Jaarverslag Janssen de Jong Groep 2018 by JAJO

2018 Jaarverslag

Bericht van de Raad van Commissarissen Hierbij bieden wij u het jaarverslag van Janssen de Jong Groep over 2018 aan, zoals dat is opgemaakt door de Raad van Bestuur en waarvan wij kennis hebben genomen. Het jaarverslag omvat het verslag van de Raad van Bestuur en de jaarrekening. Wij hebben deze besproken met BDO Audit & Assurance B.V. De controleverklaring is opgenomen onder ‘de controleverklaring van de onafhankelijke accountant’. Wij stellen de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor om de jaarrekening goed te keuren. Daarnaast verzoeken wij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders om décharge te verlenen aan de Raad van Bestuur voor het gedurende het boekjaar gevoerde beheer en aan de Raad van Commissarissen voor het daarop gehouden toezicht. De Raad van Commissarissen heeft in het afgelopen boekjaar vijfmaal vergaderd in aanwezigheid van de Raad van Bestuur. Bij alle vergaderingen waren alle commissarissen aanwezig. Verder heeft er meerdere malen buiten de vergaderingen om contact plaatsgevonden tussen de leden van de Raad van Commissarissen onderling. Ook hebben de leden diverse medewerkers uit de verschillende lagen van de organisatie ontmoet tijdens bijeenkomsten, projectbezoeken en de diverse bezoeken aan onze ondernemingen op de Caribbean. De leden vinden het belangrijk om op deze manier de diverse dochterondernemingen en haar medewerkers persoonlijk te leren kennen. Tijdens de vergaderingen heeft de Raad van Commissarissen, naast aandacht voor de algemene gang van zaken, uitvoerig gesproken over innovatie, integriteit, HR, financiële zaken en de groepsbrede strategie. De gestelde doelen over 2018 zijn ruim behaald: de Groep behaalde een goed resultaat van 33,5 miljoen (inclusief een bijzondere bate van circa 10 miljoen die nader wordt toegelicht in het bestuursverslag) en een winst na belasting van € 20 miljoen. De stijgende lijn van de afgelopen jaren is daarmee vastgehouden. Graag maken wij van deze gelegenheid gebruik om Pieter van Gulik te bedanken voor 18 jaar inzet voor Janssen de Jong Groep in de rol van CFO en lid van de Raad van Bestuur. Wij danken hem in het bijzonder voor de wijze waarop hij dit gedaan heeft: de medewerker centraal en het belang van Janssen de Jong als hoogste prioriteit. Wij danken onze opdrachtgevers voor het gestelde vertrouwen en spreken tot slot onze waardering uit voor de Raad van Bestuur, de medewerkers van de vennootschap en haar dochterondernemingen met haar behaalde resultaat. We kijken uit naar de innovatieve ontwikkelingen die de vennootschap voor het jaar 2019 op de agenda heeft gezet. Son en Breugel, 20 mei 2019 Hans C. Huis in ’t Veld – voorzitter Denise Koopmans Jurgen B.J. Stegmann

Verslag van de Raad van Bestuur Voor Janssen de Jong stond het jaar 2018 in het teken van verjonging van het topmanagement, de wederopbouw van onze onderneming op Sint Maarten en het vaststellen van nieuwe strategische doelstellingen. We kunnen daarnaast, met ontwikkelingen op het gebied van innovatie en duurzaamheid, zoals Woody Building Concepts, Gasloos bouwen en de oplevering van Hato Airport te Curaçao terugkijken op een succesvol jaar. Dit is terug te zien in de cijfers. De groep behaalde een sterk Ebitda resultaat van € 33,5 miljoen (inclusief een bijzondere bate van circa 10 miljoen die hierna wordt toegelicht in het bestuursverslag) en € 20 miljoen na belastingen. Terugblik

De verwachte groei in omzet in 2018 is meer dan behaald (toename ruim 6,5%). De totale liquiditeitspositie bedroeg per 31 december 2018 € 11 miljoen, wat ten opzichte van 2017 een verbetering is van € 26 miljoen. De investeringen in 2018 bestonden zoals verwacht hoofzakelijk uit vervangingsinvesteringen, zowel in de materiële vaste activa als op het in stand houden van een gezonde voorraad grondposities ten behoeve van Projectontwikkeling. De omvang van het personeelsbestand is zo goed als gelijk gebleven ten opzichte van 2017. Het aantal medewerkers is in 2018 met 17 medewerkers toegenomen.

Een groep met ambitie

Janssen de Jong Groep is ambitieus. Om deze ambitie tot een succes te maken hebben wij in 2018 onze organisatiestructuur gewijzigd en het topmanagement verjongd. Hans Smits: “Met de benoeming van de innovatieve, internationaal georiënteerde topman Pieter Pijper (52) als lid Raad van Bestuur en CFO van Janssen de Jong Groep leggen we nog meer de nadruk op innovatie en de verbinding tussen onze ondernemingen in binnen- en buitenland”.

Clusterdirectie

Janssen de Jong Groep bestaat uit drie verschillende clusters: Projectontwikkeling & Bouw, Bedrijfshuisvesting en Caribbean. Binnen deze clusters opereren de diverse dochterondernemingen onder een eigen directie. Voor het cluster Bedrijfshuisvesting was reeds een algemeen directeur aangesteld: per 1 4

september 2018 heeft ook het cluster Projectontwikkeling & Bouw een eigen clusterdirectie.

Projectontwikkeling & Bouw

Voor het cluster Projectontwikkeling & Bouw zijn Louis Camps (50) en Mark van Doorn (39) aangesteld als clusterdirectie. De belangrijkste reden voor deze nieuwe directiestructuur is het kunnen bieden van totaaloplossingen en integrale projecten aan haar klanten, zoals duurzame gebiedsontwikkelingen en herbestemmingsprojecten. Voor onze bedrijven Koninklijke Woudenberg en Janssen de Jong Bouw Noord en Bouw Oost zijn respectievelijk Aafke van der Werf (44) en Jan Henk Schipper (43) aangesteld als algemeen directeur. Met deze twee professionals is het directieteam van beide dochterbedrijven op volle sterkte en is het cluster klaar voor de toekomst.

Bedrijfshuisvesting

Het cluster Bedrijfshuisvesting heeft met merknamen zoals Hercuton en Remco Ruimtebouw een onverminderd sterk profiel in de markt. Met algemeen directeur Ivo van der Mark (39) aan het hoofd blijft het cluster successen boeken op het gebied van duurzame ontwikkelconcepten zoals bijvoorbeeld het Woody Building Concepts, volledig gespecialiseerd in conceptmatige houtbouw voor bedrijfsmatig vastgoed.

Caribbean

Bij onze ondernemingen in de Dutch Caribbean zorgen een uitdagende markt en onvoorspelbare vraag voor druk op de bedrijven. De ondernemingen

zijn al meer dan 65 jaar gevestigd op de eilanden en weten als geen ander hoe hiermee om te gaan. Het lokale management, dat zijn energie haalt uit het benutten van mogelijkheden in plaats van het benadrukken van belemmeringen, komt met (innovatieve) ideeën en ontwikkelingen waarmee zij de concurrentie een stap voor zijn. Wij spreken dan ook met trots onze waardering uit voor de toewijding en gepassioneerd vakmanschap. Dankzij de bijdrage van de in 1998 opgerichte Stichting Signaal Sosial zetten zij zich niet alleen in voor de groep maar ook voor de samenleving op de verschillende eilanden.

Genderdiversiteit op de werkvloer

Drienerveld

2019 – focus op innovatie en synergie

Duurzaam

De huidige groepsfinanciering loopt af per 1 oktober 2020. In 2019 zal het herfinancieringstraject worden opgestart zodat per eind 2019 de continuïteit van de groepsfinanciering is gewaarborgd.

Eind 2018 is na een periode van 14 jaar een einde gekomen aan een langslepende juridische procedure inzake de instorting van een door Janssen de Jong Groep gebouwd bedrijfspand na extreme sneeuwval. De procedure was toegespitst op het feit of hier wel of niet een constructiefout aan ten grondslag lag. Janssen de Jong Groep is in cassatie door de Hoge Raad in het gelijk gesteld. Dit positieve vonnis heeft geleid tot een vrijval van een reeds eerder getroffen voorziening (2017) ten gunste van het resultaat van 2018 ter grootte van 10 miljoen. Tegen dit vonnis is geen beroep meer mogelijk. De aan deze voorziening gerelateerde cash was reeds eind 2017 ontvangen.

In 2018 lag een belangrijke focus op innovatie op het gebied van duurzaamheid. Dit vertaalt zich onder andere in het aanpassen van F-label woningen naar energie neutrale woningen in een periode van slechts vijf dagen. Ook gasloos bouwen stond in 2018 bij meerdere dochterondernemingen hoog op de agenda. Er zijn in 2018 25 gasloze woningen opgeleverd. De ondernemingen ontwikkelden zich ook verder op het gebied van circulair bouwen. In de Caribbean werd er gewerkt aan recyclingmogelijkheden van asfaltproductie. In Nederland was er volop aandacht voor de ontwikkeling van circulaire woningbouw projecten.

Human Capital

De medewerker centraal. Dat is één van de strategische pijlers van Janssen de Jong Groep. Elk jaar koppelt Janssen de Jong een jaarthema aan onze slogan ‘Let’s build hapiness’. 2019 staat in het teken van de gezondheid van onze medewerkers. Een gezonde levensstijl wordt gevoed door verschillende aspecten. Daarom is er gekozen voor vier gerelateerde thema’s: voeding, beweging, balans werk/ privé en veiligheid. Gedurende het hele jaar geven we door middel van verschillende acties invulling aan deze thema’s. Via de website en onze sociale media kanalen zijn deze acties te volgen.

De Raad van Bestuur is zich bewust van de meerwaarde van een juiste balans tussen vrouwen en mannen op de werkvloer. Diversiteit in onder meer het directieteam, de managementlaag daaronder en commerciële en uitvoerende functies maken onze bedrijven effectiever en winstgevender. De afgelopen jaren zijn er zowel in de directie, in de RvC van Janssen de Jong Groep en in commerciële en uitvoerende functies meer vrouwen aangesteld. In 2019 zal dit waar mogelijk nog verder doorgevoerd worden. Zowel intern als extern zullen hier diverse acties op ondernomen worden.

We zijn, mede dankzij de goede marktomstandig heden, positief gestemd over het jaar 2019. In 2019 zetten we door op het in eind 2017 vastgestelde Middellange Termijn Plan voor 2018-2020. Focus ligt op innovatie, synergie tussen de groeps bedrijven en continuering van de gestage groei zoals ingezet in 2017 en 2018. Een belangrijk aandachtspunt is het aantrekken van specialistisch personeel en behoud van onze belangrijkste asset, onze medewerkers. De personele ontwikkelingen zullen vergelijkbaar zijn met het afgelopen jaar. Er worden dan ook geen grote wijzigingen in het aantal medewerkers verwacht.

Tot slot

Wij spreken hier graag onze dank uit naar alle medewerkers van Janssen de Jong Groep voor het tonen van waar vakmanschap en grote inzet en de trots die zij daarbij uitstralen. Ook spreken wij onze waardering uit naar de Raad van Commissarissen voor hun visie en betrokkenheid bij de onderne mingen. Ten slotte een dankwoord voor Pieter van Gulik die zich 18 jaar lang ingezet heeft voor de Groep in de rol van CFO en lid van de Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur dankt Van Gulik voor zijn belangrijke bijdrage aan de totale organisatie. Als aandeelhouder blijft Van Gulik betrokken bij de Groep. Son en Breugel, 20 mei 2019 Hans N.J. Smits Pieter G. Pijper

Kerncijfers

X1000

Eigen vermogen* 2018 62.874

2017 52.076

Bedrijfsopbrengsten 2016 58.993

2018 401.008

2017 383.378

2016 337.490

* 2018: voor winstbestemming

Totaal vermogen 2018 191.074

2017 182.487

Bedrijfsresultaat 2016 187.543

Solvabiliteit 2018 32,9%

2017 18.296

2016 11.914

2017 13.021

2016 8.024

2017 968

2016 955

Nettowinst 2017 28,5%

2016 31,5%

Netto kasstroom 2018 5.366

2018 27.910

2017 31

2018 20.124

Personeel 2016 -2.753

2018 985

Janssen de Jong profileert als ontwikkelende bouwer De positie van Janssen de Jong is in het jaar 2018 verder versterkt. De onderneming heeft een duidelijk toekomstprofiel voor ogen, en durft met haar innovatieve plannen nieuwe paden te bewandelen en oude gewoonten achter zich te laten.

Janssen de Jong Groep De groep van bouwspecialisten Alles voor een tevreden klant

Inspelend op de groeiende vraag naar flexibele, betaalbare en duurzame huisvesting, ontwikkelt en realiseert Janssen de Jong Groep duurzame en innovatieve oplossingen voor woningen, bedrijfshuisvesting, maatschappelijk vastgoed, scholen, ziekenhuizen, infrastructuur en zee- en luchthavens.

Van projectontwikkeling tot en met restauratie en onderhoud

Het dienstverleningspakket bestrijkt het totale bouwpalet: van projectontwikkeling, realisatie en renovatie tot en met restauratie en onderhoud. In elk project en elke fase wordt de klant van A tot Z ontzorgd. Steeds meer bedrijven, particulieren en overheden in binnen- en buitenland herkennen zich in de proactieve, klantgerichte aanpak, waarmee de groep tot de landelijke 'eredivisie' van bouwbedrijven is doorgedrongen.

Klanttevredenheid betekent: eerst goed luisteren naar de wensen en behoeften van opdrachtgevers, gebruikers en kopers.

Hoge klanttevredenheid staat voorop

Bij alle activiteiten staat een hoge klanttevredenheid voorop. Dat betekent: eerst goed luisteren naar de wensen en behoeften van opdrachtgevers, gebruikers en kopers. Vervolgens alle beschikbare vakmanschap en kennis in stelling brengen voor een oplossing die maximaal beantwoordt aan de doelstellingen van de klant. Uiteraard krijgt elk werk de aandacht en zorg die het verdient, ongeacht of het nu gaat om een klein bouwproject of om een grootschalige gebiedsontwikkeling.

Palet steeds verder uitgebreid

Intussen wordt het dienstverleningspalet steeds kleurrijker. Zo is de groep de laatste jaren ook zeer actief met industriĂŤle en modulaire projecten en de restauratie van cultureel erfgoed op basis van traditionele ambachten, zodat ook toekomstige generaties ervan kunnen genieten. De activiteiten van de groep zijn onderverdeeld in: 1 Cluster Projectontwikkeling & Bouw 2 Cluster Bedrijfshuisvesting 3 Cluster Caribbean

Deze clusters bestrijken de volgende werkgebieden: Projectontwikkeling & Bouw

Als ontwikkelende bouwer ontwikkelt Janssen de Jong Groep woonwijken en bouwt ze duurzame, betaalbare woningen, bedrijfsgebouwen, scholen en zorginstellingen van hoge kwaliteit. In elk project zijn de wensen van gebruikers, opdrachtgevers en kopers leidend. Om hierin maximaal te voorzien, worden losse elementen steeds vaker vooraf in de fabriek gemaakt, zodat de klant veel meer keuzemogelijkheden heeft, op de bouwplaats sneller en beter kan worden gewerkt en de kwaliteit nog beter wordt geborgd. Intussen wordt, samen met kennispartners en toeleveranciers, ook continu gewerkt aan de verdere verbetering van de producten en diensten. Belangrijkste ondernemingen: Janssen de Jong Projectontwikkeling, Janssen de Jong Bouw Zuid, Janssen de Jong Bouw Noord en Janssen de Jong Bouw Oost.

Bedrijfshuisvesting

Voor de industrie, logistieke sector en vastgoedsector bouwt Janssen de Jong Groep bedrijfsruimtes van beton, staal en hout en daken van aluminium op basis van prefabelementen. In elk project staan de eindgebruikers en beleggers centraal en wordt de opdrachtgever volledig ontzorgd. Het werkgebied strekt zich uit van Nederland tot OostEuropa en van Afrika tot het Caribisch gebied. Belangrijkste ondernemingen: Hercuton, Remco Ruimtebouw, Woody Building Concepts, Ocmer (Polen), pvvT, Hafkon International

Caribbean

In het Caribisch gebied is Janssen de Jong zeer breed actief met de aanleg van wegen, bouw van onder andere sociale woningen, de aanleg van havens, vliegvelden en de winning van fosfaatrijk kalkzandsteen en de productie van beton en asfalt. Belangrijkste ondernemingen: Curaรงaose Wegenbouw Maatschappij, Mijnmaatschappij Curaรงao, Betonindustrie Brievengat, Albo Caribbean, Eigen Woning Plan, Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij, Albo Aruba, Arubaanse Wegenbouw Maatschappij, Windward Roads, Saba Roads & Construction en Anguilla Roads & Construction.

Restauratie, renovatie en transformatie

Binnen Janssen de Jong Groep leggen gerenommeerde gespecialiseerde ondernemingen zich toe op het restaureren, renoveren en transformeren van oude huizen, scholen en monumentale gebouwen, zodat deze monumenten weer volledig voldoen aan de hedendaagse eisen. In samenwerking met Janssen de Jong Projectontwikkeling en Janssen de Jong Bouw verbouwen ze ook leegstaand vastgoed naar een nieuwe bestemming. Belangrijkste ondernemingen: Koninklijke Woudenberg, Meesters In, Van der Vegt Smeed- en Constructiebedrijf en Binder Art Services.

Onderhoud en beheer

Voor het optimaal beheren, onderhouden en verduurzamen van woningen, scholen en bedrijfshuisvesting brengt Janssen de Jong Groep twee gespecialiseerde onderhoudsbedrijven in stelling. Met hun goed opgeleide vakmensen staan ze de klant bij met inspecties, adviezen, onderhoudscoรถrdinatie en uiteraard ook het onderhoudswerk zelf en de nazorg, in nauwe samenwerking met opdrachtgevers, ketenpartners en bewoners. Belangrijkste ondernemingen: Janssen de Jong OnderhoudPlus en ServicebouwPlus.

Duurzaam ondernemen Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is verankerd in de organisatie en bedrijfsprocessen van Janssen de Jong Groep. Daarnaast steunden de ondernemingen in 2018 Nederland en de Caribbean weer diverse organisaties en projecten.

Cluster Caribbean

Op Curaçao draagt Stichting Signaal Sosial (de stichting) op Curaçao bij aan het verbeteren van de leefomstandigheden van hulpbehoevende bewoners. De stichting helpt de eilandbevolking met gelddonaties en hulp in natura. Janssen de Jong Groep, en de Caribische bedrijven in het bijzonder, steunen Stichting Signaal Sosial sinds 1998. Bij de stichting werken uitsluitend vrijwilligers die zich met veel toewijding inzetten. Stichting Signaal Sosial blikt terug op een zeer succesvol 2018. In het afgelopen jaar heeft de stichting haar steun aan de verschillende instanties geïntensiveerd. Dit als gevolg van het terugdraaien van de overheidssteun, waardoor de projecten in een moeilijke financiële situatie verkeren. Twee kinderopvangcentra, Luna Kresiente en A Child’s Dream, krijgen een goedkeuringslicentie door inspanningen van Stichting Signaal Sosial. De licentie vertaalt zich in het voldoen aan de strenge eisen die de overheid stelt. Met deze licentie komen de instanties in aanmerking voor bepaalde overheidssteun. Stichting Otrobanda en Stichting F.E.L.I.S. zijn twee andere opvangcentra die al jaren in aanmerking komen voor overheidssteun. Dit ondanks de financiële inkrimping hebben deze twee centra zich prima op de been weten te houden. Bij Encelia Crisis- en Observatiecentrum heeft de stichting haar bijdrage verhoogd. Het centrum is opgericht om kinderen op Curaçao, die in een crisis zijn of dreigen te komen, hulp en stabiliteit te bieden. Ook stichting Bescrana blijft vooruitgang boeken. Na een bezoek van de directie van Stichting Signaal Sosial is besloten dat Stichting Bescrana als eerstvolgend project de slaapplekken en sanitair zal gaan opknappen. 10

In november van het afgelopen jaar is er gewerkt aan een kleinschalig, maar zeer bijzonder eindejaarsproject. Als gevolg van een storm is het huis van een alleenstaande moeder en haar dochter volledig in elkaar gestort. Stichting Signaal Sosial heeft geholpen met het volledig opknappen en veilig maken van de woning, inclusief het repareren van het verwoeste rioleringssysteem en de elektra. Tevens heeft de stichting voor de kerstperiode voedselpakketten uitgedeeld en Huize Marcolina de financiële middelen gegeven om een kerstviering voor de ouderen te organiseren. Daarnaast hebben alle door de stichting gesponsorde projecten extra contributie gekregen om een sinterklaas- en kerstfeest te kunnen organiseren. Tot slot heeft de stichting 200 kerstcadeautjes ingepakt, die hebben geresulteerd in 200 van de mooiste glimlachjes van het jaar. Extra gemotiveerd start Stichting Signaal Sosial het jaar 2019, laat die glimlachjes maar blijven komen!

Onderzoek en ontwikkeling

Janssen de Jong Groep volgt de ontwikkelingen in de markt actief, onder meer op het gebied van productontwikkeling en klimaat. Zo heeft de Groep een eigen renovatieconcept ontwikkeld. Om deze reden werkt zij op regelmatige basis samen met kennispartners en toeleveranciers zoals universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstituten. Remco Ruimtebouw wist de ogen vanuit de markt op zich gericht te krijgen met de nieuwbouw van het BREEAM-Outstanding gecertificeerde distributiecentrum voor Oldenburger | Fritom in Veendam.

In 2018 is tevens het innovatieve houtbouwconcept 'Woody Building Concepts' gelanceerd. Woody Building Concepts is als eerste bedrijf in Nederland volledig gespecialiseerd in conceptmatige houtbouw voor bedrijfsmatig vastgoed. De onderneming ontwerpt en bouwt duurzame bedrijfspanden en kantoren turn-key met behulp van een innovatief houtbouwconcept. GeoPolymeer Cement Betonindustrie Brievengat onderzoekt de mogelijkheid om GeoPolymeer Cement (GPC) te produceren om hier beton van te maken. GPC wordt gemaakt van verschillende afval-, rest- of natuurproducten zoals vulkanisch gesteente of vlieglas. Het zijn anorganische bindmiddelen die vaak bestaan uit twee basiscomponenten: - reactieve aluminium- en siliciumhoudende hoofdbestanddelen (bijv. vliegas, hoogovenslak of metakaoline); - een sterke alkalische activator (bijvoorbeeld waterglas of natriumhydroxide). Toepassing van geopolymeren is een eeuwenoude techniek, voorbeelden voeren zelfs terug naar het oude Egypte, naar de tijd van de bouw van de eerste piramiden. Bepaalde eigenschappen van GeoPoly-

meer beton zijn vergelijkbaar, en in sommige gevallen beter dan traditioneel beton: - een hoge (eind-)sterkte. - thermisch zeer stabiel (tot circa 1000 °C). - een snelle reactietijd, dus een snel bereiken van de eindsterkte. - weinig krimp. - bestand tegen sulfaten en andere vormen van chemische aantasting. - een lage ‘indringsnelheid’ (diffusie) van bijvoorbeeld chloride-ionen. - niet gevoelig voor alkali-silicareactie. - veel minder CO2 uitstoot.

