Jaarverslag Janssen de Jong Groep 2017 by JAJO

Jaarverslag

Inhoudsopgave

Bericht van de Raad van Commissarissen

Verslag van de Raad van Bestuur

Janssen de Jong Groep , De groep van bouwspecialisten

Maatschappij en organisatie

Onderzoek en ontwikkeling

Voornaamste risicoâ&#x20AC;&#x2122;s en onzekerheden

Projectontwikkeling en Bouw

Bedrijfshuisvesting

Caribbean

FinanciĂŤle gang van zaken

Jaarrekening 2017 Geconsolideerde balans Geconsolideerde winsten verliesrekening Geconsolideerd kasstroomoverzicht Toelichting Toelichting op de afzonderlijke posten van de balans Toelichting op de afzonderlijke posten van de winsten verliesrekening Vennootschappelijke balans Vennootschappelijke winsten verliesrekening

61 62 64 65 66 74 85 87 88

Overige gegevens

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Overzicht deelnemingen

Besturingsstructuur

100

Bericht van de Raad van Commissarissen Hierbij bieden wij u het jaarverslag over 2017 van Janssen de Jong Groep aan, zoals dat is opgemaakt door de Raad van Bestuur en waarvan wij kennis hebben genomen. Het jaarverslag omvat het verslag van de Raad van Bestuur en de jaarrekening. De geconsolideerde balans per 31 december 2017 is erin opgenomen, alsook de geconsolideerde winsten verliesrekening en het geconsolideerde kasstroomoverzicht van het boekjaar en de bijbehorende toelichting. Wij hebben deze besproken met BDO Audit & Assurance B.V. De accountantsverklaring is opgenomen onder ‘de controleverklaring van de onafhankelijke accountant’. Wij stellen de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor om de jaarrekening goed te keuren. Daarnaast verzoeken wij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders om décharge te verlenen aan de Raad van Bestuur voor het gedurende het boekjaar gevoerde beheer en aan de Raad van Commissarissen voor het daarop gehouden toezicht. De Raad van Commissarissen heeft in het afgelopen boekjaar vijf maal vergaderd in aanwezigheid van de Raad van Bestuur. Bij alle vergaderingen waren alle commissarissen aanwezig. Verder heeft er meerdere malen buiten de vergadering contact plaatsgevonden tussen de leden van de Raad van Commissarissen onderling. Tijdens de vergaderingen heeft de Raad van Commissarissen, naast aandacht voor de algemene gang van zaken, uitvoerig gesproken over risicomanagement, integriteit, HR, financiële zaken (onder meer liquiditeit) en het strategisch plan voor de jaren 2018 – 2020. De gestelde doelen over 2017 zijn ruim behaald: er is een omzet gerealiseerd van € 393 miljoen en een winst na belasting van € 13 miljoen. De stijgende lijn van de afgelopen jaren is daarmee vastgehouden. Ook dit jaar bedanken wij alle medewerkers van Janssen de Jong Groep voor hun grote inzet, betrokkenheid en loyaliteit. Son en Breugel, juni 2018 Hans C. Huis in ’t Veld – voorzitter Denise Koopmans Jurgen B.J. Stegmann

Verslag van de Raad van Bestuur 2017 was een jaar van uitersten: van al het leed en schade die de orkaan Irma op Sint Maarten, Anguilla, Sint Eustatius en Saba aanrichtte tot een buitengewoon goed resultaat van Janssen de Jong Groep B.V.: € 13 miljoen na belastingen. Onder aantrekkende marktomstandigheden is in 2017 een positief nettoresultaat van € 13 miljoen behaald. In 2017 is tevens het cash genererend vermogen verder verbeterd en is de solvabiliteit uitgekomen op 28%. De speerpunten voor 2017, zoals verwoord in het Middellange Termijn Plan 2015 – 2017, zijn alle gerealiseerd. Het nieuwe Middellange Termijn Plan, voor de periode 2018 – 2020, is eind 2017 definitief vastgesteld. In het nieuwe plan wordt uitgegaan van een continuering van de gestage groei zoals ingezet in 2017.

2017 – herstel en integratie

De bouwmarkt liet het afgelopen boekjaar verder herstel zien, ook voor wat betreft de woningverkopen. Wel zijn de levertijden langer dan voorheen en zijn inkoop- en grondprijzen gestegen. Ook de krappe arbeidsmarkt speelde de sector parten. In 2017 is wederom aandacht besteed aan verdere integratie van de binnen de individuele ondernemingen aanwezige expertises en diensten. Bovendien is de optimalisatie van het risico- en procesmanagement voortgezet. In 2017 stond human capital centraal: er is op grote schaal geïnvesteerd in de opleiding van medewerkers alsmede het aantrekken van nieuw talent. Verder zijn alle medewerkers aan het einde van het jaar extra beloond voor hun inzet en vakmanschap.

Focus op innovatie en duurzaamheid

In 2017 ontwikkelde de groep diverse innovatieve concepten, klant en milieu stonden hierbij centraal. Zo werd het innovatieve RenovatiePlus concept gelanceerd, waarbij verouderde woningen in één dag worden getransformeerd naar energie neutrale woningen: een totaaloplossing voor de opdrachtgever en minimaal overlast voor de bewoner. Het concept is succesvol in de praktijk getest en voorzien van een NOM-keur. De website Grondmaps.com werd gelanceerd door het cluster Bedrijfshuisvesting. De website bevat een enorme database aan beschikbare gronden. Hiermee voldoet Janssen de Jong Groep aan de groeiende behoefte vanuit de markt om de schaarse bouwgronden in Nederland in kaart te brengen en levert haar opdrachtgevers tevens een snelle en gebruiksvriendelijke search tool. De ondernemingen ontwikkelden zich steeds verder op het gebied van circulair bouwen. Zowel in Nederland als in de Caribbean werd in 2017 hergebruik van grondstoffen en materialen toegepast om zo verspilling te voorkomen. Ook in 2018 blijft de groep werken aan nieuwe recyclingstechieken en milieuvriendelijkere bouw, funderings- en wegenbouwtechnieken, bijvoorbeeld door het toepassen van bit-foam.

De clusters – jaar in beeld

Het cluster Projectontwikkeling en Bouw, bestaande uit Janssen de Jong Bouw Zuid, Janssen de Jong Bouw Oost, Janssen de Jong Bouw Noord, Janssen de Jong Projectontwikkeling en Koninklijke Woudenberg is met name actief in de ontwikkeling en realisatie van woningbouw/bedrijfsverzamelgebouwen en de renovatie van monumentale panden. Het cluster behaalde een beter rendement dan het voorgaande jaar. Bouw Zuid draaide positief en ontving als eerste bouwer in Nederland het zogenaamde NOM-keur voor haar ToPlan NOM-woningen. Bouw Noord zag haar winst en omzet toenemen. Projectontwikkeling realiseerde een gezond financieel resultaat. Restauratiebedrijf Koninklijke Woudenberg nam enkele unieke projecten aan, waaronder de restauratie van het RCO House van het Koninklijk Concertgebouworkest te Amsterdam. Het cluster Bedrijfshuisvesting, bestaande uit Hercuton, Remco Ruimtebouw, Ocmer en Hafkon International, bieden samen de beste oplossing voor elk bedrijfshuisvestingsvraagstuk met meerdere productmarktcombinaties in binnen- en buitenland. Het cluster behaalde een zeer goed resultaat en groeide in 2017 zowel qua omzet als personeel fors. In 2017 leverde het cluster succesvol de projecten Dordtse Kil III te Dordrecht en Imagewharf te Amsterdam op. Het cluster Caribbean, bestaande uit Curaçaose Wegenbouw Maatschappij, Eigen Woning Plan, Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij, Mijnmaatschappij Curaçao, Betonindustrie Brievengat, Albo Caribbean, Albo Aruba, Arubaanse Wegenbouw Maatschappij, Windward Roads, Saba Roads & Construction en Anguilla Road & Construction, is actief in de gehele keten van het bouwproces, van grondstoffen, halfproducten, bouwmaterialen tot en met projectontwikkeling. Het cluster heeft zich over de gehele linie goed weten aan te passen aan de moeilijke omstandigheden. De bedrijven hebben wederom goed samengewerkt, wat resulteerde in succesvol opgeleverde projecten zoals de Kooyman Mega Store, Mega Pier II, beddentoren van Dr. Horacio Oduber Hospitaal en diverse werkzaamheden aan Curaçao International Airport. De orkaan Irma die in september 2017 over het Caribisch gebied raasde, richtte veel materiele schade aan. Gelukkig betrof het enkel materiele schade en zijn geen medewerkers van Janssen de Jong Groep gewond geraakt. Van Janssen de Jong Groep werd met name de vennootschap Windward Roads, gevestigd te Sint Maarten, hard getroffen. Janssen de Jong Groep en een groot deel van haar medewerkers hebben geld ingezameld om de situatie op Sint Maarten, Anguilla, Saba en Sint Eustatius enigszins te verbeteren.

Windward Roads

Er loopt vanaf januari 2018 een gerechtelijk onderzoek naar Windward Roads, de vennootschap is als verdachte aangemerkt. Er is bij het opstellen van de jaarrekening rekening gehouden met eventuele negatieve gevolgen. Momenteel vindt er een door Janssen de Jong Groep geïnitieerd forensisch onderzoek plaats.

2018 – stabiel en gezond

Voor 2018 verwachten we een voortgaande groei in omzet. De investeringen in 2018 zullen hoofzakelijk gericht zijn op vervangingsinvesteringen, zowel in de materiële vaste activa als op het in stand houden van een gezonde voorraad aangehouden grondposities. De personele ontwikkelingen zullen vergelijkbaar zijn met het afgelopen jaar. Er worden dan ook geen grote wijzigingen in het aantal personeelsleden verwacht. Ten slotte spreekt de Raad van Bestuur haar dank uit naar alle medewerkers van Janssen de Jong Groep voor het tonen van waar vakmanschap en grote inzet. Ook gaat een blijk van waardering uit naar de ondernemingsraden van de verschillende groepsondernemingen voor het gevoerde constructieve overleg en hun betrokkenheid. Son en Breugel, juni 2018 Hans N.J. Smits Pieter L. van Gulik 7

Janssen de Jong Groep De groep van bouwspecialisten Alles voor een tevreden klant

Inspelend op de groeiende vraag naar flexibele, betaalbare en duurzame huisvesting, ontwikkelt en realiseert Janssen de Jong Groep duurzame en innovatieve oplossingen voor woningen, bedrijfshuisvesting, maatschappelijk vastgoed, scholen, ziekenhuizen, infrastructuur en zee- en luchthavens.

Van projectontwikkeling tot en met restauratie en onderhoud

Het dienstverleningspakket bestrijkt het totale bouwpalet: van projectontwikkeling, realisatie en renovatie tot en met restauratie en onderhoud. En in elk project en elke fase wordt de klant van A tot Z ontzorgd. Steeds meer bedrijven, particulieren en overheden in binnen- en buitenland herkennen zich in de proactieve, klantgerichte aanpak, waarmee de groep tot de landelijke 'eredivisie' van bouwbedrijven is doorgedrongen.

Klanttevredenheid betekent: eerst goed luisteren naar de wensen en behoeften van opdrachtgevers, gebruikers en kopers.

Hoge klanttevredenheid staat voorop

Bij alle activiteiten staat een hoge klanttevredenheid voorop. Dat betekent: eerst goed luisteren naar de wensen en behoeften van opdrachtgevers, gebruikers en kopers. En vervolgens alle beschikbare vakmanschap en kennis in stelling brengen voor een oplossing die maximaal beantwoordt aan de doelstellingen van de klant. Uiteraard krijgt elk werk de aandacht en zorg die het verdient, ongeacht of het nu gaat om een klein bouwproject of om een grootschalige gebiedsontwikkeling.

Palet steeds verder uitgebreid

Intussen wordt het dienstverleningspalet steeds kleurrijker. Zo is de groep de laatste jaren ook zeer actief met industriĂŤle en modulaire projecten en de restauratie van cultureel erfgoed op basis van traditionele ambachten, opdat ook toekomstige generaties ervan kunnen genieten. De activiteiten van de groep zijn onderverdeeld in: 1 Cluster Projectontwikkeling & Bouw 2 Cluster Bedrijfshuisvesting 3 Cluster Caribbean

Deze clusters bestrijken de volgende werkgebieden: De ontwikkelende bouwer

Als ontwikkelende bouwer ontwikkelt Janssen de Jong Groep woonwijken en bouwt ze duurzame, betaalbare woningen, bedrijfsgebouwen, scholen en zorginstellingen van hoge kwaliteit. In elk project zijn de wensen van gebruikers, opdrachtgevers en kopers leidend. Om hierin maximaal te voorzien, worden losse elementen steeds vaker vooraf in de fabriek gemaakt, zodat de klant veel meer keuzemogelijkheden heeft, op de bouwplaats sneller en beter kan worden gewerkt en de kwaliteit nog beter wordt geborgd. Intussen wordt, samen met kennispartners en toeleveranciers, ook continu gewerkt aan de verdere verbetering van de producten en diensten. Belangrijkste ondernemingen: Janssen de Jong Projectontwikkeling, Janssen de Jong Bouw Zuid, Janssen de Jong Bouw Noord en Janssen de Jong Bouw Oost.

Bedrijfshuisvesting

Voor de industrie, logistieke sector, vastgoedsector en luchthavens bouwt Janssen de Jong Groep bedrijfsruimtes van staal en beton en daken van aluminium op basis van prefabelementen. In elk project staan de eindgebruikers en beleggers centraal en wordt de opdrachtgever volledig ontzorgd. Het werkgebied strekt zich uit van Nederland tot Oost-Europa en van Afrika tot het Caribisch gebied. Belangrijkste ondernemingen: Hercuton, Remco Ruimtebouw, Ocmer (Polen), Hafkon.

Caribbean

In het Caribisch gebied is Janssen de Jong zeer breed actief met de bouw van sociale woningen en luxe villa’s, de aanleg van havens, vliegvelden en wegen, de winning van fosfaatrijk kalkzandsteen en de productie van beton en asfalt. Belangrijkste ondernemingen: De Curaçaose Wegenbouw Maatschappij, Mijnmaatschappij Curaçao, Betonindustrie Brievengat, Albo Caribbean, Eigen Woning Plan, Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij, Albo Aruba, Arubaanse Wegenbouw Maatschappij, Windward Roads, Saba Roads & Construction en Anguilla Roads en Construction.

Restauratie, renovatie en transformatie

Binnen Janssen de Jong Groep leggen gerenommeerde gespecialiseerde ondernemingen zich toe op het restaureren, renoveren en transformeren van oude huizen, scholen en monumentale gebouwen, zodat deze monumenten weer volledig voldoen aan de hedendaagse eisen. In samenwerking met Janssen de Jong Projectontwikkeling en Janssen de Jong Bouw verbouwen ze ook leegstaand vastgoed naar een nieuwe bestemming. Belangrijkste ondernemingen: Koninklijke Woudenberg, MEESTERS IN, Van der Vegt Smeed- en Constructiebedrijf en Binder Art Services.

Onderhoud en beheer

Voor het optimaal beheren en onderhouden van woningen, scholen en bedrijfshuisvesting brengt Janssen de Jong Groep twee gespecialiseerde onderhoudsbedrijven in stelling. Met hun goed opgeleide vakmensen staan ze de klant bij met inspecties, adviezen, onderhoudscoördinatie en uiteraard ook het onderhoudswerk zelf en de nazorg, in nauwe samenwerking met opdrachtgevers, ketenpartners en bewoners. Belangrijkste ondernemingen: OnderhoudPlus en ServicebouwPlus.

Maatschappij en Organisatie Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is verankerd in de organisatie en bedrijfsprocessen van Janssen de Jong Groep. Ook in 2017 steunden de ondernemingen in Nederland en de Caribbean weer diverse organisaties en projecten. Orkaan Irma heeft in 2017 veel schade aangericht aan onder meer de eilanden Sint Maarten, Saba en Anguilla. Met name Sint-Maarten is hard getroffen, veel mensen zijn huis en auto kwijt geraakt. Janssen de Jong Groep én medewerkers van de diverse groepsondernemingen hebben geld gedoneerd voor de medewerkers op de getroffen eilanden. Hiermee hebben zij nagenoeg alle schade aan huizen, auto’s en inboedel kunnen herstellen dan wel vervangen.

Orkaan Irma heeft in 2017 veel schade aangericht aan onder meer de eilanden Sint Maarten, Saba en Anguilla.

Stichting Signaal Sosial

Op Curaçao draagt Stichting Signaal Sosial op Curaçao bij aan het verbeteren van de leefomstandigheden van hulpbehoevende bewoners. De stichting helpt de eilandbevolking met gelddonaties en hulp in natura. Janssen de Jong Groep, en de Caribische bedrijven in het bijzonder steunen Stichting Signaal Sosial sinds 1998. Bij Stichting Signaal Sosial werken uitsluitend vrijwilligers die zich met veel toewijding inzetten. Een greep uit de projecten die de stichting in 2017 ondersteunden:

Stichting F.E.L.I.S. Felis is het Papiaments woord voor gelukkig. De afkorting F.E.L.I.S. staat voor Felisidat Espasio Libertat i Speransa dat Geluk, Ruimte, Vrijheid en Hoop betekent. Deze stichting is in 2010 opgericht en biedt naschoolse opvang en begeleiding van kinderen aan. De stichting is gevestigd in Otrobanda, een achterstandswijk waar veel armoede en verwaarlozing heerst. Kinderen komen om 12.30 uur al uit school, de dag is dan nog lang. Door de naschoolse opvang krijgen kinderen tijdens deze soms eenzame uren extra steun en onderwijs. De stichting wil hen zo de kans geven een betere toekomst te creëren. Om kinderen kansen te bieden en te voorkomen dat ze later ontsporen, motiveert Stichting Signaal Sosial ze van jongs af aan onderwijs te volgen. Hiervoor verstrekt Stichting Signaal Sosial aan de Stichting F.E.L.I.S. leermiddelen, verzorgt ze de opvang en verbetert ze de accommodatie van gebouwen. Luna Kresiente en A Child’s Dream Door strengere wetgeving voldoen steeds minder crèches en naschoolse opvangcentra aan de door de wet gestelde normen. Met behulp van Stichting Signaal Sosial hebben de opvangcentra Luna Kresentie te Mahuma en A Child’s Dream te Buena Vista, de nodige licenties gekregen om hun goede werk voort te kunnen zetten. Bescrana Bescrana te Ronde Klip is een natuurgebied van 5 hectare. Deze wordt door vrijwilligers ingezet voor recreatie en kamperen door scouting, scholen en andere sociale instellingen. 10

In de vakantieperiode kunnen kinderen die geen vakantie kunnen vieren hier terecht voor diverse uiteenlopende activiteiten. Na de orkaan Thomas in 2010 heeft het gebied dusdanige schade opgelopen dat het nooit meer volledig is hersteld. Om ervoor te zorgen dat een eventueel volgende orkaan of storm niet meer zoveel schade kan aanrichten, heeft Stichting Signaal Sosial voor de afwatering van het terrein gezorgd. Ook in de toekomst zal Stichting Signaal Sosial Bescrana blijven steunen. Overige MVO-projecten Naast bovengenoemde opsomming zijn er gedurende het jaar ook diverse andere initiatieven gesteund die de sociale samenhang en leefbaarheid verbeteren zoals donaties aan goede doelen, sportwedstrijden en benefietevenementen. Bij bouwprojecten maakt een maatschappelijke activiteit vaak deel uit van het project, zoals de aanleg van speelplaatsen voor kinderen in de wijk of de ondersteuning van buurtcentra. Betonindustrie Brievengat heeft in 2017 onder meer aan het Childrenâ&#x20AC;&#x2122;s Museum te CuraĂ§ao gedoneerd.

Nederland

Ook in Nederland zijn in 2017 goede doelen gesteund. Zo sponsorde Koninklijke Woudenberg de Open Monumentendag, het herstel van de schoorstenen van het RCO house en het Limburgs Landschap. Het cluster Bedrijfshuisvesting sponsorde onder andere Stichting Wielervrienden van de Jonge Renner en Roprarun. Ook werd er gedoneerd aan lokale zorginstellingen en verenigingen.

Stichting Signaal Sosial 11

Werknemers van het cluster Bedrijfshuisvesting konden dit jaar weer deelnemen aan het project “Samen Bewegen”. Door deelname aan sportieve activiteiten worden munten verzameld voor donaties aan diverse goede doelen. Door zich buiten werktijd sportief in te zetten werkt men aan zijn of haar gezondheid en spant men zich tegelijkertijd in voor de samenleving. In 2017 heeft het cluster Bedrijfshuisvesting hierdoor donaties aan drie goede doelen kunnen doen, te weten Hospice Francinus de Wind, KiKa en KWF. Een aantal werknemers heeft zich, ook buiten werktijd, ingezet voor diverse goede doelen. Zo hebben een aantal medewerkers van Janssen de Jong Projectontwikkeling samen met mensen die een afstand tot de arbeidsmarkt hebben, (terrein-) onderhoudswerkzaamheden verricht aan een fort. Ook is in december door Onderhoudplus meegewerkt aan een project om zes Limburgse Voedselbanken aan lang houdbaar voedsel te helpen, zodat ook mensen met een kleine portemonnee tijdens de feestdagen een voedzame maaltijd konden nuttigen. Uit het oogpunt van Social Return on Investment hebben zowel Koninklijke Woudenberg als Janssen de Jong Bouw Zuid ook in 2017 weer een aantal langdurige werkloze vakmensen en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt ingehuurd. Hiermee is ook een belangrijke bijdrage geleverd aan het maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Integriteit

In Nederland wordt sinds 2010 op eigen initiatief een integriteitsprogramma uitgevoerd. Onderdeel daarvan is het hebben van een Bedrijfscode (gedragscode). Ook in het Caribisch gebied loopt sinds enkele jaren het programma “Don’t cross the blue line” om medewerkers bewust te maken van transparant en eerlijk werken en zakelijk omgaan met klanten en partners. In Nederland hebben in 2017 alle vertrouwenspersonen een tweedaagse opleiding gevolgd om hun vaardigheden, benodigd voor het goed kunnen uitoefenen van de functie van vertrouwenspersoon, bij te schaven.

Medewerker centraal

Het jaar 2017 stond in het teken van de medewerker. Er is geïnvesteerd in kennis en kunde van de medewerkers door het aanbieden van opleidingen en trainingen. Voor het trainen van managementvaardigheden zijn er interne kader- en managementopleidingen verzorgd. De groepsondernemingen bieden daarnaast vakopleidingen, bedrijfshulpverleningscursussen (BHV) en opleidingen voor VCA-certificaten aan. Ook zijn een aantal groepsondernemingen gekwalificeerd om als erkend leerbedrijf te fungeren.

