Periex 6-E-128

Πρόλογος Γιατί ο Ήχος αναφέρεται µε τόση έµφαση στον υπότιτλο αυτού του βιβλίου που ως κύριο θѳέµα του είναι η Μουσική των Υπολογιστών; Η αλήθѳεια είναι πως όσες φορές προσπαθѳώ να εξηγήσω την αλληλένδετη σχέση των δύο αυτών κόσµων διακρίνω, αρχικά τουλάχιστον, µία δυσπιστία. Εάν κανείς ακούσει για πρώτη φορά έναν συνθѳέτη που ακολουθѳεί αυτήν την προσέγγιση, του γεννιέται πάντοτε η ίδια απορία: µα, είναι αυτό µουσική; Και εάν όχι, τότε τι ακριβώς προσδιορίζουµε ως µουσική; Ακούστε, για παράδειγµα, το δεύτερο µέρος της 4ης Συµφωνίας του Charles Ives η οποία ολοκληρώθѳηκε το 1916. Έχοντας δύο διευθѳυντές ορχήστρας οι οποίοι διευθѳύνουν µε διαφορετικό τρόπο ρυθѳµικά, τονικά και δυναµικά, µία πολύ µεγάλη σε πλήθѳος µουσικών οργάνων ορχήστρα µοιρασµένη σε δύο υποσύνολα, το µέρος αυτό εξελίσσεται σε ένα ηχητικό πανδαιµόνιο: ένα νέφος ήχων πάλλεται µε ασυγκράτητη ορµή στον συναυλιακό χώρο. Το πολύ ενδιαφέρον µάλιστα στοιχείο είναι πως πολλά από τα µουσικά θѳέµατα των δύο αυτών ξεχωριστών ορχηστρικών συνόλων αφορούν µελωδίες από θѳρησκευτικούς ύµνους και γνωστά εµβατήρια της εποχής. Το αποτέλεσµα είναι πραγµατικά συνταρακτικό. Μάλιστα ο Ives δεν είχε την ευκαιρία να το ακούσει ποτέ, αφού η πρώτη ολοκληρωµένη παρουσίαση του έργου του πραγµατοποιήθѳηκε έντεκα χρόνια µετά τον θѳάνατό του, το 1965. Μια άλλη εµβληµατική µορφή του 20ού αιώνα, ο Edgar Varèse, υπεραµύνθѳηκε της νέας αυτής αντίληψѱης για το τι είναι µουσική προσδιορίζοντάς την ως “οργάνωση των ήχων”. Επιπλέον, αντιπαρατίθѳεται στην επικρατούσα αντίληψѱη της εποχής για το τι είναι µουσική µε τον πλέον κατηγορηµατικό τρόπο: “[...] εάν για κάποια επίµονα αυτιά, κάθѳε τι νέο στη µουσική αποτελεί θѳόρυβο, τότε τί άλλο µπορεί να είναι η µουσική παρά η οργάνωση αυτού του θѳορύβου;” Ο Varèse, αν και συνέθѳεσε λιγοστά έργα, θѳεωρείται ο µεγάλος οραµατιστής και πρωτοπόρος της νέας αυτής µουσικής, καθѳώς δηµιούργησε µία ιδιαίτερη µουσική γλώσσα η οποία στην πορεία επηρέασε ένα πλήθѳος από συνθѳέτες διαφορετικών µουσικών ιδιωµάτων, ανάµεσα στους οποίους και οι πολύ διάσηµοι John Cage, Iannis Xenakis, Karlheinz Stockhausen, Olivier Messiaen αλλά και ο Frank Zappa. Η νέα αυτή Μουσική των Ήχων γίνεται τελικά πραγµατικότητα µε την Musique Concrète στα τέλη της δεκαετίας του 1940: οι συνθѳέτες ηχογραφούν ήχους από το φυσικό περιβάλλον και τους επεξεργάζονται µε ειδικά µαγνητόφωνα επεµβαίνοντας σε αυτούς και δηµιουργώντας νέα ηχητικά µορφώµατα. Το ίδιο συµβαίνει και µε την Elektronische Musik στις αρχές της δεκαετίας του 1950, όταν για πρώτη