Cluster Bedrijfshuisvesting

Het cluster Bedrijfshuisvesting heeft onder meer het jaarlijks terugkerend vitaliteitsprogramma 'Samen Bewegen’. Hierbij worden medewerkers gestimuleerd om meer te bewegen en wordt er tegelijkertijd geld ingezameld voor een goed doel. In 2018 waren dit Stichting Energy4All, Alzheimer Nederland en Retinoblastoom Vereniging Nederland. Binnen het cluster Bedrijfshuisvesting hanteren ze het beleid om zo duurzaam mogelijk te bouwen. Ook steeds meer opdrachtgevers kiezen voor BREE-

AM-NL certificering bij nieuwbouw. Naast de indiensttreding van een 2e BREEAM expert heeft het Cluster de officiële certificaten ontvangen voor zowel de FSC als PEFC normering. Dit betekent dat de verschillende merken onder één groepscertificaat zijn gecertificeerd. In 2018 zijn wederom verschillende BREEAM gecertificeerde projecten gerealiseerd. Een bijzonder voorbeeld is het all-in electric sorteercentrum van DHL in Zaltbommel. Dit is het grootste sorteercentrum van de Benelux. Hercuton realiseerde dit BREEAM-Excellent gecertificeerde en volledig gasloze gebouw op een perceel van maar liefst 90.000 m2.

Cluster Projectontwikkeling & Bouw

Janssen de Jong Projectontwikkeling heeft in maart 2018 besloten per direct alle nieuwe woningbouwprojecten zonder gasaansluiting te ontwikkelen. Janssen de Jong Projectontwikkeling heeft veel ervaring met het ontwikkelen en realiseren van gasloze nieuwbouwprojecten. De ontwikkelaar heeft inmiddels ruim 700 gasloze woningen gerealiseerd of in aanbouw en meer dan 600 gasloze woningen in ontwikkeling. Van regio Den Bosch (Geerpark) tot Arnhem (Schuytgraaf) en van Utrecht (Uphill) tot Den Haag (Tuinen van Wils). Een deel van deze woningen wordt door Janssen de Jong Bouw gerealiseerd. Het besluit om in maart 2018 al per direct alle nieuwe (grondgebonden) woningbouwprojecten gasloos te ontwikkelen was dan ook een logische stap. 12

Janssen de Jong Projectontwikkeling wil vooroplopen op het gebied van duurzaamheid en het verder terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen. De ontwikkelaar vindt het belangrijk om te investeren en innoveren op het gebied van circulariteit en gezonde verstedelijking. Daarom neemt zij deel aan proefwijken, levende laboratoria en duurzame pilots, zoals de ontwikkeling van de eerste circulaire woonwijk van Nederland: Circulaire Parkkade in de Rotterdamse wijk Heijplaat en ontwikkelt ze in woonplan Levels in Leidsche Rijn Utrecht 70 woningen met een hoge mate aan circulariteit.

Nominatie Duurzaam Bouwen Award

In januari 2018 is de nieuwbouwwijk Geerpark in Vlijmen genomineerd voor de Gouden Kikker Award. Deze Duurzaam Bouwen Award wordt toegekend aan projecten die in Nederland vooroplopen op het gebied van duurzaamheid en innovatie. Janssen de Jong Projectontwikkeling en Janssen de Jong Bouw zijn in samenwerking met Hendriks Coppelmans al vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling en bouw van deze duurzame en gasloze wijk. In 2018 heeft Janssen de Jong OnderhoudPlus de schouders gezet onder de enorme verduurzaamheidsopgave van bestaand vastgoed. Zo is in september 2018 gestart met de vernieuwbouw van 120 appartementen in Venray in opdracht van Wonen Limburg, waarbij er flinke energielabelstappen worden gezet en ook de esthetiek en het wooncom-

fort er enorm op vooruitgaan. Janssen de Jong OnderhoudPlus adviseert en ontzorgt woningbouwcorporaties in hun duurzaamheidsopgave en biedt bewoners persoonlijke begeleiding. Omdat tijdens de uitvoering de huurders vaak gewoon in hun woning blijven wonen, geen overbodige luxe. Als Erkend Restauratie Bouwbedrijf zit duurzaam ondernemen in het bloed bij de vakmensen van Koninklijke Woudenberg. Met grote zorgvuldigheid wordt cultureel erfgoed in ere hersteld en historische gebouwen behouden voor volgende generaties.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Janssen de Jong Bouw Zuid heeft in 2018 aan het traditionele ‘oplevercadeau’ een maatschappelijk betrokken invulling gegeven. Kopers kregen bij oplevering een vogelhuisje overhandigd, met zorg getimmerd door cliënten van Activiteitencentrum Eindhoven. AC Eindhoven is onderdeel van SWZ. SWZ ondersteunt mensen met een beperking in alle fasen van hun leven, om zoveel mogelijk op eigen kracht mee te doen met de maatschappij. De vraag van de cliënt en zijn mogelijkheden zijn hierbij leidend. SWZ is er voor mensen met een lichamelijke of meervoudige beperking en mensen met niet-aangeboren hersenletsel.

Integriteit

In Nederland wordt sinds 2010 op eigen initiatief een integriteitsprogramma uitgevoerd. Onderdeel daarvan is het hebben van een Bedrijfscode (gedragscode). Ook in het Caribisch gebied loopt sinds enkele jaren het programma “Don’t cross the

blue line” om medewerkers bewust te maken van transparant en eerlijk werken en zakelijk omgaan met klanten en partners. In Nederland hebben in 2017 alle vertrouwenspersonen een tweedaagse opleiding gevolgd om hun vaardigheden, benodigd voor het goed kunnen uitoefenen van de functie van vertrouwenspersoon, bij te schaven.

Veiligheid

Veiligheid staat op de agenda van elk werkoverleg. Bij alle groepsondernemingen vinden regulier veiligheidsbijeenkomsten en toolboxmeetings plaats. Bij het cluster Bedrijfshuis- vesting is in 2017 een Veiligheidscampagne opgestart. Ook in het Caribisch gebied wordt veel aandacht besteed aan het thema veiligheid.

Gezondheid

Janssen de Jong Groep zet zich in voor het terugdringen van het ziekteverzuim door Periodiek Arbeids Geneeskundig Onderzoek (PAGO) aan te bieden. Gezondheidseffecten, knelpunten en arbeidsomstandigheden worden hiermee in kaart gebracht. Ook is er regulier overleg met de Arboarts.

Diversiteit

De medewerkerspopulatie van Janssen de Jong Groep kent vele nationaliteiten en culturen, ook vanwege de oriëntatie op het Caribisch gebied, Oost-Europa en Afrika. Er zijn meer mannen dan vrouwen werkzaam in het bedrijf, zij streeft er naar meer vrouwen in dienst te nemen.

Risicomanagement Janssen de Jong Groep voert actief risicomanagement uit. Zij brengt de risico’s in kaart, bepaalt welke risico’s wel of niet aanvaardbaar zijn en stuurt daar op.

Risicomanagement is onderdeel van het governanceraamwerk van Janssen de Jong Groep. De pijlers van governance, die bestaan uit goed ondernemerschap en adequaat toezicht, bestaan uit interne en externe componenten. Voor de interne governance gaat de aandacht uit naar zaken als de kwaliteit van het bestuur, transparantie, risicobeheersings- en controlesystemen, gedragsregels en de verificatie van de cijfers door de controllers. Bij de externe governance spelen de aandeelhouders, de Raad van Commissarissen en de externe accountant een belangrijke rol.

Financiële risico’s

Risico’s van fluctuaties in valutakoersen en rentetarieven worden afgedekt door gebruik te maken van afgeleide financiële instrumenten ('derivaten'). Ultimo 2018 worden geen andere afgeleide financiële instrumenten aangehouden. Janssen de Jong Groep heeft procedures, richtlijnen en interne afspraken ter beheersing van ontwikkelings-, realisatie-, markt- en kredietrisico’s. Regelmatig wordt onderzoek gedaan naar de kredietwaardigheid en reputatie van partijen waar Janssen de Jong Groep zaken mee doet. In voorkomende gevallen worden kredietrisico’s afgedekt of worden (aanvullende) zekerheden gevraagd. Gedurende de uitvoering van projecten worden de benoemde risico’s actief gemanaged. De jaarrekening bevat geen complexe grondslagen. De activa en passiva worden primair op basis van de historische kostprijs minus afschrijvingen gewaardeerd. Door integratie van het systeem van de periodieke rapportage door de werkmaatschappijen, wordt consistentie van grondslagen binnen de gehele groep geborgd en gemonitord. De belangrijkste schattingen in de jaarrekening zien toe op de waardering van de onderhanden projecten en de voorzieningen.

Operationele risico’s

De belangrijkste operationele risico’s bevinden zich in de projecten die de Janssen de Jong Groep uitvoert. Op de projecten wordt actief projectmanagement uitgevoerd. Het risicomanagement bestaat onder meer uit de volgende beheersmaatregelen: 1. Het in gesprek gaan met elkaar intern en met de opdrachtgever. Wie heeft welke rol, wederzijdse verwachtingen en het organiseren van tegenspraak. 2. Het tenderproces wordt in verschillende fases voorgelegd aan de Raad van Bestuur van Janssen de Jong Groep. Tijdens tenderfase vindt een open discussie over het bid/no-bid en de risicoclassificatie van het project plaats. Tevens is er discussie over kritieke momenten in de projectfasering bij de belangrijkste projecten. 3. Verzorgen van opleidingen van alle bij projecten betrokken medewerkers en onboarding programma voor nieuwe medewerkers. 4. Er is sprake van een integrale risicobenadering. Ook niet-financiële risico’s of moeilijk kwantificeerbare risico’s worden in de overwegingen meegenomen. 5. Er zijn processen opgestart om de risicocultuur en -bereidheid beter vast te stellen. Die processen zijn onderdeel van de kernwaarden van de onderneming, onder meer door klanten projectacceptatie, autorisatielimieten en het aanspreken op het niet handelen hiernaar. 6. De signalering van risico’s wordt door een aantal maatregelen bevorderd. Bijvoorbeeld als onderdeel van de dagstart, veiligheidsprocedures en evaluatie van activiteiten. 7. Er zijn teams samengesteld uit verschillende disciplines die van begin (initiatieffase) tot einde (oplevering) meelopen met de grotere projecten. 8. De rapportage systemen, risicobeheersplannen, peer reviews, audits en het kritisch challengen/ doorvragen bij projecten zijn een onderdeel van de dagelijkse bedrijfsvoering bij de ondernemingen van de Janssen de Jong Groep.

Een belangrijk onderdeel van de dagelijkse beheersing van de activiteiten vindt plaats via de registraties in onze IT-systemen. In deze systemen vindt continu ontwikkeling plaats. In 2018 zijn hierin (verdere) verbeteringen doorgevoerd in de toegangsbeveiliging en ontsluiting van periodieke projectinformatie.

Wet- en regelgeving

De voor Janssen de Jong Groep relevante weten regelgeving hangt samen met haar activiteiten in de bouw en projectontwikkeling. Belangrijke specifieke weten regelgeving met een effect op de financiële verantwoording zijn de Wet Keten Aansprakelijkheid en de Bouw-CAO. De invoering van de wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (Wkb) in 2021 zal van invloed zijn op het primaire proces. Janssen de Jong Groep werkt op meerdere projecten al volgende de uitgangspunten zoals gedefinieerd in deze wet, en zal dit in 2019 steeds meer toepassen.

Integriteit

Voor Janssen de Jong is maatschappelijk verantwoord ondernemen belangrijk. Integriteit en mededinging zijn kernwaarden en zijn onderdeel van het gehanteerde beleid dat is gericht op een beheerste en integere bedrijfsvoering, dat in overeenstemming is met geldende weten regelgeving. Het dak van het integriteitsbeleid is de “Bedrijfscode”. De “Bedrijfscode” maakt duidelijk wat van Janssen de Jong verwacht mag worden, door klanten, leveranciers, partners en door medewerkers. De Bedrijfscode fungeert als kompas voor de Janssen de Jong ondernemingen en voor de medewerkers. Bij de uitoefening van onze werkzaamheden en dienstverlening staat niet alleen het bedrijfsbelang, maar ook het klanten medewerkersbelang centraal.

Alle medewerkers van Janssen de Jong ontvangen bij indiensttreding de Bedrijfscode, Ons integriteitsbeleid, het Handboek relevante rechtsregels, compliance en integriteit en het Compliance Protocol en voorts dienen de nieuwe medewerkers de inhoud van deze documenten aantoonbaar te onderschrijven middels een integriteitsverklaring.

De Bedrijfscode

De afgelopen jaren is steeds meer aandacht gegeven aan integere bedrijfsvoering. Tevens is het van belang dat de organisatie kleur geeft aan de van toepassing zijnde codes. De interne Bedrijfscode vormt de leidraad voor het handelen van onze medewerkers. Janssen de Jong Groep vindt corruptie, omkoping en concurrentievervalsing onaanvaardbaar. Janssen de Jong heeft een compliance officer, die een onafhankelijk meldpunt is voor het melden van overtredingen van de Bedrijfscode. De functie van compliance officer is uitsluitend een interne functie; alleen werknemers van tot Janssen de Jong behorende bedrijven kunnen op haar/hem een beroep doen. De compliance officer vervult een vertrouwensfunctie zonder last of ruggespraak. De Raad van Bestuur, respectievelijk de directies zien toe op de naleving van de Bedrijfscode. Als een vermoeden bestaat dat de Bedrijfscode niet is nageleefd, kan de Raad van Bestuur of de directie, al dan niet op verzoek van de compliance officer, een onderzoek instellen.

Janssen de Jong Groep:

• gaat vertrouwelijk om met gegevens van klanten en relaties; • behandelt haar klanten en relaties eerlijk, respectvol en met vertrouwen; • respecteert. Janssen de Jong voert haar werkzaamheden uit in overeenstemming met juridische en ethische normen en met de weten regelgeving en heeft in dat kader ook vier kernwaarden gedefinieerd: • Integriteit; • Kwaliteit; • Veiligheid; • Duurzaamheid.

Klant centraal

Van Energielabel E/C naar nul-op-de-meter in 5 dagen

‘Alles werkt probleemloos’ Tochtige verouderde woningen 'omkatten' naar nul-op-de-meter (NOM) met EPV? Janssen de Jong Bouw Oost bewijst dat het kan. En nog supersnel ook. In 2017-2018 transformeerde het bouwbedrijf 82 sociale-huurwoningen van Ons Huis in Warnsveld in 100% energieneutrale woningen. Voor dit huzarenstukje zette Janssen de Jong het eigen RenovatiePlus-concept in. De woning wordt dan binnen 5 dagen naar het gewenste comfort- en duurzaamheidsniveau getild. Eerst worden de gevels en daken vervangen door nieuwe geprefabriceerde elementen, waarna de woning wordt geïsoleerd, afgetimmerd en voorzien van lucht-waterwarmtepomp met boiler, laagtemperatuur-radiatoren en balansventilatie. De zonnepanelen worden vervolgens per blok geplaatst. De ervaringen in Warnsveld zijn zonder meer positief, aldus architect /projectleider Joost Dolhain van architektuurstudio Joost Dolhain Design namens Ons Huis. "Alles werkt probleemloos, of het buiten nu -10 graden is of +30. Dankzij de geluidskappen op de buitenunits hoor je de warmtepomp overdag nauwelijks, alleen 's nachts lichtjes. En ondanks het

voorafgaand gebrek aan vertrouwen, wierp ook de intensieve communicatie met de bewoners zijn vruchten af." Met het slimme renovatieconcept kunnen corporaties hun bestaande woningbestand snel en efficiënt in lijn brengen met de klimaatplannen van het kabinet. Dolhain: "Goed beschouwd is het deels een routineklus met gebruik van bekende vertrouwde technieken. Wat wil je nog meer?"

“Goed beschouwd is het deels een routineklus.” JOOST DOLHAIN, ARCHITECT/ PROJECTLEIDER WONINGCORPORATIE ONS HUIS APELDOORN

PROJECTONTWIKKELING EN BOUW

Het cluster Projectontwikkeling en Bouw, bestaande uit Janssen de Jong Bouw Zuid, Janssen de Jong Bouw Oost, Janssen de Jong Bouw Noord, Janssen de Jong Projectontwikkeling en Koninklijke Woudenberg is met name actief in de ontwikkeling, realisatie van woningen en bedrijfsverzamelgebouwen, onderhoud van woningen en de renovatie van monumentale panden. Het cluster behaalde een goed resultaat. Bouw Noord sloot het jaar positief af, met mooie vooruitzichten voor 2019. Projectontwikkeling heeft goed gepresteerd en de meeste van haar doelstellingen behaald. Restauratiebedrijf Koninklijke Woudenberg nam enkele unieke projecten aan, waaronder het meerjarige project Paleis Het Loo. Bouw Zuid heeft in 2018 wederom mooie projecten gerealiseerd. Door vertraging bij de start van een enkel project en de snelle kostenstijging in de bouw schrijft de onderneming helaas een verlies in 2018. Bouw Oost heeft haar organisatie in 2018 versterkt. Mede door het aanstellen van een nieuwe directie en het doorvoeren van enkele personele wijzigingen is de onderneming efficiĂŤnter geworden.

Shared services Per 1 september 2018 is door de Raad van Bestuur een clusterdirectie aangesteld. Het doel hiervan is de onderlinge samenwerking tussen de bedrijven in het cluster te versterken, efficiĂŤntie te behalen door het opzetten van shared services en ter bevordering van het werken aan integrale projecten zoals herbestemmingen en totaaloplossingen.

Janssen de Jong Projectontwikkeling 2018 was een prima jaar voor Janssen de Jong Projectontwikkeling (JJPO). Net als in 2016 en 2017 heeft het bedrijf op alle vlakken goed gepresteerd en haar doelstellingen behaald. JJPO verkocht circa 520 eenheden en vulde haar werkvoorraad aan met circa 550 eenheden aan nieuwe projecten. Ook het ebitda-resultaat was goed en in lijn met 2017. De cashgeneratie is positief.

Woningprijzen en bouwkosten bleven stijgen

In 2018 zijn de woningprijzen met gemiddeld 10% gestegen. Ook de bouwkosten stegen flink. De markt kampt met capaciteitsproblemen waardoor de prijzen voor materialen en arbeid onder druk staan. Voor de projecten van JJPO zijn beide prijsstijgingen (kosten en opbrengsten) over het algemeen in balans waardoor haar projecten een gezonde marge kennen.

Aantal verkopen

In 2018 verkocht JJPO circa 520 eenheden (woningen en bedrijfsunits) aan particulieren, ondernemers, beleggers en woningcorporaties. De verkopen zijn goed verdeeld over de drie regio’s, waar het bedrijf opereert, zij dragen allen bij aan de dekking en marge. In de regio’s Zuid-Holland en Noord-Brabant verkocht het bedrijf onder meer circa 94 sociale woningen aan corporaties, en nul-op-de-meterwoningen aan een particuliere belegger.

Innovatie

JJJPO ontwikkelde in 2018 nieuwe concepten voor toekomstige opgaven. Voor diverse locaties is actueel gedachtegoed over circulariteit en gezonde verstedelijking concreet uitgewerkt en toegepast in ontwikkelvraagstukken. De focus ligt op het beperken van de CO2 footprint in alle fases van de vastgoedcyclus. Ook na de bouw.

Acquisitie en tenders

In totaal heeft JJPO circa 350 woningen opgeleverd en zijn er tenders gewonnen in Gouda, Zevenaar en Nederweert. Daarnaast heeft de onderneming diverse onderhandse acquisities gedaan en zijn er onder meer in Zoetermeer, Hattemerbroek en Zutphen diverse locaties voor bedrijfsverzamelgebouwen geacquireerd en ontwikkeld.

Bedrijfshuisvesting, Retail en Leisure

De markt voor commercieel vastgoed was in 2018 relatief goed te noemen. Er zijn weliswaar verschillen merkbaar bij de verschillende gemeenten. De verkoop van units in met name Utrecht en Apeldoorn verliep goed, maar vooral in de kleinere gemeenten is het een uitdaging om voldoende ondernemers bij elkaar te krijgen. In 2018 leverde JJPO bedrijfsverzamelgebouwen op in de regio’s Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland. Naast de ontwikkeling van bedrijfsverzamelgebouwen is JJPO gestart met de ontwikkeling van een retail gebouw en enkele leisure ontwikkelingen.

Vooruitzichten 2019

JJPO verwacht in 2019 opnieuw een mooi resultaat te behalen. Het bedrijf blijft haar focus onverminderd richten op een-op-een acquisities. Zij zal selectiever omgaan met het deelnemen aan prijsvragen. Naast woningbouw zal JJPO in 2019 actief zijn in de ontwikkeling van commercieel vastgoed, retail en leisure.

Janssen de Jong Projectontwikkeling focust bij haar projecten op actuele innovatieve themaâ&#x20AC;&#x2122;s zoals circulariteit, (deel) mobiliteit, smart grids (slim energiesysteem), gezond wonen, domotica en gasloze en nul-op-de-meterwoningen.

Janssen de Jong Bouw Zuid Janssen de Jong Bouw Zuid heeft in 2018 wederom mooie projecten gerealiseerd. Door het achterblijven van omzet en een enkel slecht presterend werk schrijft Bouw Zuid helaas een verlies in 2018. De vooruitzichten zijn echter positief: de werkvoorraad is goed waardoor de onderneming in 2019 de gebudgetteerde omzet wel zal halen. Vooral de werkvoorraad van Janssen de Jong OnderhoudPlus is goed, deze is ten opzichte van 2018 met 30% gestegen.

Succesvol opgeleverd

In 2018 heeft Bouw Zuid onder meer 81 woningen opgeleverd voor het plan Rosmolen te Tilburg, waarvan 57 huurwoningen voor Wonen Breburg. De overige 24 woningen betroffen koopwoningen welke ontwikkeld en verkocht zijn door Janssen de Jong Projectontwikkeling. In het plan Nieuwevaert te Kaatsheuvel werden 72 woningen opgeleverd aan LBB Naber. Verder werden er 35 woningen gerealiseerd in het plan Hulzebraak te Schijndel. Voor de onderneming geen onbekend terrein: in de afgelopen vier jaar zijn er in deze regio meerdere projecten gerealiseerd in partnerschap met Janssen de Jong Projectontwikkeling.

Duurzame NOM woningen

Janssen de Jong was ĂŠĂŠn van de eerste bouwers welke gasloos ontwikkelt en bouwt. Op dit moment werkt Janssen de Jong Bouw Zuid aan 40 NOM woningen voor Woonbelang te Valkenswaard. In 2019 wordt gestart met de bouw van 53 NOM woningen in het plan Geerpark te Vlijmen.

