10
Διαφοροδιάγνωση ή διαφορική διάγνωση: Η διάκριση από άλλες κλινικές εικόνες
Με τον όρο διαφοροδιάγνωση ή διαφορική διάγνωση εννοούμε την οριοθέτηση μιας νόσου απέναντι σε άλλες κλινικές εικόνες με παρόμοια συμπτώματα. Ιδιαίτερα τρεις (3) ψυχικές διαταραχές μπορούν να ομοιάζουν στα συμπτώματά τους με μια ανοϊκή διαταραχή: • Η ελαφρά γνωστική διαταραχή • Το παραλήρημα, • Η κατάθλιψη. Διαφοροδιάγνωση ή διαφορική διάγνωση είναι οριοθέτηση ενός νοσήματος απέναντι σε άλλα νοσήματα με παρόμοια συμπτώματα.
10.1
Ήπια γνωστική διαταραχή
Η ήπια γνωστική διαταραχή ονομάζεται επίσης ήπια γνωστική δυσλειτουργία ή αγγλιστί «mild cognitive impairment». Κατά την εξέλιξη της έννοιας της ήπιας μορφής γνωστικής δυσλειτουργίας ως μία ανεξάρτητη διαταραχή, ξεκίνησε κανείς με την σκέψη, ότι οι άνοιες, ιδιαίτερα η άνοια τύπου Alzheimer έχουν ένα προστάδιο. Δεν αρχίζουν ξαφνικά, αλλά εξελίσσονται σιγά. Όταν κάποιος υποφέρει από μία ήπια γνωστική δυσλειτουργία, έχει μία σοβαρότερη δυσλειτουργία σε σύγκριση με υγιείς συνομήλικους, όμως δεν έχει ακόμη άνοια. Η εμφάνιση ήπιων γνωστικών λειτουργιών στους ηλικιωμένους ανθρώπους εκτιμάται σε ποσοστό 10 – 25%. Σε ένα κομμάτι των πασχόντων εξελίσσεται αργότερα η διαταραχή σε άνοια. Σε ποσοστό 10 – 15% των ασθενών η ήπια γνωστική διαταραχή εξελίσσεται σε διάστημα ενός έτους σε άνοια. Όμως σε πολλούς ηλικιωμένους που πάσχουν από μία ήπια γνωστική διαταραχή δεν επιδεινώνεται περαιτέρω κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών.
10.1.1
Ορισμός της ήπιας γνωστικής διαταραχής
Η ήπια γνωστική διαταραχή είναι ένα ανομοιόμορφο σύνδρομο. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να υπάρξουν διαφορές στη δημιουργία, στην εξέλιξη και τη συμπτωματολογία της διαταραχής. Μέχρι τώρα δεν υπάρχει κανένας ενιαίος ορισμός. Το κοινό σε όλους τους ορισμούς είναι ότι προσπαθούν να οριοθετήσουν την ήπια γνωστική διαταραχή σε δύο απόψεις. • Από τη μία απέναντι στις φυσιολογικές γνωστικές λειτουργίες του γήρατος • Από την άλλη απέναντι στα ήπια στάδια της άνοιας. Φυσιολογικές διαδικασίες γήρανσης
Ήπια γνωστική διαταραχή
Κεφάλαιο 10 Διαφοροδιάγνωση ή διαφορική διάγνωση: Η διάκριση από άλλες κλινικές εικόνες
Αρχικό στάδιο μιας άνοιας
153
Ανάλογα μπορούν οι ήπιες γνωστικές διαταραχές να οριστούν πολύ γενικά ως γνωστικές εκπτώσεις, που ξεπερνούν σαφώς τη μείωση της απόδοσης λόγω ηλικίας, όμως δεν μπορούν να φθάσουν το βαθμό βαρύτητας του πρώτου σταδίου μιας άνοιας. Γενικός ορισμός της ήπιας γνωστικής διαταραχής Σε μία ήπια γνωστική διαταραχή εμφανίζονται γνωστικές εκπτώσεις, οι οποίες ξεπερνούν τις φυσιολογικές διαδικασίες γήρανσης, όμως δεν φθάνουν τον βαθμό βαρύτητας μιας άνοιας.
