Τα διάκενα του χρόνου & Πρελούδιο στο νέο κοσμικό ψύχος | Δημήτρης Τ. Άναλις | Εκδόσεις Ιωλκός

Δημήτρης Τ. Άναλις

Μετάφραση:

Αντιγόνη Βλαβιανού, Σπύρος Μοσκόβου

Επίμετρο:

Τιτίκα Δημητρούλια

& Πρελούδιο στο νέο κοσμικό ψύχος

ΠΟΙΗΣΗ

Σχεδιασμός, τυπογραφική επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ι. Κορίδης Διορθώσεις τυπογραφικών δοκιμίων: Δανάη Αλεξοπούλου Σελιδοποίηση: Ζωή Ιωακειμίδου Εικαστικό εξωφύλλου: Δημήτρης Τ. Άναλις Καλλιτεχνική επιμέλεια εξωφύλλου: Δημήτρης Κουρκούτης

© Copyright κειμένου: Αντιγόνη Βλαβιανού

© Copyright έκδοσης: Εκδόσεις Ιωλκός Γραμματοσειρά Iolkos Apla [αποκλειστική χρήση] Φεβρουάριος 2023, Α΄ Έκδοση

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΩΛΚΟΣ Ανδρέου Μεταξά 12 ϗ Ζ. Πηγής, Αθήνα 106 81 Τηλ.: 210-3304111, 210-3618684, 210-3304211 e-mail: iolkos@otenet.gr www.iolcos.gr

ISBN 978-960-640-134-3

Ο Δημήτρης Τ. Άναλις (98-0) [λογοτεχνικό ψευδώνυμο

του Δημήτρη Τσακανίκα Άναλι] υπήρξε γαλλόφωνος συγγραφέας, γνωστός από το ποιητικό και δοκιμιακό έργο του, ειδικός σε

θέματα γεωστρατηγικής και σε προβλήματα των μειονοτήτων

των Βαλκανίων. Σπούδασε νομικά και πολιτικές επιστήμες στο

Παρίσι, τη Λωζάνη και τη Γενεύη. Επί δικτατορίας εργάστη -

κε στον ελβετικό Τύπο και κατόπιν στη γαλλική εφημερίδα Le

Monde και στο περιοδικό Nouvelles Litteraires. Υπήρξε συνεργάτης της Υπηρεσίας Ενημέρωσης του Υπουργείου Εξωτερι-

κών και ειδικός σύμβουλος για ζητήματα Δυτικής Ευρώπης.

Έδωσε, επίσης, σεμινάρια και διαλέξεις στο Κέντρο Διπλωμα-

τικών και Στρατηγικών Σπουδών της Γαλλίας, σε ευρωπαϊκά

πανεπιστήμια και ινστιτούτα. Δημοσίευσε περισσότερα από

διακόσια άρθρα και μελέτες, καθώς και έξι βιβλία για τα θέματα αυτά. Υπήρξε μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Επιτήρησης

της Ομάδας Δικαιωμάτων και Μειονοτήτων κι επίτιμο μέλος

της ελληνικής Εταιρείας Συγγραφέων. Δημοσίευσε περισσότερα

από τριάντα βιβλία ποίησης, πεζογραφίας, δοκιμιογραφίας και

ένα θεατρικό έργο, ενώ μετέφρασε έργα της γαλλικής γραμμα-

τείας στην ελληνική (Μπονφουά, Γκρακ, Άδωνι) και αντιστρό-

φως (την Αποκάλυψη του Ιωάννη και όλες τις τραγωδίες του

Αισχύλου).