OnderhoudPlus

In het jaar 2018 zijn voor Wonen Limburg 454 woningen verduurzaamd als onderdeel van het ketensamenwerkingscontract Energetische maatregelen. In Venray zijn 120 appartementen gerenoveerd en gerevitaliseerd. Het project vormt straks na oplevering een prachtige aanwinst voor de wijk.

Vooruitzichten 2019

Mede gezien de werkvoorraad zijn de vooruitzichten voor Janssen de Jong Bouw Zuid en OnderhoudPlus positief. De focus in 2019 ligt op het verder implementeren van het Operational Excellenceprogramma. Daarnaast zal er veel aandacht besteed worden aan de doorontwikkeling van de ToPlanwoning, waarbij modulair bouwen de hoogste prioriteit heeft.

De vooruitzichten voor 2019 zijn positief, zowel voor Janssen de Jong Bouw als Janssen de Jong OnderhoudPlus. In 2019 ligt de focus op de verdere implementatie van het Operational Excellence-programma en de doorontwikkeling van de ToPlan-woning.

Klant centraal

Ontwikkeling woonwijk Geerpark in Vlijmen

‘Koploper in duurzaamheid’ Het Geerpark in Vlijmen moest niet alleen een mooie, groene, modern opgezette woonwijk worden, maar echt de ‘meest duurzame wijk van Nederland’. Zo stond het in 2012 in het Masterplan Geerpark-Vlijmen vol ambitie beschreven. Ruim zes jaar later zijn wooncorporatie Woonveste en de gemeente Heusden, waartoe Vlijmen behoort, een eind op weg. Met Janssen de Jong Projectontwikkeling daarbij als partner van het eerste uur. Enkele honderden van de geplande 700 tot 800 woningen zijn inmiddels bewoond. Gerealiseerd in een mooie mix van koopwoningen, vrije sector huurwoningen en sociale huurwoningen. Allemaal gasloos. Zo zijn in de wijk de eerste nul-op-de-meterwoningen van Noord-Brabant gebouwd. Inmiddels zijn alle nieuwe woningen hier nul-op-de-meter. Energiebesparing dankzij zonnepanelen en warmtepompen gaat in Geerpark hand in hand met comfort, ruimte en woonplezier.

Directeur Eric van den Einden van Woonveste: “De eerste plannen voor Geerpark dateren nog uit de tijd dat de woningmarkt slecht was. Toch zijn wij, samen met de gemeente en marktpartners Janssen de Jong Projectontwikkeling en Hendriks Coppelmans Bouwgroep, consequent blijven vasthouden aan onze visie van verregaande duurzaamheid. Op dat concept hebben we elkaar gevonden en, in een plezierige samenwerking, ook samen onze nek uitgestoken. We zijn koplopers daarin en dat werpt nu in een aantrekkende markt zijn vruchten af. De mensen wonen graag in Geerpark, of het nu huurders of kopers zijn.”

“Consequent blijven vasthouden aan de visie en het duurzaamheidsconcept.” ERIC VAN DEN EINDEN, DIRECTEUR VAN WOONVESTE 22

Nieuwbouw 24 huurappartementen, 18 huur- en 20 koopwoningen Enschede

‘Gewoon dóen en zaken oplossen’

De wijk Boswinkel-Oost is de afgelopen jaren onherkenbaar veranderd. 300 verouderde portiekflats en kleine eengezinswoningen maakten plaats voor 200 nieuwe in een grote diversiteit. In het upgradingsproject kreeg Janssen de Jong Bouw Noord een complex met 24 sociale-huurappartementen,18 energiezuinige sociale-huurwoningen en 20 grondgebonden koopwoningen (voor eigen rekening en risico) toebedeeld. Voor deze deelprojecten wonnen de plannen van het bouwbedrijf een prijsvraag waarin de huurders een belangrijke stem hadden. Vooral de kwalitatieve uitstraling, de overvloedige woonruimte en grote balkons in het ontwerp vielen erg in de smaak. Alle woningen zijn inmiddels verhuurd en verkocht.

De samenwerking met Janssen de Jong in het project is Hans Jannink goed bevallen. "Die verliep gewoon heel soepel. Alles ging in goed en open overleg. En als er wat was, zei men open waar het op stond om tot een goede oplossing te komen. De hele aanpak sprak me sowieso aan. Aanpakken. Niet zeuren. Op een manier waar ook de huurders blij mee waren."

“Aanpakken. Niet zeuren. Op een manier waar ook de huurders blij mee waren.” HANS JANNINK, PROJECTMANAGER WONINGSTICHTING DE WOONPLAATS

Klant centraal

"Goede afspraken maken en vervolgens: gewoon dóen en zaken oplossen. Erg prettig." Zo kenmerkt projectmanager Hans Jannink sr. van woningstichting De Woonplaats de aanpak van Janssen de Jong Bouw Noord bij de realisering van een appartementencomplex en huurwoningen in Enschede.

Het nieuwbouwplan 'De Oorsprong' is gelegen aan de Kloosterstraat, midden in het Brabantse dorp Geffen. Een bedrijfspand heeft hier plaats gemaakt voor de ontwikkeling van 46 nieuwbouw woningen. In 2018 is de tweede fase opgeleverd, bestaande uit zeven vrijstaande en acht twee-onder-een-kapwoningen.

Janssen de Jong Bouw Noord Janssen de Jong Bouw Noord zet de positieve lijn van 2017 verder door in 2018. De onderneming heeft een dynamisch team in huis met spirit en vakmanschap, waarmee zij haar profiel als ontwikkelende bouwer kan versterken.

Projecten

Voor Koopman Vastgoed B.V. uit Tubbergen zijn in het plan Erflanden te Hoogeveen 21 vrijstaande en twee-onder-een-kapwoningen opgeleverd. In Dedemsvaart werd een warehouse met kantoor van circa 7500 mÂ˛ gerealiseerd. Tevens is er 2018 gestart met een tweetal projecten in Enschede (24 huurappartementen) en Haren (13 woningen) die in 2019 zullen worden opgeleverd.

Tevreden opdrachtgevers

Voor een zorginstelling zijn er naar tevredenheid van de opdrachtgever op diverse locaties verbouwings-, onderhouds- en renovatiewerkzaamheden uitgevoerd. Ook het uitvoeren van herstelwerkzaamheden naar aanleiding van o.a. lekkage, brand en inbraak voor een tweetal verzekeringsmaatschappijen heeft geresulteerd in een verlenging van de contracten. Woningstichting De Veste heeft duidelijk vertrouwen in het team van Bouw Noord, dagelijks worden er opdrachten voor onderhouden mutatiewerkzaamheden aan de onderneming verstrekt.

Vooruitzichten 2019

Bouw Noord heeft voor 2019 ingezet op groei. De focus ligt op het vullen van de orderportefeuille, en daarvoor zijn de vooruitzichten positief: diverse woningbouwprojecten zijn inmiddels opgestart. Verder zijn er enkele onderhandelingsgesprekken met potentiele opdrachtgevers zo ver dat binnenkort de officiĂŤle opdrachten getekend kunnen worden. Dit betreft onder meer de nieuwbouw van 19 appartementen CPO De Marsch te Hardenberg, waarvan de aannemingsovereenkomsten in april is getekend.

Prefab Hout Constructies Hardenberg (PHCH)

Waar de productie bij PHCH begin 2018 nog enigszins achterbleef, is dit in Q3 en Q4 ruimschoots ingelopen. Voor zowel de zusterbedrijven als externe partijen zijn er diverse grote opdrachten in productie genomen. Deels is in 2018 uitgeleverd, de overige productie heeft een doorloop in 2019.

Janssen de Jong Bouw Noord heeft een dynamisch team in huis met spirit en vakmanschap, waarmee zij haar profiel als ontwikkelende bouwer in 2019 verder kan versterken.

Janssen de Jong Bouw Oost Janssen de Jong Bouw Oost heeft haar organisatie in 2018 versterkt. Mede door het aanstellen van een nieuwe directie en het doorvoeren van enkele personele wijzigingen is de onderneming efficiĂŤnter geworden. Met de komst van een commercieel adviseur bouwprojecten kan de organisatie nog gerichter gehoor geven aan de klantvraag binnen haar regio. De vooraf gestelde financiĂŤle doelen voor 2018 zijn behaald. De resultaten zijn verbeterd ten opzichte van 2017 en geven de onderneming een gezonde basis en vertrouwen voor 2019.

Nominatie Amsterdamse Architectuur Prijs Janssen de Jong Bouw Oost heeft met succes diverse transformatieprojecten opgeleverd. In Wageningen heeft Bouw Oost de transformatie van een studentenhuisvesting tot 237 units uitgevoerd. Het transformatie project St. Henricus School in Amsterdam werd in april 2018 zelfs genomineerd voor de Amsterdamse Architectuur Prijs (Gouden A.A.P.).

Vooruitblik 2019

De markt biedt kansen voor de bouwonderneming. Er zijn diverse projecten aangenomen, zoals het Zonnehuis in Doorn (zorg-gerelateerd), de renovatie van 47 woningen te Hengelo en een nieuwbouwproject van 24 woningen te Zevenaar. De organisatie is hard op weg de benodigde productie voor het jaar 2019 te realiseren.

Naast de transformatie-projecten zijn er diverse woningen opgeleverd. Zo zijn er onder meer in project Driebergen in totaal 258 woningen en appartementen gerealiseerd en opgeleverd.

Janssen de Jong OnderhoudPlus

OnderhoudPlus heeft in 2018 een mooie consolidatieslag gemaakt. Het team is op sterkte en de klanttevredenheid is ruim voldoende. Er worden projectmatig werken uitgevoerd waarbij een duidelijke groei in omzet en het aantal projecten zichtbaar is. Met ingang van 2019 zal OnderhoudPlus ook grotere projecten uit gaan voeren, met als doel de unieke kwaliteiten van OnderhoudPlus zichtbaar te maken, te vermarkten en de naamsbekendheid te vergroten.

Dankzij de professionaliteit en hands-on mentaliteit van het projectteam was de transformatie van een studentenflat in Wageningen zowel in uitvoering als financieel succesvol. Het team kan met trots terugkijken op een geslaagde transformatie. 29

Koninklijke Woudenberg Koninklijke Woudenberg is eind 2017 enthousiast gestart met het meerjarige project Paleis Het Loo. Dit toonaangevend project betrof een mooie basis voor de productie van 2018. Samen met een aantal andere lopende grotere werken is de orderportefeuille voor 2018 al vanaf begin van het jaar goed gevuld geweest.

Veranderende markt

De restauratiemarkt is gewijzigd. Voorheen kwamen enkel restauratieprojecten op de markt. Nu zien we meer projecten die in de basis renovatie van een monument betreffen, met daarbij diverse restauratieve handelingen. Dat maakt dat de werkzaamheden van Koninklijke Woudenberg veranderd zijn. Met name de grotere werken draaien meer en meer ook om goed projectmanagement. In 2018 is de onderneming hiermee aan de slag gegaan, en ook in 2019 zal de aandacht hierop gevestigd zijn.

Focus

Met een nieuw opgesteld acquisitieplan focust Koninklijke Woudenberg op de kansen die voorbij komen. De onderneming kiest voor projecten waar zij het verschil kan maken. Waar ze tevreden opdrachtgevers kunnen bedienen. Waar ze haar ambacht in kwijt kan én die passen in de organisatie qua productie. Dit leidt tot een diverse range van projecten: van groot tot klein, maar altijd gericht op het werken in en aan monumenten. En waar mogelijk in samenwerking met de dochterbedrijven. Met de aanname van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag eind 2018 kan de onderneming in 2019 weer goed vooruit: stalen vensters, granitostucwerk, betonherstel, tegelwerk en voegwerk. Het komt allemaal samen in een prachtig jong monument.

Samenwerken en LEAN

Naast samenwerking met de dochterbedrijven zet Koninklijke Woudenberg nog steeds in op partnerschap met onderaannemers voor disciplines die ertoe doen in een opgave. Dit blijft aandacht behoeven, aangezien samenwerken zeker niet vanzelfsprekend is in deze branche. De onderneming investeert in haar relaties. Dit geldt ook voor de samenwerking met haar opdrachtgevers: met de 30

juiste toon en structuur zorgen voor vriendelijkheid en duidelijkheid in een proces. In 2018 is de onderneming gestart met de toepassing van de LEANmethodiek op het bureau van het Rijksmuseum. Met als resultaat een zeer tevreden opdrachtgever, enthousiaste onderaannemers, rust in het projectteam en een zeer positief projectresultaat. Dit smaakt naar meer en krijgt vervolg in 2019.

Mooie projecten

In 2018 heeft Koninklijke Woudenberg gewerkt aan prachtige projecten verspreid over het hele land. Een kleine greep uit de werken: Museum de Lakenhal (Leiden), de Mannheimer-villa (Amsterdam), Diergaarde Blijdorp (Rotterdam), diverse kerktorens, Airbornplein (Arnhem), Fort Ruigenhoek (Groenekan), Stadhuis Naarden, Stedin Delft, Slot Loevestein (Poederoijen), Lage Fronten (Maastricht), onderhoud van diverse kunstwerken zoals in het Kröller-Müller Museum, de Bijenkorf (Amsterdam) en nog vele anderen. Stuk voor stuk werken waar de onderneming trots op is en die weer vele jaren mee kunnen.

Koninklijke Woudenberg kiest voor projecten waarin zij het verschil kan maken én waar ze haar ambacht in kwijt kan. Waar mogelijk wordt dit gedaan in samenwerking met haar dochterbedrijven, het project voor de K.A.B.K in Den Haag is hier een mooi voorbeeld van.

Koninklijke Woudenberg renoveerde het prestigieuze RCO-House te Amsterdam, de nieuwe thuisbasis van het Koninklijk Concertgebouworkest.

Klant centraal

Restauratiewerk Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten

‘De zekerheid dat je de beste mensen op je project hebt’ Het begon enige jaren terug met een pilot project: de restauratie van het trappenhuis aan de voorzijde van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Daarna volgde de renovatie van de glaskappen van het monumentale gebouw aan de Prinsessegracht. En eind 2018 startte Koninklijke Woudenberg met grootschalig herstel van de gevels en restauratie van het interieur tegelwerk.

Bij de gunning van de gevelrestauratie stond kwaliteit voorop. Klaas Herrema: “In een voorselectiefase hebben we enkele restauratieaannemers om hun visie op de problematiek, een plan van aanpak en het bijbehorende prijskaartje gevraagd. Koninklijke Woudenberg heeft die uitdaging uitstekend opgepakt. Behalve op techniek scoorde men hoog op communicatie, planning en risicomanagement. Wat de beste EMVI-score tot gevolg had.”

Zo worden onder andere stalen vensters, deels in situ en deels eerst losgehaald, gerestaureerd. Verder moeten grote delen van het voegwerk tot wel vijf centimeter worden uitgehakt. Nieuwe poreuze specie moet de door water verzadigde gevel weer droog en ‘ademend’ krijgen. Ook is granito stucwerk een belangrijk onderdeel van het werk, dat onderdeel is van een meerjaren onderhoudsplan. “Met Koninklijke Woudenberg en zusterbedrijven Van der Vegt en Meesters In heb je de zekerheid dat je de beste vakmensen op je projecten hebt”, zegt architect Klaas Herrema. Hij is namens architecten van Mourik uit Den Haag verantwoordelijk voor de verbouw en renovaties/restauraties aan het jonge rijksmonument. 34

“Uitstekend plan van aanpak” KLAAS HERREMA, PROJECTCOÖRDINATOR KABK NAMENS ARCHITECTEN VAN MOURIK.

Nieuwbouw energieneutraal kantoor KoffiePartners

‘Heerlijke koffie in het mooiste koffiepand van Nederland’

Hercuton en Remco Ruimtebouw tekenden voor de totale turnkey-realisatie, op basis van de eisen en wensen van KoffiePartners en een ontwerp van RoosRos Architecten. Het pand is opgetrokken uit geprefabriceerde standaardmodules volgens het eigen beproefde modulaire bouwconcept. Een gasaansluiting ontbreekt. 270 zonnepanelen voorzien in alle energie die nodig is. Directeur-eigenaar Bart Brouwer van Koffiepartners is dik tevreden met het resultaat. Zeker ook gezien de bijzondere uitdagingen die de bouwers op hun weg vonden, zoals de montage van het immense

LED-Scherm aan de gevel, de ronde beglazing en de gedeeltelijke bouw in het water. "Van heien tot en met zonnepanelen heeft Remco Ruimtebouw alles keurig gerealiseerd binnen de afgesproken tijd. Ik weet: het is hun vak, maar je moet het toch maar even waarmaken. Ook dachten de projectleider en -coördinator goed mee over mogelijke verbeteringen. En - heel belangrijk - het zijn prettige mensen die hun afspraken keurig nakomen en hun beste beentje voorzetten om ons als KoffiePartners blij te maken met een mooi pand."

“Ik weet: het is hun vak, maar je moet het toch maar even waarmaken.” BART BROUWER, DIRECTEUR-EIGENAAR KOFFIEPARTNERS

Klant centraal

150.000 automobilisten passeren dagelijks het nieuwe visitekaartje van KoffiePartners aan de A16 bij Zwijndrecht. Met zijn ronde contouren, koffiebruine kleuren en overvloedige glas komt het markante, energieneutrale kantoorpand fier uit voor de 'koffie-business' en duurzame ambities van deze bekende leverancier van koffiemachines en –bonen aan bedrijven en instellingen in Nederland.

BEDRIJFSHUISVESTING

Het cluster Bedrijfshuisvesting van Janssen de Jong Groep is gezamenlijk gevestigd in Nieuwkuijk en Lรณdz (Polen) en wordt gevormd door Hercuton, Remco Ruimtebouw, Woody Building Concepts, ServicebouwPlus, pvvT, Hafkon International en Ocmer. Zij opereren ieder vanuit hun eigen merknaam en beschikken over jarenlange kennis en ervaring. Binnen het cluster werken ze nauw met elkaar samen om een turn-key oplossing in binnen- en buitenland te kunnen bieden.

Klantvraag centraal

Het cluster Bedrijfshuisvesting wil dé specialist zijn op het gebied van hoogwaardige nieuwbouw, afbouw, onderhoud en renovatie van bedrijfshuisvesting. Afhankelijk van de vraag van de klant kijkt het cluster welk concept - beton, staal, hout of een hybride variant - of welke totaaloplossing voor afbouw, onderhoud, renovatie of verbouwingen het beste past. Met deze flexibele aanpak is het cluster Bedrijfshuisvesting in staat opdrachtgevers altijd de optimale huisvestingsoplossing te bieden.

Merkenstrategie

Het cluster Bedrijfshuisvesting bouwt merken op specifieke toegevoegde waarde en duidelijke herkenbaarheid voor opdrachtgevers. Intern vormt het cluster absoluut één bedrijf, maar extern communiceren ze altijd vanuit de merknamen. Alle merken beschikken binnen hun eigen vakgebied over sterke merknamen welke ze graag benutten.

Woody Building Concepts

Tijdens Provada 2018 lanceerde het cluster een nieuw turn-key houtbouwconcept: Woody Building Concepts. Dit merk bouwt verder op onze conceptmatige aanpak en herkenbaarheid op bouwmateriaal. Woody Building Concepts is als eerste in Nederland volledig gespecialiseerd in conceptmatige houtbouw voor bedrijfsmatig vastgoed en realiseert een enorme diversiteit aan karakteristieke gebouwen.

Samenleving

Ook in 2018 toonde het cluster haar nauwe betrokkenheid bij de samenleving. Dit kwam mede tot uiting door het vitaliteitsprogramma 'Samen Bewegen’. Hierbij worden medewerkers gestimuleerd om meer te bewegen en tegelijkertijd geld in te zamelen voor goede doelen. Dit jaar waren dit Stichting Energy4All, Alzheimer Nederland en Retinoblastoom Vereniging Nederland - RBVN.

Duurzaamheid

zo duurzaam mogelijk te bouwen. Ook steeds meer opdrachtgevers kiezen voor BREEAM-NL certificering bij nieuwbouw. Naast de indiensttreding van een 2e BREEAM expert heeft het Cluster de officiële certificaten ontvangen voor zowel de FSC als PEFC normering. Dit betekent dat de verschillende merken onder één groepscertificaat zijn gecertificeerd.

Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (Wkb)

Toen het wetsvoorstel Kwaliteitsborging (Wkb) voor het Bouwen werd ingediend bij de Tweede Kamer, waren er voor de (grote) utiliteitsbouw nog geen pilotprojecten. Hercuton besloot daarop in 2016 een pilotproject volgens deze systematiek te realiseren, een distributiecentrum van 32.000 m2 op bedrijventerrein Dordtse Kil III. De werkwijze bij dit pilotproject beviel zo goed, dat het cluster Bedrijfshuisvesting vooruitlopend op de invoering van de Wkb inmiddels negen projecten volgens deze nieuwe werkwijze heeft aangepakt.

BIM

In 2018 heeft het cluster haar BIM-ambities verhoogd. Door gebruik te maken van OpenBIM wil zij nog meer profiteren van de voordelen van BIM. De BIM Basis ILS (Informatie Levering Specificatie) is hierbij de leidraad. Deze maakt voor alle partijen duidelijk waar informatie te vinden is en hoe ze deze moeten aanleveren in BIM modellen. Op deze manier gaan alle betrokken partijen dezelfde taal spreken, worden verspillende taken uitgebannen en fouten voorkomen. De Basis ILS is cruciaal voor een integrale samenwerking.

Speerpunten 2019

De focus voor het cluster Bedrijfshuisvesting ligt ook in 2019 op de continuïteit van het cluster door verbreding in de markt. Evenals in 2018 zal er veel geïnvesteerd worden in personeel en opleidingen. Speerpunt voor 2019 is het primair proces met focus op transparantie en effectiviteit.

Binnen het cluster wordt het beleid gehanteerd om

Klant centraal

Nieuwbouw bedrijfspanden Inter-Sprint Banden in Moerdijk

‘Als een geoliede machine’ Inter-Sprint Banden is Europa’s grootste im- en exportbedrijf van auto- en truckbanden. De imposante voorraad staat opgeslagen in verschillende door Hercuton gerealiseerde bedrijfspanden in Moerdijk. Aan de achtste (!) uitbreiding wordt inmiddels hard gewerkt. De nieuwe opslag- en distributiehal met kantoor en parkeergarage heeft een oppervlakte van ruim 35.000 vierkante meter. Het gebouw wordt compleet in beton gebouwd. De keuze voor de vele voordelen van prefab beton en de conceptmatige werkwijze van Hercuton is een heel bewuste. Piet van Belle, verantwoordelijk voor locatie en logistiek: “Duurzaamheid speelt bij ons een belangrijke rol. Daarom kiezen wij voor nieuwbouw in prefab beton. Al bij de realisatie van het eerste bedrijfspand van ruim 33.000 vierkante meter, heeft Hercuton bewezen voor ons de juiste partner te zijn. Ze zijn creatief in het bedenken van oplossingen, beschikken over veel kennis van logistieke bedrijven en kijken niet alleen naar het gebouw, maar ook naar routing. Onze samenwerking loopt als een geoliede machine. Wij benoemen onze wensen en ideeën, vervolgens brainstormen we samen hoe we de beschikbare ruimte zo optimaal mogelijk kunnen benutten.”