Η ήπια γνωστική διαταραχή εισήχθη στο ταξινομικό σύστημα ICD-10, όμως ως προσωρινό σχέδιο, το οποίο χρειάζεται ακόμη περαιτέρω έρευνα. Στο ΙCD-10 αναφέρονται τα παρακάτω κριτήρια που αφορούν τη διάγνωση μιας ήπιας γνωστικής διαταραχής:1 •
Μεγάλη πιθανότητα μιας σχέσης της ήπιας γνωστικής διαταραχής με μία εγκεφαλική νόσο. Αυτό σημαίνει, ότι μπορεί να εξακριβωθεί στον εγκέφαλο μια υποκείμενη νόσος, η οποία είναι δυνατόν να είναι η αιτία για τη γνωστική διαταραχή. Αναφορές ως προς τις δυσκολίες (ιατρικό ιστορικό ή ιστορικό από τρίτους) σε μία από τις ακόλουθες περιοχές: – Μνήμη, κυρίως επανάκληση στη μνήμη (αναθύμηση) ή μάθηση νέου υλικού, – Προσοχή και συγκέντρωση, – Σκέψη, π.χ. επιβράδυνση στη λύση προβλημάτων ή στις αφηρημένες έννοιες (γενίκευση, σκέψη που αφορά έννοιες), – Γλώσσα, π.χ. κατανόηση, εύρεση λέξεων, – Οπτική – χωρική λειτουργία, π.χ. αντιγραφή γεωμετρικών σχημάτων. Οι δυσκολίες εμφανίζονται κατά το πλείστον στο διάστημα τουλάχιστον δύο εβδομάδων. Ενδείξεις αποτυχιών ή αποκλίσεων, π.χ. στα τεστ. Οι διαταραχές δεν φθάνουν το βαθμό βαρύτητας μιας άνοιας, ενός παραληρήματος ή άλλων εγκεφαλικών παθήσεων που έχουν καταγραφεί στο ICD-10.
•
• • •
ãĘČ ĕĝĔđ ĔđąĄĒā ĝĔđ Ę Ċ ÿďđČĄ ā ĕđ ĄĒĄĎāĒĊ Ą
ïĄĕÿ ĕđ ĎĈĂĔĕđď Ĉďĕĝē ĕđĖĎÿĘČĔĕđď ćĞđ Ĉąćđ ÿćĚď ĂĔĚē ĔĘĀĔĊ Ĉ ĂĄ ĈĆčĈėĄĎČčā ďĝĔđ ĖĔčđĎĂĈē ĕđĖĎÿĘČĔĕđď ĔĈ ĂĄ ĆďĚĔĕČčā ĈĒČđĘā
çďĄėĀĒĈĕĄČ Ą ĝ ĕđ ÿĔĘđď ÿĕđ đ ā Ą ĝ ĄĔėĄĎĈĂē ĎĊĒđėđĒĂĈē ĕĒĂĕđĖ ĒđĔğ đĖ
ê ČąĈąĄĂĚĔĊ ĕĚď ćĖĔčđĎČğď Ĉ ĄďĕČčĈČ ĈďČčĀē ĈĕĒāĔĈČē
Προσωρινά διαγνωστικά κριτήρια της ήπιας γνωστικής διαταραχής στο ICD-10 1
WHO/Dilling, et al. 2011, S. 65, σελ. 68f.
154
Κεφάλαιο 10 Διαφοροδιάγνωση ή διαφορική διάγνωση: Η διάκριση από άλλες κλινικές εικόνες
10.1.2
Διάκριση μεταξύ της ήπιας γνωστικής διαταραχής και των διαδικασιών γήρανσης
Σύμφωνα με τον Reischies1 ως φυσιολογικές αλλαγές των γνωστικών επιδόσεων κατά το γήρας ισχύουν π.χ. • • • •
Παροδικές δυσκολίες να ανακληθούν στη μνήμη ονόματα και ημερομηνίες., βραδεία αφομοίωση νέων πληροφοριών, ήπια επιδείνωση της εύρεσης λέξεων, επιδείνωση της χωρικής όρασης (αντίληψης).
