en lockdown

Foto: STCC.

Schildpadden, sargassum en lockdown

Na jarenlang het eiland bezocht te hebben als toerist was het dan in januari 2018 eindelijk zover: ik liet het koude en natte België achter me om een nieuw leven te starten op Curaçao.

Als 'immigrant' vond ik het belangrijk ook iets terug te doen voor mijn nieuwe thuisland en dus ging ik al snel aan de slag als vrijwilliger bij 'Sea Turtle Conservation Curaçao' (STCC). Als duiker zijn schildpadden en het onderwaterleven een evidente keuze. Naast mijn eigen zaak hier op het eiland en een deeltijdse baan als dierenartsassistente, trachtte ik in mijn vrije tijd geregeld aan te sluiten bij de diverse acties die STCC organiseert. Al snorkelend de schildpaddenkolonie gaan tellen in een bepaald gebied, 'beach clean ups', schildpadden van een vishaak verlossen, … STCC staat niet alleen voor reddingsacties, maar verricht daarnaast onderzoekswerk en informeert kinderen, volwassenen en toeristen over schildpadden en het belang van conservering.

Boka Ascencion

Op het eiland hebben we verschillende stranden waar schildpadden naartoe komen om hun eieren te leggen. Vrouwelijke schildpadden doen dit gemiddeld elke drie jaar en gaan meestal terug naar het strand waar ze zelf geboren zijn. Zo hebben we zelfs een schildpad die geboren is op Klein Curaçao en in Mexico leeft, maar telkens duizenden kilometers aflegt om te nesten op haar geboortestrand. Baaien als Ascension en Wakawa zijn ideaal voor jong marien leven. Het is er rustig, er is beschutting tegen de ruwe golven en er is een voedzame bodem tussen de mangroven. In de baai van Ascencion nam ik een aantal keer deel aan een monitoringsactie. We spannen de ingang van de baai af met een groot net en vangen de schildpadden om ze te meten, te registreren en te 'taggen'. Ook kunnen we zo de schildpaddenpopulatie monitoren op de aanwezigheid van fibropapillomatosis, een ziekte die steeds vaker voorkomt in het Caraïbisch gebied. Helaas kennen deze baaien de laatste jaren een steeds grotere bedreiging: sargassowier.

Een hele baai vol sargassowier.

Foto: Carla Daniel.

Sargassum vormt een groot probleem. Alles wat leeft stikt eronder. Ook het zeegras, het voedsel van schildpadden. De problematiek is dat de schildpadden wel kunnen duiken naar het voedsel, maar niet terug boven raken door het sargassum. Gezien een schildpad moet kunnen ademen, is dit dus het grootste probleem. De sterksten raken wel terug boven, maar zitten dan vast bovenop het wier; de zwaksten verdrinken onder het wier.

Een hele baai vol sargassowier.

Foto's (2): STCC.

sargassum

Sargassum is wijdverspreid in de tropische en warmere zeeën. De meeste soorten nestelen zich stevig voor de kust (bentisch) en af en toe kunnen gescheurde takken in zee drijven – denk maar aan het Japans bessenwier (Sargassum muticum) in de Oosterschelde. Langs de kust vormen ze sargassobossen (kelpbos), die een bijzondere habitat bieden aan kleine krabben, wormen en andere zeedieren. Aangenomen wordt dat een aanzienlijk deel van de primaire productie van biomassa in deze algenbossen plaatsvindt.

Helemaal volgepakt met sargassum.

Sargassowierprobleem in het Caraïbisch gebied

Sinds 2011 komt het sargassowier steeds vaker voor in de Atlantische Oceaan. Het is uitgegroeid tot een echte plaag en in 2018 riepen sommige eilanden de noodtoestand uit. In 2019 bereikte het bruine algentapijt, door onderzoekers aangeduid als de 'Great Atlantic Sargassum Belt', zijn maximale lengte tot nu toe. Het strekt zich uit van West-Afrika tot het Caraibisch gebied en bestaat uit, naar schatting, 20 miljoen ton zeewier. Overbemesting en het kappen van het Amazoneregenwoud worden verondersteld de oorzaak te zijn. Het geslacht omvat ook twee zuiver pelagische of planktonische soorten (Sargassum natans en Sargassum fluitans). Hun reproductie vindt alleen vegetatief plaats door het uiteenvallen van de thallus. Het wier ontleent zijn naam aan de Sargassozee, een plek bij de Atlantische Oceaan ten oosten van Amerika. Het blijft daar in een draaikolk gevangen zitten. De afstroom van voedingsstoffen bij grote rivieren in Latijns-Amerika en algengroei zorgden echter voor een tweede plek met het wier. Omdat er op de nieuwe plek geen draaikolk is die het wier in bedwang houdt, wordt het een speelbal van wind en stroming. Grote stukken breken af en drijven het Caraïbisch gebied in. Dat vormt de bron voor de problemen in de baaien van Curaçao. Ook de stranden van eilanden als Bonaire en Sint-Maarten ondervinden steeds meer hinder van het sargassowier. Ook het ronddrijvend sargassowier in de Caraïben is een ideale voedingsbodem voor marien leven. De laatste jaren wordt er echter meer en meer sargassowier vastgesteld in het Caraïbisch gebied, wat voor een enorme overlast zorgt. Vermoed wordt dat de ontbossing van het Amazonegebied, waardoor er veel vruchtbare grond via de Amazone en de Orinoco in de Caraïbische Zee terechtkomt, hiervan de oorzaak is. In combinatie met het opwarmen van het zeewater zorgt dit voor een explosieve bloei van het sargassum. Al heel wat jaren worden de Caraïbische eilanden overspoeld door het wier dat de baaien afsluit en niet of amper terugvloeit naar de zee, waardoor marien leven verstikt raakt in het wier en de rottende brij een ondraaglijke stank achterlaat. STCC monitort daarom meerdere malen per week de baaien om te kijken of er geen schildpadden vastzitten in het wier en indien nodig de baai te laten opruimen door overheidsinstanties of vrijwilligers.

