Mimarlık ve Ütopya Aslıhan Şenel, Nizam Onur Sönmez İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimari Tasarım Programı MTS 514 2017-2018 Bahar Cuma 10.00-12.30
Amaç ve İçerik
Ütopyacı düşünce ve pratik, umutlarımızın tükendiği günümüz politik ve ekonomik düzeninde, gelecek hayalleri kurmak için bizi yüreklendiriyor. Mevcut düzenin hiçbir zaman tek olasılık olmadığı, alternatiflerin olageldiğini görmek, üretmeye yönlendiriyor. Bu derse akademik ve entelektüel umudu sürdürmenin yollarını arama motivasyonuyla başlayıp, incelediğimiz ütopyaların alternatif anlatı kurma biçimlerinin ve ortaya attığı kavramların yeni araştırma rotaları açabileceğini gördük. Dolayısıyla, dönem boyunca bu dersi bir araştırma olarak yürütmeyi amaçlıyoruz. Derste, ütopyanın birincil kaynaklarını araştırmanın odağında tutarak karşılaştırmalı ve eleştirel okumalar yapacağız.
Dersin Yürütülüşü
Ders, ilk bir saat yürütücüler tarafından verilen seminer dersleri, 15 dakikalık haftanın okumalarını sunmaktan sorumlu öğrencilerin sunumları, okumalar üzerinden haftanın temalarına yönelik tartışmalar ile yürütülür.
Değerlendirme
Derse Katılım …………………………………………………................…….. % 20 Okumalara yönelik haftalık üretim...............................................................% 10 Okumalara yönelik haftalık sunumlar .....……………….................……..…. % 15 Yarıyıl sonu sunumu…………..……………..………….................………...… % 25 Yarıyıl sonu makalesi (teslim: sınav günü)…………….................………..… % 15 Yarıyıl sonu sınavı (daha sonra duyurulacak)..…..….................………......…% 15
Derse katılım
Okumalar
Tüm derslere katılım zorunludur. Her ders yoklama listesi dolaştırılır. Mazeretsiz olarak 2 derse katılmamak notta bir kademe düşüşe, 4 derse katılmamak derste başarısızlığa neden olur. Derse geç katılım, 10.00-12.30 arasında giriş yapılmaması önemle rica olunur. Derse katılım, yalnızca fiziksel olarak orada bulunmak ile sınırlı değildir, aynı zamanda aktif tartışma ve söz almayı da gerektirir.
Her hafta yaklaşık 60 sayfa okuma yapmak gerekecektir. Okumalar internet üzerinden paylaşılır. Haftalık programdaki birincil ve ikincil okumalardan yıldız (*) ile işaretli olanlar zorunludur. Tartışmaya katkı sağlayacağı düşünüldüğünden derse gelmeden diğer okumalara da göz atılması, içlerinden bir ikisinin okunması tavsiye edilir.
Okumalara yönelik üretim
Her hafta derse okumalara yönelik 200-250 kelimelik (ne fazla ne eksik) bir metin getirilmesi gerekecektir. Bu metinde, daha önceden verilen yardımcı sorulara cevaplar ve tüm okumaların sonucunda bir soru üretilmesi beklenir. Üretilen sorunun cevabı olması gerekmez, haftanın tartışmasına katkı sağlayacağını düşündüğünüz belli başlı konulara yöneltmesi beklenir.
Haftalık Sunumlar
Her haftanın tüm okumalarından bir grup sorumlu olacak, 15 dakikalık bir sunum yapılacaktır. Sunumun okumaları kısaca özetlemek, eleştirel bir tartışma açmak, yaratıcı bir tepki ortaya koymak gibi çeşitli yönleri olması desteklenmektedir.
Sınav
Yarıyıl sonunda öğrencilerin tüm yarıyılda anlatılanlar ve tartışılanlardan sorumlu olacağı bir yazılı sınav yapılır. Bu, daha sonra duyurulacak tarihte, kişisel yazılı not defterlerinin açık olduğu bir sınavdır. Sınav bilgi ölçme amaçlı değildir, ders konularında yorum ve eleştirel düşünce geliştirebilmeyi değerlendirir.
Yarıyıl sonu sunumu
Ders sırasında tartışılarak belirlenmiş bir konuda kişisel yorum ve eleştirel düşünce esaslı bir sunum yapılması beklenir.
Makale
Yarıyıl sonunda, yapılan sunum sonrası eleştirilere göre geliştirilmiş, sunum ile aynı konuda kısa bir araştırma makalesi (1000-1500 kelime, ne az ne çok) yazılması beklenir.