Η παρούσα έκδοση ακολουθεί κατά γράμμα την επιθυμία

του γαλλόφωνου ποιητή, δοκιμιογράφου, πολιτικού αναλυτή

και πεζογράφου Δημήτρη Τ. Άναλι για το τελευταίο ποιητι-

κό του έργο, που δεν πρόλαβε να δει τυπωμένο –ούτε κατά

το ήμισυ– πριν τον θάνατό του ( 0.0   0 ). Αναφέρομαι

στη δεύτερη συλλογή της παρούσας έκδοσης –με τίτλο Πρε­

λούδιο στο νέο κοσμικό ψύχος / Prélude au nouveau froid du monde– που μετέφρασε στα γερμανικά, ιδία βουλήσει, ο νομπελίστας συγγραφέας και προσωπικός του φίλος Peter Handke και κυκλοφόρησε σε δίγλωσση έκδοση (γερμανικά

και γαλλικά) το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς ( Präludium zur neuen Kälte der Welt ), με ζωγραφικά σχέδια του Αυστριακού γλύπτη, καλλιτέχνη, αρχιτέκτονα και σχεδιαστή Walter Pichler.

Στην εν λόγω δίγλωσση έκδοση βασίστηκε και η μετάφραση της συγκεκριμένης συλλογής από τον Σπύρο Μοσκόβου –γνωστό μεταφραστή του Handke στην Ελλάδα, που γνώρισε προσωπικά τον Άναλι, επιπλέον, και συνεργάστηκε

μαζί του–, ο οποίος προδημοσίευσε αποσπάσματα του μεταφραστικού του εγχειρήματος στο αφιέρωμα του περιοδικού Νέα Εστία στον Δ.Τ.Α. (τχ. 89) τον Ιούνιο του 0.

Πλην όμως, ο ιδιόχειρος σχεδιασμός του τελευταίου βι-



βλίου ποίησης του Δ.Τ.Α. από τον ίδιον, όπως βρέθηκε στα

κατάλοιπά του, ενείχε εξαρχής τέσσερα επιπλέον ποιήμα-

τα, τα οποία –με γενικό τίτλο Les marges du temps / Τα

διάκενα του χρόνου– προτάσσονται του Πρελούδιου στο νέο

κοσμικό ψύχος, πολλώ μάλλον που, σε έτερη σχεδιαστική

εναλλακτική, εμπεριέχουν και το Πρελούδιο ως συνέχειας

(συνέπειας;) των Διάκενων προοπτική. Από τα εν λόγω

τέσσερα ποιήματα, μόνο τα δύο πρώτα θα δημοσιευθούν

ελληνικά στο περιοδικό Λέξη (τχ. ) τον Μάιο-Ιούνιο του

999, σε μετάφραση της υπογράφουσας, αποβαίνοντας εκ

των υστέρων οδυνηρά προφητικά για όποιον γνωρίζει τα

σοβαρά προβλήματα υγείας του Δ.Τ.Α. που ξεκίνησαν δύο

χρόνια μετά.

Αυτό που προέχει, όμως, να επισημάνουμε εδώ είναι η

σημασία της παρούσας έκδοσης, η οποία δεν αποτυπώνει

απλώς πιστά την επιθυμία του ποιητή ως προς την έκδοση

του τελευταίου ποιητικού έργου του με μια δίδυμη συλλο-

γή, αλλά, πρωτίστως, συνιστά μοναδική εκδοτική εκδοχή

του ύστατου χαίρε ενός γαλλόφωνου

 Στην πρωτότυπη εκδοχή τους, δηλαδή στα γαλλικά, θα δημοσιευθούν

τα δύο άλλα ποιήματα («Le regard du temps» και «Les pas») έξι χρό-

νια μετά, στο περιοδικό AGOTEM – Revue de littérature publiée aux éditions Obsidiane, σε τεύχος αφιερωμένο στη γαλλόφωνη ποίηση, με

τον παιγνιώδη τίτλο «Poètes francophages?» (Νο , Yonne 00, σσ. -0), ενώ το δεύτερο ποίημα της συλλογής («Le temps vertical») θα

κυκλοφορήσει έξι χρόνια μετά σε συλλεκτική έκδοση 0 αριθμημένων αντιτύπων, ως «εικονοποίημα», με ιδιόχειρους στίχους του ποιητή και

σχέδια του Αλέκου Φασιανού (édition Mimnermos – Ierofantes, hiver 0).



