Ο καταθέτης της μνήμης - Μαρία Ράλλη-Υδραίου - Εκδόσεις Ιωλκός

Μαρία Ράλλη-Υδραίου

Ο καταθέτης της μνήμης Ποίηση

Ο ΚΑΤΑΘΕΤΗΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ Μαρία Ράλλη-Υδραίου Διορθώσεις: Δημήτρης Χρήστου Σελιδοποίηση: Ζωή Ιωακειμίδου Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ι. Κορίδης Μακέτα εξωφύλλου: Κατερίνα Φωτιάδη © Copyright: Μαρία Ράλλη-Υδραίου © Copyright Έκδοσης: Εκδόσεις «Ιωλκός» - Κωνσταντίνος Ι. Κορίδης Ιούλιος 2011 Α΄ Έκδοση ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΙΩΛΚΟΣ»

• Ανδρέου Μεταξά 12 & Ζ. Πηγής, Αθήνα 106 81 Τηλ.: 210-3304111, 210-3618684, Fax: 210-3304211 E-mail: iolkos@otenet.gr

www.iolcos.gr ISBN 978-960-426-627-2

Ο ΚΑΤΑΘΕΤΗΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΙΔIΑΣ: — Αναλώσιμα, Ποίηση - Χάι-Κάι - Γνωμικά - Μικρά Κείμενα, 1992 — Υπέρβαση ζωής, Ποίηση (Ελεγεία), 1993 — Η πατρίδα μου η Κιουτάχεια, Ιστορία - Λαογραφία, 1993 — Αναμφίλεκτα, Ποίηση, 1994 — Ανέσπερα, Ποίηση, 1996 — Η φθορά του χρόνου, Ποίηση, εκδ. Ανατολικός, 2009 — Ο καταθέτης της μνήμης, Ποίηση, εκδ. Ιωλκός, 2011

ΜΑΡΙΑ ΡΑΛΛΗ-ΥΔΡΑΙΟΥ

Ο ΚΑΤΑΘΕΤΗΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

Ποίηση

ΙΩΛΚΟΣ

Ο ΚΑΤΑΘΕΤΗΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ Κι η πιο μικρή συνήθεια καταγράφει τη ζωή και γίνεται ο καταθέτης της μνήμης για πράγματα σημαντικά ή ασήμαντα, αθώα ή σοβαρά, που συμβαίνουν σε ανύποπτο χρόνο.

ΣΤΗΝ ΠΗΝΕΛΟΠΗ Κάποτε θα φτάσεις και συ στον προθάλαμο και θα διαβείς το Ρουβίκωνα για να βρεθείς στην αντίπερα όχθη. Να το θυμάσαι. Κανείς δε μένει πίσω. Έρχεται κάποια στιγμή η ώρα του. Αρκεί να μπορέσει να καταλάβει τι θα του συμβεί. Αρκεί να ξέρει τι θα συναντήσει στον άγνωστο «άλλον κόσμο»...

TΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ «ΕΙΔΩΛΟΥ» ΤΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ Η μοναδικότητα του ενός είναι κάτι παρόμοιο με τη μοναδικότητα του σύμπαντος. Αναντικατάστατο, υπέροχο, θεϊκό. Αγγίζει την τελειότητα των ουράνιων σωμάτων, τη χάρη της αιώνιας συνύπαρξης των πνευμάτων και των ψυχών. Το «είδωλο» του τριαντάφυλλου είναι το δημιούργημα της φύσης και απεικονίζει το εκλεπτυσμένο, το λεπτεπίλεπτο, το υπεραισθητό καλλιτέχνημα, το άπιαστο, το ασύλληπτο, το δίχως τη μεσολάβηση του ανθρώπου έργο. Το τριαντάφυλλο, σεμνό και διακριτικό, εκπέμπει μόνο άρωμα ευωδιαστό και αγάπη και συμβολίζει την ομόνοια, την αγαθότητα, την καλοπροαίρετη χειρονομία των ανθρώπων που αγαπούν αληθινά, που έχουν καρδιές διάφανες σαν κρύσταλλο, που θέλουν να προσφέρουν πάντα για τους άλλους το καλύτερο κομμάτι από την ψυχή τους.

ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟΝ ΑΔΗΦΑΓΟ ΧΡΟΝΟ Τα χρόνια ξεντύνουν τους μήνες και τις μέρες. Όλα απογυμνώνονται, οι στιγμές μικραίνουν κι άλλο. Όλα συμπτύσσονται και μπροστά μας μένουν μόνο τα πρόσωπα, φευγαλέα κι αυτά, που περνούν σαν διαφάνειες στο μηχάνημα της μνήμης και είναι σαν να προβάλλονται για ένα δευτερόλεπτο στον τοίχο: Τα πρόσωπα και κάποια χαρακτηριστική ή καθοριστική φράση τους ή ενέργειά τους. Στα πρώτα μου χρόνια δεν υπήρχαν περιχαρακωμένα πρόσωπα για το δικό μου συνθετικό κόσμο. Μόνο τα πολύ οικεία πλαισίωναν το είναι μου.

10

ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΗ Τη σέρνω την ύλη από πίσω μου μέσα σε μεγάλα τσουβάλια, στον ύπνο μου τις νύχτες, με τους εφιάλτες, το άγχος και την ψυχική οδύνη συντροφιά. Τη μοιράζομαι την κάθε μέρα με άλλα φορτία φθοράς, με σκέψεις βαριές, με συνεχή αδιέξοδα... Δεν είναι πρόθυμη να μ’ εγκαταλείψει. Επιμένει να σέρνεται ξοπίσω μου, να «ταλαιπωρείται» κι αυτή, να φθείρεται και να βασανίζεται. Κάποιος από μηχανής θεός ίσως με απαλλάξει από το υλικό μέρος της δικής μου φθοράς.

11

ΤΟ «ΠΑΙΧΝΙΔΙ» ΤΗΣ ΖΩΗΣ Η ζωή σε παίζει σαν ένα λαστιχένιο τόπι. Σε πιέζει, σε χτυπάει με δύναμη, σε «κυλάει» απαλά ή σ’ εκσφενδονίζει στην άλλη άκρη για να ρίξει όλη τη μανία της επάνω σου. Δέχεσαι όλα της τα κτυπήματα ή τα τρυφερά της χαϊδέματα ανάλογα με τα κέφια της. Είσαι στα χέρια της.

12

Η ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ Ευτυχώς οι πεταλούδες δε μεταλλάχτηκαν όπως οι άνθρωποι. Είναι οι ίδιες μ’ εκείνες που πετούσαν τριγύρω μου όταν ήμουν παιδί, οι λευκές με τις μαύρες γραμμές και τις βούλες κι οι κανελί με τα μαύρα στίγματα.

13

ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΕΙΚΟΝΑ Δε σε γνωρίζω. Μου φαίνεται ξένο το πρόσωπό σου. Δεν μπορώ να σε αναγνωρίσω. Άλλαξες πολύ. Δεν ήσουν έτσι. Κάποτε σε ήξερα. Είχες ένα δροσερό, φρέσκο πρόσωπο σαν ένα ολόδροσο τριαντάφυλλο. Τώρα πώς μαράθηκες έτσι; H αλλαγή είναι φοβερή. Τα χαρακτηριστικά σου έγιναν σκληρά. Το γλυκό σου χαμόγελο στέγνωσε κι έγινε άνυδρη πηγή. Δε σε αναγνωρίζω. Κι ας προσπαθώ να βρω τα παλιά σημάδια γνωριμίας...

14

ΤΟ ΤΟΛΜΗΜΑ Μια χρυσαφένια μαργαρίτα ξεπρόβαλε στολισμένη με τα μπουμπούκια της απέναντι στον ήλιο. Νόμισε πως ήταν άνοιξη. Αυτή, όμως, αργεί ακόμη να έρθει... Ο χειμώνας έχει προτεραιότητα.

15

ΟΔΕΥΟΝΤΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΑΝΙΓΓΟΣ Και μοιάζουν σαν ταφόπετρες όρθιες τα βιβλία στη βιτρίνα του μικρού βιβλιοπωλείου. Και οι συγγραφείς τους φαίνονται να «εκτίθενται» με τα ονόματά τους και να «σταυρώνονται» στη θέα των περαστικών που αδιάφοροι περνούν, τα κοιτάζουν και φεύγουν... Και «εκτίθενται» ακόμη με τον καιρό, καθώς το φως του ήλιου τα ξεθωριάζει και τα «φθείρει» εξωτερικά. Οι ιδέες, όμως, παλιώνουν; Οι συγγραφείς είναι παρωχημένοι; Ποιος θα απαντήσει με σθένος;

