กล้องของใคร

หนังสือชุดสำ�หรับเย�วชน : หนังสือสื่อประสมเฉลิมพระเกียรติ

เล่มที่ ๒ กล้องของใคร

คณะกรรมก�รฝ่�ยประมวลเอกส�รและจดหม�ยเหตุ ในคณะกรรมก�รอำ�นวยก�รจัดง�นเฉลิมพระเกียรติพระบ�ทสมเด็จพระเจ้�อยู่หัว เนื่องในโอก�สพระร�ชพิธีมห�มงคลเฉลิมพระชนมพรรษ� ๗ รอบ ๕ ธันว�คม ๒๕๕๔

กล้องของใคร

ณ ง�นประก�ศร�งวัลกล้อง ที่มีผลง�นดีเด่น บรรด�กล้องทั้งหล�ย ทั้งรุ่นเล็ก รุ่นใหญ่ รุ่นใหม่ล่�สุด จนถึงรุ่นเก๋�กึ๊ก ต่�งม�ชุมนุมกัน เสียงพูดคุยดังเซ็งแซ่

๔

๕

“ฉันชอบไปง�นคอนเสิร์ตนักร้องชื่อดัง ทั้งคนไทย ทั้งคนต่�งประเทศ ฉันถ่�ยภ�พม�แล้วนับไม่ถ้วน” กล้องวัยรุ่นสีแดงพูด พล�งขยับตัว

๖

๗

“ฉันชอบไปง�นเลี้ยง ชอบถ่�ยภ�พผู้คน ที่กำ�ลังมีคว�มสุข เมื่อว�นเพิ่งไป ง�นวันเกิดม� สนุกม�กยังติดใจไม่ห�ยเลย” กล้องสีชมพูเล่�บ้�ง ดวงต�เป็นประก�ยระยิบระยับ ๘

๙

“ฉันน่ะ เป็นกล้องที่ ทันสมัยที่สุดจ้ะ ชอบไปห้�งสรรพสินค้� ห้�งไหนเปิดใหม่ ฉันไปหมด” กล้องร�ค�แพงอวดบ้�ง

๑๐

๑๑

“เฮ้อ! พวกเธอนี่ใช้ชีวิตไร้ส�ระไปวันๆ ดูอย่�งฉันสิ ชอบไปที่ๆ มีธรรมช�ติสวยง�ม แล้วถ่�ยภ�พม�หมดแล้วละ เจ้�เปี๊ยกฟังนะ อย�กเป็นกล้องที่ดีต้องทำ�ตัวมีส�ระ” กล้องเลนส์ซูมตัวใหญ่ หันไปบอกกล้องน้อยด้วยคว�มภ�คภูมิใจ ๑๒

๑๓

“หนูยังไม่เคยไปไหนไกลเลย ได้แต่ถ่�ยรูปในบ้�นเท่�นั้นเอง แล้วปู่ล่ะครับ ได้ไปเที่ยว ไปถ่�ยรูปที่ไหนม�บ้�ง” กล้องน้อยหันไปถ�มกล้องชร�ที่ฟังอยู่เงียบๆ ๑๔

๑๕

๑๖

กล้องชร�ครุ่นคิด ก่อนพูดเสียงเบ�ๆ ว่� “ปู่ไม่ได้ไปเพียงเพร�ะคว�มสนุกหรอก แต่ไปถ่�ยรูปในที่ห่�งไกล ผู้คนมีปัญห�เดือดร้อน

บ�งแห่งถูกนำ้�ท่วม ส่วนบ�งที่แห้งแล้งทุรกันด�ร แต่ปู่ภูมิใจม�ก ที่ได้ไปถ่�ยภ�พเหล่�นี้ เพร�ะ....” กล้องชร�พูดยังไม่จบ ไฟบนเวทีก็สว่�งขึ้น