8

Η Μουσική των Υπολογιστών

φορά χρησιµοποιούνται ηλεκτρικές γεννήτριες για την παραγωγή ήχων και τη διαµόρφωσή τους. Εκτός λοιπόν από τις πολύ σηµαντικές ανατροπές που πραγµατοποιήθѳηκαν στην παραδοσιακή δυτική αρµονία στις αρχές του περασµένου αιώνα – ατονική µουσική - δωδεκαφθѳογγισµός/σειραϊσµός - αλεατορισµός, στο δεύτερο µισό του 20ού αιώνα ο ίδιος ο Ήχος οργανωµένος ως µόρφωµα µε συγκεκριµένες ιδιότητες και συµπεριφορές µπαίνει ορµητικά στο προσκήνιο σαν αισθѳητικό και µορφολογικό ζητούµενο σε µία σειρά έργων νέων συνθѳετών. Πρόκειται για µία εξαιρετικά γόνιµη περίοδο: τo 1952 ο John Cage παρουσιάζει το εµβληµατικό 4’33’'⋅ νέοι συνθѳέτες όπως ο Karlheinz Stockhausen πειραµατίζονται µε γεννήτριες ήχου συνθѳέτοντας τα πρώτα έργα ηλεκτρονικής µουσικής (Studie I και Studie II)⋅ άλλοι πάλι ανάµεσα στους οποίους και ο Iannis Xenakis (Concret PH), καταλύουν εντελώς την παραδοσιακή µουσική οργάνωση και φόρµα, όταν στις συνθѳέσεις τους χρησιµοποιούν αποκλειστικά ηχογραφηµένους ήχους, τους οποίους έχουν κατάλληλα επεξεργαστεί σε ειδικά διαµορφωµένα µαγνητόφωνα. Ο Cage µιλάει πολύ εύγλωττα για τους ήχους που µας περιβάλλουν και τη µουσικότητά τους: “Ο ήχος ενός φορτηγού καθѳώς κινείται µε 50 µίλια την ώρα, τα ραδιοφωνικά παράσιτα, η βροχή...”, και για τους οποίους, [...] [ζητούµενο είναι] “να µπορέσουµε να τους καταγράψѱουµε, να τους επεξεργαστούµε και να τους χρησιµοποιήσουµε όχι απλώς ως ήχους, αλλά ως µουσικά όργανα”. Και επίσης: “Εάν ο όρος ‘µουσική’ θѳεωρείται απαράβατος και ταυτίζεται αποκλειστικά µε τη χρήση των µουσικών οργάνων του 18ου και 19ου αιώνα, τότε µπορούµε να τον υποκαταστήσουµε µε έναν πιο ουσιώδη όρο: την οργάνωση των ήχων”. Μαζί µε τις νέες αυτές αντιλήψѱεις καλλιτεχνικής έκφρασης και δηµιουργίας, την ίδια δεκαετία του 1950 κάνει την εµφάνισή του ένα µηχάνηµα για το οποίο κανείς δεν ήταν τότε σε θѳέση να προβλέψѱει πόσο ραγδαία θѳα εξελισσόταν στις επόµενες δεκαετίες. Αν και η χρήση του αρχικά περιορίζεται σε λίγες µεγάλες εταιρείες και σε ακόµη λιγότερα ακαδηµαϊκά ιδρύµατα, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι πλέον γεγονός. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, όπου δυνητικά όλα ήταν επιτρεπτά, µπαίνει το ερώτηµα κατά πόσον ο ηλεκτρονικός υπολογιστής µπορεί να αποτελέσει ένα εργαλείο για τη µουσική σύνθѳεση. Δ∆ηµιουργείται έτσι η πρώτη γλώσσα προγραµµατισµού για µουσική και καθѳώς οι συνθѳέτες της εποχής πειραµατίζονται µε το νέο αυτό µέσο και δηµιουργούν τα πρώτα έργα µουσικής από υπολογιστή, καθѳιερώνεται ο όρος Computer Music. Ακολουθѳεί έτσι στις δεκαετίες του 1960 και 1970 µία γόνιµη περίοδος µουσικής έκφρασης, όπου νέες σχολές και τεχνικές σύνθѳεσης δηµιουργούνται, ενώ µία νέα γενιά συνθѳετών εµφανίζεται στο προσκήνιο. Οι τεχνολογικές εξελίξεις στις επόµενες δεκαετίες είναι καταιγιστικές, αρχικά µε την έλευση των µικρο-υπολογιστών και ακολούθѳως µε την εξάπλωση του διαδικτύου. Ο υπολογιστής γίνεται πλέον ένα φθѳηνό οικιακό µηχάνηµα, προσιτό στους πολλούς. Οι τεχνοτροπίες και οι τεχνικές σύνθѳεσης που αναπτύχθѳηκαν αρχικά στα κλειστά ακαδηµαϊκά ιδρύµατα µπαίνουν τώρα σε εκατοµµύρια σπίτια και η