Piet van Belle is blij met de samenwerking. “We hebben samen met Hercuton al meer dan 120.000 vierkante meter gerealiseerd. Door de gedetailleerde voorbereiding en weldoordachte manier van werken krijgen we exact wat we willen, conform planning en budget.”

“Hercuton weet hoe logistieke bedrijven werken” PIET VAN BELLE, ADJUNCT-DIRECTEUR VAN BEHEERMAATSCHAPPIJ INTER-SPRINT B.V.

Hercuton Hercuton kijkt terug op een succesvol jaar. Mede door haar conceptmatige aanpak, jarenlange kennis en ervaring én haar onderscheidend vermogen in zowel proces als product heeft het bedrijf veel mooie projecten verworven. Zeker in de logistieke sector heeft Hercuton haar naamsbekendheid vergroot. Het bedrijf realiseerde in 2018 meer dan 250.000 m2 aan distributiecentra.

Turn-key

Evenals in voorgaande jaren lag de focus voor Hercuton op de turn-key nieuwbouw van bedrijfspanden. Een van de paradepaardjes in 2018 was de nieuwbouw van Imagewharf. Het project omvat drie loft kantoren en een parkeergebouw in de Houthavens in Amsterdam. De panden zijn opgedeeld in diverse multifunctionele ruimtes voor bedrijven uit de creatieve sector. Ze zijn conceptmatig gerealiseerd en turn-key opgeleverd in prefab beton, staal én hout.

Logistieke sector

Ook opdrachtgevers in de logistieke sector weten de werkwijze van Hercuton te waarderen. Zo realiseerde het bedrijf onder meer de nieuwbouw van Fetim in Amsterdam (60.000 m²), WDP-NewCorp in Heinenoord (20.000 m²) en Segro LU1 t/m 6 in Hoofddorp (11.600 m²). Ook het all-in electric sorteercentrum van DHL wordt door Hercuton gerealiseerd op een perceel van maar liefst 90.000 m². Het pand zal het duurzaamheidslabel BREEAM-Excellent krijgen.

Vooruitzichten

2019 is het jaar dat Hercuton 25 jaar bestaat. Het bedrijf zal gedurende een jaar maandelijks een activiteit of evenement organiseren waarbij de medemens centraal staat. De focus zal liggen op behoud van haar positie in de logistieke sector.

Hercuton kiest er bewust voor om vooruitlopend op de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen volgens deze bouwmethodiek te werken. Het bedrijf integreerde de Wkb in haar dagelijkse bedrijfsvoering en is hiermee in staat klanten een nog betere kwaliteit te bieden. Daarbij voldoet ze nog beter aan de behoefte van beleggers om zekerheid te hebben over de geleverde kwaliteit. Met een klantwaardering van 8,2 gemiddeld onderscheidt het bedrijf zich ten opzichte van haar concurrenten. 39

Remco Ruimtebouw Remco Ruimtebouw timmerde ook in 2018 zowel nationaal als internationaal flink aan de weg. Zij waren onder meer actief in Brana Haïti, Cambodja en Ethiopië voor diverse internationaal opererende opdrachtgevers.

Bij internationale projecten verzorgt Remco Ruimtebouw de engineering, de productie, het transport én de montage. Bij projecten in Nederland ligt de focus op turn-key nieuwbouw. Een project dat in 2018 veel (media) aandacht genereerde was de nieuwbouw van Koffiepartners in Zwijndrecht. Het bedrijfspand bestaat uit een kantoor met coffee experience center en magazijnruimte en bevindt zich op een zichtlocatie langs de A16 bij Zwijndrecht.

Synergie

Bouwcombinatie Hercuton/Remco Ruimtebouw hebben in 2018 de krachten nog vaker gebundeld. Zo realiseerden zij samen meerdere BREEAM gecertificeerde bedrijfspanden. Ook de turn-key nieuwbouw van het hoofdkantoor van Team Sunweb in Deventer en het distributiecentrum DC Miles in Tiel (22.000 m²) werd door deze bouwcombinatie gerealiseerd.

Klanttevredenheid

Om opdrachtgevers inzicht te geven in haar werkwijze én Remco Ruimtebouw te helpen haar dienstverlening te verbeteren, laten zij sinds 2018 doorlopend klanttevredenheidsonderzoeken uitvoeren. De uitkomsten hiervan zijn openbaar via: https://remcoruimtebouw.tevreden.nl/.

Vooruitzichten 2019

De offerte- en orderportefeuille voor 2019 is goed gevuld. Naast diverse projecten in Nederland zal Remco Ruimtebouw in 2019 onder meer actief zijn in Barbados en Ethiopië.

Remco Ruimtebouw wist de ogen vanuit de markt op zich gericht te krijgen met de nieuwbouw van het BREEAM-Outstanding gecertificeerde distributiecentrum voor Oldenburger | Fritom in Veendam.

Het all-in electric sorteercentrum van DHL in Zaltbommel is turn-key gerealiseerd door Hercuton. Bijzonder aan het ontwerp zijn de gelamineerde houten spanten waardoor het sorteercentrum een vriendelijke uitstraling krijgt.

Woody Building Concepts Woody Building Concepts. Dat is het nieuwste turn-key bouwconcept binnen het cluster Bedrijfshuisvesting van Janssen de Jong Groep. Woody Building Concepts is als eerste in Nederland volledig gespecialiseerd in conceptmatige houtbouw voor bedrijfsmatig vastgoed.

Het cluster Bedrijfshuisvesting ontzorgt opdrachtgevers van bedrijfsmatig vastgoed in binnen- en buitenland met specifieke product-markt-combinaties. Hercuton en Remco Ruimtebouw werken al met geavanceerde prefab bouwmethoden in beton en staal. De keuze voor een nieuw turn-key houtbouwconcept was een logische vervolgstap in de ambitie om te blijven innoveren en opdrachtgevers positief te verrassen.

Geprefabriceerde houten elementen

Woody Building Concepts ontwerpt en bouwt houten bedrijfspanden en kantoren conceptmatig. Er worden in Nederland veel houten woningen en chalets gebouwd, maar in de utiliteitsbouw is dit nog in opkomst. Bijzonder, want dit nieuwe houtbouwconcept biedt ondernemers veel voordelen. Door met vaste, geprefabriceerde houten elementen te werken, kan een enorme diversiteit aan karakteristieke gebouwen gerealiseerd worden.

Ontwikkeling Dordrecht

De reacties op de mogelijkheden voor turn-key nieuwbouw in hout zijn zeer positief. Voor 2019 lopen verschillende ontwikkelingen waaronder een prefab houten kantoorpand in Dordrecht.

Beperkte beschikbaarheid en lange levertijd van materialen maakt dat het cluster Bedrijfshuisvesting steeds meer kijkt naar andere bouwmethoden. Hout is een natuurlijk product met een warme en sfeervolle uitstraling. Het is uitermate duurzaam en sluit goed aan op de gedachte omtrent circulair bouwen. 45

ServicebouwPlus 2018 stond voor ServicebouwPlus in het teken van het vergroten van het marktaandeel. Mede door de versterking van het team en de uitbreiding van de commerciĂŤle slagkracht kan het bedrijf terugkijken op een succesvol jaar met een goed rendement. Het bedrijf tekende veel onderhoudscontracten en verzorgde verbouwingen, uitbreidingen en renovaties.

Kwaliteitsslag

ServicebouwPlus is een veelgevraagde leverancier van totaaloplossingen voor bedrijfsmatig vastgoed op het gebied van onderhoud, renovatie en verbouw. Terugkerende opdrachtgevers als Hitachi Vantara, Greenpack, CWT Sitos en Kuehne + Nagel weten het uitgebreide dienstenpakket van ServicebouwPlus steeds beter te benutten. De focus op onderhoud en verbouw opdrachten begint zijn vruchten af te werpen. De verwachting dat deze markt verder groeit de komende jaren, past goed in de visie van het cluster Bedrijfshuisvesting om klanten totaal te ontzorgen.

Compleet en vertrouwd! Daar staat ServicebouwPlus voor. Ze bouwen aan duurzame relaties door persoonlijke aandacht, kwaliteit en vertrouwen.

Klanttevredenheid

Om de ervaringen van opdrachtgevers te meten en verbeterpunten door te voeren, is eind 2018 gestart met het uitvoeren van doorlopende klanttevredenheidsonderzoeken. Deze worden verzorgd door het onafhankelijke bureau Tevreden.nl en openbaar gepubliceerd.

Vooruitzichten 2019

Met meer dan 250 meerjarige onderhoudsabonnementen en een goed gevulde orderportefeuille zijn de vooruitzichten voor 2019 positief. De verwachting is dat ServicebouwPlus in 2019 een nog grotere kwaliteitsslag gaat maken in de markt voor onderhoud en verbouw.

pvvT denkt mee, geeft gevraagd ĂŠn ongevraagd adviezen en gaat uitsluitend voor het allerbeste proces en eindresultaat. Door opdrachtgevers vanaf het allereerste moment volledig te ontzorgen met vakmanschap en creativiteit bieden zij een totaaloplossing voor elke klantvraag.

pvvT pvvT verrast opdrachtgevers met een bijzondere en sfeervolle afbouw, uniek interieur of opvallende geveloplossing. 2018 stond voor pvvT in het teken van de verdere integratie binnen het Cluster Bedrijfshuisvesting. pvvT werkte succesvol mee aan projecten voor opdrachtgevers binnen het cluster ĂŠn voor externe klanten.

Specialist

pvvT verzorgde in 2018 onder meer de afbouw voor Berco in Schijndel, SEGRO in Amsterdam, HB Truckwash Maasvlakte in Rotterdam en Golfbaan Bernardus in Cromvoirt. Ook de gevels van opdrachtgevers zoals L&M Rijnsburg B.V., Crematorium Hoeksche Waard in Heinenoord en W.K.Heyl jr b.v. in Honselersdijk zijn afkomstig van pvvT.

Vooruitzichten 2019

In 2019 zal pvvT zich meer focussen op het vergroten van het externe klantenbestand. De ontwikkelingen in de markt en de uitbreiding van het personeelsbestand van pvvT in 2018 zorgen voor een groeiverwachting in 2019. Met een goed gevulde offerte- en orderportefeuille zijn de vooruitzichten positief.

Hafkon International Hafkon International is sinds 1972 actief op het gebied van aluminium felsdaken. Het bedrijf is daarmee de meest ervaren speler in deze markt in de BeNeLux. Hafkon International focust zich voornamelijk op internationale projecten. Het bedrijf werkt regelmatig samen met het internationaal opererende Remco Ruimtebouw. Naast nieuwbouw projecten realiseren zij ook veel onderhoudsprojecten waarbij felsdaken vervangen worden. In 2018 was Hafkon International onder meer actief in Netanya (IsraĂŤl) en op Jules Nyere International Airport Tanzania. Met een goed gevulde offerteportefeuille ziet Hafkon International ook 2019 positief tegemoet.

Ocmer Ocmer is gevestigd in Lódz en behoort tot de top 10 bouwbedrijven in Polen. Het bedrijf realiseert op conceptmatige wijze hoogwaardige industriële bedrijfshuisvesting in staal, beton, hout of hybride. Veel terugkerende opdrachtgevers kiezen voor de turn-key totaaloplossing die Ocmer biedt.

Totaalontzorging

Ook in 2018 ontzorgde Ocmer haar opdrachtgevers vanaf ontwerp tot en met sleutelklare oplevering en nazorg. Ocmer realiseerde in 2018 onder meer een productiehal voor Famel (1.600 m²), een autoshowroom voor Polmax (1.600 m²) en een productieruimte voor Dunster (1.995 m²). Aquila koos voor de derde keer voor Ocmer bij de nieuwbouw van een productie- en opslaghal (9.525 m²).

Vooruitzichten 2019

Eind 2018 is Ocmer gestart met een betere on- en offline propositie van haar organisatie. Met meer dan 25 jaar ervaring, een duidelijke visie en een goedgevulde offerteportefeuille zijn de vooruitzichten voor 2019 positief. 2019 zal in het teken staan van haar 25-jarig bestaan en de uitrol van het nieuwe businessplan voor de komende jaren.

Ocmer ontzorgt haar opdrachtgevers vanaf ontwerp tot en met sleutelklare oplevering en nazorg. Zo verzorgen zij onder meer de engineering, productie, transport, montage, projectmanagement en de bouwvergunning aanvragen. Het bedrijf heeft een duidelijke focus op kwaliteit. Dit geldt zowel voor haar medewerkers, het proces als het eindresultaat.

Het in Amsterdam gelegen project Imagewharf bestaat uit drie grote panden. Het project is een initiatief van vastgoedonderneming Steengoed en een aantal creatieve bedrijven. Allard Architecture uit Amsterdam tekende voor het Ontwerpgebouw. Het ontwerp van het Studiogebouw en het Werkgebouw is afkomstig van Affaire dâ&#x20AC;&#x2122;Architecture.

Klant centraal

Vernieuwing start- en landingsbaan Saba

‘Veel geïnvesteerd in communicatie’ De kortste start- en landingsbaan ter wereld ligt op Saba. Vliegveld ‘Juancho E. Yrausquin’ dankt er zijn bekendheid aan. Vooral ook omdat de vierhonderd meter lange baan ook nog eens is aangelegd op een spectaculaire locatie: een rots direct aan zee.

Het weer was als grootste risico benoemd in het risicodossier. Het project werd gerealiseerd op het hoogtepunt van het orkaanseizoen. Bijna dagelijks was er contact met de veiligheidsmeteoroloog van het KNMI.

De asfaltbaan was aan vervanging toe. In samenwerking met het Directoraat-Generaal Luchtvaart en Maritieme zaken, Rijkswaterstaat en het eilandbestuur is gekozen voor de aanleg van een duurzame betonnen baan. Het werk moest september/oktober 2018 in slechts vier weken tijd worden uitgevoerd. Een bijzondere uitdaging voor de aannemerscombinatie Saba Roads and Construction en Den Ouden Aannemingsbedrijf.

Rob Kroon: “Er is veel geïnvesteerd in de communicatie tussen alle partijen. De nauwe samenwerking en opschaling in bezetting waren de succesfactoren waardoor we samen het werk op tijd gereed hebben gekregen.”

Manager projectbeheersing Rob Kroon van Rijkswaterstaat: “Die periode was het vliegveld uiteraard gesloten. De operatie had dus grote impact voor de bewoners. Daarom stonden we onder flinke tijdsdruk, zowel in de voorbereiding als tijdens de uitvoering. Het was voor de aannemer vooral een grote logistieke uitdaging. Alle materieel en materiaal moest voor aanvang van het werk op de luchthaven aanwezig zijn.”

“Het was vooral een grote logistieke uitdaging.” ROB KROON, MANAGER PROJECTBEHEERSING RIJKSWATERSTAAT

CARIBBEAN

Het cluster Caribbean bestaande uit Curaรงaose Wegenbouw Maatschappij, Eigen Woning Plan, Mijnmaatschappij Curaรงao, Betonindustrie Brievengat en Albo Caribbean te Curaรงao. Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij te Bonaire. Albo Aruba en Arubaanse Wegenbouw Maatschappij te Aruba. Windward Roads, Saba Roads & Construction en Anguilla Road & Construction te Sint Maarten (Bovenwindse Eilanden), is actief in de gehele keten van het (civiele) bouwproces. Van grondstoffen, halfproducten, bouwmaterialen tot en met projectontwikkeling. De ondernemingen houden zich onder meer bezig met de aanleg van wegen, bouw van onder andere sociale woningen, de aanleg van havens, vliegvelden en de winning van fosfaatrijk kalkzandsteen en de productie van beton en asfalt. Het cluster heeft zich over de gehele linie goed weten aan te passen aan de veranderende marktomstandigheden. De bedrijven hebben wederom goed samengewerkt, wat resulteerde in succesvol opgeleverde projecten zoals de vernieuwing van de runway van Yrausquin airport te Saba, de uitbreiding van Curaรงao International Airport en de Kooyman Mega Store te Curaรงao.

Albo Caribbean In 2018 heeft Albo Caribbean zich volledig gericht op de laatste fase van het project ‘Uitbreiding Curaçao International Airport’. Albo Caribbean was als hoofdaannemer verantwoordelijk voor de gehele bouw, inclusief elektrotechnische en mechanische installaties. Het project is in december 2018 conform planning en afspraak opgeleverd. Zo kon Curaçao nog voor aanvang van het hoogseizoen volledig beschikken over de gemoderniseerde luchthaventerminal.

Uitdagend project succesvol opgeleverd Waar er in 2017 nog voor een groot deel vanuit een ‘green field’ situatie kon worden gewerkt (uitbouw van het luchthavengebouw in westelijke richting), lag de focus in 2018 op de versnipperde verbouwing van het bestaande en volledige in bedrijf zijnde luchthavengebouw. De werkzaamheden werden zodanig gepland dat er minimale hinder werd ondervonden door de reizigers. Ook werd er scherp op toegezien dat de veiligheid van de passagier en het personeel werkzaam op de luchthaven te allen tijde gewaarborgd was. Hiervoor zijn tijdelijke gangen en bruggen gecreëerd en werd er veelal ’s nachts gewerkt.

Synergie

Naast hoofdaannemer Albo Caribbean namen ook andere ondernemingen van Janssen de Jong Groep deel aan het Airport project. Curaçaose Wegenbouw Maatschappij realiseerde onder meer het grondwerk en de ondergrondse infrastructuur. Betonindustrie Brievengat leverde het beton, de betonblokken en het cement. Ook Albo Aruba werkte mee aan het succes van dit project en stelde twee medewerkers beschikbaar.

Vooruitzichten 2019

Albo Caribbean heeft mede door de snelle en succesvolle realisatie van de projecten Kooyman en de Airport een goede naam op gebouwd. Ondanks de uitdagende markt blijft Albo Caribbean gefocust op projecten waar zij zich kan onderscheiden en een meerwaarde kan leveren voor haar klanten.

Albo Caribbean is in staat om zowel op Curaçao als Bonaire grote complexe bouwprojecten uit te voeren. De professionele aanpak, de betrouwbaarheid (doen wat we beloven) en de financiële draagkracht maakt dat Albo Caribbean zich onderscheidt van de andere lokale bouwbedrijven. 55

De “Mirador”, het panoramaterras op het nieuwe terminalgebouw van Curaçao International Airport, heeft een prachtig uitzicht over de start- en landingsbaan, het platform en de noordkust van Curaçao. De "Mirador", ontworpen door Corgan Architects, is een onderdeel van het Terminal Expansion Project dat eind 2018 succesvol werd opgeleverd door Albo Caribbean.

Curaçaose Wegenbouw Maatschappij De economische groei voor Curaçao was in 2018 negatief waardoor publieke investeringen achter bleven. Het investeringsklimaat werd negatief beïnvloedt door de onzekerheid bij de Isla Raffinaderij, Insel Air en telefoniebedrijf UTS. Curaçaose Wegenbouw Maatschappij (CWM) heeft snel moeten schakelen om continuïteit te behouden in haar werkvoorraad. In het laatste kwartaal van 2018 heeft de overheid een substantieel bedrag vrijgemaakt voor wegenonderhoud, waardoor CWM het jaar 2018 met een beter perspectief kon afsluiten.

Grootschalige projecten

CWM heeft in 2018 onder meer de aanleg van infrastructuur voor de wijk Tera Cora en voor het nieuwe ziekenhuis gerealiseerd. Op twee projecten van Hospital Nobo Otrobanda heeft CWM haar personeel en equipment goed in kunnen zetten. Beide projecten worden in 2019 afgerond. Het Several Water Reconstructions project is in zijn geheel afgerond, de onderneming kan met trots terugkijken op de aanleg van 150 kilometer waterleiding in 25 verschillende wijken.

Andere projecten

Curaçao beschikt sinds eind 2018 over de meest moderne airport van het Caribisch gebied: in december 2018 zijn de uitbreidingen vernieuwingswerkzaamheden voltooid. Naast de contractwerkzaamheden heeft CWM ook additionele werkzaamheden rondom de airport uitgevoerd. Tevens heeft de onderneming zowel voor de grote projectontwikkelaars zoals Coral Estate en Blue Bay Resort als voor de middelgrote ontwikkelaars zoals Baroud Real Estate en Den Kima Development projecten uitgevoerd. CWM laat op deze manier zien dat ze voor zowel grote als kleine projecten inzetbaar zijn. De opdrachtgever kan in elk geval altijd rekenen op een resultaat van hoge kwaliteit.

65-jaar CWM

CWM heeft op 3 september jl. haar 65 jaar bestaan gevierd. Het hoogtepunt van de feestelijke bijeenkomst was een documentaire over de oprichting van de onderneming, de projecten en de werknemers die mede hebben bijgedragen aan het succes van CWM.

Vooruitzichten 2019

De vooruitzichten voor 2019 zijn positiever dan voorgaande jaren. Voor de komende vier jaar liggen er diverse plannen voor het bouwen van nieuwe hotels. Dit geeft CWM hoop dat de economie van Curaçao langzamerhand weer een zekere groei zal kennen. Onder meer de start van het Zakito District Cooling project (na het behalen van de financial closure) zal de onderneming voor de komende jaren de nodige comfort geven. Daarnaast is het van belang voor het Nederlandse bedrijfsleven, waaronder offshore contractors. Dit type project kan op meerdere plaatsen in het Caribisch gebied gerealiseerd worden.

CWM weet al ruim 65 jaar hoe om te gaan met een onstabiele markt. Hét moment om krachten te bundelen en in elke uitdaging een nieuwe kans te zien!

Mijnmaatschappij Curaçao In 2018 bleef de lokale markt op Curaçao krimpen. Daarentegen groeide de internationale markt sterk. De toename is te danken aan de verhoogde export naar Bonaire, Trinidad en Tobago. Ondanks de uitdagende markt heeft Mijnmaatschappij Curaçao (MMC) in 2018 meer dan 700.000 ton aan producten verkocht.

Productie

MMC heeft de fosfaatleverantietender van Guysuco gewonnen. Dit garandeert MMC de komende drie jaar leverantie van fosfaat aan Guysuco. Ook qua export groeit MMC. Voor de eerste keer gaat de export naar Bonaire over de 100.000 ton. Om de export te bevorderen en haar klanten nog beter van dienst te zijn heeft MMC haar exportschip vervangen voor een groter exemplaar.

Vooruitzichten 2019

MMC zal haar positie regionaal blijven uitbreiden door strategische samenwerkingsverbanden aan te gaan. 2019 zal in het teken staan van Change Management en Organizational Excellence. Zo blijft MMC marktleider en kan het bedrijf winst met continuïteit garanderen. Zoals altijd houdt MMC de trends en ontwikkelingen in de markt in de gaten. Dankzij haar service, productiecapaciteit en kwaliteit zal zij haar concurrentie een stap voor blijven.

Events

MMC heeft de CARIBDA-drinkwater conferentie gehost op Curaçao. Dit event werd bijgewoond door diverse drinkwaterfabrikanten uit de Caribbean, Noord- en Latijns-Amerika. De onderneming investeert graag in haar opdrachtgevers. Zo heeft zij in 2018 een relatie-event georganiseerd en bezocht zij diverse bestaande relaties en prospecten in de Caribbean.

