ITPNews 34 by ITPNews

‫ل حم‬ ‫بس‬ ‫حی‬ ‫ل‬ ‫م الله ا ر ن ا ر م‬

‫‪ITPNews‬‬

‫ماهنامه اطالعات مرغداری و دامپروری‬ ‫شماره ‪ - 34‬مرداد و شهریور ‪93‬‬

‫شماره مجوز‪ISSN: 2008-8094 ---124/1830 :‬‬ ‫آموزشی‪ ،‬کاربردی‪ ،‬خبری و تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز‪:‬‬ ‫موسسه فن‌آوری اطالعات و ارتباطات صنعت مرغداری و دامپروری‬ ‫مدیر مسئول ‪ /‬سردبیر ‪:‬‬ ‫علی حسینی‬ ‫‪ali@ITPNews.com‬‬ ‫مدیر اجرایی‪:‬‬ ‫زینب حیدرنژاد‬ ‫‪zh@ITPNews.com‬‬ ‫مدیر وب ‪:‬‬ ‫مهدی جلیلوند‬ ‫‪web@ITPNews.com‬‬ ‫مدیر بین‌الملل ‪:‬‬ ‫ندا‪ .‬ترابی نیا‬ ‫‪torabi@ITPnews.com‬‬ ‫همکار بین‌الملل ‪:‬‬ ‫گیتی وران‬ ‫ن‪ .‬حمیدی‬ ‫همکار بین‌الملل‪ -‬ساکن امریکا‪:‬‬ ‫کاوش ساعی‬ ‫‪kavosh@ITPNews.com‬‬ ‫‪ 19‬الی ‪ 22‬شب به وقت ایران به غیر از روزهای دوشنبه و چهارشنبه‬ ‫تلفن ‪2817011165 :‬‬ ‫شهر ‪ :‬دنتون‬ ‫ایالت ‪ :‬تگزاس‬ ‫خبر (داخلی) ‪:‬‬ ‫مسعود رضا بختیاری ‪ -‬فریبا زیبا اندیش‪ -‬رضا تجدی‬ ‫مشترکین ‪:‬‬ ‫علیرضا قاسمی‬ ‫‪ghasemi@ITPNews.com‬‬ ‫صفحه‌آرایی‪:‬‬ ‫مرضیه مقدادی‬ ‫‪meghdadi@ITPNews.com‬‬ ‫چاپ‪ :‬آوا‬ ‫تماس با ما ‪:‬‬ ‫آدرس جهت مکاتبات ‪ :‬تهران ‪ -‬صندوق پستی ‪14195 - 393‬‬ ‫آدرس جهت حضور ‪ :‬تهران ‪ -‬خیابان اسکندری شمالی ‪ -‬بن بست بهار ‪ -‬پالک ‪ - 18‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪021 - 66573242 - 66573241 - 66573240 :‬‬ ‫تلفکس ‪021 - 66420988 :‬‬ ‫تبلیغات ‪021 - 66420306 :‬‬ ‫مشترکین ‪021 - 66421176 :‬‬ ‫مقاالت علمی ‪021 - 66420366 :‬‬ ‫پیامک ‪30007331 :‬‬ ‫تارنما (وب) ‪www.ITPNews.com :‬‬ ‫آدرس الکترونیکی ‪info@ITPNews.com :‬‬ ‫* شما می‌توانید تمام نوشته ها‪ ،‬مقاالت و تحلیل های خود را برای ما ارسال کنید‪.‬‬ ‫* مطالب تحلیلی و خبری شما پس از بررسی بر روی سایت خبری و ماهنامه قرار می‌گیرد‪.‬‬ ‫* ‪ ITPNews‬هیچ تالش یا ادعایی بر روی تملک بر مقاالت و مطالب شما ندارد و آنها را با‬ ‫ذکر منبع و یا پیوند به آدرس اینترنتی اصل مقاله‪ ،‬در سایت و یا ماهنامه به چاپ خواهد رسانید‪.‬‬

‫در اینشمارهمی‌خوانید‪:‬‬ ‫التهاب روده نابودگرترین بیماری‬ ‫باکتریایی مرغداران گوشتی‬ ‫تأثیر عوامل تغذیه ای بر پیشگیری از‬ ‫بیماری ‪Pododermititis‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪12‬‬

‫چهار روش برای‬ ‫افزایش بهره‌وری طیور‬ ‫گزارش تولیدات مرغ و‬ ‫تخم‌مرغ در آرژانتین از‬ ‫سال ‪ 2012‬تا ‪ 2014‬میالدی‬

‫‪14‬‬

‫‪16‬‬

‫برخي از جنبه هاي فني و اجرايي‬ ‫در تولك بردن مرغهاي مادر گوشتي‬ ‫عارضه پروالپس و روده کشی‬ ‫در مرغان تخمگذار‬

‫‪19‬‬

‫‪23‬‬

‫مکانیسم‌های حفاظتی تخم‌مرغ‬ ‫در برابر نفوذ میکروب‌ها‬ ‫ضدعفوني با ازن‬ ‫در صنعت مرغداري‬

‫‪26‬‬ ‫‪29‬‬

‫اصول بازدید سیستماتیک‬ ‫در مرغداری‌ها‬ ‫کرچی در مرغ مادر گوشتی‬

‫مدیر مسئول ‪:‬‬ ‫« از اینکه ما را برای خواندن انتخاب کردید‪ ،‬سپاسگزاریم‪.‬‬ ‫این مجموعه حاصل زحمات همکاران بنده برای نائل شدن به افتخار‬ ‫خدمت به شما می‌باشد‪.‬‬ ‫امیدوارم مانند یک دوست و اقعی‪ ،‬خطاها و مشکالت موجود در این‬ ‫اثر را به ما یادآوری کنید تا طعم خدمت به شما‪ ،‬هر روز شیرین و‬ ‫گواراتر گردد‪».‬‬

‫‪33‬‬ ‫‪36‬‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬

‫التهاب روده‬

‫نابودگرترین‬ ‫بیماری باکتریایی‬ ‫مرغداران‬ ‫گوشتی‬

‫‪10‬‬

‫ترجمه و تدوین ‪:‬‬

‫ندا ترابی نیا‬

‫مدیر بین‌الملل ‪ITPNews‬‬ ‫‪ )NE( Necrotic enteritis‬یک بیماری چند فاکتوری پیچیده با فاکتورهای‬ ‫نامشخص بسیاری است که روی وقوع آن اثر می گذارد ‪ NE .‬اغلب در مزارع‬ ‫رخ می دهد جایی که آنتی بیوتیک ها به عنوان تقویت کننده رشد استفاده نمی‬ ‫شود و عفونت های ‪ Coccidial‬کنترل نمی شوند‪ ،‬روند دامپروری دقیق نیست‬ ‫و رژیم ها براساس غالت ویسکوز با منابع پروتئین حیوانی است‪.‬‬

‫‪ Necrotic enteritis‬متداول بوده اما از لحاظ مالی‪،‬‬ ‫نابودگرترین بیماری باکتریایی در دستۀ مرغ های‬ ‫گوشتی می‌باشد ‪ .‬این بیماری توسط باکتری های‬ ‫غیرهوازی گرم ‪ ،clostridium perfringens‬ایجاد‬ ‫می شود که در خاک‪ ،‬زباله و غبار و گاهی اوقات در روده‬ ‫پرندگان سالم مشاهده می شود‪ .‬تدابیر پیشگیرانه به‬ ‫کاهش اثرات این بیماری کمک می کند‪.‬‬ ‫این بیماری عمدتاً روی مرغ های گوشتی (‪ 2-5‬هفته‬ ‫ای) و بوقلمون (‪ 7-12‬هفته ای) که در بستر کاه بزرگ‬ ‫شده اند اثر می گذارد اما می تواند روی مرغ های‬ ‫تخمگذاری که در قفس رشد و پرورش می یابند نیزاثر‬ ‫گذارد‪ .‬اغلب تنها عالمت ‪ Necrotic enteritis‬در‬ ‫دسته طیور‪ ،‬افزایش ناگهانی مرگ و میر است‪ .‬پرندگان‬ ‫مبتال به افسردگی‪ ،‬پرهای سیخ شده و اسهال مشاهده‬ ‫می شوند‪ .‬کاهش میزان رشد و راندمان خوراک پرنده ها‬

‫در روز ‪ 35‬به خاطر صدمه به روده و کاهش هضم و جذب غذا قابل توجه است‪.‬‬ ‫آسیب و ضایعه عمدتاً در روده کوچک مشاهده می شود که متورم‪ ،‬حساس و‬ ‫آسیب پذیر شده و حاوی مایع قهوه ای بدبویی است‪ .‬بیماری ‪ 5-10‬روز در این‬ ‫گروه وجود دارد و مرگ و میر تا ‪ 50‬درصد افزایش می یابد‪.‬‬ ‫یک باکتری همیشه حاضر‪:‬‬ ‫‪ Necrotic enteritis‬توسط باکتری غیرهوازی گرم مثبت‪Clostridium ،‬‬ ‫‪ perfirngens‬ایجاد می شود‪ .‬پنج نوع ‪ C.Perfringens‬وجود دارد‪.‬‬ ‫(‪ )E,D,C,B,A‬که چند سم (آلفا‪ ،‬بتا‪ ،‬اپسیلون‪ ،‬ایوتا و ‪ )CPE‬تولید می کند‬ ‫‪ .‬سم آلفا آنزیمی تولید می کند (فسفولیپالز ‪ )C‬که تصور می شود در وقوع‬ ‫‪ NE‬نقش مهمی دارد‪ .‬بررسی جدید نشان داده که یک مورد ایزوله که سم‬ ‫آلفا تولید نمی کند نیز باعث بیماری می شود‪ C.Perfringens .‬یک باکتری‬ ‫همیشه موجود است که در خاک‪ ،‬غبار‪ ،‬مدفوع‪ ،‬خوراک ‪ ،‬کاه مورد استفاده‬ ‫ماکیان همیشه مشاهده می شود و معموالً ساکن روده جوجه های سالم هم‬

‫می‌باشد‪ enterotoxemia .‬که منجر به‬ ‫بیماری بالینی می شود اغلب به دنبال تغییر‬ ‫میکروفلور روده ای یا از شرایطی رخ می دهد‬ ‫که باعث صدمه به مخاط روده می شود (مث ً‬ ‫ال‬ ‫‪Sa l ،Mycotoxicosis ،Coccidiosiss‬‬ ‫‪ .)Asearid larvae ،monelosis‬سطوح‬ ‫باالیی رژیم غذایی محصوالت فرعی حیوانی‬ ‫(مث ً‬ ‫ال غذای ماهی)‪ ،‬گندم‪ ،‬جو‪ ،‬جوی دو سر‬ ‫یا چاودار‪ ،‬پرندگان را مستعد این بیماری‬ ‫می سازد‪ .‬این محصوالت حاوی سطح باالی‬ ‫فیبر حالل غیرقابل هضم هستند که ویسکوز‬ ‫گوارش را افزایش می دهد و سرعت عبور‬ ‫گوارش را کاهش می دهد و قابلیت هضم مواد‬ ‫غذایی را کاهش می دهد‪.‬‬

‫‪ cidial‬استفاده می شود تا ‪ NE‬مهار شود‪.‬‬ ‫تحقیق مداوم‪:‬‬ ‫به دنبال کشف این امر که سم آلفا عامل‬ ‫اصلی بیماری ‪ NE‬نیست توسط دانشجوی‬ ‫‪ PhD‬استرالیا آنتونی کیبرن‪ ،‬محققان‬ ‫البراتوار “سالمت حیوان” استرالیا‪ ،‬صنایع دام‬ ‫‪ NetB ،CSIRO‬را ثبت انحصاری کردند‪،‬‬ ‫سمی که اعتقاد داشتند عامل بیماری است‪.‬‬ ‫تیم تحقیق‪ ،‬سم جدید را شناسایی کرد و حاال‬ ‫روی آن کار می کند که چگونه استفاده شود‬ ‫تا اولین واکسن های واقعی مؤثر علیه ‪NE‬‬ ‫ایجاد شوند‪ .‬همچنین دکتر رابرت سویک از‬

‫جوان بررسی کردند‪ .‬به جای استفاده از آنتی‬ ‫بیوتیک های رایج‪ ،‬او فراورده هایی ساخته‬ ‫شده از خاک رس به پرندگان می داد که مبتال‬ ‫به ‪ NE‬و ‪ NE+AFL B1‬بودند‪ .‬همانطور که‬ ‫انتظار می رفت‪ ،‬ترکیب ‪ NE‬و ‪ AFL‬واکنش‬ ‫منفی زیادی نشان دادند اما افزودن رس به‬ ‫خوراک در مقایسه با پرندگان بدون مشکل‪،‬‬ ‫جذب و بازدهی خوراک را افزایش می داد‪.‬‬ ‫افزودن دومین محصول انحصاری از خاک رس‬ ‫پیشرفت های مساوی با پرندگان درمان شده‬ ‫با ‪ virginiamycin‬را نشان داد‪ .‬در پایان‬ ‫جانسون بیان کرد که تغذیه با محصوالت رسی‬ ‫به خصوص به هنگام بروز مشکل ‪،NE+AFL‬‬

‫محیط زیست بسیار ویسکوز‬ ‫روده‌ای‪ ،‬تکثیر ‪Faculative‬‬ ‫‪ anaerobes‬مثل ‪ Cocci‬گرم‬ ‫مثبت و ‪ entero bacteria‬را‬ ‫افزایش می‌دهد‪.‬‬ ‫مهار ‪: Necrotic Enteritis‬‬

‫درجه ‪2‬‬

‫درجه یک (خفیف)‬

‫وقوع ‪ NE‬اغلب با شیوع عفونت‬ ‫‪ Coccidial‬همراه است‪ .‬عفونت‬ ‫‪ Coccidial‬به شیارهای روده ای‬ ‫صدمه می زند و باعث می شود‬ ‫دل و روده مستعد عفونت های‬ ‫دیگر از جمله ‪C.perfringens‬‬ ‫شود‪.‬‬

‫افزودن ترکیبا ت ‪anticoccid i‬‬

‫‪ ،all‬در جلوگیری از صدمه ‪Co c‬‬ ‫‪ cidial‬که منجر به ‪Necrotic‬‬

‫درجه ‪( 4‬حاد)‬

‫درجات مختلف‬

‫درجه ‪3‬‬ ‫بیماری ‪Necrotic enteritis‬‬

‫‪ enteritis‬می شود‪ ،‬مفید است‪.‬‬

‫استفاده از پروبیوتیک‌ها یا کشت‌های‬ ‫انحصاری رقابتی کند (احتماالً با جلوگیری‬ ‫از تکثیر ‪ )C.perfringen‬از ‪Necrotic‬‬

‫‪ enteritis‬جلوگیری و به درمان آن کمک‬ ‫می‌کند‪ .‬گنجاندن آنتی بیوتیک‌هایی مثل‬ ‫‪ Bacitracin‬و ‪ Avilamycin‬در خوراک‪،‬‬

‫از شیوع ‪ NE‬به صورت مؤثری جلوگیری کرد‪.‬‬

‫اگر آنتی بیوتیک ها در خوراک مصرف نشوند‪،‬‬ ‫خوب آب و هوای مرغداری یا انتخاب مفید‬

‫مواد متشکله خوراک برای تشکیل رژیم غذایی‬

‫همگی در حفظ راندمان تولید تأثیرگذار است‪.‬‬ ‫در اروپا‪ ،‬جایی که آنتی بیوتیک ها از خوراک‬ ‫جدا می شوند ‪antico c ionophorous ،‬‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫روند مدیریت بهداشت سخت مزرعه‪ ،‬کنترل‬

‫دانشگاه نیوانگلند ‪ NSW‬استرالیا‪ ،‬میزان تأثیر‬ ‫‪ Actigen‬در کنترل ‪ NE‬را بررسی کرد‪ .‬وی‬ ‫یافته هایش را با محققان کالج در اجالس‬ ‫بین‌المللی علمی ماکیان که قبل از نمایشگاه‬ ‫بین‌المللی ماکیان در آتالنتا برگزار می شد‪،‬‬ ‫در میان گذاشت ‪ .‬دکتر سویک گفت که این‬ ‫محصول مخمری‪ ،‬به اندازه ‪Bacitracin‬‬ ‫‪ )ZB( Zinc‬و ‪ Salinomycin‬در جلوگیری‬ ‫از افت عملکرد ‪ Coccidios.s‬مؤثر است‪.‬‬ ‫سارا جانسون از ‪Amlan International‬‬ ‫و ورنون هیلز از ایاالت متحده اثرات‬ ‫و‬ ‫‪NE(nectrotic‬‬ ‫(‪enteritis‬‬ ‫(‪ AFL(aflatoxin‬را در رشد عملکرد‪ ،‬صدمه‬ ‫به بافت و مرگ و میر در مرغ های گوشتی‬

‫عملکرد را بهتر می کند‪.‬‬ ‫در سخنرانی دوم خود در اجالس بین المللی‬ ‫علمی ماکیان‪ ،‬جانسون اظهار کرد که تهیه و‬ ‫عرضۀ ‪ Virginiamycin‬تبدیل خوراک را‬ ‫بهتر کرده و محصول را تا سطح خاصی می‬ ‫رساند و باعث افزایش پیش بینی نشده‪ ،‬بافت‬ ‫آسیب دیده در پرندگان بیمار و غیر بیمار می‬ ‫شود‪ .‬او واکنش آشکارای بین ‪ aflatoxin‬و‬ ‫‪ Necrotic enteritis‬را ذکر کرد که منجر‬ ‫به کاهش عملکرد مرغ های گوشتی می شود‪.‬‬ ‫این و بسیاری دیگر از پروژه های تحقیقاتی‬ ‫آشکارا پیچیدگی ‪Necrotic enteritis‬‬ ‫و اهمیت مدیریت خوب مزرعه و خوراک با‬ ‫کیفیت را نشان می دهند‪.‬‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬

‫تأثیر عوامل تغذیه ای بر پیشگیری‬ ‫از بیماری ‪Pododermititis‬‬

‫‪12‬‬

‫‪ Pododermititis‬یا صدمه بافت پا یکی از شاخص های مهم در‬ ‫سالمت مرغ گوشتی است ‪ .‬به دنبال هاضمه بد ‪ ،‬فضوالت خیس رشد‬ ‫صدمه را آغاز می کند ‪ .‬برای جلوگیری از صدمۀ پا تغذیه مناسب‬ ‫الزم است تا از استحکام و سختی پوست اطمینان حاصل شود و از‬ ‫صدمه بافتی جلوگیری شود ‪ .‬استفاده از ترکیبات مواد معدنی طبیعی‬ ‫و محافظ ‪ ،‬احتمال تشکیل بافت های صدمه را می کاهد و از عفونت‬ ‫های ثانویه در بافت های آسیب دیده جلوگیری می کند ‪Podode r .‬‬ ‫‪( mititis‬آسیب بافت پا) مشکل مهم سالمت در ماکیان به خصوص‬ ‫در مرغ های گوشتی و بوقلمون است که بر روی فضوالت نگه داشته‬ ‫می شوند و به دلیل آلودگی با فضوالت ‪ ،‬پرندگان مبتال به آسیب بافت‬ ‫پا با درجه های مختلف می شوند ‪.‬‬

‫طبق قوانین رفاه طیور ‪ ،‬رشد و توسعه این بافت های آسیب دیده روی دو تا از‬

‫کمک می کند‪ .‬آسیب بافت ها در بخش ساییده شده‬

‫صدمه و بیماری است ‪ .‬چنانچه صدمه بافتی روی توانایی پرنده برای راه رفتن‬

‫آسیب گسترش می یابد و در نهایت منجر به تشکیل‬

‫پنج مورد رفاهی پرنده اثر می گذارد که این پنج مورد رهایی از ناراحتی‪ ،‬درد‪،‬‬ ‫اثر گذارد سومین مورد یعنی آسیب الگوهای نرمال رفتاری را می توان به این‬

‫لیست اضافه کرد ‪.‬‬

‫طبق شورای مشاوره سالمت حیوانات ‪ ،‬مرغداران باید کنترل های روزانه ای‬ ‫برای چنین مشکالتی داشته باشند و از متخصصین تغذیه و دامپزشکان در رابطه‬ ‫با کنترل این آسیب های بافتی مشاوره بگیرند و باید به دنبال بازخورد فرآوری‬

‫کننده ها در کشتارگاه ها در رابطه با کیفیت هر پای مرغ باشند (قوانین اجرای‬ ‫شورای مشاوره حیوانات مزرعه برای سالمت مرغ گوشتی را ببینید)‪.‬‬

‫اثر سوختگی های باال ‪:‬‬

‫پس ‪( Pododermititis‬یا ‪ ) FPD‬چیست و چه چیزی باعث آن می شود‬ ‫و چگونه آن را می توان از نقطه نظر تغذیه ای کنترل کرد ‪ .‬آسیب بافت پاها‬ ‫عمدتاً به خاطر فضوالت خیس و چسبان ایجاد می شود که منجر به صدمه‬

‫و سوختگی پا می شود ‪ .‬آمونیاک موجود در مدفوع به سوختگی بیشتر زخم‬

‫مسطح پا آغاز می شود وقتی که این صدمه ثابت شد‪،‬‬

‫تاول سیاه می شود ‪ .‬چنین صدمه‌ای منجر به عفونت‬

‫پوست و کاهش توانایی پرنده برای راه رفتن شده و‬

‫در نتیجه دریافت آب و غذا را کاهش می دهد‪.‬‬ ‫در کل اثرات ‪ FPD‬برحسب سالمت قابل توجه است‬ ‫و به همین خاطر است که در سال ‪ 2005‬میالدی‪،‬‬ ‫اتحادیه اروپا پیشنهاد داد که وقوع ‪ FPD‬در مرغ‬ ‫های گوشتی به عنوان یکی از شاخص های اصلی‬ ‫سالمت و پایه توصیه های تراکم ماکیان برای مزارع‬ ‫استفاده شود ‪ .‬به منظور سنجش میزان آسیب بافت‬ ‫در ماکیان‪ ،‬سیستم های درجه بندی برای مرغ های‬ ‫گوشتی و بوقلمون در فارم ها منتشر شده است ‪.‬‬ ‫در برخی کشورهای اسکاندیناوی ‪ ،‬نظارت سالمت‬ ‫براساس میزان وقوع ‪ FPD‬است که ماکیان مبتال‬

‫را به جای فرآوری باید به کشتار رساند که برای‬

‫برای حفظ تمامیت بافت پا‪ ،‬تغذیه مناسب الزم است تا استحکام پوست حفظ‬

‫از نظر اقتصادی ‪ ،‬اثرات ‪ FPD‬از اهمیت مهمی‬

‫در آزمایش صورت گرفته روی بوقلمون هایی که با مواد غیر ارگانیک یا سطح کم‬

‫تولیدکننده بسیار گران تمام می‌شود‪.‬‬

‫برخوردار است ‪ .‬در مقایسه با طیور سالم ‪ ،‬از آنجا‬

‫که توانایی پرنده ها برای راه رفتن ‪ ،‬غذا خوردن و‬

‫نوشیدن کاهش می یابد ‪ ،‬بازدهی آنها نیز کاهش می‬ ‫یابد ‪ .‬با بیشتر شدن ‪ ،FPD‬فروش پا به کشورهای‬

‫آسیایی که پرطرفدار هستند ‪ ،‬به شدت تحت تأثیر‬

‫قرار می گیرد ‪.‬‬

‫براساس بررسی هایی که در دانمارک و سوئد بین‬

‫‪ 2002‬و ‪ 2001‬انجام شد ‪ ،‬دی‪ .‬جانگ در سال‬ ‫‪ ، 2011‬اثر فصلی را شناسایی کرد که در آن در‬

‫مقایسه با تابستان ‪ ،‬در طی ماه های زمستان ‪FPD‬‬ ‫شایع تر و شدیدتر بود ‪ .‬این امر به خاطر سیستم‬ ‫تهویه است که به خاطر نشر آمونیاک از فضوالت‬

‫طیور روی رشد آسیب بافتی تأثیر می‌گذارد‪.‬‬

‫وجود باکتری خاص به خصوص گونه ‪ E.Coli‬و‬ ‫‪ Staphylococcus‬منجر به عفونت های ثانویه‬ ‫آسیب بافتی و شدت بیشتر بیماری و ایجاد التهاب‬