Πρόλογος

9

µουσική αυτή γίνεται κτήµα των πολλών, µπολιάζεται µε την popular πλευρά της, δηµιουργώντας έτσι µία νέα σειρά µουσικών ρευµάτων: noise, glitch, electronica. Στη σηµερινή εποχή της άυλης πληροφορίας που τρέχει στα παγκόσµια δίκτυα ένα πλήθѳος από προσιτές ψѱηφιακές τεχνολογίες τόσο από πλευράς λογισµικού (sound editors, sequencers, sound generators, πολυκάναλα περιβάλλοντα), όσο και από πλευράς υλικού (πολυκάναλες κάρτες ήχου, controllers, sensors), αλλά και νέες αυτόνοµες δικτυωµένες φορητές µονάδες (tablets και smart phones), παρέχουν ευρείες τεχνικές και εκφραστικές δυνατότητες οι οποίες µπορούν να σταθѳούν είτε ως αυτόνοµα µουσικά έργα, είτε σε συνδυασµό µε αλλοειδείς εκφάνσεις (σκηνικές ή οπτικές), είτε σε διαδραστικές εγκαταστάσεις (human-computer interaction). Η κεντρική όµως δοµή της µουσικής πληροφορίας και οι τεχνικές οργάνωσής της σε µουσική φόρµα µέσα από αλγοριθѳµικές διαδικασίες παραµένουν ίδιες: αυτές δηλαδή που πρωτο-αναπτύχθѳηκαν στις µακρινές µεταπολεµικές δεκαετίες του 20ού αιώνα. Το παρόν βιβλίο παρουσιάζει αυτήν ακριβώς τη λογική της µουσικής δηµιουργίας µέσα από τον υπολογιστή, ή εν γένει τις µηχανές που φιλοξενούν εφαρµογές µουσικής και ηχητικής σύνθѳεσης. Ξεκινώντας στα πρώτα κεφάλαια από τις πολύ βασικές έννοιες του ήχου και των κύριων χαρακτηριστικών του, εξετάζει στη συνέχεια τον τρόπο µε τον οποίο ο άνθѳρωπος προσλαµβάνει και αντιλαµβάνεται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Στη συνέχεια γίνεται µία γενική αναδροµή στις αναλογικές συσκευές ηχογράφησης, επεξεργασίας και αναπαραγωγής του, για να καταλήξει στην ψѱηφιακή πληροφορία του ήχου και την οργάνωση του σε µουσική φόρµα µέσα από αλγοριθѳµικές δοµές και διαδικασίες. Στο δεύτερο µέρος εστιάζοντας στις εφαρµογές µουσικής και ηχητικής σύνθѳεσης, παρουσιάζονται τρία χαρακτηριστικά προγραµµατιστικά περιβάλλοντα για µουσική σύνθѳεση µέσω υπολογιστή, καθѳένα από τα οποία αποτελεί και µία διαφορετική κατηγορία λογικής οργάνωσης και ανάπτυξης κώδικα:

•

Η Csound, µία γλώσσα επίγονος των πρώτων γλωσσών προγραµµατισµού για µουσική, αποτελεί ένα ολοκληρωµένο εργαλείο διαδικασιακού προγραµµατισµού για µουσική σύνθѳεση σε µη πραγµατικό χρόνο.

