3ο Γυμνάσιο Ναυπάκτου
Αξία Γλώσσας [Εν. 2η]
Τάξη: Γ΄
ΟΡΙΣΜΟΣ Γλώσσα είναι ένα σύστημα συμβόλων που βρίσκονται σε λειτουργική ενότητα, αποτελούν έναν ιδιαίτερο κώδικα έκφρασης, επικοινωνίας και σκέψης, που στηρίζεται σε φθόγγους, λέξεις και προτάσεις και αντανακλά την ξεχωριστή σύλληψη, οργάνωση και έκφραση του κόσμου από ένα άτομο ή ένα έθνος. Πρόκειται για μια ικανότητα που πηγάζει από την κοινωνική ζωή και καθορίζεται από αυτήν. Είναι προϊόν πολιτισμού και κοινωνικός θεσμός Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Η γλώσσα ικανοποιεί την ανάγκη για επικοινωνία και συνεννόηση μεταξύ των ανθρώπων και κατ’ επέκταση συντελεί στην επίτευξη της αρμονικής κοινωνικής συμβίωσης. Μέσω αυτής οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή, ενημερώνουν και ενημερώνονται, επιλύουν τα προβλήματά τους. Η ουσιαστική ανθρώπινη επικοινωνία συντελεί στην κοινωνικοποίηση του ατόμου και στην καλλιέργεια της κοινωνικής συνείδησης, καθώς μέσα από τη διαπροσωπική επαφή τα άτομα προτάσσουν το «εμείς», σέβονται και λειτουργούν αλληλέγγυα με τους υπόλοιπους, περιορίζοντας τους διαξιφισμούς και τις συγκρούσεις και διασφαλίζοντας την κοινωνική αρμονία και συνοχή. ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Σημαντική είναι η γλώσσα για την πολιτική λειτουργία του ατόμου. Ο πολιτικός λόγος γεννήθηκε με τη γλώσσα. Το ιδεώδες πολίτευμα, η δημοκρατία, στηρίζεται στο διάλογο και αυτός με τη σειρά του στην καλλιέργεια της γλώσσας. Η καλλιέργεια της γλώσσας σημαίνει και ανάπτυξη του πνεύματος, καλλιέργεια κριτικής – προβληματισμού, ανταλλαγή απόψεων. Εκτός, λοιπόν, από τη διεκδίκηση των ελευθεριών του, ο πολίτης μέσω αυτής ασκεί έλεγχο στην εξουσία στηλιτεύοντας κάθε μορφή αδικίας ή παραβίασης. Με το λόγο οι πολίτες αγωνίζονται για ελευθερία, δικαιοσύνη και αξιοκρατία. Η ποιοτική γλωσσική έκφραση αποτελεί προϋπόθεση του εποικοδομητικού διαλόγου. Όταν τα άτομα που διαλέγονται έχουν ένα ανεπτυγμένο γλωσσικό όργανο και εκφραστική άνεση, τότε οι απόψεις τους είναι διατυπωμένες με σαφήνεια, τα επιχειρήματά τους είναι εύστοχα και οι προτάσεις τους ουσιαστικές. Έτσι ο διάλογος παίρνει το χαρακτήρα γόνιμης συζήτησης και οδηγεί στην αλήθεια. Από την άλλη πλευρά, η ηγεσία, μέσα από τη γλώσσα-λόγο, οφείλει να προασπίζει το κοινό καλό και να επικυρώνει το σύνταγμα. Αλλά και αντίστροφα σε μια υγιή δημοκρατία προσφέρονται στους πολίτες ευκαιρίες ενημέρωσης έγκυρης και έγκαιρης, περιορίζονται τα κρούσματα παραπληροφόρησης, εξασφαλίζονται δυνατότητες συμμετοχής στα κοινά και διαλόγου, άρα καλλιέργειας της ίδιας της γλώσσας τους, του προφορικού ή γραπτού λόγου. ΗΘΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Με την αρωγή της γλώσσας διατηρούνται διαχρονικές αξίες, όπως το μέτρο, ο ανθρωπισμός, η δημοκρατία για τον ελληνικό πολιτισμό. Καλλιεργείται η ηθική και τίθενται υψηλοί στόχοι και ιδανικά, αφού μέσου του λόγου, γραπτού ή προφορικού, διαδίδονται οι μεγάλες ιδέες. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Αποτελεί μέσο έκφρασης συναισθημάτων. Η γλώσσα βοηθά τον καθένα να αισθανθεί την ανθρώπινη συγκίνηση και να εκφράσει αληθινά τον εσωτερικό του κόσμο, με αποτέλεσμα να καλλιεργούνται ευαισθησίες, σε μια εποχή γενικότερης αποξένωσης. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Αποτελεί το βασικό στοιχείο για την ικανοποίηση της ανθρώπινης ύπαρξης και όλων των επιτευγμάτων του ανθρώπινου πνεύματος. Χωρίς τη γλώσσα, οι διάφορες πολιτιστικές κατακτήσεις και εμπειρίες δε θα μεταδίδονταν από γενιά σε γενιά, αλλά ο άνθρωπος θα ήταν αναγκασμένος να