και να γρά[φει], γράφ[ει] ελληνικά», «δηλαδή, σκέπτ[εται]

ελληνικά» Αν αληθεύει –κατά τον Handke– ότι η αναγκαία μοίρα

ενός ποιητή είναι να ηττηθεί, αποβαίνει, φευ, επίσης αλη-

θές ότι η εξίσου αναγκαία λήθη που συνοδεύει την απώλεια

ενός a priori «χαμένου ποιητή» μόνο με παρόμοιες εκδόσεις

μπορεί κατά τι να ακυρωθεί. Ίσως –για να μιλήσω με τα λό-

για του ποιητή– γιατί «Ο χρόνος είναι κάθετος, επίσης· […] / Όπως ο μαύρος καπνός που / Kαταλήγει στο τέλος φως»·

ίσως, πάλι, γιατί «Τα χαλίκια θα είναι πάντα αναρίθμητα / Επειδή το φως θα νικήσει τον χρόνο».

Αντιγόνη Βλαβιανού

 «Σ’ όποια γλώσσα και να γράψω, γράφω ελληνικά», συνέντευξη του Δ.Τ.Α. στον Βασίλη Κ. Καλαμαρά, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Αθήνα 8.0.99, σ. .

 «Το να είναι κανείς ένας χαμένος ποιητής – αυτό δεν είναι σήμερα μάλλον αναγκαίο; Και ο χαμένος ποιητής δεν είναι σήμερα επιτακτικά αναγκαίος και όχι απλώς “μάλλον”;», Peter Handke, «Ενθύμηση Δημήτρη Α.», Επίμετρο στη μεταθανάτια δίγλωσση έκδοση Dimitri T. Analis, Präludium zur neuen Kälte der Welt, μτφρ. Peter Handke, Jung und Jung, Salz­burg, 0, σ. .



Ο ά ΓΓΕΛΟ ς

Δεν περιμέναμε τόσο νωρίς

Τον άγγελο της μαύρης συμφοράς,

Το άχρωμο βλέμμα του μας ξάφνιασε

Ανήγγειλε τη βαριά πτώση

Ενός άγουρου σώματος, τον αναγνωρίσαμε

Από τον υπόκωφο ήχο των βημάτων του.

Συχνά είχαμε φανταστεί το πρόσωπό του.

Κάθε νύχτα η απουσία του μας επέβαλλε

Καινούργιους θεούς, πιο αγωνιώδεις,

Τους πλάσαμε είδωλα που χρόνια

Κρατάγαμε στα χέρια μας

Ώσπου τα σώματά τους έγιναν σκόνη.

Τώρα που μάθαμε το μήνυμα

(Ανέκαθεν το ξέραμε, δίχως να το ομολογούμε

Αλλά λέγαμε ιστορίες ο ένας στον άλλον – λόγια οριστικά, υποθέταμε)

Κάθε νύχτα του ανοίγουμε την πόρτα μας

Κι αγρυπνούμε, και ελπίζουμε, εις μάτην.

Ο άγγελος αυτός απ’ όταν γεννηθήκαμε

Τον ακούμε επιτέλους, αλλά πολύ αργά.

Ξαφνικά, σαν σε άσχημο όνειρο

μας καταδιώκει

Η παρουσία του παραλύει τις κινήσεις μας

Οι δικοί του θεοί, το δικό του μήνυμα, μας κατατρύχουν

Είναι το τίμημα μιας αφύπνισης που άργησε πολύ.

Ο Κ άθ ΕΤΟ ς ΧΡ ό ΝΟ ς

Ο χρόνος είναι κάθετος, επίσης· ό,τι

Ανηφορίζει προς αυτόν εξασθενεί

Όπως ο μαύρος καπνός που

Καταλήγει στο τέλος φως.

Και η νύχτα επίσης καταλήγει να διαλυθεί

Σε αστέρια που σκορπούν την αυγή,

Θέλεις ν’ αγγίξεις ακόμη μια φορά αυτό

Το όραμα, αυτό το φέγγος που συγκρατεί το πρωί.

