Νεοελληνική Λογοτεχνία α γυμνασίου οικογενειακές σχέσεις Η εορτή του πατρός μου (διήγημα) Εμμανουήλ Ροΐδη Θεματικά κέντρα Η τυπικότητα, οι υποκριτικές οικογενειακές σχέσεις και οι παιδαγωγικές αντιλήψεις μιας μεγαλοαστικής οικογένειας (χρήση του πληθυντικού αριθμού, υπερβολικές προσφωνήσεις, «φροντιστήριο» συμπεριφοράς). Το πρόβλημα της κατανόησης και της ουσιαστικής επικοινωνίας ανάμεσα σε γονείς και παιδιά. Το στοιχείο της ειρωνείας, του γελοίου και του χιούμορ με αφορμή την αφήγηση για την ονομαστική γιορτή του πατέρα. Περιεχόμενο: Κοινωνικό & χιουμοριστικό. Επιδίωξη Ροΐδη: η διακωμώδηση της τυπικότητας, η γελοιοποίηση της υποκρισίας των μεγαλοαστών. Στοιχεία αφήγησης Αφηγητής: ομοδιηγητικός, πρωταγωνιστεί στα γεγονότα που αφηγείται. Ταύτιση συγγραφέα, αφηγητή και κεντρικού πρωταγωνιστή. Αυτοβιογραφικό διήγημα. Αφήγηση: γραμμική - χρονολογική σε α’ ρηματικό πρόσωπο. Βασικοί αφηγηματικοί τρόποι: αφήγηση, περιγραφή. Στοιχεία χαρακτηριστικά του διηγήματος Χώρος: εκτυλίσσεται στη Σύρο, πατρίδα του Ροΐδη, και συγκεκριμένα στο σπίτι και στο ανθοπωλείο. Χρόνος των γεγονότων: κατά τη διάρκεια των παιδικών χρόνων του συγγραφέα και αφηγητή, συνολικά 8 ημέρες πριν και ανήμερα της γιορτής του πατέρα. Γεγονός: Ένα επεισόδιο και μια πλοκή, η γιορτή του πατέρα ως προετοιμασία και αφήγηση του περιστατικού με τη γλάστρα. Δράση με γοργούς ρυθμούς, λίγοι οι πρωταγωνιστές. Περιεχόμενο Η μητέρα του αφηγητή είναι καταπιεστική και αυταρχική. Εκβιάζει την έκφραση αγάπης και σεβασμού του παιδιού προς τον πατέρα ως τεκμήριο καλής ανατροφής. Με το παράδειγμά της διδάσκει την υποκρισία, την εμμονή σε εξωτερικούς τύπους και την προσποίηση στις μεταξύ τους σχέσεις. Ο πατέρας του αφηγητή είναι σοβαρός, απόμακρος, αυστηρός και ολιγόλογος. Χαρακτηρίζεται από την ίδια τυπική και υποκριτική συμπεριφορά. Είναι οξύθυμος βάσει της αντίδρασης του στο λάθος του παιδιού. Ο γιος της οικογένειας παρουσιάζεται ειρωνικός και σαρκαστικός, θύμα της τυπικότητας των γονέων του. Γλώσσα, Ύφος Αν και ένθερμος υποστηρικτής της δημοτικής, ο Ροΐδης γράφει στην καθαρεύουσα,
επειδή αυτή εξυπηρετεί την ειρωνική διάθεσή του. Με τον αρχαΐζοντα χαιρετισμό «Πάνσεπτε και Αγαπητέ μοι Πάτερ...» σαρκάζει ουσιαστικά τη γλώσσα και την αδυναμία της να εκφράσει το συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου. Το ύφος του έργου είναι σαρκαστικό, ειρωνικό, χιουμοριστικό. Το χιούμορ επιτυγχάνεται με δυο τρόπους: τις στομφώδεις εκφράσεις τα συμβάντα και εντοπίζεται στη σχέση με τη μητέρα («διά κάθε μουντζούρα ελάμβανα από τη μητέρα μου και έναν μπάτσον»), στην περιγραφή της εικόνας του πατέρα («φαλακρός με φεσάκι κεντητό») και στο ατύχημα με τη γλάστρα.