการกระทําระหวางกัน มีความรูสึกเปนกลุม/ พวกเดียวกัน โ โดยการยอมรบแบบแผนการดาเนนชวตของกลุ ั ํ ิ ชี ิ ม ** ลิงคกิจกรรมสัปดาหที่2 (25/08/57) : ความเหลื่อมล้ํา http://www.youtube.com/watch?v=XFSHjBzFMF8
แนวคิดเกี่ยวกับสังคมและวัฒนธรรม แนวคิดเกี่ยวกับสังคม
แนวคิดเกี่ยวกับวัฒนธรรม
ความหมายของสังคม
ความหมายของวัฒนธรรม
องคประกอบของสังคม
ลักษณะของวัฒนธรรม
ลักษณะความอยูรอดของสังคม
หนาที่ของวัฒนธรรม
หนาที่ของสังคม
ประเภทของวัฒนธรรม
ประเภทของสังคม
ความสัมพันธระหวางสังคมและวัฒนธรรม
สรุป
แนวความคิดบางประการเกี่ยวกับวัฒนธรรม สรุป
วัฒนธรรม ชีวิตความเปนอยูในสังคมเปนเรื่องที่เกี่ยวของกับวัฒนธรรม
แตละสังคมตองมี วัฒนธรรม อันเนื่องมาจากวัฒนธรรมเปนเครื่องชี้แนวทางสําคัญสําหรับ พฤติกรรมหรืือการกระทํําของมนุษย
ความหมายของวัฒนธรรม (ภาษา) คําวาวัฒนธรรมมาจากภาษาบาลีสันสกฤต คําวา “วัฒน” เปนภาษาบาลี แปลวา กาวหนา “ธรรม” เปนภาษาสันสกฤต หมายถึง คุณความดี เมื่อมารวมกันแลว “วัฒนธรรม” หมายถึง ลักษณะที่แสดงถึงความ เจริญงอกงาม วัฒนธรรม (ทั่วไป) บรรดาขนบธรรมเนียมประเพณีตางๆ ที่ตกทอดมาตั้งแต บรรพบุ รุ ษ เช น พิ ธี ... แห เ ที ย นพรรษา ทํ า บุ ญ สงกรานต ทอดกฐิ น ฯลฯ ซึ่งในบางครั้งวัฒนธรรม หมายถึง พฤติกรรมที่บุคคลชั้นสูง/ ผูที่มีการศึกษา สูปฏิบัติกัน ทํําใใหมีการเปรี ป ียบเทีียบระหวางชนชั้ันสูงและคนชัั้นตํ่ํา และถาคนชั้ัน ต่ําทําผิดวัฒนธรรม ก็มักจะถูกกลาววาเปนคนที่ไมมีวัฒนธรรม วัฒนธรรม
ความหมายของวัฒนธรรม วัฒนธรรม
(ปกครอง) พระราชบัญญัติวัฒนธรรมแหงชาติ พ.ศ.2485 ไดกําหนด ความหมายของวัฒนธรรม คือ ลักษณะที่แสดงถึงความเจริญงอกงาม ความเปน ระเบีย บเรีย บร อย ความกลมเกลีย วกาวหนาของชาติ และศี ลธรรมอั น ดีข อง ประชาชน วั ฒ นธรรม (สั ง คมศาสตร ) มี ค วามแตกต า งจากความหมายของวั ฒ นธรรม ที่ใ ชกัน ทั่ว ไป เพราะนักสั งคมศาสตร พิจารณาถึ งวัฒนธรรม ในแง ของปจจั ย สํ า คั ญ ที่ อํ า นวยความสะดวกต อ การดํ า รงชี วิ ต ของมนุ ษ ย ใ นสั ง คม โดยไม ไ ด คํํานึึงถึึงเรืื่อง คุณธรรม จริยธรรม ความดีี/เลว ความเหมาะสม/ไม ไ เหมาะสม ยกตัวอยางเชน ...
