O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
Os Alcumes, un patrimonio cultural moi noso.
Actividade realizada polo alumnado de 1ยบ ESO, 2018-19.
O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________
Este cuadernillo é unha recopilación dos traballos elaborados polo alumnado de 1º ESO durante o curso 2018/19, dentro do proxecto Erasmus+ "OUR INMATERIAL HERITAGE. A VALUE FOR THE FUTURE", mais concretamente a actividade sobre "Os Alcumes, un patrimonio cultural moi noso". Ao longo deste curso, diversos departamentos didácticos coordináronse para elaborar unha unidade didáctica mediante o método de Aprendizaxe Baseado en Proxectos. Partindo dunha proposta da biblioteca pública da Pobra, o alumnado tivo que indagar nas súas familias acerca dos seus alcumes e a orixen dos mesmos. Logo do traballo “de campo”, redactaron uns pequenos textos explicativos é, na clase de arte, imaxinaron como tería sido o seu escudo de armas. Como broche final a esta iniciativa, participaron nunha exposición nos xardíns da Pobra, ao longo dun intenso fin de semana. Ten sido unha interesantísima actividade, estruturada e compartida por varios departamentos. Unha aprendizaxe intensa ao tempo que lúdica. Participaron: Todo o alumnado de 1º ESO do Ies da Pobra do Caramiñal. Departamento de lingua galega. Departamento de arte. Departamento de Historia. Colaboraron: Equipo de Normalización da Lingua Galega. Equipo de dinamización da Biblioteca. Equipo Erasmus+ do Ies da Pobra do Caramiñal. Coordinación da actividade: Mar Rodriguez Menéndez. Coordinación do proxecto: J. Angel Vidal Triñanes.
______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________
O alcume da nosa familia procede do nome das aldeas de Alborés de arriba e Alborés de abaixo. Probablemente data dos tempos do meu bisavó paterno. ______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
O meu tataravó tiña unha “teña”, na que vendía barrils. E de ahí que o chamaran “barrileiro”.
__________________________________________________________________________________________________________________
Osmeus tataravós ían á praia a buscar abono para as leiras.O Bocho é o nome dunha destas algas que se atopan na praia.Eles acarretaban o bocho en cestos de mimbre ata as leiras. ______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
Este alcume débese a que era unha familia moi patosa.
__________________________________________________________________________________________________________________
O alcume é un topónimo, que procede do nome dunha aldea de Rianxo. ______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
Xa que o meu bisavó amañaba os zapatos, pois á súa familia chamóuselle a da “Casa do zapateiro”.
__________________________________________________________________________________________________________________
O avó da miña bisavoa repartía as cartas dende Santiago nun carro de cabalos. ______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
Ao meu bisavó gustáballe moito xogar á peonza cos seus amigos. Cando eran nenos e saían da escola, de camiño á casa sempre ían polos camiños tirando a peonza, á cal eles lle chamaban peón, coma o do xadrez. Aínda que ao meu besavó lle gustaba moitoeste xogo, era bastante malo, e poucas veces o peón lle bailaba de punta, a maioría das veces bailáballe do revés, e por iso lle decían “baila de croa”. Isto orixinou que ó meu bisavo lle puxeran o alcume de “croa”, e logo tamén a meu avó e a meu pai, tamén os coñecen por ese alcume.
__________________________________________________________________________________________________________________
A miña bisavoa queou orfa aos 17 anos e tivo que coidar dos seus irmáns pequenos. Ela levaba o nome de “Desamparados” pola Virxe dos Desamparados, pero a xente pensaba que era un apelativo por ser orfos. E así naceu o alcume. ______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
Este alcume débese ao oficio do meu bisavó materno,daquela fai xa mais de 100 anos.
__________________________________________________________________________________________________________________
Dende xa fai varias xeracións que temos este alcume na familia. Supoñemos que por algún antepasado que tocase a gaita. ______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
Os meus tataravós tiñan moitos instrumentos musicais gardados no baixo da súa casa. Entre eles gaitas, moitas panderetas, tambores, … Un día entraron a roubar e leváronse todo menos dúas gaitas, una pandereta e un tambor. Como saleu no periódico, todo o mundo lle empezou a chamar así.