En toen kwam vrijdag 13 maart 2020 …

Corona, we hadden er wel over gehoord, maar het was hier op het eiland toch een 'ver-van-ons-bedshow'. Tot die vrijdag de 13e maart bekend werd gemaakt dat we de eerste COVID-19-patiënt op het eiland hadden en met onmiddellijke ingang de grenzen toegingen.

Een metersdikke muur van aangespoeld sargassowier.

En toen ging het snel … onze regering kondigde op 28 maart 2020 een avondklok aan, de dag erna gevolgd door een 'stay at home'-order om nog geen 24 uur later 'plachi di dia' in het leven te roepen. Concreet betekende dit dat we op basis van de eerste letter van onze nummerplaat tweemaal per week een half uur naar de dichtstbijzijnde supermarkt mochten. Verplaatsingen daarnaast waren verboden, zelfs even met je hond gaan wandelen mocht niet.

Maandag 13 april 2020 kreeg ik plots telefoon van Ard Vreugdenhil, field coördinator bij STCC: of ik iemand kende die uitzondering kon verlenen om op de weg te mogen, want er was een melding binnengekomen dat de baai van Ascension volgepakt was met sargassum en er meerdere dode schildpadden bovenop het sargassum lagen. Een half uur later kwam het verlossende nieuws dat ons toestemming verleend werd om naar Ascension te gaan en de schade op te meten.

Daar aangekomen bloedde mijn hart. Wat één van de mooiste baaien van het eiland is, was nu een ongeziene massa rottend wier. Er waren duidelijk dode schildpadden te zien, levend gekookt onder de bloedhete zon. Ik ging het water in en trachtte de rest te bereiken, maar dit ging zeer moeizaam. Ik meet zelf 1,78 meter, maar ik zat tot mijn heupen in het sargassum, dat als scheermessen door mijn huid sneed. We slaagden erin één schildpad te redden die enorm verzwakt was, maar toch nog leefde. Voor twee andere kwam de hulp helaas te laat. De overlevende schildpad brachten we naar dierenarts Odette Doest, gespecialiseerd in schildpadden. De schildpad was niet alleen uitgeput en uitgedroogd, maar zat ook onder de tumoren veroorzaakt door het papillomavirus.

Een enorm voordeel voor ons was dat de pers ondertussen ook op de hoogte was van de toestand in de baai, waardoor we meteen de nodige media-aandacht kregen. Dit hielp ons om voor meerdere vrijwilligers een uitzondering op de 'plachi di dia' te krijgen en meteen in actie te schieten. We wisten dat we nog een hele lange weg voor de boeg hadden en de loodzware taak hadden zoveel mogelijk schildpadden een gruwelijke dood te besparen.

een gestructureerd en georganiseerd reddingsteam

Binnen STCC werd een speciaal team van vrijwilligers opgezet, opgesplitst in een waterteam en een landteam. Ikzelf zat door mijn ervaring als dierenartsassistente in het landteam. Vanaf de kant tuurden we de baai af op zoek naar schildpadden en stuurden het waterteam aan. Om gerichter de richting te kunnen aanwijzen, kregen we een spoedcursus 'snipertraining' van een ex-militair. We kregen een kaart van de baai, ingedeeld in kwadranten. We leerden zo gericht een compartiment te 'scannen' en aan de hand van de klok het waterteam aan te sturen. Per team van twee vrijwilligers scanden we dan 'ons' compartiment met een verrekijker. Joey, een Belgische stagiair, was mijn buddy en als team België doopten we dan ook ons stekje 'punt België'. De vrijwilligers van het waterteam moesten

Foto's (2): STCC.

Een hels werkje voor het waterteam.

eerst via de rotsen naar beneden klimmen om het water te bereiken. Ze werden bevestigd aan een touw en gezekerd door de mensen van CITRO (vrijwillige reddingsbrigade), die ons ook ondersteunden met 'drones' om schildpadden te lokaliseren. Het waterteam had de loodzware taak zich door het stinkende en rottende wier te ploeteren met behulp van een surfplank aan de hand van de richting die het landteam aangaf. Eenmaal de schildpad gered was, werd hij door middel van een korf op de kant gehesen waar het landteam klaarstond om de schildpadden te meten, te wegen en de gezondheidstoestand te beoordelen. Dode schildpadden werden gerecupereerd voor verder onderzoek.