ξεκινά κάθε φορά από το μηδέν. Συμβάλλει στην πνευματική ανάπτυξη. Η ανάπτυξη των Επιστημών στηρίχτηκε στη μελέτη, στη σύγκριση, στην ανάλυση των δεδομένων, στους συλλογισμούς και στην εμβάθυνση των εννοιών, που πετυχαίνονται με τη βοήθεια της γλώσσας. Αποτελεί το κυριότερο μέσο παιδαγωγικής. Οδηγεί στον προβληματισμό, στη διεύρυνση του γνωστικού πεδίου, στην ανάπτυξη της κρίσης. Δίνει τη δυνατότητα στο άτομο να ικανοποιήσει τη φιλομάθειά του. Η γλώσσα είναι πεδίο δημιουργίας, γόνιμο έδαφος για την έκφραση καλλιτεχνικών ανησυχιών [το θέατρο, η ποίηση, η λογοτεχνία …] ΕΘΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Η γλώσσα αποτελεί το πολιτισμικό σύνορο, που ξεχωρίζει την ομόγλωσση κοινότητα από κάθε άλλη αλλόγλωσση και δημιουργεί στα μέλη της τη συνείδηση του εθνικού «εμείς». Με τη συμβολή του λόγου διατηρούνται τα ήθη και τα έθιμα, η θρησκεία και η παράδοση ενός τόπου, εκφράζονται οι πνευματικοί άνθρωποι, υλοποιώντας τη βαρυσήμαντη αποστολή τους και διαφυλάσσεται η πολιτιστική ταυτότητα ενός λαού. ΔΙΕΘΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Η γλώσσα δεν συμβάλλει μόνο στην επικοινωνία των ατόμων μιας ομόγλωσσης κοινότητας, αλλά και στην επικοινωνία μεταξύ των λαών. Δημιουργούνται δεσμοί φιλίας και συνεργασίας. Είναι σημαντική η προσφορά της για την ανταλλαγή της κουλτούρας των λαών, την καλλιέργεια πνεύματος διεθνισμού χωρίς όμως ισοπέδωση της ιδιαιτερότητας κάθε λαού, για την προάσπιση της ειρήνης, και ειδικά σήμερα, τη γόνιμη προσπάθεια για την επίλυση προβλημάτων, το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα με βάση την πειθώ και την αλληλεγγύη. ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ Οικογένεια Είναι το πρώτο, και γι’ αυτό καθοριστικό γλωσσικό περιβάλλον με το ποίο έρχεται ο άνθρωπος σε επαφή. Το παιδί μιμείται και ταυτίζεται με τη γλωσσική συμπεριφορά των γονέων και συγγενών. Το γλωσσικό επίπεδό τους και οι ανάλογες παρεμβάσεις τους, το «υγιές γλωσσικό πρότυπο», η παροχή πνευματικών ερεθισμάτων, όπως η επαφή με βιβλία, ο έλεγχος τηλεοπτικών προγραμμάτων που παρακολουθεί το παιδί καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τη γλωσσική ικανότητα των παιδιών. Σχολείο Παρέχει συστηματική, μεθοδική, από ειδικευμένο προσωπικό, με επιστημονική και κρατική υποστήριξη, με εποπτικά μέσα (βιβλία, λογισμικά, διαδραστικές εφαρμογές) γλωσσική διδασκαλία. Στο σχολείο το παιδί θα διδαχτεί ουσιαστικά και το γραπτό λόγο. Παράλληλα θα επηρεαστεί γλωσσικά και από τους συμμαθητές του. ΜΜΕ Ο λόγος των ηρώων παιδικών εκπομπών, των παρουσιαστών και δημοσιογράφων, ιδίως τηλεοπτικών, καθορίζει γλωσσικά το σύγχρονο άνθρωπο (αν σκεφτούμε μάλιστα ότι 3,30+ ώρες είναι η ημερήσια τηλεθέαση στη χώρα μας). Έχουν ευθύνη και κοινωνικό χρέος να χρησιμοποιούν ορθά τη γλώσσα και να αναβαθμίσουν τα υπάρχοντα προγράμματα. Πνευματικοί άνθρωποι Ακαδημαϊκοί, λογοτέχνες κ.α. Είναι οι «διαφωτιστές» που οφείλουν να διαπαιδαγωγούν το λαό. Ενημερώνουν και αφυπνίζουν για τα γλωσσικά προβλήματα, αρθρογραφούν, εκλαϊκεύουν τη γλώσσα και παρέχουν καθοδήγηση.