193 web

‫الوان بۆچی گەشت بۆ دەرەوە دەكەن‬

‫پێشکه‌وتن‬

‫‪193‬‬

‫‌ژماره‬ ‫حوزەیران ‪2013‬‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیریی ‌ه یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ده‌ریده‌کات‬

‫«سەرۆكی پاسەوانی سنووری‬ ‫هەموو ئیسرائیل كوردێكە بە‬ ‫ئەسل خەڵكی (سندۆڵ)ە لە‬ ‫دهۆك»‬

‫گۆڤار رزگار‌‪ :‬الی من ماچ و لێو نوێبوونەوەی تەمەنی‬ ‫عەشقە و شكانی كانگای حەزەكانی دڵە‬

‫رزگار رەنجەرۆ‪ :‬پێم گوناهە بە هونەرمەندێكی گەورەی وەكو مامۆستا تایەر‬ ‫تۆفیق و گەنجێكیش كە بە ڕووتی دێتە سەر تەلەڤزیۆن بوترێت هونەرمەند‬

www.lawanikurdistan.com

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه‌ یه‌کێتی‬ ‫الوانی دیموکراتی کوردستان‬ ‫ده‌ریده‌کات‬

‫جه‌سته‌ی‬ ‫ژن‬ ‫ناوچه‌یه‌کی‬ ‫داگیرکراو‬

‫ل‪4‬‬

‫خاوه‌ن ئیمتیاز‪:‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬ ‫سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫ئاڤان حه‌م ‌ه ساڵح‬

‫‪0750 446 1301‬‬ ‫‪avanpirs@yahoo. com‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان‬

‫‪shaxawanlawan@yahoo. com‬‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‪:‬‬ ‫محەمەد عومەر‬ ‫هاوکاران‪:‬‬ ‫نەوزاد فوئاد‬ ‫عومەر عەزیز‬ ‫تریفە بڵباس‬ ‫فۆتۆگرافەر‪:‬‬ ‫کارزان خۆشناو‬ ‫جیهانگیر گەردی‬ ‫نه‌خشه‌ساز‪:‬‬ ‫فوئاد یوسفی‬ ‫ماڵپه‌ڕ‪:‬‬

‫‪www. lawanikurdistan. org‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬هەولێر‪ -‬بارەگای مه‌کته‌بی‬ ‫سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬

‫ل‪12‬‬ ‫رەجەب حاجی‪ :‬سەركردایەتی ئێستاكە زۆر زیرەك و‬ ‫تێگەیشتوون‪ ،‬بەاڵم جورئەت بەخۆیاننادەن ئیشبكەن‬

‫گواردیۆال‬ ‫سەرەتای‬ ‫مێژوویەكی‬ ‫نوێ لە‬ ‫بایرمنشن‬

‫ل‪29‬‬

‫وتــار‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫بواری تەندروستی لە میدیای ناتەندروستی كوردیدا‬

‫د‪ .‬حەمید محەمەد زەڵمی‬

‫میدیا مافی خۆیەتی‬ ‫قسە لەسەر هەموو‬ ‫کەرتەکان و لە ناویشیاندا‬ ‫تەندروستی بەسەرجەم‬ ‫الیەن و کاراکتەرەکانیەوە‬ ‫بکات‪ ،‬بەاڵم مافی ئەوەی‬ ‫نییە تفەنگ بگرێتە‬ ‫تاریکی کاتێک نازانێت‬ ‫ئەو تاریکیە چی تیایە‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪2‬‬