2019 staat voor MMC in het teken van Change Management en Organizational Excellence. Zo blijft de onderneming marktleider en kan zij winst met continuïteit garanderen. 61

Het origineel van deze foto is helaas niet beter dan de foto die er nu in stond. Dus nog steeds van te lage kwaliteit. Is er nog een alternatief voor te vinden?

Klant centraal

Dusron NV

‘Wat je levert is wie je bent’ Het voormalig Mementos gebouw wordt omgetoverd tot Banco del Caribe, een van de huidige projecten van Dusron Construction Company. Een bijzondere klus, aangezien Dusron zelf jaren geleden de bouw van het Mementos gebouw heeft opgeleverd. In 2001 heeft algemeen directeur, Lutson Pieternella, het bedrijf opgericht, maar zijn samenwerking met Betonindustrie Brievengat (BIB) gaat verder terug. “Ik werk al meer dan 30 jaar met Betonindustrie Brievengat samen en hebben vanaf het begin een speciale vertrouwensband”, aldus Piernella, “dat maakt de samenwerking solide”. Ruswin Anastasia, beter bekend als Chin, is een van zijn favoriete medewerkers van de BIB. “Er is nooit sprake van een tekort aan beton, want Chin regelt het”, verteld Pieternella, “hij heeft hart voor de zaak”. Bij Dusron NV, waar de zoons van Pieternella werken, is hart voor de zaak een vereiste. Hij waardeert het enorm wanneer mensen hun werk met passie uitvoeren. Niet omdat het jouw bedrijf is, maar omdat je het belangrijk vindt dat het werk goed gedaan wordt en dat je klant tevreden is en blijft. “Ik weet dus wat ik aan het team van Betonindustrie Brievengat heb”, aldus Pieternella.

Pieternella neemt enorme hoeveelheden af bij Betonindustrie Brievengat, maar ook bij de Mijnmaatschappij op jaarbasis. Pieternella verteld hoe trots hij is op al zijn projecten, want “jouw kwaliteit tekent jouw karakter”. Pieternella heeft een goede reputatie voor wat betreft de kwaliteit van zijn werk. Dat maakt dat hij de allerbeste producten wil voor zijn projecten. “Wat je levert is wie je bent, toch?” herhaalt Pieternella. Hij lacht als hij verteld dat hij 60 jaar oud is, maar met de gezondheid van een 30-jarige. Pieternella heeft de pieken en dalen van de markt meegemaakt, maar is optimistisch over de toekomst. Er zijn wat leuke en spannende projecten op komst, waar Pieternella behalve een ondeugend glimlachje niet veel over kwijt wil. Zijn enthousiasme is aanstekelijk, dus kijken wij met belangstelling uit naar de projecten van Dusron in 2019.

“Ik werk al meer dan 30 jaar met Betonindustrie Brievengat samen en hebben vanaf het begin een speciale vertrouwensband, dat maakt de samenwerking na al die jaren solide” LUTSON PIETERNELLA, ALGEMEEN DIRECTEUR

Betonindustrie Brievengat De bouwmarkt op Curaçao stond gedurende het jaar 2018 onder spanning. Betonprijzen stonden onder druk door de mindere en sterk concurrerende markt. Om zich te blijven profileren lag de focus van Betonindustrie Brievengat (BIB) op haar onderscheidend vermogen en het volledig ontzorgen van haar klanten.

Projecten

BIB heeft in 2018 onder meer de volgende projecten aangenomen: industrieel gebouw CIS, nieuw bankgebouw, Grand View (luxe appartementencomplex) en verschillende EU wijkverbeteringsprojecten. Verder heeft de onderneming een terrein aangekocht op een strategische locatie voor het opzetten van een nieuwe retail concept. Dit concept is volop in ontwikkeling en zal in het komende jaar verder uitgerold worden.

Vooruitzichten 2019

De Janssen de Jong bedrijven op Curaçao gaan nog meer de samenwerking opzoeken, om zo de concurrentie weerstand te kunnen bieden. 2019 wordt een jaar met focus op change management en organizational excellence. Zo blijft de onderneming met haar onderscheiden vermogen marktleider op het eiland, en tevens een organisatie die winst met continuïteit kan garanderen.

Trendy, zichtbaar en klantvriendelijk

Gedurende het jaar heeft BIB haar website trendy en klantvriendelijker gemaakt. Verder heeft de onderneming een nieuw verkooppunt zand en steenslag geopend om zo haar bereikbaarheid voor de klant te vergroten. Met de Facebook-pagina van BIB bereikt zij ook online haar klanten, wat bijdraagt aan de zichtbaarheid van de onderneming.

Bijdrage aan de samenleving

Met aandacht voor de lokale jeugd heeft BIB het atletiek team “The New Revolution” voor het jaar 2018 en 2019 onder haar hoede genomen. Voor de medewerkers van BIB werd met succes een familiedag georganiseerd. Niet alleen is dit een leuke happening, tevens bevordert dit de motivatie van de werknemers om in deze marktomstandigheden scherp en klantgericht te blijven functioneren.

In een sterk concurrerende markt wordt BIB gezien als marktleider door haar ondernemerschap, creativiteit, netwerk, kwaliteit en innovatieve producten. 65

Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij Bonaire staat letterlijk en figuurlijk in bloei. Het is een groen eiland waar veel (bouw-) activiteiten plaatsvinden: van renovatie tot nieuwbouw van woningen, appartementen, ziekenhuis en scholen. Deze activiteiten hebben in 2018 gezorgd voor continuïteit van de werkzaamheden van Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij (BWM).

Belangrijke projecten

BWM is in 2018 onder meer het omvangrijke Fiber to the Home project gestart, welke tot 2020 doorloopt. Verder is het bedrijf druk met de renovatie en het opknappen van diverse wegen zoals Kaya Rincon, Kaya Nikiboko Noord en de kruising Kaya Amsterdam/Kaya Caribe. Ook heeft BWM naar tevredenheid van de opdrachtgever een nieuwe asfalt laag op het bestaande dek van de zuidpier gerealiseerd. Voor diverse particuliere opdrachtgevers heeft BWM succesvol projecten uitgevoerd, zoals onder andere de aanleg van een klinkerverharding rondom het pand van fastfood keten KFC.

Vooruitzichten 2019

De vooruitzichten voor 2019 zijn positief, de werkvoorraad van de onderneming is goed. BWM zal onder meer in opdracht van Fundashon Cas Bonairiano de infrastructuur van 86 sociale woningen in de wijk Nieuw-Amsterdam uitvoeren. Door de uitbreiding van de luchthaven en particuliere projecten zoals de bouw van Chogogo Resort, luxeappartementen te Punt Vierkant en Sabadeco zal er enige druk komen te liggen op de arbeidsmarkt en wellicht zelfs nieuwe aannemers naar het eiland doen trekken. Om deze reden stemt BWM haar organisatie voortdurend af op de behoefte van de markt en zal zij waar nodig investeren in haar materieelpark en asfaltcentrale.

Economisch impuls

Door het ondertekenen van het bestuursakkoord tussen Nederland en Bonaire komen er in diverse sectoren financiën vrij. Dit zal zorgen voor een economische impuls. Belangrijk voor het eiland én voor BWM is de meerjarige financiële programmering voor de renovatie en onderhoud van de wegen. Ook komt er budget vrij voor de realisatie van 500 betaalbare sociale woningen.

55 jaar service op het eiland Bonaire

Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij heeft op 23 november 2018 haar 55-jarige bestaan gevierd. In het kader van deze mijlpaal heeft de onderneming een fietstocht rondom het eiland georganiseerd. Meer dan 250 mensen namen deel aan dit leuke event!

BWM staat bekend om haar service, betrouwbaarheid en het garanderen van een hoogwaardig product aan haar klanten. De onderneming is klaar om mee te liften op de economische groei van Bonaire. 67

Algemeen Bouwbedrijf Albo Aruba (Albo) en Arubaanse Wegenbouw Maatschappij (AWM) Albo en AWM blikken terug op een jaar waarin veranderende marktomstandigheden een grote rol speelden. Door toenemende concurrentie en beperkte overheidsuitgaven was het een uitdaging om qua projecten continuïteit te realiseren. Desondanks is het de onderneming gelukt, dankzij de inzet en samenwerking van het complete team, de beoogde financiële doelstellingen voor 2018 ruimschoots te behalen.

Opgeleverde Projecten

Concurrentie

Lopende Projecten

Organisatie

Marktontwikkelingen

Vooruitzichten 2019

In 2018 zijn door Albo en AWM diverse projecten gerealiseerd en opgeleverd. Naast de diverse kleinere werken voor bedrijven en particulieren hebben de ondernemingen onder meer werken voor Aruba Airport Authority, CMB bank, Water en Energie Bedrijf (WEB) en voor Tara Bucuti Beach Resort uitgevoerd.

Doorlopende werken voor 2019 zijn onder meer de renovatie van Horacio Oduber Hospital, Stand 2A & 2B en de Enabling Works voor AAA op het vliegveld en de ballroom van het Hilton hotel. Daarnaast lopen er werken op de marinierskazerne te Savaneta, wordt de aanleg van een 12” waterleiding WEB uitgevoerd en is de afbouw van de AMC Megastore met bijbehorende infra in volle gang.

De sector heeft nog steeds te maken met beperkte overheidsinvesteringen als gevolg van het verscherpte toezicht op de financiën en reeds aangegane verplichtingen. Wel initieert de overheid lange termijn projecten die een oplossing moeten gaan bieden voor onder andere de milieuproblematiek. Verder zorgen de recente ontwikkelingen in Venezuela ervoor dat investeerders vanuit Venezuela zich oriënteren op ontwikkelen bouwmogelijkheden op Aruba. De uitvoering hiervan houden zij veelal in eigen hand.

De bouwen infrabranche heeft te maken met veel concurrentie waardoor het prijsniveau sterk onder druk wordt gezet. De focus van zowel Albo als AWM blijft dan ook gericht op marktspreiding, langdurige relaties, het leveren van de gevraagde kwaliteit en het realiseren van de projecten binnen de gestelde termijn.

De organisatie is in 2018 stabiel gebleven. Met een beperkte bezetting zijn er een verscheidenheid aan projecten gerealiseerd. De bedrijven blijven alert op verloop als gevolg van vergrijzing. Waar mogelijk en verantwoord qua werkvoorraad wordt er gewerkt aan verdere verjonging en versterking. Met behulp van doorlooptrajecten en opleidingen wordt er met succes gewerkt aan nieuwe instroom.

De werkvoorraad voor het jaar 2019 ligt door de eerder genoemde concurrentie onder druk, maar er zijn positieve vooruitzichten. Albo en AWM zijn in de acquisitie fase betrokken bij het verwerven van enkele projecten binnen onder andere de airport, hotel- en toerismesector. De meerjarenprojecten van het hospitaal en de airport bieden continuïteit en vormen met de diverse kleinere werken een goede basis voor 2019.

Naast de personele aspecten blijven de onderneming focussen op een efficiĂŤnte en effectieve organisatie. Dit met oog op een lange termijn klantrelatie, een van de belangrijkste speerpunten van beide bedrijven.

Klant centraal

Sonesta Great Bay Beach Resort Sint Maarten

“Zonder slag of sloop de klus klaren” Sonesta Great Bay Beach Resort op Sint Maarten op het puntje van de heuvel had behalve witte stranden, een prachtig uitzicht en gezellige karaokeavonden voor de gasten ook wel het gevoel van thuis. Wellicht kwam het door het personeel die altijd met een glimlach rondliep. Helaas was ook van een glimlach weinig over na de ravage van orkaan Irma op het eiland in september 2017. Het eiland werd heel zwaar getroffen en orkaan Irma heeft een spoor van ellende en wanhoop achtergelaten bij de bewoners. Bij het hotel was de bovenste verdieping compleet verwoest, maar ook de rest van het hotel was zwaar beschadigd. In plaats van er een knip en plakwerk van te maken, besloot Keith Graham om opnieuw te beginnen. Windward Roads B.V. kreeg toen de opdracht om het hotel te slopen. Na orkaan Luis in 1995 heeft Graham ook met Windward Roads samengewerkt voor opruimwerkzaamheden. In dit geval gaat het alleen om iets meer puin. “Ik heb altijd iedereen bij Windward Roads gekend en ik vind de samenwerking gewoon fijn” aldus Keith Graham. Volgens Graham is betrouwbaarheid een onderscheidende factor bij Windward Roads. Windward Roads investeert continu in de organisatie volgens Graham. “Er wordt gewerkt met modern materieel, kwalitatief materiaal en Windward Roads is bijzonder goed in het professioneel begeleiden van een project, waardoor ik mij als klant geen 70

zorgen hoef te maken” volgt Graham. Werken met partners die zich houden aan de regels en richtlijnen klinkt logisch, maar dat geldt helaas niet voor iedereen. Voor Graham is het een vereiste en een zorg minder als er door Windward Roads een klus moet worden geklaard. De onderhandelingen voor het slopen van het hotel begonnen al direct na orkaan Irma, en zijn in februari van het jaar 2018 opgepakt en afgerond. De sloopwerkzaamheden zijn op 1 april 2018 gestart en volgens de planning op 1 augustus 2018 opgeleverd. Binnenkort wordt er een begin gemaakt met een prachtig nieuw 450 kamer tellende resort en zullen de vriendelijke glimlachen weer de bezoekers verwelkomen op prachtig Sint Maarten.

“Er wordt gewerkt met modern materieel, kwalitatief materiaal en Windward Roads is bijzonder goed in het professioneel begeleiden van een project, waardoor ik me als klant geen zorgen hoef te maken” KEITH GRAHAM, ALGEMEEN DIRECTEUR

Bovenwindse eilanden (Windward) 2018 was voor de Bovenwindse eilanden een roerig jaar. Na de onbeschrijfelijke verwoesting van orkaan Irma in 2017, waarvan de sporen nog steeds zichtbaar zijn, werd stapsgewijs gestart met de wederopbouw. Het motto “Building Back Better”, gerelateerd aan het herstelplan (het National Recovery and Resilience Plan), biedt mogelijkheden voor de Windward bedrijven.

Building Back Better

De overheid van Sint Maarten heeft de schade geïnventariseerd en vastgelegd in een herstelplan. Het trustfund dat is opgezet door de Wereldbank omvat 2,3 miljard en wordt ingezet voor de projecten en programma’s uit dit herstelplan, met als motto 'Building Back Better'. Het vaststellen van de projecten is nog in voorbereiding, maar er worden in elk geval projecten gefinancierd die gericht zijn op duurzame versterking van de infrastructuur/ bereikbaarheid (zoals de haven en het vliegveld) en afvalinzameling en -verwerking. Deze plannen biedt mogelijkheden voor de Windward bedrijven. In 2019 zullen naar verwachting diverse projecten van start gaan.

Opgeleverde Projecten

Op Sint Maarten werden het afgelopen jaar veelal sloop- en opruim werken uitgevoerd waaronder de sloop van het Great Bay Resort. Door Saba Roads and Construction werd in samenwerking met Den Ouden voor Rijkswaterstaat de runway van het Yrausquin airport compleet vernieuwd. De samenwerking tussen de Janssen de Jong bedrijven op de Caribbean kwam hierbij wederom goed van pas. Tevens is er onder andere onderhoud gepleegd aan de Sewage Plant Network en reparatiewerkzaamheden verricht aan het dak van het Medical Hospital.

Marktontwikkelingen

Op de BES eilanden wordt door de overheid geïnvesteerd in nieuwe projecten. De aanbesteding van deze projecten trekt diverse buitenlandse concurrenten, hierdoor vergroot de concurrentie op de markt, zeker voor bouw gerelateerde projecten. Dit geldt ook voor Sint Maarten, de opkomst van buitenlandse partijen die hier mogelijkheden zien wordt alleen maar sterker. De focus van de Janssen de Jong bedrijven ligt dan ook op het onderscheidend vermogen en de onderlinge samenwerking, om zo de concurrentie voor te blijven.

Vooruitzichten 2019

De ondernemingen hebben grote projecten in het vizier: onder meer de havenuitbreiding op Saba, de bouw van het Great Bay Hotel en het Waste management van de vuilnisbelt op Sint Maarten en een verkavelingsplan ten behoeve van de realisatie van 100 woningen op Sint Eustatius. Deze zullen een positieve bijdrage leveren aan de Bovenwindse Eilanden. De komende jaren focust het bedrijf op het versterken van een gezonde balans tussen de productie en capabele productie, met marktbehoud en groei van het resultaat. De ondernemingen willen zorgdragen voor diversificatie van de bouwprocessen met synergie in de infrastructuur. Dit alles is noodzakelijk om te anticiperen op een sterk wisselende markt.

Lopende Projecten

Doorlopende werken voor 2019 zijn onder meer de verkaveling van Rice Hill Gardens Fase 3A, waarbij toegang wordt gemaakt voor 18 nieuwe percelen in een bergzaam gebied. Verder wordt er gewerkt aan de riolering, afwatering en algemene terreininrichting van Oryx Hill project van het Algemeen Pensioen Fonds. Voor de overheid wordt gewerkt aan diverse asfaltherstelwerkzaamheden in het Nederlandse deel van Sint Maarten. 71

Een medewerker van Windward Roads aan het werk op Sint Maarten.

Financiële gang van zaken In 2018 is de omzet met ruim 6,5% gestegen van € 393 miljoen tot € 419 miljoen. De omzet van het cluster Projectontwikkeling en Bouw steeg licht van € 179 miljoen naar € 181 miljoen. De grootste omzetgroei realiseerde het cluster Bedrijfshuisvesting, daar steeg de omzet met € 40 miljoen tot € 154 miljoen. De omzet in het Caribische gebied daalde met 20% tot € 84 miljoen. De nettowinst kwam uit op € 20 miljoen (2017: € 13 miljoen).

Financieringsstructuur en balansverhoudingen

Er is op 31 december 2018 voldaan aan de bankconvenanten. De totale liquiditeitspositie bedroeg per 31 december € 11 miljoen, hetgeen ten opzichte van 2017 een verbetering is van € 26 miljoen. De solvabiliteit per 31 december 2018 bedraagt 33% (2017: 28%). De verwachte groei van de activiteiten kan naar verwachting gefinancierd worden vanuit de huidige kredietfaciliteit en het rendement uit lopende activiteiten.

Vooruitzichten 2019

Het economisch klimaat in de wereld is goed, de economie in Nederland is in 2018 sterk aangetrokken. We zijn dan ook positief gestemd over het jaar 2019. Door onze geografische spreiding in Nederland, Afrika, het Caribische gebied en Oost-Europa, en de strategie om de organisatie beter aan te laten sluiten bij de markt verwachten we een gelijkblijvend resultaat in 2019, na normalisatie van het resultaat over 2018. Deze normalisatie is toegelicht op pagina 5, onder het kopje Drienerveld. Raad van Bestuur, 20 mei 2019 H.N.J. Smits P.G. Pijper

JAARREKENING 2018

Geconsolideerde balans (opgemaakt vóór winstverdeling)

in duizenden euro’s

ACTIVA

31-12-2018

31-12-2017

Vaste activa Immateriële vaste activa Goodwill Ontwikkelkosten

(1) 2.380 76

2.739 267 2.456

Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen Machines en installaties Andere vaste bedrijfsmiddelen

3.006

(2) 15.148 11.315 4.708

14.059 12.711 4.707 31.171

Financiële vaste activa Deelnemingen Vorderingen op deelnemingen Vorderingen op aandeelhouder Overige vorderingen Latente belastingen

Vastgoedbeleggingen

31.477

(3) 9.285 1.832 1.716 98 2.214

(4)

10.029 8.934 31 156 4.523 15.145

23.673

13.003

14.950

Vlottende activa Voorraden Grond- en hulpstoffen Strategische grondposities Gereed product en handelsgoederen

3.455 46.512 3.851

2.852 38.000 5.012 53.818

Vorderingen Handelsdebiteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Winstbelasting Overige vorderingen Overlopende activa

Liquide middelen

TOTAAL ACTIVA

(6)

(7)

46.566 13 0 12.272 3.405

45.864

44.179 579 436 6.815 3.649 62.256

55.658

13.225

7.859

191.074

182.487

in duizenden euroâ&#x20AC;&#x2122;s

PASSIVA

Groepsvermogen Eigen vermogen Minderheidsbelang

31-12-2018

31-12-2017

(8) 62.874 0

51.852 224 62.874

Voorzieningen Pensioenen en jubileumuitkeringen Latente belastingen Overige

(9a) (9b)

489 1.071 14.905

52.076

527 1.076 29.867 16.465

Langlopende schulden Overige schulden

31.470

(10) 5.418

8.863 5.418

Kortlopende schulden Onderhanden projecten Kortlopend gedeelte langlopende schulden Kredietinstellingen Leveranciers en handelskredieten Belastingen en premies sociale verzekeringen Winstbelasting Overige schulden Overlopende passiva

TOTAAL PASSIVA

(5) (10) (11)

(12) (13)

31.625 4.130 1.267 43.316 7.420 3.139 9.174 6.244

8.863

7.872 2.998 21.891 34.370 5.182 2.553 9.188 6.024 106.317

90.078

191.074

182.487

Geconsolideerde winst- en verliesrekening

in duizenden euroâ&#x20AC;&#x2122;s

2018

Netto-omzet Mutatie onderhanden werken

418.913

(16) -17.905

Bedrijfsopbrengsten Kosten van gronden hulpstoffen Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten Lonen, salarissen en sociale lasten Afschrijvingen op immateriĂŤle en materiĂŤle vaste activa Overige bedrijfskosten

(18)

Resultaat deelnemingen Belastingen

-17.905

-9.857

401.008

383.378 111.791 181.114 49.773

5.872 9.288

5.906 16.498

Bedrijfsresultaat

373.099

365.082

27.910

18.296

392 1.512

Resultaat voor belastingen

(21)

Resultaat na belastingen Minderheidsbelang Nettowinst

393.235 -9.857

98.919 208.668 50.352

Bedrijfskosten

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten

2017

396 1.842 -1.120

-1.446

26.790

16.850

-1.257 -5.409

-502 -3.290

20.124

13.058

-37

20.124

13.021

20.124 1.897

13.021 -5.661

22.021

7.360

Geconsolideerd totaal resultaat Nettowinst Mutatie wettelijke reserve valuta omrekeningsverschillen

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

in duizenden euro’s

2018

Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat na belastingen Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa incl. waarderingsaanpassingen Aanpassingen tot netto-kasstroom Mutatie voorzieningen Werkkapitaal (excl. liquide middelen en bankschulden) en overige mutaties Netto-kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa Investeringen immateriële vaste activa Overige mutatie immateriële vaste activa Investering niet geconsolideerde deelnemingen Mutatie langlopende vorderingen op deelnemingen Mutatie overige langlopende vorderingen Investering vastgoedbeleggingen Desinvestering vastgoedbeleggingen Netto-kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Dividend Toename langlopende schulden Aflossing langlopende schulden Vordering aandeelhouder Mutatie schulden aan kredietinstellingen Netto-kasstroom uit financieringsactiviteiten

2017

20.124

13.058

(1)

5.872

5.906

(9)

-15.627

12.415

25.245

4.833 35.614

(2) (2) (1) (1) (3) (3) (3) (4) (4)

-3.967 77 0 0 -791 2.234 -1.580 -3.488 7.609

36.212

-9.490 18 -700 665 0 999 1.442 -6.370 552 94

(3)

-11.000 0 -2.532 1.685 -18.495

-12.884

-14.500 7.075 0 1.437 -17.309 -30.342

-23.297

Netto-kasstroom

5.366

Liquide middelen begin boekjaar

7.859

7.866

13.225

7.897

LIQUIDE MIDDELEN EINDE BOEKJAAR

Toelichting Grondslagen voor de ﬁnanciële verslaggeving Janssen de Jong Groep is statutair en feitelijk gevestigd te Son en Breugel, Science Park Eindhoven 5001 (kvk:17094991). Janssen de Jong Groep is een bouwgroep en actief middels een drietal clusters: Projectontwikkeling en Bouw, Bedrijfshuisvesting en Caribbean. Overzicht van de gehouden belangen is opgenomen onder het hoofdstuk overzicht deelnemingen. Janssen de Jong Groep B.V. maakt deel uit van Uranus 1952 B.V. te Son en Breugel. Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling.

gewaardeerd op het proportionele deel van derden in de nettowaarde van de activa en verplichtingen, bepaald volgens de waarderingsgrondslagen van de onderneming. Indien de aan het minderheidsbelang van derden toerekenbare verliezen het minderheidsbelang in het eigen vermogen van de geconsolideerde maatschappij overtreffen, dan wordt het verschil, alsmede eventuele verdere verliezen, volledig ten laste van de meerderheidsaandeelhouder gebracht, tenzij en voor zover de minderheidsaandeelhouder de verplichting heeft, en in staat is, om die verliezen voor zijn rekening te nemen. Het aandeel van derden in het resultaat wordt afzonderlijk als laatste post in de geconsolideerde winst-en-verliesrekening in aftrek op het groepsresultaat gebracht.