๑๗

๑๘

“สวัสดีครับ กล้องผู้มีเกียรติทั้งหล�ย เวล�สำ�คัญที่พวกเร�รอคอยม�ถึงแล้ว ผลก�รพิจ�รณ�ของคณะกรรมก�ร ได้คัดเลือกภ�พผลง�นดีเด่นเรียบร้อยแล้ว” เมื่อกล้องพิธีกรประก�ศขึ้น ทั้งห้องเงียบสนิท กล้องทุกตัวจ้องไปบนเวที อย่�งตื่นเต้น

๑๙

“ก่อนอื่นพวกเร�ม�ชมภ�พถ่�ยกันก่อนนะครับ ภ�พถ่�ยเหล่�นี้ ไม่ได้ใช้เทคนิคพิเศษใดๆ แต่ส�ม�รถนำ�ม�ใช้เป็นข้อมูลในก�ร พัฒน�ประเทศ สร้�งคุณประโยชน์ ให้กับผู้คนม�กม�ย

๒๐

แสดงให้เห็นว่� กล้องดังกล่�วได้ทำ�หน้�ที่อย่�งคุ้มค่� ที่เกิดม�เป็นกล้องถ่�ยภ�พ

๒๑

ขอเชิญเจ้�ของผลง�นขึ้นม�รับร�งวัลด้วยครับ” สิ้นเสียงประก�ศ แสงไฟส่องสว่�ง ม�ยังกล้องชร�ที่ยังคงสงบ “ฮ้� ปู่ได้รับร�งวัลหรือนี่” กล้องตัวอื่นๆ พึมพำ� อย่�งไม่น่�เชื่อส�ยต�

๒๒

๒๓

๒๔

“ข้�พเจ้�ขอมอบร�งวัลนี้ให้แก่เจ้�น�ย ผู้เป็นเจ้�ของผลง�นพระองค์จริง และรู้สึกภ�คภูมิใจเหลือเกิน ที่เป็นส่วนหนึ่งในก�รสร้�งประโยชน์ ให้ผู้คนม�กม�ย และจะขอทำ�หน้�ที่ให้ดีที่สุดตลอดไป”