Αυτές οι απώλειες φαίνονται εν μέρει να συνδέονται με μία γενική επιβράδυνση κατά τη γήρανση. Όταν δίνεται αρκετός χρόνος στους ηλικιωμένους, τότε οι επιδόσεις τους δεν είναι οπωσδήποτε χειρότερες σε σύγκριση με τους νεώτερους ανθρώπους. Ένα ευδιάκριτο χαρακτηριστικό, του οποίου η εμφάνιση συνδέεται με μία υψηλή πιθανότητα, αρχικά με μία ήπια γνωστική διαταραχή και αργότερα να νοσήσει κάποιος από μία άνοια, είναι η μείωση της όσφρησης, που ονομάζεται υποσμία ή (ανοσμία)2. Άτομα με υποσμία έχουν δυσκολίες να αναγνωρίσουν διαφορετικές οσμές (μυρωδιές). Η σχέση μεταξύ υποσμίας και υψηλού κινδύνου παθολογικών απωλειών της μνήμης εξηγείται ως εξής: Σε ορισμένες εγκεφαλικές περιοχές, οι οποίες μεταξύ των άλλων είναι αρμόδιες για την αναγνώριση της οσμής, ξεκινούν οι παθολογικές κυτταρικές αλλαγές της νόσου του Alzheimer εδώ και αρκετό καιρό, προτού αυτές εκφραστούν σε γνωστικές εκπτώσεις (απώλειες). Φυσιολογικές εξελίξεις γήρανσης
Ήπια γνωστική διαταραχή3
Το πάσχον άτομο ανησυχεί
• συχνά
• τις περισσότερες φορές
Οι συγγενείς ανησυχούν
• όχι
• συχνά
Γνωστικά συμπτώματα
• συχνά επηρεάζονται μόνο μερικές λειτουργίες της μνήμης
• πολλές φορές διαταραχές μνήμης
• μειωμένη ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών
• πιθανότητα για άλλα γνωστικά συμπτώματα
• κανένα
• συχνή καταθλιπτική κακή διάθεση
Μη γνωστικά συμπτώματα
1 2 3 4
Ικανότητες που αφορούν • δεν έχουν μειωθεί την αντιμετώπιση της καθημερινότητας
• καμία εμφανής μείωση
Υποσμία
• συχνά
• σπάνια
• όμως η αντιμετώπιση της καθημερινότητας μπορεί να χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια από παλαιότερα4
Reischies 2003, σελ. 314f. Eschweiler et al. 2010, σελ. 681. Πίνακας τροποποιημένος σύμφωνα με τον Eschweiler et al. 2010, σελ. 679. ICD-10 Κεφάλαιο 5 V (F) 2000, σελ. 81.
Κεφάλαιο 10 Διαφοροδιάγνωση ή διαφορική διάγνωση: Η διάκριση από άλλες κλινικές εικόνες
155
10.1.3
Διάκριση μεταξύ της ήπιας γνωστικής διαταραχής και του αρχικού σταδίου μιας άνοιας
Οι διαφορές μεταξύ της ήπιας γνωστικής διαταραχής και μίας ανοϊκής διαταραχής (άνοιας) εντοπίζονται 1. στην ικανότητα αντιμετώπισης των καθημερινών απαιτήσεων και 2. στις διαφορές και στον βαθμό βαρύτητας των γνωστικών και μη γνωστικών συμπτωμάτων.
Γνωστικά συμπτώματα
Ήπια γνωστική διαταραχή
Άνοια
• συχνά προβλήματα μνήμης
• συνεχή προβλήματα μνήμης και περαιτέρω γνωστικά συμπτώματα
• πιθανά άλλα γνωστικά συμπτώματα
• πολύ αισθητά Μη γνωστικά συμπτώματα
• συχνή καταθλιπτική κακή διάθεση
• διαφορετικά (συμπτώματα) • πολύ έντονα (συμπτώματα) • κατάθλιψη που εμφανίζεται συχνά μόνο στο πρώτο στάδιο
Ικανότητες που αφορούν • καμία εμφανής μείωση την αντιμετώπιση της κα- • η αντιμετώπιση της θημερινότητας καθημερινότητας μπορεί να χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια από παλαιότερα.