•

Το Pd, ένα χαρακτηριστικό περιβάλλον προγραµµατισµού visual programming για µουσική και ηχητική σύνθѳεση σε πραγµατικό χρόνο.

•

Το SuperCollider, µία γλώσσα live coding µε πλήρη αντικειµενοστρεφή λογική οργάνωσης του κώδικα.

Παρ' ότι σήµερα µπορεί κανείς να συναντήσει µία πληθѳώρα αντίστοιχων εφαρµο-

10

Η Μουσική των Υπολογιστών

γών, τα τρία αυτά προγραµµατιστικά περιβάλλοντα αποτελούν χαρακτηριστικούς εκπροσώπους τριών ξεχωριστών σχολών ανάπτυξης κώδικα για µουσική: non realtime synthesis ή αλλιώς tape music, real-time visual programming και live coding. Επιπλέον, τα περιβάλλοντα αυτά είναι ελεύθѳερης διανοµής και ανοικτού κώδικα, υποστηρίζονται από µία µεγάλη κοινότητα προγραµµατιστών και συνθѳετών, ενώ χρησιµοποιούνται από ένα πλήθѳος ακαδηµαϊκών και εκπαιδευτικών ιδρυµάτων. Ελπίζω πως µέσα από την παρούσα έκδοση, ο αναγνώστης θѳα έρθѳει σε επαφή µε τη Μουσική των Ήχων και τη δηµιουργία της µέσω υπολογιστή, και θѳα κατανοήσει σε βάθѳος τις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα αυτής δηµιουργίας που την κάνουν τόσο µοναδική και υπέροχη.

Περιεχόµενα 01. Ταλαντώσεις Ήχου..........................................................................17 02. Ηµιτονοειδείς Ταλαντώσεις............................................................31 Η Ηµιτονοειδής Ταλάντωση ................................................................................ 33 Χαρακτηριστικά της Ταλάντωσης ....................................................................... 38 α. περίοδος........................................................................................................ 38 β. συχνότητα...................................................................................................... 38 γ. φάση .............................................................................................................. 39 δ. γωνιακή ταχύτητα ........................................................................................ 41 ε. κυµατική συνάρτηση .................................................................................... 42 στ. κυµατοµορφή .............................................................................................. 43 Άθѳροιση Ηµιτονοειδών ........................................................................................ 44 Πριονωτή Κυµατοµορφή (sawtooth)................................................................... 54 Τετραγωνική Κυµατοµορφή (squarewave)......................................................... 55 Τριγωνική Κυµατοµορφή (triangle) .................................................................... 55

03. Η Αντίληψѱη του Ήχου ....................................................................57 Η Φυσιολογία του Ανθѳρώπινου Αυτιού ............................................................. 59 α. Το εξωτερικό αυτί ....................................................................................... 60 β. Το µέσο αυτί ................................................................................................. 61 γ. Το εσωτερικό αυτί........................................................................................ 62 Η Αίσθѳηση του Τονικού Ύψѱους ......................................................................... 66 Λογαριθѳµικές Κλίµακες ....................................................................................... 71 Πίεση Ηχητικού Κύµατος..................................................................................... 78 Η Κλίµακα των decibel (dB SPL)........................................................................ 82 Υποκειµενική Ένταση (Loudness): η Κλίµακα των phons .............................. 85

04. Ο Ήχος ως Πληροφορία.................................................................89 Μηχανικά Συστήµατα Καταγραφής - Αναπαραγωγής Ήχου.......................... 91 Ηλεκτροµαγνητική Επαγωγή............................................................................... 93 Ηλεκτροµηχανικά Συστήµατα Καταγραφής Ήχου: Μικρόφωνα ................... 94 Ηλεκτροµηχανικά Συστήµατα Αναπαραγωγής Ήχου: Ηχεία......................... 95 Ηλεκτροµαγνητικά Συστήµατα Αποθѳήκευσης Ήχου: Μαγνητικές Ταινίες .. 97 ΨѰηφιακός Ήχος – Δ∆είγµατα.............................................................................. 101 PCM Κωδικοποίηση ........................................................................................... 103 Εύρος Δ∆υναµικής – Dynamic Range ................................................................. 106 ΨѰηφιακά Συστήµατα Ήχου ............................................................................... 110 Λογισµικό Ήχου ................................................................................................. 113