Consolidatie

Vreemde valuta

Algemeen

In de geconsolideerde jaarrekening worden, overeenkomstig uniforme grondslagen, integraal opgenomen de financiële gegevens van Janssen de Jong Groep B.V. en haar groepsmaatschappijen. Onderlinge activa en passiva, baten en lasten alsmede op balansdatum ongerealiseerde winsten die het gevolg zijn van onderlinge activiteiten van groepsmaatschappijen worden geëlimineerd. Nieuwe groepsmaatschappijen worden in de consolidatie opgenomen vanaf het moment dat Janssen de Jong Groep beslissende invloed uitoefent op het beleid. Indien Janssen de Jong Groep geen beslissende invloed meer heeft op het beleid, worden groepsmaatschappijen niet langer in de consolidatie opgenomen. Indien bij verwerving van nieuwe groepsmaatschappijen de (verschuldigde) verkrijgingsprijs van de deelneming hoger is dan het aandeel in het eigen vermogen op basis van waarderingsgrondslagen van Janssen de Jong Groep en op basis van de reële waarden van de activa en passiva op overnamedatum, wordt het verschil (goodwill) geactiveerd en naar gelang de economische levensduur afgeschreven. De vennootschappelijke winst- en verliesrekening is opgesteld met toepassing van artikel 402, titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek.

Minderheidsbelang derden

De groepsmaatschappijen zijn integraal geconsolideerd, waarbij het minderheidsbelang van derden afzonderlijk tot uitdrukking is gebracht binnen het groepsvermogen. Het minderheidsbelang derden wordt 80

Activa en passiva van groepsmaatschappijen in niet-eurolanden worden omgerekend tegen de per balansdatum geldende koersen. De koersverschillen die voortvloeien uit de omrekening van het aan deze ondernemingen ter beschikking gestelde vermogen, worden rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt. De posten van de winst-en-verliesrekening van deze ondernemingen worden omgerekend tegen de gemiddelde koers in het verslagjaar. In- en verkooptransacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de op het moment van de transacties geldende koersen. Koersverschillen die voortvloeien uit de afwikkeling van deze transacties en uit de omrekening van monetaire posten worden in het resultaat verwerkt. Koersverschillen welke ontstaan ten gevolge van vreemde-valutatransacties, die zijn aangegaan ter afdekking van het risico van koersfluctuaties over de netto-investering in de buitenlandse deelnemingen, worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht.

Verbonden partijen

Partijen die gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kunnen uitoefenen, alle groepsmaatschappijen, deelnemingen en sleutelfunctionarissen worden aangemerkt als verbonden partij. Transacties met verbonden partijen vonden ”at arms’ length” plaats. Transacties tussen groepsmaatschappijen worden in de consolidatie geëlimineerd.

Kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de

indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Kasstromen in vreemde valuta zijn omgerekend tegen een gemiddelde koers. Koersverschillen op geldmiddelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Betaalde dividenden en geldmiddelen begrepen in de aan- of verkoopprijs van groepsmaatschappijen zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Transacties waarbij geen instroom of uitstroom van kasmiddelen plaatsvindt, zoals financiële leasing, zijn niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De individuele posten van het kasstroomoverzicht zijn niet noodzakelijkerwijs af te leiden uit de mutaties tussen de individuele balanssaldi, voornamelijk als gevolg van valuta-omrekeningsverschillen en eliminatieposten.

realiseerbare waarde van het betreffende actief (of kasstroomgenererende eenheid) geschat.

Bijzondere waardeverminderingen

Gedurende het boekjaar is geen sprake geweest van bijzondere waardeverminderingen of het terugnemen van bijzondere waardeverminderingen van (im) materiële vaste activa.

Voor materiële en immateriële vaste activa wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat deze activa onderhevig zijn aan bijzondere waardeverminderingen. Als dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat. De realiseerbare waarde is de hoogste van de bedrijfswaarde en de opbrengstwaarde. Als het niet mogelijk is de realiseerbare waarde te schatten voor een individueel actief, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Wanneer de boekwaarde van een actief (of een kasstroomgenererende eenheid) hoger is dan de realiseerbare waarde, wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Indien sprake is van een bijzonder waardeverminderingsverlies van een kasstroomgenererende eenheid, wordt het verlies allereerst toegerekend aan goodwill die is toegerekend aan de kasstroomgenererende eenheid. Een eventueel restant verlies wordt toegerekend aan de andere activa van de eenheid naar rato van hun boekwaarden. Verder wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er enige indicatie is dat een in eerdere jaren verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies is verminderd. Als een dergelijke indicatie aanwezig is, wordt de

Terugneming van een eerder verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies vindt alleen plaats als sprake is van een wijziging van de gehanteerde schattingen bij het bepalen van de realiseerbare waarde sinds de verantwoording van het laatste bijzonder waardeverminderingsverlies. In dat geval wordt de boekwaarde van het actief (of kasstroomgenererende eenheid) opgehoogd tot de geschatte realiseerbare waarde, maar niet hoger dan de boekwaarde die bepaald zou zijn (na afschrijvingen) als in voorgaande jaren geen bijzonder waardeverminderingsverlies voor het actief (of kasstroomgenererende eenheid) zou zijn verantwoord. Een bijzonder waardeverminderingsverlies voor goodwill wordt niet teruggenomen in een volgende periode.

Algemene grondslag fusies en overnames

Een overname is een transactie waarbij de groep de beschikkingsmacht verkrijgt over het vermogen (activa en passiva) en de activiteiten van een overgenomen partij. Overnames worden verwerkt op basis van de 'purchase accounting' methode op de datum waarop de zeggenschap overgaat naar de groep (de overnamedatum). De verkrijgingsprijs wordt daarbij gesteld op het overeengekomen geldbedrag of equivalent voor de verkrijging van de overgenomen partij, dan wel de reële waarde van de op overnamedatum verstrekte tegenprestaties. De verkrijgingsprijs wordt vermeerderd met de kosten die direct toerekenbaar zijn aan de overname. Bij uitgestelde betaling van de koopsom wordt de verkrijgingsprijs gesteld op de contante waarde van de koopsom. De identificeerbare activa en passiva van de overgenomen partij verwerkt de groep op de overnamedatum. Deze activa en passiva worden afzonderlijk verwerkt tegen hun reële waarden, mits het waarschijnlijk is dat toekomstige economische voordelen naar de groep zullen vloeien (activa) dan wel de afwikkeling zal 81

resulteren in een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen (passiva), en de kostprijs of reële waarde ervan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Zie de grondslag in de paragraaf 'Immateriële vaste activa' voor de verwerking van eventuele positieve of negatieve goodwill die ontstaat bij de overname. Een overeengekomen mogelijke aanpassing van de verkrijgingsprijs die afhankelijk is gesteld van toekomstige gebeurtenissen wordt opgenomen in de verkrijgingsprijs zodra de aanpassing waarschijnlijk is en het bedrag ervan betrouwbaar kan worden bepaald. Ook is het mogelijk dat een eerdere schatting van de aanpassing van de verkrijgingsprijs moet worden herzien. Dergelijke aanpassingen van de verkrijgingsprijs, die worden verwerkt als schattingswijzigingen, resulteren ook in aanpassingen van de bepaalde (positieve of negatieve) goodwill. De aangepaste goodwill wordt prospectief afgeschreven vanaf het moment van de wijziging van de verkrijgingsprijs. Vergelijkende cijfers worden niet aangepast. Gedurende het boekjaar hebben de volgende fusies en overnames plaatsgevonden: - Vof Touwslager Uitkoop vennoten (50%) € 600.000,- december 2018 - Hoy Vastgoed B.V. Overname 51% van de aandelen € 101.000,- december 2018

Algemene grondslag Financiële instrumenten

Financiële instrumenten die op grond van de juridische realiteit worden aangemerkt als eigenvermogensinstrumenten, worden gepresenteerd onder het eigen vermogen. Uitkeringen aan houders van deze instrumenten worden in mindering op het eigen vermogen gebracht na aftrek van eventueel hiermee verband houdend voordeel uit hoofde van belasting naar de winst. Financiële instrumenten die op grond van de juridische realiteit worden aangemerkt als een financiële verplichting, worden gepresenteerd onder schulden. Rente, dividenden, baten en lasten met betrekking tot deze financiële instrumenten worden in de winst-en-verliesrekening verantwoord als kosten of opbrengsten. Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als de onderneming beschikt over een deugdelijk juridisch instrument om het financiële actief en de financiële verplichting gesaldeerd af te wikkelen en de onderneming het stellige voornemen heeft om het saldo als zodanig netto of simultaan af te wikkelen. 82

Schattingen

Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de directie van Janssen de Jong Groep zich over verschillende zaken een oordeel vormt, en dat de directie schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in art. 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten.

Grondslagen voor waardering activa en passiva

De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. De jaarrekening is opgesteld in euro’s. Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, de winst-en-verliesrekening en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen, waarmee wordt verwezen naar de toelichting. De gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar.

Financiële instrumenten

Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten zoals vorderingen, effecten en schulden, als financiële derivaten verstaan. Alle aanen verkopen volgens standaard marktconventies van financiële activa worden opgenomen per transactiedatum, dat wil zeggen de datum waarop de groep de bindende overeenkomst aangaat. Voor de grondslagen van de primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de behandeling per balanspost. Voor de waardering en verwerking van derivaten wordt verwezen naar toelichting (14) Risicobeheer en financiele instrumenten.

Immateriële vaste activa

Goodwill ontstaan bij de verwerving van deelnemingen wordt bepaald als het verschil tussen de verkrijgingsprijs en het aandeel in de nettovermogenswaarde van de deelneming bepaald naar het moment van verwerving. Hierbij wordt tevens in acht genomen de niet op de balans van de overgenomen partij voorkomende activa en passiva.

Goodwill van verworven deelnemingen wordt geactiveerd en lineair afgeschreven over de verwachte economische levensduur. Aan het einde van het boekjaar vindt een beoordeling plaats van de boekwaarde. Indien en voor zover een waardedaling is opgetreden, wordt deze ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreedt. Immateriële vaste activa worden in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige voordelen die dat actief in zich bergt, zullen toekomen aan de onderneming en de kosten van dat actief betrouwbaar kunnen worden vastgesteld.

Materiële vaste activa

Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, onder aftrek van over deze waarde berekende lineaire afschrijvingen gebaseerd op de verwachte economische gebruiksduur. Met waardeverminderingen wordt rekening gehouden. In dat geval vindt afwaardering naar lagere bedrijfswaarde of directe opbrengstwaarde plaats. Waardeverminderingen worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreden. Materiële vaste activa worden in de balans verwerkt indien het waarschijnlijk is dat de toekomstige prestatie-eenheden met betrekking tot dat actief zullen toekomen aan de onderneming en de kosten van het actief betrouwbaar kunnen worden vastgesteld. De kostprijs van de genoemde activa bestaat uit de verkrijgings- of vervaardigingsprijs en overige kosten om de activa op hun plaats en in de staat te krijgen noodzakelijk voor het beoogde gebruik.

Financiële vaste activa

Deelnemingen in groepsmaatschappijen worden in beginsel gewaardeerd op basis van een evenredig deel van de nettovermogenswaarde. Groepsmaatschappijen maken gebruik van dezelfde grondslagen als gehanteerd bij de moedermaatschappij. Minderheidsbelangen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs dan wel lagere marktwaarde, tenzij invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijk en financieel beleid van de deelneming; in dat geval vindt waardering plaats tegen nettovermogenswaarde. Met waardeverminderingen wordt rekening gehouden. In dat geval vindt afwaardering naar lagere bedrijfswaarde of directe opbrengstwaarde plaats. Waardeverminderingen worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreden. Vorderingen worden initieel op reële waarde gewaardeerd en daarna op geamortiseerde kostprijs, rekening houdend met een voorziening voor oninbaarheid.

Latente belastingen

De post latente belastingen heeft betrekking op de nominale waarde van de toekomstige belastingvorderingen met een verdisconteringsvoet van 4% voor de tijdswaarde van deze latentie, die voortvloeit uit verschillen tussen bedrijfseconomische en fiscale waarderingsgrondslagen, berekend tegen de geldende nominale tarieven.

Vastgoedbeleggingen

Vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen kostprijs. Met duurzame waardeverminderingen wordt rekening gehouden. In dat geval vindt afwaardering naar lagere bedrijfswaarde of directe opbrengstwaarde plaats. Waardeverminderingen worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin deze optreden. Op vastgoedbeleggingen wordt niet afgeschreven. De eerste waardering van vastgoedbeleggingen is tegen de verkrijgingsprijs. De verkrijgingsprijs omvat de koopsom en alle direct toe te rekenen uitgaven zoals juridische advieskosten, overdrachtsbelasting en andere transactiekosten. Als sprake is van een uitgestelde betaling van de koopsom, wordt de verkrijgingsprijs gesteld op de contante waarde daarvan. De verkrijgingsprijs van zelf vervaardigde vastgoedbeleggingen is het bedrag van de kosten tot en met het moment dat de vervaardiging of ontwikkeling gereed is. Vastgoedbeleggingen zijn onroerende zaken die worden aangehouden om huuropbrengsten en/of waardestijgingen te realiseren, en niet voor: (i) gebruik in de productie of de levering van goederen of diensten of voor bestuurlijke doeleinden in het kader van de gewone bedrijfsuitoefening; of (ii) verkoop als onderdeel van de gewone bedrijfsuitoefening.

Voorraden

De voorraden gronden hulpstoffen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijzen of lagere opbrengstwaarde. Grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen aanschafprijs op basis van de 'first-in, first-out' (FIFO)-methode of lagere opbrengstwaarde. De waardering van de voorraad grondposities vindt plaats tegen verwervingsprijs, vermeerderd met eventuele belastingen en bijkomende kosten, exclusief rentekosten. Indien binnen een gestelde termijn na verwerving van onroerend goed, bestemd voor projectontwikkeling, geen noemenswaardige ontwikkelingsactiviteiten zijn gestart, worden systematisch voorzieningen getroffen ten laste van het resultaat. De voorziening zal maximaal bedragen het verschil tussen het geïnvesteerde bedrag en de geschatte lagere 83

directe opbrengstwaarde van het onroerend goed. Voor eigen rekening en risico ontwikkeld onroerend goed, bestemd voor de verkoop, wordt gewaardeerd tegen bestede kosten (exclusief rentekosten) of geschatte lagere directe opbrengstwaarde. De voorraden gereed product en handelsgoederen worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere opbrengstwaarde. De vervaardigingsprijs omvat alle kosten die samenhangen met de verkrijging of vervaardiging, alsmede gemaakte kosten om de voorraden op hun huidige plaats en in hun huidige staat te brengen. In de kosten van vervaardiging zijn begrepen directe loonkosten en toeslagen voor aan de productie gerelateerde indirecte vaste en variabele kosten, waaronder de kosten van het bedrijfsbureau, onderhoudsafdeling en interne logistiek. De opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs onder aftrek van direct toerekenbare verkoopkosten. Bij de bepaling van de opbrengstwaarde wordt rekening gehouden met de incourantheid van de voorraden.

Onderhanden projecten

Onderhanden projecten betreffen projecten in opdracht van derden. Deze worden gewaardeerd tegen kostprijs plus tot dan toe opgenomen winst, naar rato van de voortgang van het project, verminderd met verwachte verliezen en verminderd met gefactureerde termijnen. In geval verliezen op projecten worden verwacht, wordt het totale verwachte verlies op het project direct als last in de betreffende periode verantwoord. De kostprijs omvat alle uitgaven die rechtstreeks verband houden met de projecten en een toerekening van de direct toerekenbare indirecte kosten. Opbrengsten als gevolg van meerwerk worden betrokken in de totale contractopbrengsten als het bedrag op enigerlei wijze door de opdrachtgever is geaccepteerd. Claims en incentives worden gewaardeerd in het onderhanden werk als het nagenoeg zeker is dat deze geaccepteerd respectievelijk behaald zullen worden. De geactiveerde winst op onderhanden werken is gebaseerd op het verwachte eindresultaat, rekening houdend met het voortgangspercentage. Het voortgangspercentage bestaat uit de verhouding geboekte kosten ten opzichte van de totale verwachte kosten, te bezien per project afzonderlijk. De post onderhanden projecten bestaat uit het saldo van gerealiseerde projectkosten, toegerekende winst, en indien van toepassing, verwerkte verliezen en reeds gedeclareerde termijnen. Onderhanden projecten worden (op collectieve basis) afzonderlijk in de balans onder vlottende activa gepresenteerd. Indien het een creditstand vertoont, worden deze gepresenteerd onder de kortlopende schulden. Uitgaven voor projectkosten voor nog niet verrichte prestaties worden opgenomen onder de voorraden. 84

Het resultaat van een aanneemcontract kan betrouwbaar worden ingeschat als de totale projectopbrengsten, de vereiste projectkosten om het project af te maken en de mate waarin het onderhanden project is voltooid betrouwbaar kunnen worden vastgesteld, het waarschijnlijk is dat de economische voordelen naar de vennootschap zullen toevloeien en de aan het onderhanden project toe te rekenen projectkosten duidelijk te onderscheiden zijn en op betrouwbare wijze te bepalen zijn. Indien het resultaat van een onderhanden project niet betrouwbaar kan worden ingeschat, worden de projectopbrengsten slechts verwerkt in de winst-en-verliesrekening tot het bedrag van de gemaakte projectkosten dat waarschijnlijk kan worden verhaald. De projectkosten worden verwerkt in de winst- en verliesrekening in de periode waarin ze zijn gemaakt. Onder projectopbrengsten wordt verstaan de in het contract overeengekomen opbrengsten vermeerderd met eventuele opbrengsten op grond van meer- of minderwerk, claims en vergoedingen, indien en voor zover het waarschijnlijk is dat de opbrengsten zullen worden gerealiseerd en betrouwbaar kunnen worden bepaald. De projectopbrengsten worden bepaald op de reële waarde van de tegenprestaties die is of zal worden ontvangen.

Vorderingen

De vorderingen worden gewaardeerd bij eerste verwerking tegen reële waarde, na de eerste verwerking worden de vorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, waarop een voorziening voor mogelijke oninbaarheid in mindering is gebracht. De voorziening wordt bepaald op basis van individuele beoordeling van uitstaande vorderingen. De vlottende activa hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar.

Liquide middelen

Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.

Belastingen

Belastingen omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelastingen en latente belastingen. De belastingen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen, behalve voor zover deze betrekking hebben op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen, in welk geval de belasting in het eigen vermogen wordt verwerkt.

Eigen vermogen

Indien de vennootschap eigen aandelen inkoopt, wordt de verkrijgingsprijs van de ingekochte aandelen in mindering gebracht op de overige reserves, totdat deze aandelen worden ingetrokken of worden verkocht. Indien ingekochte aandelen worden verkocht, komt de opbrengst uit verkoop ten gunste van de overige reserves. Kosten direct samenhangend met de inkoop, verkoop en/of uitgifte van nieuwe aandelen worden rechtstreeks ten laste gebracht van het eigen vermogen, onder verrekening van relevante winstbelastingeffecten. Overige rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen worden eveneens verwerkt onder verrekening van relevante winstbelastingeffecten. In de wettelijke reserve worden omrekeningsverschillen verantwoord die het gevolg zijn van de omrekening van de functionele valuta van bedrijfsuitoefeningen in het buitenland naar de presentatievaluta van de moedermaatschappij. Bij verkoop van een deelneming worden de op deze deelneming betrekking hebbende cumulatieve omrekeningsverschillen overgeboekt naar de overige reserves. De wettelijke reserve omrekeningsverschillen heeft betrekking op deelnemingen van cluster Caribbean (m.n. Nederlandse Antillen) en Polen.

Voorzieningen Algemeen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden, tenzij anders vermeld, gewaardeerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. Wanneer verplichtingen naar verwachting door een derde zullen worden vergoed, wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen indien het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting. Jubileumuitkeringen De voorziening voor jubileumuitkeringen betreft de contante waarde van de uitkeringen aan de medewerkers inzake jubilea. Bij de berekening van de voorziening is rekening gehouden met een vertrekkans van de medewerkers.