Veiligheid

Veiligheid staat op de agenda van elk werkoverleg. Bij alle groepsondernemingen vinden regulier veiligheidsbijeenkomsten en toolboxmeetings plaats. Bij het cluster Bedrijfshuisvesting is in 2017 een Veiligheidscampagne opgestart. Ook in het Caribisch gebied wordt veel aandacht besteed aan het thema veiligheid.

Gezondheid

Janssen de Jong Groep zet zich in voor het terugdringen van het ziekteverzuim door Periodiek Arbeids Geneeskundig Onderzoek (PAGO) aan te bieden. Gezondheidseffecten, knelpunten en arbeidsomstandigheden worden hiermee in kaart gebracht. Ook is er regulier overleg met de ARBO-arts.

Diversiteit

De medewerkerspopulatie van Janssen de Jong Groep kent vele nationaliteiten en culturen, ook vanwege de oriëntatie op het Caribisch gebied, Oost-Europa en Afrika. Er zijn meer mannen dan vrouwen werkzaam in het bedrijf, zij streeft er naar meer vrouwen in dienst te nemen.

Duurzaamheid

Ook duurzaamheid heeft Janssen de Jong Groep hoog in het vaandel. Zij ontwikkelt en biedt producten en diensten aan, steeds rekening houdend met de mens, milieu en maatschappij. Een belangrijke mijlpaal daarbij is dat Janssen de Jong Groep in 2017 als eerste in Nederland het NOM-keurcertificaat nieuwbouw heeft mogen ontvangen voor de door haar ontwikkelde ToPlan NOM-woningen. Ook is in 2017 een NOM-keurcertificaat voor renovatie van de RenovatiePlus woning verkregen. Voorts ontwikkelde Janssen de Jong Projectontwikkeling in 2017 een aantal woningen zo duurzaam, dat deze nu al voldoen aan de eisen die in 2030 zullen gelden. Bij een ander project wordt de overcapaciteit die de aldaar geplaatste zonnepanelen opwekken gebruikt om de elektrische deelauto’s zo’n 10.000 tot 15.000 klimaat neutrale kilometers per huishouden per jaar te kunnen laten rijden. Deze deelauto’s zijn aan de huishoudens van het project ter beschikking gesteld. In het Caribisch gebied heeft Mijn Maatschappij Curaçao in 2017 een filtercart aangeschaft, zodat olie tot driemaal toe hergebruikt kan worden.

Goede Morgen Geerpark te Vlijmen

Klant centraal

Woningbouwprojecten, onder meer in Hapert en Kaatsheuvel

‘Een gewaardeerde bouwpartner’ Het zijn steevast gemêleerde projecten in een wat hoger kwaliteitssegment. Voor LBB Vastgoed heeft Janssen de Jong Bouw Zuid de afgelopen jaren al zo’n tweehonderd woningen mogen bouwen. Het meest recent waren dat projecten in Hapert en Kaatsheuvel. Voor 2018 staat de bouw van 24 luxe appartementen in Kaatsheuvel op stapel. De Tilburgse vastgoedontwikkelaar ‘doet’ circa 150 tot 200 woningen per jaar. Daarvan wordt gemiddeld de helft verkocht en de andere helft als belegger/verhuurder in eigendom gehouden.

“We weten de wederzijdse inbreng op waarde te schatten. Daar is een stabiele samenwerkingsrelatie uit gegroeid.”

RENÉ VAN DEN BERG DGA LBB VASTGOED

Directeur René van den Berg: “De makelaardij werd vaak om advies gevraagd bij de herontwikkeling van oude industriële panden en terreinen in de stad. We hebben toen LBB Vastgoed opgericht en zijn, tegen de slechte markt in, eigen plannen gaan maken en projecten gaan initiëren.” Met succes. Eerst vooral in bedrijfsmatig vastgoed, al snel ook in de woningbouw. Janssen de Jong Bouw is daarbij een gewaardeerde partner geworden. René van den Berg: “De samenwerking heeft in het begin een beetje energie gekost. Maar daar is een stabiele relatie uit gegroeid, waarin we de wederzijdse inbreng op waarde weten te schatten.”

Onderzoek en ontwikkeling Aan onderzoek en ontwikkeling is ook in 2017 weer veel aandacht besteed. Innoveren is en blijft belangrijk om onderscheidend te blijven. Om deze reden werkt Janssen de Jong Groep en haar groepsondernemingen op regelmatige basis samen met kennispartners en toeleveranciers zoals universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstituten. Een van de belangrijkste innovatieve projecten die Janssen de Jong Groep in 2017 realiseerde was er één in het kader van de aankomende Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (Wkb). Het cluster Bedrijfshuisvesting heeft als voorbereiding op deze nieuwe wetgeving het pilotproject DC Dordtse Kil opgeleverd: een distributiecentrum van 32.000 m². Het belangrijkste doel van deze pilot was het verwerven van inzicht in de resultaten van de nieuwe werkwijze, de gevolgen voor de bestaande processen, de rolverdeling, de kosten en de samenwerking tussen de kwaliteitsborger, de bouwer en de gemeente.

De website Grondmaps.com toont een enorme database met beschikbare grondposities in Nederland.

Ook de ontwikkeling van de website Grondmaps.com kan in dit kader niet ongenoemd blijven. Om haar opdrachtgevers nog beter van dienst te kunnen zijn heeft het cluster Bedrijfshuisvesting in 2017 de interactieve website “Grondmaps.com” gelanceerd. De website bevat een enorme database met beschikbare grondposities in Nederland. Bezoekers kunnen op deze website snel, simpel en gratis ontdekken welke grondposities beschikbaar zijn voor de bouw van bedrijfsmatig vastgoed.

Janssen de Jong Bouw Oost draaide in 2017 de eerste pilots van het innovatieve renovatieconcept: “het Eendagsconcept”. Binnen één dag wordt een bestaande, verouderde systeemwoning voorzien van een nieuw jasje, waardoor een duurzame energiezuinige woning met een energielabel A+++ wordt gerealiseerd. Janssen de Jong Groep is lid van de landelijke organisatie De Stroomversnelling. Binnen dit netwerk werken diverse partijen uit de bouwsector samen aan de NOM-woningen in de Nederlandse koop- en huurwoningensector. Janssen de Jong Groep heeft als éérste in Nederland het NOM-keurcertificaat mogen ontvangen voor haar ToPlan NOM-woningen. Dit keurmerk biedt opdrachtgevers zekerheid over de prestaties, het gebruik van het product en de belevingswaarde van de gebruiker van de NOM woning. Koninklijke Woudenberg is in 2017 gestart met een project om op afstand het klimaat in een ruimte te kunnen meten en monitoren. Het gaat dan om luchtvochtigheid, CO2 uitstoot, fijnstof en temperatuur. Ook op het gebied van circulair bouwen is Janssen de Jong actief. Zo heeft het cluster Projectontwikkeling en Bouw projecten in haar portefeuille waarbij materialen worden hergebruikt, waarbij de toegepaste materialen in een materialenpaspoort worden vastgelegd. Daarnaast heeft zij een project in ontwikkeling waarbij de gehele houten buitengevel van de woningen 100% biobased wordt uitgevoerd. Op gebied van productinnovatie heeft Betonindustrie Brievengat in 2017 zelfverdichtend beton (self healing concrete) ontwikkeld en bracht dat op de markt. Verder worden de mogelijkheden voor het verzamelen en breken van puinbeton door de ondernemingen van Janssen de Jong Caribbean uitgebreid. Daarnaast blijft de groep werken aan nieuwe recyclingstechieken en milieuvriendelijkere bouw, funderings- en wegenbouwtechnieken, bijvoorbeeld door toepassing van bit-foam.

Naast technische innovatie wordt sociale innovatie van steeds groter belang in de bouwsector.

Naast technische innovatie wordt sociale innovatie van steeds groter belang in de bouwsector. Het blijkt dat vooral in de voorfasen van bouwprojecten de processen inefficiënt en ineffectief zijn. Dit zie je later terug in de kosten. Om deze processen te verbeteren en gedragsverandering van alle betrokken partijen te realiseren is Janssen de Jong Groep gestart met het verbeteren van haar processen aan de hand van Operational Excellence. Verder focust de Groep op samenwerking met ketenpartners en het afspreken van BIM-protocollen.

Voornaamste risico’s en onzekerheden Janssen de Jong Groep voert actief risicomanagement uit. Zij brengt de risico’s in kaart, bepaalt welke risico’s wel of niet aanvaardbaar zijn en stuurt daar op. De meeste risico’s zijn van financiële aard. Voor het afdekken of beheersbaar maken van die risico’s hanteert Janssen de Jong Groep diverse instrumenten. Zo wordt het eventuele risico van fluctuaties in valutakoersen en rentetarieven afgedekt door gebruik te maken van afgeleide financiële instrumenten ('derivaten'). Ook heeft Janssen de Jong Groep in beperkte mate afgeleide financiële instrumenten afgesloten om het rente-risicoprofiel van Janssen de Jong Groep te optimaliseren. Zo overweegt de directie periodiek in hoeverre het eventuele risico van fluctuaties in valutakoersen en rentetarieven afgedekt moet worden door gebruik te maken van afgeleide financiële instrumenten ('derivaten'). Per jaareinde worden geen derivaten of andere afgeleide financiële instrumenten aangehouden. Met betrekking tot de projecten die Janssen de Jong Groep aanneemt, worden de risico’s voorafgaand in kaart gebracht en tussentijds gemanaged door het toepassen van beheersmaatregelen. Janssen de Jong Groep kent daartoe individueel en in groepsverband procedures, richtlijnen en interne afspraken ter beheersing van ontwikkelings-, realisatie-, markten kredietrisico’s. Regelmatig wordt onderzoek gedaan naar de kredietwaardigheid en reputatie van partijen waar Janssen de Jong Groep zaken mee doet. In voorkomende gevallen worden kredietrisico’s afgedekt of worden (aanvullende) zekerheden gevraagd. Gedurende de uitvoering van projecten worden de benoemde risico’s actief gemanaged.

Werkzaamheden Hafkon te Tanzania 17

Klant centraal

42 energiezuinige sociale huurwoningen in Schijndel

‘Ook nazorg prima in orde’ In Schijndel ontwikkelt en realiseert Janssen de Jong het nieuwbouwplan Hulzebraak III met in totaal 184 woningen. In opdracht van Huis & Erf (nu Woonmeij) heeft Janssen de Jong Projectontwikkeling in Hulzebraak III 43 turn-key huurwoningen ontwikkeld. En later kwamen daar nog eens 42 woningen bij. Voor de uitvoering tekende Janssen de Jong Bouw Zuid.

“Opleverpunten zijn bij aannemers nog weleens een sluitpost. Maar Janssen de Jong heeft de woningen keurig netjes afgewerkt.”

Wat een plan voor vrije sectorwoningen was, werd door de slechte markt van enkele jaren terug, omgevormd tot bouwen voor huurders. Peter Kleijnen, manager Vastgoed bij Woonmeij: “Gemeente, ontwikkelaar en corporatie hebben van de nood een deugd gemaakt.” De 42 van zonnepanelen voorziene woningen zijn gebouwd volgens het eigen flexibele ToPlan-bouwsysteem van Janssen de Jong, dat variatie en bouwsnelheid garandeert. In 2017 heeft Janssen de Jong de woningen opgeleverd.

Peter Kleijnen kijkt ‘heel content’ terug op de samenwerking. Dat geldt voor het overleg in de voorfase, de contractvorming en de realisatie zelf. Maar ook over de nazorg is hij zeer te spreken. “Elk project heeft opleverpunten en die zijn bij aannemers nog weleens een sluitpost. Maar Janssen de Jong Bouw Zuid heeft ze keurig netjes afgewerkt. Met een apart verantwoordelijke werkvoorbereider die voor ons en de huurders aanspreekbaar was.” “Een creatieve oplossing, een constructieve en flexibele samenwerking en een mooi eindresultaat,” vat Kleijnen samen.

PETER KLEIJNEN WONINGCORPORATIE WOONMEIJ

PROJECTONTWIKKELING EN BOUW

De projectontwikkeling- en bouwbedrijven kunnen terugzien op een jaar met veel positieve ontwikkelingen. Profiterend van de aantrekkende markt zag Janssen de Jong Projectontwikkeling de marges verbeteren en werden woningen sneller verkocht. Janssen de Jong Bouw Zuid heeft in 2017 de opgaande lijn van het voorgaande jaar voortgezet. Janssen de Jong Bouw Oost draaide beter dan het voorgaande jaar, de verwachtingen voor 2018 zijn dan ook positief. Janssen de Jong Bouw Noord draaide wederom een goed jaar, zowel winst als omzet namen toe. De orderportefeuille was eind 2017 goed gevuld. In 2017 zijn mooie, nieuwe en grote projecten verworven die voor een goede basis zorgen in 2018. Zo nam Koninklijke Woudenberg een aantal bijzondere restauratieprojecten aan, waaronder de restauratie van Paleis Het Loo. De gunstige marktontwikkelingen sterken de bedrijven van het cluster Projectontwikkeling en Bouw in hun optimisme voor 2018.

Janssen de Jong Projectontwikkeling Janssen de Jong Projectontwikkeling (JJPO) heeft over 2017 wederom goed gepresteerd. Het bedrijf verkocht veel woningen, vulde de werkvoorraad aan en behaalde een gezond financieel resultaat. Daarbij zijn diverse nieuwe ambitieuze projecten ontwikkeld en is er ingezet op gasloze woningen en NOM-woningen. Het thema circulair bouwen heeft binnen de organisatie een prominente rol gekregen. Projectontwikkeling ontwikkelt woningen met verschillende NOM-oplossingen aan uiteenlopende klantgroepen.

Woningmarkt

De woningmarkt over 2017 is goed te noemen. In de Randstad en in Brabant stegen de woningprijzen substantieel en ook aan de oostzijde van het land stegen de prijzen (licht) en werden er iets meer woningen verkocht. In totaal verkocht de onderneming 467 woningen. De werkvoorraad groeide licht, mede door de verwerving van nieuwe projecten met in totaal ruim 500 woningen. De onderneming won enkele tenders/ biedingen en heeft diverse 1 op 1 overeenkomsten voor nieuwe projecten gesloten. De verkoop en realisatie van deze projecten zal voornamelijk in de periode 2019-2022 plaatsvinden.

Bedrijfshuisvesting en retail

Voorzichtig herstel van de commerciële vastgoedmarkt zette zich in 2017 voort. In Utrecht, Bleiswijk, Uithoorn en Apeldoorn bracht JJPO nieuwe projecten voor bedrijfsverzamelgebouwen op de markt. Vanwege de snelle verkoop van veel van deze units zijn deze projecten reeds in realisatie genomen. Ook in de regio Eindhoven heeft JJPO een bedrijfsverzamelgebouw ontwikkeld dat zeer binnenkort in de verkoop gaat. Het door de onderneming in 2016 ontwikkelde en verhuurde bedrijfsgebouw met retailunits in Duiven, is in 2017 door zusterbedrijf Hercuton gerealiseerd en overgedragen aan een particuliere belegger.

Circulair Bouwen en Nul op de Meter

In 2017 heeft de ontwikkeling en realisatie van gasloze wijken en NOM-woningen een vlucht genomen. JJPO verkocht woningen met verschillende NOM-oplossingen aan de uiteenlopende klantgroepen (corporaties, beleggers en particulieren). In Vlijmen (Geerpark), Utrecht (Leidsche Rijn) en Den Haag (De Tuinen van Wils) verkocht Projectontwikkeling in totaal circa 80 NOM-woningen aan particulieren. Circulair bouwen staat steeds vaker centraal bij projecten van JJPO. Janssen de Jong Projectontwikkeling won onder meer een tender voor 70 woningen met een hoge mate aan circulariteitsoplossingen in Utrecht (Leidsche Rijn). De inspanningen op gebied van duurzaam ontwikkelen en bouwen zijn niet onopgemerkt gebleven. Begin 2018 is JJPO met het project Geerpark genomineerd voor ‘De Gouden Kikker Award’, dé award voor het meest duurzame project van Nederland. De onderneming is op een respectabele tweede plaats geëindigd.

Vooruitzichten 2018

Dit jaar heeft Janssen de Jong Groep samen met de dochterondernemingen een nieuw strategisch plan gemaakt voor de jaren 2018 – 2020. Voor JJPO zal de focus blijven liggen op de woningbouw omdat zij verwacht dat deze markt de komende jaren sterk zal blijven. Daarnaast liggen er kansen in de middeldure

Boulevard of Dreams te Duiven

huursector vanwege een groot tekort aan beschikbare woningen en appartementen in dit segment. De komende jaren zal de onderneming vaker gebiedsontwikkelingen aan haar portefeuille toevoegen en daarmee zal ook de gemiddelde projectgrootte groeien. Daarnaast verwacht JJPO een stijgende lijn in het aantal te ontwikkelen en verkopen woningen. Als gevolg hiervan zal de organisatie op sommige plaatsen licht groeien. Om haar werkvoorraad voor de korte termijn op peil te houden zal er deelgenomen worden aan tenders. De uitdaging ligt in het tekort aan (bestemde) woningbouwlocaties waardoor de concurrentie hoog zal blijven en grondprijzen verder zullen stijgen. Ook in 2018 ontwikkelt en realiseert het bedrijf projecten met commercieel vastgoed. Het zullen voornamelijk bedrijfsverzamelgebouwen zijn. Daarnaast zal ze haar beleggingsportefeuille uitbreiden met (voornamelijk) huurwoningen. JJPO verwacht ondanks de hoge inkoopprijzen (grondprijzen) van nieuwe locaties en de sterk stijgende bouwkosten in 2018 een resultaat op een vergelijkbaar niveau als 2017 te behalen. Hetzelfde geldt voor het aantal te verkopen woningen.

Land van Winkel te Abcoude

Goede Morgen Geerpark te Vlijmen 21

Janssen de Jong Bouw Zuid Janssen de Jong Bouw Zuid heeft in 2017 de opgaande lijn van het voorgaande jaar voortgezet. Er zijn tal van mooie projecten gerealiseerd waardoor de omzet aanzienlijk gestegen is. Na het verlies over 2016 is het resultaat over 2017 weer in de zwarte cijfers. Alle medewerkers hebben hun steentje bijgedragen om dit succes te behalen. De werkvoorraad voor 2018 is goed, er zijn fraaie projecten aangenomen welke in 2018 door Bouw Zuid en onderhoudstak OnderhoudPlus worden gerealiseerd. Afgeronde projecten

Op het plan Hulzebraak te Schijndel zijn in 2017 door Janssen de Jong Bouw Zuid 62 woningen gerealiseerd, hiervan zijn 42 woningen bestemd voor woningcorporatie Woonmeij. De overige 20 woningen zijn samen met Janssen de Jong Projectontwikkeling ontwikkeld en verkocht. NOM-woningen te Schijndel

In Venlo zijn op het plan Kerkhofweg 48 nieuwbouwwoningen gerealiseerd. 38 woningen zijn gebouwd voor de woningstichting WoonWenz, 10 woningen zijn door Janssen de Jong Projectontwikkeling ontwikkeld en verkocht.

Woningen te Bavel

OnderhoudPlus

OnderhoudPlus is in 2017 gestart met het uitvoeren van het planmatige onderhoud voor woningstichting ‘thuis. Samen met twee andere ketenpartners verzorgen zij het dagelijks onderhoud van de woningen. Hiermee is het werkgebied van OnderhoudPlus uitgebreid naar Brabant. Naast het planmatige onderhoud focust OnderhoudPlus zich ook op het verduurzamen van bestaand vastgoed. Hiervoor is in 2017 een contract verworven voor het energetisch verduurzamen van woningen van Wonen Limburg. Samen met drie andere partijen zullen de komende 4 jaar de circa 1.000 woningen worden verduurzaamd. In 2017 heeft OnderhoudPlus in opdracht van Wonen Limburg te Venray en Maasbree reeds 202 woningen energetisch verduurzaamd. Het energielabel van de woningen is van gemiddeld label D naar label B gebracht. De werkzaamheden omvatten met name het vervangen van de bestaande kozijnen en beglazing door nieuwe kunststof kozijnen met HR++ beglazing, het na-isoleren van vloeren en spouwen en het vervangen van de bestaande dakbedekking door compleet nieuwe geïsoleerde dakplaten en dakpannen bedekking. OnderhoudPlus heeft daarnaast gefocust op communicatie met huurders. 23

NOM-keur

Tijdens de Provada, Nederlands’ grootste Vastgoedbeurs, heeft Janssen de Jong als éérste in Nederland het NOM-keurcertificaat mogen ontvangen voor haar ToPlan NOM-woningen. Dit keurmerk biedt opdrachtgevers zekerheid over de prestaties, het gebruik van het product en de belevingswaarde van de gebruiker van de NOM-woning.

Organisatie

De organisatie is in 2017 op enkele posities verder versterkt. Door de roerige arbeidsmarkt heeft Bouw Zuid enig personeelsverloop gehad, dit heeft echter ook geleid tot het aantrekken van nieuwe vakkundige medewerkers.

Vooruitzichten 2018

Janssen de Jong Bouw Zuid zal in 2018 haar processen verbeteren aan de hand van Operational Excellence. Hierdoor zal de doorlooptijd van de projecten verder worden verkort en zal Janssen de Jong Bouw Zuid beter in staat zijn om haar klanten op een goede manier te bedienen. De orderportefeuille voor 2018 is goed gevuld waardoor de continuïteit voor 2018 is gewaarborgd. Janssen de Jong Bouw Zuid ziet 2018 met vertrouwen tegemoet.

Klant centraal

Versnelde bouw 21 eengezinswoningen in Ommen

‘Samenwerking draait om mensen’ Om het aanbod sociale huurwoningen te vergroten en de doorstroming te bevorderen bouwde woningstichting De Veste in 2017 versneld 21 eengezinswoningen in de wijk De Vlierlanden in Ommen. Het project werd in minder dan een jaar tijd ontwikkeld en gerealiseerd door Janssen de Jong Bouw Noord, dat het plan in concurrentie won. Directeur-bestuurder Janine Godderij van De Veste: “Wij zoeken altijd naar partners die vanuit zichzelf met ons en met onze huurders meedenken, die dat stapje extra doen. Het team van Janssen de Jong kennen wij al lang en het is altijd goed werken met elkaar.”

“Wij zoeken altijd naar partners die vanuit zichzelf met ons en met onze huurders meedenken, die dat stapje extra doen.” JANINE GODDERIJ DIRECTEUR-BESTUURDER WONINGSTICHTING DE VESTE

Het project werd in een hechte samenwerking tot stand gebracht. Opdrachtgever en aannemer wisten elkaar uitstekend te vinden, wat gelet op de strakke planning extra waardevol bleek. Janine Godderij: “De relatief korte realisatiefase van een half jaar was een echte uitdaging. De bouw is in de zomer gestart en de woningen waren in december oplevergereed. Dat is gelukt, mede omdat de medewerkers van Janssen de Jong en zijn ketenpartners ons, gevraagd en ongevraagd, van advies, antwoorden en oplossingen hebben voorzien. Het zijn de mensen die het project tot een succes hebben gemaakt.”