• έχει ήδη μειωθεί από το αρχικό στάδιο
Υποσμία
• Τις περισσότερες φορές
10.2
• συχνά
Παραλήρημα (Delirium)
Με τον όρο παραλήρημα εννοούμε μία οξεία κατάσταση νοητικής σύγχυσης που οφείλεται σε οργανικά αίτια. Πίσω από τα συμπτώματα μπορεί να κρύβεται μια πάθηση απειλητική για τη ζωή. Το παραλήρημα συνοδεύεται με νευροφυτικά συμπτώματα, που μπορούν να φθάσουν στο αποκορύφωμα μιας κυκλοφορικής ανεπάρκειας. Με την ταυτόχρονη εμφάνιση μιας άνοιας και ενός παραληρήματος υπάρχει ο κίνδυνος, το παραλήρημα να διαγνωστεί πολύ αργά. Βασικά το παραλήρημα είναι αναστρέψιμο, μπορεί όμως να μετεξελιχθεί επίσης σε μία άνοια. Παραλήρημα είναι μια περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές απειλητικές για τη ζωή.
10.2.1
Ορισμός του παραληρήματος
Ο ορισμός του παραληρήματος δεν είναι ενιαίος. Σύμφωνα με το ταξινομικό σύστημα ICD10, τότε μόνο μπορεί να διαγνωστεί ένα παραλήρημα, όταν εμφανίζονται σε κάθε μία από τις παρακάτω πέντε περιοχές ήπια και σοβαρά συμπτώματα: 156
Κεφάλαιο 10 Διαφοροδιάγνωση ή διαφορική διάγνωση: Η διάκριση από άλλες κλινικές εικόνες
19
Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις για άτομα με άνοια που αφορούν τη φροντίδα ηλικιωμένων
Από μία πληθώρα προγραμμάτων παρέμβασης για ανοϊκά άτομα παρουσιάζονται σ’ αυτό το κεφάλαιο ορισμένες μέθοδοι, που είναι ευρύτατα διαδεδομένες στην περίθαλψη των ηλικιωμένων: • Ψυχοεκπαίδευση (Ψυχοθεραπευτική παρέμβαση) • Διατήρηση των μνημών (αναμνήσεων) • Εκπαίδευση προσανατολισμένη στην πραγματικότητα • Επικύρωση • Ενσωματωμένη επικύρωση • Θεραπεία λαμβάνοντας υπόψη το περιβάλλον του ατόμου • Δραστηριότητα δέκα λεπτών • Επίσκεψη θεραπευτικού τραπεζιού • Βασική διέγερση Μεταξύ των διάφορων παρεμβάσεων υπάρχουν πολυάριθμές περιεκτικές ή μεθοδικές αλληλεπικαλύψεις. Πάρα πολλές παρεμβάσεις σε ανοϊκούς ασθενείς βασίζονται στη βιογραφία του ασθενούς. Έτσι απαιτούν π.χ. η θεραπεία περιβάλλοντος, οι έγκυρες παρεμβάσεις και οι μικρές δραστηριότητες, εμπεριστατωμένες γνώσεις της βιογραφίας. Η διέγερση των αισθήσεων παίζει σε πολλές παρεμβάσεις ένα σημαντικό ρόλο, π.χ. στη βασική διέγερση, τη θεραπεία περιβάλλοντος του ατόμου ή σε μικρές δραστηριότητες. Ο παρακάτω διαχωρισμός ταξινομεί τις παρεμβάσεις βάσει του επίκεντρου ενδιαφέροντος, το οποίο αντικατοπτρίζεται βάσει της παρέμβασης. Η ταξινόμηση παρουσιάζει πιθανά σημεία επαφής. õĄĒĈ ąÿĔĈČē ĒđĔĄďĄĕđĎČĔ ĀďĈ ĔĕĊ ąČđĆĒĄėĂĄ ĕđĖ ĄĔċĈďđĞē