๒๕

พระปรีชาสามารถด้านการถ่ายภาพ ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ก�รถ่�ยภ�พเป็นศิลปะอีกส�ข�หนึ่งทีพ่ ระบ�ทสมเด็จพระเจ้�อยู่หัวสนพระร�ชหฤทัยอย่�งจริงจังม�ตั้งแต่ครั้ง ยังทรงพระเย�ว์ เป็นที่ทร�บกันทั่วไปว่�ในสมัยก่อนนั้น อุปกรณ์ก�รถ่�ยภ�พต่�งๆ ยังไม่ทันสมัยอย่�งในปัจจุบันนี้ แต่ พระองค์ก็ทรงศึกษ�และทรงฝึกด้วยพระองค์เอง จนทรงเป็นนักถ่�ยภ�พที่มีพระปรีช�ส�ม�รถยิ่ง ไม่ว่�จะเป็นกล้องธรรมด� หรือกล้องถ่�ยภ�พยนตร์ได้เริ่มทรงกล้องถ่�ยภ�พคู่พระหัตถ์ และทรงใช้ฟิล์มตั้งแต่ขน�ด ๑๓๕ จนถึงขน�ด ๑๒๐ และ ขน�ดพิเศษ กล้องถ่�ยภ�พที่ทรงใช้ในระยะเริ่มแรกเป็นกล้องที่ไม่มีเครื่องวัดแสงในตัว จึงต้องใช้พระร�ชวิจ�รณญ�ณอย่�ง รอบคอบละเอียดถี่ถ้วน พร้อมทั้งพระปรีช�ส�ม�รถส่วนพระองค์ จึงทรงถ่�ยภ�พได้อย่�งเชี่ยวช�ญมั่นพระร�ชหฤทัย พระบ�ทสมเด็จพระเจ้�อยู่หัวทรงมีพระร�ชหฤทัยเต็มเปี่ยมไปด้วยคว�มห่วงใยและคว�มเสียสละเพื่อพสกนิกร จึงทำ�ให้ทรงมีพระร�ชภ�รกิจอันม�กม�ยมห�ศ�ลเพื่อบำ�บัดทุกข์บำ�รุงสุขให้แก่ร�ษฎรไม่มีเวล�สำ�หรับคิดค้นเทคนิคใหม่ๆ ในก�รถ่�ยภ�พได้อีก จะทรงถ่�ยภ�พก็ได้แต่เฉพ�ะในคร�วที่เสด็จฯไปร�ชก�รต�มสถ�นที่ต่�งๆ เท่�นั้น ภ�พถ่�ยฝีพระหัตถ์ เหล่�นี้ทรงใช้เพื่อประกอบก�รทรงง�นของพระองค์ จะสังเกตได้ว่�ไม่ว่�พระองค์จะเสด็จฯไปทรงเยี่ยมร�ษฎร ณ จังหวัด ใด ก็จะทรงมีกล้องถ่�ยรูปติดพระองค์ไปด้วยเสมอ โปรดถ่�ยภ�พสถ�นที่ทุกแห่งเพื่อทรงเก็บไว้เป็นหลักฐ�นประกอบง�น ที่ได้ทรงปฏิบัติ ภ�พถ่�ยฝีพระหัตถ์เหล่�นี้จึงมักเป็นภ�พถ่�ยแบบฉับพลัน ทันเหตุก�รณ์ ซึ่งถ่�ยได้ครั้งเดียวด้วยไหวพริบ ไม่มีเวล�จ้องห�แง่มุม แต่ด้วยพระปรีช�ส�ม�รถเร�จึงได้เห็นภ�พฝีพระหัตถ์อันคมชัดและมีศิลปะในก�รจัดองค์ประกอบ ของภ�พ ภ�พถ่�ยฝีพระหัตถ์ทงั้ หล�ยล้วนแสดงให้เห็นว่�พระบ�ทสมเด็จพระเจ้�อยู่หัวมิได้ทรงถ่�ยภ�พเพื่อศิลปะ แต่เพียงอย่�งเดียว เพร�ะแต่ละภ�พทรงไว้ซึ่งคุณค่�ท�งศิลปะและวิช�ก�ร ส�ม�รถนำ�ม�ใช้ประโยชน์เพื่อก�รพัฒน� ประเทศช�ติบ้�นเมือง และนำ�คว�มผ�สุกร่มเย็นม�สู่ประช�ชนช�วไทยได้อย่�งดีอีกด้วย

๒๖

แรงบันด�ลใจ ‘กล้องของใคร’