Janssen de Jong Bouw Noord Janssen de Jong Bouw Noord heeft wederom een goed jaar achter de rug. Zowel winst als omzet namen toe en de verhuizing naar het nieuwe pand in Hardenberg heeft gezorgd voor nieuw elan. Ook de verhuizing van de timmerfabriek naar een nieuwe locatie in Hardenberg is succesvol verlopen. De Timmerfabriek heeft haar naam veranderd in Prefab Hout Constructies Hardenberg (PHCH) om beter weer te geven welke producten zoals daken, wanden en HSB-elementen geproduceerd kunnen worden. In 2017 werden diverse woningbouwprojecten naar volle tevredenheid van de opdrachtgever opgeleverd. Tevens werden een grote hal en een zorgcomplex gerealiseerd.

Vooruitzichten 2018

Voor 2018 zijn de verwachtingen goed. Beide ondernemingen starten het jaar met een ruim gevulde orderportefeuille, tevens is er veel vraag naar de door Bouw Noord aangeboden â&#x20AC;&#x2DC;Basis op Maatâ&#x20AC;&#x2122; woning.

Nieuwbouw complex Vlasakkerkamp te Hardenberg

Woningen van label F naar NOM in 5 dagen, dat is innovatie!

Verduurzaming woningen te Warnsveld

Janssen de Jong Bouw Oost Janssen de Jong Bouw Hengelo heeft haar naam veranderd in Janssen de Jong Bouw Oost. Deze naam geeft beter het werkgebied weer van de vennootschap. Organisatie

Binnen de organisatie zijn er diverse veranderingen doorgevoerd om het bedrijf uit te rode cijfers te krijgen. Het management team is vervangen en een aantal arbeidsplaatsen zijn vervallen. Er wordt nu veel selectiever op projecten ingeschreven. Ook is besloten om meer werk in de regio aan te nemen en meer focus aan te brengen met betrekking tot de product- markt combinaties waarin Bouw Oost actief wil zijn. Woningbouw inclusief appartementen, renovatie, bedrijfsverzamelgebouwen, scholen en zorginstellingen alsmede periodiek onderhoud zijn aantrekkelijke markten voor de onderneming.

Renovatie binnen één dag

Vermeldenswaardig is de renovatie van 82 woningen voor een woningbouwvereniging te Warnsveld waarbij Bouw Oost in één dag het complete dak en de buitengevels vervangen. Dit betekent dat bewoners geen vervangende woonruimte nodig hebben en dat de overlast in de wijk tot een minimum beperkt wordt. Tevens hebben de woningen na de renovatie een 27

eigentijdse uitstraling en is de gewenste verduurzaming gerealiseerd. Dit project is begin 2018 opgeleverd.

Vooruitblik 2018

Het jaar 2018 wordt met vertrouwen tegemoet gezien. De orderportefeuille is goed gevuld, er wordt dan ook verwacht het jaar met een kleine winst af te kunnen sluiten.

2017 stond in het teken van herstel van rendement, na het matige jaar 2016. Hoewel er in 2017 bij Janssen de Jong Bouw Oost nog geen zwarte cijfers gerapporteerd werden, waren de verliezen beduidend minder dan in 2016.

Koninklijke Woudenberg Koninklijke Woudenberg sloot 2017 af met een kleine plus. Projecten draaiden beter dan het voorgaande jaar, echter hebben een tweetal minder lopende projecten het uiteindelijke resultaat gedrukt. Commercieel gezien staat de onderneming er goed voor. De orderportefeuille voor 2018 is reeds goed gevuld met mooie projecten.

Kwaliteit boven kwantiteit

Koninklijke Woudenberg heeft haar focus verlegd van omzetgroei naar kwaliteit. Zo heeft de onderneming meer grip op het proces en kan men de lopende projecten beter aansturen. In combinatie met de focus op kwaliteit van Projectmanagement en het verder implementeren van haar kernwaarden binnen de organisatie, heeft deze nieuwe werkwijze direct zijn vruchten afgeworpen op een groot deel van de projecten.

Goed van start

Het jaar 2017 is gestart met een goede werkvoorraad. In januari werd het project Stedin te Delft aangenomen en enkele maanden daarna werd RCO House te Amsterdam aan de orderportefeuille toegevoegd. Hierdoor was de orderintake voor 2017 al in het tweede kwartaal gerealiseerd. De tweede helft van het jaar is met succes gefocust op de acquisitie van Paleis ’t Loo, waardoor Koninklijke Woudenberg voor de komende drie jaar een mooie basis werkvoorraad heeft om op te bouwen. Ook de dochterondernemingen van Koninklijke Woudenberg laten een zelfde gezonde basis zien met zicht op voldoende werk.

Tevreden opdrachtgevers

Fort Rijnauwen, Ministerie van Defensie, het Catshuis, stadhuis Maastricht: slechts een greep uit projecten waarvan de opdrachtgevers meer dan tevreden zijn over het geleverde werk van de vakmensen van het bedrijf. Een belangrijke toegevoerde waarde van Woudenberg hierbij zijn de slimme oplossingen om tijdens werkzaamheden zo min mogelijk overlast voor de omgeving te veroorzaken. Dit wordt door opdrachtgevers zeer gewaardeerd. 28

Marketing en communicatie

Koninklijke Woudenberg wil het meest toonaangevende restauratiebouwbedrijf van Nederland zijn en blijven. Om deze ambitie kracht bij te zetten is op het gebied van Marketing en Communicatie een professionaliseringsslag gemaakt. De uitingen van het bedrijf zijn consistent op haar kernwaarden en missie geënt en worden op een moderne wijze gecommuniceerd.

Service & onderhoud

De afdeling Service en Onderhoud ontzorgt klanten op een efficiënte LEAN werkwijze. Daardoor ondervindt het operationele proces van de opdrachtgever zo minimaal mogelijk hinder terwijl noodzakelijk onderhoud wordt uitgevoerd.

De kracht van samenwerken

Partnerschap blijft een belangrijk uitgangspunt voor KWA. Partnerschap geeft het bedrijf de mogelijkheid om haar klanten goede en volledige aanbiedingen te leveren, omdat de kennis en kunde van partners wordt geïntegreerd.

Vooruitzichten 2018

Koninklijke Woudenberg wil continue verbeteren, intern luidt het thema voor 2018 dan ook ‘In een keer goed!’. De onderneming kijkt kritisch naar wat minder goed gaat en maakt zo de doelmatigheid van de werkzaamheden inzichtelijk. Waar zitten de efficiëntieslagen, wat is er nodig om deze verbeteringen door te voeren? Alle voorgaande thema’s zoals kwaliteit en cultuurverandering worden hierin meegenomen. In combinatie met de kwaliteit van de werkvoorraad ziet de onderneming 2018 positief tegemoet.

Kennis en vakmanschap zorgt dat iedereen kan blijven genieten van historische gebouwen.

BEDRIJFSHUISVESTING

Het Cluster Bedrijfshuisvesting van Janssen de Jong Groep wordt gevormd door de ondernemingen en handelsnamen Hercuton, Remco Ruimtebouw, ServicebouwPlus, pvvT, Hafkon International en Ocmer. De bedrijven zijn gezamenlijk gevestigd in Nieuwkuijk en Lรณdz (Polen), opereren ieder vanuit hun eigen merknaam en beschikken over jarenlange kennis en ervaring. Samen bieden zij de beste oplossing voor elk bedrijfshuisvestingsvraagstuk met meerdere productmarktcombinaties in binnen- en buitenland.

Klantvraag centraal

Het Cluster Bedrijfshuisvesting wil dé specialist zijn op het gebied van hoogwaardige nieuwbouw, onderhoud en renovatie van bedrijfshuisvesting. Afhankelijk van de vraag van de klant kijkt het cluster welk beton-, staal- of hybrideconcept en/of welke totaaloplossing voor onderhoud, renovatie en verbouwingen het beste aansluit bij diens wensen en behoeften. Met deze flexibele aanpak kan het Cluster Bedrijfshuisvesting de opdrachtgever altijd de optimale huisvestingsoplossing aanbieden.

Kracht2

“Kracht tot de macht”, dat was het thema van 2017. Door de samenwerking tussen de onderlinge bedrijven nog meer te optimaliseren en kennis en kunde te delen, worden medewerkers flexibeler ingezet om aan de klantvraag te kunnen voldoen. Het personeelsbestand is in 2017 met 33 personen gegroeid, het kantoorpand in Nieuwkuijk is uitgebreid en de overname van pvvT paste goed in de ambitie van het cluster om processen te beheersen en kwaliteit te leveren.

Jaar van de medewerker

2017 was ook het jaar van de medewerker. Velen hebben onder meer diverse trainingen mogen volgen, waaronder: Interne communicatie, Vergadertechnieken, Superpromotor, Cash Awareness, Vastgoed rekenen, UAV-GC Verdiepingstraining en Workshop CAR/AVB/PI.

Nieuwe kernwaarden

Kwaliteit Innovatief Transparant Samen, oftewel: KITS. Zij vormen de nieuwe kernwaarden van de bedrijven binnen het cluster. Voor en door de medewerkers opgesteld met als doel de (interne) klant eenduidig en optimaal te bedienen.

Grondmaps.com

Om opdrachtgevers nog beter van dienst te kunnen zijn heeft het cluster in 2017 de interactieve website “Grondmaps.com” gelanceerd. Uit onderzoek bleek namelijk dat er primair twee vragen spelen bij de afweging om te verhuizen of uit te breiden. De eerste vraag is: “Wat kost het?” en de tweede vraag luidt: “Welke locatie is er beschikbaar?”. Om beter op de locatievraag in te kunnen spelen, is Grondmaps.com gelanceerd. Bezoekers kunnen op deze website snel, simpel en gratis ontdekken welke grondposities beschikbaar zijn voor de bouw van bedrijfsmatig vastgoed.

Samenleving

De betrokkenheid van het cluster bij de samenleving komt mede tot uiting in het vitaliteitsprogramma ‘Samen Bewegen’. Hierdoor worden medewerkers gestimuleerd om meer te bewegen en tevens geld in te zamelen voor de goede doelen Hospice Francinus de Wind Waalwijk, KiKa en KWF.

Speerpunten 2018

De focus voor het Cluster Bedrijfshuisvesting ligt in 2018 op de continuïteit van het cluster met haar huidige bezetting. Door middel van een professionaliseringsslag op het gebied van met name HR, inkoop en ICT is het doel om samen een hoger resultaat te boeken, met hetzelfde aantal medewerkers. Effectiviteit is hierbij het sleutelwoord.

Kwaliteit, innovatief, transparant en samen vormen de nieuwe kernwaarden van de bedrijven binnen het cluster.

Remco Ruimtebouw Remco Ruimtebouw was in 2017 actief met diverse totaalprojecten in onder meer Europa, Afrika en het Caribisch gebied. In Nederland blijft de vraag naar turn-key nieuwbouw toenemen. Ook de internationale vraag naar totaaloplossingen voor de bouw van bedrijfsgebouwen in staal, waarbij de klant van A tot Z wordt ontzorgd, blijft groeien. Met een goed gevulde orderportefeuille zijn de verwachtingen voor 2018 dan ook positief.

In 2017 realiseerde Remco Ruimtebouw tal van bedrijfsgebouwen in onder meer Nederland, Curaçao, Haïti en Ethiopië. Bij de internationale projecten verzorgde Remco Ruimtebouw de engineering, de productie, het transport én de montage. In Nederland realiseerde Remco Ruimtebouw samen met Hercuton het nieuwbouwproject SEGRO Park Amsterdam Airport (SPAA), een duurzaam distributiecentrum gelegen aan de Rijnlanderweg te Hoofddorp.

45-Jarig bestaan

Een van de hoogtepunten in 2017 was het 45-jarig bestaan van de onderneming. Remco Ruimtebouw is ontstaan vanuit Heuvelstaal in Vught, vervolgens opgenomen in Symbion en sinds 1985 onderdeel van

Nieuwbouw productie- en magazijnruimte te Born 32

Janssen de Jong Groep. In deze jaren is zowel in binnen- als buitenland hard aan de weg getimmerd. Inmiddels is Remco Ruimtebouw uitgegroeid tot een wereldbedrijf in industriële bedrijfshuisvesting, op basis van een geoptimaliseerd bouwsysteem in staal.

Vooruitzichten 2018

De vooruitzichten voor 2018 zijn goed. De order- en offerteportefeuille is goed gevuld en er staan verschillende opleveringen gepland. In Ethiopië wordt gewerkt aan de montage van een brouwhuis, utility-gebouw, een gebouw voor productielijnen en opslag en vele meters pipebridges op een bestaande brouwerij. In Nederland wordt pal langs de A16 de nieuwbouw voor Koffiepartners gebouwd.

Door de specialistische kennis van de bedrijven binnen het cluster te bundelen is zij in staat haar klanten volledig te ontzorgen.

Nieuwbouw Distributiecentrum Dordtse Kil III

Hercuton Hercuton kijkt terug op een zeer succesvol jaar waarin mooie projecten in opdracht gekregen én opgeleverd zijn. De klanttevredenheid steeg naar 8,2 gemiddeld en er was veel media aandacht voor de oplevering van het prestigieuze pilotproject Dordtse Kil III in Dordrecht. Het personeelsbestand is uitgebreid om de goed gevulde orderportefeuille voor 2018 te kunnen realiseren. Media aandacht

Veel media aandacht ging in 2017 uit naar de oplevering van het pilot project Dordste Kil III in Dordrecht. Het 32.000 m² grote distributiecentrum is vooruitlopend op de aankomende Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (Wkb) gerealiseerd. Het is het eerste gebouw in Nederland dat in Gevolgklasse 2 werd gebouwd, onder grote belangstelling van de media, bouwsector én overheid.

Turn-key nieuwbouw

Ook in 2017 realiseerde Hercuton veel turn-key nieuwbouwprojecten voor grote opdrachtgevers. Zo werkte Hercuton in de Houthavens in Amsterdam aan project Imagewharf. De drie loft kantoren en een parkeergebouw zijn in prefab beton, staal én hout gerealiseerd. Voor Donghua International BV – een 34

van 's werelds grootste industriële kettingen fabrikanten met vestigingen in heel Europa – is een bedrijfshal met kantoor gebouwd. En het tweelaags distributiecentrum met kantoor voor L&M Rijnsburg B.V. – één van de grootste spelers in de internationale bloemenbranche – is ook turn-key opgeleverd.

Vooruitzichten 2018

De orderportefeuille voor 2018 is goed gevuld. Zo realiseert Hercuton in Honselersdijk turn-key een 26.600 m² tellend distributiecentrum voor W.K.Heyl jr b.v., een innovatief familiebedrijf in bloemen en planten. Op de Maasvlakte in Rotterdam bouwt Hercuton Truckwash Maasvlakte, de grootste truckwash van Nederland en in Zaltbommel wordt een nieuw distributiecentrum van 20.000 m² voor DHL gebouwd.

Hafkon International Hafkon International heeft in 2017 een goed rendement behaald. De focus lag vooral op buitenlandse projecten, maar ook in Nederland zijn er aansprekende projecten opgeleverd. Sinds 1972 is Hafkon International actief op het gebied van aluminium felsdaken. In 2017 realiseerde het bedrijf een opzienbarend project: de vervanging van het dak van de luchthaven in Tanzania. Ook voor 2018 liggen er ook omvangrijke internationale aanvragen. Werkzaamheden Hafkon te Tanzania

Klant centraal

Logistiek bedrijvenpark 'SEGRO Park Amsterdam Airport'

‘Net dat stapje extra voor een optimaal resultaat’ Bij Schiphol ontwikkelt vastgoedontwikkelaar SEGRO het innovatieve, duurzame logistieke bedrijvenpark SEGRO Park Amsterdam Airport’ (SPAA). Werk aan de winkel voor Hercuton en Remco Ruimtebouw, die prima papieren hebben om het gehele plan te mogen realiseren. In SPAA verrijst de komende jaren ruim 100.000 m² aan distributieruimte met units van 1.500 tot 30.000 m², van energie voorzien door zonnepanelen en warmtekoudeopslag (WKO). Inspelend op de verwachte groei van het vrachtvervoer ontwikkelt SEGRO soortgelijke toekomstbestendige logistieke distributiecentra in heel Europa.

“Hun kennis van en ervaring met dit soort omvangrijke, veeleisende vraagstukken bleek cruciaal.”

TIJS DERISON DIRECTEUR SEGRO BENELUX

Eind 2017 gaven de Janssen de Jong-bedrijven hun visitekaartje af met de vlekkeloze oplevering van de eerste unit (10.000 m²). “Hun kennis van en ervaring met dit soort omvangrijke, veeleisende vraagstukken bleek cruciaal”, aldus Tijs Derison, directeur van SEGRO Benelux. “Het is heel prettig om met deze solide partijen te werken. Ze spelen heel flexibel en oplossingsgericht in op veranderende situaties, zijn heel kwaliteitsgericht en zetten steeds nét dat stapje extra voor een optimaal resultaat, ook in de nazorg.” In de tweede fase gaat SEGRO wederom in zee met beide bedrijven voor de bouw van een warehouse van 10.000 m², dat naar wens van de klant wordt opgedeeld in kleinere units.

ServicebouwPlus In 2017 leverde ServicebouwPlus diverse mooie onderhouds-, renovatie- en verbouwingsprojecten op. De onderneming voerde succesvol werkzaamheden uit voor onder meer Kuehne + Nagel en Greenpack. Ook in 2018 staat er weer een groot aantal werken op stapel. De eerste resultaten van de krachtenbundeling met de afdeling Remco Refit zijn positief. Totaaloplossingen

ServicebouwPlus werd in 2007 opgericht als serviceafdeling van Hercuton en groeide in korte tijd uit tot een veelgevraagde leverancier van totaaloplossingen voor bedrijfsmatig vastgoed op het gebied van onderhoud, renovatie en verbouw. Sinds 2016 opereert deze afdeling zelfstandig onder de naam ServicebouwPlus. Met honderden onderhoudsabonnementen en tientallen renovatie- en verbouwingsprojecten is ServicebouwPlus inmiddels een begrip in de markt.

Bowlingcentrum te Almere

Uitgevoerde projecten in 2017

Opdrachtgevers als Sitos, Condor Carpets, Goodman en Hitachi Data Systems kozen in 2017 opnieuw voor ServicebouwPlus bij het uitvoeren van aanpassingen aan hun bedrijfspand. Daarnaast werden er in 2017 wederom vele meerjarige onderhoudsabonnementen afgesloten.

Vooruitzichten 2018

2018 staat in het teken van de verdere professionalisering van ServicebouwPlus. Met een goed gevulde orderportefeuille ziet ServicebouwPlus 2018 met vertrouwen tegemoet.

Plus Ultra te Wageningen

pvvT pvvT is medio 2017 door het Cluster Bedrijfshuisvesting overgenomen. Hierdoor is het Cluster in staat opdrachtgevers van bedrijfsmatig vastgoed een nog breder dienstenpakket aan te bieden. Afbouw, geveltechniek en prefab & Montage

pvvT is gespecialiseerd in afbouw, geveltechniek en prefab & montage van houtskeletbouw. Zij bieden geveloplossingen in onder andere hout, aluminium en kunststof en verzorgen de afbouw van bedrijfspanden. pvvT beheerst het hele proces vanaf engineering tot en met realisatie. (Half)fabricaten die haar eigen productielocatie verlaten, zijn onder andere wanden, vloeren, elementen, dakranden en achterconstructies.

Krachten bundelen

De kennis en capaciteit van pvvT past goed in de ambitie van het cluster om processen te beheersen en kwaliteit te leveren. Het cluster kan â&#x20AC;&#x201C; in eigen beheer â&#x20AC;&#x201C; klanten een totaalpakket van locatiekeuze, financieringsadvies en eerste schets tot en met sleutelklare oplevering en nazorg bieden.

Vooruitzichten 2018

pvvT werkt al jaren samen met de bedrijven binnen het cluster en kennen elkaars werkwijze. De overname biedt pvvT naast groeimogelijkheden ook kansen voor de verdere integratie in bouwprocessen om bestaande en nieuwe opdrachtgevers van dienst te kunnen zijn.

Ocmer Ocmer behoort tot de top 10 turn-key bouwbedrijven in Polen. Het bedrijf realiseert op conceptmatige wijze hoogwaardige industriĂŤle bedrijfshuisvesting in staal, beton, hout of hybride. In 2017 heeft de onderneming voor een aantal terugkerende opdrachtgevers mooie projecten gerealiseerd. Totaaloplossing

Ocmer biedt opdrachtgevers turn-key totaaloplossingen. Het bedrijf realiseert een bouwproject vanaf ontwerp tot en met sleutelklare oplevering. Ook in 2017 hebben zij veel opdrachtgevers ontzorgd met de engineering, de productie, het transport, de montage, het projectmanagement en het verkrijgen van bouwvergunningen.

Ook in 2017 heeft Ocmer haar opdrachtgevers ontzorgd met de engineering, productie, transport, montage, projectmanagement en het verkrijgen van bouwvergunningen.

Organisatie

In haar bedrijfsvoering wordt veel aandacht besteed aan klanttevredenheid. Ocmer is er dan ook trots op dat een groot deel van de opdrachtgevers bij een uitbreiding of nieuwbouw opnieuw voor de vertrouwde aanpak van Ocmer kiest!

Vooruitzichten 2018

Voor 2018 is de offerteportefeuille goed gevuld met kansrijke projecten.

Klant centraal

Creatieve campus 'Imagewharf' in Amsterdamse Houthavens

‘Hercuton ideale bouwpartner’ “Met haar visie op 'legolisering' van het bouwproces loopt Hercuton ver vooruit op traditionele bouwers”, stelt Ton van Oosten, founder van projectontwikkelaar & vastgoedonderneming Steengoed. “Ofwel: eerst goed nadenken, om daarna het project in gang te zetten en tot een goed einde te brengen.” Geheel in deze innovatieve spirit bouwt Hercuton voor Steengoed het Imagewharf-project in de Amsterdamse Houthavens. De campus van drie gebouwen met loftkantoren, ateliers en werkplaatsen moet uitgroeien tot een urban community van creatieve 'scale-ups'. Imagewharf is Hercuton's vierde project voor Steengoed.

“Je vóelt dat je samenwerkt met een enorm betrokken, zelfkritische en transparante bouwpartner.”