‫مفصلی می شود ‪ .‬انواع سیستم های آبی مورد‬

‫استفاده و نیز گرمایش ‪ ،‬تهویه ‪ ،‬نور و تراکم همگی به‬

‫در شیوع و رخداد ‪ FPD‬کمک می کند اما هدف این‬ ‫مقاله بررسی اثر غذا و تغذیه روی این مشکل است ‪.‬‬

‫اثر خوراک روی ‪:FPD‬‬

‫یک سری مواد خوراکی خام در تشکیل فضوالت‬ ‫خیس تأثیر گذاشته و متعاقباً در رشد و بروز ‪FPD‬‬

‫اثر می گذارند ‪ .‬مواد خوراکی که پتاسیم زیادی دارند‬

‫(مثل سویا) از آنجاییکه تأثیر منفی در جذب آب در‬ ‫روده دارند باعث تشکیل فضوالت خیس می شود‬ ‫‪ .‬مصرف پلی ساکارید بدون نشاسته از غالتی نظیر‬

‫گندم و جو نیز منجر به بروز فضوالت اسهالی آلوده به‬ ‫باکتری بیماری زا می‌شود‪.‬‬

‫پروتئینی که بد هضم شده به سطح مواد نیتروژن‬ ‫دفع شده اضافه می شود و آمونیاک کمک می کند‬

‫و در نتیجه آمونیاک ساطع شده از فضوالت باعث‬

‫سوختگی بیشتر پا می شود‪ .‬محققان استفاده از مواد‬

‫شود و از تشکیل آسیب بافتی جلوگیری شود ‪.‬‬

‫ارگانیک تغذیه می شدند‪ ،‬وقوع ‪ FPD‬چک و گزارش شد ‪ .‬طیور گروه کنترل‬

‫شده که رژیم مواد معدنی غیر آلی حاوی ‪ Cu ppm15‬به اضافه ‪، Zn ppm60‬‬ ‫‪ Mn‬و ‪ Fe‬یا مواد معدنی ارگانیک به آنها داده شد که مواد ارگانیک با ‪2/ppm5‬‬ ‫‪ Bioplex Cu‬به اضافه ‪ Bioplex Zn, Fe , Mn ppm10‬اضافه شده بود‪.‬‬ ‫نود و شش پرنده در هر مرحله از طرح آزمایشی تکراری استفاده شدند ‪.‬‬

‫نتایج نشان داد که در هفته ‪ ،12‬عمرشان‪ ،‬بوقلمون هایی که با رژیم معدنی آلی‬

‫تغذیه شدند هیچ ‪ FPD‬روی پای شان نداشتند در حالیکه آسیب بافت پای‬

‫گروه کنترل حداقل ‪ 1‬امتیاز بود (سوختگی مالیم روی یک پا) و یک حیوان‬ ‫روی هر دو پا سوختگی نشان داد (امتیاز ‪ .)2‬این نتیجه به تمامیت بهتر دسته‬ ‫بوقلمون‌های تغذیه شده با رژیم معدنی ارگانیک مربوط می شود حتی با سرعت‬ ‫کمتر‪.‬‬

‫تحقیق دیگر‪ ،‬نقش شکل های ارگانیک مواد معدنی روی تشکیل پوست مرغ‬

‫های گوشتی را بررسی می کرد ‪ .‬پرندگان با رژیم کنترل غیرآلی یا رژیم حاوی‬

‫سلنیوم و روی تغذیه شدند ‪ .‬شکل زیر تفاوت بین ارزیابی بافت شناسی گروه ها‬

‫را نشان می دهد‪.‬‬

‫یوسف و همکارانش‪ ،‬نقش بیوتین‪ ،‬روی و مانان‪ ،‬اولیگو ‪ -‬ساکارید (تنظیم کننده‬

‫ایمنی) را در وقوع ‪ FPD‬در بوقلمون‌ها بررسی کردند‪ .‬در مقایسه با مرغ هایی با‬ ‫فضوالت خیس آنها بهبود چشمگیری در امتیازات حاصله از بروز ‪ FPD‬ناشی‬ ‫از فضوالت خشک در طیور تغذیه شده با یکی از این مواد خوراکی را مشاهده‬

‫کردند ‪ .‬این در صورتی ارتقا می یابد که اثرات روی تولید آمونیاک در فضوالت‬

‫خیس با مکمل آنزیم یا استفاده از منابع پروتئین متفاوت و قابل هضم تر مورد‬ ‫توجه قرار گیرد‪.‬‬

‫در بررسی که کوستا و همکارانش داشتند ‪ ،‬نقش مواد مغذی و مکمل های‬ ‫تخصصی بحث شد ‪ .‬گنجاندن مکمل هایی مثل آنزیم ها در کاهش ویسکوزیته‬ ‫هاضمه و در نتیجه به حداقل رساندن فضوالت خیس تأثیرگذار بود و نشان داد‬

‫که رژیم های با استفاده از آنزیم ها برای بررسی این فاکتورها ویسکوزیته را پایین‬

‫می آورد و منجر به کاهش وقوع ‪ FPD‬در مرغ گوشتی می شود‪ .‬رابطه مثبتی‬

‫بین کاهش ویسکوزیته و بهبود خشکی فضوالت طیور وجود دارد که منجر به‬ ‫وقوع کمتر زخم های پا به خصوص در پرندگان مسن تر می شود‪.‬‬

‫تحقیق صورت گرفته توسط ناگاراج در ‪ 2006‬به نقش میزان پروتئین و افزودن‬ ‫آنزیم روی ‪ FPD‬در مرغ گوشتی پرداخت ‪ .‬مشاهد ه شد که مرغ های گوشتی‬ ‫که با سطح باالی پروتئین تغذیه شدند ‪ FPD ،‬شان افزایش یافت (برحسب وقوع‬

‫و شدت) و مکمل آنزیم خوراک در کاهش بروز آن تأثیرگذار بود ‪.‬‬

‫خوراکی جایگزین مثل مواد معدنی ارگانیک‪ ،‬مکمل‬

‫مداخالت تغذیه ای‪:‬‬

‫عفونت های بالقوه ثانویه را توصیه می کنند‪.‬‬

‫هستند‪ .‬استفاده از مواد معدنی طبیعی ‪ ،‬استحکام پوست را تقویت می کند و‬

‫جلوگیری از آسیب بافت و عفونت ها‪:‬‬

‫احتمال تشکیل بافت صدمه دیده کمتر می شود ‪ .‬بعالوه محصوالت تقویت کننده‬

‫جلوگیری‪ ،‬مطلوب ترین شیوه بررسی ‪ FPD‬است‬ ‫زیرا نه تنها نیاز به مداخله دامپزشک را کاهش می‬

‫دهد بلکه تمامیت بافت پا به شکل ایده آل را حفظ‬ ‫می‌کند (بدون زخم) و از افت اقتصادی جلوگیری می‬

‫کند و نیز استانداردهای سالمت را برآورده می‌کند‪.‬‬

‫ایمنی شامل مانان ‪ -‬اولیگوساکاریدها از عفونت های ثانویه در بافت های آسیب‬

‫دیده جلوگیری می‌کند‪.‬‬

‫همچنین هضم خوب پروتئین در تولید آمونیاک موجود در فضوالت تأثیر دارد و‬

‫باعث کاهش سوختگی پا می شود و تشکیل پروتئین قابل هضم یا افزودن آنزیم‬

‫پروتئاز به کاهش وقوع صدمه بافتی کمک می کند‬

‫‪ITP‬‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫های خاص برای استحکام پوست و واکنش ایمنی به‬

‫مداخالت مناسب تغذیه ای در ایجاد و یا پیشرفت ‪ FPD‬بسیار تأثیر گذار‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬

‫چهار روش‬ ‫برای‬ ‫افزایش‬ ‫بهره‌وری‬ ‫طیور‬

‫‪14‬‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫برای اطمینان از بهره‌وری خوب و بدون نقص طیور‪ ،‬فراهم کردن‬ ‫محیطی عاری از پاتوژن به همراه دستگاه گوارش قوی و سالم از‬ ‫نکات کلیدی حفظ سالمت طیور است‪ .‬تحقیقات ثابت کرده که‬ ‫اسیدهای ارگانیک نقش مهمی را در این زمینه ایفا می‌کنند‪.‬‬ ‫با به‌روز شدن تجهیزات مرغداری‪ ،‬فشار بیشتری بر مرغداران‬ ‫برای دست‌یابی به حداکثر تولید احساس می شود‪ .‬در این شرایط‬ ‫استرس‌زا آلودگی خوراک‪ ،‬فلور رودۀ نابالغ در جوجه‌های کوچک و‬ ‫نگهداری آنها در دسته‌های متراکم‪ ،‬سالمت جوجه‌ها را تهدید کرده‬ ‫و مانع از افزایش بهره‌وری آنها می‌شود‪.‬‬ ‫اسیدهای آلی به عنوان عاملی موثر بر روی بهداشت خوراک طیور‬ ‫و تقویت سالمت روده طیور شناخته شده‌اند‪ .‬ترکیب اسیدهای آلی‬ ‫با مکمل های خوراکی جزء چهار مکانیسم تأثیرگذار برای حفاظت‬ ‫از خوراک و سالمت روده حیوانات در مرغداری‌ها به‌شمار می رود‪.‬‬ ‫این رویکرد به منظور مقابله با چالش‌های پیش‌رو برای دستیابی به‬ ‫افزایش بهره‌وری طیور مطرح شده است‪.‬‬ ‫منع مصرف باکتری‬ ‫اولین مکانیسم الزم االجرا در این بخش منع مصرف باکتری است‪.‬‬ ‫اسیدی فایر‌ها‪ 1‬مانند اسیدهای ارگانیک میزان ‪ PH‬خوراک طیور‬ ‫را کم کرده و محیط را برای رشد میکروب‌ها در آب و خوراک‬ ‫طیور ناممکن می‌سازند همچنین تعداد میکروب موجود در خوراک‬ ‫و آب طیور را کاهش داده و متعاقباً میزان میکروب در بدن طیور را‬

‫کاهش می دهد ‪ .‬ترکیبات انواع مختلفی از اسیدهای ارگانیک اثر‬ ‫هم‌افزایی آنها را افزایش می‌دهد‪ .‬نتایج آزمایش‌های انجام شده بر‬ ‫روی نمونه‌هایی از خوراک و آب جمع‌آوری شده در عرض چندین‬ ‫سال در آزمایشگاه ‪ Selko‬نشان داده است که اسید فرمیک و اسید‬ ‫استیک نقش موثری در کاهش باکتری سالمونال و ‪ E.Coli‬ایفا‬ ‫می‌کنند‪ .‬اسید سوربیک و اسید بنزوئیک کارایی یکسانی داشته اما‬ ‫این اسیدها فقط به صورت محصوالت خشک موجودند و در نتیجه‬ ‫قابلیت حل شدن آن‌ها پایین است‪ .‬اسید پروپیونیک ‪ ،‬اثربخشی‬ ‫کمتری نسبت به ‪ E.Coli‬و سالمونال داشته ولی در پیشگیری از‬ ‫تشکیل کپک نقش بسزایی دارد‪ .‬نتایج آزمایشگاهی نشان‌دهنده این‬ ‫است که مخلوط اسید فرمیک و اسید استیک با غلظت کم ‪0 / 5‬‬ ‫و ‪ 1 / 5‬کیلوگرم‪/‬تن میتواند با باکتری سالمونال و ‪ E.Coli‬به طور‬ ‫موثرتری مقابله کنند‪.‬‬ ‫با اضافه کردن اسیدهای آلی در آب و خوراک‪ ،‬تعداد میکروب‌ها‬ ‫کاهش می‌یابد با این حال برخی میکروب‌ها زنده مانده و توسط‬ ‫حیوان خورده می‌شوند‪ .‬میزان ‪ PH‬به طور طبیعی در حیوانات‬ ‫تک معده‌ای پایین است و در هنگام تغذیه میزان ‪ PH‬درون معده‬ ‫افزایش یافته و این امر شرایط مطلوبی برای رشد میکروب ایجاد‬ ‫می‌کند‪ .‬اسیدهای آلی میزان ‪ PH‬معده را در هنگام هضم غذا‬ ‫کاهش داده و به این ترتیب به طور طبیعی با رشد باکتری‌های‬ ‫مضر مقابله می‌کنند‪ .‬عالوه بر آن‪ ،‬آنزیم‌های تجزیه کننده پروتئین با‬ ‫کاهش میزان ‪ PH‬معده به هضم غذا کمک می‌کنند ‪.‬‬

‫مدیریت میکروبیوتا‪) Microbiota ( 2‬‬ ‫دومین عامل برای افزایش بهره وری طیور و سالمت آن مدیریت‬ ‫صحیح میکروبیوتا است ‪ .‬تراکم و تنوع میکروبهای روده از ابتدای‬ ‫دستگاه گوارش به سمت انتهای آن افزایش پیدا می‌کند‪ .‬باکتری‬ ‫های گرم‪-‬مثبت اغلب در قسمت اولیه رود ‌ه طیور وجود دارند‪.‬‬ ‫دیواره سلولی باکتری‌های گرم مثبت یک الیه ‪peptidoglycan‬‬ ‫پیتیدوگلیکان‪ 3‬ضخیم‌تر در مقایسه با باکتری‌های گرم منفی دارد و‬ ‫این موضوع سبب شده که این نوع باکتری‌ها مقاومت بیشتری نسبت‬ ‫به اسید داشته باشند‪ .‬اسیدهای چرب ترانس پایین (‪ )MCFA‬با‬ ‫بی‌ثبات کردن الیه پپتیدوگلیکان باکتری‌های گرم مثبت ‪،‬نفوذپذیری‬ ‫مولکول اسیدهای ارگانیک را باال می‌برد‪.‬‬ ‫اگر اسیدهای چرب ترانس پایین با اسیدهای ارگانیک ترکیب شوند‪،‬‬ ‫طیف فعالیت آن‌ها گسترش پیدا کرده و به حفظ تعادل میکروبی‬ ‫کمک می کنند ‪ .‬اسیدهای چرب ترانس پایین به راحتی توسط‬ ‫دستگاه گوارش هضم و جذب می‌شوند‪ .‬همانطور که گفته شد‬ ‫چگالی و تنوع انواع میکروبیوتا در انتهای روده بیشتر بوده پس باید‬ ‫به نوعی به برقراری تعادل میکروبی در روده کمک شود‪ .‬اسیدهای‬ ‫چرب ترانس پایین در بخش‌های انتهایی روده کوچک شکسته‬ ‫می‌شوند و همین امر به حفظ تعادل میکروبیوتا کمک می‌کند ‪.‬‬ ‫متعادل سازی اسیدها‬ ‫مخلوط اسیدهای آلی که به صورت مکمل خوراک طیور استفاده‬ ‫می شوند در مقایسه با اسیدهای غیربافر‪ 4‬در مقابل تغییرات ‪PH‬‬ ‫از حساسیت کمتری برخوردار هستند‪ .‬این ترکیبات اسیدی با ‪PH‬‬ ‫ثابت با خاصیت خورندگی پایین برای مصرف کننده ایمن‌تر است‪.‬‬ ‫تحقیقات نشان داده که ‪ PH‬محلول بافر آلومنیوم پایین‌تر بوده و در‬ ‫مقایسه با سدیم و یا کلسیم از ثبات بیشتری برخوردار است و همین‬ ‫امر این موضوع که آلومنیوم یک عامل بافری بسیار موثر است را‬ ‫اثبات می‌کند‪ .‬در طی فرآیند تولید فرمت آمونیوم‪ ،‬واکنش شیمیایی‬ ‫اسید فرمیک و آمونیوم دمای بسیار باالیی را تولید کرده و همین امر‬ ‫باعث تولید فرم‌آمید سمی می‌شود‪.‬‬ ‫کارخانه تولید مکمل خوراک طیور ‪ Selko‬برای کنترل دما حین‬ ‫انجام واکنش از رآکتور استفاده می‌کند و به این ترتیب متعادل‬ ‫سازی اسید‌ها در محیط ایمن و کارآمدتری صورت می‌گیرد ‪ .‬عامل‬ ‫بافر آمینیومی بر روی سیستم گوارشی تاثیر می‌گذارد ‪ .‬از آنجاییکه‬ ‫ثابت تعادل (ثابت تفکیک اسیدی ) نمک‌های آلومنیومی نسبتا‬

‫باالست(‪ )9/52‬آنها در منطقه با‪ PH‬پایین دستگاه گوارش دست‬ ‫نخورده باقی مانده و توسط آنزیم‌های لوزالمعده خنثی نمی‌شوند‬ ‫ولی در منطقه با ‪ PH‬باالی دستگاه گوارش تفکیک می شوند ‪.‬‬ ‫خاصیت چسبندگی سالمونال به مخاط روده‪ ،‬اولین مرحله تکثیر این‬ ‫باکتری بوده پس برای مهار این باکتری باید از چسبیدن این باکتری‬ ‫جلوگیری کرد‪ .‬عصاره‌های گیاهی نیز وجود دارند که برای بر هم‬ ‫زدن مکانیزم چسبندگی سالمونال به دیواره روده استفاده شده و این‬ ‫گونه فلور روده حیوانات حفظ می‌شود ‪.‬‬ ‫حفظ پرزهای روده ای‬ ‫سومین عامل برای افزایش بهره وری طیور ‪،‬عملکرد مطلوب پرزهای‬ ‫روده ای بوده و این بهبود عملکرد برای حفظ سالمت حیوان الزم‬ ‫و ضروری است‪ .‬اختالالت روده ای باعث می شود که جذب مواد‬ ‫مغذی توسط حیوان کاهش پیدا کرده و حیوان در مواجهه با عوامل‬ ‫بیماری زا و سموم ‪ ،‬ایمنی الزم را نداشته باشد‪ .‬این امر سبب می‬ ‫شود که اسید و یا استر‪ 5‬اسیدهای چرب در فضای کوچک روده‬ ‫آزاد شوند‪.‬‬ ‫تحقیقات نشان داد که مکمل‌های خوراک جوجه‌های گوشتی با‬ ‫عملکرد مناسبی که از خود نشان می‌دهند سالمت اثنی عشر را‬ ‫تضمین می‌کنند‪.‬‬ ‫سیستم دفاعی نیرومند‬ ‫مکانیزم چهارم مورد بحث ‪ ،‬وجود میزان ثابتی از میکروبیوتا درون‬ ‫روده است‪ .‬وجود روده ای با دیوارۀ سالم و سیستم دفاعی قوی نقش‬ ‫مهمی را در مقابله با انواع پاتوژن‌ها ایفا می کنند ‪ .‬گیاهان خاصی نیز‬ ‫به منظور مهار چسبندگی ویروس سالمونال و با توجه به تاثیر مثبت‬ ‫آن بر روی سیستم ایمنی روده حیوان مورد استفاده قرار می‌گیرند‪.‬‬ ‫تحقیقات ثابت کرده که مصرف این گیاهان‌‪ ،‬تولید پادتن ها در بدن‬ ‫جوجه‌ها را افزایش داده و باعث از بین رفتن باکتری سالمونال نیز‬ ‫می گردد‪.‬‬ ‫در آخر‪ ،‬برای افزایش بهره‌وری طیور‪ ،‬حفظ سالمت وضعیت روده‌ای‬ ‫فراتر از مدیریت بهداشت خوراک به شمار می‌رود‪ .‬بعد از اینکه امنیت‬ ‫غذایی طیور تامین شد مسائل مختلفی در افزایش بازدهی خوراک‬ ‫مطرح می‌شود‪ .‬شرکت ‪ Selko‬تاثیر اسیدهای ارگانیک و مکمل‌های‬ ‫خوراک را بر روی سالمت روده طیور در محصوالت خود بررسی کرد‬ ‫و نتایج بررسی‌ها از افزایش بهره‌وری طیور حکایت داشت‬ ‫‪ITP‬‬

‫پی‌نوشت‪:‬‬ ‫‪ -1‬اسیدی فایرهای خوراکی‪ :‬اسیدهایی هستند که موجب پایین آمدن ‪ pH‬خوراک‪ ،‬معده و سیتوپالسم میکروبی شده و بدین ترتیب رشد‬ ‫عوامل بیماری زا را در فلور میکروبی روده مهار می‌کنند‪ .‬خاصیت ضد‌‌میکروبی یون‌های اسیدهای آلی در کنترل باکتری های بخش فوقانی‬ ‫روده اثرات مفیدی به جا می‌گذارند ‪.‬‬ ‫‪ -2‬میکروبیوتا‪ :‬فلور روده‪ ،‬مجموعه ای از گونه‌های میکروارگانیسم که در ارگان های مختلف با محیط خارج از بدن ارتباط دارند ‪.‬‬

‫‪ -4‬محلول بافر‪ Buffer solution :‬یک محلول است که از یک اسید ضعیف و نمک آن یا یک باز ضعیف و نمک آن ساخته می شود‪.‬‬ ‫محلول های بافر توانایی حفظ ‪ pH‬محلول را حتی در صورت افزودن اندکی باز یا اسید را دارند ‪.‬‬ ‫‪ -5‬استر‪ :‬نوعی نمک آلی که از واکنش الکل یا قلیا و یک اسید آلی بدست می‌آید‪.‬‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫‪ -3‬پتیدوگلیکان‪ ،‬همچنین بنام مورئین یا موکوپپتید شناخته می‌شود‪ ،‬پلیمری متشکل از قندها و آمینو اسیدها می‌باشد که تشکیل دهنده‬ ‫دیواره سلولی باکتری‌ها است‪ .‬پپتیدوگلیکان حاوی یک قند منحصربه‌فرد به نام مورامیک اسید است که در هیچ‌جای دیگر در طبیعت یافت‬ ‫نمی‌شود‪ .‬پتیدوگلیکان در استحکام ساختاری دیواره باکتری و همچنین مقابله با فشار اسمزی سیتوپالسم نقش دارد‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬ ‫‪16‬‬

‫گزارش تولیدات مرغ و تخم‌مرغ‬ ‫در آرژانتین از سال ‪ 2012‬تا‬ ‫‪ 2014‬میالدی‬

‫در سپتامبر ‪ 2014‬جلسه‌ای بین اعضای ائتالف اقیانوس آرام و مرکوسور (مرکوسور که در‬ ‫سال ‪ 1991‬با عضویت کشورهای برزیل‪ ،‬آرژانتین‪ ،‬اروگوئه و پاراگوئه تاسیس شد دارای‬ ‫اهداف تجاری به منظور ارتقای تجارت آزاد و تبادل آزادانه محصوالت‪ ،‬نیروی انسانی و‬ ‫واحد پولی میان کشورهای عضو است ) برگزار خواهد شد ‪.‬‬ ‫بعد از چهار نشست ناموفق در سپتامبر ‪ 2013‬میالدی قرار نشست بعدی در ‪ 29‬جوالی‬ ‫سال ‪ 2014‬میالدی در کاراکاس‪ ،‬ونزوئال تعیین شد‪ .‬یکی از موضوعات مورد بحث‪ ،‬انتخاب‬ ‫بولیوی به عنوان عضو رسمی این اجالس بود‪.‬‬ ‫موضوع دیگر مورد بحث ‪ ،‬موافقت‌نامه تجارت آزاد و مذاکره با اتحادیه اروپا است که از سال‬ ‫‪ 1995‬در حال انجام بوده است ‪.‬‬