12

Η Μουσική των Υπολογιστών

05. Computer Music: Μουσική µέσω Υπολογιστή ...........................115 Η Νέα Μουσική: Ο Ήχος στο Επίκεντρο της Μουσικής............................... 117 Οι Γλώσσες Προγραµµατισµού MUSIC-N ...................................................... 121 Οι Επόµενες Γενεές: Csound, Cmix και cmusic .............................................. 125 Τα Πρώτα Visual, Real-Time Περιβάλλοντα: MAX & Pd ............................ 128 Γλώσσες Εκτέλεσης Κώδικα σε Πραγµατικό Χρόνο – Live Coding: το SuperCollider .................................................................................................. 132 Προγραµµατιστικά Περιβάλλοντα Ηχητικής Σύνθѳεσης: Μία Σύνοψѱη ......... 133

06. Αλγόριθѳµοι Ηχητικής Σύνθѳεσης...................................................137 Δ∆οµικές Μονάδες – Ηχητικές Δ∆οµές ................................................................ 139 Η Μονάδα του Ταλαντωτή – Oscillator Unit ................................................... 141 Πίνακες Κυµατοµορφής – Wavetables ............................................................. 141 Η Πληροφορία της Αρχικής Φάσης .................................................................. 148 Συχνότητα Ταλαντωτή – Συχνότητα Ταλάντωσης ........................................... 150 Πολλαπλασιασµός Δ∆ειγµάτων µε Σταθѳερή Τιµή – Πλάτος Ταλάντωσης ..... 154 Η Μονάδα Εξόδου – Output Unit .................................................................... 156 Ρυθѳµός Μεταβολής Δ∆ειγµάτων – Audio Rate Ρυθѳµός Μεταβολής Ρυθѳµίσεων – Control Rate ............................................... 159 Πίνακες Σύνθѳετων Κυµατοµορφών .................................................................. 165 Άθѳροιση Κυµατοµορφών.................................................................................... 167 Άθѳροιση Δ∆ειγµάτων µε Σταθѳερή Τιµή.............................................................. 170 Πολλαπλασιασµός Δ∆ειγµάτων µε Μεταβαλλόµενη Τιµή ............................... 171 Γεννήτριες Σύζευξης Τιµών ............................................................................... 174 Περιβάλλουσες Πλάτους – Amplitude Envelopes........................................... 177 Κίνηση Ήχου – Panning..................................................................................... 180 Cross-fade (Δ∆ιασταυρούµενη Κίνηση).............................................................. 181 Απλή Δ∆ιαµόρφωση Πλάτους (AM) – Tremolo ................................................ 182 Απλή Δ∆ιαµόρφωση Συχνότητας (FM) – Vibrato ............................................. 187

07. Το Περιβάλλον της Csound ..........................................................191 Γενικά Στοιχεία ................................................................................................... 193 Το Αρχείο Ορχήστρας (Orchestra File) ........................................................... 194 Το Αρχείο Παρτιτούρας (Score File)................................................................ 195 Δ∆ηµιουργία Πίνακα Κυµατοµορφής ................................................................. 197 Σύνδεση Αρχείων Ορχήστρας και Παρτιτούρας............................................. 199 Δ∆οµικές Μονάδες Ήχου: Συναρτήσεις (Opcodes) ......................................... 200 Η Μονάδα του Ταλαντωτή: η Συνάρτηση oscil ............................................ 202 Η Μονάδα Εξόδου: η Συνάρτηση out ............................................................. 203 Μία Βασική Ηχητική Δ∆οµή: oscil και out .................................................... 204 Παραµετροποιώντας Συναρτήσεις – Μεταβλητές Παρτιτούρας p ................ 206 Άθѳροιση Κυµατοµορφών.................................................................................... 209 Συναρτήσεις Σύζευξης Δ∆ύο Τιµών: line, expon ........................................... 211