ความหมายของวัฒนธรรม (สังคมศาสตร) ไทเลอร
(1871) บิดาของสาขามานุษยวิทยาวัฒนธรรม ไดใหความหมายของ วัฒนธรรมวา วัฒนธรรม คือ ผลรวมของบรรดาสิ่งตางๆ ที่มีความสลับซับซอน ที่ประกอบดวย ความเชื่อ ศิลปะ ศีลธรรม กฏหมาย ประเพณี อุปนิสัย ตลอดจน พฤติกรรมอื่นๆ ที่มนุษยแสดงออกในฐานะที่เปนสมาชิกของสังคม กรี น (1972) นั ก สั ง คมวิ ท ยาชาวอเมริ กั น ได ใ ห ค วามหมายของวั ฒ ธรรมคื อ กระบวนการถายทอดทางวัฒนธรรม ใหบุคคลเกิดความรู รูจักวิ ธีปฏิบัติตน ตลอดจนมีความเชื่อ ความเขาใจ ผลผลิตทางศิลปะทั้งหลาย และดํารงรักษา สิ่งเหลา นััน้ ไว ไ หรือื เปลี ป ีย่ นแปลงไปในเวลาที ป ไปใ ีห่ เมาะสม ลินตัน (1973) นักมานุษยวิทยาชาวอเมริกัน ไดใหความหมายของวัฒธรรมไววา วัฒนธรรม เปนผลของความรู ทัศนคติ แบบแผนพฤติกรรม ที่สมาชิกในสังคม ใชรวมกัน และถายทอดไปยังสมาชิกรุนตอมาในสังคมใดสังคมหนึ่ง
ความหมายของวัฒนธรรม (สังคมศาสตร) โรเจอร
(1976) นักสังคมวิทยาชาวอเมริกัน ไดใหความหมายของวัฒนธรรมวา วัฒนธรรมคือ แบบแผนพฤติกรรมที่เกิดจากการเรียนรู และเปนที่ยอมรับปฏิบัติ รวมกันของสมาชิกในสังคม รวมทั้งมีการถายทอดไปสูสมาชิกรุนตอๆ มา พัทยา สายหู (2514) ไดใหความหมายของวัฒธรรมคือ แบบอยางการดํารงชีวิต ของกลุ ม คน ซึ่ ง สมาชิ ก เรี ย นรู แ ละถ า ยทอดด ว ยการสั่ ง สอน ทั้ ง ทางตรงและ ทางออม ไพทูรย เครือแกว (2515) ไดใหความหมายของวัฒธรรมไว 2 ประการคือ ประการที่ 1 วัฒนธรรม หมายถึง มรดกทางสังคมเปนลักษณะพฤติกรรมของ มนุ ษ ย ที่ ไ ด สั่ ง สมไว ใ นอดี ต และได ต กทอดมาเป น สมบั ติ ที่ ม นุ ษ ย ใ นป จ จุ บั น ที่นําเอามาใชในการครองชีวิต ประการที่ 2 วัฒนธรรม หมายถึง แบบแผนแหงการครองชีวิต
สรุป ความหมายของวัฒนธรรม จากนิ ย ามวั ฒ นธรรมข า งต น
สามารถสรุ ป ความหมายของวั ฒ นธรรมได 2 ประเภท หนึ่ง วัฒนธรรม หมายถึง วิถีการดําเนินชีวิตในสังคม ศิลปะ ประเพณี ศีลธรรม กฏหมาย สอง วัฒนธรรม หมายถึง ระบบความคิด ความเชื่อ ความรู เพื่อนํามากําหนดรูปแบบพฤติกรรมตางๆ ดังนั้น วัฒนธรรม หมายถึง วิถีแหงการดํารงชีวิตที่มนุษยสรางขึ้น รวมถึงระบบ ความคิด ความรู ความเชื่อ ที่มนุษยไดอบรม ปฏิบัติ ถายทอดไปสูสมาชิกรุน ตอมา และวัฒนธรรมเหลานั้นไดมีการเปลี่ยนแปลงใหเขากับสภาพความเปนอยู ของมนุษยใ นแตละยุคสมัยั
ลักษณะของวัฒนธรรม (1) 1. 2. 3. 4. 5. 6 6.
วัฒนธรรมในสังคมใดสังคมหนึ่ง มีลักษณะดังตอไปนี้ วัฒนธรรมเปนสิ่งจําเปน (necessity) วัฒนธรรมเปนสิ่งที่มนุษยสรางขึ้น (man made) วัฒนธรรมตองมีการยอมรับรวมกัน (is shared) วัฒนธรรมเปนสิ่งที่ตองเรียนรู (is learned) วัฒนธรรมตองมีการถายทอด (is transmitted) วัฒนธรรมของแตล สังคมมีความแตกตางกัน (varieties) วฒนธรรมของแตละสงคมมความแตกตางกน 6.1 วัฒนธรรมสัมพัทธ (cultural relativism) 6.2 อคติทางชาติพันธุ (ethnocentrism)
ลักษณะของวัฒนธรรม (2) 7. 8. 9.
วัฒนธรรมเปนสิ่งที่เปลี่ยนแปลงได (is changed) วัฒนธรรมอาจจะสลายได (dead culture) วัฒนธรรมเปนผลรวมของหลายๆ สิ่งหลายๆอยาง (subculture/ integrative)
10.