‫در جوالی سال ‪ 2014‬میالدی ششمین نشست ‪ BRICS‬که تجارتی‬ ‫بین کشورهای برزیل‪ ،‬روسیه‪ ،‬هند‪ ،‬چین و آفزیقای جنوبی است و در‬ ‫سال ‪ 2006‬پایه گذاری شده است در برزیل برگزار شد ‪ .‬در این اجالس‬ ‫همچنین کشورهای آرژانتین‪ ،‬ونزوئال‪ ،‬اکوادور‪ ،‬کلمبیا‪ ،‬پرو‪ ،‬اروگوئه و‬ ‫پاراگوئه نیز حضور داشتند ‪ .‬در طول این جلسات ‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫روسیه تمایل کشورش برای برقراری روابط و گسترش فرصت‌های‬ ‫تجاری با اتحادیه آمریکای جنوبی را اعالم کرد‪.‬‬ ‫روسیه ‪ ،‬بالروس و قزاقستان برای ایجاد «اتحادیه اقتصادی اوراسیا»‬ ‫توافق‌نامه‌ای امضا کرده‌اند‪ ،‬که تقویت وحدت میان این سه جمهوری‬ ‫شوروی سابق‪ ،‬هدف اصلی این توافق‌نامه است ‪ .‬انتظار می‌رود این‬ ‫اتحادیه اقتصادی که راه‌‌اندازی آن سال ‪ 2015‬در‌نظر گرفته شده‬ ‫است‪ ،‬وحدت این سه کشور را بیش از پیش تقویت کند ‪ .‬ارمنستان و‬ ‫قرقیزستان ‪ ،‬دو جمهوری دیگر شوروی سابق نیز تمایل خود را برای‬ ‫ورود به این اتحادیه تا پایان امسال اعالم کرده‌اند‪ .‬این کشورها قبال‬ ‫یک توافق اتحاد گمرکی را هم امضاء کرده بودند‪‌.‬‬ ‫اتحادیه کشورهای آمریکای جنوبی در سال ‪ 2008‬تشکیل شده که‬ ‫اتحادیه دولتی بین مرکوسور و گروه آندین است ‪.‬‬ ‫مرکوسور اتحادیه گمرکی است که در سال ‪ 1991‬میالدی تشکیل‬ ‫شده با اعضای ثابت آرژانتین‪ ،‬برزیل‪ ،‬پاراگوئه‪ ،‬اوروگوئه‪،‬ونزوئال و این‬ ‫اواخر بولیوی‪ ،‬شیلی‪ ،‬کلمبیا‪ ،‬اکواردور‪ ،‬پرو و سورینام است‪.‬‬ ‫گروه آندین‪ ،‬قراردادی منطقه ای در چهارچوب منطقه تجارت آزاد‬ ‫آمریکای التین است که سال ‪ 1969‬به امضای کشورهای بولیوی‪،‬‬ ‫کلمبیا‪ ،‬اکوادور‪ ،‬پرو و ونزوئال رسید‪ .‬بر اساس اعالمیه سال ‪1993‬‬ ‫و به موجب تصمیم اتخاذ شده‪ ،‬منطقه آزاد‪ ،‬مبادالت تجاری را بین‬ ‫کشورهای کلمبیا‪ ،‬کاستاریکا‪ ،‬گواتماال‪ ،‬هندوراس‪ ،‬مکزیک‪ ،‬ونزوئال‪،‬‬ ‫نیکاراگوئه‪ ،‬پاناما و سالوادور برقرار می کند‪.‬‬ ‫در پیمان آندین‪ ،‬کشورهای عضو‪ ،‬محدودیت‌های تجاری بین خود را‬ ‫به طور متقابل و با معافیت از دریافت عوارض و حقوق گمرکی از بین‬ ‫خواهند برد‪.‬‬ ‫در راستای برگزاری این اجالس‪ ،‬جلسۀ دیگری نیز با حضور هند‪،‬‬ ‫آرژانتین‪ ،‬برزیل کلمبیا‪ ،‬اکوادور‪ ،‬پاراگوئه و ونزوئال برگزار شد‪ .‬از‬ ‫آنجاییکه جنوب آمریکا منبع تامین انرژی و مواد غذایی در هند است‪،‬‬ ‫در طی این جلسه هند از تصمیمات خود برای راه اندازی مراکزی برای‬ ‫به اشتراک گذاشتن تخصص خود در زمینه فن آوری اطالعات در‬

‫نمودار ‪ - 1‬کشورهای عمدۀ واردکنندۀ گوشت مرغ آرژانتینی‬ ‫برحسب متریک تن در سال ‪2014‬‬

‫تولیدات مرغ گوشتی آرژانتین بر اساس ‪ 1000‬متریک تن (‪)TMT‬‬ ‫‪2011 2010‬‬

‫‪2012‬‬

‫‪2013‬‬

‫‪2014‬‬

‫‪1770‬‬

‫‪2014‬‬

‫‪2060‬‬

‫واردات‬

‫‪4‬‬

‫‪5‬‬

‫‪9‬‬

‫‪10‬‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫‪2080‬‬ ‫‪2‬‬

‫صادرات‬

‫‪164‬‬

‫‪178‬‬

‫‪214‬‬

‫‪224‬‬

‫‪291‬‬

‫‪324‬‬

‫‪345‬‬

‫مصرف‬

‫‪1275‬‬

‫‪1327‬‬

‫‪1475‬‬

‫‪1556‬‬

‫‪1726‬‬

‫‪1738‬‬

‫‪1737‬‬

‫تولیدات‬

‫‪2009 2008‬‬ ‫‪1500 1435‬‬

‫‪1680‬‬

‫منبع‪ :‬برآورد رسمی وزارت کشاورزی امریکا‬

‫میالدی در مکزیک با حضور ‪ 4‬کشور عضو اصلی و ‪ 32‬کشور ناظر‬ ‫برگزار شد‪ .‬در این نشست موضوعات مربوط به تجارت و چگونگی‬ ‫ایجاد روابط قوی تر با مرکوسور مورد بحث قرار گرفت‪.‬‬ ‫(در آوریل ‪ 2011‬رئیس جمهور پرو برای نخستین بار از تمامی‬ ‫کشورهای التینی که دارای مرز آبی با اقیانوس آرام بودند دعوت کرد‬ ‫تا دست به ایجاد یک اتحادیه برای ترویج تجارت آزاد کاال‪ ،‬خدمات و‬ ‫سرمایه در بین کشورهای عضو بزنند‪.‬‬ ‫در آخرین اجالس سران این اتحادیه که در مکزیک برگزار شد اعالم‬ ‫کرد که کاهش تعرفه ورودی کاال در بین چهار کشور عضو به ‪ 92‬در‬ ‫صد رسیده است و بناست تا این روند در سال ‪2030‬به ‪100‬درصد‬ ‫واقعی برسد‪ .‬رئیس جمهور مکزیک‪ ،‬به عنوان رئیس دوره ای این‬ ‫اجالس همچنین خواستار پیوستن هرچه سریعتر کاستاریکا و پاناما‬ ‫به این گروه شد‪ .‬مرکوسور را باید یک بازار صنعتی دانست و از سوی‬ ‫دیگر اتحادیه اقیانوس آرام عمال یک ترفند تجاری برای افزایش داد و‬ ‫ستد و صادرات مواد خام است )‬ ‫از آنجایی که برزیل‪ ،‬پاراگوئه‪ ،‬و اروگوئه برای پیوستن به این ائتالف‬ ‫ابراز تمایل کرده بودند و اعضای این اجالس در مورد پیوستن‬ ‫کشورهای اروگوئه و شیلی و دیگر اعضای مرکوسور به این اجالس‬ ‫بحث و تبادل نظر کردند بر اساس آخرین گزارش ها آرژانتین سعی در‬ ‫گسترش روابط با کشورهای آسیایی دارد ‪.‬‬ ‫آرژانتین هشتمین کشور تولید کننده مرغ گوشتی در جهان است‬ ‫که بعد از کشور های ایاالت متحده‪ ،‬چین‪ ،‬برزیل ‪،‬اتحادیه اروپا ‪،‬هند‪،‬‬ ‫مکزیک و روسیه قرار می‌گیرد‪ .‬از برنامه های دولت آرژانتین می توان‬ ‫رسیدن به تولید ‪ 2 / 1‬میلیون متریک تن مرغ گوشتی در سال ‪2014‬‬ ‫نام برد که بیانگر ‪ 3 / 8‬درصد افزایش تولید است‪ ،‬زیرا بنابر آمار ارائه‬ ‫شده این میزان ‪ 2 / 022‬میلیون متریک تن در سال ‪ 2013‬بوده‬ ‫است‪ .‬سقف مصرف داخلی به نظر می‌رسد در همان مصرف سرانه ‪40‬‬ ‫کیلوگرم باقی بماند‪.‬‬ ‫با توجه به محدودیت های شدید اعمال شده از سوی دولت آرژانتین‪،‬‬ ‫پیش بینی می‌شود واردات این محصول کاهش یافته و به ‪2000‬‬ ‫متریک تن برسد‪ ،‬از سوی دیگر صادرات گوشت مرغ آرژانتین (به‬ ‫استثنا پای مرغ) به ‪ 355‬هزار متریک تن در سال ‪ 2014‬برسد که‬ ‫این میزان (به استثنا پای مرغ) ‪ 323‬هزار متریک تن در سال ‪2013‬‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫ونزوئال همچنان برزرگترین بازار صادرات آرژانتین است که ‪ 45‬درصد‬ ‫از صادرات این کشور را شامل می‌شود‪ .‬تخمین زده میشود که صادرات‬ ‫پای مرغ در همان سقف ‪ 34‬هزار متریک تن در سال ‪ 2014‬باقی‬ ‫بماند‪ .‬آمار ارائه شده شش ماهه اول سال ‪ 2013‬صادرات پای مرغ‬ ‫را ‪ 17‬هزار متریک تن اعالم کرد‪ .‬از بازارهای اصلی برای پای مرغ‬ ‫می‌توان به چین و هنگ کنگ اشاره کرد‪.‬‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫کشورهای آمریکای جنوبی خبر داد‪.‬‬ ‫در ژوئن (تیر) سال ‪ 2014‬اروگوئه قانون الحاق بولیوی به اجالس‬ ‫مرکوسور را تصویب کرد‪ .‬بولیوی تصویب ورود به این اجالس را از‬ ‫ونزوئال و اروگوئه گرفته ولی هنوز نیاز به رای مثبت آرژانتین‪ ،‬برزیل‪،‬‬ ‫پاراگوئه دارد هرچند که این کشورها رای موافق خود را به صورت غیر‬ ‫رسمی اعالم کرده‌اند‪ .‬پس از آن که عضویت رسمی کشوری تایید شد‬

‫به این کشور چهار سال زمان داده می‌شود تا مقررات خود را با قوانین‬ ‫مرکوسور سازگار کند‪.‬‬ ‫ائتالف اقیانوس آرام در نشستی که در ‪ 20‬ژوئن (تیر ماه ) سال جاری‬

‫مجموع صادرات گوشت مرغ اعضای مرکوسور‬ ‫برحسب هزار متریک تن‬

‫پاراگوئه‬ ‫‪0 TMT‬‬

‫اروگوئه‬

‫‪16 TMT‬‬

‫پاراگوئه‬ ‫‪1 TMT‬‬

‫آرژانتین‬ ‫‪325 TMT‬‬

‫اروگوئه‬ ‫‪13 TMT‬‬

‫آرژانتین‬ ‫‪265 TMT‬‬

‫برزیل‬ ‫‪3644 TMT‬‬

‫برزیل‬ ‫‪3658 TMT‬‬ ‫پاراگوئه‬

‫پاراگوئه‬ ‫‪0 TMT‬‬

‫اروگوئه‬

‫‪0 TMT‬‬

‫برزیل‬ ‫‪1492 TMT‬‬

‫‪5 TMT‬‬

‫آرژانتین‬ ‫‪95 TMT‬‬

‫اروگوئه‬ ‫‪13 TMT‬‬

‫برزیل‬ ‫‪3646 TMT‬‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫توجه ‪ :‬تمامی اطالعات بر اساس صادرات در طول سال است به استثنای سال ‪ 2014‬میالدی که برای برزیل تنها ‪5‬ماه‬ ‫اول سال و برای کشورهای آرژانتین‪ ،‬اوروگوئه و پاراگوئه در ‪ 4‬ماه اول سال در نظر گرفته شده است‬ ‫‪ITP‬‬

‫آرژانتین‬ ‫‪360 TMT‬‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬

‫برخي از جنبه هاي فني‬ ‫و اجرايي در تولك بردن‬ ‫مرغهاي مادر گوشتي‬

‫‪19‬‬

‫تهيه وگرد آوري‪ :‬دكتر بهروز شيرازي(‪)D.V.M‬‬

‫خالصه‪:‬‬

‫هدف از تولك بردن‪ ،‬نگهداري بيشتر به علت صرفه جويي در هزينه زمان پرورش و نيز تنظيم‬ ‫توليد براي عرضه جوجه در زمانهاي مناسب است‪.‬ضمن اينكه با تولك بردن گله ‪،‬كيفيت تخم‬ ‫مرغهاي حاصله نيز نسبت به سيكل اول ازپيشرفت قابل مالحظه اي برخوردار خواهد شد‪ .‬وزن‬ ‫جوجه هاي حاصل در سيكل دوم توليد به طور محسوسي بيش از سيكل اول مي باشد‪ .‬دركليه‬ ‫روشهاي تولك الزم است ‪ 30‬تا‪ %31‬از وزن بدن مرغها كاسته شده وخصوصا چربي اطراف‬ ‫دستگاه تناسلي از بين رود تا مرغ براي توليد مجدد آماده گردد‪ .‬هر چه طول مدت ترك توليد‬ ‫واستراحت گله بيشتر باشد عملكرد آن در سيكل دوم بهتر است‪.‬مطلوب ترين حالت زماني‬ ‫است كه ‪ 8‬هفته پس از شروع برنامه گرسنگي‪ ،‬توليد گله به مرز ‪ %5‬برسد‪ .‬با افزايش سن گله‪،‬‬ ‫عملكرد سيكل دوم كاهش يافته و لذا مناسب‌ترين سن براي تولك بردن گله هاي بيش از‬ ‫‪ 65‬هفته توصيه نمي‌شود‪.‬خروسها حساستر بوده ولذا در زمان تولك به رسيدگي بيشتري نياز‬ ‫دارند‪.‬در هرحالت ترزيق خروس جوان به گله مي تواند سبب قابليت جوجه درآوري گردد‪.‬‬

‫مقدمه‪:‬‬

‫‪-1‬كاهش وزن بدن‪:‬‬ ‫كاهش وزن بدن به خاطر زايل شدن چربيهاي اضافي بدن ‪،‬قطع كامل‬ ‫توليد و آماده شدن كامل دستگاه تناسلي براي توليد مجدد مي باشد‪.‬‬ ‫به نظر مي‌رسد كه كاهش وزن يكي ازعواملي است كه ماندگاري‬ ‫(‪ )livability‬پرنده را باال برده ودر حفظ سالمت پرنده نيز نقش دارد‪.‬‬ ‫ميزان كاهش وزن الزم به عوامل مختلفي بستگي دارد كه مهمترين آنها‬ ‫ميزان همههنگي گله است‪.‬چنانچه يكنواختي گله پايين باشد‪،‬كاهش وزن‬ ‫بيشتري براي يك برنامه تولك موفق الزم است‪.‬مناسبترين ميزان كاهش‬ ‫وزن كه طي آزمايشها و تجارب مختلف بدست آمده است ‪ 27،‬تا‪31‬‬ ‫درصد مي باشد‪ 20 .‬درصد كاهش وزن ‪،‬حتي سبب قطع كامل توليد نيز‬ ‫نمي شود‪ .‬چنانچه‪ 25‬تا‪ 30‬درصد از وزن پرنده كاسته نگردد‪،‬چربيهاي‬ ‫اطراف دستگاه تناسلي نيز از بين نرفته و لذا غدد ترشح كننده كلسيم‬ ‫نمي‌تواند وظيفه خود را كه همان تامين كلسم جهت ساخت پوسته سخت‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫تولك بردن گله هاي تخمگذار از دهه ‪ 1930‬در آمريكامتداول بوده است‪.‬‬ ‫تقريبا» تمامي اطالعات و آمار موجوددر خصوص تولك بردن ونيز اكثر‬ ‫آزمايشهاي انجام شده همگي در خصوص گله هاي تخمگذار بوده و لذا‬ ‫منابع بسيار محدودي در خصوص گله هاي مادر گوشتي در دسترس‬ ‫مي باشد‪.‬اخيرا»در ايران نيز تولك بردن گله هاي مادر گوشتي به طور‬ ‫جدي مطرح شده وبرخي از مزارع پرورش دهنده مرغ مادر ‪،‬اقدام به‬ ‫اين كار نموده اند‪.‬البته نتايج حاصله متفاوت بوده وعملكردهاي متفاوتي‬ ‫براي سيكل دوم توليد گزارش شده است‪،‬لكن هدف اين مقاله پرداختن‬ ‫به اصول وچهار چوب الزم در تولك بردن مرغها‪،‬بررسي وبحث پيرامون‬ ‫برخي روشهاي متداول ونيز ارايه نتايج آخرين تحقيقات انجام شده در اين‬ ‫خصوص مي باشد‪.‬البته الزم به ذكر است كه تولك بردن مرغهاي مادر‬ ‫به كار وتحقيق بيشتري نياز داردتاكليه ابهامات ان برطرف گردد‪.‬با توجه‬ ‫به رواج روز افزون تولك بردن مرغهاي مادردر ايران ‪،‬اميد است اين مقاله‬ ‫بتواند مورد استفاده متخصصان ومديران مزارع قرار گيرد‪.‬‬

‫اصول الزم براي تولك بردن گله ها‪:‬‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬ ‫‪20‬‬

‫تخم مرغ مي باشد‪ ،‬به خوبي به انجام رسانند‪.‬‬ ‫كاهش وزن بدن در فصل تابستان به ماليمت بوده‬ ‫ونسبت به زمستان به مدت زمان بيشتري نياز‬ ‫دارد‪.‬به همين دليل چنين به نظر مي رسد كه گله‬ ‫هايي كه در فصل تابستان تولك برده مي شوند‪،‬در‬ ‫سيكل دوم توليد عملكرد باالتري نسبت به گله‬ ‫هاي تولك برده شده در زمستان دارند‪.‬كاهش‬ ‫‪ 31‬درصدي از وزن بدن ‪،‬سبب افزايش توليد در‬ ‫سيكل دوم ‪،‬كاهش تعداد تخم مرغ هاي غير قابل‬ ‫جوجه كشي‪،‬افزايش وزن مخصوص تخم مرغ ها‬ ‫و افزايش وزن پوسته تخم مرغ شده وبه طور كلي‬ ‫عملكرد گله رادر سيكل دوم توليد افزايش مي‬ ‫دهد‪.‬كاهش بيش از حد وزن نيز (تا حد ‪)%35‬‬ ‫سبب افزايش تلفات تولك ‪،‬افزايش مرغهاي‬ ‫وازده وكاهش توليد در سيكل دوم مي گردد‪.‬‬ ‫براي كاهش وزن روشهاي مختلفي وجود دارد كه‬ ‫عبارتند از‪:‬‬ ‫‪-1-1‬گرسنگي‪ :‬اين روش متداول ترين و ساده‬ ‫ترين روش براي تولك بردن مرغها مي باشد‪.‬‬ ‫پرندگان وحشي در حالت پرريزي طبيعي ‪،‬براي‬ ‫مدت زيادي از خوردن غذا امتناع مي ورزند‪.‬‬ ‫در اين روش تا كاهش ‪ %31‬از وزن بدن ‪ ،‬هيچ‬ ‫غذايي به مرغها داده نمي شود‪.‬مدت زمان اين‬ ‫گرسنگي براي مرغهاي تخمگذار ‪ 10‬الي ‪ 14‬روز‬ ‫مي باشد‪،‬ولي در مرغهاي مادر به طور محسوسي‬ ‫بيشتر بوده ومعموال»بين‪ 18‬تا ‪ 21‬روز مي‬ ‫باشدو به عواملي نظير تراكم گله‪ ،‬دماي محيط‪،‬‬

‫يكنواختي ‪،‬نژادو وزن بدن در شروع برنامه تولك‬ ‫بستگي دارد‪.‬برخي اوقات برنامه قطع دان همراه با‬ ‫برنامه قطع آب صورت مي گيرد‪.‬لكن به خاطر‬ ‫جلوگير ي از افزايش استرس توصيه مي شود‬ ‫قطع آب خصوصا در فصول گرما انجام نگيرد‪ .‬در‬ ‫روش گرسنگي‪ ،‬ظرف ‪ 4‬الي ‪ 5‬روز توليد به طور‬ ‫كامل قطع مي شود‪ .‬استفاده از منابع كلسيم در‬ ‫طي چند روز اول گرسنگي سبب كاهش تعداد‬ ‫تخم مرغهاي لمبه و غير قابل جوجه كشي مي‬ ‫گردد ونيز موجب مي شود كه آسيب كمتري به‬ ‫استخوان بندي مرغها براي شروع سيكل دوم وارد‬ ‫گردد‪.‬‬ ‫برخي اوقات براي كاهش استرس گله ونيز كاستن‬ ‫از ميزان تلفات احتمالي ‪،‬گله در طي چندمرحله‬ ‫درمعرض گرسنگي قرار گرفته و در فواصل اين‬ ‫مراحل ‪،‬دان ويا دانه جو ويا گندم مصرف مي‬ ‫كند‪.‬در اين روش برنامه قطع آب نبز امكان پذير‬ ‫مي باشد‪.‬در اين روش مدت زمان رژيم غذايي‬ ‫طوالني ترخواهد بودوكاهش وزن در مدت‬ ‫طوالني تري بدست خواهد آمد ‪.‬‬ ‫‪ -2-1‬استفاده از فلز روي (‪ )zinc‬در جيره‪:‬‬ ‫پيش از اين تصور مي شد كه فلز روي در اثر‬ ‫كاهش اشتها وقطع مصرف دان ‪،‬سبب تولك‬ ‫رفتن گله مي شود‪.‬البته اين امر صحت داشته‬ ‫‪،‬اما تاثير روي بيشتر ازاينكه صرفا»در قطع اشتها‬ ‫نقش داشته باشد مي باشد تحقيقات انجام شده‬ ‫دراين خصوص نشان مي دهد كه آنتاگونيسم‬

‫موجود بين روي وكلسيم سبب خنثي سازي‬ ‫تاثيرات كلسيم در تخمدان ميگردد‪.‬روي بر‬ ‫شكل‌گيري ‪CAMP (cyclic adenosine‬‬ ‫‪ )monophosphate‬و توليد پروژسترون در‬ ‫سلولهاي تخمدان(‪ )Granulosa cell‬تاثير‬ ‫منفي دارد‪.‬ميزان پروژسترون خون در مرغهايي‬ ‫كه از جيره هاي حاوي روي مصرف كردهاند‪،‬پايين‬ ‫تراز حالت عادي است‪.‬از سوي ديگر روي سبب‬ ‫جلوگيري از توليد استروييد ها وگنادوتروپين ها‬ ‫شده واين خود سبب آتروفي فوليكولها ميگردد‪.‬‬ ‫منابع قابل استفاده حاوي روي عبارتند از‪:‬اكسيد‬ ‫روي‪،‬استات روي وسولفات روي‬ ‫مصرف ‪ ppm 20000‬روي به شكل اكسيد‪،‬‬ ‫سبب قطع كامل توليد ظرف ‪ 5‬روز مي گردد‪.‬‬ ‫استفاده از اكسيد روي ويا استات روي به مقدار‬ ‫‪ppm 10000‬نيزسبب قطع توليد در طي‬ ‫‪ 6‬روز مي شود‪.‬چنانچه از هيچ منبع تامين‬ ‫كننده كلسيم در جيره استفاده نشود‪،‬استفاده از‬ ‫‪ 2800ppm‬روي در جيره نيز سبب بروز عاليم‬ ‫مشابه مي گردد‪.‬‬ ‫پس از مصرف روي ‪،‬تراكم آن در بافتهاي نرم نظير‬ ‫لوزالمعده‪،‬كبد وكليه به سرعت باال ميرود ولي بعد‬ ‫از تعويض جيره ‪،‬مقدار روي به سرعت كاهش‬ ‫مي يابد‪ .‬در بافتهاي سخت نظير استخوان ‪،‬پس‬ ‫از تغيير جيره مقدار روي همچنان باال مي ماند‪.‬‬ ‫همچنين استفاده از روي سبب طوالني ترشدن‬ ‫دوره بازگشت به توليد مي شود‪.‬‬