Περιεχόµενα

13

Συναρτήσεις Σύζευξης Πολλαπλών Τιµών: linseg, expseg ....................... 216 Στερεοφωνική Έξοδος: η Συνάρτηση outs .................................................... 221 Panning................................................................................................................. 222 Cross-fade ............................................................................................................ 224 Tremolo ................................................................................................................ 226 Vibrato.................................................................................................................. 228

08. Το Περιβάλλον του Pd...................................................................231 Γενικά στοιχεία ................................................................................................... 233 Το Περιβάλλον Χρήσης...................................................................................... 234 Ο Πρώτος Αλγόριθѳµος: Hello Pd World!......................................................... 235 Oι Δ∆ύο Καταστάσεις Λειτουργίας: Edit και Run Mode................................. 237 Οι Βασικοί Τύποι Αντικειµένων Comment, Message, Atom και Object ... 238 α. αντικείµενα τύπου Comment .................................................................... 238 β. αντικείµενα τύπου Message..................................................................... 238 γ. αντικείµενα τύπου Atom: Number & Symbol ........................................ 240 δ. αντικείµενα τύπου Object ....................................................................... 241 Ο Πρώτος Αλγόριθѳµος Ήχου: Ταλάντωση Ηµιτονοειδούς Κυµατοµορφής ..................................................... 242 Ενεργοποίηση του Audio Engine ...................................................................... 245 Χρήση Slider ........................................................................................................ 246 Απεικονιστικά Αντικείµενα ............................................................................... 248 Περιβάλλουσες Πλάτους.................................................................................... 252 MIDI νότες .......................................................................................................... 254 Άθѳροιση Ηµιτονοειδών ...................................................................................... 257 Subpatches ........................................................................................................... 258 Δ∆ιαµόρφωση Πλάτους & Συχνότητας ............................................................... 259 Πίνακες Δ∆εδοµένων............................................................................................ 261 Μετρητές .............................................................................................................. 264 Sequencer ............................................................................................................. 265 Έλεγχος µέσω MIDI Controller ....................................................................... 266

09. Το Περιβάλλον του SuperCollider ...............................................271 Γενικά Στοιχεία ................................................................................................... 273 Η Αρχιτεκτονική του SC3 (Client vs Server).................................................... 274 Το Περιβάλλον Χρήσης...................................................................................... 277 Κλάσεις και Αντικείµενα στο SuperCollider ................................................... 279 Εκτέλεση Κώδικα................................................................................................ 281 Τρία Απλά Βήµατα για την Παραγωγή Ήχου................................................. 284 βήµα 1ο: Ενεργοποίηση local ή internal server................................................ 284 (εναλλακτικό) βήµα 1ο: Ενεργοποίηση remote server ................................... 287 βήµα 2ο: Δ∆ηµιουργία Ηχητικών Δ∆οµών – Synthesis Definitions.................... 288 βήµα 3ο: Ενεργοποίηση και Δ∆ιαχείριση ενός Synthesis Definition .............. 292