TON VAN OOSTEN FOUNDER STEENGOED

Visie, plannen, bouwteamaanpak, bouwproces... alles in het Imagewharf-project getuigt van de eigenzinnige geest van Van Oosten, die in Hercuton de ideale bouwpartner vond om zijn vernieuwende ideeën vorm te geven. “Projecten als deze ontwikkel je mét elkaar in een bouwteam. Alleen in zo'n gelijkwaardige samenwerking kom je tot de beste oplossingen en elimineer je onmogelijkheden. De inbreng van Hercuton ervaar ik daarbij als extreem prettig. Deze mensen zijn honderd procent dedicated. Je vóelt dat je samenwerkt met een enorm betrokken, zelfkritische en transparante bouwpartner. We zitten inmiddels alweer samen aan tafel voor de vervolgfase.”

CARIBBEAN De bedrijven van Janssen de Jong Caribbean toonden in 2017 een divers beeld. Onze bedrijven hebben opdrachten op de particuliere markt uitgevoerd, waaronder opdrachten voor diverse luchthavens in het Caribisch gebied, de realisatie van een ziekenhuis op Aruba en de realisatie van een hal voor een bouwmaterialenhandel op Curaรงao. Vanaf 2016 is Janssen de Jong op Curaรงao actief met haar bouwbedrijf Albo Caribbean. Zij voert o.a. de nieuwbouw van Hato Airport uit. Door de eigen organisaties aan te passen aan de uitdagende marktomstandigheden en door diverse samenwerkingsverbanden aan te gaan, werd een positief resultaat gerealiseerd. Afgelopen jaar zijn er mooie projecten verworven die een goede basis vormen voor 2018.

CURAÇAO

Albo Caribbean Bij Albo Caribbean stond het jaar 2017 vooral in het teken van het project ‘Uitbreiding Curaçao International Airport’. Het project is in volle gang en reeds twee mijlpalen zijn bereikt: op 1 juni 2017 werd het hoogste bouwpunt bereikt en eind 2017 werd de uitgebreide vertrek- en aankomsthal in gebruik genomen. Geplande oplevering

Bouwactiviteiten aan drie zijden van de luchthaven onder leiding van verschillende uitvoeringsteams moeten borgen dat het project conform afspraak eind 2018 volledig in gebruik kan worden genomen door Curaçao Airport Partners.

Nieuwe Megastore voor Kooyman

Begin 2017 is gestart met het klaar maken van het bouwterrein voor de komst van een nieuwe Kooyman megastore voor bouwmaterialen. Naast hoofdaannemer Albo Caribbean nemen ook andere ondernemingen van Janssen de Jong Groep deel aan het project. Remco Ruimtebouw levert de staalconstructie, daken wandbeplating. De Curaçaose Wegenbouw Maatschappij verzorgt het grondwerk, ondergrondse infrastructuur en de aanleg van parkeerplaatsen. Betonindustrie Brievengat levert het beton en de blokken. De synergie tussen de Janssen de Jong

bedrijven komt hier volledig tot haar recht. Door het project binnen 10 maanden te realiseren is bewezen dat nieuwkomer Albo Caribbean een geduchte concurrent is voor de reeds bestaande bedrijven.

Fors geïnvesteerd

Als nieuwkomer die direct aftrapt met een groot bouwproject heeft Albo Caribbean vorig jaar fors geïnvesteerd in materieel en personeel. Tijdens een productieve teambuildingsessie stond de uitdaging “Hoe maken we als nieuwe organisatie met een jong, ambitieus team de uitbreiding van Curaçao International Airport succesvol?” centraal.

Vooruitzichten 2018

Albo Caribbean staat voor een mooie toekomst, waarin het de resultaten en de continuïteit van het bedrijf volledig in eigen hand heeft.

Hato Airport te Curaçao 42

Frame-cad woningen te Curaรงao

Eigen Woning Plan

CURAร AO

2017 bleek een uitdagend jaar voor Eigen Woning Plan (EWP). Voornamelijk wegens een tegenvallend aantal verkochte woningen en het niet toekennen van kavels voor vervolgprojecten. De stagnatie in de woningverkoop heeft te maken met de economische stilstand, de dure levenstandaard en de strenge voorwaarden om in aanmerking te komen voor een hypotheek. Daarentegen was de bouw van 10 framecad woningen (een alternatief snel bouwsysteem) op de buitenring succesvol, deze woningen waren voor aanvang van de bouw reeds verkocht. Acropolis

Aan het eind van 2017 waren reeds 76 van de 84 woningen verkocht. Het streven is om de overige woningen in de 1e helft van 2018 te verkopen om zodoende de onderhoudskosten tot een minimum te beperken. Bij vervolgprojecten zal de focus liggen op het verlagen van bouwkosten. Onder meer ligging, grondgesteldheid, type infrastructuur en materiaalkeuze van de woningen zijn enkele voorbeelden waar sterker op zal worden gestuurd.

Duurzaam alternatief

In januari 2017 startte EWP met de realisatie van een framecad modelwoning op de buitenring van plan Acropolis. De woning, vervaardigd uit een stalenframewerk is in een recordtijd gebouwd. Er was veel interesse in deze categorie woning, tijdens de voorverkoop werden de eerste 10 snel verkocht. De bouw hiervan is volop in uitvoering. Kopers kunnen hun nieuwe woning in het eerste kwartaal van 2018 43

betreden. Voorbereidingen voor de bouw van de volgende 10 woningen worden reeds getroffen. Zodra de woningen verkocht zijn en Domeinbeheer groen licht geeft zal gestart worden met de bouw.

Mogelijkheden buiten curacao

De regering van Bonaire heeft interesse getoond in het EWP concept. Besloten is dat de onderneming een perceel toegewezen krijgt waar zij eenzelfde modelwoning kan bouwen als op Curaรงao om animo bij potentiele kopers te polsen.

Vooruitzichten 2018

De vooruitzichten zijn moeilijk voorspelbaar daar EWP afhankelijk is van de overheid die percelen ter beschikking stelt. Na het toekennen van de nieuwe deelgebieden zal eerst het nodige tekenwerk verricht moeten worden. De vervolgprojecten zullen niet eerder dan 2e helft van 2018 van start gaan.

Curaรงaose Wegenbouw Maatschappij De Curaรงaose economie is net als het voorgaande jaar met een krimp afgesloten. Ondanks de uitdagingen die dit met zich mee brengt heeft Curaรงaose Wegenbouw Maatschappij (CWM) door sterke acquisitie, goede prijsvorming en het leveren van constante kwaliteit belangrijke projecten aan haar orderportefeuille kunnen toevoegen.

CURAร AO

Grootschalige projecten

Naast het SWR-project (waterleidingsanering in 25 verschillende wijken) welke eind 2017 voor meer dan 70% gereed was, heeft CWM een betonnen platform voor grote vliegtuigen aangelegd. Dit in een 24/7 uitvoeringsfase, wat mogelijk was dankzij goede coördinatie en de samenwerking met zustermaatschappij Betonindustrie Brievengat voor de leverantie van het beton.

Andere projecten

Een belangrijk project welke diverse Janssen de Jong ondernemingen in goede samenwerking succesvol hebben gerealiseerd is de nieuwbouw Kooyman Mega Store aan de Jan Noorduynweg.

CWM kan met trots zeggen dat zij een steentje hebben bijgedragen aan de realisatie van de 2e mega pier. Curaçao beschikt nu over twee pieren welke dagelijks gebruikt worden voor het aanmeren van mega cruiseschepen. De werkzaamheden welke CWM als onderaannemer van BAM internationaal heeft uitgevoerd zijn het aanleggen van boulders (grote stenen) en het verwerken van aanvulmateriaal voor de kade. Momenteel is CWM bezig met de verfraaiing van het landgedeelte. Net als voorgaande jaren zorgen verkavelingsplannen deels voor het garanderen van de continuïteit van CWM. De onderneming is in 2017 betrokken bij de ontwikkelingen op Coral Estate, Harmonie en Blue Bay Resort. De verscheidenheid aan disciplines op en rondom Hato Airport zorgde ervoor dat CWM het hele jaar een vast team heeft kunnen inzetten. Het team was verantwoordelijk voor het plaatsen van geleiderails, de aanleg van verkeersdrempels, waterleidingen, riolering en het asfalteren van bestaande runway en platforms.

Bouwen aan de toekomst

CWM heeft in augustus het driedaagse voetbaltoernooi CWM-EWP voor de U11 klasse met succes afgesloten. Meer dan 100 kinderen in de leeftijd van 10-11 jaar hebben hieraan deelgenomen. Vooraf aan het toernooi heeft CWM in samenwerking met de Voetbalschool Soccer 10 clinics verzorgd door de spelers en hun coaches. Speciaal voor dit toernooi was atleet Churandy Martina aanwezig. CWM en EWP hebben met de clinics en het toernooi veel media-aandacht gegenereerd.

Vooruitzichten

De vooruitzichten voor 2018 zijn positief. De infrastructuur voor het nieuwe ziekenhuis (HNO) zal dit jaar worden opgeleverd. Tevens zal er het nodige aan infrastructuur aangelegd worden. Door het vrijgeven van fondsen voor het opknappen van het wegennet zal er voldoende werk komen voor de infraaannemers, transportbedrijven en onderaannemers. Hierdoor zal de economie een impuls krijgen. CWM heeft in december 2017 een overeenkomst getekend voor de uitvoering van het infra-project Tera Cora Lot 5. Over projecten zoals Zakito District Cooling en FTTH project voor UTS zal in de tweede helft van 2018 meer duidelijkheid komen.

Medewerkers aan het werk op Hato Airport te Curaçao 45

Mijnmaatschappij Curaçao

CURAÇAO

De lokale en internationale markt bleef voor Mijnmaatschappij Curaçao (MMC) krimpen en veranderen in 2017. Desondanks heeft MMC meer dan 800.000 ton aan producten verkocht. De toename is te danken aan de verhoogde export naar Bonaire, Aruba en Sint Maarten, het Mega Pier II project en de activiteiten van zusterbedrijf Betonindustrie Brievengat. Het resultaat bleef achter vanwege het aanzienlijk achterblijven van de verkoop van fosfaat, dit vanwege politiek economische omstandigheden in Brits Guyana. Risico gestuurd werken

MMC heeft veel tijd besteed aan het in kaart brengen van risico’s en het opstellen van een beleidshandboek gebaseerd op risico gestuurd werken. Dit is aan de hand van sessies bekend gemaakt aan alle leidinggevenden. De organisatie opereert efficiënt en processen lopen effectief.

Organisatie

In 2017 heeft MMC voor haar medewerkers verschillende opleidingen georganiseerd op het gebied van veiligheidsbewustzijn en omgaan met materieel. Verder is er een vol automatische drone aangeschaft, hiermee kan men nauwkeurig voorraadbeheeroverzichten en productieplanningen maken.

Steenbrekers van Mijnmaatschappij Curaรงao

Om toegankelijkheid en klantgerichtheid te vergroten heeft de MMC het afgelopen jaar gefocust op branding, relatiemanagement, kwaliteitsbewustwording en educatie door middel van bijeenkomsten, beurzen en media. Daarnaast is MMC in 2017 NSF (National Sanitation Foundation, USA) gecertificeerd zodat export naar de Verenigde Staten ook mogelijk is.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Ook in 2017 toonde MMC wederom haar maatschappelijke betrokkenheid door sponsoring aan de Kinderoorden Brakkeput, Probista en Sinta Ros. Tevens heeft MMC een filtercart aangeschaft zodat zij tot drie maal toe olie kan hergebruiken.

Vooruitzichten 2018

De strategie voor de komende jaren geeft vertrouwen voor de toekomst. Dat vertrouwen is terug te zien in de bedrijfsvoering, innovatie, realisatie, personeelsbeleid en het ondernemerschap. 2017 was een jaar met focus op risico gestuurd werken en export. In 2018 wordt de focus verlegd naar Innovatie en toegankelijkheid op lokaal niveau. Daarnaast is de kostenstructuur aangepast op de verwachte matige marktomstandigheden, lokaal en internationaal.

Betonindustrie Brievengat

CURAร AO

De bouwmarkt in 2017 bleef krimpen en veranderen. Desondanks bleef het marktaandeel van Betonindustrie Brievengat (BIB) stabiel. Het resultaat in lokale valuta ging omhoog door scherp en kritisch te opereren en dit af te wisselen met positiviteit en durven ondernemen. Zo heeft de onderneming in 2017 verschillende grote projecten aangenomen en succesvol uitgevoerd en afgerond. In deze sterk krimpende en concurrerende markt werd BIB onmiskenbaar gezien als trendsetter. Evenement van het jaar

De Open Dag in juni 2017 was een van de hoogtepunten van het jaar voor wat betreft de zichtbaarheid van de onderneming. Duizenden mensen hebben het evenement bezocht. Meer dan 400 bezoekers hebben genoten van een rondleiding met speciale demonstraties over het innovatieve zelf-verdichtend beton. Meer dan 180 kinderen hebben deelgenomen aan het Kids Science Lab.

Maatschappelijk betrokken

BIB heeft onder andere gedoneerd aan het Children's Museum Curaรงao. Verder is de onderneming het afgelopen jaar ISO 9001:2015 en Caribbean

Werkzaamheden Betonindustrie Brievengat 48

Safety Standard gecertificeerd. Net als voorgaande jaren zet de onderneming zich onverminderd in voor de jeugd van Curaรงao.

Vooruitzichten 2018

De strategie voor de komende jaren geeft vertrouwen voor de toekomst. Dat vertrouwen is terug te zien in de bedrijfsvoering, innovaties, realisatie, het personeelsbeleid en het ondernemerschap. 2017 was een jaar met focus op klantgerichtheid en professionalisme. 2018 wordt een jaar vol vernieuwing, innovatie en inspelen op de krimpende bouwmarkt, want deze zal ook in 2018 verder blijven krimpen.

Medewerkers van Betonindustrie Brievengat 49

Klant centraal

Renovatie 125 km waterleiding op Curaçao

‘Het liefst zó weer in zee met CWM’ Na bijna drie jaar flink doorwerken nadert het grote reconstructieproject van het waterleidingnet van het Curaçaose water- en energiebedrijf Aqualectra zijn oplevering. De Curaçaose Wegenbouw Maatschappij (CWM) herstelde en vernieuwde vanaf 2015 maar liefst ca. 125 km verouderde en lekkende leidingen. Over de kwaliteit van het werk is Aqualectra zo tevreden dat men ook het vervolgtraject graag weer met CWM zou willen oppakken. “Het is dat we projecten openbaar moeten aanbesteden, anders zouden we voor het nieuwe traject zó weer met CWM in zee gaan”, stelt Darick Jonis.

“We wisten dat CWM dit werk goed zou aankunnen. Men werkt altijd heel netjes en ordelijk, houdt zich aan zijn afspraak en levert gewoon kwaliteit.” DARICK JONIS WAARNEMEND CEO AQUALECTRA DISTRIBUTION

De waarnemend CEO prijst vooral de gunstige voorwaarden voor de voorfinanciering door CWM, die het kostbare project überhaupt mogelijk maakten. Jonis: “Maar ook de eerdere goede ervaringen met de aannemer speelden een belangrijke rol bij de gunning. We wisten dat CWM dit werk goed zou aankunnen. Men werkt altijd heel netjes en ordelijk, houdt zich aan zijn afspraak en levert gewoon kwaliteit.” Veel waardering heeft Jonis ook voor CWM's flexibele opstelling in het project: “Bij issues werkte men heel oplossingsgericht mee. En bij klachten van klanten kwam men meteen in actie om deze op te lossen. CWM heeft echt prima werk geleverd.”

Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij

BONAIRE

Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij (BWM) had in de eerste helft van 2017 weinig activiteit door vertraging op lopende projecten. In de tweede helft van het jaar haalde het bedrijf de schade in, wat heeft gezorgd voor continuïteit en verbetering van het werkresultaat. Op politiek vlak heeft Bonaire een stabiele regering welke gefocust is op het verbeteren van de infrastructuur en het versterken van diverse afdelingen, dit in nauwe samenwerking met Nederland. Belangrijke projecten

De implementatie van het FTTH (Fiber to The Home) project voor het telefoniebedrijf Telbo heeft gezorgd voor de continuïteit van BWM. Het aanpassen van haar werkmethodiek gaf direct positief resultaat.

Het project wordt in 2019 afgerond, dan zullen er circa 8000 woningen aangesloten zijn op glasvezel. In de laatste maanden van 2017 heeft BWM in opdracht van DRO (Openbare Werken) essentiële wegen opgeknapt. Het betreft “Kaya Pos di Amor” en een gedeelte van “Kaya Nikiboko Noord” welke onderdeel zijn van een urgentieprogramma voor het verbeteren van het wegennet. De werkzaamheden zijn voorspoedig verlopen, de projecten zijn voor de feestdagen opgeleverd. Naast bovengenoemde projecten is de onderneming druk geweest met de aanleg van een hemelwaterafvoer-voorziening en verharding voor de verbouwing van het ziekenhuis Mariadal.

Vooruitzichten 2018

In het jaar 2018 zal blijken of Bonaire haar prioriteit daadwerkelijk legt bij het verbeteren van de leefbaarheid van de bevolking. Naast de nieuwe uitbreidingsplannen van Flamingo Airport en het opknappen van de pieren zal het bouwen van sociale woningen, een verbeterde wegenstructuur, betrouwbare nutsvoorzieningen etc. kunnen zorgen voor een economische opleving. De plannen voor het verbeteren van de wegenstructuur zijn reeds uitgewerkt en aan Nederland overhandigd. BWM zal gedurende het jaar haar organisatie gereed maken om de eventueel hieruit voortvloeiende projecten uit te kunnen voeren.

Aanleg fietspad door medewerkers van Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij 51

Algemeen Bouwbedrijf Albo Aruba en Arubaanse Wegenbouw Maatschappij

ARUBA

Algemeen Bouwbedrijf Albo Aruba (Albo) en Arubaanse Wegenbouw Maatschappij (AWM) hebben voor wat betreft resultaat en cashflow het jaar 2017 positief en boven het geprognotiseerde budget kunnen afsluiten. Dit ondanks een sterk onder druk staande marktsituatie. De bedrijven zijn dan ook gematigd optimistisch over de vooruitzichten voor 2018. Het op peil houden van de werkvoorraad binnen de veranderende marktomstandigheden en de daarmee samenhangende continuïteit heeft binnen de ondernemingen de hoogste prioriteit. Succesvolle opleveringen

In 2017 hebben Albo en AWM diverse mooie projecten opgeleverd. Onder meer asfaltwerkzaamheden op de “Green Corridor”, de beddentoren van Dr. Horacio Oduber Hospitaal, de renovaties van 42 hotelkamers bij Tara Bucuti Beach Resort en het Rosa College, de kerk op Dakota, diverse werken voor zowel DOW, WEB en AAA en woningen en het bezoekerscentrum op de Smart Community zijn naar tevredenheid van de klant opgeleverd.

Smart Community te Aruba 52

Lopende Projecten

Doorlopende projecten voor 2018 zijn onder meer de Airport stand 1 & 2, de nieuwbouw van de CMB bankfiliaal te Sta. Cruz, diverse werken voor het water en energiebedrijf (WEB), de uitbreiding van Arugas en werkzaamheden in opdracht van Siemens voor het hospitaal.

Marktontwikkelingen

De verkiezingen op Aruba zijn eind september 2017

Lobby Hilton hotel te Aruba

afgesloten. Nu er een nieuwe regering is aangesteld is het wachten op de plannen en ontwikkelingen voor de komende jaren. Verwacht wordt dat de bouwen infra sector op Aruba onverminderd te maken gaat krijgen met beperkte overheidsinvesteringen, dit als gevolg van reeds aangegane verplichtingen.

Organisatie

De heropening van de raffinaderij heeft op enkele facilitaire werkzaamheden na nog niet geleid tot heropstart van de activiteiten aldaar. Positief zijn de voornemens van de airport om een uitbreidings- en renovatie project te starten als onderdeel van het masterplan.

Vooruitzichten 2018

De concurrentie in de branche is onverminderd groot, waardoor de prijzen net als in 2017 fors onder druk blijven staan. Bij met name grotere projecten kunnen AWM en Albo zich door hun gevestigde naam, kennis en kunde nog onderscheiden, echter door de hevige concurrentie is dit niet altijd een garantie voor de gunning van nieuwe opdrachten. In de vaak door externe omstandigheden veroorzaakte vertraging van de start van projecten is fluctuatie in continuĂŻteit het resultaat. Door binnen de projecten de focus te leggen op marktspreiding en diversiteit kan men de effecten op deze continuĂŻteit opvangen.

Binnen de genoemde marktomstandigheden en fluctuerende continuĂŻteit is het noodzakelijk scherp te blijven op personele bezetting. Het afgelopen jaar hebben de bedrijven hierop voldoende kunnen anticiperen.

Voor het jaar 2018 liggen er enkele uitdagingen. Grote overheidsaanbestedingen worden niet verwacht. Wel lijken projecten in opdracht van semioverheid en de private sector aan te trekken. Medio april zullen de renovatie van de lobby en het parkeerterrein van het Tara Bucuti Beach Resort van start gaan, beide ondernemingen zijn hierbij betrokken. Voor de Aruba Airport Authority zal in het eerste kwartaal gestart worden met de vervanging van de Apron stands 2A & 2B. Naast dit project zijn de bedrijven reeds initieel betrokken bij enkele andere projecten van de airport. In de calculatiefase zijn AWM en Albo betrokken bij de prijsvorming van diverse grote en kleinere projecten. Het is van groot belang om deze nieuwe projecten te acquireren om zodoende de orderportefeuille voor 2018 verder op peil te brengen. De verwachting is dat ondanks de genoemde uitdagingen ook in 2018 de geprognotiseerde budgetten gerealiseerd zullen worden.

Klant centraal

Renovatie Dr. Horacio E. Oduber Hospital in Oranjestad

‘Bouwen aan betere zorg op Aruba’ De gezondheidszorg op Aruba krijgt een belangrijke impuls. Het ziekenhuis van het eiland, het Dr. Horacio E. Oduber Hospital in Oranjestad, wordt ingrijpend gerenoveerd en uitgebreid. Namens Janssen de Jong Groep zijn Albo en AWM bij dit grote werk betrokken. Albo bouwde eerst een nieuwe, zes verdiepingen tellende beddentoren en werkt inmiddels aan de renovatie van de bestaande gebouwen. AWM werkt aan de infrastructuur op het complex. Tijdens alle werkzaamheden blijft het ziekenhuis gewoon in gebruik. Nieuwbouw en renovatie beslaan bij elkaar circa 28.000 m2.

“Je vóelt dat je samenwerkt met een enorm betrokken, zelfkritische en transparante bouwpartner.”

JEFF SHAHEEN PROJECTMANAGER OHL ARELLANO

Namens hoofdaannemer OHL Arellano is Jeff Shaheen projectmanager voor het gehele project. Hij is zeer te spreken over de samenwerking met Albo en AWM. “Met AWM hebben we een uitstekende partij voor het civiele werk op het complex. En Albo’s expertise op Aruba verzekert ons ervan dat we zorgfaciliteiten van hoge kwaliteit gaan leveren. Het bedrijf is onze integrale partner voor de belangrijkste bouwactiviteiten. Samen met Albo hebben we een hecht team samengesteld dat in staat is het project integraal op te pakken en de verwachtingen van de Arubaanse gemeenschap te overtreffen.”