วัฒนธรรมเปนมรดกสังคม (social heritage)
ลั ก ษณะชองวั ฒ นธรรมเป น สิ่ ง ที่ ม นุ ษ ย ส ร า งขึ้ น เพื่ อ ตอบสนอง ความตองการ และเปนที่ยอมรับรวมกันของสมาชิกในสังคม ทําใหมนษย ุ ไดเรียนรู จากการถายทอดในฐานะสมาชิกของสังคม โดยวัฒนธรรมของแตละสัง คมยอม แตกตางกันไปตามสภาวะแวดลอมทางสังคม พรอมทั้งวัฒนธรรมเหลานั้นสามารถ เปลี่ ย นแปลงและสลายไปได เพราะวั ฒ นธรรมเป น ผลรวมของสิ่ ง ต า งๆ จนอาจกลาวไดวา “วัฒนธรรมเปนมรดกทางสังคม”
หนาที่ของวัฒนธรรม 1. 2. 3. 4.
5 5. 6. 7.
วัฒนธรรมมีหนาที่อยูหลายประการ ดังตอไปนี้ วัฒนธรรมเปนตัวกําหนดรูปแบบสถาบันนทางสังคม วัฒนธรรมทําหนาที่กําหนดพฤติกรรมของบุคคลในสังคม วัฒนธรรมเปนตัวกําหนดคานิยมของบุคคลในสังคม วัฒนธรรมเปนแนวทางในการอบรมเลี้ยงดู และพัฒนาบุคลิกภาพแกสมาชิก ใหมในสังคม วัฒนธรรมเปนเครื่องหมายหรือสัญลักษณ วฒนธรรมเปนเครองหมายหรอสญลกษณ วัฒนธรรมเปนเครื่องมือในการควบคุมสังคม วัฒนธรรมเปนตัวกําหนดเปาหมายของชีวิตของแตละบุคคลในสังคม
ประเภทของวัฒนธรรม (1)
นักสังคมวิทยาแบงวัฒนธรรมเปน 2 ประเภทกวางๆ กลาวคือ 1. วัฒนธรรมดานวัตถุ (material culture) 2 2. วัฒนธรรมที่ไมใชดานวัตถ (non วฒนธรรมทไมใชดานวตถุ (non-material material culture) 2.1 วัฒนธรรมความคิด (ideal culture) 2.2 วัฒนธรรมดานบรรทัดฐาน (norms) นักสังคมวิทยาและมานุษยวิทนาบางทานแบงประเภทวัฒนธรรมออกเปน 4 ประเภท คือ 1. วัฒนธรรมดานวัตถุ (material i l culture) l 2. วัฒนธรรมดานสังคม (non-material culture) 3. วัฒนธรรมดานกฏหมาย (legal culture) 4. วัฒนธรรมดานจิตใจและศีลธรรม (moral culture)
ประเภทของวัฒนธรรม (2) 1. 2. 3. 4. 5. 6 6. 7.
นักสังคมวิทยาแบงวัฒนธรรมเปน 7 ประเภท ดังนี้ ภาษา (language) ศาสนาและอุดมการณ (religion and idealogy) ระบบเศรษฐกิจ (economic system) จริยธรรม (ethic) คานิยม (value) อํานาจโดยชอบธรรม (authority) อานาจโดยชอบธรรม ศิลปะและสุนทรียศาสตร (art and aesthetics)
ความสัมพันธระหวางสังคมและวัฒนธรรม (1) สั ง คม-มนุ ษ ย ไ ม ส ามารถแยกออกจากกั น ได
กล า วอี ก นั ย หนึ่ ง คื อ มนุ ษ ย จําเปนตองดํารงชีวิตรวมกับผอื่นนในสงคม จาเปนตองดารงชวตรวมกบผู ในสังคม ไม ไมสามารถดารงชวตอยางโดดเดยว สามารถดํารงชีวิตอยางโดดเดี่ยว แต ลํ า พั ง เพี ย งผู เ ดี ย วได ดั ง นั้ น เมื่ อ มี ค นรวมกั น มี ก ารติ ด ต อ สั ม พั น ธ กั น จึงจําเปนตองมีระเบียบกฏเกณฑที่มนุษยไดสรางและยอมรับ เพื่อมาใชในการ ดํารงชีวิตรวมกัน ซึ่งกฏระเบียบเหลานั้น เรียกรวมกันวา วัฒนธรรม
สงคมไดสรางวฒนธรรมใหมนุ สังคมไดสรางวัฒนธรรมใหมนษย ษยไดดาเนนชวตอยางสมบู ไดดําเนินชีวิตอยางสมบรณ รณ
เนื เนองมาจากวา ่องมาจากวา วั ฒ นธรรมเป น หลั ก ในการดํ า เนิ น ชี วิ ต จึ ง ถื อ ได ว า สั ง คมและวั ฒ นธรรม มีความหมายและความสําคัญตอวิถีชีวิตของมนุษย