Een van de vrijwilligers was de 14-jarige Julieta, gepassioneerd door de zee en een echte kanjer. Ik heb enorm veel bewondering voor haar passie en inzet. Een frêle jonge meid tussen al die stoere mannen, die met haar volle hart beschermt waar ze van houdt. Een voorbeeld voor velen. In een week tijd haalden we 28 schildpadden uit het wier: 8 hadden medische verzorging nodig, maar voor vier kwam de hulp helaas te laat. De dodentol liep spijtig genoeg hoger op, maar de 24 die we wel kon-

Op zoek naar schildpadden.

Foto's (2): STCC. den redden waren dé motivatie om elke dag opnieuw naar de baai te trekken. Samen met een vast team vrijwilligers gingen we zo weken aan een stuk door, 7 dagen op 7.

fibropapillomatosis

Eerder gaf ik al aan dat schildpadden vaak lijden aan fibropapillomatosis. Dit is een besmettelijke aandoening die zich uit in tumoren. Vermoed wordt dat de oorzaak hiervan biotoxines zijn. De tumoren komen voor aan de weke delen van de schildpadden: de vinnen, de nek en de ogen. Veel van de schildpadden die we redden zaten onder de tumoren. Gelukkig kunnen ze operatief verwijderd worden om de schildpadden meer levenskwaliteit te bieden. De schildpadden werden overgebracht naar dierenarts Odette Doest en konden daar na de operatie nog even aansterken. Wanneer een schildpad te erg aangetast is, is euthanasie helaas de enige oplossing.

zeeaquarium

Omdat de schildpadden na het vrijlaten meteen opnieuw de baai zouden inzwemmen en we dus potentieel dezelfde schildpadden opnieuw van een gruwelijke dood zouden moeten redden, werd beslist de schildpadden die geen medische behandeling nodig hadden tijdelijk in het 'Sea Aquarium' onder te brengen, zodat ze konden aansterken. Van de 28 schildpadden werden er zo 20 opgevangen. Gelukkig schreef de overheid ondertussen een aanbesteding uit om de baai vakkundig van het wier te laten ontdoen. Omdat educatie een belangrijke pijler is, gaven we in samenwerking met

Foto's (5): STCC.

Een luchtfoto van de baai. De kustwacht scant de zee op nieuwe pakken sargassum.

Een verstrikte schildpad. Een luchtfoto met bovenaanzicht op de baai.

Registratie van een dode schildpad.

de medewerkers van het 'Sea Aquarium' informatiesessies aan de bezoekers van het aquarium. Dit kon op een enorme belangstelling rekenen en vooral de reactie van de kinderen was soms aandoenlijk.

Heel wat mensen hadden via de media gehoord over onze acties en reageerden geschokt.

D-Day

De dag waar we allen naar hadden uitgekeken: de schildpadden vrijlaten! Zaterdag 13 juni 2020 waren de eerste 13 schildpadden genoeg aangesterkt om hun leven verder te zetten in hun natuurlijke biotoop. De schildpadden werden één voor één opnieuw opgemeten, gewogen en gefotografeerd.

Foto's (5): STCC.

Educatie in het 'Sea Aquarium'.

Schildpadden hebben een uniek patroon op hun kop, net zoals mensen een unieke vingerafdruk hebben. STCC registreert elke schildpad aan de hand van hun vindplaats, afmetingen, gewicht, bijzonderheden en een foto van de drie zijden van de kop. Gezien 'taggen' het risico op fibropapillomatosis verhoogt, kregen deze schildpadden allemaal een rode stip op hun schild.

Met de internationale pers in het kielzog en geëscorteerd door de politie, leden van een lokale motorclub en CITRO vertrok de lange colonne wagens naar Boca San Pedro om de schildpadden vrij te laten. Voor vele vrijwilligers een emotioneel moment. De beelden van de dode en spartelende schildpadden staan voor altijd op ons netvlies gebrand, maar voor deze 13 konden we alvast het verschil maken. Sargassum zal nog wel een tijd onze baaien bedreigen, maar hopelijk niet opnieuw in combinatie met een

Klauteren om het water in de baai te bereiken.

Een kaart om de baai efficiënter te scannen.

De baai 'scannen' op zoek naar schildpadden.

Miranda Minne aanschouwt de ernst van de situatie.

lockdown. Voor de schildpadden staat alvast een geoefend reddingsteam klaar.

Op www.seaturtleconservationcuracao.org kan je meer info terugvinden. Ben je op bezoek op Curaçao, neem dan gerust contact met me op. Ik vertel je met plezier meer! 

MIRANDA MINNE

Foto's (2): STCC.

De grote middelen worden ingezet om de baai te ruimen. Eindelijk verlost van het wier.

Advertentie