Windward Roads

SINT MAARTEN

Eind 2016 werden er diverse projecten aangenomen waardoor Windward Roads (WWR) het jaar 2017 goed van start ging. Het eerste half jaar van 2017 verliep zeer voorspoedig. De kentering kwam in september toen orkaan Irma op het toppunt van haar kracht over het eiland Sint Maarten trok. De orkaan richtte zeer grote schade aan, hetgeen een onzekere toekomst met zich meegebracht voor het eiland. Herstelwerkzaamheden Backstreet te Sint Maarten

Niet alleen door natuurlijke schade maar ook dankzij de politiek is in Sint Maarten een roerige tijd aangebroken. Na de orkaan is er politiek gezien veel ophef ontstaan, onder meer over de verdeling van subsidies die door Nederland beschikbaar werden gesteld. Als gevolg hiervan is het kabinet gevallen en worden er nieuwe verkiezingen gehouden.

Organisatie

De organisatie van WWR heeft in 2017 onder druk gestaan. Door de orkaan is er veel persoonlijke schade geleden waardoor sommige medewerkers genoodzaakt waren het eiland te verlaten. Hoogste 55

prioriteit ligt dan ook bij het werven van nieuwe medewerkers.

Vooruitzichten 2018

De focus is verschoven van infrastructurele werkzaamheden naar het herstellen van (commercieel) vastgoed. De vooruitzichten in de civiele sector zijn door orkaan Irma uiterst onzeker te noemen. Zo blijft ook onduidelijk of uitgesteld werk op de luchthaven in 2018 hervat zal worden, omdat de aankomst- en vertrekhal door de orkaan veel schade heeft ondervonden.

Civiele werken te Anquilla

Anguilla Roads and Construction

ANGUILLA

Het eerste half jaar leek voor Anguilla Roads en Construction (ARC) voorspoedig te gaan. Het project voor de reparaties aan de haven, gestart in 2016, liep goed door in 2017. Onder meer het aanleggen van floodgates (sluizen) is inmiddels succesvol afgerond. Helaas heeft orkaan Irma veel schade aangericht aan het eiland. Zo lagen alle elektriciteitskabels nog boven de grond, de herstelwerkzaamheden hiervan namen veel tijd in beslag.

Vooruitzichten 2018

Het is nog onbekend wat 2018 zal brengen voor Anquilla en het bedrijf. De verwachting is dat het nog enige tijd zal duren voordat investeringen weer op gang komen en de schade na orkaan Irma is hersteld.

Central Mix Concrete

SINT MAARTEN

Het jaar 2017 was voor Central Mix Concrete (CMC) een jaar met veel uitdagingen. Na de productie boost in 2016 heeft er een stabilisering plaatsgevonden. Daarnaast heeft Orkaan Irma veel schade aangericht aan het eiland en de onderneming. De herstelwerkzaamheden aan de betonplant hebben twee maanden in beslag genomen, het bedrijf heeft in deze periode geen productie kunnen draaien. Direct na de reparatie werd er volop geproduceerd, de vraag naar beton is door de schade op het eiland gestegen. Kwaliteit en innovatie

CMC profileert zich als kwaliteitsleverancier en blijft zich net als voor orkaan Irma concentreren op de kwaliteit van haar producten. Door de stijgende vraag is het noodzakelijk om producten te blijven testen en waar mogelijk te verbeteren. Zo is de onderneming bezig met het testen van waterproof beton (Hycrete). Ook Barchip Fiber blijft een populair product van CMC.

Steenbrekers van Mijnmaatschappij Curaรงao

De concurrentie blijft uitdagend. Door te blijven innoveren kan het bedrijf haar marktpositie behouden en hopelijk in het komende jaar verbeteren.

Vooruitzichten 2018

De vooruitzichten voor 2018 zijn mede door herstelwerkzaamheden en nieuwbouwprojecten positief te noemen. De verwachting is dat veel particulieren na het afhandelen van verzekeringen hun woningen willen herstellen en aanpassen. Dit zal de vraag naar betonnen daken verhogen.

Saba Roads and Construction

SABA

Landscaping door Mijnmaatschappij CuraĂ§ao

Voor Saba Roads and Construction (SRC) was 2017 een mooi jaar met positief verlopen projecten. Met name het project aan Fort Bay Road, de aanleg van een waterleiding, was een grote opdracht welke naar tevredenheid van de opdrachtgever afgerond is. Het heeft tevens meerwerk opgeleverd, de waterleiding wordt door SRC doorgetrokken van The Bottom naar Windward Side. Organisatie

De personele bezetting is in 2017 ongewijzigd gebleven. Dit zorgt voor stabiliteit en rust onder de medewerkers, tegelijkertijd houdt de onderneming kennis en ervaring in huis. Orkaan Irma heeft op Saba minder schade aangericht dan op Sint Maarten. Na enkele opruim- en herstelwerkzaamheden kon er relatief snel weer over worden gegaan tot de orde van de dag. Orkaan

Maria, die enkele weken na Irma over het eiland trok, heeft helaas meer schade aangericht. De werkplaats van SRC is door de storm weggevaagd, inmiddels is deze op een andere locatie opgezet.

Vooruitzichten 2018

De vooruitzichten voor 2018 zijn redelijk positief. Er wordt verder gewerkt aan de waterleiding naar Windward Side. Daarnaast lopen er plannen om deze leiding verder door te trekken naar Hells Gate.

Nieuwe workshop te Saba â&#x20AC;&#x201C; opbouw na orkaan Maria 58

Financiële gang van zaken In 2017 is de omzet met ruim 20% gestegen van € 326 miljoen tot € 393 miljoen. De omzet van het cluster Projectontwikkeling en Bouw steeg van € 186 miljoen naar € 201 miljoen. In Nederland is voor € 37 miljoen aan intercompany leveringen geboekt. De grootste omzetgroei realiseerde het cluster Bedrijfshuisvesting, daar steeg de omzet met € 34 miljoen tot € 124 miljoen. De omzet in het Caribische gebied steeg met ruim 10% tot € 105 miljoen. De nettowinst kwam uit op € 13 miljoen (2016: € 8 miljoen). Financieringsstructuur en balansverhoudingen

Er is op 31 december 2017 voldaan aan de bankconvenanten. De totale bancaire schuld bedroeg per 31 december € 14 miljoen hetgeen een verbetering is van € 8 miljoen ten opzichte van 2016. De solvabiliteit per 31 december 2017 bedraagt 28% (2016: 31%). De verwachte groei van de activiteiten kan naar verwachting vanuit de huidige kredietfaciliteit en het rendement uit lopende activiteiten gefinancierd worden.

Vooruitzichten 2018

Het economisch klimaat in de wereld is goed en met name de economie in Nederland is in 2017 sterk aangetrokken. We zijn positief voor 2018. Door onze geografische spreiding in Nederland, Afrika, het Caribische gebied en Oost-Europa, en de strategie om de organisatie beter aan te laten sluiten bij de markt verwachten we een gelijkblijvend resultaat over 2018.

Raad van Bestuur, juni 2018 Hans N.J. Smits Pieter L. van Gulik

JAARREKENING 2017

Geconsolideerde balans (opgemaakt vóór winstverdeling)

in duizenden euro’s

ACTIVA

31-12-2017

31-12-2016

Vaste activa Immateriële vaste activa Goodwill Geactiviveerde ontwikkelkosten

(1) 2.739 267

3.494 235 3.006

Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen Machines en installaties Andere vaste bedrijfsmiddelen

3.729

(2) 14.059 12.711 4.707

12.382 15.750 4.110 31.477

Financiële vaste activa Deelnemingen Vorderingen op deelnemingen Vorderingen op aandeelhouder Overige vorderingen Latente belastingen

Vastgoedbeleggingen

32.242

(3) 10.029 8.934 31 156 4.523

(4)

9.845 10.314 1.468 86 5.415 23.673

27.128

14.950

6.071

Vlottende activa Voorraden Grond- en hulpstoffen Strategische grondposities Gereed product en handelsgoederen

Onderhanden projecten Vorderingen Handelsdebiteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Winstbelasting Overige vorderingen Overlopende activa

Liquide middelen TOTAAL ACTIVA

2.852 38.000 5.012

(5)

(6)

(7)

2.380 31.860 5.961 45.864

40.201

3.339

44.179 579 436 6.815 3.649

38.593 14 42 26.411 1.907 55.658

66.967

7.859

7.866

182.487

187.543

in duizenden euroâ&#x20AC;&#x2122;s

PASSIVA

Groepsvermogen Eigen vermogen Minderheidsbelang

31-12-2017

31-12-2016

(8) 51.852 224

58.993 0 52.076

Voorzieningen Pensioenen en jubileumuitkeringen Latente belastingen Overige

(9a) (9b)

527 1.076 29.867

58.993

436 893 19.391 31.470

Langlopende schulden Overige schulden

20.720

(10) 8.863

998 8.863

Kortlopende schulden Onderhanden projecten Kortlopend gedeelte langlopende schulden Kredietinstellingen Leveranciers en handelskredieten Belastingen en premies sociale verzekeringen Winstbelasting Overige schulden Overlopende passiva

TOTAAL PASSIVA

(5) (10) (11)

(12) (13)

7.872 2.998 21.891 34.370 5.182 2.553 9.188 6.024

998

0 3.729 38.700 36.658 5.669 3.132 13.410 5.534 90.078

106.832

182.487

187.543

Geconsolideerde winsten verliesrekening

in duizenden euroâ&#x20AC;&#x2122;s

2017

Netto-omzet Mutatie onderhanden werken

393.235

(16) -9.857

Bedrijfsopbrengsten Kosten van gronden hulpstoffen Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten Lonen, salarissen en sociale lasten Afschrijvingen op immateriĂŤle en materiĂŤle vaste activa Overige bedrijfskosten

(18)

Resultaat deelnemingen Belastingen Resultaat na belastingen Minderheidsbelang Nettowinst

-9.857

11.039

383.378

337.490 103.685 143.270 50.928

5.906 16.498

5.406 22.287

Bedrijfsresultaat

365.082

325.576

18.296

11.914

396 1.842

Resultaat voor belastingen

(21)

326.451 11.039

111.791 181.114 49.773

Bedrijfskosten

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten

2016

343 1.739 -1.446

-1.396

16.850

10.518

-502 -3.290

-53 -2.441

13.058

8.024

-37

13.021

8.024

13.021 -5.661

8.024 968

7.360

8.992

Geconsolideerd totaal resultaat Nettowinst Mutatie wettelijke reserve valuta omrekeningsverschillen

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

in duizenden euro’s

2017

Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat na belastingen Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa incl. waarderingsaanpassingen Aanpassingen tot netto-kasstroom Mutatie voorzieningen Werkkapitaal (excl. liquide middelen en bankschulden) en overige mutaties Netto-kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa DesInvesteringen immateriële vaste activa Overige mutatie immateriële vaste activa Investering niet geconsolideerde deelnemingen Desinvestering niet geconsolideerde deelnemingen Mutatie langlopende vorderingen op deelnemingen Mutatie overige langlopende vorderingen Investering vastgoedbeleggingen Desinvestering vastgoedbeleggingen Netto-kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Dividend Toename langlopende schulden Aflossing langlopende schulden Vordering aandeelhouder Mutatie schulden aan kredietinstellingen Netto-kasstroom uit financieringsactiviteiten

13.058

8.024

(1)

5.906

5.406

(9)

12.415

2.412

4.833

-22.985 36.212

(2) (2) (1) (1) (3) (3) (3) (3) (4) (4)

-9.490 18 -700 665 0 0 999 1.442 -6.370 552

-7.143

-5.833 127 -75 0 -299 300 -752 -453 -3.480 6.411 -12.884

(3)

-14.500 7.075 o 1.437 -17.309

-4.054

0 0 0 -8.072 16.516 -23.297

8.444

-2.753

Liquide middelen begin boekjaar

7.866

10.619

LIQUIDE MIDDELEN EINDE BOEKJAAR

7.897

7.866

Netto-kasstroom

2016

Toelichting Grondslagen voor de financiële verslaggeving Algemeen

Janssen de Jong Groep is statutair en feitelijk gevestigd te Son en Breugel, Science Park Eindhoven 5001 (KvK:17094991). Janssen de Jong Groep is een bouwgroep en actief middels een drietal clusters: Projectontwikkeling en Bouw, Bedrijfshuisvesting en Caribbean. Overzicht van de gehouden belangen is opgenomen onder het hoofdstuk overzicht deelnemingen. Janssen de Jong Groep B.V. maakt deel uit van Uranus 1952 B.V. te Son en Breugel.

Consolidatie

In de geconsolideerde jaarrekening worden, overeenkomstig uniforme grondslagen, integraal opgenomen de financiële gegevens van Janssen de Jong Groep B.V. en haar groepsmaatschappijen. Onderlinge activa en passiva, baten en lasten alsmede op balansdatum ongerealiseerde winsten die het gevolg zijn van onderlinge activiteiten van groepsmaatschappijen worden geëlimineerd. Nieuwe groepsmaatschappijen worden in de consolidatie opgenomen vanaf het moment dat Janssen de Jong Groep beslissende invloed uitoefent op het beleid. Indien Janssen de Jong Groep geen beslissende invloed meer heeft op het beleid, worden groepsmaatschappijen niet langer in de consolidatie opgenomen. Indien bij verwerving van nieuwe groepsmaatschappijen de (verschuldigde) verkrijgingsprijs van de deelneming hoger is dan het aandeel in het eigen vermogen op basis van waarderingsgrondslagen van Janssen de Jong Groep en op basis van de reële waarden van de activa en passiva op overnamedatum, wordt het verschil (goodwill) geactiveerd en naar gelang de economische levensduur afgeschreven. De vennootschappelijke winsten verliesrekening is opgesteld met toepassing van artikel 402, titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Minderheidsbelang derden De groepsmaatschappijen zijn integraal geconsolideerd, waarbij het minderheidsbelang van derden afzonderlijk tot uitdrukking is gebracht binnen het groepsvermogen. Het minderheidsbelang derden 66

wordt gewaardeerd op het proportionele deel van derden in de nettowaarde van de activa en verplichtingen, bepaald volgens de waarderingsgrondslagen van de onderneming. Indien de aan het minderheidsbelang van derden toerekenbare verliezen het minderheidsbelang in het eigen vermogen van de geconsolideerde maatschappij overtreffen, dan wordt het verschil, alsmede eventuele verdere verliezen, volledig ten laste van de meerderheidsaandeelhouder gebracht, tenzij en voor zover de minderheidsaandeelhouder de verplichting heeft, en in staat is, om die verliezen voor zijn rekening te nemen. Het aandeel van derden in het resultaat wordt afzonderlijk als laatste post in de geconsolideerde winst-en verliesrekening in aftrek op het groepsresultaat gebracht.

Vreemde valuta

Activa en passiva van groepsmaatschappijen in niet-eurolanden worden omgerekend tegen de per balansdatum geldende koersen. De koersverschillen die voortvloeien uit de omrekening van het aan deze ondernemingen ter beschikking gestelde vermogen, worden rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt. De posten van de winsten verliesrekening van deze ondernemingen worden omgerekend tegen de gemiddelde koers in het verslagjaar. In- en verkooptransacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de op het moment van de transacties geldende koersen. Koersverschillen die voortvloeien uit de afwikkeling van deze transacties en uit de omrekening van monetaire posten worden in het resultaat verwerkt. Koersverschillen welke ontstaan ten gevolge van vreemde-valutatransacties, die zijn aangegaan ter afdekking van het risico van koersfluctuaties over de netto-investering in de buitenlandse deelnemingen, worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht.

Verbonden partijen

Partijen die gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kunnen uitoefenen, alle groepsmaatschappijen, deelnemingen en sleutelfunctionarissen worden aangemerkt als verbonden partij. Transacties met verbonden partijen vonden ”at arms’ length” plaats. Transacties tussen groepsmaatschappijen worden in de consolidatie geëlimineerd.

Kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Kasstromen in vreemde valuta zijn omgerekend tegen een gemiddelde koers. Koersverschillen op geldmiddelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Betaalde dividenden en geldmiddelen begrepen in de aan- of verkoopprijs van groepsmaatschappijen zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Transacties waarbij geen instroom of uitstroom van kasmiddelen plaatsvindt, zoals financiële leasing, zijn niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De individuele posten van het kasstroomoverzicht zijn niet noodzakelijkerwijs af te leiden uit de mutaties tussen de individuele balanssaldi, voornamelijk als gevolg van valuta-omrekeningsverschillen en eliminatieposten.

Bijzondere waardeverminderingen

Voor materiële en immateriële vaste activa wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat deze activa onderhevig zijn aan bijzondere waardeverminderingen. Als dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat. De realiseerbare waarde is de hoogste van de bedrijfswaarde en de opbrengstwaarde. Als het niet mogelijk is de realiseerbare waarde te schatten voor een individueel actief, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Wanneer de boekwaarde van een actief (of een kasstroomgenererende eenheid) hoger is dan de realiseerbare waarde, wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Indien sprake is van een bijzonder waardeverminderingsverlies van een kasstroomgenererende eenheid, wordt het verlies allereerst toegerekend aan goodwill die is toegerekend aan de kasstroomgenererende eenheid. Een eventueel restant verlies wordt toegerekend aan de andere activa van de eenheid naar rato van hun boekwaarden.

Verder wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er enige indicatie is dat een in eerdere jaren verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies is verminderd. Als een dergelijke indicatie aanwezig is, wordt de realiseerbare waarde van het betreffende actief (of kasstroomgenererende eenheid) geschat. Terugneming van een eerder verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies vindt alleen plaats als sprake is van een wijziging van de gehanteerde schattingen bij het bepalen van de realiseerbare waarde sinds de verantwoording van het laatste bijzonder waardeverminderingsverlies. In dat geval wordt de boekwaarde van het actief (of kasstroomgenererende eenheid) opgehoogd tot de geschatte realiseerbare waarde, maar niet hoger dan de boekwaarde die bepaald zou zijn (na afschrijvingen) als in voorgaande jaren geen bijzonder waardeverminderingsverlies voor het actief (of kasstroomgenererende eenheid) zou zijn verantwoord. Een bijzonder waardeverminderingsverlies voor goodwill wordt niet teruggenomen in een volgende periode.

Algemene grondslag fusies en overnames

Een overname is een transactie waarbij de groep de beschikkingsmacht verkrijgt over het vermogen (activa en passiva) en de activiteiten van een overgenomen partij. Overnames worden verwerkt op basis van de 'purchase accounting' methode op de datum waarop de zeggenschap overgaat naar de groep (de overnamedatum). De verkrijgingsprijs wordt daarbij gesteld op het overeengekomen geldbedrag of equivalent voor de verkrijging van de overgenomen partij, dan wel de reële waarde van de op overnamedatum verstrekte tegenprestaties. De verkrijgingsprijs wordt vermeerderd met de kosten die direct toerekenbaar zijn aan de overname. Bij uitgestelde betaling van de koopsom wordt de verkrijgingsprijs gesteld op de contante waarde van de koopsom. De identificeerbare activa en passiva van de overgenomen partij verwerkt de groep op de overnamedatum. Deze activa en passiva worden afzonderlijk verwerkt tegen hun reële waarden, mits het waarschijnlijk is dat toekomstige economische voordelen

naar de groep zullen vloeien (activa) dan wel de afwikkeling zal resulteren in een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen (passiva), en de kostprijs of reële waarde ervan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Zie de grondslag onder het hoofd 'Immateriële vaste activa' voor de verwerking van eventuele positieve of negatieve goodwill die ontstaat bij de overname. Een overeengekomen mogelijke aanpassing van de verkrijgingsprijs die afhankelijk is gesteld van toekomstige gebeurtenissen wordt opgenomen in de verkrijgingsprijs zodra de aanpassing waarschijnlijk is en het bedrag ervan betrouwbaar kan worden bepaald. Ook is het mogelijk dat een eerdere schatting van de aanpassing van de verkrijgingsprijs moet worden herzien. Dergelijke aanpassingen van de verkrijgingsprijs, die worden verwerkt als schattingswijzigingen, resulteren ook in aanpassingen van de bepaalde (positieve of negatieve) goodwill. De aangepaste goodwill wordt prospectief afgeschreven vanaf het moment van de wijziging van de verkrijgingsprijs. Vergelijkende cijfers worden niet aangepast. Gedurende het boekjaar hebben de volgende fusies en overnames plaatsgevonden: Activa- / passiva-transactie op 1 mei 2017: Bouwbedrijf pvvT B.V. Juridische fusie op 27 september 2017: Janssen de Jong Vastgoed B.V. JaSonnius B.V. Sonniuswijk Beheer B.V. Allrest Onroerend Goed B.V. Tegel IV Real Estate B.V. Ontw.comb. Heeze-Zuid JaFor B.V. Janssen de Jong Bouw B.V.

Algemene grondslag Financiële instrumenten

Financiële instrumenten die op grond van de juridische realiteit worden aangemerkt als eigenvermogensinstrumenten, worden gepresenteerd onder het eigen vermogen. Uitkeringen aan houders van deze instrumenten worden in mindering op het eigen vermogen gebracht na aftrek van eventueel hiermee verband houdend voordeel uit hoofde van belasting naar de winst. Financiële instrumenten die op grond van de juridische realiteit worden aangemerkt als een financiële verplichting, worden gepresenteerd onder schulden. Rente, dividenden, baten en lasten met betrekking tot deze financiële instrumenten worden in de winsten verliesrekening verantwoord als kosten of opbrengsten. 68

Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als de onderneming beschikt over een deugdelijk juridisch instrument om het financiële actief en de financiële verplichting gesaldeerd af te wikkelen en de onderneming het stellige voornemen heeft om het saldo als zodanig netto of simultaan af te wikkelen.

Schattingen

Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de directie van Janssen de Jong Groep zich over verschillende zaken een oordeel vormt, en dat de directie schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in art. 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten.

Grondslagen voor waardering activa en passiva

De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. De jaarrekening is opgesteld in euro’s. Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, de winsten verliesrekening en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen, waarmee wordt verwezen naar de toelichting. De gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar.

Financiële instrumenten

Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten zoals vorderingen, effecten en schulden, als financiële derivaten verstaan. Alle aan- en verkopen volgens standaard marktconventies van financiële activa worden opgenomen per transactiedatum, dat wil zeggen de datum waarop de groep de bindende overeenkomst aangaat. Voor de grondslagen van de primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de behandeling per balanspost. Voor de waardering en verwerking van derivaten wordt verwezen naar toelichting (14) Risicobeheer en financiele instrumenten.