‫بهترين منبع روي براي استفاده در برنامه هاي‬ ‫تولك ‪،‬اكسيد روي است‪.‬در آزمايشهاي به عمل‬ ‫آمده ‪،‬اختالف معني داري بين عملكرد سيكل‬ ‫دوم توليد در روش گرسنگي و استفاده از روي‬ ‫ديده نشده است‪ .‬الزم است منابع روي مورد‬ ‫استفاده عاري از تركيبات سرب باشند زيرا اين‬ ‫تركيبات سمي و خطرناك هستند‪.‬‬ ‫‪-3-1‬استفاده از غالت‪ :‬اين روش در‬ ‫كشورهايي مانند استراليا كه قوانين حمايت از‬ ‫حيوانات بسيار قوي مي باشد متداول است‪.‬در‬ ‫اين روش به مدت ‪ 10‬الي ‪ 15‬روز از غالتي نظير‬ ‫جو ويا گندم بهميزان سرانه ‪ 100‬گرم براي هر‬ ‫روز استفاده مي شود‪ .‬كاهش وزن مرغها در اين‬ ‫حالت زياد نبوده وحداكثر ‪ 10‬الي ‪ 15‬درصد مي‬ ‫باشد‪.‬با توجه به اينكه ازنتايج استفاده از اين روش‬ ‫اطالعاتي منتشر نشده است وتجارب به عمل آمده‬ ‫در ايران نيز نتايج قابل استنادي نداشته است‪،‬لذا‬ ‫استفاده از اين روش ‪،‬به علت نياز به بررسي و‬ ‫مطالعه بيشتر توصيه نمي شود‪.‬‬ ‫‪ -4-1‬ساير روشها‪ :‬مي توان با كاهش ميزان‬ ‫سديم جيره ويا استفاده از داروهايي نظير‬ ‫‪ Enheptin‬يد وپروژسترون ‪،‬گله ها راتولك برد‪.‬‬ ‫اين روشها مرسوم نبوده واز نظر اجرايي نيز عمال»‬ ‫مشكل ويا حتي بعضا»غير ممكن مي باشد‪.‬‬ ‫‪ -2‬حداقل استرس‪:‬‬ ‫تولك رفتن به خودي خود يك استرس كامل براي‬ ‫مرغ مي باشد‪.‬لذا بايد برنامه هاي تولك به گونه اي‬ ‫اجرا شوند كه مرغها تحت حداقل استرس ممكن‬ ‫قرار گيرند‪.‬متداولترين روش كه درقطع توليد نيز‬ ‫دخالت دارد كاهش شدت ومدت نور است‪.‬آرام‬ ‫نكه داشتن سالن‪،‬جلوگيري از ايجاد سروصداي‬

‫اضافي و عدم انجام رفت وآمد هاي غيرضروري‬ ‫در سالن به آرامش مرغها كمك مي كند‪.‬نظرياتي‬ ‫نيز وجود دارد حاكي از اين كه مصرف ويتا مين‪c‬‬ ‫خصوصا درخروسها سبب كاهش استرس وافزايش‬ ‫قدرت ماندگاري پرنده مي گردد‪.‬استفاده از روي‬ ‫به جاي روش گرسنگي نيز سبب كاهش استرس‬ ‫مي گردد‪ .‬به نظر ميرسد كه استفاده از آمينو‬ ‫اسيدها به ميزان ‪ 50ppm‬سبب كاهش استرس‬ ‫مي گردد‪.‬‬ ‫در مواردي ديده شده است كه گله درزمان تولك‬ ‫دچار كاني باليسم(‪ )canibalism‬شده وبرخي‬ ‫اوقات تلفات قابل توجهي نيز بابت همين مساله‬ ‫متحمل شده اند‪.‬با استفاده از روشهاي معمول‬ ‫مقابله با كاني باليسم نظير كاهش شدت نور‬ ‫‪،‬پاشيدن جو درداخل سالن واستفاده از اشياء‬ ‫قرمز رنگ ميتوان كاني باليسم را در گله كاهش‬ ‫داد‪ .‬لذا براي انجام يك برنامه تولك موفق ‪،‬حصول‬ ‫اطمينان از سالمت گله قبل از شروع تولك نيز‬ ‫از مواردي است كه الزم است از قبل پيش بيني‬ ‫گردد‪ .‬برنامه هاي نوري مختلفي وجود دارد كه دو‬ ‫نوع آن متداولتر است‪:‬‬ ‫‪-2-1‬روش اول‪ :‬استفاده از ‪ 8‬ساعت نور به مدت‬ ‫‪ 2‬هفته پيش از شروع برنامه تولك و ادامه آن در‬ ‫طول برنامه ‪،‬عالوه براينكه استرس حاصله راكم‬ ‫مي كند‪،‬سبب توقف زودتر توليد تخم مرغ شده‬ ‫وميزان توليد در سيكل دوم را نيز افزايش مي‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫‪-2-2‬روش دوم‪ :‬مي‌توان پيش از شروع برنامه‬ ‫تولك‪،‬نوررا به مدت يك هفته به ‪ 24‬ساعت‬ ‫افزايش داده وهمزمان باشروع گرسنگي آن را‬ ‫به ‪ 10‬ساعت كاهش داد‪.‬زيرا اين مدت در زير‬

‫آستانه تحريك هيپوفيز قرار داردو لذا سبب‬ ‫تحريك تخمگذاري نمي گردد‪ .‬در عين حال به‬ ‫خاطر اينكه مدت زمان بيشتري را براي حركت‬ ‫وفعاليت مرغ فراهم مي آورد‪،‬سبب مصرف‬ ‫سريعتر ذخيره هاي چربي پرنده مي شود‪ .‬در‬ ‫عين حال اين برنامه سبب مي شود دوره بازگشت‬ ‫به توليد طوالني تر گردد‪ .‬اين برنامه بيشتر براي‬ ‫سالنهاي باز كه درآنها امكان كاهش نور تا ‪8‬‬ ‫ساعت وجود ندارد‪،‬سفارش مي شود‪.‬عالوه بر‬ ‫تغيير در مدت نور الزم است شدت آن نيز كاهش‬ ‫يابد‪.‬اين امر عالوه بر ايجاداسترس كمتر‪ ،‬سبب‬ ‫جلوگيري از بروز كاني باليسم نيز مي گردد‪ .‬براي‬ ‫افزايش ميزان نور نيز روشهاي مختلفي پيشنهاد‬ ‫شده است ‪.‬چنانچه بازگشت سريع به توليد مورد‬ ‫نظر باشد ميتوان بال فاصله پس از شروع مجدد‬ ‫دان ‪ ،‬ميزان نور را به ‪ 16‬ساعت و شدت آن را‬ ‫به اندازه طبيعي بازگرداند‪.‬در غير اينصورت الزم‬ ‫است افزايش نور آرام آرام و در طي چند مرحله‬ ‫صورت پذيرد‪.‬‬ ‫‪-3‬بازگشت به توليد‪:‬‬ ‫كاهش بيش از ‪ %31‬از وزن موجب بروز لطماتي‬ ‫به گله ميگردد‪.‬افزايش تلفات تولك وكاهش‬ ‫عملكرد توليد درسيكل دوم شده است‪.‬لذا الزم‬ ‫است پس از ‪ %30‬كاهش وزن ‪،‬مجدا» مرغها‬ ‫تغذيه شوند‪ .‬اين مرحله بسيار حساس بوده ونقش‬ ‫اصلي درتعيين طول مدت استراحت گله به عهده‬ ‫دارد‪.‬براي تغذيه مجددگله و بازگشت به مرحله‬ ‫دوم سيكلتوليد دوروش مختلف وجود دارد‪.‬‬ ‫‪-3-1‬بازگشت به توليد بلند مدت (دوره‬ ‫ترك توليد طوالني)‪ :‬چنانچه پس از پايان‬ ‫گرسنگي ‪،‬گله با غذايي تغذيه گردد كه فقط‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫تامين كننده نيازهاي متابوليكي بدن وترميم ضايعات باشد و افزايش‬ ‫ميزان دان نيز آرام باشد‪ ،‬طول مدت استراحت گله طوالني تر خواهد‬ ‫شد‪.‬آزمايشهاي مختلف نشان رارهان كه افزايش طول مدت استراحت‬ ‫سبب بهبود عملكرد درسيكل دوم توليد مي گردد وعالوه برآن كيفيت‬ ‫تخم مرغ حاصله نيز بهبود مي يابد‪.‬به نظر ميرسد استراحت بيشتر مرغ‬ ‫و خصوصا»دستگاه تناسلي وي‪،‬سبب توليد بهتر درسيكل دوم مي‌گردد‪.‬‬ ‫‪ -3-2‬بازگشت به توليد كوتاه مدت (دوره ترك توليد كوتاه)‪:‬‬ ‫چنانچه بخواهيم گله پس از كاهش وزن الزم ‪،‬سريعا»به توليدبازگردد‪،‬بهتر‬ ‫است تغذيه گله را با جيره مرغهاي تخمگذار شروع كنيم‪.‬عالوه براين‬ ‫‪،‬چنانچه گله با مقدار كمي بيشتر از غذا تغذيه شودنيز شروع به توليد‬ ‫زودتر صورت خواهد پذيرفت‪.‬به عبارت ديگر كميتوكيفيت غذاي مصرفي‬ ‫در افزايش يا كاهش طول مدت استراحت نقش اساسي به عهده دارند‪.‬‬ ‫در دوره ترك توليد كوتاه‪،‬توليد سريعتر آغاز خواهد شد‪،‬ليكن عملكرد ها‬ ‫بسبت به حالت قبل كمي پايين تر خواهد بود‪.‬‬ ‫مي‌توان در زمان استراحت گله وبازگشت مجدد به توليد‪ ،‬از‪ 2‬ويا حتي‬ ‫‪ 3‬جيره مختلف استفاده نمود‪.‬دراين جيره ها توجه به ميزان اسيدهاي‬ ‫آمينه گوگرددار(به خاطر جانشيني پرهاي ريخته شده)ونيز درصدكلسيم‬ ‫حاﺋزاهميت بسيار است‪.‬وجود ‪ 15‬الي ‪ 16‬درصد پروتﺋين خام ‪2500،‬‬ ‫كيلوكالري انرژي و ‪ 0/7‬تا ‪ 0/8‬درصد اسيدهاي آمينه گوگردي را مي‬ ‫توان از خصوصيات الزم جيره مصرفي در مرحله بازگشت به توليد دانست‪.‬‬ ‫الزم است پس از شروع نشانه گذاري در داخل سالنها ‪،‬مقدار كلسيم جيره‬ ‫افزايش يابد‪.‬بهترين حالت زماني حاصل ميگردد كه گله ‪ 8‬هفته پس از‬ ‫شروع برنامه گرسنگي به حد ‪ %5‬توليد رسيده ونيز كاهش وزن متحمل‬ ‫شده را جبران نمايد‪.‬تعيين روش بازگرداندن گله به توليدبيش از هر چيز‬ ‫به عوامل اقتصادي وپس از آن مديريت گله بستگي دارد‪.‬‬ ‫نحوه برخورد با خروسها‪:‬‬ ‫در مورد خروسها مي توان به روشهاي ذيل عمل نمود ‪:‬‬

‫‪-1‬چنانچه خروس جانشين به تعداد كافي در دسترس باشد‪،‬مي‌توان كليه‬ ‫خروسها را حذف نمود‪.‬‬ ‫‪-2‬چنانچه منابع خروس موجود محدود باشدمي توان خروسهاي وازده‬ ‫وضعيف را حذف نمودهو بقيه راتولك برد‪.‬پس از پايان برنامه تولك الزم‬ ‫است كمبود خروس گله با خروس جوان جانشين شود‪.‬‬ ‫‪-3‬خروسها را از مرغها جدا نموده وبه جاي تولك بردن انها جيره محدود با‬ ‫پروتيين وكلسيم پايين در اختيار آنها قرار داد تاكمي از وزن اضافي خود‬ ‫را از دست دهند(‪%15/5‬پروتيين خام‪%0/9،‬كلسيم)در اين حالت ضايعات‬ ‫خروس كمتر بوده ونيز توانايي توليد مثلي خود را حفظ مي نمايد‪.‬برنامه‬ ‫هاي نوري اجراشده بر روي مرغها ‪،‬در اينجا نيز قابل اجرا است‪.‬‬ ‫‪ -4‬خروسها را بدون هيچگونه تغييري در برنامه نگهداري وتغذيه آنها‬ ‫وارد سيكل دوم نماييم‪.‬در مورد نتايج حاصله ازاين روش اطالعات ويا‬ ‫تجربه عملي گزارش نشده است‪.‬در هر حالت الزم است در شروع سيكل‬ ‫دوم نسبت مرغ به خروس برابر ‪ 10‬به ‪ 1‬بوده ونيز تعدادي خروس جوان‬ ‫به گله اضافه شود‪.‬‬ ‫عملكردهاي مورد انتظار‪:‬‬ ‫الزم است درروز شروع برنامه تولك ‪،‬گله را وزن كرده و حتي المقدور‬ ‫تعدادبيشتري پرنده را توزين نمود‪.‬عملكرد سيكل دوم بايد ‪ 24‬هفته قابل‬ ‫قبول باشد‪ .‬طي تجارب انجام شده در ايران تا ‪ %84‬ودر آمريكا حتي‬ ‫تا‪%88‬جوجه درآوري در گله هاي تولك برده شده مشاهده شده است‪.‬در‬ ‫عين حال ميانگين وزن جوجه هاي حاصل نيز ‪ 3‬تا‪ 5‬گرم سنگين تر از‬ ‫سيكل اول توليد مي باشد‪.‬سن گله نيز در زمان شروع تولك ودر عملكرد‬ ‫سيكل دوم دخالت دارد‪.‬درخصوص سن مناسب براي تولك بردن گله‬ ‫‪،‬نظرات مختلفي اراﺋه شده است و تعيين مناسبترين سن براي اين كار‬ ‫نياز به كار وتحقيق بيشتري دارد‪،‬ولي اظهار شده است كه مناسب ترين‬ ‫سن براي تولك بردن گله هاي مادر گوشتي ‪ 55‬هفتگي مي باشد‪،‬اگر چه‬ ‫‪ITP‬‬ ‫اين مرغها را تاسن ‪ 65‬هفتگي نيز مي توان تولك برد‬

‫‪REFERENCE:‬‬ ‫‪-1‬قرباني‪،‬عزت اهلل(‪.)1372‬استفاده از درجه حرارت سالن جهت بهبود برنامه تولك بري ‪.‬چكاوك ‪.‬دوره دوم‪.‬شماره ‪20-24:18‬‬ ‫‪-2‬مهتدي‪،‬قاسم(‪.)1372‬گزارشي از تولك بردن درمرغ مادر گوشتي‪ .‬چكاوك ‪.‬دوره دوم‪.‬شماره ‪1-10:19‬‬ ‫‪3-Andrews,D.K:Berry,W.D.and Brake,J.(1987).Effect of lithing program and nutrition on reproductive performance of‬‬ ‫‪molted singlecomb white leghorn hens.poultry Sci.66:1298-1305‬‬ ‫‪4-Brake,M;Brake,J ;McDaniel ,G.R.(1983the relationship between body weight loss during an induced molt and post molt‬‬ ‫‪egg production ,egg weight &shell quality in caged layers. .poultry Sci.62:409-413‬‬ ‫‪5- Brake,J.(1984). Induced moulting of broiler breeders.poultry Digest,june: 242-244‬‬ ‫‪6- Brake,J.(1993).Recent avdvances in induced moulting.poultry Sci.72:929-931‬‬ ‫‪7- Brake,J.(1994)progress in induced moulting .poultry international.june:44-46‬‬ ‫‪8-Breeding,S.W; Brake,j; Garlich J.D .(1992).Molt induced by dietary zinc in a low-calcium‬‬ ‫‪diet. poultry Sci.71:168-180‬‬ ‫‪9- Garlich J.D; Parkhurst,C.R.(1982).Increaseed egg production by calcium supplementation‬‬ ‫‪duringthe initial fasting period of forced molt. . poultry Sci.61:955-960‬‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫‪10-Johmson,A.L;Brake. J. (1992).Zinc-induced molt:Evidence for a direct inhibitory effect on granulose cell‬‬ ‫‪steroidogenesis.poultry Sci,71:161-167‬‬ ‫‪11-McCormic,C.C ; Cunningham,D.L.(1987).Performance and physiological profiles of high dietary zinc and fasting as‬‬ ‫‪methods of inducing a forced rest:A direct comparison poultry Sci,66:1007-1013‬‬ ‫‪12-Rolands,D.A; Brake.J.(1982)Influnence of premolt production on postmolt performance with explanation for‬‬ ‫‪improvement in egg production due to force molting. poultry Sci,61:2473-2481‬‬

‫ترجمه و تدوین‪:‬‬ ‫دکتر جعفر شفیع آبادی‬ ‫مقدمه‪:‬‬

‫پروالپس که مربوط به مرغان تخمگذار می‌باشد‪ ،‬اشاره به وضعیتی دارد‬ ‫که در آن بخشی از اویدوکت ( مجرای تخم) بعد از تخمگذاری بیرون‬ ‫از مقعد باقی مانده و به محل اصلی خود باز نمی گردد‪ .‬اغلب اوقات‬ ‫پروالپس با عارضه روده کشی همراه می باشد‪ .‬این وضعیت غالبا به دنبال‬ ‫نوک زدن های مکرر و شدید سایر مرغ ها به ناحیه مقعد‪،‬کلواک و یا‬ ‫اویدوکت بیرون زده بعد از تخمگذاری ‪ ،‬اتفاق می افتد‪ .‬نوک زدن های‬ ‫مکرر به ساختمان اویدوکت آسیب زده و مانع برگشت آن به محل اصلی‬ ‫خود شده و احتماال مرغ خواهد مرد‪.‬‬

‫دو عارضه پروالپس و روده کشی که باهم منجر به پارگی غیر‬ ‫اختصاصی مقعد می شوند ‪ ،‬از مهمترین و شایعترین دالیل تلفات‬ ‫مرغ ها بخصوص در سیستم قفس و در شرایط مدیریتی و محیطی‬ ‫متفاوت در سرتاسر جهان می باشند‪.‬‬ ‫در فارم های مختلف این وضعیت در اثر ترکیبی از عوامل مختلف‬ ‫بوجود می آید و عامل آن یک فاکتور خاص به تنهایی نیست‪.‬‬ ‫دالیل پارگی مقعد ‪:‬‬ ‫پروالپس و روده کش شدن در اثر علل متعددی ایجاد می‬ ‫شوند که اغلب اوقات این علل قابل تفکیک از هم نیستند‪.‬‬ ‫بدین معنا که برخی از آن ها که عامل پروالپس هستند‬ ‫می توانند حالت روده کشی را نبز ایجاد نمایند و‬ ‫بلعکس‪ .‬به هرحال برخی از علت ها نیز وجود دارند‬ ‫که به وجود آورنده یکی از این دو عارضه می باشند‪.‬‬ ‫برای روشن شدن مسئله به دالیل زیر اشاره می شود‪:‬‬ ‫ نوک چینی نامناسب‬‫ وجود نور بیش از اندازه در سالن ( هم از نظر شدت‬‫و هم از نظر برنامه تحریک نوری)‬ ‫ وزن بدن و رشد نا متوازن قسمت های مختلف آن و‬‫ضعف در توسعه اسکلت بدن در زمان مناسب خود‬ ‫ بزرگ بودن اندازه تخم مرغ و تولید تعداد زیاد تخم مرغ‬‫دوزرده‬ ‫ تورم روده و یا هر عامل دیگری که باعث بروزاسهال و آلوده شدن‬‫پرهای ناحیه مقعد و تحریک کلواک شود‪.‬‬ ‫الف ) نوک چینی‬ ‫گاهی اوقات عدم نوک چینی و یا نوک چینی ناقص و ضعیف ‪ ،‬عامل‬

‫حالت روده کشی و پارگی مقعد در طیور تخمگذار می باشد‪ .‬نوک‬ ‫چینی مناسب در سن توصیه شده ( بین ‪ 7‬تا ‪ 10‬روزگی و با استفاده‬ ‫از دستگاه مطمئن و روش دقیق) و کنترل مجدد نوک پرندگان در‬ ‫زمان پرورش و چیدن مجدد آن ها در صورت ضرورت و قبل از‬ ‫انتقال به سالن تولید‪ ،‬در پیشگیری از عارضه کانی بالیسم مؤثر بوده‬ ‫و یا حداقل از شدت آن خواهد کاست‪.‬‬ ‫در صورت مشاهده الشه مرغی که دچار پارگی مقعد شده باید‬ ‫بقیه مرغ های آن قفس را به دقت مورد بررسی قرار داد‬ ‫زیرا به احتمال فراوان در آن قفس مرغی با نوک چینی‬ ‫نامناسب و یا نوک مجددا رشد کرده وجود دارد‪.‬‬ ‫ب ) نور‬ ‫شدت باالی نور طبیعی در سالن های پنجره دار و‬ ‫نیز استفاده از شدت باالی نور مصنوعی در سالن‬ ‫های بسته غالبا منجر به تلفات قابل توجه در اثر‬ ‫عارضه روده کشی خواهد شد‪.‬‬ ‫بنابراین استفاده از نور مصنوعی با شدت پایین و‬ ‫همچنین ممانعت از تابش نور مستقیم آفتاب با‬ ‫استفاده از سایه بان و یا نصب پرده ‪ ،‬یک اقدام مدیریتی‬ ‫مفید و بسیار خوب به منظور کاهش موارد ابتال به پروالپس و‬ ‫روده کشی می باشد‪.‬‬ ‫الزم است بدانیم که مستقل از شدت نور ‪ ،‬مدت زمان روشنایی نیز‬ ‫با شیوه خاص خود بر ایجاد پروالپس و عارضه روده کشی مؤثر می‬ ‫باشد‪ .‬معموال برای تحریک بلوغ جنسی از تغییر طول روز (افزایش‬ ‫مدت روشنایی) استفاده می شود ولی باید توجه داشت که این اقدام‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬

‫عارضه‬ ‫پروالپس و‬ ‫روده کشی در‬ ‫مرغان تخمگذار‬

‫‪23‬‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬ ‫‪24‬‬

‫با دقت و برنامه ریزی شده صورت گیرد‪.‬‬ ‫تحریک نوری قبل از رشد کامل بدنی و نیز‬ ‫افزایش بیش از حد شدت نور دو عامل اصلی‬ ‫و مهم در بروز پروالپس و عارضه روده کشی‬ ‫می باشند‪.‬‬ ‫در بسیاری از مرغداری‌ها نشان داده شده‬ ‫است که اجبار پولت ها به تخمگذاری پیش‬ ‫از موعد به وسیله تحریک نوری زود هنگام‬ ‫و یا افزایش بیش از اندازه شدت نور ‪ ،‬موارد‬ ‫ابتال به پروالپس را افزایش داده است‪.‬‬ ‫پولت های نژاد لگهورن سفید غالبا دو هفته‬ ‫پس از تحریک نوری نسبت به آن واکنش‬ ‫نشان می دهند لذا در صورت عدم رشد‬ ‫کافی پولت ها ‪ ،‬نباید برنامه تحریک نوری‬ ‫را آغاز نمود‪ .‬بنابراین خیلی مهم است که‬ ‫حدافل وزن مورد نظر( توصیه شده) نژاد‬ ‫پولت های خود را برای آغاز تحریک نوری‬ ‫بدانیم و قبل از آن اقدام به این کار نکنیم‪.‬‬ ‫عالوه بر این ثابت شده است که افزایش‬ ‫بیش از حد طول روشنایی سبب ایجاد بی‬ ‫نظمی در تخمدان و سیکل تخمک گذاری‬ ‫مرغ شده وباعث افزایش تولید تخم مرغ‬ ‫های دوزرده می شود که این مسئله نیز‬ ‫همانطور که عنوان شد موارد پروالپس را‬ ‫افزایش خواهد داد‪.‬‬ ‫نکته مهم در این رابطه این است که اگر می‬ ‫دانیم که پولت ها به سالن های تولید پنجره‬ ‫دار وبا طول روز بلندترانتقال خواهند یافت‪،‬‬ ‫ضروری است که آنها را در طول روشنایی‬ ‫ثابتی پرورش دهیم که خیلی با ساعات‬ ‫روشنایی در زمان انتقال و سالن تولید‬ ‫متفاوت نباشد‪.‬‬ ‫ج) وزن بدن‬ ‫وزن باالی بدن که می تواند در اثر تجمع‬ ‫چربی زیاد باشد و همچنین اسکلت کوچک‬ ‫بدن در مقایسه با قسمت های دیگرکه‬ ‫می تواند در اثر پرورش ضعیف باشد ‪ ،‬بر‬ ‫میزان وقوع پروالپس تاثیر خواهند داشت‪.‬‬ ‫پولت‌هایی که در هنگام شروع تولید چاق‬ ‫هستند در مقایسه با آنهایی که الغرتر بوده‬ ‫و لی خوب رشد یافته اند ‪ ،‬استعداد بیشتری‬ ‫را برای ابتال به عارضه پروالپس دارند‪.‬‬ ‫وجود چربی اضافه در بدن‪ ،‬موجب کاهش‬ ‫قابلیت ارتجاعی و تونوسیته بافت های مؤثر‬ ‫در تخمگذاری ( اویدوکت و عضالت مربوط‬ ‫به آن) می شود که نهایتا باعث سختی در‬ ‫تخمگذاری شده و به پروالپس منجر خواهد‬ ‫شد‪ .‬پولت های چاق پس از گذاشتن تعدادی‬ ‫تخم مرغ بزرگ و یا دوزرده ‪ ،‬به سادگی به‬ ‫سمت پروالپس تمایل پیدا خواهند کرد‪.‬‬ ‫بنابراین وجود چربی بیش از اندازه در کنار‬ ‫جثه نسبتا کوچک ‪ ،‬احتمال بروز پروالپس‬