Voorziening voor latente belastingen De voorziening voor latente belastingen heeft betrekking op toekomstige belastingverplichtingen, die voortvloeien uit verschillen tussen bedrijfseconomische en fiscale waarderingsgrondslagen, berekend tegen de geldende nominale tarieven. De hieruit voortvloeiende voorziening is tegen nominale waarde opgenomen. Voorziening voor garantieverplichtingen De voorziening voor garantieverplichtingen houdt verband met de geschatte kosten van de vervanging van geleverde producten en verrichte diensten, voor zowel in rechte afdwingbare verplichtingen (geleverde producten of verrichte diensten voldoen niet aan de overeengekomen kwaliteiten) of feitelijke verplichtingen (bij wijze van service/coulance, voor zover algemeen bekend en gebruikelijk). Deze geschatte kosten zijn gebaseerd op historische garantiedata en het gemiddelde van alle mogelijke uitkomsten, vermenigvuldigd met de kans dat de uitkomst zich voor zal doen. Voorziening voor claims, geschillen en rechtsgedingen Een voorziening uit hoofde van claims, geschillen en rechtsgedingen wordt gevormd indien het waarschijnlijk is dat de onderneming in een procedure zal worden veroordeeld. De voorziening betreft de beste schatting van het bedrag waarvoor de verplichting kan worden afgewikkeld, en omvat tevens de proceskosten. Overige voorzieningen De voorziening voor opruiming van aanwezige milieuvervuiling wordt gevormd indien de wetgeving, in het land waar de milieuvervuiling zich voordoet, daartoe verplicht. De voorziening betreft het verwachte bedrag voor de opruiming vanaf het moment dat het vrijwel zeker is dat een dergelijke wetgeving van kracht zal worden. Voor kosten van herstel die het gevolg zijn van het uitoefenen van de activiteiten, wordt een voorziening opgebouwd naarmate de activiteiten plaatsvinden. Dotaties aan de voorziening worden ten laste gebracht van de winst-en-verliesrekening. Het bedrag is de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichting af te wikkelen.

Pensioenen

Janssen de Jong Groep heeft een pensioenregeling waarop de bepalingen van de Nederlandse Pensioenwet van toepassing zijn en waarvoor op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen worden betaald door Janssen de Jong. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van 85

toekomstige betalingen. Nog niet betaalde premies worden als verplichting op de balans opgenomen. Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan de pensioenuitvoerder verschuldigde pensioenpremies.

Langlopende schulden

Rentedragende en niet-rentedragende langlopende schulden zijn opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs vermeerderd met de direct daaraan toe te rekenen transactiekosten. De rentelasten worden verantwoord in de perioden waarop ze betrekking hebben.

Leasing

De onderneming kan financiële en operationele leasecontracten afsluiten. Een leaseovereenkomst waarbij de voor- en nadelen verbonden aan het eigendom van het leaseobject geheel of nagenoeg geheel door de lessee worden gedragen, wordt aangemerkt als een financiële lease. Alle andere leaseovereenkomsten classificeren als operationele leases. Bij de leaseclassificatie is de economische realiteit van de transactie bepalend en niet zozeer de juridische vorm. Classificatie van de lease vindt plaats op het tijdstip van het aangaan van de betreffende leaseovereenkomst. Als de onderneming optreedt als lessee in een operationele lease, wordt het leaseobject niet geactiveerd. Vergoedingen die worden ontvangen als stimulering voor het afsluiten van een overeenkomst worden verwerkt als een vermindering van de leasekosten over de leaseperiode. Leasebetalingen en vergoedingen inzake operationele leases worden lineair over de leaseperiode ten laste respectievelijk ten gunste van de winst-en-verliesrekening gebracht, tenzij een andere toerekeningsystematiek meer representatief is voor het patroon van de met het leaseobject te verkrijgen voordelen. Leasebetalingen uit hoofde van operationele leasing worden lineair over de leaseperiode in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Activa die zijn verkregen als gevolg van financiële leasecontracten zijn gewaardeerd tegen reële waarde of lagere contante waarde van de minimale leasetermijnen verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. De verplichtingen die samenhangen met financiële leasecontracten zijn opgenomen onder langlopende en kortlopende schulden.

Handelscrediteuren en overige schulden

Bij de eerste opname van kortlopende schulden worden deze opgenomen tegen reële waarde verminderd met (in geval van een financiële verplichting die niet tegen 86

reële waarde, met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening, is opgenomen) de direct daaraan toe te rekenen transactiekosten. De overige kortlopende schulden worden na de eerste waardering gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens de effectieve-rentemethode. Winst of verlies worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen zodra de verplichtingen niet langer op de balans worden opgenomen, alsmede via het amortisatieproces. De kortlopende schulden hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar.

Grondslagen voor resultaatbepaling

Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De opbrengsten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd. De kosten betreffen de daarmee verband houdende directe en indirecte kosten.

Bedrijfsopbrengsten

De overeengekomen opbrengsten en lasten met betrekking tot onderhanden projecten worden in de winst-en-verliesrekening verwerkt naar rato van het stadium van voltooiing van het project. Het stadium van voltooiing wordt bepaald aan de hand van de verhouding geboekte kosten ten opzichte van de totale te verwachten kosten. Verwachte verliezen op projecten worden onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Opbrengsten als gevolg van meerwerk worden betrokken in de totale contractopbrengsten als het bedrag door de opdrachtgever is geaccepteerd. Claims en incentives worden gewaardeerd in de onderhanden projecten als het nagenoeg zeker is dat deze geaccepteerd respectievelijk behaald zullen worden. Andere opbrengsten worden opgenomen tegen de gefactureerde waarden. De netto-omzet wordt verantwoord onder aftrek van kortingen en dergelijke en van over de omzet geheven belastingen. De post wijziging in onderhanden projecten betreft de (aanpassing voor) in eerdere verslagjaren verwerkte projectopbrengsten van dit jaar voltooide projecten en de projectopbrengsten uit hoofde van onderhanden projecten naar rato van de verrichte prestaties per balansdatum.

Personeelsbeloningen

De kosten voortvloeiend uit personeelsbeloningen zoals lonen, salarissen, pensioenpremie en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers.

Voor de beloningen met opbouw van rechten, winstdelingen en bonussen worden de verwachte lasten gedurende het dienstverband in aanmerking genomen. Toevoegingen aan en vrijval van verplichtingen worden ten laste respectievelijk ten gunste van de winst-en-verliesrekening gebracht. Indien een beloning wordt betaald, waarbij geen rechten worden opgebouwd (bijvoorbeeld doorbetaling in geval van ziekte of arbeidsongeschiktheid) worden de verwachte lasten verantwoord in de periode waarover deze beloning is verschuldigd.

Financiële baten en lasten

Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. Koersverschillen die optreden bij de afwikkeling of omrekening van monetaire posten worden in de winst-en-verliesrekening verwerkt in de periode dat zij zich voordoen.

Resultaat deelnemingen Pensioenen

Pensioenregelingen die vergelijkbaar ingericht zijn en functioneren op de wijze waarop het Nederlandse pensioenstelsel is ingericht en functioneert, met een strikte scheiding tussen de verantwoordelijkheden van en een risicodeling tussen de betrokken partijen (onderneming, fonds en deelnemers), worden verwerkt en gewaardeerd conform Nederlandse pensioenregelingen. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies.

Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa

Immateriële vaste activa inclusief goodwill en materiële vaste activa worden vanaf het moment van gereedheid voor ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Over terreinen en vastgoedbeleggingen wordt niet afgeschreven. Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de toekomstige gebruiksduur, dan worden de toekomstige afschrijvingen aangepast. Boekwinsten en -verliezen uit de incidentele verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen.

Overige bedrijfskosten

De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.

Verwerking koersverschillen

Koersverschillen die optreden bij de afwikkeling van monetaire posten, dan wel bij de omrekening van monetaire posten in vreemde valuta, worden verwerkt in de winst-en-verliesrekening in die periode.

Als resultaat deelnemingen wordt verantwoord het aandeel in het resultaat na belastingen van de deelnemingen, die tegen nettovermogenswaarde worden gewaardeerd alsmede het dividend uit (minderheids-) deelnemingen, die tegen verkrijgingsprijs worden gewaardeerd.

Belastingen

Belastingen omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelastingen en latente belastingen. De belastingen worden in de winsten-verliesrekening opgenomen, behalve voor zover deze betrekking hebben op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen, in welk geval de belasting in het eigen vermogen wordt verwerkt, of op overnames. De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst over het boekjaar, berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten, en eventuele correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde belasting. Indien de boekwaardes van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaggeving afwijken van hun fiscale boekwaardes, is sprake van tijdelijke verschillen. Voor belastbare tijdelijke verschillen wordt een voorziening latente belastingverplichtingen getroffen. Voor verrekenbare tijdelijke verschillen, beschikbare voorwaartse verliescompensatie en nog niet gebruikte fiscale verrekeningsmogelijkheden wordt een latente belastingvordering opgenomen, maar uitsluitend voor zover het waarschijnlijk is dat er in de toekomst fiscale winsten beschikbaar zullen zijn voor verrekening respectievelijk compensatie. Latente belastingvorderingen worden per iedere verslagdatum herzien en verlaagd voor zover het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel zal worden gerealiseerd.

Toelichting op de afzonderlijke posten van de balans Goodwill

Ontwikkelkosten

Totaal

9.293 -6.554 2.739

579 -312 267

9.872 -6.866 3.006

116 -506 31 -359

-116 -75 0 -191

0 -581 31 -550

Stand einde boekjaar: Cumulatieve aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen

9.631 -7.251

405 -329

10.036 -7.580

BOEKWAARDE EINDE BOEKJAAR

2.380

2.456

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

1 IMMATERIËLE VASTE ACTIVA Stand begin boekjaar: Cumulatieve aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde begin boekjaar Mutaties in het boekjaar: Herrubricering Afschrijvingen Valuta-omrekeningsverschillen Saldo mutaties

De post immateriële vaste activa bestaat geheel uit betaalde goodwill op aandelen in groepsmaatschappijen. De geactiveerde goodwill wordt in 5 tot 20 jaar afgeschreven, zijnde de geschatte economische levensduur. Jaarlijks wordt de economische levensduur en afschrijvingsmethode van de immateriële vaste activa beoordeeld. De afschrijvingstermijn wordt aangepast indien daartoe aanleiding is. De cummulatieve standen worden beïnvloed door de post valuta-omrekeningsverschillen.

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

2 MATERIËLE VASTE ACTIVA

Andere vaste Bedrijfsgebouwen Machines en bedrijfsen -terreinen installaties middelen Totaal

Stand begin boekjaar: Aanschafwaarde 26.519 57.575 17.094 101.188 Cumulatieve afschrijvingen -12.460 -44.864 -12.387 -69.711 Boekwaarde begin boekjaar 14.059 12.711 4.707 31.477 Mutaties in boekjaar: Investeringen 1.424 1.266 1.277 3.967 Desinvesteringen 0 -73 -65 -138 Waarde afschrijving desinvesteringen 0 28 33 61 Afschrijvingen -779 -3.066 -1.448 -5.293 Valuta-omrekeningsverschillen 444 492 151 1.087 Overige mutaties 0 -43 53 10 Saldo mutaties 1.089 -1.396 1 -306 Stand einde boekjaar: Aanschafwaarde 28.781 61.142 18.859 108.782 Cumulatieve afschrijvingen -13.633 -49.827 -14.151 -77.611 BOEKWAARDE 15.148 11.315 4.708 31.171 De geschatte gemiddelde gebruiksduur is als volgt: bedrijfsgebouwen 10-40 jaar, machines en installaties 5-10 jaar en andere vaste bedrijfsmiddelen tussen 3 en 7 jaar. De cummulatieve standen worden beïnvloed door de post valuta-omrekeningsverschillen.

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

3 FINANCIËLE VASTE ACTIVA Vorderingen Vordering Deel nemingen

op deel nemingen

op aandeelhouder

Overige Latente vorderingen belastingen

Totaal

Stand begin boekjaar 10.029 8.934 31 156 4.523 23.673 Investeringen deelnemingen 2.789 0 0 0 0 2.789 Verstrekte leningen 0 791 12.685 0 0 13.476 Ontvangen aflossingen 0 -3.025 -11.000 -105 0 -14.130 Herrubricering 0 -4.974 0 0 0 -4.974 Valuta-omrekeningsverschillen 116 120 0 0 0 236 Dividend deelnemingen -2.300 0 0 0 0 -2.300 Resultaat deelnemingen -1.257 0 0 0 0 -1.257 Overige mutaties -92 -14 0 47 -2.309 -2.368 STAND EINDE BOEKJAAR 9.285 1.832 1.716 98 2.214 15.145 Onder deelnemingen zijn opgenomen ondernemingen waarin de aandelenparticipatie minder bedraagt dan 50% en/of waarin Janssen de Jong Groep geen beslissende invloed heeft op het beleid. Bij de post vorderingen op deelnemingen wordt gemiddeld 4% rente vergoed op vorderingen à € 8 ton, op de overige vorderingen wordt geen rente ontvangen. De vorderingen op deelnemingen hebben een looptijd van onbepaalde tijd. Op de vordering op de aandeelhouder wordt een rente vergoed à 3%. De positie latente belasting is verrekenbaar tot 2025. Het is onzeker of binnen 1 jaar een bedrag verrekenbaar zal zijn. De actieve belastinglatentie is contant gemaakt tegen een disconteringsvoet van 4%.

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

4 VASTGOEDBELEGGINGEN 31-12-2018 31-12-2017 Boekwaarde begin boekjaar 14.950 6.071 Mutaties in boekjaar: Investeringen 3.488 6.370 Desinvesteringen -7.609 -552 Afschrijvingen -73 -95 Valuta-omrekeningsverschillen 73 -278 Overige mutaties 2.174 3.434 Saldo mutaties -1.947 8.879 Stand einde boekjaar: Vastgoedbeleggingen 13.003 14.950 De post vastgoedbeleggingen betreft drie panden die tijdelijk zijn verhuurd alsmede een participatie in een vakantieresort. Verder worden enkele bedrijfsunits langjarig verhuurd. De reële waarde is per saldo gelijk aan de huidige boekwaarde. De reële waarde van de vastgoedbeleggingen is niet gebaseerd op een waardering door een onafhankelijke en ter zake kundige taxateur, maar aan de hand van een interne waarderingssystematiek op basis van de kostprijs van deze activa en waarde waartegen deze bij eventuele toekomstige (her)ontwikkeling zullen worden ingebracht in eigen projecten. Huurinkomsten vastgoedbeleggingen

2018

< 1 jaar

1-5 jaar

> 5 jaar

968

331

460

5 ONDERHANDEN PROJECTEN 31-12-2018 31-12-2017 Geboekte kosten projecten derden 258.274 212.906 Verliesvoorziening onderhanden projecten -7.451 -4.608 Geboekte winst onderhanden projecten 12.387 8.449 Gedeclareerde termijnen -294.835 -224.619 Totaal -31.625 -7.872 Onderhanden werken met positief saldo na aftrek gedeclareerde termijnen 12.575 22.423 Onderhanden werken met negatief saldo na aftrek gedeclareerde termijnen -44.200 -30.295 Totaal -31.625 -7.872 Ontvangen voorschotten zijn gecorrigeerd in het onderhanden werk. Er zijn geen uitgaven geactiveerd voor nog niet verrichte prestaties. Er zijn geen aanpassingen gedaan als gevolg van inhoudingen bij formele ingebrekestelling.

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

6 DEBITEUREN EN OVERIGE VORDERINGEN

31-12-2018

31-12-2017

Te declareren termijnen op afgesloten werken Vorderingen op derden Vorderingen op gelieerde ondernemingen Samenwerkingsovereenkomsten Personeelsvoorschot Overige

1.656 5.717 500 930 433 3.037 12.272

1.499 1.647 601 876 425 1.767 6.815

Op de post debiteuren is een voorziening van circa € 5,6 miljoen in mindering gebracht. 7 LIQUIDE MIDDELEN

31-12-2018

31-12-2017

Direct opeisbare tegoeden 12.983 7.595 Deposito's 3 118 G-rekeningen 239 146 13.225 7.859 Over de direct opeisbare tegoeden kan vrij worden beschikt. Schulden aan kredietinstellingen waarbij tevens tegoeden worden aangehouden, worden in mindering gebracht op deze tegoeden, voor zover deze rekeningen voor saldering in aanmerking komen. Voor een nadere toelichting betreffende zekerheden en andere kredietvoorwaarden wordt verwezen naar de toelichting bij de post Kredietinstellingen (11).

8 EIGEN VERMOGEN

Gestort en opgevraagd kapitaal

Agio

Wettelijke reserve omrekeningsverschillen

Overige reserves

Niet verdeelde winst

Totaal

Stand begin boekjaar 1.450 3.181 1.214 32.987 13.020 51.852 Verdeelde winst vorig boekjaar 0 0 0 13.020 -13.020 0 Uitgekeerd dividend 0 0 0 -11.000 0 -11.000 Overige mutaties 0 0 0 1 0 1 Valuta-omrekeningsverschillen 0 0 1.897 0 0 1.897 Onverdeelde winst dit boekjaar 0 0 0 0 20.124 20.124 STAND EINDE BOEKJAAR 1.450 3.181 3.111 35.008 20.124 62.874 Het maatschappelijk kapitaal bedraagt per einde boekjaar € 5.800.000, verdeeld in 58.000 gewone aandelen van nominaal € 100 elk. Het geplaatst, gestort en opgevraagd kapitaal per einde boekjaar bedraagt € 1.449.700, zijnde 14.497 gewone aandelen. Aandeel derden 2018 2017 Stand begin boekjaar 224 0 Aankoop belang in deelneming -224 187 Aandeel derden in resultaat 0 37 STAND EINDE BOEKJAAR

224

Bedragen in duizenden euroâ&#x20AC;&#x2122;s, tenzij anders vermeld

9a VOORZIENING VOOR JUBILEUMUITKERINGEN Stand begin boekjaar Dotatie ten laste van het resultaat Onttrekkingen Vrijval ten gunste van het resultaat Overige mutaties

2018

2017

527

436

28 -34 -32 0

120 -15 -25 11

STAND EINDE BOEKJAAR 489 527 Deze voorziening heeft betrekking op kosten verband houdend met pensioenen en jubilea. De gehanteerde disconteringsvoet bij de jubileum voorziening bedraagt 2%. 9b OVERIGE VOORZIENINGEN Voorziening voor herstructurering en reorganisatie 2018 2017 Stand begin boekjaar 39 170 Dotatie ten laste van het resultaat 115 43 Onttrekkingen 0 -125 Vrijval ten gunste van het resultaat -94 -46 Overige mutaties 0 -3 STAND EINDE BOEKJAAR 60 39 Deze voorziening heeft betrekking op kosten verbandhoudend met reorganisaties, afwikkeling van gesaneerde of beĂŤindigde activiteiten en afvloeiingen.

Voorziening voor garantieverplichtingen

2018

2017

Stand begin boekjaar 5.448 Dotatie ten laste van het resultaat 540 Onttrekkingen -946 Vrijval ten gunste van het resultaat -512 Valuta-omrekeningsverschillen -82 Overige mutaties 20

2.355 -646 -2.584 -164 67

STAND EINDE BOEKJAAR

5.448

4.468

6.420

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

Diverse voorzieningen 2018 Stand begin boekjaar 24.380 Dotatie ten laste van het resultaat 1.265 Onttrekkingen -951 Vrijval ten gunste van het resultaat -12.921 Ontvangen 0 Valuta-omrekeningsverschillen 431 Overige mutaties -1.827

2017 12.801 5.275 -303 -2.234 10.127 -93 -1.193

STAND EINDE BOEKJAAR 10.377 24.380 De diverse voorzieningen hebben onder andere betrekking op risico’s en kosten in het kader van Antilliaanse cessantiaverplichtingen (€ 3,5 miljoen), milieu (€ 1 miljoen), diverse procedures en claims (€ 5 miljoen) en onderhoud (€ 1,5 miljoen). Onder Cessantia wordt verstaan de eenmalige uitkering in geld die de werkgever moet betalen aan werknemers wanneer het dienstverband eindigt. De disconteringsvoet bedraagt 6%. In de post vrijval ten gunste van het resultaat is een post van € 10 miljoen opgenomen die betrekking heeft op één specifieke claim ('Drienerveld'). Gedurende het boekjaar is het beroep in cassatie afgerond, waarbij het hooggerechtshof de eerdere uitspraak heeft bekrachtigd. Hierdoor is deze voorziening, waarvoor de gelden reeds in 2017 waren ontvangen, vrijgevallen ten gunste van het resultaat van 2018. Recapitulatie overige voorzieningen 2018 2017 Herstructurering en reorganisatie 60 39 Garantieverplichtingen 4.468 5.448 Diverse voorzieningen 10.377 24.380

14.905

29.867

De overige voorzieningen kunnen voor circa € 14 miljoen (vorig boekjaar: circa € 16 miljoen) als langlopend worden beschouwd. Een langlopend karakter hebben de diverse voorzieningen waaronder procedures, onderhoud en een substantieel deel van de garantieverplichtingen. De voorziening uit hoofde van claims, geschillen en rechtsgedingen heeft betrekking op geschillen waarbij de onderneming en/of groepsmaatschappijen betrokken zijn. Hoewel de afloop van deze geschillen niet met zekerheid kan worden voorspeld, wordt mede op grond van ingewonnen juridisch advies verwacht dat de geschillen waarschijnlijk een nadelige invloed zullen hebben op de geconsolideerde financiële positie. Tegen de onderneming en/of groepsmaatschappijen zijn diverse claims ingediend die door haar/hen worden betwist. Hoewel de afloop van deze geschillen niet met zekerheid kan worden voorspeld, wordt – mede op grond van ingewonnen juridisch advies – aangenomen dat deze geen nadelige invloed van betekenis zal hebben op de geconsolideerde financiële positie.

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

10 LANGLOPENDE SCHULDEN Totaal langlopende schuld

Waarvan langer dan 5 jaar

Af te lossen < 1 jaar

Nee 2.878 Ja, hypotheek 6.407

1.628 263

250 3.880

Subtotaal 9.285

1.891

4.130

Zekerheid gesteld

Langlopende leningen:

Verplichtingen grondaankopen 263 Af: kortlopend gedeelte -4.130 TOTAAL LANGLOPEND GEDEELTE 5.418 De gemiddelde rente welke in rekening wordt gebracht is 4%. 11 KREDIETINSTELLINGEN (KORTLOPEND) verstrekt op het onroerend goed van de materiële De vennootschap heeft ten behoeve van de financievennootschappen. Voorts hebben de materiële ring van Janssen de Jong Groep, multi-purpose - i.c. vennootschappen zich hoofdelijk aansprakelijk werkkapitaal - faciliteiten bij kredietinstellingen van gesteld voor elkaars verplichtingen jegens de € 35,4 miljoen. De rekening-courant faciliteit heeft kredietinstellingen. De leningen en faciliteit overeeneen opslag van 2,75% boven op de 1 maands Euribor. komsten schrijven bepaalde financiële ratio’s en Tevens is er een beschikbaarheidsvergoeding betaald verplichte aflossingen voor. over het niet gebruikte deel van de faciliteit van circa In het Caribisch gebied beschikken een aantal 1%. Van saldo- en rentecompensatie wordt gebruik vennootschappen over een eigen beperkte gemaakt. Ten behoeve van de betrokken kredietinkredietfaciliteit. stellingen zijn zekerheden verleend. Deze zekerhe den betreffen het verstrekken van een substantieel Op 31 december 2018 wordt voldaan aan de deel van de activa als zekerheid, waaronder het bankconvenanten. verpanden van de bedrijfsuitrusting, voorraden en vorderingen. Tevens is een recht van hypotheek 12 OVERIGE SCHULDEN (KORTLOPEND) 31-12-2018 Lonen en salarissen 3.060 Te ontvangen facturen 3.144 Waarborgsommen 60 Schulden inzake pensioen 936 Samenwerkingsovereenkomsten 254 Verplichtingen derden / overheid 1.572 Overige 147

9.174

31-12-2017 2.731 2.042 58 386 696 2.472 803 9.188

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

13 OVERLOPENDE PASSIVA

31-12-2018

31-12-2017

Te betalen kosten afgesloten werken Te betalen rente en bankkosten Accountants- en advieskosten Overige

5.487 211 227 319

5.015 254 312 443

6.244

6.024

14 RISICOBEHEER EN FINANCIËLE INSTRUMENTEN

Afgeleide financiële instrumenten Om het risico van fluctuaties in valutakoersen en rentetarieven af te dekken, wordt gebruik gemaakt van afgeleide financiële instrumenten ('derivaten'). De waardeveranderingen van deze derivaten worden dan verantwoord in de periode waarin ook de financiële gevolgen van de afgedekte posities worden verantwoord (toepassing kostprijs hedge accounting). Per jaareinde houdt de onderneming geen afgeleide financiële instrumenten. Renterisicobeheer De vennootschap heeft in beperkte mate afgeleide financiële instrumenten afgesloten om het renterisicoprofiel van Janssen de Jong Groep te optimaliseren. Een eventuele stijging van de Euriborrente met 100 basispunten heeft een resultaateffect van circa € 3 ton. Een eventuele daling zal geen effect hebben omdat er een basisrente van 0% van toepassing is.

