2011ko abendua 10 zenbakia - 5,75 â‚Ź
2
P APEREZKO
ITSASONTZIAK
Au rkibidea 4. MARTIN BERTSO. Durango, Fandango Testua: Harkaitz Cano Marrazkiak: Iosu Mitxelena
9. FILOSOFO TXIKIAK. Zer da zoriontsu izatea? Testua: Sophie Furlaud. Marrazkiak: Dorothée de Monfreid © BAYARD PRESSE
14. PIRRITX PORROTX ETA MARIMOTOTS Etxea apaintzen Testua: Harkaitz Cano Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez
19. ANE PIRATA ETA PATAKON Olentzerok badu piraten berri?
Liburu irekiak itsasontziak direla idatzi zuen behin sudur gorrien adiskide batek. Liburu bat daukanak lagun bat daukala dio hurrengo orrialdean Martin Bertsok. Horregatik, lagun bila abiatu dira hilabete honetan pailazoak Durangoko Liburu eta Disko Azokara. Paperezko itsasontzietara igo eta liburuetan barrena munduko edozein bazterretara bidaiatzeko. Lagunak gehitzeko. Diskoek gordetzen duten musika eta alaitasuna biltzeko. Irria zabaltzeko. Euskal Herrian, Durangoko Liburu eta Disko Azoka izaten baita neguaren eta elurraren atariko geltokia. Gero heltzen dira eguberriak, Olentzerorekin, Mari Domingirekin eta maite ditugunen ondoan igarotzeko egunekin. Bazterrak samurtasunez betetzen dira, eta herriak Pirritx, Porrotx eta Marimototsen ikuskizun berriarekin. Aurten ere, hutsik egin gabe itzuli dira sudur gorriak oholtza gainera, kontu eta kanta berriekin. Hilabete honetako orrialdeetan bildu nahi izan ditugu horiek guztiak: liburuak, diskoak, eguberriak, elur kontuak, kanta eta lagun berriak... Hurrengoan, berriz, urte berriarekin batera, soineko eta orrialde berriekin helduko gara, paperezko itsasontzi hau zabaltzen duzuen bakoitzean lurralde koloretsu bezain alaietara bidaiatzen segi dezazuen.
Testua: Harkaitz Cano Marrazkiak: Iosu Mitxelena
22. POSTERRA Martin Bertso, Olentzero eta Mari Domingi Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez
24. PUPU ETA LORE. Gabonetako gaitza: erositisa Testua: Harkaitz Cano Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez
28. LARGABISTA ETA MARIMOTOTS. Elurretan argi! Testua: Harkaitz Cano Marrazkiak: Jose Mari Morcillo
33. ELKARTASUNAREN KOLOREAK Ainhoa Moiua, bihotza eta mundua eskuetan Testua: Gari Berasaluze Argazkia: Goierritarra aldizkaria
34. MARIKALANBRE Ametsetako su-festak Testua: Ana Galarraga, Elhuyar Fundazioa Marrazkiak: Iosu Mitxelena
38. KLABELINE Euskal okela, baserriko oilaskoa eta esne bildotsa Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez
IRRIA aldizkaria Irrien Lagunak Klubaren hilabetekaria 10 zenbakia · 2011ko abendua Argitaratzailea: Irrien Lagunak, SL Egoitza: Martin Ugalde kultur parkea Gudarien etorbidea, z/g 20140 Andoain, Gipuzkoa Posta elektronikoa: irria@irrienlagunak.com Lege Gordailua: SS-1381-2010 ISSN: 2172-5519 Koordinatzailea: Gari Berasaluze Diseinua: Olatz Goikouria Publizitatea: publi@irrienlagunak.com Bezero arreta: 902-820 806 Inprimategia: Leitzaran Grafikak Zenbaki honetako kolaboratzaileak: Harkaitz Cano, Elhuyar Fundazioa (Ana Galarraga), Bikain Diseinu Grafikoa (Cesar Gonzalez, Iñaki Iturriza, Belen Moreno, Julen Tokero) eta Lotura Films (Itsaso Bon, Jose Angel Lopetegi, Iosu Mitxelena, Jose Mari Morcillo).
Babeslea: Gipuzkoako Foru Aldundia
38. OLIBATXO Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez
3
KATXIPORRETA, TRENA BAI JOANGO DELA BETETA!
EZ AL DUZU ETXETIK LIBURURIK EKARRI, BIDEAN IRAKURTZEKO? LIBURU BAT DAUKANA EZ DAGO SEKULA BAKARRIK! BA EZ… NIK USTE NUEN LIBURUAK DURANGON EROSTEKOAK GINELA…
LIBURUAK EROSTEA ONGI DAGO, BAINA ETXEAN DITUGUNAK IRAKURRI ETA PASEATZERA ATERATZEA ERE TXARRA EZ! LIBURU BAT DAUKANAK LAGUN BAT DAUKA!