‫را قطعا افزایش خواهد داد‪ .‬در نتیجه باید‬ ‫کامال توجه داشت که رسیدن به وزن مورد‬ ‫نظر ( وزن های هدف) در هفته های ‪ 5‬و‬ ‫‪ 12‬از نظر رشد اسکلت وچهارچوب بدن و‬ ‫در سن ‪ 18‬هفته از نظر رشد کامل بدن ‪،‬‬ ‫فوق العاده مهم و حیاتی است‪ .‬دانستن این‬ ‫نکته نیز ضروری است که داشتن میانگین‬ ‫وزنی مناسب در زمان انتقال ‪ ،‬تنها معیار‬ ‫برای خوب بودن گله نیست بلکه کنترل‬ ‫ترکیب بدنی مرغ ها از نظر رشد متوازن‬ ‫تمام قسمت های بدن در زمان انتقال‬ ‫و تخمگذاری و حتی قبل از آن و در ‪12‬‬ ‫هفتگی که رشد اسکلت کامل می شود بی‬ ‫نهایت مهم است‪.‬‬ ‫عالوه بر مطالب فوق‪ ،‬یکنواختی مناسب در‬ ‫وزن گله نیز مهم بوده و باعث می شود اکثر‬ ‫پولت ها همزمان به بلوغ جنسی رسیده و‬ ‫لذا پیک بهتری را در گله داشته باشیم‪.‬‬ ‫گله های غیر یکنواخت که تفاوت زیادی‬ ‫در اندازه و وزن بدن پولت های آن دیده‬ ‫می شود معموال آهسته تر به سمت پیک‬ ‫تخمگذاری حرکت کرده و همچنین دارای‬ ‫پیک کمتر و با نوسان بیشتری خواهند بود‪.‬‬ ‫در گله غیر یکنواختی که دارای تعداد زیادی‬ ‫پولت نابالغ و رشد نیافته است‪ ،‬تدوین و‬ ‫اجرای یک برنامه مناسب تحریک نوری‬ ‫که متناسب با نیاز اکثریت گله باشد بسیار‬ ‫دشوار خواهد بود‪ .‬در چنین وضعیتی بعضی‬ ‫از پولت ها تحریک نوری را زودتر از موعد‬ ‫مقرر دریافت کرده در حالی که برای برخی‬ ‫دیگر ممکن است دیر شده باشد و آنها به‬ ‫اندازه کافی تحریک نوری دریافت نکرده و‬ ‫بلوغ جنسی آنها به تاخیر بیفتد‪ .‬در چنین‬ ‫گله های عملکرد کلی گله با مشکل مواجه‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫د) اندازه تخم مرغ‬ ‫تولید تخم مرغ های بزرگ ‪ ،‬میزان وقوع‬ ‫پروالپس را در گله افزایش خواهد داد‪.‬‬

‫بنابراین برای پیشگیری از تولید تخم‬ ‫مرغ‌های بزرگ و دوزرده با توجه به نژاد باید‬ ‫از یک برنامه تحریک نوری مناسب و توصیه‬ ‫شده برای همان نژاد استفاده کرد‪ .‬عالوه‬

‫براین تأثیر تغذیه و مواد مغذی جیره (سطح‬ ‫جذب مواد غذایی) بر تولید تخم مرغ های‬ ‫بزرگ‪ ،‬کامال به اثبات رسیده است‪.‬‬ ‫در این رابطه مشاهده شده است که برخی‬ ‫از مرغداران به منظور افزایش تولید گله ‪ ،‬در‬ ‫هنگام شروع تولید‪ ،‬تمایل دارند که از یک‬ ‫جیره پر پروتئین استفاده نمایند‪ .‬اگرچه این‬ ‫اقدام برای تأمین مواد مغذی الزم و ذخیره‬ ‫آنها برای زمان پیک و تداوم تولید پس از‬ ‫پیک ‪ ،‬مناسب به نظر می رسد اما نیاز به‬ ‫نظارت و کنترل دقیق دارد‪ .‬زیرا افزایش‬ ‫اندازه تخم مرغ باید متناسب با چهارچوب و‬ ‫قالب بدن باشد و این دو(قالب بدن و اندازه‬ ‫تخم مرغ) باید در تعامل و هماهنگ با برنامه‬ ‫تحریک نوری بوده و به دقت تحت نظارت‬ ‫وکنترل قرار داشته باشند‪.‬‬ ‫سطح مواد غذایی جیره باید انرژی و‬ ‫پروتئین (اسیدآمینه) مورد نیاز مرغ برای‬ ‫نگهداری بدن ‪ ،‬رشد و تولید تخم مرغ (وزن‬ ‫تخم مرغ تولیدی) را تامین نماید‪ .‬در این‬ ‫راستا افزایش سطح مواد غذایی جیره تا یک‬ ‫حدی (حاشیه امنیت) قابل قبول بوده و‬ ‫نباید در مورد آن افراط نمود‪.‬‬ ‫ه) تورم روده (آنتریت)‬ ‫درزمان ابتال به آنتریت و سایر اختالالت‬ ‫گوارشی که همراه با اسهال هستند‪ ،‬غالبا‬ ‫مرغ ها با آلودگی و کثیفی پرهای ناحیه‬ ‫مقعد مشاهده می شوند‪ .‬استمرار این‬ ‫وضعیت و آلودگی اطراف مقعد ممکن است‬ ‫منجر به تحریک ناحیه کلواک گردد‪ .‬در‬ ‫مراحل پیشرفته ‪ ،‬این عارضه تحت عنوان‬ ‫«تراوش مقعدی» شناخته می شود‪ .‬در‬ ‫ادامه‪ ،‬این وضعیت باعث افزایش میزان نوک‬ ‫زنی سایرمرغ ها شده و سندرم پروالپس و‬ ‫روده کشی را افزایش خواهد داد‪.‬‬ ‫و) شرایط محیطی سالن تخمگذاری‬

‫اگر شرایط محیطی سالن تولید نامناسب‬ ‫باشد باعث ایجاد استرس و عصبیت در گله‬ ‫شده و در نتیجه میزان نوک زنی به یکدیگر‬ ‫را افزایش خواهد داد‪ .‬برخی از این شرایط‬ ‫نامناسب عبارتند از‪:‬‬ ‫ تهویه ضعیف و باال بودن میزان آمونیاک‬‫در سالن‬ ‫ تغییرات ناگهانی در دمای سالن‬‫ بروز قطع آب‬‫ وجود حشرات موذی ‪ ،‬مگس ها و انگل ها‬‫ و ‪...‬‬‫پولت‌های نژاد لگهورن سفید غالبا دو‬ ‫هفته پس از تحریک نوری نسبت به آن‬ ‫واکنش نشان می دهند لذا در صورت عدم‬ ‫رشدکافی پولت ها ‪ ،‬نباید برنامه تحریک‬ ‫نوری را آغاز نمود‪.‬‬

‫** چند توصیه و پیشنهاد برای کاهش میزان وقوع پروالپس‬ ‫و پارگی مقعد ‪:‬‬ ‫‪ -1‬انجام نوک چینی خوب در سن مناسب با استفاده از روش های‬ ‫دقیق و سپس کنترل نوک پولت ها در سالن پرورش و قبل از انتقال‬ ‫آنها و اصالح یا نوک چینی مجدد در صورت نیاز‬ ‫‪ -2‬استفاده از شدت نور کم در سالن تخمگذاری ‪ .‬مرغان تخمگذار‬ ‫برای داشتن حداکثر تولید خود‪ ،‬به نور با شدت بیش از ‪ 5‬لوکس‬ ‫نیاز ندارند‪ .‬بنابراین باید شدت نور را به دقت کنترل نمود و شدت‬ ‫آن را در حدود ‪ 5‬لوکس در سطح دانخوری و بین دو المپ متوالی‬ ‫تنظیم نمود‪.‬‬ ‫‪ -3‬از مناسب بودن تراکم مرغ ها در سالن اطمینان حاصل نمایید‪.‬‬ ‫در سیستم قفس برای هر مرغ ‪ 450‬سانتی متر مربع فضا در نظر‬ ‫بگیرید‪ .‬در سیستم بستر نیز برای هر متر مربع ‪ 7 ،‬تا ‪ 10‬مرغ‬ ‫اختصاص دهید‪ .‬همچنین مطمئن شوید که هر مرغ به ‪ 10‬سانتی‬ ‫متر از طول دانخوری دسترسی داشته باشد‪ .‬در غیر این صورت‬ ‫رقابت بر سر دانخوری پیش آمده که می تواند نقطه شروعی برای‬ ‫عصبی شدن گله و به دنبال آن نوک زنی و کانی بالیسم باشد‪.‬‬ ‫‪ -4‬از بروز قطع آب در سالن جلوگیری نمایید‪.‬‬ ‫‪ -5‬در حد امکان ازایجاد تغییرات ناگهانی در دما و شدت نور سالن‬ ‫اجتناب کنبد‪.‬‬ ‫‪ -6‬دقت نمایید که تهویه سالن مناسب باشد‪.‬‬ ‫‪ -7‬اطمینان حاصل کنید که گله در معرض حشرات موذی ‪ ،‬مگس‬ ‫ها و انگل ها قرار نداشته باشد‪.‬‬ ‫‪ -8‬میزان مصرف دان را به صورت روزانه کنترل نمایید ‪ .‬میزان دان‬

‫و فرمول را طوری تنظیم نمایید تا نیاز روزانه مرغ ها به مواد مغذی‬ ‫اصلی و اساسی تامین گردد‪.‬‬ ‫‪ -9‬پولت ها را طوری پرورش دهید که نه تنها به اهداف وزنی‬ ‫خواسته شده برحسب سن دست یابند بلکه در زمان انتقال دارای‬ ‫یکنواختی وزنی مناسبی نیز باشند‪.‬‬ ‫‪ -10‬تحریک نوری نامناسب ‪ ،‬عامل اصلی تأثیرگذار در پروالپس‬ ‫است‪ .‬بنابراین پولت ها هنگام انتقال از سالن پرورش به سالن تولید‬ ‫‪ ،‬نباید در معرض افزایش نوری بیش از یک ساعت قرار بگیرند‪.‬‬ ‫همچنین با توجه به شرایط گله بهتر است از افزایش تدریجی و‬ ‫هفتگی شدت نور و طبق برنامه پیشنهادی استفاده کرد‪.‬‬ ‫‪ -11‬سعی کنید گله در حد امکان در آرامش باشد‪ .‬هنگامی که مرغ‬ ‫های گله نشانه هایی از عصبی بودن و یا پرریزی در ناحیه گردن را‬ ‫نشان دادند‪ ،‬میزان مواد مغذی موجود در دان را به دقت بازبینی و‬ ‫کنترل نموده و در صورت نیاز آنها را اصالح نمایید‪.‬‬ ‫‪ -12‬در طول دوره های پراسترس ( مثل انتقال‪ ،‬بیماری‪ ،‬شروع تولید‬ ‫و ‪ ) ....‬از داروهای ضد استرس ویتامینی که همراه با مواد معدنی و‬ ‫یا اسیدهای آمینه هستند به صورت محلول در آب آشامیدنی گله‬ ‫استفاده نمایید‪.‬‬ ‫توجه داشته باشید که شرایط هر سالن مرغداری تا سالن مرغداری‬ ‫دیگر می تواند متفاوت باشد‪ .‬بنابراین یک مرغدار با تجربه با توجه‬ ‫به شرایط سالن خود‪ ،‬در کنار مشاوره با متخصصین‪ ،‬از شیوه های‬ ‫مدیریتی منحصربه فردی برای حل مشکالت خود می تواند استفاده‬ ‫کند‬ ‫‪ITP‬‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬

‫مکانیسم‌های حفاظتی‬

‫تخم‌مرغ در برابر نفوذ‬ ‫میکروب‌ها‬

‫‪26‬‬

‫همچنانکه در یاخته تناسلی بارور شده تخم مرغ‪ ،‬انواع‬ ‫مواد تدارک شده اند تا جوجه‌ای از آن حاصل شود‪،‬‬ ‫حیرت آور نخواهد بود اگر برای حفاظت آن از هجوم‬ ‫عوامل مختلف از جمله میکروب ها نیز امکاناتی به‬ ‫طور طبیعی تامین شده باشد‪ .‬سد دفاعی تخم مرغ در‬ ‫دو بخش فیزیکی و شیمیایی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫سد دفاع فیزیکی تخم مرغ ‪ :‬پوسته ‪ ،‬غشاهای پوسته‬ ‫‪ ،‬کیسه آلبومینی سد دفاع شیمیایی تخم مرغ ‪:‬‬ ‫غشاهای پوسته ‪ ،‬آلبومین‬

‫حفاظ دفاعی پوسته‬ ‫اساس ساختمان فیزیولوژیکی پوسته شامل ترکیبات مختلفی‬ ‫است که به عنوان مانعی در برابرتبادالت گازهای حیاتی و‬ ‫انتقال آب می باشد‪ .‬نوار نازک داخلی(‪ )Film‬که داخلی ترین‬ ‫مانع در پوسته می باشد توسط الیه های پروتئینی غشاهای‬ ‫داخلی و خارجی پوسته پوشیده شده است‪ .‬نوار نازک داخلی‬ ‫سطح بیرونی کوریوآالنتوئیس را که پر از رگ های خونی‬ ‫است فراگرفته‪ ،‬در حالیکه غشاء خارجی ضخیم پوسته شامل‬ ‫هسته های مامیالری بوده‪ ،‬که مراکز اپی تاکتیک برای تشکیل‬ ‫کریستالهای کلسیت را در پوشش سالم پوسته تشکیل می دهد‪.‬‬ ‫نوار نازک داخلی و غشاء داخلی پوسته در کنار هم مانع انتشار‬ ‫اکسیژن به اندازه یک پوسته کامل می گردند‪ ،‬اما خود پوسته‪،‬‬ ‫در حالت کلی مانع انتشار دی اکسید کربن و بخارآب می شود‪.‬‬ ‫برآمدگی های مامیالری آهکی شده بر روی هسته ها تشکیل‬ ‫شده و کریستال ها ازمحل برآمدگی ها به سمت باال رشد کرده‬ ‫و به کریستال های مجاور متصل شده و سلول های مخروطی‬

‫ناحیه مامیالری و ستون های کریستالی را تشکیل می دهند که‬ ‫الیه اسفنجی یا الیه نرده ای را پوشش می دهند‪.‬منافذ پوسته‬ ‫سالم در جایی که لبه های ستون ها و مخروط ها به طور کامل‬ ‫به هم نمی رسند‪ ،‬تشکیل می شوند‪ .‬بنابراین‪ ،‬تشکیل مخروط‬ ‫های مامیالری و انتشار آنها به استحکام مکانیکی و کیفیت‬ ‫تنفس پوسته مربوط می شود‪.‬پوشش خارجی ناهموار پوسته‬ ‫کوتیکول نام دارد‪.‬‬ ‫کوتیکول از ترکیبات پروتئینی به همراه پلی ساکارید و لیپیدها‬ ‫تشکیل شده است و به مانند یک پل در مدخل اکثر منافذ‬ ‫پوسته قرار گرفته و یا به داخل کانال های منافذ گسترش می‬ ‫یابد و آنها را می پوشاند‪.‬ممکن است کوتیکول مجاری کانال‬ ‫های منافذ را به سمت بیرونی تخم مرغ متصل کرده و مسیری‬ ‫برای انتشار گازها فراهم نماید‪ .‬کوتیکول در ابتدا از یک مایع‬ ‫چسبناکی تشکیل شده که تماس با‪ CO۲‬محیط بیرون آن‬ ‫را از بین می برد‪ .‬پوسته در حفاظت جنین داخل تخم مرغ‬ ‫نقش مهمی ایفا می نماید و محل تبادل گازهای تنفسی بوده‬

‫و در حفظ رطوبت تخم مرغ به عنوان یک‬ ‫حفاظ مکانیکی جنین به صورت یک داربست‬ ‫عمل می نماید‪ .‬اما با وجود این‪ ،‬پوسته یک‬ ‫سد حفاظتی مطلق در برابر نفوذ باکتری ها‬ ‫محسوب نمی شود‪ .‬تنها مسیر موجود برای‬ ‫نفوذ میکروب به داخل پوسته سالم منافذ آن‬ ‫می باشد‪ .‬منافذ شامل دریچه های قیفی فرم‬ ‫پهن می باشد که کانال های واحد غیر منشعب‬ ‫را تشکیل می دهند و به داخل الیه های‬ ‫کریستالی نفوذ نموده و در مجاورت برآمدگی‬ ‫های مامیالری به فرم چنگالی ختم می شوند‪.‬‬ ‫این فرم از منافذ در پرندگان از قبیل مرغ‪،‬‬ ‫بوقلمون‪ ،‬غاز و اردک و مرغ شاخدار یافت می‬ ‫شود اما منافذ منشعب در قو و شترمرغ وجود‬ ‫دارند‪.‬کوتیکول ماهیت گلیکوپروتئینی داشته‬ ‫و اغلب به داخل منافذ امتداد یافته است‪.‬‬ ‫وقتی تخم مرغ از بدن پرنده خارج می شود‪،‬‬ ‫کوتیکول آن مرطوب است اما حدود ‪ ۳‬دقیقه‬ ‫پس از تخم‌گذاری کوتیکول خشک است‪.‬‬ ‫مطالعات میکروسکوپی پوسته مرطوب‪،‬‬ ‫یک ظاهر گرانولی‪ ،‬باز و کف مانند دارد اما‬ ‫کوتیکول خشک ساختمان کروی دارد و به‬ ‫شکل کوتیکول بالغ‪ ،‬کل پوسته را پوشش داده‬ ‫و مانع آلودگی آن می شود‪ .‬مواد کوتیکولی‬ ‫بر روی پوسته در زمان تخم‌گذاری دارای‬ ‫نظم ساختمانی مشخصی نیستند و ساختمان‬ ‫وزیکولی آن در مدت چند دقیقه نخست شروع‬ ‫تخم گذاری تشکیل می شود‪ .‬نفوذ شدید‬ ‫باکتری ها از منافذ پوسته زمانی که تخم‬ ‫مرغ با کوتیکول غیر متبلور را بر روی پشم‬ ‫پنبه مرطوب شده حاوی باکتری قرار دهیم‬ ‫رخ می دهد‪ ،‬در صورتی که این میزان در‬ ‫پوسته با ساختمان کوتیکولی منظم و خشک‬ ‫در سطح پایین خواهد بود چرا که کوتیکول‬ ‫در این شرایط یک شبکه مقاوم را تشکیل‬ ‫می دهد‪ .‬رطوبت مواد مغذی مورد نیاز برای‬ ‫رشد میکروب ها را فراهم ساخته و به حرکت‬ ‫باکتری ها از پوسته کمک می نماید‪.‬‬

‫غشاها مهم‌ترین سد دفاعی در برابر انتقال‬ ‫باکتری‌ها محسوب می شوند و به صورت‬ ‫یک صافی در مقابل میکروب ها عمل می‬ ‫کنند‪ .‬این غشاء باکتری ها و قارچ ها را که‬ ‫از کوتیکول و پوسته عبور نموده اند‪ ،‬به دام‬ ‫می اندازد‪ .‬احتمال رشد جنین در داخل تخم‬ ‫مرغ بدون وجود هیچ نوع آلودگی در محتویات‬ ‫داخلی آن‪ ،‬علی رغم وجود هزاران باکتری در‬ ‫بین غشاهای پوسته امکان پذیر است‪ .‬اما این‬ ‫وضعیت خوب نیست‪ ،‬چون جنین داخل تخم‬ ‫مرغ در زمان تفریخ تخم و خارج شدن از آن‬ ‫با این عوامل میکروبی برخورد خواهد داشت‪.‬‬ ‫بدتر اینکه‪ ،‬پس از تفریخ از تخم تمام جوجه‬ ‫های موجود در سینی هچری با این غشاهای‬ ‫آلوده و قطعات پوسته در تماس می‌باشند‪.‬‬ ‫پوسته با هر دو غشاء مقاومت بیشتری در مقابل‬ ‫نفوذ میکروبی نشان می دهد و بین دو غشاء‬ ‫مقاومت غشاء داخلی بیشتر از غشاء خارجی‬ ‫است‪ .‬در این که تشکیالت خارجی تخم مرغ‬ ‫بمنزله حائلی در مقابل میکروارگانیسم ها می‬ ‫باشد شکی وجود ندارد‪ ،‬اما این تشکیالت‬ ‫بیشتر به صورت مانعی در مقابل فساد تخم‬ ‫مرغ عمل می کنند‪ .‬با افزایش سن تخم مرغ‬ ‫میزان ‪ pH‬سفیده موجود در بین غشاهای‬ ‫پوسته در اثر هیدرولیز قلیایی پروتئین ها به‬ ‫سرعت افزایش یافته و محیط مناسب برای‬ ‫رشد باکتری ها فراهم می‌شود‪ .‬مطالعات‬ ‫میکروسکوپی نشان می‌دهد که نفوذپذیری‬ ‫غشاها پس از ورود باکتری ها افزایش یافته‪،‬‬ ‫که خود نشانگر وجود فعالیت آنزیمی در‬ ‫فرایند نفوذ میکروب ها می باشد‪.‬‬ ‫ویژگی قابلیت اتصال غشاها به یون‌های‬ ‫آهن نقش مهمی در انتقال آلودگی به داخل‬ ‫محتویات تخم مرغ دارند‪ .‬وجود آب به ویژه‬ ‫در حضور آهن موجب افزایش رشد باکتری‬ ‫می گردد‪ .‬آهن با اتصال به مدوالی غشاهای‬ ‫پوسته تا چندین هفته قدرت مقاومت را‬ ‫داشته و بنابراین نیاز میکروارگانیسم را فراهم‬ ‫می سازد‪ .‬غشاها شامل آنزیم های مختلف از‬ ‫قبیل لیزوزیم و ‪ -N‬استیل گلوکز آمینیداز‪ ،‬با‬ ‫ویژگی تجزیه کنندگی باکتری ها می باشد و‬ ‫از سوی دیگر موجب کاهش مقاومت حرارتی‬ ‫پاتوژن‌های باکتریایی گرم منفی و گرم مثبت‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫آلبومین‬ ‫یک توافق عمومی در نحوه رشد باکتری‬ ‫در آلبومین از تحقیقات مختلف موجود‬ ‫نیست‪ ،‬دلیل این اختالف را می توان به‬ ‫تفاوت در اندازه‪ ،‬گونه‪ ،‬حرارت و زمان تلقیح‬ ‫باکتری و نیز سن تخم مرغ ها دانست‪ .‬پس‬ ‫اهمیت فاکتورهای بازدارنده مختلف موجود‬ ‫در آلبومین بسته به نوع باکتری و شرایط‬

‫خصوصیات بیولوژیکی ضدمیکروبی‬ ‫پروتئین های سفیده تخم مرغ‬ ‫ترکیب فعالیت‪:‬‬ ‫لیزوزیم‪ :‬هیدرولیز پیوند‪ )۴-۱(B‬پیوندهای‬ ‫گلیکوزیدی در پپتیدوگلیکان دیواره سلولی‬ ‫باکتریایی‬ ‫فولیکوالسیون سلول‌های باکتریایی‪:‬‬ ‫تشکیل الیگوساکاریدها از تتراساکاریدهای‬ ‫دیواره سلول باکتریایی از طریق ترانس‬ ‫گلیکوزیل‬ ‫اووترانسفرین‪ :‬کیالت شدن با‪Fe۳+, Cu۳+,‬‬ ‫‪Mn۲+, Co۲+, Cd۲+, Zn۲+,Ni۲‬‬ ‫اویدین‪ :‬اتصال با بیوتین و خارج نمودن آن از‬ ‫دسترس باکتری‬ ‫اووفالوپروتئین‪ :‬اتصال به ریبوفالوین‬ ‫اووموکوئید‪ :‬بازدارنده تریپسین در خوک و‬ ‫گاو‬ ‫بازدارنده آلفا کیمو تریپسین در گاو و طیور‬ ‫بازدارنده پروتئینازهای سرین‬ ‫بازدارنده فیزین‪ -‬پاپائین‪ :‬ممانعت از‬ ‫‪ITP‬‬ ‫فعالیت فیزین و پاپائین‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫حفاظ دفاعی غشاهای پوسته‬ ‫زیر ماتریکس پوسته غشاهای پوسته وجود‬ ‫دارند که شامل سه الیه مجزاست ‪ .‬غشاء داخلی‬ ‫و خارجی آن شامل شبکه ای از فیبرهاست که‬ ‫جهت یابی تصادفی داشته و سومین الیه به‬ ‫صورت الیه یکنواخت ‪ ،‬حاوی موداد �‪Elec‬‬ ‫‪ tron-dense‬بوده و غشای حائل یا مانع(‬ ‫‪ ( Limited membrane‬نام دارد‪ .‬غشاها‬ ‫در تبادالت گازی با کوریوآالنتوئیس بوده و در‬ ‫حرکت کلسیم از پوسته نقش دارند‪ .‬در اثر‬ ‫وجود فشار اسمزی در طول غشاهای پوسته‪،‬‬ ‫ممکن است طغیان آب در منافذ و حرکت کند‬ ‫آن در طول کانال‪ ،‬جریان مداومی را سبب‬ ‫شده که بر اساس آن جابجایی باکتری‌ها در‬ ‫طول پوشش تخم مرغ رخ بدهد‪ .‬اما این حالت‬ ‫درتخم مرغ سالم هرگز مشاهده نمی شود‪،‬‬ ‫چرا که نیرو ی کشش ایجاد شده توسط کانال‬