16

ΣΤΗ ΘΕΟΔΟΣΙΑ «Προσπαθούσα να φτάσω τον ήλιο, αλλά εκείνος έφευγε... Δεν τον έφτανα!». Στις φωλιές των αετών ανέβηκες, εκεί ψηλά στ’ απόκρημνα τα βράχια που μόνο τ’ αγριοπούλια μπορούν ν’ αγγίξουν. Με τα γυμνά σου πόδια πάτησες στους πύρινους τους βράχους με τ’ αγκάθια, όταν ο ήλιος άφηνε την ημέρα για να πάει να βασιλέψει. Άπλωνες τα χέρια σου για να τον φτάσεις, αλλά εκείνος σου έφευγε. Κι άλλο τα άνοιγες κι άλλο τέντωνες τα λεπτά σου πόδια για να ψηλώσεις και να τον φτάσεις. Κι αναρωτιόσουν πού να πήγαινε ο ήλιος, σε ποιες χώρες θα ταξίδευε; Κι ήθελες να μπορούσες να τον έβλεπες, να τον ακολουθούσες πέρα στο άλλο ημισφαίριο για να δεις τον Αμαζόνιο, τη ζούγκλα, τους Ινδιάνους... Ήθελες να χωθείς μες στα παραδεισένια χρώματα του πορφυρού, του ρόδινου και του μοβ και να ενωθείς με τον κόκκινο δίσκο του. Αυτός μίκραινε σιγά σιγά και χανόταν πίσω από τις κορυφές των βουνών και πίσω από τις κοφτερές μύτες των βράχων. Δεν μπορούσες να τον αγγίξεις. Έκανες, όμως, μια μικρή ευχή: «Να σε πάρει μαζί του στο μακρινό νότο, να καβαλήσεις το δίσκο του και να αργοκοιμηθείς επάνω του».

17

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ Οι λέξεις, όπως κι οι σπόροι που μεταφέρονται με τον άνεμο, μεταδίδονται από στόμα σε στόμα, από τη γιαγιά στον εγγονό, από γενιά σε γενιά και δε σβήνουν με το πέρασμα των χρόνων κι ας προέρχονται από άλλες εποχές.

18

ΜΙΚΡΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Όσο μεγαλώνει ο κύκλος των «fan» σου, τόσο λιγότερο αισθάνεσαι τη σιγουριά ότι κάτι «σπουδαίο» έκανες. Αυξάνονται οι ενοχές και οι ανασφάλειες για το ότι αυτό που έδωσες μέσα από τη σκέψη σου και από την ψυχή σου δεν ήταν ό,τι το καλύτερο για τους άλλους, ότι μπορεί και να φταις γιατί τους δημιούργησες ψευδαισθήσεις ότι έτσι είναι τα πράγματα, όπως εσύ τα φαντάστηκες, ότι αυτή είναι η αλήθεια των πραγμάτων... Πόσοι θα δεχθούν τα «σοφά» συμπεράσματά σου γύρω από τη ζωή ή το θάνατο, πόσο θετικά θα δεχτούν μια άλλη φιλοσοφία, πόσο εύκολα θα απορρίψουν κάτι;

19

ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΦΥΓΗ Είναι ωραία να πίνεις έναν καφέ φίλτρου στο «Brazilian», το μεικτό καφενεδάκι της Ερμού, μες στο «Marks & Spencer» στο δεύτερο όροφο και να τρως ένα καλοψημένο τοστ, να σκέφτεσαι ήρεμα, να γράφεις και να παίρνεις κι ένα δυο τηλέφωνα σε πολύ δικούς σου ανθρώπους. Είναι μια μικρή φυγή το να απολαμβάνεις λίγα λεπτά από το χρόνο ζώντας μες στην ατμόσφαιρα της αισθητικής του χώρου της καφετέριας με τα καλαίσθητα γυάλινα ράφια, τους καθρέφτες στο βάθος και τα αντικείμενα πάνω σ’ αυτά –καφετιέρες, τσαγιέρες, φλιτζάνια, κούπες– το ξύλινο πάτωμα να ταιριάζει με το χρώμα των μικρών ξύλινων τραπεζιών και με τα καθίσματα βαριά, λιτά κι εντυπωσιακά, όλα προσδίδοντας ένα άλλο χρώμα από εκείνο που κυριαρχεί δίπλα στο τμήμα με τα ανδρικά είδη – πουκάμισα, σακάκια, κοστούμια. Η κοπέλα που εξυπηρετεί, ευγενική πάντα και καλοπροαίρετη, μας βοηθάει να νιώσουμε πιο άνετα. Τα γλυκά τα φρεσκοφτιαγμένα μες στη γυάλινη βιτρίνα, με σοκολάτα ή καραμέλα, τα αλμυρά με σπανάκι, τα κις λορέν, οι μπαγκέτες, η μυρωδιά του καλού καφέ απλωμένη παντού,

20

τα καφετί φλιτζάνια, η ζαχαριέρα, η μικρή γαλατιέρα, πραγματική μινιατούρα, η γυαλιστερή ξύλινη επιφάνεια της ροτόντας σε τόνους ζεστούς του ξύλου, ο ήχος από τα πιάτα και τα μαχαιροπίρουνα που πλένονται, οι κουβέντες της σερβιτόρας με την άλλη υπάλληλο, ο ήχος των νομισμάτων στη μηχανή, όλα αυτά προσθέτουν γοητεία και καμία ενόχληση.