Ę ČĄĕāĒĊĔĊ ĕĚď ďĊ ğď ĄďĄ ďāĔĈĚď
ê ČčĖĒĚ ĀďĈē ĄĒĈ ąÿĔĈČē Ę ê ČčĞĒĚĔĊ êďĔĚ ĄĕĚ ĀďĊ Ĉ ČčĞĒĚĔĊ
÷ĕāĒČĐĊ ėĒđďĕĂćĄ
ĔĖĆĆĈďğď Ę üĖĘđĈč ĄČćĈĖĕČčā
ñČčĒĀē ćĒĄĔĕĊĒČđ đČāĔĈČē Ę ĎĈ ĕÿ § ćĒĄĔĕĊĒČĝĕĊĕĈē ê ĂĔčĈęĊ ċĈĒĄ ĈĖĕČčđĞ ĕĒĄ ĈĉČđĞ
õĄĒĈ ąÿĔĈČē đĖ ĔĘĈĕĂĉđďĕĄČ Ĉ ĕĊ ćČĄ ĝĒėĚĔĊ ĕđĖ ĈĒČąÿĎĎđďĕđē ĕđĖ Ąĕĝ đĖ Ę íĈĒĄ ĈĂĄ 0LOLHX ĈĒČąÿĎĎđďĕđē
õĄĒĈ ąÿĔĈČē ĔĕĊ ćČĀĆĈĒĔĊ ĕĚď ĄČĔċāĔĈĚď Ę %ĄĔČčā ćČĀĆĈĒĔĊ
õĄĒĈ ąÿĔĈČē ĒđĔĄďĄĕđĎČĔ ĀďĈē ĔĕĊď ĒĄĆ ĄĕČčĝĕĊĕĄ Ę (č ĄĂćĈĖĔĊ ĒđĔĄďĄĕđĎČĔ ĀďĊ ĔĕĊď ĒĄĆ ĄĕČčĝĕĊĕĄ
Κύρια σημεία και σημεία επαφής ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων σε άτομα με άνοια
Κεφάλαιο 19 Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις για άτομα με άνοια που αφορούν τη φροντίδα ηλικιωμένων
287
Πολλές απ’ αυτές τις παρεμβάσεις μπορούν να συνδυαστούν και να ενσωματωθούν μαζί σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα φροντίδας. Για κάθε παρέμβαση ισχύει ο κανόνας , ότι οι παρεμβάσεις δεν είναι πάντα κατάλληλες για κάθε άνθρωπο. Οι παρεμβάσεις πρέπει πάντα να εφαρμόζονται σύμφωνα με τις καταστάσεις και τα άτομα. Εκτός τούτου είναι σημαντικό, να ταιριάζουν στο συνολικό πρόγραμμα ενός ιδρύματος. Οι παρεμβάσεις πρέπει να συζητούνται σε ομάδα από διάφορους επαγγελματικούς χώρους. Τα μέτρα πρέπει να τεκμηριώνονται ανάλογα με τα ποιοτικά στάνταρτ, να αξιολογούνται και εφόσον είναι αναγκαίο να προσαρμόζονται. Πρέπει να ληφθεί υπόψη, ότι οι περισσότερες παρεμβάσεις προϋποθέτουν μία εκπαίδευση, ή κατάρτιση. Επιπλέον ορισμένες παρεμβάσεις είναι νομικά κατοχυρωμένες. Αυτό μεταξύ άλλων σημαίνει, ότι δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιείται το όνομά τους και ότι οι εκπαιδευτές /τριες πρέπει να είναι κάτοχοι αδείας.
19.1
Ψυχοεκπαίδευση
Οι ψυχοεκπαιδευτικές παρεμβάσεις απευθύνονται στους αρρώστους και στους συγγενείς τους. Έχουν ως στόχο, να προωθήσουν την συνειδητή και ικανή σχέση με ένα νόσημα. Αυτό λαμβάνει χώρα δια μέσου • •
της μεταβίβασης λεπτομερών πληροφοριών για το νόσημα της επεξεργασίας των συμπεριφορικών στρατηγικών, π.χ. σε κρίσεις και συγκρούσεις.