__________________________________________________________________________________________________________________
Ao meu bisavó gustábanlle moito os páxaros. Un día atopou un gorrión ferido e coidouno, e logo segiu a coidar páxaros toda a súa vida. ______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
O meu tataravó era moi gordo. De ahí que aos seus fillos comenzáronlles a chamar “os do gordo”
__________________________________________________________________________________________________________________
O meu avó Valentín, cando se cabrea dí: “me cago en la leche”. E claro, de leite … leiteiro. ______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
Cando meu tataravó se mudou das Lobeiras para a Pobra, comezaron a chamarlle Manuel das Lobeiras. Logo continuou co meu bisavó José das Lobeiras, co meu avó Juan de Lobeiras, meu pai Juan de Lobeiras e agora eu son Sofía de
__________________________________________________________________________________________________________________
Lobeiras.
Este alcume procede do apelido do meu bisavรณ. ______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
Dende tempos de meus bisavós, que sempre tiñan a casa chea de nenos, a miña familia chámanse “os niñeiros”.
__________________________________________________________________________________________________________________
Os meus bisavós abriron unha panadería que logo herdou o meu avó, e así foi pasando de pais a fillos. ______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
Este alcume tivo orixe con meu tio avó, xa que vivía nunha casa ao lado de onde vivían moitos parrulos.
__________________________________________________________________________________________________________________
A miña avoa, todo o mundo na aldea chamabaa “a pastoriza”,así que agora, toda a familia somos “os da pastoriza”.
______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
Xa que o meu bisavรณ Pepe sempre estaba roendo no pan.
__________________________________________________________________________________________________________________
Dende tempos da miña tataravoa, houbo moitos pintores na miña familia.
______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
No tempo de meu tataravó, aos homes baixiños chamábanlle “pitis”. Como él era baixiño, agora na familia somos todos “pitisas” e “pitisos”.
__________________________________________________________________________________________________________________
Dende os tempos do bisavó da miña avoa Mª del Carmen, que sempre estaba a traballar no campo, a plantar ou a cultivar.
______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
Débese a que meus tataravós, cando casaron, foron facer a casa ao lugar de Rosende.
__________________________________________________________________________________________________________________
Meu avó era pintor e usaba un rodillo para o seu traballo. Un día rompeulle o rulo e encheuse de pintura. Dende aquela temos o alcume.
______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
Xa dende fai moitas xeracións a nosa familia é “silvosa”, debido a que algún antepasado procedía dun lugar así chamado.
__________________________________________________________________________________________________________________
A miña aboa Juana, de pequena todos a chamaban Juanita, agás un irmán que non falaba ben e que, en lugar de Juanita, só sabía decir Taita. Dende aquela ninguén sabe siquera que o nome da miña avoa era Juana, todos a coñecen por “Taita”.
______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
O alcume orixinouse co meu tataravó, que recollía o liño e despois procesábao ata obter un material parecido ao fío, que logo vendían.
__________________________________________________________________________________________________________________
Fai 40 anos, o meu bisavó abreu un bar chamado Bar Villanueva, e dende aquela chámannos así.
______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________
Agradecementos: - A todo o alumnado de 1º ESO, polo seu talante participativo e as ganas con que abordaron esta actividade, e ás súas familias, pola colaboración imprescindible nesta actividade. - Aos departamentos didácticos, polo seu esforzo en incorporar a actividade nas súas programacións de materia e de aula. - Aos equipos Erasmus+, de ENLG e da Biblioteca, pola súa labor de apoio e organización. - Á dirección do Ies Pobra do Caramiñal, por permitir e fomentar as actividades fora de aula, que ás veces tanto trastocan o funcionamento do centro. - Á vicedirección, pola súa responsabilidade nas actividades extraescolares, programación e supervisión das mesmas. - A todo o profesorado do instituto que, de unha ou outra maneira ve afectado o ritmo das súas clases, aínda non participando directamente nas actividades. Este é un proxecto conxunto do colexio e non se pode levar adiante sin o apoio de todos.
______________________________________________________________________________________________ O NOSO PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL. UN PROXECTO ERASMUS+ DO IES DA POBRA DO CARAMINAL
OS ALCUMES, UN PATRIMONIO CULTURAL. _____________________________________________________________________