เมื่อทร�บว่�จะได้เขียนหนังสือพระปรีช�ส�ม�รถด้�นก�รถ่�ยภ�พของพระบ�ทสมเด็จพระเจ้�อยู่หัว รู้สึกดีใจและ ปล�บปลื้มใจม�กที่จะมีโอก�สสร้�งผลง�นเพื่อเทิดพระเกียรติพระองค์ท่�น แต่ก็หวั่นใจอยู่ลึกๆ เพร�ะมีคว�มรู้เรื่องกล้อง น้อยม�ก จึงพย�ย�มค้นห�ข้อมูลเรื่องกล้องถ่�ยรูปในพระบ�ทสมเด็จพระเจ้�อยู่หัวจ�กแหล่งต่�งๆ ทำ�ให้ทร�บว่�พระองค์มี กล้องม�กม�ยหล�ยรุ่นเหลือเกิน ในขณะนั้นผู้เขียนยังคิดเนื้อเรื่องไม่ออกจนกระทั่งใกล้กำ�หนดส่งง�น แล้ววันหนึ่งเมื่อเห็นเด็กวัยรุ่นถ่�ยภ�พด้วย คว�มสนุก ทำ�ท่�ท�งแปลกๆ จึงคิดได้ว่�คนทั่วไปถ่�ยภ�พเพียงเพร�ะอย�กเก็บคว�มประทับใจในช่วงนั้นๆ แต่อ�จจะ ไม่ได้นำ�ไปใช้ประโยชน์อะไร หรือต่อผู้ใดเลย ตั้งแต่เล็กจนโต คนไทยทุกคนเห็นพระบรมฉ�ย�ลักษณ์ของพระบ�ทสมเด็จพระเจ้�อยู่หัวทรงคล้องกล้องถ่�ยรูป ที่พระศอ พร้อมหนีบแผนที่ติดพระวรก�ยไปทุกหนทุกแห่ง พระองค์มิได้ถ่�ยภ�พไว้เพียงเพร�ะคว�มสนุกสน�น คว�ม สวยง�ม หรือคว�มประทับใจเท่�นั้น แต่ภ�พถ่�ยทุกภ�พนำ�ม�เป็นข้อมูลเพื่อพัฒน�ประเทศต่อไป นำ�ม�สร้�งประโยชน์ สุขเพื่อพสกนิกรช�วไทย ดังเห็นได้จ�กก�รมีโครงก�รในพระร�ชดำ�ริม�กม�ยกว่� ๔,๐๐๐ โครงก�ร ผู้เขียนจึงคิดเรื่อง ‘กล้องของใคร’ ขึ้นม�โดยนำ�เสนอ ‘กล้องชร�’ เป็นตัวแทนของกล้องที่พระบ�ทสมเด็จ พระเจ้�อยู่หัวทรงเคยใช้ ส่วนกล้องอื่นๆ เป็นตัวแทนของผู้คนสมัยใหม่ ที่ใช้ชีวิตแต่ละวันแตกต่�งกันไป ส่วนกล้องเด็กเป็น ตัวแทนของเด็กทุกคนที่กำ�ลังเติบโต และส�ม�รถเลือกได้ว่� จะโตขึ้นเป็นกล้องหรือเป็นผู้ใหญ่แบบไหน ใช้ชีวิตอย่�งไรจึง จะเกิดประโยชน์ และมีคุณค่�ต่อตนเองและผู้อื่นในสังคม ลำ�พู แสงลภ

๒๗

กล้องของใคร เรื่องและภาพ โดย ลำาพู แสงลภ

คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุ ในคณะกรรมการอำานวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ จัดพิมพ์ พุทธศักราช ๒๕๕๕ พิมพ์ครั้งที่ ๑ พุทธศักราช ๒๕๕๕ จำานวน ๕,๐๐๐ เล่ม ISBN 978-616-543-189-7 ที่ปรึกษา นางสายไหม จบกลศึก นายชาย นครชัย นายดำารงค์ ทองสม นางสาวนาถนิศา สุขจิตต์

ที่ปรึกษาเลขาธิการพระราชวัง ผู้อำานวยการสำานักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย รองผู้อำานวยการสำานักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย ผู้อำานวยการศูนย์เครือข่ายสัมพันธ์และแหล่งทุน

บรรณาธิการ นางสาวระพีพรรณ พัฒนาเวช กองบรรณาธิการ นางสาวแสงทิวา นราพิชญ์ นางกณิกนันท์ สุวรรณปินฑะ นางสาวณุภัทรา จันทวิช นางสาวอัมรา ผางนำ้าคำา นายวิชระวิชญ์ อัครสันติสุข นางสาวธันย์ชนก ยาวิลาศ ออกแบบปกและรูปเล่ม นางวชิราวรรณ กาญจนาภา นายกฤษณะ กาญจนาภา

๒๘

จัดทำาโดย สำานักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย กระทรวงวัฒนธรรม ๖๖๖ ชั้น ๑๗ อาคารธนาลงกรณ์ ถนนบรมราชชนนี แขวงบางบำาหรุ เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ โทรศัพท์ ๐ ๒๔๒๒ ๘๘๒๘ โทรสาร ๐ ๒๔๒๒ ๘๘๓๑ www.ocac.go.th