Βλέμμα απέραντο ο ουρανός το τόξο του τεντώνει

Και νιώθεις, επιτέλους, ότι υπάρχουν ερέβη

Λάμψη απόλυτη στα μάτια ενός τυφλού

Κι όμως, στρέφεις το βλέμμα στο σφύριγμα του βέλους.

Τίποτε δεν μπορεί να σπάσει, τα πάντα αντέχουν

Και μας κατέχουν με του μέτρου τους το βάρος

Η βάρκα της νύχτας και τα φώτα της πόλης

Ό,τι εδώ κάτω μοιάζει τετελεσμένο.

Όλα, όμως, επανέρχονται, αναδύονται, θυσιάζονται

Για ένα καινούργιο βλέμμα που δεν έχει ακόμα ’ρθει

Και στην ατέρμονη νύχτα μιας στιγμής

Αστραπή είναι η κάθετη χειρονομία του χρόνου.

Το πέρασμα που διασχίζει αυτή τη στενή

Μοιάζει στο βλέμμα μας, που όταν ο ήλιος δύει Αδυνατεί να διακρίνει τους γύρω λόφους, Ό,τι ανοίγεται μπρος μας είναι ζοφερό

Αλλά μόνο κατά το ήμισυ μας τυφλώνει.

Ένα δέντρο μες στη νύχτα του, ένα κτίσμα πιο πέρα

Σπίτι ερειπωμένο ή ξωκλήσι μισογκρεμισμένο

Μια αδιάφορη σιωπή πλανάται που μας αγνοεί –

Μια χέρσα γη με λιθάρια

Ό,τι είναι θολό μας θαμπώνει,

που έχουν μαραθεί

Ενός χεριού που απ’ την αδράνεια έχει αποστεωθεί.

Στο ισχνό φως, το διάπυρο, Διαβαίνει σαν σύννεφο ένα φόρεμα θερινό

Ή μήπως είναι κάποιο ζώο που διαφεύγει το αίμα;

Τα νεύματα του ανέμου έπαψαν

Μόλις ράγισαν απ’ την πάχνη του κόσμου.

Η μνήμη διαλύει τα εκτυφλωτικά σκοτάδια

Αδειάζει τα μονοπάτια απ’ τα ερέβη τους

Καταβροχθίζει κατόπιν τις βεβαιότητες και τους θορύβους τους

Όσοι δραπέτευσαν πριν την αυγή, επαναλαμβάνουν ότι

Μόνο ένα βλέμμα μπορεί ν’ αντέξει το βάρος του χρόνου.

Τ Α Β ή ΜΑΤΑ

Τα βήματά μας μοιάζουν με τ’ αυλάκι που αφήνει πίσω του

Το φίδι, αδιάκοπα μας ακολουθούν,

Ο άνεμος σβήνει ενίοτε τα ίχνη τους

Ο ίδιος άνεμος που μας αφυπνίζει, επίσης.

Ποιος μπορεί να διαβάσει τί μαρτυρούν τα χνάρια μας

Η γραφή τους πάντα μας εξαπατά,

Τα σημάδια τους απατηλά, δυσανάγνωστα,

Κάτι στην αδυσώπητη ενάργειά τους μας παραπλανά.

Για κάποιους αφορούν σε αναμνήσεις,

Για άλλους σε τύψεις, στη ματαιοδοξία,

Η οκνηρία και η τυχαιότητα τα εξουσιάζουν

–

Ποιος ξέρει, άραγε, τί τα καθοδηγεί;

Συχνά, νομίζουμε ότι αναγνωρίζουμε

Τα σημάδια, το αποτύπωμα και τη μυρωδιά όσων

Αγαπήσαμε πριν από χρόνια

Αλλά είναι μια εντύπωση απατηλή, μια φενάκη.

Κι ύστερα, μια μέρα, εκεί που βαδίζουμε αμέριμνοι

Νομίζοντας ότι πηγαίνουμε σε νέα πρόσωπα, Χάνουμε το δρόμο μας και νιώθουμε τα βήματά μας

Να μας οδηγούν απευθείας στις παλιές μας όχθες.