‫میدیا وەک دەسەاڵتی چوارەم‪ ،‬ئەرکی چاودێری‬ ‫ک��ردن��ی ک��ارەک��ان��ی س��ێ دەس��ەاڵت��ەک��ەی ت��رەو‬ ‫گەیاندنیانە بە هاواڵتیان‪ ،‬بۆ ئەوەی خزمەتێکی‬ ‫دروست پێشکەش بکات‪ ،‬پێویستە رەچاوی هەر‬ ‫س ‌ێ بنەمای رۆژنامەنووسی (پرۆفیشناڵی‪ ،‬بێ‬ ‫الیەنی و ئتیکی گشتی) بکات‪.‬‬ ‫راگەیاندن کایگەری تەواوی لەسەر دونیا بینی‬ ‫تاک و کۆمەڵگە هەیە‪ ،‬دەتوانێ رەش بکاتە سپی‬ ‫و سپی بکاتە رەش‪ ،‬بۆیە زۆر گرنگە خۆیشی‬ ‫لە ژێ��ر چ��اودێ��ری یاسادابێت بە ئامانجی بە‬ ‫الرێنەبردنی کۆمەڵگە‪.‬‬ ‫تەندروستی یەکێکە لەو بوارە گرنگانەی کە‬ ‫میدیای خۆماڵی نەیتوانیوە بە پێی گرنگیەکەی‬ ‫کاری لەسەر بکات‪ ،‬جیاواز لە هەندێ بواری تر‪،‬‬ ‫لێرە ئەرکی میدیا تەنها لە رەخنەگرتن دا کورت‬ ‫ناکرێتەوە و پێویستە سەرچاوەیەکی پێدانی‬ ‫زانیاری تەندروستی بێت بۆ هاواڵتیان‪.‬‬ ‫بۆ زیاتر رونکردنەوە‪ ،‬با بە جیا لەسەر ئەم ‪2‬‬ ‫ئەرکەی میدیا بدوێێن‪:‬‬ ‫یەکەم ‪ /‬رەخنەگرتن‬ ‫‪ .1‬رەخنەکان نازانستین‬ ‫میدیا مافی خۆیەتی قسە لەسەر هەموو‬ ‫کەرتەکان و لە ناویشیاندا تەندروستی بەسەرجەم‬ ‫الیەن و کاراکتەرەکانیەوە بکات‪ ،‬بەاڵم مافی‬ ‫ئەوەی نییە تفەنگ بگرێتە تاریک کاتێک نازانێت‬ ‫ئەو تاریکیە چی تیایە؟ !! تەندروستی بوارێکی‬ ‫زانستیە‪ ،‬ئەو روداوانەی کە لەم کەرتەدا رودەدەن‬ ‫پێویستە زانستیانە لێک بدرێنەوە ن��ەک بە‬ ‫مەزەندەی عەقڵ و عاتیفە هەڵبسەنگێندرێن یان‬ ‫بۆ بازار گەرمکردن و مەرامی سیاسی راڤە بکرێن‪.‬‬ ‫ساڵی پار کەناڵێکی راگەیاندن هەواڵێکی‬ ‫کردبوە مانشێتی گەشتە بەرفراوانەکەی و زۆر‬ ‫خۆیی پێوە بادەدا‪ ،‬هەواڵەکەش دەنگدانەوەی‬ ‫زۆری بەدوای خۆدا هێنا بەو پێیەی هەست و‬ ‫سۆزی خەڵکی راکێشا بە الی خۆی دا‪ ،‬تا کار‬ ‫گەشتە ئەوەی ئەندام پەرلەمان و نوسەران و‬ ‫رۆشنبیران و تەنانەت الیەنەکانی ئۆپۆزسیۆنیش‬