üĖĘđĈč ĄČćĈĞĔĊ
ç ĝčĕĊĔĊ ĆďğĔĈĚď ĆČĄ ĕĊď ďĝĔđ
çďÿ ĕĖĐĊ ĔĖ ĈĒėđĒČčğď ĔĕĒĄĕĊĆČčğď
Οι πρώτες ψυχοεκπαιδευτικές παρεμβάσεις εξελίχθηκαν τη δεκαετία του 1980 για αρρώστους με σχιζοφρένεια και τους συγγενείς τους. Εν τω μεταξύ η ψυχοεκπαίδευση ανήκει στο πρόγραμμα θεραπείας πολυάριθμων ψυχικών ή σωματικών παθήσεων. Η ψυχοεκπαίδευση μπορεί να πραγματοποιείται εξωτερικά ή επίσης στα πλαίσια εσωτερικών μέτρων αποκατάστασης ως ομαδική – ή ατομική παρέμβαση. Η ομάδα εργασίας «ψυχοεκπαίδευση στη σχιζοφρένεια» δίνει τον εξής ορισμό: «Στoν όρο ψυχοεκπαίδευση συμπεριλαμβάνονται συστηματικά, διδακτικο – ψυχοθεραπευτικά μέτρα, τα οποία είναι κατάλληλα για την πληροφόρηση των ασθενών και των συγγενών τους ως προς τη νόσο και τη θεραπεία της, την προώθηση της κατανόησης και τη διαχείριση της νόσου και την υποστήριξη κατά τη διάρκεια της αντιμετώπισης της νόσου.»¨
1
Βäuml, J., Pitschel – Walz, G. 2007, σελ. 3.
288
Κεφάλαιο 19 Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις για άτομα με άνοια που αφορούν τη φροντίδα ηλικιωμένων
Η ψυχοεκπαίδευση περιλαμβάνει όλα τα μέτρα, που είναι κατάλληλα, για τη μετάδοση γνώσεων για μία ασθένεια, την προώθηση ως προς την ανάληψη της προσωπικής ευθύνης αναφορικά με την πορεία της νόσου και την υποστήριξη ως προς την αντιμετώπιση της νόσου. Επίσης στην περίπτωση ανοϊκών ασθενειών μπορούν οι πάσχοντες να συμπεριληφθούν σε ψυχοεκπαιδευτικά μέτρα, όσο διάστημα δεν έχει ακόμη προχωρήσει η άνοια. Όμως η ψυχοεκπαίδευση χρησιμοποιείται από τους συγγενείς ως συμβουλευτική και μέτρο ανακούφισης. ęĖĘđĈč ĄĂćĈĖĔĊ ĆČĄ
Þĕđ Ą ĔĕĊď ĄĒĘā ĕĊē ÿďđČĄē
÷ĖĆĆĈďĈĂē Ĉ Ąďđěčÿ ÿĕđ Ą
Θέματα, τα οποία μπορούν να συζητηθούν, π.χ. • • • • • • • • • • • • •
εξέλιξη και δυνατότητες θεραπείας της νόσου εκμάθηση απλών δραστηριοτήτων περίθαλψης επιθυμίες και μέριμνα του ανοϊκού ατόμου: Πως μπορεί αυτό να συνεχιστεί; διαχείριση της προκλητικής συμπεριφοράς ηθικά ερωτήματα διαχείριση κρίσεων ιδρύματα θεραπευτικής αντιμετώπισης /φροντίδας νομική και οικονομική υποστήριξη αναγνώριση των ορίων (των ανοϊκών ατόμων) διαχείριση αρνητικών συναισθημάτων Υγεία και χαλάρωση για συγγενείς που έχουν αναλάβει την φροντίδα Παρηγορητική φροντίδα και φροντίδα στο τέλος της διάρκειας της ζωής Ανταλλαγή απόψεων με άλλους συγγενείς φροντιστές.