21

O YΠΝΟΣ ΚΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ Πώς μπορείς να εμπιστευθείς στον ύπνο τις ώρες που κοιμάσαι, ιδίως όταν είσαι έξω, σ’ ένα τρένο, ένα αεροπλάνο ή σ’ ένα λεωφορείο; Δεν είναι τόσο απλό να αφεθείς εξολοκλήρου στην αγκαλιά ενός ονείρου και να χάσεις την επαφή από τη γύρω σου πραγματικότητα, εγκαταλειμμένος μέσα σ’ ένα άγνωστο περιβάλλον, με δεκάδες ζευγάρια μάτια να καρφώνονται επάνω σου και να σε παρακολουθούν. Δεν μπορείς να βρίσκεσαι στο τίποτα και να νιώθεις ωραία, μισοχαμογελώντας ή έχοντας ανοίξει ορθάνοιχτο το στόμα σου... Γίνεται γελοίο έπειτα το θέμα «ύπνος» και οι συνέπειες μεγάλες πιθανόν.

22

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Κι όταν έρχεται το τέλος, οι δείκτες του ρολογιού της ζωής δεν μπορούν να κάνουν στροφή για να επιστρέψουν ξανά στον κανονικό τους ρυθμό. Όλα είναι έτοιμα για το σταμάτημα του χρόνου. Το τέλος πλησιάζει. Αργά αργά γυρίζουν ακόμη κι ακούγονται άτονα οι χτύποι του ρολογιού. Κανείς δεν ξέρει το πότε θα σταματήσει εντελώς. Απλώς, το νιώθει, το προαισθάνεται και το περιμένει...

23

Η ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ Σήμερα είδα το όμορφο σπιτάκι της Επτανήσου να κατεδαφίζεται. Ήταν πάντα γεμάτο χρώματα κι ευωδιές. Είχαν εισβάλει οι εργάτες και του έβγαλαν τις πόρτες και τα μικρά παράθυρα... Μέσα άδειο, πολύ άδειο, ερείπιο, νεκρό. Περίμενε βουβό την εκτέλεσή του. Σε λίγο ένας εκσκαφέας ξεκινούσε το μακάβριο έργο του. Αυτό ήταν. Τέλειωσε. Μια πινακίδα στο πλάι έγραφε «Απαγορεύεται η είσοδος στους πάντες».

24

Η ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ Τι κι αν επικαλυπτόμαστε με γάντια, με περούκες, με γυαλιά; Tι κι αν προσπαθούμε να κρύψουμε την αλήθεια μας; Όλοι τη γνωρίζουν. Όλοι τη βλέπουν, αλίμονο. Όλοι, εκτός από μας.

25

Η ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Κι ο χρόνος, αυτό το απέραντο κι ακαθόριστο πράγμα στη ζωή μας, γίνεται μια μικρή μπάλα που μπαίνει στην παλάμη μας και χωράει ολόκληρος σ’ αυτήν. Και μιλούμε για χθες ή προχθές που κάναμε κάτι κι ύστερα συνειδητοποιούμε ότι από αυτό που έγινε πριν λίγο πέρασαν δέκα και δεκαπέντε χρόνια, ακόμη και είκοσι. Πόσο το χθες αγγίζει το σήμερα κι ας είναι και μισός αιώνας πριν...

26

ΣΟΥΡΟΥΠΟ ΣΤΙΣ ΣΠΕΤΣΕΣ ΕΙΚΟΝΑ 1 Στημένα γλυπτά κομμάτια, λευκά, αγαλματένια, τρεις μικρές λευκές πάπιες, τρεις μεγάλες λευκές χήνες, οι δύο να κοιτάζουν προς τη θάλασσα κι η τρίτη γυρισμένη στον ψηλό τοίχο, δύο ακίνητες λευκές πάπιες γυρισμένες προς τον τοίχο του σπιτιού, δύο στην άκρη τού τοίχου, μια άσπρη και μια καφετί δίπλα στο βράχο κι η κιτρινωπή γάτα ακίνητη μες στο μαρμάρινο νεροχύτη.