‫منافذ بیشتر از فشار اسمزی موجود در غشاها‬ ‫می باشد‪.‬‬

‫آزمایشگاهی متفاوت می باشد و در اغلب‬ ‫موارد اووترانسفرین به عنوان بازدارنده اصلی‬ ‫رشد باکتری ها بویزه سالمونال ها در آلبومین‬ ‫گزارش شده است‪ ۱۲-۱۳.‬درصد وزن تخم‬ ‫مرغ را مواد پروتئینی آن تشکیل می دهد‬ ‫که این مواد در سه قسمت غشاهای پوسته‪،‬‬ ‫آلبومین و زرده تخم مرغ جای گرفته اند‪.‬‬ ‫عملکرد بیولوژیکی این پروتئین ها ممانعت‬ ‫از نفوذ میکروارگانیسم ها به زرده و فراهم‬ ‫ساختن موتد مغذی مورد نیاز جنین در طی‬ ‫مراحل پایانی رشد و نمو آن می باشد‪.‬‬ ‫مهم‌ترین پروتئین‌های آلبومین عبارتند از‪:‬‬ ‫آنزیم‌های باکتریولیتیک(لیزوزیم)‪ ،‬پروتئین‬ ‫های متصل به فلزات(اووترانسفرین)‪ ،‬بازدارنده‬ ‫های پروتئیناز(اوواینهیبیتور‪ ،‬اووموکوئید‪،‬‬ ‫اووماکروگلوبولین و سیستاتین)‪ ،‬پروتئین‬ ‫های کیالت شده با ویتامین ها(اویدین و‬ ‫ریبوفالوین)‪ .‬تشکیل ساختارهای چندگانه‬ ‫این پروتئین ها در فعالیت های بیولوژیکی‬ ‫آنها نقش اساسی را دارد‪ .‬آلبومین از دو طریق‬ ‫مکانیکی و شیمیایی به عنوان سد دفاعی تخم‬ ‫مرغ در برابر نفوذ میکروب‌ها عمل می‌نماید‪.‬‬ ‫در دفاع مکانیکی آلبومین دو جزء مهم نقش‬ ‫دارند‪:‬‬ ‫الف‪ -‬ویسکوزیته پروتئین ها‬ ‫ب‪ -‬سازماندهی آلبومین در یک کیسه‬ ‫آلبومینی‬ ‫سد شیمیایی آلبومین تخم مرغ شامل ‪pH‬‬ ‫باال‪ ،‬فقدان آب آزاد‪ ،‬کمبود ویتامین ها‪،‬‬ ‫برخی کاتیون‌ها و ترکیبات ساده نیتروژنی‪،‬‬ ‫مانندلیزوزیم‪،‬‬ ‫بازدارنده‬ ‫پروتئین‌های‬ ‫بازدارنده‌های پروتئاز و پروتئین های اتصالی‬ ‫می باشد‪.‬‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬ ‫‪28‬‬

‫جلوگیری از‬

‫دهیدراتاسیون‬ ‫جوجه‌های‬ ‫یکروزه‬

‫جوجه های یکروزه به علت اینکه پیوسته‬ ‫آب بدن خود را از دست می دهند‪ ،‬سریعاً‬ ‫دهیدراته می شود‪ .‬این حالت حتی در‬ ‫هچری‪ ،‬اتاق انبار و یا در حین جابجایی‬ ‫طوالنی مدت هم رخ می دهد‪ .‬معموالً برای‬ ‫کاهش خطر دهیدراتاسیون‪ ،‬افزایش رطوبت‬ ‫نسبی در مدت انبار یا انتقال جوجه های‬ ‫یکروزه توصیه می شود اما این روش در‬ ‫عمل مناسب نیست‪.‬‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫دمای مطلوب بدن جوجه یکروزه حدود‬ ‫‪ 40-40.5 C°‬می باشد‪ .‬در این دما جوجه‬ ‫احساس راحتی می کند و بدنبال آب و‬ ‫غذا می رود‪ .‬اما تغییر دمای بدن از این‬ ‫حد نرمال (باال یا پایین) موجب ناراحتی‬ ‫و سستی پرنده می شود‪ .‬پرندگان توانایی‬ ‫محدودی در کنترل و تنظیم دمای بدن‬ ‫خود دارند‪ ،‬بویژه وقتی سن آنها پایین باشد‪.‬‬ ‫پرندگان در سنین باالتر با استفاده از انرژی‬ ‫غذا بدن خود را گرم نگه می دارند‪ .‬اما‪،‬‬ ‫جوجه های یکروزه با ازدحام در یک گوشه‬ ‫سالن از اتالف حرارت بدن خود جلوگیری‬ ‫می نمایند که در این حالت به آب و غذا‬ ‫دسترسی نخواهند داشت‪.‬‬ ‫وقتی پرنده مسن یا جوجه یکروزه احساس‬ ‫گرما بکند‪ ،‬نخست بالهای خود را تکان می‬ ‫دهد تا حرارت بدن خود را کنترل بکند‪ .‬اگر‬ ‫این عمل کافی نباشد‪ ،‬با عمل تبخیر آب‬ ‫گرما را از بدنش دفع می کند‪ .‬از آنجائیکه‬ ‫پرندگان نمی توانند عرق بکنند‪ ،‬آب بدن‬

‫خود را از راه له له زدن تبخیر می کنند‪ .‬اگر‬ ‫پرنده احساس راحتی بکند (دمای مناسب‬ ‫بدن) تنفس از طریق بینی انجام می گیرد‬ ‫و این عمل در مدت ‪ 24‬ساعت باعث اتالف‬ ‫‪ 1-2‬گرم رطوبت خواهد شد‪.‬‬

‫خواهد شد و این آب برای جبران هر گونه‬ ‫اتالف رطوبتی در حرارت مطلوب بدن کافی‬ ‫می باشد‪ .‬در این حالت پرنده اندکی کاهش‬ ‫وزن خواهد داشت ما منجر به دهیراتاسیون‬ ‫آن نخواهد شد‪.‬‬

‫وقتی دمای بدن جوجه به ‪ C41°‬افزایش‬ ‫یابد (‪ 0.5 C°‬بیش از حد نرمال) پرنده‬ ‫شروع به له له زدن می کند‪ ،‬این عکس‬ ‫العمل پرنده موجب افزایش اتالف رطوبت‬ ‫از بدن می شود و در وضعیت حاد‪ ،‬جوجه‬ ‫ممکن است در مدت ‪ 24‬ساعت بیش از ‪5‬‬ ‫گرم و حتی گاهی بیش از ‪ 10‬گرم رطوبت‬ ‫بدن خود را از دست بدهد‪ .‬در این حالت‬ ‫اگر ما رطوبت نسبی سالن را افزایش دهیم‬ ‫در حقیقت مانع از دست رفتن رطوبت بدن‬ ‫جوجه شده ایم اما از طرفی دیگر با این کار‬ ‫مانع خنک کردن پرنده توسط خودش شده‬ ‫ایم‪ .‬در صورتی که پرنده احساس راحتی‬ ‫بکند و از طریق بینی نفس بکشد‪ ،‬تغییرات‬ ‫رطوبت نسبی تاثیر اندکی بر میزان اتالف‬ ‫رطوبتی پرنده خواهد داشت‪.‬‬

‫در مسافت های طوالنی انتقال جوجه ها‪،‬‬ ‫تزریق ‪ 1-2‬سی سی سرم به جلوگیری‬ ‫از دهیراتاسیون آنها کمک می کند اما به‬ ‫شرطی که دمای بدن جوجه ها در حد‬ ‫نرمال باشد‪ .‬اگر پرندگان در گرمای زیاد‬ ‫قرار بگیرند‪ ،‬مقدار رطوبتی که از دست‬ ‫می دهند بیش از مقدار سرم تزریق شده‬ ‫جهت جبران آب تلف شده‪ ،‬خواهد بود‪.‬‬ ‫خوراندن مقدار اندکی غذا در حین جابجایی‬ ‫جوجه ها (حتی در فرم خشک) به پرنده در‬ ‫جذب کیسه زرده کمک می کند و لذا آب‬ ‫متابولیکی تولید می شود‪ ،‬اما به شرطی که‬ ‫دمای بدن جوجه ها در حد نرمال باشد‪.‬‬

‫نکته مهم در جلوگیری از دهیراتاسیون‬ ‫جوجه یکروزه‪ ،‬کنترل دمای بدن و‬ ‫پیشگیری ا زوقوع حالت له له زدن می باشد‪.‬‬ ‫اگر حرارت بدن پرنده در حد نرمال باشد‪،‬‬ ‫اتالف رطوبتی بدن در مدت ‪ 24‬ساعت به‬ ‫‪ 1-2‬گرم خواهد رسید‪ .‬در صورتیکه پرنده‬ ‫خوراک و کیسه زرده را بخورد‪ ،‬هضم مواد‬ ‫غذایی منجر به تشکیل آب متابولیکی‬

‫اگر خوراک آبدار باشد (میوه یا ژل مایع) اب‬ ‫بیشتری در اختیار پرنده قرار می گیرد و لذا‬ ‫زرده مصرف شده و آب متابولیکی تولید می‬ ‫شود‪ ،‬اما به شرطی که دمای بدن جوجه ها‬ ‫در حد نرمال باشد‪ .‬پس از رسیدن به فارم‪،‬‬ ‫بایستی توجه داشت که جوجه ها سریعاً به‬ ‫آب دسترسی داشته باشند تا اتالف آب بدن‬ ‫آنها جبران شود‪ .‬در نتیجه تنها راه موثر در‬ ‫جلوگیری از دهیراتاسیون بدن جوجه ها‬ ‫حفظ دمای مطلوب بدن آنها می باشد‬ ‫‪ITP‬‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬

‫ضدعفوني‬ ‫با ازن‬ ‫در صنعت‬ ‫مرغداري‬

‫‪29‬‬

‫دکتر سیدحسین خبازی‬

‫قرنهاست طبيعت‪ ،‬هنگام صاعقه يا به وسيله پرتو فرابنفش خورشيد‪،‬‬ ‫ازن را به وجود ميآورد و از خصوصيات ضدعفوني كننده آن براي‬ ‫پااليش آب و هوا و محيط زيست جانداران استفاده مي كند‪ .‬ازن يك‬ ‫ضدعفوني كننده بسيار انعطاف پذير است و بسته به موارد استعمال‪،‬‬ ‫كاربرد بسياري در ضدعفوني هوا‪ ،‬آب‪ ،‬محيط‪ ،‬لباس هاي كار‪ ،‬اجسام و‬ ‫لوازم مختلف و مواد دارد‪.‬‬

‫ازن بر خالف ضدعفوني كننده هاي معمولي مثل كلر و فرمالين‬ ‫هيچ گونه مواد سمي يا مضري بر جاي نمي گذارد؛ چرا كه اين‬ ‫مولكول پايدار نيست و پس از مدت كوتاهي شكسته شده و تبديل‬ ‫به مولكول پايدار اكسيژن ميشود‪ .‬به دليل پايدار نبودن اين گاز‬ ‫براي استفاده از آن‪ ،‬بايد آن را در محل توليد كرد‪ .‬ازن به عنوان‬ ‫يك اكسنده بسيار قوي‪ ،‬قابليت هاي بسياري در مصارف صنعتي و‬ ‫خانگي دارد‪ .‬اين در حالي است كه اثرات زيست محيطي زيان باري‬ ‫در پي نخواهد داشت‪.‬‬ ‫در ذيل به برخي ازكاربردهاي ازن اشاره شده است‪:‬‬ ‫‪1 .1‬تصفيه آب (شامل آب هاي آشاميدني‪ ،‬استخرها و آكواريوم‌ها ‪-‬‬ ‫پاستوريزه و استريليزه نمودن ) ‬ ‫‪2 .2‬تصفيه فاضالب هاي صنعتي و خانگي‬

‫‪3 .3‬تصفيه هو ا‬ ‫‪4 .4‬صنايع كشاورزي (علف كش‪ ،‬قارچ كش‪ ،‬از بين برنده انگل خاك‬ ‫و ‪) ...‬‬ ‫‪5 .5‬كاربرد در انبارهاي مركبات‪ ،‬ميوه جات‪ ،‬غالت‪ ،‬دانه‌هاي خوراكي‬ ‫و ‪ ...‬به منظور نگهداري بهتر محصوالت‬ ‫‪6 .6‬كاربرد در دامداري و مرغداري ( ضد عفوني محل نگهداري‪،‬‬ ‫استريل انبارهای نگهداری دانه و علوفه‪ ،‬تصفيه هوای آلوده‪،‬‬ ‫تهيه آب شستشو برای دام و ‪) ...‬‬ ‫‪7 .7‬صنايع شيالت (نگهداری و پرورش ماهي)‬ ‫ ‬ ‫‪8 .8‬ضدعفوني وسايل بيمارستاني‬ ‫‪9 .9‬بازيابي روغن هاي صنعتي‬ ‫‪1010‬ضدعفوني سبزيجات و ميوه‌جات ‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬ ‫‪30‬‬

‫‪1111‬صنايع غذايي‬ ‫‪1212‬صنايع نساجي در جهت بهبود كيفيت و‬ ‫افزايش عمر پارچه و سفيد كردن منسوجات‬ ‫‪1313‬برج‌هاي خنك‌كننده و چيلرها‬ ‫‪1414‬صنايع رنگ‌‌سازي ‬ ‫نگاهي اجمالي به مواد شيميايي در صنعت طيور طي‬ ‫چند سال اخير و نتايج استحصال شده‪ ،‬حاكي از‬ ‫آن است كه امروزه استفاده از مواد شيميايي تنها‬ ‫به صورت عادت و به عنوان بخشي از كارهاي دوره‬ ‫اي يك مرغداري مي باشد ‪ ،‬چنانكه وقوع بيماري‬ ‫هاي همه گير و تلفات باال در سال هاي اخير گواه‬ ‫خوبي بر اين ادعاست‪ ،‬هر چند كه نتايج حاصل از‬ ‫آن چندان ملموس نيست‪ .‬دليل اصلي اين نكته آن‬ ‫بوده كه طيف فعاليت اين مواد شيميايي در شرايط‬ ‫مرغداري محدود بوده است‪ .‬ولي عامل مهم ديگري‬ ‫كه در گذشته به ضعف نتايج بدست آمده از مواد‬ ‫ضدعفوني كننده شيميايي كمك كرده‪ ،‬محدوده‬ ‫مصرف و روش هاي غلط بكارگيري بوده است‪.‬‬ ‫طبق استانداردهاي فعلي‪ ،‬بسياري از اين مواد‬ ‫شيميايي براي فرد و طبيعت مضر مي باشند‪ .‬اخيرا ً‬ ‫به سالمت افرادي كه از ضدعفوني كننده هاي نوع‬ ‫آلدهيد (فرمالدهيد) استفاده مي كنند( كه در بين‬ ‫ساير مواد شيميايي قليايي باالترين آمار مصرف را‬ ‫دارد) توجه بيشتري شده است‪.‬‬ ‫از مهم ترين نكات انتخاب يك ضدعفوني كننده مؤثر‬ ‫مي توان به موارد ذيل اشاره نمود ‪:‬‬ ‫‪1 .1‬موارد استعمال‬ ‫‪2 .2‬ميزان مواد آلي باقي مانده‬ ‫‪3 .3‬درجه حرارت مطلوب براي حداكثر كارآيي‬ ‫‪4 .4‬كيفيت آب مصرفي‬ ‫‪5 .5‬زمان تماس‬ ‫‪6 .6‬طيف فعاليت مورد نياز‬ ‫معايب برخي مواد ضدعفوني كننده شيميايي‪:‬‬ ‫‪1 .1‬تركيبات چهارتايي آمونيوم‪ :‬بر روي‬ ‫باكتري هاي ‪ G+‬مؤثر ولي بر روي ميكروب‬ ‫هاي ‪ G-‬تاثير نسبي داشته و فقط بر روي‬ ‫برخي از قارچ‌ها و ويروس‌ها تأثير دارند‪.‬‬ ‫‪2 .2‬فرمالدئيد‪ :‬بوي تند و زننده‪ ،‬اثر سوزانندگي‬ ‫زياد بر روي چشم و مخاط‪ ،‬زبر و خشن كردن‬ ‫پوست و حساسيت ایجاد شده در برخي افراد‪،‬‬ ‫باعث گرديده تا مصرف آن به تدريج غير قابل‬ ‫قبول شود‪ .‬لذا استفاده از آن بايد با احتياط‬ ‫كامل و همراه ماسك مناسب صورت گيرد و‬ ‫پس از گاز دادن محل‪ ،‬تخليه گاز باقي مانده‬ ‫بايد به نحوي صورت گيرد كه وارد هواي‬ ‫تنفسي افراد نشود‪ .‬استشمام اين ماده منجر به‬ ‫ورم ملتحمه و ناراحتي هاي تنفسي مي گردد‬

‫كه اين نارسايي ها در جوجه مرغ ها و جوجه بوقلمون هايي كه در محيطي‬ ‫با ميزان باالي فرمالين قرار گرفته اند‪ ،‬ديده مي شود‪.‬‬ ‫‪3 .3‬پرمنگنات پتاسيم‪ :‬اين ماده مي تواند با آلوده كردن آب آشاميدني‪،‬‬ ‫‪No‬‬

‫‪No‬‬

‫‪Yes‬‬

‫( ويروس)‪Virus‬‬

‫‪No‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪Algues‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪No‬‬

‫‪( THM‬تري هالومتان)‬

‫‪No‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪ ( Virus‬ويروس)‬

‫‪No‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪Algues‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪No‬‬

‫‪( THM‬تري هالومتان)‬

‫صنعت‪ /‬روش‬

‫قدرت ضدعفوني‬

‫ناسازگاري با مواد‬ ‫ديگر‬

‫تاثيرات زيست‬ ‫محيطي‬

‫روش ايده ال‬

‫‪100%‬‬

‫وجود ندارد‬

‫حداقل يا صفر‬

‫استريليزه با گرما‬

‫دور از ايده ال‬

‫متوسط‬

‫دور از ايده ال‬

‫آب قليايي‬

‫دور از ايده ال‬

‫ازن‬

‫نزديك به ايده ال‬

‫وجود ندارد‬

‫نزديك به ايده ال‬

‫اكسيداتيلن‬

‫نزديك به ايده ال‬

‫دور از ايده ال‬

‫كلريناسيون‬

‫متوسط‬

‫دور از ايده ال‬

‫متوسط‬

‫پروكسيد‬ ‫هيدروژن‬

‫دور از ايده ال‬

‫متوسط‬

‫پرتوافكني (‪) UV‬‬

‫متوسط‬

‫دور از ايده ال‬

‫متوسط‬

‫‪Comparing Disinfectants‬‬ ‫‪Chlore‬‬

‫‪UV‬‬

‫‪Ozone‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪E .coli‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪ ( Salmonella‬باكتري‬ ‫سالمونال)‬

‫‪Yes‬‬

‫‪( Giardia‬نوعي انگل )‬

‫‪No‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪‌( Legionnaire‬باكتري لژيونه)‬

‫‪No‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪( Crypto- Sporidium‬قارچ)‬

‫‪No‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪ ( Virus‬ويروس)‬

‫‪No‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪Algues‬‬

‫‪Yes‬‬

‫‪No‬‬

‫‪( THM‬تري هالومتان)‬

‫مسموميت زا شده و موجب مرگ بدون هر نوع نشانه قبلي شود‪ .‬ضايعات‬ ‫پاتولوژيكي اين پديده عبارتند از ‪ :‬ورم ملتحمه و نكروز ديواره چينه دان‬ ‫‪4 .4‬كلريناسيون‪ :‬هر چند كلر رايج ترين سيستم ضدعفوني در ايران است و به‬ ‫نظر مي رسد كلريدكردن‪ ،‬بسياري از ميكروارگانيسم ها را از بين مي برد‪،‬‬ ‫اما كيست تك ياختگان و تخم انگل هاي كرمي به طور قابل مالحظه اي در‬

‫برابر كلريدكردن‪ ،‬مقاوم تر از باكتري ها هستند و كلر روي ارگانيسم هاي‬ ‫مقاوم تر مانند كليفرم‪ ،‬ويروس ها‪ ،‬تخم انگل ها و كيست هاي ژياردياالمبليا‬ ‫اثري ندارد‪ .‬كلر همچنين در دوزهاي مصرفي باالتر‪ ،‬سوزش چشم و خشكي‬ ‫پوست ايجاد مي كند؛ بعالوه وجود برخي تركيبات سمي جانبي ديگر از‬ ‫جمله تري هالومتان ها و كلرآمين ها باعث مسموميت شده و در برخي مواقع‬ ‫با ايجاد شوك ناگهاني و خونريزي سريع كبد‪ ،‬مرگ را سبب مي شوند ‪.‬‬ ‫داليل عمومی شکست عمليات ضدعفونی با مواد شيميايي‪:‬‬ ‫‪1 .1‬رقيق‌سازی بيش از حد ضدعفونی کننده‬ ‫‪2 .2‬پاکسازی ناکافی و عدم پاکسازی مناسب مواد ارگانيک‬ ‫‪3 .3‬نفوذ و پوشش ضعيف ضدعفونی کننده‬ ‫‪4 .4‬غيرفعال شدن ضدعفونی کننده به علت حضور مواد شوينده باقی مانده‬ ‫‪5 .5‬عموماً سمی و در حضور مواد ارگانيک اغلب تأثير کمتری دارند‪ ،‬اين درحالي‬ ‫است که در مرغداری ها اغلب با مواد ارگانيک و آلی سر و کار داريم‪.‬‬ ‫‪6 .6‬دمای بسيار پايين می‌تواند سبب انجماد محلول های ضدعفونی گردد‪ ،‬برای‬ ‫جلوگيری از اين امر به برخی از آنها مواد ضد انجماد افزوده می شود که در‬ ‫برابر عوامل بيماری‌زا از خود مقاومت نشان می دهند و مؤثر عمل نمی کنند‪.‬‬ ‫برخی از مزايای ازن در مقايسه با ساير گندزداها‪:‬‬ ‫‪1 .1‬افزايش راندمان گندزدايي‬ ‫‪2 .2‬كوتاه تر بودن زمان ضد عفوني نسبت به ساير گندزداها‬ ‫‪3 .3‬مازاد ازن تزريق شده در آب به دليل نيمه عمر کوتاه آن به صورت اكسيژن از‬ ‫سطح آزاد مي‌گردد و محيط اطراف را بسيار دلپذير و مطبوع مي‌كند‪.‬‬ ‫‪4 .4‬تركيبات جانبي كلر مانند ‪ :‬كلرآمين و تري هالومتان ها‪ ،‬ضررهاي بسياري‬ ‫براي سالمتي جانداران و محيط زيست ايجاد مي كند ‪ ،‬در حالي كه ازن تمام‬ ‫تركيبات اضافي موجود در آب را‪ ،‬بدون ايجاد باقي مانده نامطلوب برطرف‬ ‫مي‌كند‪.‬‬ ‫موارد كاربرد ازن در صنعت مرغداري ‪:‬‬