‫هاتنە دەن��گ و هەرایەکی گ���ەورەی نایەوە‪،‬‬ ‫«کورتەی مەسەلەکە ئەوەبوو بە حسابی ئەو‬ ‫کەناڵە منداڵێک لە چەمچەماڵ لە سەرمادا‬ ‫رەقبوەتەوە»‪ .‬بەڵگەشیان بۆ ئەمە ئەوەبوو‬ ‫کە گوایە جەستەی منداڵەکە رەق رەق بووە کە‬ ‫گەیەنراوەتە نەخۆشخانە و لەوێش چاوپێکەتنیان‬ ‫لەگەڵ ی��اری��دەدەرێ��ک��ی پزیشکی ک��رد کە بە‬ ‫«دکتۆر» ناونیشانیان نوسی بوو‪ ،‬ئەویش الی‬ ‫خۆیەوە بێ ئەوەی هیچ بەڵگەیەکی زانستی پێ‬ ‫بێت روداوەکەی پشت راست کردەوە!!‬ ‫ل���ە راس���ت���ی���دا ئ����ەو دی�����اردەی�����ە پێی‬ ‫دەوت���رێ���ت››رەق���ب���ب���ون���ی م�������ردن‪Rigor‬‬ ‫‪ ››Mortise‬دیاردەیەکی زانستی بوو و دوای‬ ‫هەمو جۆرەکانی مردن بە ‪ ٣-١‬کاتژمێر رودەدات‬ ‫و دور و نزیک پەیوەندی بە رەقبونەوەوە نەبو!!‬ ‫رەقبونەوە بە سەرما پێویستە هەمو شلەکانی‬ ‫ناولەش بیبەستن کە ئەمەش پێویستی بە‬ ‫مانەوەی تەرم هەیە بۆ ماوەی چەند رۆژێک لە‬ ‫ناو بەفر و سەهۆڵ بەندان دا‪ .‬ئەو هەواڵەی کە‬ ‫ئەوەندە گەورە کرا هیچ نەبو جگە لە دیاردەیەکی‬ ‫زانستی‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە لەبەر ناپرۆفیشناڵی‬ ‫بوون و بە ئامانجی گەرمکردنی بازار گۆڕدرا‬ ‫بە هەواڵێکی موعجیزەیی و خەریک بو پشێوی‬ ‫بەدوای خۆیدا بێنێت!!‬ ‫ئەمە تەنها نمونەیەک ب��وو ل��ەو خ��ەروارە‬ ‫هەاڵنەی کە لێرەدا دەرفەتی باسکردنیان نییە‬ ‫و ب��ەردەوام زۆرب��ەی میدیاکانی ئێمە دوب��ارەی‬ ‫دەکەنەوە‪ ،‬لەوانەیە زیادەرۆیی نەکەم ئەگەر بڵێم‬ ‫مانگانە ناوی پزیشکان و کارمەندانی تەندروستی‬ ‫دەزڕێنرێت کە گوایە بە هەڵە کاریان کردووە و‬ ‫لە زۆربەی حاڵەتەکاندا وانیە ئەگەر زانستیانە‬ ‫شی بکرێتەوە!! ناکرێت هەر رۆژنامەنوسێک‬ ‫بیەوێت ناودەرکات یان کەناڵێک بیەوێت سۆزی‬ ‫رای گشتی بەدەست بێنێت‪ ،‬بێ گوێدانە هیچ‬ ‫پێوەرێکی پیشەیی و زانستی بکەوێتە گیانی‬ ‫بەرامبەر و کاولی بکات‪ ،‬خۆ ئەگەر سەندیکایەکی‬ ‫پیشەیی راستەقینەمان هەبوایە دەمێک بوو ئەم‬ ‫کەنااڵنە سزا درابوون!!‬

‫وتــار‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫راگەیاندن کایگەری‬ ‫تەواوی لەسەر دونیا بینی‬ ‫تاک و کۆمەڵگە هەیە‪،‬‬ ‫دەتوانێ رەش بکاتە سپی‬ ‫و سپی بکاتە رەش‪ ،‬بۆیە‬ ‫زۆر گرنگە خۆیشی لە ژێر‬ ‫چاودێری یاسادابێت بە‬ ‫ئامانجی بە الرێنەبردنی‬ ‫کۆمەڵگە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪ .2‬با رەخنەکان هەمو الیەنەکانی تەندروستی‬ ‫بگرێتەوە‬ ‫رەخنەکانی راگەیاندن پێویستە هەمو ئەو‬ ‫الیەنانە بگرنەوە کە زیان بەتەندروستی هاواڵتی‬ ‫دەگەیەنن ونابێت تەنها چاویان لەسەر پزیشک و‬ ‫نەخۆشخانە نەبێت‪ .‬لەم کۆمەڵگەیەدا لە سایەی‬ ‫نەبونی یاساوە هەر پیرەژن و شێخ و مەالیەک‬ ‫بیەوێت سبەی دەبێتە دکتۆر‪ ،‬رۆژانە کارەبا لە‬ ‫خەڵک ئەدرێت‪ ،‬دارکاری ئەکرێت‪ ،‬هەرچی شتی‬ ‫میکرۆباوی و دەرمانی دەستی پیرەژنە بە ناوی بە‬ ‫بۆن کەوتنەوە دەکرێتە قورگی مناڵی ساوا‪ ،‬رۆژانە‬ ‫دەست و قاچی خەڵک سەقەت ئەکرێت‪ .‬کام‬ ‫راگەیاندن تا ئێستە ریپۆرتاژێکی لەسەر پیرەژنی‬