ΕΙΚΟΝΑ 2 Ακόμη έχει φως. Είναι ένα γλυκό σούρουπο. Οι χήνες και οι πάπιες έχουν μετακινηθεί, αλλά είναι ακόμη τοποθετημένες από το χέρι ενός αόρατου σκηνοθέτη σε θέσεις καίριες, μαρμαρωμένες. Είναι ευχαριστημένες που έφυγε ο ήλιος και απολαμβάνουν τη δροσιά που φέρνει η θάλασσα. Οι δύο μεγάλες χήνες βρέχουν τα πόδια τους στην άκρη τού νερού. Η τρίτη είναι πάνω στην υγρή άμμο και καθαρίζει τα φτερά της με το ράμφος της. Τρεις μικρότερες χήνες αλλάζουν θέση και προσπαθούν να φάνε τα κομμάτια ψωμί που τους έριξαν από τον «Πάτραλη». Ώρα 21:30΄. Το σκοτάδι έπεσε. Οι χήνες κι οι πάπιες δροσίζονται. Είναι ευχαριστημένες τώρα που έπεσε η ζέστη. Βγάζουν μικρές φωνούλες ευχαρίστησης.

27

ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΦΟΙΝΙΚΕΣ Οι φοίνικες, σημάδια της ερήμου, με καλωσόρισαν σ’ αυτόν τον παράδεισο που μόνο λίγοι μπορούσαν να χαρούν. Οι φοίνικες, δείγματα μιας άλλης ηπείρου, μου θύμισαν εποχές άλλες, με την Κλεοπάτρα, τον Καίσαρα και τον Αντώνιο, δόξες παλιές, εισόδους νικηφόρες από ρωμαϊκές λεγεώνες, θριάμβους αυτοκρατορικούς. Οι φοίνικες με καληνύχτισαν χθες βράδυ όταν αργοσάλευαν τα πελώρια φυλλώματά τους με το αεράκι που φυσούσε και με καλημέρισαν και σήμερα το πρωί, όταν βγήκα στο μπαλκόνι του «Paradise», στον τέταρτο όροφο, για να τους ξαναδώ και να τους αγκαλιάσω με το βλέμμα μου... Οι φοίνικες, με το ανάστημά τους πάντα ορθό και αγέρωχο, μου χάρισαν κάτι λίγο από τη δική τους αίγλη κι από το μεγαλείο εκείνου του λαμπρού παρελθόντος.

28

ΣΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ Όλοι περιμένουμε τις αποσκευές... Για ποιο ταξίδι; Για να πάμε πού; Στη ζωή ή στο θάνατο; Όλοι αγωνιούμε για να βρούμε τις βαλίτσες και τις τσάντες μας. Γιατί; Σκυμμένοι ολόγυρα από το μηχάνημα που φέρνει τις αποσκευές και γυρίζει σαν ένας μικρός αυτοκινητόδρομος αγώνων, κοιτάζουμε, περιμένουμε κι ασφυκτιούμε από την αγωνία. Ήρθαν; Θα έρθουν; Μήπως έμειναν στην Αθήνα; Μήπως πήγαν σε άλλον προορισμό; Πόσο φαινόμαστε πως είμαστε γήινοι! Αγωνιούμε για τα υλικά αγαθά των οποίων είμαστε κτήτορες. Για τα πνευματικά πόσο θα υποφέραμε;

29

TO ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΙ ΕΜΕΙΣ Κι αν έφυγαν ή χάθηκαν από αμέλεια κάποιες στιγμές, μη στεναχωρεθείς. Θα έρθουν άλλες. Ο χρόνος κυλάει και πάντα θα φέρνει «ευκαιρίες» σε μας, αρκεί να θέλουμε να τις εκμεταλλευτούμε και να τις ζήσουμε.

30

ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΑΛΗΘΕΙΑ Οι εκεχειρίες είναι ψεύτικες, εικονικές. Άνθρωποι σκοτώνονται καθημερινά, πόλεμοι συνεχίζουν να γίνονται σ’ όλα τα μήκη και πλάτη της οικουμένης. Δε σταματάει το κακό. Οι άρχοντες του σκότους διψούν για αίμα και καγχάζουν καθώς το πίνουν μέσα από χρυσά δισκοπότηρα.

31

Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΟΝΙΚΟΥ Όλα έχουν μια ισορροπία όταν γράφουμε με το πολυτονικό. Τίποτε δε χάνει την αξία του. Οι λέξεις όλες έχουν τη θέση τους και την αξιοπρέπειά τους.

32