‫‪3 .3‬نيمه عمر ازن در آب‪ ،‬كوتاه و بسته به دما و‬ ‫شرايط ‪ PH‬بين ‪ 30-17‬دقيقه مي باشد ولي‬ ‫اثر اكسيداتيو آن تا ‪ 24‬ساعت پابرجاست ‪.‬‬ ‫‪4 .4‬ازن خاصيت بوزدايي داشته و خيلي سريع با اكثر‬ ‫بوها واكنش داده و آنها را اكسيد مي كند ولي‬ ‫كلر خود باعث ايجاد بو و طعم در آب مي شود‪.‬‬ ‫‪5 .5‬ازن رنگ و كدورت آب را مي گيرد ‪.‬‬ ‫‪6 .6‬ازن فلزات انتقالي را اكسيد و آنها را به‬ ‫اكسيدهاي كمي محلول تبديل مي كند كه‬ ‫به آساني با فيلتراسيون جدا مي شوند ‪ .‬مث ً‬ ‫ال‬ ‫آهن به شكل فروس در آب غير محلول است ‪،‬‬ ‫ازن آن را به فريك هيدروكسيد تبديل مي كند‬ ‫كه بسيار نامحلول بوده و به وسيله فيلتراسيون‬ ‫قابل جدا كردن است‪ .‬ساير فلزات حساس به ازن‬ ‫عبارتند از ‪ :‬آرسنيك‪ ،‬كادميم‪ ،‬كرم‪ ،‬كبالت‪ ،‬مس‪،‬‬ ‫سرب‪ ،‬منگنز‪ ،‬نيكل‪ ،‬روي و ساير يون هاي فلزات‬ ‫سنگين و تركيبات آنها ‪...‬‬ ‫‪7 .7‬ازن خيلي سريع عواملي چون منگنز‪ ،‬آهن‪،‬‬ ‫سولفيد هيدروژن‪ ،‬آمونياك‪ ،‬سيانيد‪ ،‬نيتريت‪،‬‬ ‫تانن ها ‪ ،‬هيدروكربن هاي آروماتيك‪ ،‬بنزن‪،‬‬ ‫تولوئن‪ ،‬گزيلن‪ ،‬آالينده هاي ارگانيك‪ ،‬بقاياي‬ ‫سوخت هاي ديزلي در آب‪ ،‬هيدروكربن هاي‬ ‫آليفاتيك‪ ،‬سولفيدها‪ ،‬سولفيت ها‪ ،‬تركيبات‬ ‫نيتروژنه‪ ،‬استون‪ ،‬دي اكسين ها‪ ،‬بوهاي متصاعد‬ ‫شده از سيستم هاي تصفيه فاضالب‪ ،‬فنل‪،‬‬ ‫بقاياي مواد شوينده و آالينده هاي هوا را اكسيد‬ ‫و به تركيبات كم ضرر و يا بي‌ضرر تبديل مي‌كند‪.‬‬ ‫ضدعفوني آب مصرفي براي واكسيناسيون ‪:‬‬

‫‪1 .1‬تأثي��ر ازن بر روي ديواره باكتري ها ‪ %51 ،‬بيش��تر از كل��ر و از نظر زماني نيز‬ ‫‪ 3100‬برابر سريع تر از كلر عمل مي كند‪.‬‬ ‫‪2 .2‬ازن قابليت كش��تن و از بين بردن ميكروارگانيس��م هاي مختلف ش��امل انواع‬ ‫باكتري ها‪ ،‬قارچ ها‪ ،‬ويروس ها‪ ،‬مخمرها و جلبك ها را داراس��ت ‪ .‬ازن در برابر‬ ‫كيت هاي پروتوزدايي چون ژيارديا و كريپتوس��پوريديوم نيز مؤثر بوده كه كلر‬ ‫فاقد اين خاصيت است‪.‬‬

‫وقوع‬

‫مزاياي ازن در ضدعفوني آب شرب‬

‫ضدعفوني سيستم آبرساني‬ ‫بيماري‌هاي همه گير قارچي و ‪...‬‬

‫در‬

‫با استفاده از تزريق گاز ازن در منبع آب آشاميدني و‬ ‫زمان ماند ازن مي توان كل سيستم آبرساني را بدون‬ ‫هيچ گونه باقيمانده اي و بدون نياز به شستشوي‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫‪1 .1‬ضدعفوني آب مصرفي و آب مورد لزوم براي واكسيناسيون‬ ‫‪2 .2‬ضدعفوني سيستم آبرساني در هنگام وقوع بيماري هاي همه‌گير قارچي و ‪...‬‬ ‫‪3 .3‬شستشوي سالن و تجهيزات با آب ازن دار قبل از ضدعفوني با گاز ازن دار‬ ‫‪4 .4‬ضدعفوني تخم مرغ در اتاق گاز ازن يا آب ازن دار‬ ‫‪5 .5‬اتاقك ضدعفوني بازديدكنندگان و كاركنان مرغداري‪ ،‬جايگزيني مناسب براي‬ ‫حوضچه هاي ضدعفوني‬ ‫‪6 .6‬ضدعفوني اتاق هاي ستر و هچر‬ ‫‪7 .7‬ضدعفوني آخر دوره اي سالن و لوازم با گاز ازن در غلظت‌هاي باال‬ ‫‪8 .8‬سيستم تصفيه و ضدعفوني هواي در حال گردش در سالن‌هاي مرغداري با‬ ‫گاز ازن‬ ‫‪9 .9‬حذف بوی آمونياک و انجام ميکروب زدايي و غبارگيری‬ ‫‪ 1010‬ضدعفونی انبار دانه و خوراک مرغ‬

‫مصرف واكسن ها را غالباً در آب آشاميدني تجويز‬ ‫مي كنند؛ ولي بايد توجه داشت كه هر گونه مواد‬ ‫ضدعفوني كننده در آب‪ ،‬واكسن هاي زنده را بي اثر‬ ‫مي كند‪ ،‬لذا به آبي كه داراي بقاياي مواد ضدعفوني‬ ‫كننده است نبايد واكسن افزوده شود‪ .‬جائي كه‬ ‫نتوان آب بدون مواد ضدعفوني كننده را تهيه كرد‬ ‫با افزودن شير خشك بدون چربي مواد ضدعفوني‬ ‫كننده موجود در آب را خنثي مي كنند‪ .‬با ضدعفوني‬ ‫كردن آب با ازن با توجه به نيمه عمر كوتاه ازن پس‬ ‫از ‪ 25‬دقيقه‪ ،‬مي توان واكسن هاي زنده را به آب‬ ‫افزود‪ .‬ضمن اينكه در اين شرايط ( با افزايش ‪DO‬‬ ‫آب ) مرغ رغبت بيشتري براي خوردن آب داشته و‬ ‫مي توان از موفقيت واكسيناسيون اطمينان حاصل‬ ‫كرد‪.‬‬

‫مجدد ضدعفوني كرد و آبی عاري از هر گونه ميكروارگانيسم‪ ،‬برای‬ ‫مصارف آبرساني و آشاميدني به وجود آورد‪.‬‬ ‫ضدعفوني و شستشوي سالن و تجهيزات مرغداري با آب‬ ‫ازن‌دار قبل از ضدعفوني با گاز ازن در پايان هر دوره‪:‬‬ ‫اين عمل به عنوان يك مكمل‪ ،‬تأثير ضدعفوني با گاز ازن را دو‬ ‫چندان مي كند ‪ .‬در شستشو با آب ازن دار نيازي به شستشوي‬ ‫مجدد نبوده و باقي مانده اي جز اكسيژن نخواهد داشت‪.‬‬ ‫طيف اثر بخشي ازن وسيع بوده و ضمن تأثير بر روي ميكرو‬ ‫ارگانيسم ها‪ ،‬مي تواند انگل ها‪ ،‬تك ياخته ها‪ ،‬جلبك ها‪ ،‬سخت‬ ‫پوستان و حتي كيست و اسپور را از بين ببرد‪.‬‬ ‫ضدعفوني تخم مرغ ها در اتاق گاز با گاز ازن يا آب ازن‌دار‪:‬‬ ‫جهت كاهش ميزان آلودگي و ممانعت از نفوذ باكتري ها و هر گونه‬ ‫ميكروارگانيسم به داخل پوسته تخم مرغ و جلوگيري از انتشار‬

‫باكتري ها روي پوسته تخم مرغ هايي كه در انكوباتور قرار مي‬ ‫گيرند‪ ،‬تخم مرغ ها را بالفاصله پس از تخم گذاري در اتاق گاز‬

‫با ضدعفوني كننده هايي چون پرمنگنات پتاسيم و فرمالدهيد‬ ‫ضدعفوني مي كنند كه به عنوان مصرف كننده محسوب مي شوند‪.‬‬

‫با در اختيار داشتن يک دستگاه ازن ژنراتور و با استفاده از هوا به‬

‫شستشو و ضدعفوني اتاق هاي ستر و هچر با گاز ازن و آب‬ ‫ازن‌دار‪:‬‬ ‫به دليل حساسيت باالی جوجه و نداشتن پر و ضعيف بودن آن‪ ،‬استفاده‬ ‫از ازن مطمئن ترين راه براي پيشگيري از وقوع بسياري از بيماري‌ها‬ ‫است‪.‬‬ ‫ضدعفوني آخر دوره‌اي سالن و تجهيزات با گاز ازن در غلظت‌هاي‬ ‫باال ‪:‬‬ ‫ازن به صورت گاز‪ ،‬قابليت نفوذ در كليه منافذ را داشته و هر گونه آلودگي‬ ‫ميكروبي و كيست و اسپور ميكروارگانيسم ها را از بين مي برد‪ .‬به علت‬ ‫خاصيت بوزدايي ازن پس از ضدعفوني سالن با گاز ازن‪ ،‬ديگر بويي بر‬ ‫جاي نمي ماند‪.‬‬ ‫ازن قابليت نفوذ در بستر را دارا بوده و باقي مانده اي از خود بر جاي نمي‬ ‫گذارد‪ ،‬در نتيجه نيازي به شستشوي مجدد هم ندارد‪ .‬ازن باقي مانده‬ ‫سموم آفت كش را از بين برده همچنين آمونياك را اكسيد و تبديل به‬ ‫تركيبات بي‌ضرر مي‌كند‪.‬‬ ‫نيمه عمر ازن ‪ ،‬كوتاه و هيچ گونه عوارض نامطلوبي نداشته ‪ ،‬لذا خطري‬ ‫براي پرسنل و طيور ندارد‪ .‬با اجراي سيستم ضدعفوني با ازن‪ ،‬با مصرف‬ ‫يك هزينه ثابت‪ ،‬قوي‌ترين ضدعفوني كننده و اكسيدكننده را در اختيار‬ ‫خواهيد داشت‪.‬‬

‫عنوان منبع تغذيه‪ ،‬بدون هيچ گونه هزينه ثانويه از قبيل خريداری‬

‫پكيج تصفيه و ضدعفوني هواي در حال گردش در سالن‌هاي‬ ‫مرغداري با گاز ازن به صورت آنالين و با قابليت كنترل هوشمند‬ ‫دما و رطوبت ‪:‬‬

‫مزاياي گاز ازن در ضدعفوني تخم مرغ‪:‬‬

‫با اين سيستم ضمن از بين بردن گاز آمونياك و كاهش قابل توجه در‬ ‫بار آلودگي‪ ،‬بستر و محيط ارتباط سالن با فضاي بيرون قطع شده و يك‬ ‫سيستم بسته و سير كوالر خواهيم داشت‪.‬‬

‫مواد شيميايی و هزينه تأسيسات‪ ،‬مي توان عمل گندزدايی را با‬

‫بهترين گندزدای موجود انجام داد‪.‬‬

‫‪1 .1‬طيف اثر بخشي ازن بسيار وسيع و بر روي باكتري‪ ،‬ويروس‪،‬‬ ‫قارچ‪ ،‬تك ياخته‪ ،‬جلبك‪ ،‬كپك‪ ،‬مخمر‪ ،‬سخت پوستان‪،‬‬

‫كيست و اسپور ميكروارگانيسم ها مؤثر است ‪.‬‬

‫‪2 .2‬قدرت اكسيداسيون و ضدعفوني كردن ازن‪ 50 ،‬بار بيشتر از‬ ‫پرمنگنات پتاسيم است ‪.‬‬

‫‪3 .3‬نيمه عمر ازن بسيار كوتاه و در دماهاي پايين تأثير و‬ ‫ماندگاري ازن به مراتب بيشتر است؛ لذا ديگر نيازي به گرم‬

‫كردن اتاق گاز مطابق با روش هاي معمول نيست ‪.‬‬

‫‪4 .4‬ازن باقي مانده مضري از خود به جای نمي گذارد و ضمن‬ ‫آنكه هر گونه بوي نامطبوعي را نيز از بين مي برد‪ .‬از نظر‬ ‫ايمني پرسنل نيز‪ ،‬مشكلي ايجاد نخواهد كرد ‪.‬‬

‫‪5 .5‬با صرف يك هزينه ثابت‪ ،‬ازن در همان محل توليد و مصرف‬ ‫شده؛ لذا مانند كلر نيازي به خريد‪ ،‬حمل و نقل‪ ،‬انبارداري و‬

‫هيچ گونه ماده مصرفي ندارد‪.‬‬

‫اتاقك ضدعفوني مخصوص بازديد كنندگان و پرسنل‬

‫مرغداري‪ ،‬جايگزين مناسبي براي حوضچه هاي ضدعفوني‪:‬‬ ‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫اين اتاقك قابليت ضدعفوني كردن چكمه‪ ،‬دست‪ ،‬دستكش‪،‬‬ ‫لباس كار و سر و صورت بازديدكنندگان و كارگران را دارد‪.‬‬

‫يكي از راه‌هاي نفوذ و گسترش آلودگي از بيرون به داخل فارم‬ ‫‪ ،‬عدم كارايي حوضچه هاي ضدعفوني فعلي در جلوگيري از‬

‫نفوذ آلودگي و عدم رعايت پرسنل و ساير افراد در عبور از اين‬ ‫حوضچه است‪.‬‬

‫حذف بوی آمونياک و انجام ميکروب زدايي و غبارگيری ‪:‬‬ ‫يکی از مشکالت اساسی که اکثر مرغداری ها با آن مواجه اند‪ ،‬حذف‬ ‫گاز آمونياک ناشی از کود و مواد ارگانيک موجود در محوطه می باشد‪.‬‬ ‫ازن اين قابليت را دارد که با خاصيت اکسيدکنندگی باالی خود عمليات‬ ‫تصفيه و بوزدايي را به طور کامل انجام دهد‪.‬‬ ‫ضدعفونی انبار دانه و خوراک مرغ ‪:‬‬ ‫با توجه به اين موضوع که انبارهای نگهداری دانه و غالت از گزند حشرات‬ ‫و موجودات موذی در امان نيستند‪ ،‬پيشگيری از اين امر کمک شايانی در‬ ‫کيفيت محصوالت انبار شده و ماندگاری آنها خواهد داشت‪ .‬گاز ازن می‬ ‫تواند عالوه بر اين که باعث افزايش ماندگاری محصوالت انبار شده گردد‪،‬‬ ‫باعث نابودی حمالت ناشی از موجودات موذی نیز شود‪.‬‬ ‫در پايان الزم است متذکر شويم که‪:‬‬ ‫اين يك واقعيت غير قابل انكار است كه ايجاد هرگونه اختالل در سالمت‬ ‫و بهداشت در جوامع مدرن و صنعتي‪ ،‬ساير فعاليت ها را مختل كرده و‬ ‫استمرار آن‪ ،‬سطح كيفي زندگي در اين جوامع را تنزل خواهد داد كه‬ ‫مي تواند امنيت جوامع را به خطر اندازد‪.‬‬ ‫اين امر در صورت بهره مندي از سيستم هاي مناسب و جايگزين نمودن‬ ‫روش های نوين با تکنولوژی بسيار ساده نه تنها از نظر اقتصادی مقرون‬ ‫به صرفه خواهد بود بلکه با حذف مشکالت عديده تا حد بسيار زيادي‬ ‫قابل حل خواهد بود‬ ‫‪ITP‬‬

‫سیستماتیک‬

‫در مرغداری‌ها‬ ‫دکتر محمد امین مروتی‬

‫مقدمه‪:‬‬ ‫چرا سیستماتیک کردن ویزیت مرغداری ها‪ ،‬ضرورت دارد؟‬ ‫متداول همکاران دامپزشک‪،‬‬ ‫این ضرورت از آنجا ناشی می شود که در جریان بازدید های‬ ‫ِ‬ ‫بسیاری از عوامل مسامحتاً مورد غفلت قرار می گیرد‪ .‬این امری طبیعی است که در غیاب یک‬ ‫برنامه طبقه بندی شده و گام به گام‪ ،‬ذهن‪ ،‬طی دقایق کوتاه بازدید از مرغداری‪ ،‬نتواند اشراف‬ ‫ِ‬ ‫وضعیت جاری گله بیابد و طبیعتاً در این میان بسیاری از نکات‬ ‫کافی بر همه ی عوامل مؤثر در‬ ‫مهم مغفول بماند‪ .‬لذا همان گونه که در واحدهای درسی دانشگاهی بر لزوم معاینه سیستماتیک‬ ‫سایر دام ها تأکید می شود‪ ،‬این روش در مرغداری ها هم چه بسا اهـمیت بیشتری داشـته‬ ‫باشد‪ .‬از آنجا که جای بازدید سیستماتیک در مرغداری ها را در تألیفات موجود‪ ،‬خالی دیدیم‪،‬‬ ‫تصمیم به ارائه پیشنهادات ذیل به عنوان یک طرح اولیه نمودیم تا سایر همکاران هم به سهم‬ ‫خود در تکمیل کمی ها و کاستی های آن برخورد فعالی داشته باشند‪.‬‬ ‫در این طرح فرض بر این بوده که معماری سالن های مرغداری از حداقل استانداردهای معمول‬ ‫پیروی کرده است‪.‬‬

‫کنترل مدیریت‪:‬‬ ‫اولین قدم و گام در ارزیابی وضعیت یک مرغداری‪ ،‬کنترل محورهای مهم‬ ‫مدیریتی در سالن است که عمدتاً شامل هوا‪ -‬حرارت‪ -‬رطوبت و برنامه‬ ‫واکسیناسیون است‪.‬‬ ‫‪ - 1‬تهویه‪:‬‬ ‫تهویه مناسب عملکردهای مهم و گوناگونی دارد از جمله تأمین میزان کافی‬ ‫اکسیژن مورد نیاز گله‪ -‬کاهش آلودگی های عفونی احتمالی موجود در سالن‬ ‫با ایجاد فشار مثبت و به جریان افتادن هوا‪ -‬کاهش آلودگی های غیرعفونی از‬ ‫قبیل گرد و غبار و گازهای مضر (آمونیاک و مونو اکسید کربن)‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم بر مهم ترین مشکل مدیریتی در گله های کشورمان انگشت‬ ‫گذاریم‪ ،‬شاید مسئله ای مهم تر از نارسایی تهویه در اولویت قرار نگیرد‪.‬‬

‫این مسئله به شدت مبتال به مرغداری های صنعتی هم هست و علت آن‬ ‫محاسبه نشدن صحیح میزان اکسیژن مورد نیاز گله پس از یک ماهگی (و‬ ‫شروع رشد سریع) و در نظر نگرفتن فن‌های مناسب و جوابگو برای تأمین‬ ‫این میزان اکسیژن است‪.‬‬ ‫مراجعات مکرر مرغداران به درمانگاه‌ها برای درمان آسیت (ناشی از نارسایی‬ ‫قلب و گردش خون) و ‪ CRD Complex‬پس از ماه اول از همین جاست‪.‬‬ ‫بنابراین دامپزشک باید با توجه به قدرت فن های موجود در سالن قدرت‬ ‫نهایی آن‌ها را با توجه به اکسیژن مورد نیاز برای طیوری به وزن ‪ 2‬کیلوگرم‬ ‫مورد سنجش قرار دهد و پیشنهادهای الزم در این زمینه را به اطالع مرغدار‬ ‫برساند‪.‬‬ ‫مبنای محاسبه در این مورد برای خروج هوا‪ ،‬توان بیرون دادن ‪5‬مترمکعب‬ ‫هوا در ساعت به ازای هر کیلوگرم پرنده است‪.‬‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬

‫اصول بازدید‬

‫‪33‬‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬ ‫‪34‬‬

‫به طور کلی دامپزشک هنگام ورود به سالن باید‬ ‫اول به کیفیت و بوی هوای سالن دقت کند‪.‬‬ ‫اکسید کربن (به واسطه سوخت ناقص)‪ ،‬آمونیاک‬ ‫(به واسطه رطوبت بستر و نارسایی تهویه)‪،‬‬ ‫سنگینی و ماندگی هوا (ناشی از کمبود اکسیژن‬ ‫و هوای تازه به دلیل عدم جریان هوا و نارسایی‬ ‫تهویه ها) در بازدیدها قابل تشخیص و تذکر است‪.‬‬ ‫‪ -2‬حرارت‪:‬‬ ‫مشکل حرارتی اولویت دوم در سوء مدیریت ها‬ ‫به شمار می رود‪ .‬تصور عمومی مرغداران ما و به‬ ‫خصوص بخش های سنتی تر آن اسـت که گرما و‬ ‫دمای باال مانع سرماخوردگی و بیماری‌های دیگر‬ ‫می شود و از این رو برای تأمین دمای مناسب‬ ‫سعی در مسدود کردن تمام منافذ یا افزایش منابع‬ ‫حرارتی دارند‪.‬‬ ‫دامپزشکان باید ضمن توضیح این سوءتفاهم‬ ‫مرغداران را به رعایت کاهش تدریجی دما طبق‬ ‫دستورالعمل شرکت های مربوطه‪ ،‬تشویق نمایند‬ ‫و مخاطرات حرارت باال از قبیل مستعد کردن‬ ‫زمینه بیماری های تنفسی و کاهش اشتها را‬ ‫گوشزد نمایند و توضیح دهند که عمده خطر‬ ‫سرماخوردگی در ‪ 2‬هفته اول و قبل از رویش‬ ‫پرهاست‪.‬‬ ‫‪ -3‬رطوبت‪:‬‬ ‫اولویت سوم مدیریتی توجه دامپزشک به رطوبت‬ ‫سالن هاست‪.‬‬ ‫خشکی هوا معموالً در منطق کم باران مسئله‌ساز‬ ‫است و چنانچه رطوبت الزم با اسپری آب تأمین‬ ‫نشود‪ ،‬زمینه ی ابتالئات تنفسی وجود خواهد‬ ‫داشت ولی در مناطق شمالی و مناطق معتدل‬ ‫این مشکل معموالً وجود ندارد‪ .‬البته تابستان در‬ ‫بعضی مناطق معتدل هم افت رطوبت می تواند‬ ‫مسئله باشد‪.‬‬ ‫از طرف دیگر رطوبت زیاد هم می تواند به رطوبت‬ ‫بستر و ایجاد زمینه مساعد برای کوکسیدیوز و‬ ‫بیماری های تنفسی بیانجامد‪.‬‬ ‫‪ -4‬واکسیناسیون‪:‬‬ ‫اولویت چهارم مدیریتی نظارت بر برنامه‬

‫واکسیناسیون است‪:‬‬ ‫مدیریت صحیح واکسن هم دو جنبه دارد‪ :‬اول‬ ‫مصرف واکسن های الزم با توجه به شرایط‬ ‫آلودگی و بیماری های شـایع در مـنـطقه و نیز‬ ‫با توجه به سابقه مرغداری مـورد نظر به لـحاظ‬ ‫درگیری با بیماری های معین و دوم مصرف‬ ‫صحیح واکسن به لحاظ زمان مصرف‪ ،‬راه مصرف‬ ‫و نحوه ی مصرف آن‪ .‬یکی از جدی ترین مشکالت‬ ‫مرغداران ما‪ ،‬عدم مصرف صحیح واکسن و هدر‬ ‫دادن آن است‪.‬‬ ‫وضعیت عمومی گله‪:‬‬ ‫پس از کنترل مدیریت گله و سالن‪ ،‬باید دید که‬ ‫آیا وضعیت عمومی گله طبیعی است‪.‬‬ ‫در این زمینه اولین مسئله مورد بررسی‪ ،‬میزان‬ ‫مصرف آب و دان گله و مقایسه آن با استانداردهای‬ ‫گله در سن معین است‪ .‬نسبت مصرف آب و دان‬ ‫در فصول گرم به نفع آب و در فصول سرد به نفع‬ ‫دان تا حدودی به طور طبیعی تغییر می کند‪.‬‬ ‫اما نکته مهم سنجش میزان آنها نسبت به روز‬ ‫گذشته است که علی القاعده باید نمایانگر یک‬ ‫رشد کمی و تدریجی باشد‪.‬‬ ‫در بیماری های حاد نـظیر آنفلوانزا و نیوکاسل‬ ‫و در سپتی سمی ها‪ ،‬کاهش اشتها یـک عالمت‬ ‫تعیین کننده است و در کوکسیدیوز هم افزایش‬ ‫عطش و مصرف آب را داریم‪.‬‬ ‫نکته دوم در ارزیابی وضع عمومی گله‪ ،‬شاداب‬ ‫و سرحال بودن یا کسالت و پژمردگی آنهاست‪.‬‬ ‫جوجه شاداب عالوه بر تحرک‪ ،‬پرهای صاف دارد‬ ‫و گله نسبتاً یکدست و یکنواخت است‪.‬‬ ‫پژمردگی و چرت زدن در دو بیماری گامبورو و‬ ‫کوکسیدیوز و نیز در کلی سپتی سمی ها کام ً‬ ‫ال‬ ‫مشهود است‪.‬‬ ‫پرهای سیخ و نامنظم همراه کاهش رشد‪ ،‬در‬ ‫سندرم موسوم به هلی کوپتر (سوء جذب) و نیز‬ ‫در عدم باالنس پروتئین و انرژی و‪ ...‬جیره دیده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫چنددستی گله عالوه بر وجود جوجه های وازده‬ ‫در گله می تواند ناشی از عدم دسترسی یکسان‬ ‫جوجه ها به دانخوری ها (به دلیل عدم کفایت‬