ความสัมพันธระหวางสังคมและวัฒนธรรม (2) สังคม – กลุมคนที่มีความสัมพันธติดตอระหวางกัน วัฒนธรรม – แบบแผนและวิธีการตางๆ แหงการดําเนินชีวิต สัง คมใดที่ ไม มี วัฒนธรรม สั ง คมนั้น จะมี ส ภาพไม ตางจากสั ง คมของสั ตว ไม มี ระเบี ย บแบบแผนในการดํ า เนิ น ชี วิ ต เพราะมนุ ษ ย รู จั ก สร า งวั ฒ นธรรม ทําใหสังคมมนุษยสูงกวาการรวมกลุมของสัตว วั ฒ นธรรมนั้ น จะอยู โ ดยปราศจากสั ว คมไม ไ ด เ ช น กั น เพราะมนุ ษ ย อยู ใ นสั งคม เพื่อที่จะสรางวัฒนธรรมขึ้นมา ฉะนั้ น เมื่ อ สั ง คมมนุ ษ ย เ กิ ด ขึ้ น ย อ มมี วั ฒ นธรรมเกิ ด ขึ้ น เช น กั น ทั้ ง สั ง คมและ วั ฒ นธรรมต า งก็ เ ป น เครื่ อ งอํ า นวยความสะดวกสบายในการดํ า เนิ น ชี วิ ต ของมนุษย
แนวความคิดบางประการเกี่ยวกับวัฒนธรรม (1) การศึ ก ษาเรื่ อ งวั ฒ นธรรมจะทํ า ให เ ข า ใจการดํ ารงอยู ข องมนุ ษ ย ใ นสั ง คมต างๆ
ได อ ย า งถูู ก ต อ ง แนวความคิ ด เกี่ ย วกั บ วั ฒ นธรรมที่ จ ะช ว ยให เ ข า ใจสภาพ ความเปนอยูของมนุษยในสังคมมากยิ่งขึ้น มีดังตอไปนี้ 1. วัฒนธรรมสากล (universal culture) 2. เขตวัฒนธรรม (culture area) 3. การเลือกทางวัฒนธรรม (alternative culture) 4 4. วัฒนธรรมเฉพา (specialties culture) วฒนธรรมเฉพาะ 5. วัฒนธรรมอุดมคติ (ideal culture) 6. วัฒนธรรมความเปนจริง (real culture)
แนวความคิดบางประการเกี่ยวกับวัฒนธรรม (2) 7.
วัฒนธรรมยอย (subculture)
7.1 วัฒนธรรมยอยทางชาติพันธุ (ethnic subculture) 7.2 วัฒนธรรมยอยทางภูมิภาค (regional subculture) 7.3 วัฒนธรรมยอยทางอายุ (age subculture) 8. 9.
วัฒนธรรมตอตาน (counter culture) ความลาหลังทางวัฒนธรรม (cultural lag)
9.1 อัตราการเปลี่ยนแปลงที่ไมเทากัน ระหวางวัฒนธรรมทางวัตถุดวยกัน 9.2 อั ต ราการเปลี่ ย นแปลงที่ ไ ม เ ท า กั น ระหว า งวั ฒ นธรรมทางวั ต ถุ กับวัฒนธรรมที่ไมใชวัตถุ
แนวความคิดบางประการเกี่ยวกับวัฒนธรรม (3) 10.
11. 12. 13. 14.
การช็อคทางวัฒนธรรม (cultural shock) 10 1 ขนฟกตว 10.1 ขั้นฟกตัว (incubation stage) 10.2 ขั้นวิกฤต (crisis stage) 10.3 ขั้นฟนตัว (recovery stage) 10.4 ขั้นยอมรับ (adjustment stage) วัฒนธรรมสัมพัทธ (cultural relativity) อคติทางชาติพันธุ (ethnocentrism) ความขัดแยงทางวัฒนธรรม (cultural conflict) การผสมผสานทางวัฒนธรรม (acculturation)
สรุป
วัฒนธรรม คือ แบบแผนการดํารงชีวิตของมนุษยในสังคม ลัก ษณะของวัฒ นธรรม ชี้ ใ ห เ ห็ น ถึ ง สิ่ง ที่ ม นุ ษ ย ส รา งขึ้ น มาเพื่อ สนองความ ตอ งการหรืือความเปปนพืืน้ ฐานของสมาชิกในสั ใ ังคม หนาที่ของวัฒนธรรม ชวยในการกําหนดรูปแบบสถาบัน และพฤติกรรมของ สมาชิก ในสัง คม คานิย มสวนบุคคล บุค ลิกภาพ สัญ ลัก ษณ และเปาหมาย แหงชีวิต ประเภทของวัฒนธรรม ทั้งสวนที่เปนวัตถุและไมใชวัตถุ ความสัมพันธระหว างสังคมและวัฒนธรรม มีความสัมพันธกัน เปนเครื่อง อํานวยความสะดวกในการดําเนินชีวิต แนวคิดบางประการเกี่ยวกับวัฒนธรรม