õĈĒĂċĄĎęĊ
ĖďĄĕĝĕĊĕĈē ċĈĒĄ ĈĂĄē
çďĕĄĎĎĄĆā Ĉ ĈČĒČğď
üĖĘđĈč ĄĂćĈĖĔĊ ĔĖĆĆĈďğď Ĉ Ąďđěčÿ ÿĕđ Ą ÷Ċ ĄďĕČčÿ ċĀ ĄĕĄ
ãĒČĄ Ĉ ČąÿĒĖďĔĊē
úĒđďĕĂćĄ òđ Ččÿ ĈĒĚĕā ĄĕĄ çďÿĆčĈē
îćĒĞ ĄĕĄ čĄČ Ė ĊĒĈĔĂĈē
ìċČčÿ ĈĒĚĕā ĄĕĄ
ČĄĘĈĂĒČĔĊ čĒĂĔĈĚď
õĄĒĊĆđĒĊĕČčā ėĒđďĕĂćĄ
ê ČčđČďĚďĂĄ ïĄĎĞĕĈĒĊ čĄĕĄďĝĊĔĊ Ąĕĝ Ěď Ĉ ÿďđČĄ
Κεφάλαιο 19 Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις για άτομα με άνοια που αφορούν τη φροντίδα ηλικιωμένων
289
19.2
Διατήρηση αναμνήσεων (ενθυμήσεων)
Το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Υγείας δημοσίευσε «βασικές προτάσεις ως προς τη διαχείριση της προκλητικής συμπεριφοράς των ατόμων με άνοια στην εσωτερική περίθαλψη ηλικιωμένων». Μεταξύ των άλλων προτείνεται σ’ αυτή την δημοσίευση η διατήρηση των αναμνήσεων1. Οι αναμνήσεις βοηθούν τους ανοϊκούς ασθενείς επιπλέον να ακολουθήσουν «ένα ειρμό σκέψεων» στη ζωή τους και να διατηρήσουν καλύτερα τον προσανατολισμό τους. Όσο η νόσος εξελίσσεται, τόσο περισσότερη υποστήριξη χρειάζονται οι πάσχοντες, για να μπορούν να ενθυμούνται. Επομένως οι αναμνήσεις (μνήμες) χρειάζονται επίσης φροντίδα. Οι αναμνήσεις χρειάζονται φροντίδα. Οι συγγραφείς επιλέγουν, την έννοια διατήρηση των αναμνήσεων για να διαχωριστούν σε σύγκριση με παρεμβάσεις που έχουν στόχους θεραπευτικούς. Η διατήρηση των αναμνήσεων δεν πρέπει να είναι θεραπεία και δεν χρησιμεύει για την εξέταση του παρελθόντος, αλλά για να προκαλέσει ευχάριστα συναισθήματα. Στόχοι είναι η άνοδος της ψυχικής υγείας, η προώθηση των πόρων και η ενεργοποίηση. Η διατήρηση αναμνήσεων δεν μπορεί να θεωρηθεί θεραπεία ή αντιμετώπιση του παρελθόντος.
êďĈĒĆđ đĂĊĔĊ ÷ĕĝĘđČ ĕĚď ĄďĄ ďāĔĈĚď ďĊ ğď
çĞĐĊĔĊ ĕĚď Ĉ Č ĀćĚď ęĖĘČčāē ĖĆĈĂĄē õĒđğċĊĔĊ Ĉ ČčđČďĚďĂĄē čĄČ čđČďĚďČčğď Ĉ Ąėğď
19.2.1
õĒđğċĊĔĊ ĝĒĚď êďćĖďÿ ĚĔĊ ĕĊē ĕĄĖĕĝĕĊĕĄē
Μορφές και μέθοδοι της διατήρησης αναμνήσεων (μνημών)
Η διατήρηση των αναμνήσεων (μνημών) μπορεί να λάβει χώρα με τη μορφή ομαδικών – ή ατομικών παρεμβάσεων. Με ποιες μεθόδους πραγματοποιείται συγκεκριμένα η διατήρηση των αναμνήσεων, δεν έχει οριστεί. Κυρίως η διατήρηση των αναμνήσεων λαμβάνει χώρα σε όλες τις παρεμβάσεις με προσανατολισμό τη βιογραφία, οι οποίες δεν εκλαμβάνονται ως θεραπείες. Πολύ συχνά η διατήρηση των αναμνήσεων λαμβάνει χώρα στα πλαίσια ευρύτερων αντιλήψεων, π.χ. τη θεραπεία λαμβάνοντας υπόψη το περιβάλλον του ασθενούς. 1
Ομοσπονδιακό Υπουργείο Υγείας 2006, σελ. 93 και επόμενες.
290
Κεφάλαιο 19 Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις για άτομα με άνοια που αφορούν τη φροντίδα ηλικιωμένων