Haftalık Program
hafta
tarih
seminer
tartışma
okuma
1
9 Şubat
Tanışma, programın dağıtılması, ütopya metinlerinin paylaşılması
Tanışma oyunu
Genel okuma: *Lyman Tower Sargent, Utopianism a very short introduction (Oxford, 2010)
2
16 Şubat
Ütopya ve diğer kavramlar [+ ütopyanın çok kısa tarihi]
ütopyanın çevresindeki mekânsal kavramlar: sınır, ufuk, kenar, seyahat, mülksüzlük, bolluk, ikincil doğa
*Thomas More, Ütopya (İş Bankası, 1999 [1516]) * Ursula le Guin, Hep Yuvaya Dönmek (Ayrıntı, 2001 [1985])
3
23 Şubat
Antik dönemde bahçeler, altın çağlar ve kent ideali
barış: evrensellik, ortak dil, ortak kültür, Babil Kulesi öncesi uyum - denge
*Aristofanes, Kadınlar Mecliste (Sınırsız Kitap, 2016 [MÖ 391]) *Platon, Devlet (İş Bankası, 1999)
4
2 Mart
Rönesans’ta ideal kente karşı Manastıra kapanmış dünya
yersizlik, ideal insan – mutlak mekan
*Thoma Campanella, Güneş Ülkesi (Alfa, 2014[1568]) *Francis Bacon, Yeni Atlantis (Alfa,2014 [1627]) *James Harrington, Commonwealth of Oceana (1656)
5
9 Mart
Aydınlanma ve düzenin olumsallığı
teknoloji, doğa
*Louis-S”bastien Mercier, L'An 2440, rêve s'il en fut jamais (Memoirs of the Year Two Thousand Five Hundred) (1770) *Charlotte P. Gilman, Kadınlar Ülkesi (Otonom 2007 [1915]) * William Golding, Sineklerin Tanrısı (İş Bankası, 2006 [1954])
6
16 Mart
18. yy kağıt mimarlığı
eşitlik düzen karşıtlığı toplumsal cinsiyet (kadın hakları, eşitlik)
7
23 Mart
19. yy’da uygulamalı ütopyanın mekanı
sosyalizm, endüstriyel üretim,
ARA
*William Godwin, Enquiry Concerning Political Justice (1793) *Annie Denton Cridge, Man's Rights (1870) *Mary Griffith, Three Hundred Years Hence (1836) * Étienne Cabet, The Voyage to Icaria (Voyage en Icarie) (1840) *Edward Bellamy, Geçmişe Bakış (Say, 2011[1888]) Charles Fourier, The Phalanstery (1848)
8
6 Nisan
Yeni yüzyılda Romantizm, Fütürizm ve popüler anlayışlar
teknoloji, hız, mobilite, denetim [ve hoşnutsuzları; zanaatin yeniden doğuşu, doğaya dönüş, rekabet yerine imece]
*William Morris, Hiçbiryer’den Haberler (Kaos, 2002 [1890]) *Yevgeni Zamyatin, Biz (Ayrıntı, 1988 [1920]) * H.G. Wells, A Modern Utopia [1905] Filippo Tommaso Marinetti, The Founding Manifesto of Futurism (1909) Antonio Sant’Elia, Futurist Architecture (1914) Paul Virilio, The Overexposed City (1984)
9
13 Nisan
Modernizmin toplumsal misyonu
Yığınların barındırılması, modern ulus devlet, park içinde kule, işlevsellik, … modernizmin çöküşü
*Aldous Huxley, Cesur Yeni Dünya (Ayrıntı, 2003 [1932]) *B.F. Skinner, Walden Two (1948) *Molla Davudzade Mustafa Nâzım Erzurumî, Rüyada Terakki (Kapı Yayınları, 2012 [1913]) Le Corbusier, The City of Tomorrow and its Planning (Dover Publications, 1987[1929])
10
20 Nisan
Dünya savaşları sonrası (58-74 I)
toplumsal cinsiyet (feminist kavramlarla ütopyanın alternatifi) beden-ruh, insanhayvan, mimarlıkyer, sanal-gerçek, doğa-kültür … ikiliklerin sorgulanması
*Marge Piercy, Zamanın Kıyısındaki Kadın (1992 [1976]) *Ernest Callenbach, Ekotopya (agorakitaplığı, 2010 [1990]) * Tao Hua Yuan, The Peach Blossom Spring Dona Haraway, Siborg Manifestosu (agorakitaplığı, 2006 [1991])
11
27 Nisan
Dünya savaşları sonrası (58-74 II)
Maddesiz kentler, geçicilik, değişkenlik, kontrol ve karşı-eylem
*George Orwell, 1984 (Can, 2000 [1948]) *Ursula le Guin, Mülksüzler (Metis, 1990 [1974]) Guy Debord, “Theory of the Derive,” (1956) Niewenhuys, Constant. “New Babylon” (1960) Cedric Price, “Fun Palace” (1968)
12
4 Mayıs
Ütopya sonrası uygulamalı kapitalist kent eleştirileri (75’ten bugüne I)
Müşterekler, kolektif organizasyon ve eylem biçimleri
*p.m.,bolo’bolo (Kaos, 2002 [1989]) *Joanna Russ, Female Man *Island, Aldous Huxley Jeremy Till, Tatjana Schneider ve Nishat Awan, Spatial Agency: Other Ways of Doing Architecture (Routledge, 2011)
13
11 Mayıs
Ütopya eleştirilerinin eleştirileri (75’ten bugüne II)
Yalancı ütopya, disütopya, ikircikli ütopya
*Samuel Delany, Triton (Metis, 1997 [1976]) Louis Marin, Disneyland, a Degenerate Utopia (1977) Rem Koolhaas, Delirious New York (Monacelli Press, 1994)
14
18 Mayıs
Makale sunumları
Makale teslimi ve Sınav (Tarihi daha sonra duyurulacaktır.)