Valutarisicobeheer Teneinde Janssen de Jong Groep zoveel mogelijk te beschermen tegen de risico’s van wisselende koersen van vreemde valuta, voornamelijk de US-dollar, wordt in beperkte mate gebruik gemaakt van afgeleide financiële instrumenten. De vennootschap maakt daarbij hoofdzakelijk gebruik van valuta-termijntransacties. Per ultimo 2018 is er geen valuta-termijncontact afgesloten. Een eventuele stijging of daling van de dollarkoers met 1% zal geen materieel effect hebben op de resultaten. Markt- en kredietrisicobeheer Janssen de Jong Groep kent individueel en in groepsverband procedures, richtlijnen en interne afspraken ter beheersing van markt- en kredietrisico’s. Regelmatig wordt onderzoek naar de kredietwaardigheid van partijen gedaan. In voorkomende gevallen worden kredietrisico’s afgedekt of worden zekerheden gevraagd.

15 NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN

Ten behoeve van opdrachtgevers en derden zijn door financiële instellingen alsmede de vennootschap per 31 december 2018 garanties en borgtochten afgegeven van in totaal circa € 10 miljoen (vorig boekjaar: circa € 12 miljoen). Deze betreffen in hoofdzaak verplichtingen uit hoofde van aannemingscontracten. Janssen de Jong Groep heeft enkele operationele lease-overeenkomsten afgesloten die voornamelijk betrekking hebben op rollend materieel en vervoermiddelen, met een looptijd van één tot circa vijf jaar. De hieruit voortvloeiende verplichtingen bedragen op balansdatum circa € 5,6 miljoen (€ 5,6 miljoen). Leasekosten

2018

< 1 jaar

1-5 jaar > 5 jaar

(in miljoenen euro's)

3,6

De verplichtingen uit huurovereenkomsten van Janssen de Jong Groep bedragen per jaareinde circa € 4 miljoen (vorig boekjaar: circa € 4,7 miljoen). Verder is Janssen de Jong Groep onvoorwaardelijke grondaankoopverplichtingen aangegaan voor in totaal circa € 9 miljoen in de periode 2019 tot en met 2021. Daarnaast zijn voorwaardelijke grondaankoopverplichtingen aangegaan voor in totaal circa € 32 miljoen. Dit met het oog op de ontwikkeling van deze gronden in het kader van het projectontwikkelingsbedrijf.

In de jaarrekening van 2017 is beschreven dat sprake was van een gerechtelijk onderzoek naar Windward Roads, waarbij de vennootschap als verdachte is aangemerkt. In 2018 is - onder aansturing van de RvC – onderzoek gedaan naar mogelijke risico’s van niet naleving van toepasselijke weten regelgeving. Uit het door ons geïnitieerde onderzoek en gerelateerde procedures zijn geen aanwijzingen voor mogelijke onregelmatigheden dan wel bevindingen naar voren gekomen met een diepgaande invloed op onze bedrijfsvoering op Sint Maarten. Wel zullen de interne procedures op het gebied van compliance en controle op naleving verder worden aangescherpt. Bij het opstellen van de jaarrekening van 2018 is sprake van ontwikkelingen in deze casus, welke zijn verwerkt in de financiële verantwoording. Dit heeft niet geleid tot een materieel resultaatseffect ten opzichte van de inschatting ultimo 2017. Alle in het ‘Overzicht deelnemingen’ genoemde Nederlandse vennootschappen waarin Janssen de Jong Groep een 100% belang heeft, zijn opgenomen in de fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting.

Toelichting op de afzonderlijke posten van de winst- en verliesrekening

Bedragen in duizenden euroâ&#x20AC;&#x2122;s, tenzij anders vermeld

16 NETTO-OMZET

2018

2017

Verdeling per cluster: Projectontwikkeling en Bouw Bedrijfshuisvesting Caribbean Intercompany eliminaties

190.688 163.749 84.004 -19.527

46% 39% 20% -5%

200.576 124.276 105.063 -36.679

51% 32% 27% -10%

Totaal

418.913

100%

393.235

100%

Geografische verdeling: Nederland Centraal en Oost-Europa Caribbean Intercompany eliminaties

342.967 11.469 84.004 -19.527

82% 3% 20% -5%

320.316 4.536 105.063 -36.679

81% 1% 27% -9%

Totaal

418.913

100%

393.235

100%

2018

2017

Verdeling per cluster: Projectontwikkeling en Bouw Bedrijfshuisvesting Caribbean Overig

339 160 479 7

342 140 479 7

Totaal

985

968

Geografische verdeling: Nederland Centraal en Oost-Europa Caribbean

485 21 479

465 24 479

Totaal

985

968

17 GEMIDDELD AANTAL MEDEWERK(ST)ERS

18 LONEN, SALARISSEN EN SOCIALE LASTEN

2018

2017

Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten

39.628 7.172 3.553

39.447 6.845 3.481

Totaal

50.352

49.773

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

19 ACCOUNTANTSHONORARIA

2018

2017

Controle van de jaarrekening 355 265 Andere controle opdrachten 14 13 Totaal 369 278 Bovenstaande honoraria betreffen de werkzaamheden die bij de vennootschap en de in de consolidatie betrokken maatschappijen zijn uitgevoerd door BDO Audit & Assurance B.V. zoals bedoeld in art 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties) en de in rekening gebrachte honoraria van het gehele netwerk waartoe de accountants organisatie behoort. De vermelde accountantshonoraria betreffen de bedragen die gedurende het boekjaar ten laste van de groep zijn gebracht.

20 KOERSVERSCHILLEN De in de resultatenrekening verwerkte koersverschillen zijn nihil.

21 BELASTINGEN OVER HET RESULTAAT Hieronder is opgenomen de te betalen belasting over de in Nederland en het buitenland behaalde resultaten. Tevens is hieronder begrepen de mutatie in de voorziening voor latente belastingen. Het toepasselijke belastingtarief in Nederland bedraagt dit boekjaar 25% (idem vorig boekjaar). De tarieven voor Aruba, Curaçao en Sint-Maarten bedragen respectievelijk 25% (idem vorig boekjaar), 22% (idem vorig boekjaar) en 34,5% (idem vorig boekjaar). Het effectieve belastingpercentage voor de groep bedraagt dit boekjaar 20% (idem vorig boekjaar). De afwijking met het nominale belastingpercentage wordt veroorzaakt door aansluiting op de definitieve aanslagen en daarnaast is er sprake van enkele belastingvrijstellingen.

Resultaat voor belastingen Nominaal tarief

100

26.790 25%

Belastinglast tegen nominaal tarief Fiscaal vrijgestelde resultaten Niet-aftrekbare kosten voorzieningen Overige fiscaal / commerciële verschillen

6.697

Totaal fiscaal / commerciële verschillen

-1.288

-820 -136 -332

22 BEZOLDIGING BESTUURDERS EN COMMISSARISSEN Aan de leden van de Raad van Bestuur werd ten laste van het resultaat een totaal bedrag aan bezoldiging (inclusief pensioenlasten) uitgekeerd van € 1.092.000 (vorig boekjaar: € 786.000). Aan de leden van de Raad van Commissarissen werd ten laste van het resultaat een totaal bedrag aan bezoldiging uitgekeerd van € 110.000 (idem vorig boekjaar).

WERKELIJKE BELASTINGLAST 5.409

Bezoldiging commissarissen

Effectieve belastingdruk

J.C. Huis in 't Veld D. Koopmans J.B.J. Stegmann

20%

2018 40.000 35.000 35.000

Vennootschappelijke balans (opgemaakt vóór winstverdeling)

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

31-12-2018

(a) (b)

1.275 471 77.146

31-12-2017

1.422 488 75.583 78.892

Vlottende activa Groepsmaatschappijen Belastingen Overige vorderingen en overlopende activa

32.523 2.709 349

Liquide middelen TOTAAL ACTIVA

PASSIVA

Kortlopende schulden Kredietinstellingen Belastingen en premies sociale verzekeringen Groepsmaatschappijen Overige schulden en overlopende passiva

TOTAAL PASSIVA

21.722 2.201 1.158 35.581

25.081

114.473

102.574

31-12-2018

Eigen vermogen Gestort en opgevraagd kapitaal Agio Wettelijke reserve omrekeningsverschillen Overige reserves Niet verdeelde winst

Voorzieningen

77.493

1.450 3.181 3.111 35.008 20.124

(c)

31-12-2017

1.450 3.181 1.214 32.987 13.020 62.874

51.852

1.236

14.952

36.768 2.354 9.683 1.558

22.639 45 11.430 1.656 50.363

35.770

114.473

102.574

101

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

Vennootschappelijke winst- en verliesrekening

Resultaat deelnemingen na belastingen Financiële baten en lasten groepsmaatschappijen Overig resultaat Resultaat na belastingen

(e)

31-12-2018

31-12-2017

11.520 -227 8.831

16.899 -120 -3.759

20.124

13.020

TOELICHTING De grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn opgenomen in de toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening, waar eenvoudshalve naar wordt verwezen.

(a) Immateriële vaste activa

31-12-2018

31-12-2017

Stand begin boekjaar: Cumulatieve aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen

3.600 -2.178

3.600 -2.030

BOEKWAARDE

1.422

1.570

-147

-148

Stand einde boekjaar: Cumulatieve aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen

3.600 -2.325

3.600 -2.178

BOEKWAARDE

1.275

1.422

Mutaties in het boekjaar: Afschrijvingen

De geactiveerde goodwill wordt in 20 jaar afgeschreven, zijnde de geschatte economische levensduur.

102

Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld

(b) Financiële vaste activa

Deelnemingen

Vordering Vordering op deel- op aandeelOverige neming houder vorderingen

Latente belastingen

Totaal

Stand begin boekjaar

71.029

4.523

75.583

Dividend Verstrekte leningen Ontvangen aflossingen Valuta omrekeningsverschillen Resultaat deelnemingen Overige mutaties

-11.232 0 0 1.897 11.520 2

0 0 0 0 0 0

0 12.685 -11.000 0 0 0

0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 -2.309

-11.232 12.685 -11.000 1.897 11.520 -2.307

STAND EINDE BOEKJAAR

73.216

1.716

2.214

77.146

Op de vordering op de aandeelhouder wordt een rente vergoed à 3%. De positie latente belasting is verrekenbaar tot 2025. Het is onzeker of binnen 1 jaar een bedrag verrekenbaar zal zijn.

31-12-2018

31-12-2017

12 1.224

10 14.942

1.236

14.952

103

(d) Resultaat deelnemingen na belastingen Door de vennootschap kunnen algemene beheerskosten aan groepsmaatschappijen in rekening worden gebracht. Eveneens vindt verrekening van rente plaats over vorderingen en schulden in rekening-courant met de desbetreffende groepsmaatschappijen. De ten laste van groepsmaatschappijen gebrachte vennootschapsbelasting is berekend op basis van de bedrijfseconomische winst van deze vennootschappen, verhoogd met de fiscaal niet aftrekbare kosten en met de eliminatie van posten waarover geen vennootschapsbelasting verschuldigd is. (e) Niet in de balans opgenomen regelingen De vennootschap staat ten behoeve van de financiering van een aantal groepsmaatschappijen jegens kredietinstellingen borg voor de nakoming van de uit deze financiering voortvloeiende verplichtingen. Overigens wordt verwezen naar de toelichting op deze post bij de geconsolideerde balans. instverdeling boekjaar 2017 W De winst over het boekjaar 2017 ad € 13.020.000 is volledig ten bate van de overige reserves gebracht. Winstbestemming boekjaar 2018 De winst over het boekjaar 2018 ad € 20.124.000 staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Aangezien de jaarrekening is opgemaakt vóór resultaatverdeling, is het resultaat 2018 volledig opgenomen onder het eigen vermogen als onverdeeld resultaat.

Son en Breugel, 20 mei 2019 Raad van Commissarissen Raad van Bestuur J.C. Huis in 't Veld (voorzitter) H.N.J. Smits D. Koopmans P.G. Pijper J.B.J. Stegmann

104

Overige gegevens

Statutaire bepalingen inzake de winstbestemming en winstverdeling In artikel 25 en 26 van de statuten zijn bepalingen opgenomen inzake de bestemming en verdeling van de winst. De belangrijkste bepalingen luiden als volgt: Artikel 25 lid 2: De winst, zoals die blijkt uit de vastgestelde winst-en-verliesrekening, staat ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders. Artikel 26 lid 1.a.: De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover het eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. lid 1.b.: Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is.

105

Overzicht deelnemingen De aandelen van Janssen de Jong Groep B.V. worden gehouden door Uranus 1952 B.V. In onderstaand overzicht zijn de deelnemingen weergegeven. Het rechtstreekse en/of middellijke aandeel in het geplaatste kapitaal bedraagt 100%, tenzij het anders vermeld is.

PROJECTONTWIKKELING

Janssen de Jong Projectontwikkeling B.V. –Son en Breugel Janssen de Jong Grondbank B.V. – Son en Breugel Commandiet B.V. – Son en Breugel Atrium Beheer B.V. (50%) – Son en Breugel Geerpark B.V. (50%) – Son en Breugel Zuidgrond B.V. (50%) – Son en Breugel HOY Vastgoed B.V. – Son en Breugel Aardhuus Ontwikkeling B.V. (29%) – Son en Breugel Project I B.V. (50%) – Son en Breugel Levensteen B.V. (50%) – Son en Breugel

BOUW

Janssen de Jong Bouw Zuid B.V. – Son en Breugel Janssen de Jong Bouw Oost B.V. – Hengelo Janssen de Jong Bouw Noord B.V. – Hengelo Onderhoudplus Noord-Oost B.V. – Hengelo Prefab Hout Constructies Hardenberg B.V. – Hengelo Koninklijke Woudenberg Ameide B.V. – Ameide Meesters in B.V. – Ameide Smeed- en Constructiebedrijf Van der Vegt B.V. – Ameide Binder Art Services B.V. – Ameide Combinatie Janssen de Jong / Koninklijke Woudenberg Ameide V.O.F. Loverbosch (50%) – Son en Breugel V.O.F. Groeseind (50%) – Son en Breugel V.O.F. de Bolst-Erp (50%) – Eindhoven V.O.F. Joulz – Son en Breugel V.O.F. Nieuw Laeken (50%) – Oestgeest

106

BEDRIJFSHUISVESTING

Remco NL B.V. – Nieuwkuijk Remco International B.V. – Nieuwkuijk Remco Ruimtebouw B.V. – Nieuwkuijk Ocmer Consultancy s.r.l. (97,62%) Remco Ukraine LLC – Ukraine Remco Industrial Construction (99%) – Roemenië Ocmer SP.z.o.o. – Lódz, Polen Hafkon International B.V. – Nieuwkuijk Hercuton B.V. – Nieuwkuijk Hercuton Property V B.V. – Nieuwkuijk Hercuton Property VI B.V. – Nieuwkuijk Hercuton Property VII B.V. – Nieuwkuijk Hercuton Property IX B.V. – Nieuwkuijk Hercuton Property XV B.V. – Nieuwkuijk V.O.F. Touwslager – Nieuwkuijk S&B Investments B.V. – Nieuwkuijk S&B Invest B.V. (99%) – Nieuwkuijk S&B Global Participations B.V. – Nieuwkuijk Participations Western Europe B.V. – Nieuwkuijk Participations Eastern Europe B.V. – Nieuwkuijk Best Investments & Participations B.V. – Nieuwkuijk

INFRASTRUCTUUR

Janssen de Jong Infrastructuur B.V. – Son en Breugel Janssen de Jong Infra B.V. – Son en Breugel Ippel Civiele Betonbouw B.V. – Son en Breugel De Asfaltfabriek B.V. – Son en Breugel Combinatie Heijmans – Janssen de Jong – Grontmij – Rosmalen (33,3%)

CARIBBEAN

Janssen de Jong International Secondment Agency B.V. – Son en Breugel Janssen de Jong Caribbean Holding B.V. – Curaçao Janssen de Jong Caribbean B.V. – Curaçao Curaçaose Wegenbouw Maatschappij B.V. – Curaçao Mijnmaatschappij Curaçao B.V. – Curaçao A&M Cement Company (50%) – Curaçao Blue Bay F-sectie N.V. (50%) – Curaçao MMC Tafelberg N.V. (50%) – Curaçao EWP Eigen Woning Plan N.V. – Curaçao EWP IV B.V. – Curaçao Sea Shore Properties N.V. – Curaçao Curaçao Airport Investments N.V. (10%) – Curaçao Janssen de Jong Finance B.V. – Curaçao Janssen de Jong Caribbean Airport Constructors N.V. – Curaçao

Albo Caribbean B.V. – Curaçao Janssen de Jong Aruba N.V. – Aruba Albo Holding Company N.V. – Aruba Albo Aruba N.V. – Aruba N.V. Arubaanse Wegenbouwmaatschappij – Aruba Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij N.V. – Bonaire Windward Roads B.V. – Sint Maarten Central Mix Concrete B.V. (33%) – Sint Maarten Sancoro s.a.r.l.– Sint Maarten Statia Roads and Construction B.V. – Sint Eustatius Saba Roads & Construction B.V. – Saba Anguilla Roads & Construction Inc. (90%) – Anguilla Anguilla Concrete & Asphalt Inc. (50%) – Anguilla Janssen de Jong Finance B.V. – Curaçao Fuikbaai N.V. – Curaçao

107

Besturingsstructuur Samenstelling van de Raad van Commissarissen, de Raad van Bestuur, de directies van de groepsondernemingen en groepsstaf.

Gedurende het boekjaar 2018 bestond de voltallige directie van Janssen de Jong Groep uit één vrouwelijk lid en vier mannelijke leden. Dat er binnen de directie geen sprake is van een evenwichtige verdeling is voornamelijk het gevolg van de geringe omvang van de directie. De Raad van Bestuur bestaat uit twee natuurlijke personen, beide mannelijk. De Raad van Commissarissen bestaat uit een vrouwelijk lid en twee mannelijke leden. Daarmee wordt voldaan aan het criterium van 30% man-vrouw verhouding. Gezien de beperkte omvang van het aantal leden van zowel de Raad van Bestuur (twee) als van de Raad van Commissarissen (drie) is het creëren van een evenwichtige verdeling lastig haalbaar.

Raad van commissarissen

Ir. J.C. Huis in ’t Veld (1947) Nationaliteit: Nederlandse. Voormalige functies: CEO DHV, CEO TNO. Commissariaten en nevenfuncties: commissaris bij Uniper Benelux B.V., vicevoorzitter van de Advisory Board van Allseas Group en voorzitter van Topsector Water & Maritiem. Mevrouw Mr. D. Koopmans (1962) Nationaliteit: Nederlandse. Voormalige functies: CEO LexisNexis en Managing Director Legal & Regulatory Division Wolters Kluwer. Commissariaten en nevenfuncties: voorzitter Raad van Commissarissen United Digital Group, non-executive director Sanoma, lid Raad van Commissarissen VGZ en lid Raad van Toezicht Wereld Natuur Fonds. Mr. J.B.J. Stegmann (1960) Nationaliteit: Nederlandse. Voormalige functies: lid Raad van Bestuur Fortis Bank Nederland, Chief Risk Officer in de Raad van Bestuur van NIBC, CFO Robeco Groep. Commissariaten en nevenfuncties: lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam (tot 1 oktober 2018), commissaris bij de ABN Amro Group en ABN AMRO Bank en commissaris bij MN Services NV.

108

Raad van Bestuur

Ir. drs. H.N.J. Smits (1950) Voorzitter Raad van Bestuur en CEO Commissariaten en nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen Air France-KLM, voorzitter Raad van Toezicht Erasmus Universiteit Rotterdam (tot 1 mei 2018), lid Raad van Commissarissen Odfjell SE en voorzitter Centrale Plan Commissie van het Centraal Plan Bureau. P.G. Pijper (1966) Raad van Bestuur en CFO Groepsstaf S.T.M. van den Eertwegh (1980) Secretaris Raad van Bestuur

Mr. J.Z. Stijnders (1962) Group Legal Counsel

Drs. J.P.G. Leenders RC (1980) Groepscontroller

J.G.J. Hettinga-Meijer (1971) HR Manager

Directeuren en leiding groepsondernemingen Ing. M.H.C. van Doorn MBA (1979) Directeur Janssen de Jong Projectontwikkeling & Bouw Algemeen directeur Janssen de Jong Projectontwikkeling Ing. L.G.P.M. Camps (1968) Directeur Janssen de Jong Projectontwikkeling & Bouw Algemeen directeur Janssen de Jong Bouw Zuid Ing. I.M.H. van der Mark (1980) Directeur Hercuton Directeur Remco Ruimtebouw Directeur Woody Building Concepts Directeur ServicebouwPlus Directeur pvvT Directeur Hafkon International Directeur Ocmer Ir. W.J. de Boer (1966) Directeur Janssen de Jong Caribbean W. Bonafacio (1958) Directeur Curaรงaose Wegenbouw Maatschappij

Directeur Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij Directeur Eigenwoning Plan Directeur Bonaire Woningplan Ing. K.E. Verbist (1978) Directeur Mijnmaatschappij Curaรงao Directeur Betonindustrie Brievengat Directeur A&M Cement Company Directeur Curaรงao Calcium G. Rijkers (1973) Directeur Algemeen Bouwbedrijf Albo Aruba Ing. M.E.S. Bijen (1971) Directeur Arubaanse Wegenbouw Maatschappij D.G. Janson (1974) Directeur Albo Caribbean Ing. P.G.J. Montesant (1970) Directeur Windward Roads Directeur Saba Roads & Construction Directeur Statia Roads Construction Directeur Sancoro Directeur Anguilla Roads & Construction 109

Curaรงaose Wegenbouw Maatschappij maakt een nieuwe asfaltweg gelegen voor het Renaissance hotel op Curaรงao. De trottoirbanden werden geleverd door Betonindustrie Brievengat.