Zwarte Zee

Dolfijnen en andere oorlogsslachtoffers in de Zwarte Zee

Op 24 februari 2022 viel Rusland buurland Oekraïne binnen met tot op de dag van vandaag onnoemelijk veel menselijk leed als gevolg. Deze oorlog eist echter niet alleen menselijke slachtoffers. Sinds het begin van de invasie maken wetenschappers melding van duizenden dode dolfijnen die aanspoelen op de kusten van de Zwarte Zee. Wat is er aan de hand?

Landen zoals Turkije en Bulgarije vinden steeds vaker dode dolfijnen op hun stranden. Sommige dieren vertonen uitwendige verwondingen van brand en explosies, andere lijken ogenschijnlijk ongedeerd. Wetenschappers gaan er daarom vanuit dat zij slachtoffers zijn van een akoustisch trauma. Dit zou veroorzaakt worden door de talrijke aanwezigheid van Russische oorlogsbodems in het anders vrij rustige gebied. Het lawaai van de scheepsschroeven en de laagfrequente sonargeluiden verstoren de oriëntatie van de dieren en verjagen ze naar het zuiden. Ook de bruinvissen ondergaan een soortgelijk lot. Hun natuurlijke migratieroute loopt dwars door het oorlogsgebied en ook zij raken de kluts kwijt. De dieren spoelen niet enkel aan, ze geraken ook veel vaker dan voorheen verstrengeld in visnetten en worden bovengehaald als bijvangst.

Waarschijnlijk is dit maar een klein onderdeeltje van de ecologische ramp die Rusland in het gebied aan het veroorzaken is. Olie van gezonken schepen, gaslekken, zware metalen en andere chemicaliën uit explosieven, branden en bominslagen veroorzaken een enorme milieuverontreiniging van de zuidelijke Oekraïense kust. Volgens Oleksandr Krasnolutskyi, de Oekraïense onderminister van milieubescherming en natuurlijke hulpbronnen, worden 400.000 hectare langs de kustlijn en de benedenloop van de Dnipro rivier bedreigd. Reeds meer dan 200 Russische bommen sloegen in op de lagunes en verstoorden daar de vogelpopulaties, zoals die van de Dalmatische pelikaan tijdens hun kritische migratie- en nestelperiode. De Russen zijn daarmee niet aan hun proefstuk toe: bij hun invasie van de Krim in 2014 gebruikten ze een ecologisch gevoelig gebied in het Meotyda nationale park als landingszone voor hun troepen en vernietigden daarbij in één klap Europa's grootste broedgebied van de bedreigde Pallasmeeuw.

In het Tuzly Lagoons nationale park graven natuurbeschermers de laatste 30 jaar ondiepe kanalen van de kustlagunes naar de kustlijn, zodat beide met elkaar worden verbonden. Deze kanaaltjes ontstonden vroeger op natuurlijke wijze, tot de industrialisatie van de landbouw de riviertjes, die het systeem in stand hielden, afsloot. De beekjes vormen een drukke doorgangsroute voor miljarden vissen die in zee overwinteren en terugkeren naar de lagunes om er zich voort te planten. Dit jaar zal er niet gegraven worden. De stranden liggen bezaaid met mijnen van het Oekraïense leger, om een Russisch offensief af te slaan.

Dit zijn maar enkele voorbeelden van de talloze ecologische drama's die het land niet enkel nu, maar voor jaren en zo niet decennia na deze oorlog zullen blijven achtervolgen. 

STEFAN VAN UFFEL