LAU TXARTEL DURANGORA, LIBURU-AZOKA BIBA ETA GORA!
GLUPS!
LIBURUAK PASEATZERA ATERA BEHAR DIRA??? ZAKURRAK BEZALA!!??!!
4
“DURANGO, FANDANGO!”
SEGUNDOTXO BAT, ARREN: ORRIALDE HAU AMAITZEN DUDANEAN… HARIA GALDUKO DUT BESTELA…
6]\RccV\Z_ aV_edRekV\` \`RUcZ]R
&),/3/&/ 48)+)!+
>:I:?2
A6CF
I6CC:
>@<@7:?
:%2 $! :/2)/.435 ):!4%!
@D@ K@C:@?EDF :K2?8@ ?:?EK2E6<6 9@C: 8FKE:2 32?F KF 6K I6CC:EI@0
EC2=2=2 EC2=2=: A@K:< ?28@ 68F36CC:2< 52E@K 76DE2 68:?8@ 5F8F
?:< @A2C: 2D<@ ;2D@<@ 5:EFE >2C >2C >2Cยน
9
7Z]`d`W` eiZ\ZR\
K6C82E:< 2C: K2C2 >2C>2C<2 I6CC:0
I6CC:EI@ 6K 2= K2F56 A@K:<0 68F36CC:2< 5:C2 6E2
"
A@D:3=6 2= 52 2=5: 36C62? EC:DE6 6E2 A@K:< 68@E620
32:?2 KFC6 DFA6C 2>2 KFC6<:? 68@?8@ 52 I6CC:EI@ 6E2 28:2? 32:E2 3:K2CKFC: 6C6 6K ?:C6 =696?8FDF C@>6@< 6K 5F 8FC6C2 6E@CC: ?29:ยน EC:DE6 ?28@
6K 2= K2F56 A@K:< I6CC:0 32: 9@C: 32:ยน
#
6E2 ?: K@C:@?EDF 2= ?2:K0
K6C 5FKF >@<@7:? EC:DE6 2= K2F560
% $
10
14
“OLENTZEROK BADU PIRATEN BERRI?”
ZER ESKATU DIOZUE OLENTZERORI?
NOLA SUMATUKO DUDAN AMONAREN ISTORIOEN FALTA! BETI BERDINAK KONTATZEN DITU ETA GUK BETI BARRE!
A N E P I R ATA ETA
NIK AMAK DATORREN URTEAN IRRIBARRE GEHIAGO EGITEA.
NIK IZEBAREN BIZKOTXOAREN FALTA SENTITUKO DUT…
PATA KO N
NIK AITAK LANA AURKITZEA.
NIK AITAREN KOKOTXENA… SALTSA BERDEAN…
NIK HURRENGO GABONAK ETXEAN PASATZEA… ETA ERRATZ BERRI BAT! NIREA ZAHARTUA DAGO HONEZKERO…
ABENTURAZALEA IZATEA ONDO DAGO, BAINA ETXETIK URRUN EGOTEA BETI…
UMMMM!
19
HORIXE BAIETZ! BERA ETA BERE LAGUNTZAILEAK TXOKO GUZTIETARA HELTZEN DIRA…
SEGURU?
KATTINEK BAIETZ BADIO… SORGINA DA ETA BERAK BADAKI ZERBAIT HORRETAZ…
OLENTZEROK BANATZEN AL DU OPARIRIK ITSASONTZIETAN? GOGORATUKO OTE DA GUREKIN?
ETA JAKIN DAITEKE ZERTARAKO EGIN DUZUN TXIMINIA BAT ONTZIAN?
ZERTAN HABIL, PORROTX?
PIRATEN ITSASONTZIAK EZ DU IKATZAREKIN FUNTZIONATZEN, HAIZEAREKIN BAIZIK, PORROTX!
ZER ARRAIO DA HAU? EZ AL DUZUE IKUSTEN? TXIMINIA BAT! ONTZIKO BIBLIOTEKAKO LIBURUAK HARTU ETA TXIMINIA BAT EGIN DUT! BIXIGUA PARRILLARA! ZAINZURIAK ONTZIETARA! URDAIAZPIKOA AZPILETARA! GARBITU ENTSALADARAKO LETXUA! ETA ARKUMEA? EGIN AL DA ARKUMEA, ABABORRETIK? ETA MENESTRA, ABANTE? EZ AHAZTU POSTREAK ETA ANANA FRESKOA!