Immateriële vaste activa

Goodwill ontstaan bij de verwerving van deelnemingen wordt bepaald als het verschil tussen de verkrijgingsprijs en het aandeel in de nettovermogenswaarde van de deelneming bepaald naar het moment van verwerving. Hierbij wordt tevens in acht genomen de niet op de balans van de overgenomen partij voorkomende activa en passiva. Goodwill van verworven deelnemingen wordt geactiveerd en lineair afgeschreven over de verwachte economische levensduur. Aan het einde van het boekjaar vindt een beoordeling plaats van de boekwaarde. Indien en voor zover een waardedaling is opgetreden, wordt deze ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreedt. Immateriële vaste activa worden in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige voordelen die dat actief in zich bergt, zullen toekomen aan de onderneming en de kosten van dat actief betrouwbaar kunnen worden vastgesteld.

Materiële vaste activa

Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, onder aftrek van over deze waarde berekende lineaire afschrijvingen gebaseerd op de verwachte economische gebruiksduur. Met waardeverminderingen wordt rekening gehouden. In dat geval vindt afwaardering naar lagere bedrijfswaarde of directe opbrengstwaarde plaats. Waardeverminderingen worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreden. Materiële vaste activa worden in de balans verwerkt indien het waarschijnlijk is dat de toekomstige prestatie-eenheden met betrekking tot dat actief zullen toekomen aan de onderneming en de kosten van het actief betrouwbaar kunnen worden vastgesteld.

Waardeverminderingen worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreden. Vorderingen worden initieel op reële waarde gewaardeerd en daarna op geamortiseerde kostprijs, rekening houdend met een voorziening voor oninbaarheid. Latente belastingen De post latente belastingen heeft betrekking op de nominale waarde van de toekomstige belastingvorderingen met een verdisconteringsvoet van 4% voor de tijdswaarde van deze latentie, die voortvloeit uit verschillen tussen bedrijfseconomische en fiscale waarderingsgrondslagen, berekend tegen de geldende nominale tarieven.

Vastgoedbeleggingen

Vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen kostprijs. Met duurzame waardeverminderingen wordt rekening gehouden. In dat geval vindt afwaardering naar lagere bedrijfswaarde of directe opbrengstwaarde plaats. Waardeverminderingen worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreden. Op vastgoedbeleggingen wordt niet afgeschreven. De eerste waardering van vastgoedbeleggingen is tegen de verkrijgingsprijs. De verkrijgingsprijs omvat de koopsom en alle direct toe te rekenen uitgaven zoals juridische advieskosten, overdrachtsbelasting en andere transactiekosten. Als sprake is van een uitgestelde betaling van de koopsom wordt de verkrijgingsprijs gesteld op de contante waarde daarvan. De verkrijgingsprijs van zelf vervaardigde vastgoedbeleggingen is het bedrag van de kosten tot en met het moment dat de vervaardiging of ontwikkeling gereed is.

Voorraden Financiële vaste activa

Deelnemingen in groepsmaatschappijen worden in beginsel gewaardeerd op basis van een evenredig deel van de nettovermogenswaarde. Groepsmaatschappijen maken gebruik van dezelfde grondslagen als gehanteerd bij de moedermaatschappij. Minderheidsbelangen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs dan wel lagere marktwaarde, tenzij invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijk en financieel beleid van de deelneming; in dat geval vindt waardering plaats tegen nettovermogenswaarde. Met waardeverminderingen wordt rekening gehouden. In dat geval vindt afwaardering naar lagere bedrijfswaarde of directe opbrengstwaarde plaats. 69

De voorraden gronden hulpstoffen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijzen of lagere opbrengstwaarde. Grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen aanschafprijs op basis van de 'first-in, first-out' (FIFO)-methode of lagere opbrengstwaarde. De waardering van de voorraad grondposities vindt plaats tegen verwervingsprijs, vermeerderd met eventuele belastingen en bijkomende kosten, exclusief rentekosten. Indien binnen een gestelde termijn na verwerving van onroerend goed, bestemd voor projectontwikkeling, geen noemenswaardige ontwikkelingsactiviteiten zijn gestart, worden systematisch voorzieningen getroffen ten laste van het resultaat. De voorziening zal maximaal bedragen

het verschil tussen het geïnvesteerde bedrag en de geschatte lagere directe opbrengstwaarde van het onroerend goed. Voor eigen rekening en risico ontwikkeld onroerend goed, bestemd voor de verkoop, wordt gewaardeerd tegen bestede kosten (exclusief rentekosten) of geschatte lagere directe opbrengstwaarde. De voorraden gereed product en handelsgoederen worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere opbrengstwaarde. De vervaardigingsprijs omvat alle kosten die samenhangen met de verkrijging of vervaardiging, alsmede gemaakte kosten om de voorraden op hun huidige plaats en in hun huidige staat te brengen. In de kosten van vervaardiging zijn begrepen directe loonkosten en toeslagen voor aan de productie gerelateerde indirecte vaste en variabele kosten, waaronder de kosten van het bedrijfsbureau, onderhoudsafdeling en interne logistiek. De opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs onder aftrek van direct toerekenbare verkoopkosten. Bij de bepaling van de opbrengstwaarde wordt rekening gehouden met de incourantheid van de voorraden.

Onderhanden projecten

Onderhanden projecten betreffen projecten in opdracht van derden. Deze worden gewaardeerd tegen kostprijs plus tot dan toe opgenomen winst, naar rato van de voortgang van het project, verminderd met verwachte verliezen en verminderd met gefactureerde termijnen. In geval verliezen op projecten worden verwacht, wordt het totale verwachte verlies op het project direct als last in de betreffende periode verantwoord. De kostprijs omvat alle uitgaven die rechtstreeks verband houden met de projecten en een toerekening van de direct toerekenbare indirecte kosten. Opbrengsten als gevolg van meerwerk worden betrokken in de totale contractopbrengsten als het bedrag op enigerlei wijze door de opdrachtgever is geaccepteerd. Claims en incentives worden gewaardeerd in het onderhanden werk als het nagenoeg zeker is dat deze geaccepteerd respectievelijk behaald zullen worden. De geactiveerde winst op onderhanden werken is gebaseerd op het verwachte eindresultaat, rekening houdend met het voortgangspercentage. Het voortgangspercentage bestaat uit de verhouding geboekte kosten ten opzichte van de totale verwachte kosten, te bezien per project afzonderlijk. De post onderhanden projecten bestaat uit het saldo van gerealiseerde projectkosten, toegerekende winst, en indien van toepassing, verwerkte verliezen en reeds gedeclareerde termijnen. Onderhanden projecten 70

worden (op collectieve basis) afzonderlijk in de balans onder vlottende activa gepresenteerd. Indien het een creditstand vertoont worden deze gepresenteerd onder de kortlopende schulden. Uitgaven voor projectkosten voor nog niet verrichte prestaties worden opgenomen onder de voorraden. Het resultaat van een aanneemcontract kan betrouwbaar worden ingeschat als de totale projectopbrengsten, de vereiste projectkosten om het project af te maken en de mate waarin het onderhanden project is voltooid betrouwbaar kunnen worden vastgesteld, het waarschijnlijk is dat de economische voordelen naar de vennootschap zullen toevloeien en de aan het onderhanden project toe te rekenen projectkosten duidelijk te onderscheiden zijn en op betrouwbare wijze te bepalen zijn. Indien het resultaat van een onderhanden project niet betrouwbaar kan worden ingeschat, worden de projectopbrengsten slechts verwerkt in de winsten verliesrekening tot het bedrag van de gemaakte projectkosten dat waarschijnlijk kan worden verhaald. De projectkosten worden verwerkt in de winsten verliesrekening in de periode waarin ze zijn gemaakt. Onder projectopbrengsten wordt verstaan de in het contract overeengekomen opbrengsten vermeerderd met eventuele opbrengsten op grond van meer- of minderwerk, claims en vergoedingen, indien en voor zover het waarschijnlijk is dat de opbrengsten zullen worden gerealiseerd en betrouwbaar kunnen worden bepaald. De projectopbrengsten worden bepaald op de reële waarde van de tegenprestaties die is of zal worden ontvangen.

Vorderingen

De vorderingen worden gewaardeerd bij eerste verwerking tegen reële waarde, na de eerste verwerking worden de vorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, waarop een voorziening voor mogelijke oninbaarheid in mindering is gebracht. De voorziening wordt bepaald op basis van individuele beoordeling van uitstaande vorderingen. De vlottende activa hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar.

Liquide middelen

Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.

Eigen vermogen

Indien de vennootschap eigen aandelen inkoopt, wordt de verkrijgingsprijs van de ingekochte aandelen in mindering gebracht op de overige reserves, totdat deze aandelen worden ingetrokken of worden verkocht. Indien ingekochte aandelen worden verkocht, komt de opbrengst uit verkoop ten gunste van de overige reserves. Kosten direct samenhangend met de inkoop, verkoop en/of uitgifte van nieuwe aandelen worden rechtstreeks ten laste gebracht van het eigen vermogen, onder verrekening van relevante winstbelastingeffecten. Overige rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen worden eveneens verwerkt onder verrekening van relevante winstbelastingeffecten. In de wettelijke reserve worden omrekeningsverschillen verantwoord die het gevolg zijn van de omrekening van de functionele valuta van bedrijfsuitoefeningen in het buitenland naar de presentatievaluta van de moedermaatschappij. Bij verkoop van een deelneming worden de op deze deelneming betrekking hebbende cumulatieve omrekeningsverschillen overgeboekt naar de overige reserves. De wettelijke reserve omrekeningsverschillen heeft betrekking op de ondernemingen in de Caribbean en Polen.

Voorzieningen Algemeen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden, tenzij anders vermeld, gewaardeerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. Wanneer verplichtingen naar verwachting door een derde zullen worden vergoed, wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen indien het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting. Jubileumuitkeringen De voorziening voor jubileumuitkeringen betreft de contante waarde van de uitkeringen aan de medewerkers inzake jubilea. Bij de berekening van de voorziening is rekening gehouden met een vertrekkans van de medewerkers. 71

Voorziening voor latente belastingen De voorziening voor latente belastingen heeft betrekking op toekomstige belastingverplichtingen, die voortvloeien uit verschillen tussen bedrijfseconomische en fiscale waarderingsgrondslagen, berekend tegen de geldende nominale tarieven. De hieruit voortvloeiende voorziening is tegen nominale waarde opgenomen. Voorziening voor garantieverplichtingen De voorziening voor garantieverplichtingen houdt verband met de geschatte kosten van de vervanging van geleverde producten en verrichte diensten, voor zowel in rechte afdwingbare verplichtingen (geleverde producten of verrichte diensten voldoen niet aan de overeengekomen kwaliteiten) of feitelijke verplichtingen (bij wijze van service/coulance, voor zover algemeen bekend en gebruikelijk). Deze geschatte kosten zijn gebaseerd op historische garantiedata en het gemiddelde van alle mogelijke uitkomsten, vermenigvuldigd met de kans dat de uitkomst zich voor zal doen. Voorziening voor claims, geschillen en rechtsgedingen Een voorziening uit hoofde van claims, geschillen en rechtsgedingen wordt gevormd indien het waarschijnlijk is dat de onderneming in een procedure zal worden veroordeeld. De voorziening betreft de beste schatting van het bedrag waarvoor de verplichting kan worden afgewikkeld, en omvat tevens de proceskosten. Overige voorzieningen De voorziening voor opruiming van aanwezige milieuvervuiling wordt gevormd indien de wetgeving, in het land waar de milieuvervuiling zich voordoet, daartoe verplicht. De voorziening betreft het verwachte bedrag voor de opruiming vanaf het moment dat het vrijwel zeker is dat een dergelijke wetgeving van kracht zal worden. Voor kosten van herstel die het gevolg zijn van het uitoefenen van de activiteiten, wordt een voorziening opgebouwd naarmate de activiteiten plaatsvinden. Dotaties aan de voorziening worden ten laste gebracht van de winsten verliesrekening. Het bedrag is de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichting af te wikkelen.

Pensioenen

Janssen de Jong Groep heeft een pensioenregeling waarop de bepalingen van de Nederlandse Pensioenwet van toepassing zijn en waarvoor op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan

pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen worden betaald door Janssen de Jong. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Nog niet betaalde premies worden als verplichting op de balans opgenomen.

Langlopende schulden

Rentedragende en niet-rentedragende langlopende schulden zijn opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs vermeerderd met de direct daaraan toe te rekenen transactiekosten. De rentelasten worden verantwoord in de perioden waarop ze betrekking hebben.

Leasing

De onderneming kan financiële en operationele leasecontracten afsluiten. Een leaseovereenkomst waarbij de voor- en nadelen verbonden aan het eigendom van het leaseobject geheel of nagenoeg geheel door de lessee worden gedragen, wordt aangemerkt als een financiële lease. Alle andere leaseovereenkomsten classificeren als operationele leases. Bij de leaseclassificatie is de economische realiteit van de transactie bepalend en niet zozeer de juridische vorm. Classificatie van de lease vindt plaats op het tijdstip van het aangaan van de betreffende leaseovereenkomst. Als de onderneming optreedt als lessee in een operationele lease, wordt het leaseobject niet geactiveerd. Vergoedingen die worden ontvangen als stimulering voor het afsluiten van een overeenkomst worden verwerkt als een vermindering van de leasekosten over de leaseperiode. Leasebetalingen en vergoedingen inzake operationele leases worden lineair over de leaseperiode ten laste respectievelijk ten gunste van de winsten verliesrekening gebracht, tenzij een andere toerekeningsystematiek meer representatief is voor het patroon van de met het leaseobject te verkrijgen voordelen. Leasebetalingen uit hoofde van operationele leasing worden lineair over de leaseperiode in de winsten verliesrekening opgenomen. Activa die zijn verkregen als gevolg van financiële leasecontracten zijn gewaardeerd tegen reële waarde of lagere contante waarde van de minimale leasetermijnen verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. De verplichtingen die samenhangen met financiële leasecontracten zijn opgenomen onder langlopende en kortlopende schulden.

Handelscrediteuren en overige schulden

Bij de eerste opname van kortlopende schulden worden deze opgenomen tegen reële waarde verminderd met (in geval van een financiële verplichting die niet tegen reële waarde, met verwerking van waardeveranderingen in de winsten verliesrekening, is opgenomen) de direct daaraan toe te rekenen transactiekosten. De overige kortlopende schulden worden na de eerste waardering gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens de effectieve-rentemethode. Winst of verlies worden in de winsten verliesrekening opgenomen zodra de verplichtingen niet langer op de balans worden opgenomen, alsmede via het amortisatieproces. De kortlopende schulden hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar.

Grondslagen voor resultaatbepaling Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De opbrengsten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd. De kosten betreffen de daarmee verband houdende directe en indirecte kosten.

Bedrijfsopbrengsten

De overeengekomen opbrengsten en lasten met betrekking tot onderhanden projecten worden in de winsten verliesrekening verwerkt naar rato van het stadium van voltooiing van het project. Het stadium van voltooiing wordt bepaald aan de hand van de verhouding geboekte kosten ten opzichte van de totale te verwachten kosten. Verwachte verliezen op projecten worden onmiddellijk in de winsten verliesrekening opgenomen. Opbrengsten als gevolg van meerwerk worden betrokken in de totale contractopbrengsten als het bedrag door de opdrachtgever is geaccepteerd. Claims en incentives worden gewaardeerd in de onderhanden projecten als het nagenoeg zeker is dat deze geaccepteerd respectievelijk behaald zullen worden. Andere opbrengsten worden opgenomen tegen de gefactureerde waarden. De netto-omzet wordt verantwoord onder aftrek van kortingen en dergelijke en van over de omzet geheven belastingen. De post wijziging in onderhanden projecten betreft de (aanpassing voor) in eerdere verslagjaren verwerkte projectopbrengsten van dit jaar voltooide projecten en de projectopbrengsten uit hoofde van onderhanden projecten naar rato van de verrichte

prestaties per balansdatum.

Personeelsbeloningen

De kosten voortvloeiend uit personeelsbeloningen zoals lonen, salarissen, pensioenpremie en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winsten verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Voor de beloningen met opbouw van rechten, winstdelingen en bonussen worden de verwachte lasten gedurende het dienstverband in aanmerking genomen. Toevoegingen aan en vrijval van verplichtingen worden ten laste respectievelijk ten gunste van de winsten verliesrekening gebracht. Indien een beloning wordt betaald, waarbij geen rechten worden opgebouwd (bijvoorbeeld doorbetaling in geval van ziekte of arbeidsongeschiktheid) worden de verwachte lasten verantwoord in de periode waarover deze beloning is verschuldigd.

Pensioenen

Pensioenregelingen die vergelijkbaar ingericht zijn en functioneren op de wijze waarop het Nederlandse pensioenstelsel is ingericht en functioneert, met een strikte scheiding tussen de verantwoordelijkheden van en een risicodeling tussen de betrokken partijen (onderneming, fonds en deelnemers), worden verwerkt en gewaardeerd conform Nederlandse pensioenregelingen. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies.

Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Immateriële vaste activa inclusief goodwill en materiële vaste activa worden vanaf het moment van gereedheid voor ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Over terreinen en vastgoedbeleggingen wordt niet afgeschreven. Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de toekomstige gebruiksduur, dan worden de toekomstige afschrijvingen aangepast. Boekwinsten en -verliezen uit de incidentele verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen.

Overige bedrijfskosten

De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.

Verwerking koersverschillen

Koersverschillen die optreden bij de afwikkeling van monetaire posten, dan wel bij de omrekening van monetaire posten in vreemde valuta, worden verwerkt in de winsten verliesrekening in die periode.

Financiële baten en lasten

Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. Koersverschillen die optreden bij de afwikkeling of omrekening van monetaire posten worden in de winsten verliesrekening verwerkt in de periode dat zij zich voordoen.

Resultaat deelnemingen

Als resultaat deelnemingen wordt verantwoord het aandeel in het resultaat na belastingen van de deelnemingen, die tegen nettovermogenswaarde worden gewaardeerd alsmede het dividend uit (minderheids-) deelnemingen, die tegen verkrijgingsprijs worden gewaardeerd.

Belastingen

Indien de boekwaardes van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaggeving afwijken van hun fiscale boekwaardes, is sprake van tijdelijke verschillen. Voor belastbare tijdelijke verschillen wordt een voorziening latente belastingverplichtingen getroffen. Voor verrekenbare tijdelijke verschillen, beschikbare voorwaartse verliescompensatie en nog niet gebruikte fiscale verrekeningsmogelijkheden wordt een latente belastingvordering opgenomen, maar uitsluitend voor zover het waarschijnlijk is dat er in de toekomst fiscale winsten beschikbaar zullen zijn voor verrekening respectievelijk compensatie. Latente belastingvorderingen worden per iedere verslagdatum herzien en verlaagd voor zover het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel zal worden gerealiseerd.

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

Toelichting op de afzonderlijke posten van de balans Ontwikkelingskosten

Totaal

8.842 -5.348 3.494

618 -383 235

9.460 -5.731 3.729

625 -665 -437 -209 -686

75 0 -112 0 -37

700 -665 -549 -209 -723

Stand einde boekjaar: Cumulatieve aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen

9.293 -6.554

579 -312

9.872 -6.866

BOEKWAARDE EINDE BOEKJAAR

2.739

267

3.006

1 IMMATERIËLE VASTE ACTIVA

Goodwill

Stand begin boekjaar: Cumulatieve aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde begin boekjaar Mutaties in het boekjaar: Aankoop Herrubricering Afschrijvingen Valuta-omrekeningsverschillen Saldo mutaties

De post immateriële vaste activa bestaat geheel uit betaalde goodwill op aandelen in groepsmaatschappijen. De geactiveerde goodwill wordt in 5 tot 20 jaar afgeschreven, zijnde de geschatte economische levensduur. Jaarlijks wordt de economische levensduur en afschrijvingsmethode van de immateriële vaste activa beoordeeld. De afschrijvingstermijn wordt aangepast indien daartoe aanleiding is. De cummulatieve standen worden beinvloed door de post valuta-omrekeningsverschillen.

Bedragen in duizenden euroâ&#x20AC;&#x2122;s, tenzij anders vermeld

2 MATERIĂ&#x2039;LE VASTE ACTIVA

Bedrijfsgebouwen en -terreinen

Machines en installaties

Andere vaste bedrijfsmiddelen

24.362 -11.980 12.382

62.819 -47.069 15.750

16.407 -12.297 4.110

103.588 -71.346 32.242

5.210 0 0 -1.542 -1.294 -697 1.677

1.985 -341 336 -3.318 -1.702 1 -3.039

2.295 -225 212 -1.278 -408 1 597

9.490 -566 548 -6.138 -3.404 -695 -765

Stand einde boekjaar: Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen

26.519 -12.460

57.575 -44.864

17.094 -12.387

101.188 -69.711

BOEKWAARDE

14.059

12.711

4.707

31.477

Stand begin boekjaar: Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde begin boekjaar Mutaties in boekjaar: Investeringen Desinvesteringen Waarde afschrijving desinvesteringen Afschrijvingen Valuta-omrekeningsverschillen Overige mutaties Saldo mutaties

Totaal

De geschatte gemiddelde gebruiksduur is als volgt: bedrijfsgebouwen 10-40 jaar, machines en installaties 5-10 jaar en andere vaste bedrijfsmiddelen tussen 3 en 7 jaar. De cummulatieve standen worden beinvloed door de post valuta-omrekeningsverschillen.

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

3 FINANCIËLE VASTE ACTIVA

Deelnemingen

Vorderingen op deelnemingen

Vorderingen op aandeelhouder

Overige vorderingen

Latente belastingen

Totaal

Stand begin boekjaar

9.845

10.314

1.468

5.415

27.128

Investeringen deelnemingen Desinvestering deelnemingen Verstrekte leningen Ontvangen aflossingen Valuta-omrekeningsverschillen Dividend deelnemingen Resultaat deelnemingen Overige mutaties

3.431 0 0 -224 -349 -2.188 -502 16

0 598 -1.597 0 -382 0 0 1

0 13.063 -14.500 0 0 0 0 0

0 75 -5 0 0 0 0 0

STAND EINDE BOEKJAAR

10.029

8.934

156

0 3.431 0 13.736 0 -16.102 0 -224 0 -731 0 -2.188 0 -502 -892 -875 4.523

23.673

Onder deelnemingen zijn opgenomen ondernemingen waarin de aandelenparticipatie minder bedraagt dan 50% en/ of waarin Janssen de Jong Groep geen beslissende invloed heeft op het beleid. Bij de post vorderingen op deelnemingen wordt alleen 3% rente vergoed op een vordering a € 3 ton, op de overige vorderingen wordt geen rente ontvangen. De vorderingen op deelnemingen hebben een looptijd van onbepaalde looptijd. Op de vordering op de aandeelhouder wordt een rente vergoed a 3%. De positie latente belasting is verrekenbaar tot 2025. Het is onzeker of binnen 1 jaar een bedrag verrekenbaar zal zijn. De actieve belastinglatentie is contant gemaakt tegen een disconteringsvoet van 4%.