‫تعداد دانخوری ها و عدم تنظیم ارتفاع مناسب‬ ‫و عدم تنظیم سرعت حرکت زنجیر دانخوری ها)‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫رنگ ظاهری تاج و ریش هم در ارزیابی عمومی‬ ‫گله مفید است‪ .‬در جوجه شاداب و سالم این رنگ‬ ‫به صورتی می زند ولی رنگ پریدگی به دلیل کم‬ ‫خونی و ابتال به بیماری های مزمن و سوء تغذیه‬ ‫و تیرگی تاج هم دلیل وجود سپتی سمی‌ها و‬ ‫مسمومیت‌های حاد است‪.‬‬ ‫سومین نکته در بررسی وضعیت عمومی‪ ،‬میزان‬ ‫تلفات است‪ .‬تلفات طبیعی در هفته اول از ‪%3‬‬ ‫بیشتر نیست‪ .‬تلفات مطلوب کل دوره ‪ %5‬و‬ ‫تلفات قابل قبول ‪ % 8‬می باشد‪ .‬علی ایحال تلفات‬ ‫شبانه روز گله حداکثر نباید بیش از یک در هزار‬ ‫باشد؛ در غیر اینصورت می باید به دنبال علل و‬ ‫عوامل غیرطبیعی بگردیم‪.‬‬ ‫و باالخره نکته دیگر در ارزیابی وضع عمومی گله‪،‬‬ ‫بررسی رشد و ضریب تبدیل آن است‪ .‬در این‬ ‫مورد سه حالت می تواند وجود داشته باشد‪:‬‬ ‫اول اینکه هم رشد جوجه نسبت به سن آن و هم‬ ‫میزان مصرف دان نسبت به سن طبیعی باشد‪.‬‬ ‫دوم اینکه مصرف دان طبیعی ولی رشد طبیعی‬ ‫نباشد‪( .‬ناشی از عدم باالنس جیره و سوء تغذیه‬ ‫یا درگیری مزمن گله)‬ ‫سوم حالتی که رشد طبیعی ولی مصرف دان زیاد‬ ‫است که ناشی از پرت و اتالف دان است‪( .‬به‬ ‫دلیل ارتفاع کم دانخوری ها‪ ،‬شکل آردی و لبه‌دار‬ ‫نبودن دانخوری‌ها)‬ ‫در صورت وجود تلفات غیرطبیعی در گله‪،‬‬ ‫حالت کسالت و پژمردگی‪ ،‬رشد و ضریب تبدیل‬ ‫نامناسب و کاهش تولید و مصرف‪ ،‬ذهن باید‬ ‫متوجه تشخیص علل و عوامل وضعیت موجود‬ ‫گردد‪ .‬در این مرحله وارد گام بعدی می شویم‪.‬‬ ‫تشخیص و تفریق بیماری‪:‬‬ ‫در جستجوی بیماری و در اولین قدم باید نوع‬ ‫بیماری را به لحاظ عفونی یا غیرعفونی بودن از‬ ‫هم جدا کرد‪:‬‬ ‫به طور کلی در بیماری های عفونی واگیری و‬ ‫در موارد عفونت های سپتیک‪ ،‬کاهش اشتها و‬

‫تولید هم داریـم ولی در بیماری های غیرعفونی‬ ‫واگیری وجـود ندارد و کاهش اشتها هم چندان‬ ‫محسوس نمی باشد‪.‬‬ ‫در ادامه این مرحله باید از کلیدهای مربوط‬ ‫به تفریق بیماری های دارای عالئم مشترک از‬ ‫همدیگر استفاده کرد که در مقاله جداگانه ای‬ ‫بدان پرداخته ایم‪.‬‬ ‫برخورد با بیماری‪:‬‬ ‫و گام آخر نحوه ی برخورد با بیماری و اتخاذ‬ ‫استراتژی و تاکتیک درمانی مناسب است که‬ ‫شامل مقوله های پیشگیری‪ ،‬پیشگویی و درمان‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ -1‬پیشگیری‪:‬‬

‫‪ -2‬پیشگویی‪:‬‬ ‫پس از توجه به اصول پیشگیری‪ ،‬توجه به امر‬ ‫پیشگویی وضع گله اهمیت دارد‪ .‬این هم از نکاتی‬ ‫است که همکاران ما تـوجه کافی به آن ندارند و‬ ‫به مـحض تشخیص بیماری اقـدام به توصیه های‬ ‫درمانی می شود در حالی که اصوالً درمان بعضی‬ ‫بیماری ها توجیه اقتصادی ندارد‪.‬‬ ‫در این مورد اول باید مشخص کرد که بیماری‬ ‫اصوالً درمان پذیر است و بعد اگر قابل درمان‬ ‫است‪ ،‬درمانش مقرون به صرفه می باشد یا خیر؟‬ ‫و اگر بیماری غیرقابل درمان است (مثل‬ ‫بیماری‌های ویروسی) آیا دوره و خسارات آن‬ ‫محدود است (مثل گامبورو) یا طوالنی مدت و‬ ‫سنگین (مثل ‪ ND‬و ‪.)AI‬‬ ‫در مجموع در صورت وجود بیماری با خسارت‬ ‫سنگین ولو آنکه قابل درمان هم باشد‪ ،‬مهم ترین‬ ‫توصیه به مرغدار حذف گله خواهد بود و اقدام به‬ ‫درمان جز افزودن به خسارات وارده به مرغدار‬ ‫حاصلی نخواهد داشت‪.‬‬ ‫‪ -3‬اصول کلی درمان‪:‬‬ ‫این اصول شامل انتخاب آنتی بیوتیک و انتخاب‬ ‫روش درمان است‪.‬‬ ‫انتخاب آنتی بیوتیک‪:‬‬ ‫برای انتخاب آنتی بیوتیک سه راه وجود دارد‪:‬‬ ‫‪1-1‬توجه به توصیه ها و تجویزات متون علمی‬ ‫برای درمان بیماری های معین‪.‬‬ ‫‪2-2‬کشت و آنتی بیوگرام‪.‬‬ ‫‪3-3‬استفاده از تجارب متکی بر آزمایش و خطا در‬ ‫مناطق خاص و در مورد بیماری‌های خاص‪.‬‬ ‫اشکال روش اول اختالف در مقاومت‌ها و‬ ‫حساسیت های میکروبی در ازمنه و امکنه مختلف‬ ‫است‪ .‬به همین لحاظ مشاهده می‌شود فالن متن‬ ‫معتبر‪ ،‬آنتی بیوتیک انتخابی ‪ CRD‬را تایلوزین‬ ‫معرفی کرده ولی در عمل شما ممکن است از‬ ‫تیامولین جواب بهتری بگیرید یا داروی انتخابی‬ ‫آنتریت نکروتیک در همه متون با سیتراسین‬ ‫است ولی در عمل از اریترومایسین نتایج بهتری‬ ‫گرفته ایم‪.‬‬ ‫اشکال روش دوم یکی از دست رفتن اوقات مفید‬ ‫درمان (حداقل به مدت ‪ 48‬ساعت) و یکی دیگر‬

‫هم عدم تطابق کافی نتایج ‪ invitro‬و ‪invivo‬‬ ‫(شاید به دلیل تفاوت کیفی دیسک های آنتی‬ ‫بیوگرام و داروهای موجود در بازار) است‪.‬‬ ‫در عمل بهترین استراتژی درمانی در ترکیب‬ ‫خردمندانه روش های سه گانه فوق است‪.‬‬ ‫روش درمان‪:‬‬ ‫در اولین قدم دامپزشک باید دستور جدا کردن‬ ‫قسمتی از سالن به عنوان بیمارستان را بدهد‪.‬‬ ‫حسن ایـن کـار آن اسـت کــه عـالوه بـر‬ ‫مـحدود کــردن بیـمـاری مـی توان در این‬ ‫قسمت با آزمایش آنتی بیوتیک های مختلف به‬ ‫روی بیماران‪ ،‬نوعی آنتی بیوگرام ‪ invivo‬انجام‬ ‫داد و آنتی بیوتیک مؤثری که بتوان در سطح گله‬ ‫هم استفاده نمود‪ ،‬مشخص خواهد شد‪.‬‬ ‫در قدم بعدی راه مصرف دارو باید مشخصص‬ ‫گردد‪:‬‬ ‫معمول ترین راه درمان عمومی‪ ،‬مصرف دارو به‬ ‫شکل محلول (در آب) یا مخلوط (در دان) است‪.‬‬ ‫در صورت وجود بی اشتهایی‪ ،‬مصرف در آب‬ ‫مرجح است ضمن اینکه یکنواختی پخش دارو در‬ ‫آب و سهولت استفاده از این روش بهتر و بیشتر از‬ ‫مصرف در دان است‪.‬‬ ‫روش دیگر درمان عمومی تزریق است که به‬ ‫واسطه سختی کار و ایجاد استرس زیاد معمول‬ ‫نیست ولی در بسیاری از موارد به واسطه جذب‬ ‫و تأثیر بهتر دارو از طریق گردش خون و پرت‬ ‫کمتر آن و سرعت درمان و نیز رسیدن دز کافی‬ ‫دارو به همه پرنده ها این روش مرجح خواهد بود‪.‬‬ ‫بخـصوص در گله های باارزش تر مثل گله مادر‬ ‫که درمان های معمول پاسخگو نمی باشد‪ ،‬این‬ ‫روش درمانی باید مورد بررسی و توجه قرار گیرد‪.‬‬ ‫در هر حال چنانچه تمایلی به درمان عـمومـی از‬ ‫راه تزریق در سطح گله هم وجود نداشته باشد‪،‬‬ ‫نمی توان از توصیه به تزریقات انفرادی غفلت‬ ‫نمود‪.‬‬ ‫مسئله دیگری که کمتر به آن پرداخته شده‬ ‫و اهمیت زیاد هم دارد این است که دز آنتی‬ ‫بیوتیک یا دارو بر حسب وزن طیور محاسبه شود‬ ‫یا بر حسب مصرف آب و دان و نیز اینکه برای‬ ‫ثبات سطح خونی دارو‪ ،‬فواصل درمان چگونه‬ ‫‪ITP‬‬ ‫تنظیم شود؟‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫امر پیشگیری بر سه محور استوار است‪:‬‬ ‫اول کنترل و رعایت اصول بهداشت (از قبیل‬ ‫مصرف بجا و درست ضدعفونی کننده ها و کنترل‬ ‫ترددها)‬ ‫دوم حذف سریع جوجه های وازده‪ ،‬حداکثر طی‬ ‫هفته اول (چرا که پاشنه آشیل و نقطه ضعف‬ ‫مرغداری ها در مقابل بیماری همین جوجه ها‬ ‫هستند که به عنوان مدخل و دروازه انواع آلودگی‬ ‫عمل می کنند‪).‬‬ ‫سوم واکسیناسیون صحیح بر اساس دستورالعمل‬ ‫کارخانه سازنده‪ .‬در این مورد مرغداران ما‬ ‫بیشترین مشکل را دارند و اغلب گله مندند که‬ ‫علی رغم واکسیناسیون‪ ،‬دچار بیماری مربوطه‬ ‫شده اند‪.‬‬ ‫امر واکسیناسیون دربردارنده حواشی و جزئیاتی‬ ‫است که عدم توجه به آنها می تواند کل عملیات‬ ‫را بالاثر و خنثی نماید‪ .‬مث ً‬ ‫ال استفاده از آب کلردار‬ ‫برای محلول کردن واکسن های زنده‪ ،‬عدم‬ ‫استفاده از شیر برای افزایش تأثیر واکسن‪ ،‬عدم‬ ‫رعایت زنجیره سرد‪ ،‬سهل انگاری در نحوه ی‬ ‫نگهداری واکسن‪ ،‬استریل نبودن ابزار کار‪ ،‬عدم‬ ‫توجه به زمان و راه مصرف واکسن طبق توصیه‬ ‫کارخانه سازنده و حتی تکان ندادن محتویات‬ ‫شیشه ضمن عمل‪ ،‬همه و همه در کاهش تأثیر‬ ‫واکسن ها دخالت دارند‪.‬‬ ‫نکته مهم دیگر در مورد پیشگیری‪ ،‬اشتباه مفهومی‬ ‫و مصطلحی است که درباره ی آن وجود دارد‪ .‬بر‬ ‫مبنای این سوء فهم یکی از روش های پیشگیری‬ ‫از بیماری ها‪ ،‬مصرف نیم دز آنتی بیوتیک‌ها است‪.‬‬ ‫در حالی که چه در طب انسانی و چه در طب‬ ‫دامی‪ ،‬این تصور که مصرف آنتی بیوتیکی (آن‬ ‫هم با دز کامل) بتواند مانع درگیری شود‪ ،‬مبنای‬ ‫علمی ندارد‪ .‬کما اینکه در طب انسانی هم هیچ‬ ‫متخصصی توصیه نمی‌کند برای جلوگیری از‬ ‫فالن بیماری‪ ،‬می توان آنتی بیوتیک مربوطه را‬ ‫قبل از وقوع بیماری مصرف نمود‪.‬‬ ‫البته بعضاً و در مواردی که عالئم شروع آلودگی‬ ‫در طیور دیده می شود و احتمال در کمون بودن‬ ‫تعداد بیشتری از طیور داده می‌شود‪ ،‬مصرف دارو‬ ‫آن هم با دز درمانی و مؤثر قابل توجیه است‬ ‫ولی اینکه کارخانه سازنده طی یک دستورالعمل‬ ‫کلی مصرف دارو را تجویز نماید با مبانی و اصول‬ ‫علمی ناسازگار است و این متأسفانه کاری است‬ ‫که انجام می شود‪.‬‬

‫اطالعات مرغداری و دامپروری مرداد و شهریور‪93‬‬ ‫‪36‬‬

‫کرچی در مرغ‬ ‫مادر گوشتی‬ ‫عثمان مرادی‪ -‬کارشناس مرغ مادر گوشتی‬

‫مقدمه‪:‬‬ ‫رفتار کرچی در مرغ های مادر امروزی به دلیل اصالح‬ ‫ژنتیکی در برنامه های سلکسیون جهت بهره وری نژاد های‬ ‫نوین‪ ،‬کاهش یافته است‪ .‬مکانیسم های فیزیولوزیکی کرچی‬ ‫در ساختار ژنتیکی (ژنوم) مرغ نهفته است و در صورتیکه‬ ‫مکانیسم های کرچی تحریک شوند اثرات منفی روی عملکرد‬ ‫انفرادی مرغ ها خواهد داشت که عبارتند از‪ :‬افت سریع تولید‬ ‫پس از پیک و ماندگاری ضعیف آن به دلیل تاخیر در تصحیح‬ ‫و حل مشکالت ایجاد شده‪.‬‬

‫‪www.ITPNews.com‬‬

‫کرچی بال فاصله پس از پیک تولید روی می دهد‬ ‫و می تواند به مدت ‪ 3-4‬هفته و گاهی بیشتر ادامه‬ ‫داشته باشد‪ .‬در پدیده ی کرچی‪ ،‬عامل استرس‬ ‫باعث آزاد سازی هورمون پروالکتین شده و رفتار‬ ‫کرچی بروز می یابد‪ .‬برخی از عوامل شناخته شده‬ ‫ی فعال کننده ی استرس ها در زیر توضیح داده‬ ‫می شوند‪:‬‬ ‫گرمای بش از حد‪ :‬فصل‪ ،‬ظرفیت خنک کنندگی‬ ‫پایین ‪ ،‬تهویه ضعیف و عایق بندی نامناسب سالن‬ ‫ها می توانند در باال رفتن دمای سالن ها موثر‬ ‫باشند‪.‬‬ ‫وزن بدن نامناسب‪ :‬که می تواند ناشی از ‪ :‬کم بودن‬ ‫مواد مغذی مورد نیاز گله مرغ مادر از شروع تولید‬ ‫تا پیک ( پایش افزایش های وزن بدن در این دوره‬ ‫ضروری است)‪ ،‬توزیع ضعیف دان و عدم تجهیزات‬ ‫مناسب‪ ،‬خیلی پایین بودن میزان دان سرانه مرغ‬ ‫باشد که باعث ایجاد رقابت در خوردن دان و‬ ‫متعاقبا" کاهش یکنواختی گله خواهد شد‪.‬‬ ‫عوامل تغذیه ای‪ :‬کمبود های مواد مغذی مختلف (‬ ‫ویتامین ها‪ ،‬عناصر معدنی کمیاب‪ ،‬اسید آمینه ها)‪،‬‬ ‫سموم قارچی ( مایکوتوکسین و ‪ )...‬خیلی ریز بودن‬ ‫ذرات دان( یک علت احتمالی برای مصرف پایین‬ ‫دان) یا خیلی درشت بودن سایز دان که باعث ایجاد‬ ‫رقابت در انتخاب خوردن ذرات دان برای پرنده می‬ ‫شود‪.‬‬ ‫النه‌های تخمگذار ناکافی‪ :‬خیلی زیاد بودن مرغ ها‬ ‫در النه ها در زمان تخمگذاری‪ .‬تعداد استاندارد النه‬ ‫برای مرغ ها‪ 4 ،‬قطعه مرغ برای هر النه در تله های‬ ‫تخمگذار سنتی و ‪ 90-100‬قطعه مرغ برای هر متر‬ ‫النه در النه های گروهی بصورت "پشت به پشت"‬ ‫می باشد‪.‬‬ ‫شدت ضعیف و توزیع غیریکنواخت نوردر تمامی‬ ‫سالن‪ :‬شدت نور در سالن های سیستم بسته و‬ ‫تاریک ‪ 40‬لوکس و در سالن های باز ‪ 60‬لوکس‬

‫توصیه می شود‪ .‬طراحی سالن‪ ،‬فصل و کشور را‬ ‫برای تنظیم شدت نور مناسب در نظر داشته باشید‪.‬‬ ‫سیستم نوری در هر سالنی بایستی از توزیع نور‬ ‫یکنواختی برخوردار باشد‪.‬‬ ‫جمع آوری نامرتب تخم مرغ در تله های تخمگذار‬ ‫سنتی‪ :‬باقی ماندن تخم مرغ در النه ها می تواند‬ ‫رفتار کرچی را تحریک نماید‪.‬‬ ‫دسترسی شب هنگام مرغ به النه‪ :‬اینکه مرغ النه را‬ ‫ببیند و بتواند در آن بماند برای بروز کرچی مطلوب‬ ‫است‪.‬‬ ‫برای جلوگیری ازرفتار کرچی در مرغ ‪ ،‬بایستی‬ ‫تمامی موارد فوق الذکر کنترل و بررسی شوند‬ ‫و اثرات آنها را به حداقل رساند‪ .‬در زمان شروع‬ ‫کرچی‪ ،‬به منظور کاهش خسارت اقتصادی ‪ ،‬بایستی‬ ‫سریعا” برای علت یابی وارد عمل شد؛ در این صورت‬ ‫تولید می تواند به سرعت برگشت بخورد‪.‬‬ ‫هر روز( نه فقط بصورت گهگا هی در طی دوره و‬ ‫فقط قبل از پیک تولید) و در آخر روز بایستی بطور‬ ‫فعال تمامی النه ها را برای شناسایی تک و توک‬ ‫مرغ های کرچ کنترل و بررسی نمود‪ .‬وقتی یک مرغ‬ ‫کرچ‪ ،‬آشفته حال و نا آرام می شود ‪ ،‬عالئم و رفتار‬ ‫های تهاجمی از قبیل‪ :‬سیخ سیخ کردن پرها‪ ،‬پهن‬ ‫کردن جزئی بال ها و ایجاد سر و صدای مشخص‬ ‫قد قد قدا کردن ازخود نشان می دهد‪ .‬پس از چند‬ ‫روز کرچی‪ ،‬تاج ها کم رنگ و کوچک تر‪ ،‬فاصله بین‬ ‫دو استخوان عانه کمترو سینه لخت می شود تا سر‬ ‫انجام مانند یک اینکوباتور ( ماشین جوجه کشی)‬ ‫عمل کند‪.‬‬ ‫برای توقف رفتار کرچی‪ ،‬بایستی محیط زندگی مرغ‬ ‫بطور اساسی تغییر یابد‪ :‬ایجاد محیطی بدون النه یا‬ ‫بستر‪ ،‬با تهویه ی خوب( برای مثال بعد از هواکش‬ ‫ها) و شدت نور قوی‪.‬‬ ‫دو راهکار قدیمی استفاده شده برای توقف کرچی‪:‬‬ ‫جداسازی مرغ های کرچ در یک پن همراه با آب و‬

‫دان ( با مقادیر دان و تراکم مشابه جمعیت اصلی‬ ‫گله) به مدت ‪ 5‬تا ‪ 7‬روز‪ .‬فضای دانخوری و آبخوری‬ ‫مناسب داشته باشند‪ .‬جهت افزایش وزن مجدد در‬ ‫صورت نیاز ‪ ،‬این مرغ ها بایستی بدرستی تغذیه‬ ‫شوند‪.‬‬ ‫در این روش ‪،‬بایستی دو پن در انتهای سالن بوجود‬ ‫آورد‪.‬‬ ‫پن اول‪ :‬برای مرغ های کرچ شناسایی شده در روز‬ ‫های دوشنبه‪ ،‬سه شنبه و چهار شنبه‪.‬‬ ‫پن دوم ‪ :‬برای مرغ های کرچ شناسایی شده در روز‬ ‫های پنج شنبه‪ ،‬جمعه و شنبه‪.‬‬ ‫دوشنبه ی هفته ی بعد در اواسط روز‪ ،‬مرغ های‬ ‫موجود در پن اول به جمعیت اصلی برگشت داده‬ ‫می شوند تا فضا برای مرغ های کرچ بیشتری که‬ ‫ممکن است شناسایی شوند در ‪ 3‬روز بعد بعد باز‬ ‫شود‪ .‬مرغ های موجود در پن دوم هر پنج شنبه‬ ‫آزاد می شوند‪.‬‬ ‫این چرخه ی کاری را تا زمانیکه تعداد مرغ های‬ ‫کرچ فروکش می کند ادامه دهید‪ .‬ضمنا” یک‬ ‫خروس فعال را برای هر ‪ 15‬تا ‪ 20‬قطعه مرغ جهت‬ ‫تحریک مرغ‌ها منظور کنید‪.‬‬ ‫جداسازی مرغ های کرچ در قفس ها( قفس های‬ ‫نوع مرغ تخمگذار) یا در یی که از سقف آویزان می‬ ‫شوند یا حداقل در بخشی از سطح اسلت (با مقادیر‬ ‫دان و تراکم مشابه جمعیت اصلی گله)‪ .‬مرغ‌ها ‪7‬‬ ‫روز بعد به داخل گله اصلی آزاد می شوند‪ .‬در صورت‬ ‫نبود آب و دان مرغ ها را ‪ 36‬تا ‪ 48‬ساعت بعد آزاد‬ ‫نمایید‪ 550 .‬سانتی متر مربع فضا برای هر مرغ در‬ ‫‪ITP‬‬ ‫نظر بگیرید‬ ‫‪Reference:‬‬ ‫‪Michel Clean., April 2012.‬‬ ‫‪Broodiness. WWW.hubbardbreeders.‬‬ ‫‪com‬‬