BELAK HEDATU ETA ABANTE!
HAU DENA JANGO DUGULA USTE AL DUZU BENETAN?
SORPRESA EMAN NAHI DIET ESKIFAIAKO KIDEEI! SENTI DAITEZELA ETXEAN BEZALA…
20
OLENTZERORENTZAT EGIN DUT! GUTAZ AHAZTU EZ DADIN: TXIMINIATIK BEHERA SARTUKO DA HARTARA…
23
24
-Nola gustatzen zaidan gaztainak biltzea eta gero txipli-txapla-pun erretzea! –esan zuen Mari Mototsek. -Minik ez hartzeko kontuz ibili beharra dago, ordea, Mari Motots –ohartarazi zion Largabistak–. Morkotsak arantza zorrotzak izaten ditu, trikuaren eztenak bezalakoak! Ukitzen baduzu, bihurtuko zara Mari Morkots! -Bildu dugu honezkero nahikoa gaztaina… Igoko al gara mendi tontorreraino, Largabista? -Uste dut hobe izango dela bueltatzea… Goiko mendia elurretan dela dirudi, eta aurki hasiko du hemen behean ere, gutxi fida… -Baina niri elurra ikaragarri gustatzen zait, Largabista! -Baita niri ere, baina baditu bere arriskuak...
28
AURKITUKO AL DUGU ETXERAKO BIDEA?
SAIATUKO GARA, BEHINTZAT… BAINA ELKARREN ONDOAN JOATEA ONENA. EZ APARTATU NIRE ONDOTIK
-Ikusten, Mari Motots? -Ba oraintxe ez dut ba deus ikusten, Largabista! Horixe da egia! -Hori esan nahi nizun ba: bidea erabat ezkutatzen du elurrak… Oso erraza da galtzea, baita ondo ezagutzen dituzun parajeetan ere… Dena ezabatzen du elurrak: mapa bat zegoen lekuan, orrialde zuria orain. Duda kasuan, hobe lehenbailehen etxeko goxotasunera itzultzea… 29
ELKARTASUNAREN KOLOREAK
Ainhoa Moiua, bihotza eta mundua eskuetan Azken hilabeteotan goitik behera aldatu da Ainhoa Moiuaren bizitza, eta egundoko ekarpena egin die gainera entzumen urritasuna duten pertsonen arazoari.
IZENA: Ainhoa Moiua
SORLEKUA: Beasain URTEA: 1982 ELKARTASUNA: Euskal Herrian zeinu hizkuntza lau haizetara zabaltzea lortu du Zea Mays musika taldearen â&#x20AC;&#x2DC;Negua joan da taâ&#x20AC;&#x2122; abestia itzuli, taldekideei erakutsi eta hauek bideoklipa zeinu hizkuntzan egitea erabaki ondoren. NABARMENTZEKOA: Heziketa Berezia ikasi zuen aurrena, eta horren ondotik sortu zitzaion zeinu hizkuntza ikasteko gogoa. Hizkuntzen Psikopedagogia karrera egin zuen. Gaur egun, irakaslea da, eta zeinu hizkuntzaren inguruko tesi lana ari da egiten, euskaraz. Hori ere ekarpena izango da, orain arte gai honi buruzko dokumentazio guztia erdaretan soilik baitago.
Zea Mays musika taldearen jarraitzailea da Ainhoa, eta Zea Mays entzuten egiten du askotan bizilekutik lantokira arteko bidea, autoan. Seguratik Eskoriatzara. Eskoriatzatik Segurara. Ordu eta erdi ia egunero. Musika entzuten. Kantari. Pentsatuz. Sentituz. Egun batean, Negua joan da ta abestiarekin liluratuta, abestia zeinu hizkuntzara itzuli eta taldekideei eman zien bideoa Bonberenea gaztetxean, kontzertu batean. Hiru egunera jaso zuen taldearen deia, abesti horren bideoklipa zeinu hizkuntzan egiteko proposamenarekin. Bideoa martxoan zabaldu zuten interneten, eta 260.000 bisita baino gehiago izan ditu dagoeneko. Egunkariek, aldizkariek, telebista kateek eta beste hainbat hedabidek ere zabaldu dute lau haizetara, eta ekimenak entzumen urritasuna duten lagunen arazoa erakusteko balio izan du beste behin ere. Tarteka ikusten dira itzultzaileak, hitzaldietan, ekitaldietan, kongresuetan, baina oro har kontzientzia ez dago erabat zabalduta, eta muga handiak dituzte gorrek. Ainhoa bezalakoen lanari eta ekimenei esker, ordea, muga horiek denon artean gainditzea gero eta ohikoagoa ari da bihurtzen. Sudur gorriek ere ekarpen berria egin nahi izan diote zeinu hizkuntzari, denok abesten eta sentitzen segitu dezagun. Honela, Pirritx, Porrotx eta Marimototsek Bonberenea txarangarekin grabatu eta oraintsu aurkeztu duten duten diskoan eta DVDan, Maite zaitut abestia zeinu hizkuntzara itzuli dute, Ainhoa Moiuarekin, noski!