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

4 VASTGOEDBELEGGINGEN

31-12-2017

31-12-2016

Boekwaarde begin boekjaar

6.071

8.936

Mutaties in boekjaar: Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Valuta-omrekeningsverschillen Overige mutaties Saldo mutaties

6.370 -552 -95 -278 3.434 8.879

3.480 -6.411 -15 81 0 -2.865

14.950

6.071

Stand einde boekjaar: Vastgoedbeleggingen

De post vastgoedbeleggingen betreft twee panden die tijdelijk zijn verhuurd alsmede een participatie in een vakantieresort. Verder worden twee bedrijfsgebouwen langjarig verhuurd. De reële waarde is per saldo gelijk aan de huidige boekwaarde. De reële waarde van de vastgoedbeleggingen is niet gebaseerd op een waardering door een onafhankelijke en ter zake kundige taxateur, maar aan de hand van een interne waarderingssystematiek op basis van de kostprijs van deze activa en waarde waartegen deze bij eventuele toekomstige (her)ontwikkeling zullen worden ingebracht in eigen projecten. 2017 Huurinkomsten vastgoedbeleggingen

5 ONDERHANDEN PROJECTEN Geboekte kosten projecten derden Verliesvoorziening onderhanden projecten Geboekte winst onderhanden projecten Gedeclareerde termijnen Totaal Onderhanden werken met positief saldo na aftrek gedeclareerde termijnen Onderhanden werken met negatief saldo na aftrek gedeclareerde termijnen Totaal

755

< 1 jaar 438

1-5 jaar

> 5 jaar

1.652

2.796

31-12-2017

31-12-2016

212.906 -4.608 8.449 -224.619 -7.872

186.450 -7.422 7.831 -183.520 3.339

22.423

20.737

-30.295 -7.872

-17.398 3.339

Ontvangen voorschotten zijn gecorrigeerd in het onderhanden werk. Er zijn geen uitgaven geactiveerd voor nog niet verrichte prestaties. Er zijn geen aanpassingen gedaan als gevolg van inhoudingen bij formele ingebrekestelling.

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

6 OVERIGE VORDERINGEN

31-12-2017

31-12-2016

1.499 1.647 601 876 425 1.767 6.815

19.038 278 3.560 1.376 453 1.706 26.411

31-12-2017

31-12-2016

7.595 118 146 7.859

7.087 0 779 7.866

Te declareren termijnen op afgesloten werken Vorderingen op derden Vorderingen op gelieerde ondernemingen Samenwerkingsovereenkomsten Personeelsvoorschot Overige

7 LIQUIDE MIDDELEN Direct opeisbare tegoeden Deposito's G-rekeningen

Over de direct opeisbare tegoeden kan vrij worden beschikt. Schulden aan kredietinstellingen waarbij tevens tegoeden worden aangehouden, worden in mindering gebracht op deze tegoeden, voor zover deze rekeningen voor saldering in aanmerking komen. Voor een nadere toelichting betreffende zekerheden en andere kredietvoorwaarden wordt verwezen naar de toelichting bij de post Kredietinstellingen (11).

8 EIGEN VERMOGEN

Gestort en opgevraagd kapitaal

Stand begin boekjaar Verdeelde winst vorig boekjaar Uitgekeerd dividend Overige mutaties Valuta-omrekeningsverschillen Onverdeelde winst dit boekjaar STAND EINDE BOEKJAAR

Wettelijke reserve omrekeningsAgio verschillen

Overige reserves

Niet verdeelde winst

Totaal

8.024

58.993

1.450

3.181

6.875

39.463

0 0 0 0 0

0 0 0 -5.661 0

8.024 -14.500 6 0 0

-8.024 0 0 -14.500 0 0 0 -5.661 13.020 13.020

1.450

3.181

1.214

32.987

13.020

51.852

Het maatschappelijk kapitaal bedraagt per einde boekjaar € 5.800.000, verdeeld in 58.000 gewone aandelen van nominaal € 100 elk. Het geplaatst, gestort en opgevraagd kapitaal per einde boekjaar bedraagt € 1.449.700, zijnde 14.497 gewone aandelen. Aandeel derden Stand begin boekjaar

2017 0

2016 0

Verkoop belang in deelneming Aankoop belang in deelneming Aandeel derden in resultaat

187 37

STAND EINDE BOEKJAAR

224

Bedragen in duizenden euroâ&#x20AC;&#x2122;s, tenzij anders vermeld

9A VOORZIENING VOOR JUBILEUMUITKERINGEN

2017

2016

Stand begin boekjaar

436

395

Dotatie ten laste van het resultaat Onttrekkingen Vrijval ten gunste van het resultaat Overige mutaties

120 -15 -25 11

22 -14 -20 53

STAND EINDE BOEKJAAR

527

436

Deze voorziening heeft betrekking op kosten verband houdend met pensioenen en jubilea. De gehanteerde disconteringsvoet bij de jubileum voorziening bedraagt 2%.

9B OVERIGE VOORZIENINGEN Voorziening voor herstructurering en reorganisatie Stand begin boekjaar Dotatie ten laste van het resultaat Onttrekkingen Vrijval ten gunste van het resultaat Valuta-omrekeningsverschillen Overige mutaties STAND EINDE BOEKJAAR

2017

2016

170

444

43 -125 -46 0 -3

217 -445 -46 0 0

170

Deze voorziening heeft betrekking op kosten verbandhoudend met reorganisaties, afwikkeling van gesaneerde of beĂŤindigde activiteiten en afvloeiingen.

Voorziening voor garantieverplichtingen

2017

2016

Stand begin boekjaar

6.420

6.895

Dotatie ten laste van het resultaat Onttrekkingen Vrijval ten gunste van het resultaat Balans dotatie Valuta-omrekeningsverschillen Overige mutaties

2.355 -646 2.584 0 -164 67

1.055 -952 -980 0 105 297

STAND EINDE BOEKJAAR

5.448

6.420

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

Diverse voorzieningen

2017

2016

Stand begin boekjaar

12.801

9.067

Dotatie ten laste van het resultaat Onttrekkingen Vrijval ten gunste van het resultaat Ontvangen Deconsolidatie Valuta-omrekeningsverschillen Overige mutaties

5.275 -303 -2.234 10.127 0 -93 -1.193

2.445 -179 -128 0 0 340 1.256

STAND EINDE BOEKJAAR

24.380

12.801

De diverse voorzieningen hebben onder andere betrekking op risico’s en kosten in het kader van Antilliaanse cessantiaverplichtingen (€ 3,5 miljoen), milieu (€ 1 miljoen), diverse procedures en claims (€ 15 miljoen) en onderhoud (€ 1,5 miljoen). Onder Cessantia wordt verstaan de eenmalige uitkering in geld die de werkgever moet betalen aan werknemers wanneer het dienstverband eindigt. De disconteringsvoet bedraagt 6%.

Recapitulatie overige voorzieningen Herstructurering en reorganisatie Garantieverplichtingen Diverse voorzieningen

2017

2016

39 5.448 24.380

170 6.420 12.801

29.867

19.391

De overige voorzieningen kunnen voor circa € 16 miljoen (vorig boekjaar: circa € 16 miljoen) als langlopend worden beschouwd. Een langlopend karakter hebben de diverse voorzieningen waaronder procedures, onderhoud en een substantieel deel van de garantieverplichtingen. De voorziening uit hoofde van claims, geschillen en rechtsgedingen heeft betrekking op geschillen waarbij de onderneming en/of groepsmaatschappijen betrokken zijn. Hoewel de afloop van deze geschillen niet met zekerheid kan worden voorspeld, wordt mede op grond van ingewonnen juridisch advies verwacht dat de geschillen waarschijnlijk een nadelige invloed zullen hebben op de geconsolideerde financiële positie. Tegen de onderneming en/of groepsmaatschappijen zijn diverse claims ingediend die door haar/hen worden betwist. Hoewel de afloop van deze geschillen niet met zekerheid kan worden voorspeld, wordt – mede op grond van ingewonnen juridisch advies – aangenomen dat deze geen nadelige invloed van betekenis zal hebben op de geconsolideerde financiële positie.

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

10 LANGLOPENDE SCHULDEN

Zekerheid gesteld

Langlopende leningen:

Nee Ja, hypotheek

Subtotaal

Verplichtingen grondaankopen

Totaal langlopende schuld

Waarvan langer dan 5 jaar

Af te lossen < 1 jaar

2.651 8.787

250 109

621 2.377

11.438

359

2.998

423

Af: kortlopend gedeelte

-2.998

TOTAAL LANGLOPEND GEDEELTE

8.863

11 KREDIETINSTELLINGEN (KORTLOPEND)

De vennootschap heeft ten behoeve van de financiering van Janssen de Jong Groep, multi-purpose – i.c. werkkapitaal – faciliteiten bij kredietinstellingen van € 35,4 miljoen. De rekening-courant faciliteit heeft een opslag van 2,75% boven op de 1 maands Euribor. Tevens is er een beschikbaarheidvergoeding betaald over het niet gebruikte deel van de faciliteit van circa 1%. Van saldo- en rentecompensatie wordt gebruik gemaakt. Ten behoeve van de betrokken kredietinstellingen zijn zekerheden verleend. Deze zekerheden betreffen het verstrekken van een substantieel deel van de activa als zekerheid, waaronder het verpan-

12 OVERIGE SCHULDEN (KORTLOPEND) Lonen en salarissen Te ontvangen facturen Waarborgsommen Schulden inzake pensioen Samenwerkingsovereenkomsten Verplichtingen derden / overheid Overige

den van de bedrijfsuitrusting, voorraden en vorderingen. Tevens is een recht van hypotheek verstrekt op het onroerend goed van de materiële vennootschappen. Voorts hebben de materiële vennootschappen zich hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor elkaars verplichtingen jegens de kredietinstellingen. De leningen en faciliteit overeenkomsten schrijven bepaalde financiële ratio’s en verplichte aflossingen voor. Op 31 december 2017 wordt voldaan aan de bankconvenanten.

31-12-2017

31-12-2016

2.731 2.042 58 386 696 2.472 803

2.499 4.775 462 731 345 3.398 1.200

9.188

13.410

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

13 OVERLOPENDE PASSIVA Te betalen kosten afgesloten werken Te betalen rente en bankkosten Accountants- en advieskosten Overige

31-12-2016

5.015 254 312 443

4.009 200 268 1.057

6.024

5.534

14 RISICOBEHEER EN FINANCIËLE INSTRUMENTEN

Afgeleide financiële instrumenten

Valutarisicobeheer

Renterisicobeheer

Een eventuele stijging of daling van de Dollarkoers met 1% zal geen materieel effect hebben op de resultaten.

Om het risico van fluctuaties in valutakoersen en rentetarieven af te dekken, wordt gebruik gemaakt van afgeleide financiële instrumenten ('derivaten'). De waardeveranderingen van deze derivaten worden dan verantwoord in de periode waarin ook de financiële gevolgen van de afgedekte posities worden verantwoord (toepassing kostprijs hedge accounting). Per jaareinde houdt de onderneming geen afgeleide financiële instrumenten.

De vennootschap heeft in beperkte mate afgeleide financiële instrumenten afgesloten om het renterisicoprofiel van Janssen de Jong Groep te optimaliseren. Een eventuele stijging van de Euriborrente met 100 basispunten heeft een resultaateffect van circa € 3 ton. Een eventuele daling zal geen effect hebben omdat er een basisrente van 0% van teopassing is.

31-12-2017

Teneinde Janssen de Jong Groep zoveel mogelijk te beschermen tegen de risico’s van wisselende koersen van vreemde valuta, voornamelijk de US-dollar, wordt in beperkte mate gebruik gemaakt van afgeleide financiële instrumenten. De vennootschap maakt daarbij hoofdzakelijk gebruik van valuta-termijntransacties. Per ultimo 2017 is er geen valuta-termijncontact afgesloten.

Markt- en kredietrisicobeheer

Janssen de Jong Groep kent individueel en in groepsverband procedures, richtlijnen en interne afspraken ter beheersing van markten kredietrisico’s. Regelmatig wordt onderzoek naar de kredietwaardigheid van partijen gedaan. In voorkomende gevallen worden kredietrisico’s afgedekt of worden zekerheden gevraagd.

15 NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN

Ten behoeve van opdrachtgevers en derden zijn door financiële instellingen alsmede de vennootschap per 31 december 2017 garanties en borgtochten afgegeven van in totaal circa € 12 miljoen (vorig boekjaar: circa € 14 miljoen). Deze betreffen in hoofdzaak verplichtingen uit hoofde van aannemingscontracten. Janssen de Jong Groep heeft enkele operationele lease-overeenkomsten afgesloten die voornamelijk betrekking hebben op rollend materieel en vervoermiddelen, met een looptijd van één tot circa vijf jaar. De hieruit voortvloeiende verplichtingen bedragen op balansdatum circa € 5,6 miljoen (€ 4,3 miljoen). Leasekosten

2017

< 1 jaar

1-5 jaar > 5 jaar

(in miljoenen euro's)

3,5

De verplichtingen uit huurovereenkomsten van Janssen de Jong Groep bedragen per jaareinde circa € 4,7 miljoen (vorig boekjaar: circa € 4,7 miljoen). Verder is Janssen de Jong Groep onvoorwaardelijke grondaankoopverplichtingen aangegaan voor in totaal circa € 10 miljoen in de periode 2018 tot en met 2021. Daarnaast zijn voorwaardelijke grondaankoopverplichtingen aangegaan voor in totaal circa € 32 miljoen. Dit met het oog op de ontwikkeling van deze gronden in het kader van het projectontwikkelingsbedrijf. Er loopt vanaf januari 2018 een gerechtelijk onderzoek naar Windward Roads, de vennootschap is als verdachte aangemerkt. Er is bij het opstellen van de jaarrekening rekening gehouden met eventuele negatieve gevolgen. Momenteel vindt er een door Janssen de Jong Groep geïnitieerd forensisch onderzoek plaats. Alle in het ‘Overzicht deelnemingen’ genoemde Nederlandse vennootschappen waarin Janssen de Jong Groep een 100% belang heeft, zijn opgenomen in de fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting.

Toelichting op de afzonderlijke posten van de winsten verliesrekening

Bedragen in duizenden euroâ&#x20AC;&#x2122;s, tenzij anders vermeld

16 NETTO-OMZET

2017

2016

Verdeling per cluster: Projectontwikkeling en Bouw Infrastructuur Bedrijfshuisvesting Caribbean Intercompany eliminaties

200.576 0 124.276 105.063 -36.679

51% 0% 32% 27% -10%

185.629 490 90.280 94.766 -44.714

57% 0% 28% 29% -14%

Totaal

393.235

100%

300.059

100%

Geografische verdeling: Nederland Centraal en Oost-Europa Caribbean Intercompany eliminaties

320.316 4.536 105.063 -36.679

81% 1% 27% -9%

264.089 12.310 94.766 -44.714

81% 4% 29% -14%

Totaal

393.235

100%

326.451

100%

17 GEMIDDELD AANTAL MEDEWERK(ST)ERS

2017

2016

Verdeling per cluster: Projectontwikkeling en Bouw Bedrijfshuisvesting Caribbean Overig

342 140 479 7

344 124 481 6

Totaal

968

955

Geografische verdeling: Nederland Centraal en Oost-Europa Caribbean

465 24 479

448 26 481

Totaal

968

955

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

18 LONEN, SALARISSEN EN SOCIALE LASTEN

2017

2016

Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten

39.447 6.845 3.481

40.600 6.996 3.332

Totaal

49.773

50.928

2017

2016

Controle van de jaarrekening Andere controle opdrachten

265 13

242 2

Totaal

278

244

19 ACCOUNTANTSHONORARIA

Bovenstaande honoraria betreffen de werkzaamheden die bij de vennootschap en de in de consolidatie betrokken maatschappijen zijn uitgevoerd door BDO Audit & Assurance B.V. zoals bedoeld in art 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties) en de in rekening gebrachte honoraria van het gehele netwerk waartoe de accountantsorganisatie behoort. De vermelde accountantshonoraria betreffen de bedragen die gedurende het boekjaar ten laste van de groep zijn gebracht.

20 KOERSVERSCHILLEN Het in de resultatenrekening verwerkte koersverschillen is nihil.

21 BELASTINGEN OVER HET RESULTAAT Hieronder is opgenomen de te betalen belasting over de in Nederland en het buitenland behaalde resultaten. Tevens is hieronder begrepen de mutatie in de voorziening voor latente belastingen. Het toepasselijke belastingtarief in Nederland bedraagt dit boekjaar 25% (idem vorig boekjaar). De tarieven voor Aruba, Curaçao en Sint-Maarten bedragen respectievelijk 25% (idem vorig boekjaar), 22% (idem vorig boekjaar) en 34,5% (idem vorig boekjaar). Het effectieve belastingpercentage voor de groep bedraagt dit boekjaar 20% (vorig boekjaar 23%). De afwijking met het nominale belastingpercentage wordt veroorzaakt door aansluiting op de definitieve aanslagen en daarnaast is er sprake van enkele belastingvrijstellingen.

Resultaat voor belastingen Nominaal tarief Belastinglast tegen nominaal tarief Fiscaal vrijgestelde resultaten Niet-aftrekbare kosten voorzieningen Overige fiscaal / commerciële verschillen Totaal fiscaal / commerciële verschillen Werkelijke belastinglast Effectieve belastingdruk

-994 385 -313 -922 3.290 20%

22 BEZOLDIGING BESTUURDERS EN COMMISSARISSEN Aan de leden van de Raad van Bestuur werd ten laste van het resultaat een totaal bedrag aan bezoldiging (inclusief pensioenlasten) uitgekeerd van € 786.000 (vorig boekjaar: € 670.000). Aan de leden van de Raad van Commissarissen werd ten laste van het resultaat een totaal bedrag aan bezoldiging uitgekeerd van € 110.000 (vorig boekjaar: € 52.000). Bezoldiging commissarissen J.C. Huis in 't Veld D. Koopmans J.B.J. Stegmann

16.850 25% 4.212

2017 € 40.000 € 35.000 € 35.000

Vennootschappelijke balans (opgemaakt vóór winstverdeling)

in duizenden euro’s

ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

31-12-2017

(a) (b)

1.422 488 75.583

1.570 473 75.717 77.493

Vlottende activa Groepsmaatschappijen Overige vorderingen en overlopende activa

21.722 3.359

Liquide middelen TOTAAL ACTIVA

PASSIVA

Voorzieningen Kortlopende schulden Kredietinstellingen Belastingen en premies sociale verzekeringen Groepsmaatschappijen Overige schulden en overlopende passiva

TOTAAL PASSIVA

25.081

22.072

102.574

99.832

1.450 3.181 1.214 32.987 13.020

(c)

77.760

20.391 1.681

31-12-2017

Eigen vermogen Gestort en opgevraagd kapitaal Agio Wettelijke reserve omrekeningsverschillen Overige reserves Niet verdeelde winst

31-12-2016

1.450 3.181 6.875 39.463 8.024 51.852

58.993

14.952

2.235

22.639 45 11.430 1.656

33.467 52 3.533 1.552 35.770

38.604

102.574

99.832

in duizenden euro’s

Vennootschappelijke winsten verliesrekening

Resultaat deelnemingen na belastingen Financiële baten en lasten groepsmaatschappijen Overig resultaat RESULTAAT NA BELASTINGEN

(e)

31-12-2017

31-12-2016

16.899 -120 -3.759

11.205 -289 -2.892

13.020

8.024

TOELICHTING De grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn opgenomen in de toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening, waar eenvoudshalve naar wordt verwezen.

(a) Immateriële vaste activa

31-12-2017

31-12-2016

Stand begin boekjaar: Cumulatieve aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen

3.600 -2.030

3.600 -1.883

BOEKWAARDE

1.570

1.717

-148

-147

Stand einde boekjaar: Cumulatieve aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen

3.600 -2.178

3.600 -2.030

BOEKWAARDE

1.422

1.570

Mutaties in het boekjaar: Afschrijvingen

De geactiveerde goodwill wordt in 20 jaar afgeschreven, zijnde de geschatte economische levensduur.

Bedragen in duizenden euroâ&#x20AC;&#x2122;s, tenzij anders vermeld

(b) FinanciĂŤle vaste activa

Deelnemingen

Vordering op aandeelhouder

Overige vorderingen

Latente belastingen

Totaal

Stand begin boekjaar

68.834

1.468

5.415

75.717

Dividend Verstrekte leningen Ontvangen aflossingen Desinvesteringen deelnemingen Valuta omrekeningsverschillen Resultaat deelnemingen Overige mutaties

-11.187 0 0 0 -5.661 16.899 2.144

0 13.063 -14.500 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0

STAND EINDE BOEKJAAR

71.029

0 -11.187 0 13.063 0 -14.500 0 0 0 -5.661 0 16.899 -892 1.252 4.523

75.583

Op de vordering op de aandeelhouder wordt een rente vergoed a 3%. De positie latente belasting is verrekenbaar tot 2025. Het is onzeker of binnen 1 jaar een bedrag verrekenbaar zal zijn.

31-12-2017

31-12-2016

10 0 14.942

10 225 2.000

14.952

2.235

(d) Resultaat deelnemingen na belastingen Door de vennootschap kunnen algemene beheerskosten aan groepsmaatschappijen in rekening worden gebracht. Eveneens vindt verrekening van rente plaats over vorderingen en schulden in rekening-courant met de desbetreffende groepsmaatschappijen. De ten laste van groepsmaatschappijen gebrachte vennootschapsbelasting is berekend op basis van de bedrijfseconomische winst van deze vennootschappen, verhoogd met de fiscaal niet aftrekbare kosten en met de eliminatie van posten waarover geen vennootschapsbelasting verschuldigd is. (e) Niet in de balans opgenomen regelingen De vennootschap staat ten behoeve van de financiering van een aantal groepsmaatschappijen jegens kredietinstellingen borg voor de nakoming van de uit deze financiering voortvloeiende verplichtingen. Overigens wordt verwezen naar de toelichting op deze post bij de geconsolideerde balans. Winstverdeling boekjaar 2016 De winst over het boekjaar 2016 ad € 8.024.000 is volledig ten bate van de overige reserves gebracht. Winstbestemming boekjaar 2017 De winst over het boekjaar 2017 ad € 13.020.000 staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Aangezien de jaarrekening is opgemaakt vóór resultaatverdeling is het resultaat 2017 volledig opgenomen onder het eigen vermogen als onverdeeld resultaat.