14

Η Μουσική των Υπολογιστών

Κόµβοι (Nodes) ................................................................................................... 295 Ενεργοποίηση και Δ∆ιαχείριση Synthesis Definition µέσω osc Μηνυµάτων.......................................................................................... 297 α. δηµιουργία ενός νέου Synth: /s_new ..................................................... 297 β. τερµατισµός ενός κόµβου: /n_free ....................................................... 299 γ. πέρασµα τιµών σε ένα Synth: /n_set ..................................................... 299 δ. ανάκτηση τιµών ενός ορίσµατος: /s_get ............................................... 300 Μονάδες Ηµιτονοειδούς Ταλάντωσης ............................................................. 300 Δ∆ίαυλοι Δ∆εδοµένων: Audio & Control Buses .................................................. 301 Οι Μονάδες Out και In ..................................................................................... 303 Χρήση Effect σε Σήµα ........................................................................................ 307 Περιγράµµατα Δ∆υναµικής.................................................................................. 309 Δ∆ηµιουργία Περιγραµµάτων Δ∆υναµικής – Η Κλάση Env .............................. 310 α. ελεύθѳερα περιγράµµατα ........................................................................... 310 β. καθѳορισµένα περιγράµµατα συγκεκριµένης χρονικής διάρκειας........ 312 γ. καθѳορισµένα περιγράµµατα ανοικτής διάρκειας (sustained envelopes)..................................................................................... 313 Χρήση Περιγραµµάτων Δ∆υναµικής – Η Κλάση EnvGen ................................ 314 Ο Κύκλος Ζωής ενός Synth – Η Μεταβλητή doneAction ............................ 315 Ηµιτονοειδείς Ταλαντώσεις............................................................................... 317 Παλµικές Ταλαντώσεις....................................................................................... 319 Δ∆οµές Ακολουθѳιακής Εκτέλεσης Κώδικα ........................................................ 323 Functions .............................................................................................................. 323 Streams ................................................................................................................. 324 Routines ............................................................................................................... 325 Η Μέθѳοδος play ................................................................................................ 328 Αναπαραγωγή Ηχητικών Δ∆οµών µέσω Routine ............................................. 330 Task: Επανεκτελέσιµες Δ∆οµές........................................................................... 335

Παράρτηµα Α': Bits και Bytes ............................................................337 Δ∆υαδική Aριθѳµητική ........................................................................................... 338 Μέγιστη-Eλάχιστη Tιµή – Mη Προσηµασµένοι Ακέραιοι (Unsigned Integers) ............................................................................................ 341 Προσηµασµένοι Ακέραιοι (Signed Integers) – Συµπλήρωµα ως προς Δ∆ύο (Two’s Complement) .......................................................................................... 342 Το Μηδέν ............................................................................................................. 344 Ένας ‘Παράξενος’ Αριθѳµός .............................................................................. 345

Παράρτηµα Β': Το Πρωτόκολλο Open Sound Control....................349 Τα Δ∆ύο Μέρη: το Μοντέλο Client-Server......................................................... 349 Οι Βασικοί Τύποι Δ∆εδοµένων του OSC ........................................................... 351 OSC-timetag ........................................................................................................ 351 Πακέτα OSC ........................................................................................................ 352

Περιεχόµενα

15

Δ∆οµή Μηνύµατος OSC (OSC Message) ........................................................... 353 OSC address pattern ........................................................................................... 354 OSC type tag string ............................................................................................. 354 Δ∆οµή Δ∆έσµης OSC (OSC Bundle)..................................................................... 355 Εκτέλεση OSC Μηνυµάτων ............................................................................... 356 1η Περίπτωση: SC client, Pd server................................................................... 357 α. SC client...................................................................................................... 357 β. Pd server...................................................................................................... 358 2η Περίπτωση: Pd client, SC server................................................................... 359 α. Pd client ...................................................................................................... 359 β. SC server ..................................................................................................... 361

Παράρτηµα Γ': Προγραµµατιστικά Μοντέλα ...................................369 Γλώσσα Μηχανής ................................................................................................ 369 Γλώσσες Χαµηλού Επιπέδου - Assembly ......................................................... 371 Γλώσσες Υψѱηλού Επιπέδου - Compilers.......................................................... 372 Το Μοντέλο Κλήσης Συναρτήσεων................................................................... 374 Κλάσεις & Αντικείµενα: Γενικά Χαρακτηριστικά .......................................... 376 Κλάσεις & Αντικείµενα: Βασικές Ιδιότητες .................................................... 381 Προγραµµατιστικά Μοντέλα Περιβαλλόντων Ηχητικής Σύνθѳεσης: Μία Σύνοψѱη ......................................................................................................... 386

Αναφορές–α’: προτεινόµενη εργογραφία.........................................389 Αναφορές–β’: προτεινόµενη βιβλιογραφία.......................................397 Ευρετήριο..............................................................................................407