33
Marikalanbre AMETSETAKO SU-FESTAK
L
eherketak ezustean harrapatu du Marikalanbre. Bat-batean, eztanda izugarri bat entzun du, eta, segidan, zerua kolorez eta argiz bete da. Su-festak! Orain lehertu dena inoiz ikusi duen politena da, udako jaietan botatzen dituztenak baino askoz ere ederragoa. Haren atzetik, beste bat lehertu da, eta gero beste bat. Aho zabalik haiei begira dagoela, ondoan norbait duela ohartu da. Li da, bere lagun txinatarra. 34
38
39
40
41
42
43
Sarean Â&#x2021; ZZZ LUULHQODJXQDN FRP Â&#x2021; *XUH SHUWVRQDLHQ WHOHELVWD Â&#x2021; +LODEHWHUR SURED GLEHUWLJDUULDN Â&#x2021; -RODVDN =R]NHWDN $JHQGD =RULRQ DJXUUDN 'HQGD Â&#x2021; 3DUWH KDUW]DLOHD GLEHUWLJDUULD KH]LW]DLOHD Â&#x2021; -DUUDL JDLW]D]X ,UULHQ /DJXQDN #LUULHQODJXQDN
Irria Aldizkaria
Ikuskizuna
Puzgarriak eta Tailerra
Â&#x2021; ´,UULHQ /DJXQHNLQ .DQWD HWD 'DQW]Dµ Â&#x2021; .OXEHNR SHUWVRQDLHQ JDLDN ODQGXNR GLUD QDWXUD RVDVXQD ]LHQW]LD HWD NXOWXUD Â&#x2021; .XNXELOW[R LNXVNL]XQD ´/HKLRWLN PXQGXUDµ
Â&#x2021; *XUH SHUWVRQDLHQ DEHQWXUDN Â&#x2021; .OXEDUL EXUX]NR LQIRUPD]LRD Â&#x2021; 'HQERUDSDVD Â&#x2021; ,NXVSHJL KH]LW]DLOHD Â&#x2021; RUUL NRORUHWDQ Â&#x2021; 8UWHDQ DOH
Â&#x2021; *XUH SHUWVRQDLHQ SX]JDUUL HUUDOGRLDN Â&#x2021; ,UULHQ ODJXQDN NOXEHNR WDLOHU GLEHUWLJDUUL HWD KH]LW]DLOHDN NDWDORJR ]DEDOD Â&#x2021; 7[DW[LOLSXUGL DLVLDOGL HONDUWHNR EHJLUDOH HXVNDOGXQDN Â&#x2021; 3DLOD]RHQ DEHVWLDN Â&#x2021; (XVNDUD]NR DLVLDOGL KH]LW]DLOHD JXUH KDXU HWD JD]WHHQW]DW «HWD ODVWHU ,UULHQ /DJXQDN (ONDUWDVXQ HONDUWHD DXUNH]WXNR GXJX
Zeraingo Irrien Lagunak aterpetxea Â&#x2021; (]DJXWX =HUDLQ 3DLVDLD .XOWXUDOD ,UULHQ /DJXQDN .OXEHNR SHUWVRQDLHQ HVNXWLN /DUJDELVWD 0DUWLQEHU 0DULNDODQEUH«
Â&#x2021; (NLQW]D GLEHUWLJDUUL HWD KH]LW]DLOHDN 0XVHRD =HUUDWHJLD 0HDWHJLD (]WLJLQW]D *D]WDJLQW]D« Â&#x2021; )DPLOLDN HWD 7DOGHDN DVWHEXUXWDQ Â&#x2021; ,NDVWHW[HDN DVWHDQ ]HKDU
HWD RVSDW]HNR
]DWR] 3LUULW[ 3RUURW[ HWD 0DULPRWRWVHQ ´=$=3,.2/252$µ LNXVNL]XQ EHUULUD HWD EHUWDQ ,UULD DOGL]NDULDUHQ KDUSLGHW]D HJLWHDJDWLN 3XSX HWD /RUHUHQ EDLQX EDWD DOD ]D]SLNRORURD &' EHUULD RSDULWXNR GL]XJX 44
* Eskaintzaren epemuga 2012ko urtarrilak 8. Izakinak agortu arte.