Son en Breugel, juni 2018 Raad van Commissarissen Hans C. Huis in ’t Veld – voorzitter Denise Koopmans Jurgen B.J. Stegmann

Raad van Bestuur Pieter L. van Gulik

Overige gegevens

Statutaire bepalingen inzake de winstbestemming en winstverdeling In artikel 25 en 26 van de statuten zijn bepalingen opgenomen inzake de bestemming en verdeling van de winst. De belangrijkste bepalingen luiden als volgt: Artikel 20 lid 2: De winst, zoals die blijkt uit de vastgestelde winsten verliesrekening, staat ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders. Artikel 22 lid 1.a.: De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover het eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. lid 1.b.: Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is.w

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de aandeelhouders en de raad van commissarissen van Janssen de Jong Groep B.V.

A. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2017 Ons oordeel

Wij hebben de jaarrekening 2017 van Janssen de Jong Groep B.V. te Son en Breugel gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de vennootschappelijke jaarrekening. WIJ CONTROLEERDEN De jaarrekening bestaande uit: 1 de geconsolideerde en vennootschappelijke balans per 31 december 2017; 2 de geconsolideerde en vennootschappelijke winst-en-verliesrekening over 2017; en 3 de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. ONS OORDEEL Naar ons oordeel geeft de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Janssen de Jong Groep B.V. op 31 december 2017 en van het resultaat over 2017 in overeenstemming met titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW).

De basis voor ons oordeel

Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening’. Wij zijn onafhankelijk van Janssen de Jong Groep B.V. zoals vereist in de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta), de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controleinformatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. 92

Materialiteit

Op basis van onze professionele oordeelsvorming hebben wij de materialiteit voor de jaarrekening als geheel bepaald op € 3.800.000. De materialiteit is primair gebaseerd op 1% van de omzet (verantwoorde totale bedrijfsopbrengsten) naast een aantal andere kwantitatieve en kwalitatieve factoren. Wij beschouwen dit als één van de belangrijkste overwegingen voor de gebruiker van de jaarrekening om de financiële prestaties van de groep te beoordelen. Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar onze mening voor de gebruikers van de jaarrekening om kwalitatieve redenen materieel zijn. Wij zijn met de raad van commissarissen overeengekomen dat wij aan de raad tijdens onze controle geconstateerde afwijkingen boven de € 190.000 rapporteren alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen relevant zijn.

Reikwijdte van de groepscontrole

Janssen de Jong Groep B.V. staat aan het hoofd van een groep van vennootschappen. De financiële informatie van deze groep is opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van Janssen de Jong Groep B.V. De groepscontrole heeft zich met name gericht op de significante onderdelen. Wij beschouwen een onderdeel als significant als deze: ■ individueel financieel significant is voor de groep; of ■ op grond van de bijzondere aard of omstandigheden waarschijnlijk significante risico’s op een afwijking van materieel belang in de financiële overzichten van de groep heeft. Wij menen dat een onderdeel individueel significant is voor de groep als deze minimaal 15% van de groepsomzet behaald. Tevens richten wij onze controle zo in dat wij altijd 85% van de groep controleren.

In dat kader hebben wij: ■ Bij 66% (op basis van bedrijfsopbrengsten) van de onderdelen een statutaire controle uitgevoerd; ■ Bij 33% van de groepsonderdelen specifieke controle werkzaamheden uitgevoerd met name gericht op de kernpunten in de controle. Dit houdt in dat deze entiteiten zijn gecontroleerd voor groepsdoeleinden en er is gecontroleerd met de groepsmaterialiteit in ogenschouw nemende, dit betreft bijvoorbeeld de Caraïbische activiteiten; ■ Op de resterende 1% van de groep cijferbeoordelingen uitgevoerd en waar nodig zijn specifieke werkzaamheden uitgevoerd om bijzondere mutaties te verklaren.

1 JUISTHEID EN VOLLEDIGHEID OPBRENGSTVERANTWOORDING De Janssen de Jong Groep behaalt de omzet in drie clusters. Voor cluster Bouw en Projectontwikkeling en cluster Bedrijfs-huisvesting realiseert de Groep de opbrengsten projectmatig. Dit is voor cluster Caribbean grotendeels ook het geval. Naast de projecten is in het Caribbean cluster ook sprake van mijnbouwactiviteiten en productie van blokken en stenen. Voor bovengenoemde activiteiten hebben wij een inherent frauderisico onderkend dat deze opbrengsten niet volledig worden verantwoord. ONZE CONTROLEAANPAK

Door bovengenoemde werkzaamheden bij (groeps)onderdelen, gecombineerd met aanvullende werkzaamheden op groepsniveau, hebben wij voldoende en geschikte controle-informatie met betrekking tot de financiële informatie van de groep verkregen om een oordeel te geven over de geconsolideerde jaarrekening.

De kernpunten van onze controle

In de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens onze controle van de jaarrekening. De kernpunten van onze controle hebben wij met de raad van commissarissen gecommuniceerd, maar vormen geen volledige weergave van alles wat is besproken. Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole als geheel. Onze bevindingen ten aanzien van de individuele kernpunten moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen over deze kernpunten.

Wij hebben voor de controle van dit risico gekozen voor een gegevensgerichte controleaanpak. Hierbij hebben wij de volgende werkzaamheden uitgevoerd: ■ Doornemen notulen van projectbesprekingen. ■ Besprekingen met projectleiders inzake resultaat, status en verwachtingen voor lopende en afgesloten projecten. Hierbij bespreken wij eventuele meer- en minderwerkposities en de afwijkingen tussen voor- en nacalculatie. ■ Analyse van voor- en nacalculatorische marges, inclusief gedetailleerde werkzaamheden op hierbij geconstateerde afwijkingen (en specifieke aandacht voor verlieslatende projecten). Hierbij doen wij navraag bij het management en testen we de verkregen informatie door middel van het uitvoeren van gegevensgerichte werkzaamheden op de projectadministratie. ■ Detailcontrole op zowel het aantal verantwoorde indirecte uren als directe uren aan de hand van de onderliggende urenregistratie. ■ Een detailcontrole op juiste afgrenzing van geregistreerde inkopen op projecten. Hierbij stellen wij vast dat de administratieve voortgang op een juiste wijze in de werkenlijst is opgenomen, zodat tussen-

tijdse verant-woording van resultaat betrouwbaar is bepaald. ■ Controle van de goederenbeweging van de productie-entiteiten, inclusief detailcontroles op productieverliezen en andere verstoringen.

3 WAARDERING VOORZIENINGEN EN CLAIMS

Vanuit onze IT-audit hebben wij bevindingen bij de logische toegangs-beveiliging. Op grond hiervan hebben wij ten aanzien van de op projecten geboekte inkopen steekproeven uitgevoerd. Dit onder meer om te toetsen in hoeverre inkopen terecht en op het juiste project zijn verantwoord, alsmede voor identificatie van potentieel meerwerk.

Omdat voor de bepaling van de omvang van de voorzieningen schattingen moeten worden gemaakt zijn deze posten gevoeliger voor fouten en onjuistheden. Tevens is de bepaling van de omvang van deze voorzieningen als relatief complex aan te merken.

Op basis van onze professionele inschatting zien wij een risico op de juistheid en volledigheid van de voorzieningen en verplichtingen uit hoofde van claims in cluster Caribbean.

ONZE CONTROLEAANPAK 2 WAARDERING ONDERHANDEN PROJECTEN Uit het projectmatige werken, zoals bij het vorige kernpunt is beschreven, geldt dat de waardering van de onderhanden projecten een tweede kernpunt is. Voor een goede waardering van de onderhanden projecten per jaareinde maakt de ondernemingsleiding schattingen ten aanzien van de voortgang en het verwachte resultaat van projecten. Deze schatting beïnvloedt zowel de juistheid als de volledigheid van de opbrengst-verantwoording. ONZE CONTROLEAANPAK Enerzijds verkrijgen wij voor juiste waardering van projecten reeds zekerheid uit de bij het vorige kernpunt benoemde werkzaamheden. Anderzijds voeren wij onder meer de navolgende gegevensgerichte controlewerkzaamheden uit: ■ Wij bezoeken een aantal projecten rond balansdatum om het voortgangs-percentage te verifiëren aan de hand van de technische voortgang. ■ Wij bespreken belangrijke projecten met het management en verifiëren de uitspraken gedaan door het management. ■ Retrospectieve toets op inschattingen welke in voorgaande jaren door het management gedaan zijn met betrekking tot het gereedheids-percentage en het verwachte resultaat. Dit om de kwaliteit van de inschattingen van het management te verifiëren. ■ Controle op de juistheid en volledigheid van projectvoorzieningen en vaststellen of er een noodzaak bestaat om een verliesvoorziening voor het totale project te verantwoorden. ■ Prospectieve controle op projecten waarbij we in het nieuwe jaar de voortgang en kosten- en resultaatsvoortgang op projecten controleren en het effect dat deze voortgang kan hebben op de inschatting met betrekking tot het resultaat per jaareinde.

Onze werkzaamheden bestaan hier voornamelijk uit: ■ Het doornemen van notulen van de directie. ■ Het opvragen van advocaatbrieven om de volledigheid van het aantal lopende procedures vast te stellen. ■ Het in detail verifiëren van de gehanteerde uitgangspunten voor voorzieningen, alsmede consistente toepassing van deze uitgangspunten. ■ Retrospectieve toetsing op de realisatie van gemaakte schattingen in het verleden, welke dient ter borging van de kwaliteit van de gemaakte schattingen per jaareinde. ■ Met het management bespreken in hoeverre er voor gebeurtenissen na balansdatum voorzieningen benodigd zijn. 4 INHERENTE CORRUPTIERISICO’S Vanuit de aard en geografische regio’s waar Janssen de Jong Groep actief is, signaleren wij een verhoogd inherent risico op omkoping en betaling van steekpenningen om zo werken te bemachtigen. Janssen de Jong Groep voert namelijk infrastructurele projecten uit waarbij de overheid vaak opdrachtgever is. De vennootschap voert een deel van deze activiteiten uit in cluster Caribbean. Dit gebied heeft een verhoogd risico op omkoping en witwassen hetgeen onderbouwd wordt door de plaats op de ranglijst van Transparency International. ONZE CONTROLEAANPAK Wij voeren de navolgende werkzaamheden uit ter identificatie van mogelijk aanvullend uit te voeren werkzaamheden: ■ Besprekingen met lokale controllers, lokale directie en groepsdirectie over het (vermoeden van het) bestaan van dergelijke transacties. ■ Analyse op transacties en verhouding tot de overige bedrijfskosten om zo eventuele niet zakelijke betalingen te signaleren. ■ Analyse van commissiebetalingen om de zakelijkheid en redelijkheid van de tegenprestatie vast te stellen.

Dit heeft in 2017 geleid tot de volgende specifieke werkzaamheden op dit gebied: ■ Identificatie gevoelige leveranciers en opdrachtgevers in projecten en stamgegevens. ■ Detailcontroles projecten: – Detailcontrole creditnota's op projecten; – Analyse voor- / nacalculatie;

– Detailcontrole advies- en verwervingskosten op projecten; – Projectresultaten overheids-opdrachten versus non-overheids-opdrachten; en – Controle kosten boekingen op projecten rechtstreeks vanuit kas / bank ■ Controle uitgaven politieke partijen; en ■ Betalingen aan natuurlijke personen.

B. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit de volgende hoofdstukken: ■ Bericht van de Raad van Commissarissen; ■ Verslag van de Raad van Bestuur; ■ Janssen de Jong Groep , De groep van bouwspecialisten; ■ Maatschappij en organisatie; ■ Onderzoek en ontwikkeling; ■ Voornaamste risico’s en onzekerheden; ■ Toelichting per cluster (Projectontwikkeling en Bouw, Bedrijfshuisvesting en Caribbean); ■ Overzicht deelnemingen; en ■ Besturingsstructuur. Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: ■ met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; ■ alle informatie bevat die op grond van titel 9 Boek 2 BW is vereist.

Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in titel 9 Boek 2 BW en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening. Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het verslag van de Raad van Bestuur en de overige gegevens in overeenstemming met titel 9 Boek 2 BW.

C. Verklaring betreffende overige door wet- of regelgeving gestelde vereisten Benoeming

Wij zijn door de raad van commissarissen in december 2014 benoemd als accountant van Janssen de Jong Groep B.V. vanaf de controle van het boekjaar 2014 en zijn sinds dat boekjaar tot nu toe de externe accountant.

D. Beschrijving van verantwoordelijkheden met betrekking tot de jaarrekening Verantwoordelijkheden van het bestuur en de raad van commissarissen voor de jaarrekening

Het bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met titel 9 Boek 2 BW. In dit kader is het bestuur verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van de jaarrekening moet het bestuur afwegen of de onderneming in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemd verslaggevingsstelsel moet het bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het bestuur het voornemen heeft om de vennootschap te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. Het bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de vennootschap.

Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening

Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstem96

ming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: ■ het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controleinformatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; ■ het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap; ■ het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving, en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan; ■ het vaststellen dat de door het bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de verkregen controleinformatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een onderneming haar continuïteit niet langer kan handhaven; ■ het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en ■ het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing

van, het toezicht op en de uitvoering van de groepscontrole. In dit kader hebben wij de aard en omvang bepaald van de uit te voeren werkzaamheden voor de groepsonderdelen. Bepalend hierbij zijn de omvang en/of het risicoprofiel van de groepsonderdelen of de activiteiten. Op grond hiervan hebben wij de groepsonderdelen geselecteerd waarbij een controle of beoordeling van de volledige financiĂŤle informatie of specifieke posten noodzakelijk was. Wij communiceren met de raad van commissarissen onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing.

Alphen a/d Rijn, 22 juni 2018 BDO Audit & Assurance B.V. namens deze, drs. M. Wijnans RA MFSME

Wij bevestigen aan de raad van commissarissen dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij communiceren ook met de raad over alle relaties en andere zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beĂŻnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid te waarborgen. Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de jaarrekening op basis van alle zaken die wij met de raad van commissarissen hebben besproken. Wij beschrijven deze kernpunten in onze controleverklaring, tenzij dit is verboden door wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandigheden wanneer het niet vermelden in het belang van het maatschappelijk verkeer is.

Overzicht deelnemingen per 31-12-2017 De aandelen van Janssen de Jong Groep B.V. worden gehouden door Uranus 1952 B.V. In onderstaand overzicht zijn de deelnemingen weergegeven. Het rechtstreekse en/of middellijke aandeel in het geplaatste kapitaal bedraagt 100%, tenzij het anders vermeld is. Projectontwikkeling en bouw

Janssen de Jong Projectontwikkeling B.V. – Son en Breugel Janssen de Jong Grondbank B.V. – Son en Breugel Commandiet B.V. – Son en Breugel Atrium Beheer B.V. (50%) – Son en Breugel Geerpark B.V. (50%) Zuidgrond B.V. (50%) – Son en Breugel HOY Vastgoed B.V. (49%) – Son en Breugel Aardhuus Ontwikkeling B.V. (29%) – Son en Breugel Project I B.V. (50%) Exploitatiemaatschappij Brandmeester B.V. – Son en Breugel Janssen de Jong Bouw Zuid B.V. – Son en Breugel Janssen de Jong Bouw Oost B.V. – Hengelo Janssen de Jong Bouw Noord B.V. – Hengelo Onderhoudplus Noord-Oost B.V. – Hengelo Prefab Hout Constructies Hardenberg B.V. – Hengelo Koninklijke Woudenberg Ameide B.V. – Ameide Meesters in B.V. – Ameide Smeed- en Constructiebedrijf Van der Vegt B.V. – Ameide Binder Art Services B.V. – Ameide Combinatie Janssen de Jong / Koninklijke Woudenberg – Ameide V.O.F. Loverbosch (50%) – Son en Breugel V.O.F. Groeseind (50%) – Son en Breugel V.O.F. de Bolst-Erp (50%) – Eindhoven

Bedrijfshuisvesting

S&B Global Participations B.V. – Nieuwkuijk Participations Western Europe B.V. – Nieuwkuijk Best Investments & Participations B.V. – Nieuwkuijk Remco NL B.V. – Nieuwkuijk Remco International B.V.- Nieuwkuijk Remco Ruimtebouw B.V. – Nieuwkuijk Ocmer Consultancy s.r.l. (97,62%) Remco Ukraine LLC – Ukraine Remco Industrial Construction (99%) – Roemenië Ocmer SP.z.o.o. – Lódz, Polen Participations Eastern Europe B.V. – Nieuwkuijk S&B Investments B.V. – Nieuwkuijk S&B Invest B.V. (99%) – Nieuwkuijk 98

Hafkon International B.V. – Nieuwkuijk Hercuton B.V. – Nieuwkuijk Hercuton Property V B.V. – Nieuwkuijk Hercuton Property VII B.V. – Nieuwkuijk Hercuton Property IX B.V. – Nieuwkuijk Hercuton Property VI B.V. – Nieuwkuijk Hercuton Property XV B.V. – Nieuwkuijk

Infrastructuur

Janssen de Jong Infrastructuur B.V. – Son en Breugel Janssen de Jong Infra B.V. – Son en Breugel Ippel Civiele Betonbouw B.V. – Son en Breugel De Asfaltfabriek B.V. – Son en Breugel Combinatie Heijmans – Janssen de Jong – Grontmij – Rosmalen (33,3%)

Caribbean

Janssen de Jong International Secondment Agency B.V. – Son en Breugel Janssen de Jong Caribbean Holding B.V. – Curaçao Janssen de Jong Caribbean B.V. – Curaçao Curaçaose Wegenbouw Maatschappij B.V. – Curaçao Mijnmaatschappij Curaçao B.V. – Curaçao Beton Industrie Brievengat – Curaçao A&M Cement Company – Curaçao (50%) Fuikbaai N.V. – Curaçao Blue Bay F-sectie N.V. (50%) – Curaçao MMC Tafelberg N.V. (50%) – Curaçao EWP Eigen Woning Plan N.V. – Curaçao EWP IV B.V. – Curaçao Sea Shore Properties N.V. – Curaçao Curaçao Airport Investments N.V. (10%) – Curaçao Janssen de Jong Finance B.V. – Curaçao Janssen de Jong Caribbean Airport Constructors N.V. – Curaçao Albo Caribbean B.V. – Curaçao Janssen de Jong Aruba N.V. – Aruba Albo Holding Company N.V. – Aruba Albo Aruba N.V. – Aruba N.V. Arubaanse Wegenbouwmaatschappij – Aruba Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij N.V. – Bonaire Windward Roads B.V. – Sint Maarten Central Mix Concrete B.V. (33%) – Sint Maarten Sancoro s.a.r.l.- Sint Maarten Statia Roads and Construction B.V.- Sint Eustatius Saba Roads & Construction B.V. – Saba Anguilla Roads & Construction Inc. (90%) – Anguilla Anguilla Concrete & Asphalt Inc. (50%) – Anguilla

Besturingsstructuur Samenstelling van de Raad van Commissarissen, de Raad van Bestuur, de directies van de groepsondernemingen en groepsstaf.

Gedurende het boekjaar 2017 bestond de voltallige directie van Janssen de Jong Groep uit mannelijke leden. Dat er binnen de directie geen sprake is van een evenwichtige verdeling is voornamelijk het gevolg van de geringe omvang van de directie. De Raad van Bestuur bestaat uit één natuurlijk persoon. De Raad van Commissarissen is gedurende het jaar 2017 qua samenstelling niet veranderd: drie mannelijke leden en één vrouwelijk lid. Daarmee wordt net niet voldaan aan het criterium van 30% man-vrouw verhouding. Gezien de beperkte omvang van het aantal leden van zowel de Raad van Bestuur (één) als van de Raad van Commissarissen (vier) is het creëren van een evenwichtige verdeling lastig haalbaar. Voor de Raad van Commissarissen geldt dat in de toekomst bij het ontstaan van een vacature getracht zal worden de gewenste evenwichtige verdeling te krijgen door voorkeur uit te spreken voor een vrouwelijke kandidaat.

Raad van commissarissen

Ir. J.C. Huis in ’t Veld (1947) Nationaliteit: Nederlandse Voormalige functies: CEO DHV, CEO TNO. Commissariaten en nevenfuncties: commissaris bij Uniper Benelux B.V., vicevoorzitter van de Advisory Board van Allseas Group en voorzitter van Topsector Water & Maritiem. Mevrouw Mr. D. Koopmans (1962) Nationaliteit: Nederlandse. Voormalige functies: CEO LexisNexis en Managing Director Legal & Regulatory Division Wolters Kluwer. Commissariaten en nevenfuncties: voorzitter Raad van Commissarissen United Digital Group, non-executive director Sanoma, lid Raad van Commissarissen VGZ en lid Raad van Toezicht Wereld Natuur Fonds. Mr. J.B.J. Stegmann (1960) Nationaliteit: Nederlandse. Voormalige functies: lid Raad van Bestuur Fortis Bank Nederland, Chief Risk Officer in de Raad van Bestuur van NIBC, CFO Robeco Groep. Commissariaten en nevenfuncties: lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam en commissaris bij de ABN Amro Group en ABN AMRO Bank.

100

Raad van Bestuur

Ir. drs. H.N.J. Smits (1950) CEO Commissariaten en nevenfuncties: voorzitter Raad van Commissarissen KLM Nederland N.V., lid Raad van Commissarissen Air France-KLM, voorzitter Raad van Toezicht Erasmus Universiteit Rotterdam, lid Raad van Commissarissen Odfjell SE en voorzitter Centrale Plan Commissie CPB. Drs. P.L. van Gulik (1957) Raad van Bestuur en CFO Commissariaat: commissaris bij Curaรงao Airport Investors (HATO) Groepsstaf Mevrouw Mr. Y.B.M. van den Breemer (1974) Secretaris Raad van Bestuur / Compliance Officer Drs. J.P.G. Leenders RC (1980) Groepscontroller

Directeuren en leiding groepsondernemingen Ing. M.H.C. van Doorn (1979) Directeur Janssen de Jong Projectontwikkeling Ir. drs. H.N.J. Smits (1950) (ad-interim) Directeur Janssen de Jong Bouw Zuid Ing. L.G.P.M. Camps (1968) Directeur Koninklijke Woudenberg Ameide Ing. I.M.H. van der Mark (1980) Directeur Hercuton Drs. P.L. van Gulik (1957) Directeur Hercuton Directeur Remco Ruimtebouw Directeur Hafkon International Directeur Janssen de Jong Bouw Oost Directeur Janssen de Jong Bouw Noord Directeur Prefab Hout Constructies Hardenberg E. Zwarts (1967) Directeur Janssen de Jong Caribbean

101

W. Bonafacio (1958) Directeur Curaรงaose Wegenbouw Maatschappij Directeur Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij Ing. K.E. Verbist (1978) Directeur Mijnmaatschappij Curaรงao Directeur Betonindustrie Brievengat G. Rijkers (1973) Directeur Algemeen Bouwbedrijf Albo Aruba M. Bijen (1971) Directeur Arubaanse Wegenbouw Maatschappij D. Janson (1974) Directeur Albo Caribbean J. Boekaar (1964) Directeur Windward Roads Directeur Saba Roads & Construction Directeur Statia Roads Construction Directeur Sancoro Directeur Anguilla Roads & Construction