‫دووەم‪ /‬ب��ەرزک��ردن��ەوەی ئاستی هۆشیاری‬ ‫تەندروستی‬ ‫تەندروستی الیەنێکی فراوانە و تەنها وەزارەتی‬ ‫تەندروستی و فەرمانگەکان لێی بەرپرس نین‪.‬‬ ‫پەروەردەی خێزان‪ ،‬قوتابخانەکان و راگەیاندنیش‬ ‫بەشێکی بەرپرسیاریەتیان دەکەوێتە سەرشان‪.‬‬ ‫راگەیاندن دەتوانێت رۆڵێکی بەرچاوی هەبێت لە‬ ‫بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری تەندروستی تاک‪.‬‬ ‫ئەگەر دەس��ەاڵت��ی ک��وردی ئاسایشی تەنها‬ ‫لە ئاسایشی سەربازی دا کورت کردبێتەوە و‬ ‫ئاسایشی تەندروستی و کۆمەاڵیەتی وئابوری و‪...‬‬ ‫وەال نابێت ئەوا دەتوانین بڵێین میدیاش زۆرتر‬ ‫گرنگی بە رەهەندە سیاسیەکان دەدات و رەهەندە‬ ‫کۆمەاڵیەتی و کلتوری و رۆشنبیری و لەسەرو‬ ‫هەمویانەوە تەندروستیەکان پەراوێز خراون‪ .‬بونی‬ ‫بەرنامەی سیاسی بە دەیان شێوە و پێشکەش‬ ‫کردنی لە کاتە ئاڵتونیەکاندا‪ ،‬لەوالشەوە نەبونی‬ ‫بەرنامەیەکی تەندروستی گونجاو ی��ان بونی‬ ‫بەرنامەیەکی کاڵ وکرچ و پەخشکردنی لە کاتی‬ ‫کارکردنی هاواڵتیان دا بەڵگەی ئەم راستیەن‪.‬‬ ‫ئەگەر هۆشیاری سیاسی تەنها الی رێژەیەکی‬ ‫دیاریکراوی کۆمەڵ گرنگ بێت ئەوا کێ هەیە‬ ‫پێویستی بە هۆشیاری تەندروستی نەبێت؟‬ ‫!!لە منداڵ و گەورەوە بۆ هەژارو دەوڵەمەند و‬ ‫خوێندەوار و نەخوێندەوار‪ ،‬هەموان دەبێ زانیاری‬ ‫لەسەر تەندروستی و الشەی خۆیان بزانن‪.‬‬ ‫پێویست بوو میدیا زیاتر کار بۆ بەرزکردنەوەی‬ ‫ئاستی رۆشنبیری تەندروستی هاواڵتیان بکات‪.‬‬ ‫نەخۆشیە ترسناک و باوەکانی ئەمرۆ «شێرپەنجە‬ ‫و فشاری خوێن و شەکرە ونەخۆشیەکانی دڵ» لە‬ ‫ئەنجامی نادروستی ستایلی ژیانی مرۆڤەکانەوەیە‬ ‫و دەکرێت بە چەند رێنماییەکەی تەندروستی‬ ‫ئاسانی وەک وەرزشکردنی بەردەوام‪ ،‬دورکەوتنەوە‬ ‫لە جگەرەکێشان و مەی خ��واردن��ەوە‪ ،‬خەوی‬ ‫پێویست‪ ،‬هەڵمژینی هەوای پاک و خوارنەوەی‬ ‫بەردەوامی ئاو و کەمکردنەوەی فشاری دەرونی‬ ‫کۆمەڵگەکەمان لێیان ب��ەدور بگرین! تەنها بە‬ ‫پێدانی هۆشیاری سێکسی دەتوانین لەمپەرێکی‬ ‫بەهێز لەبەردەم گواستنەوەی نەخۆسشیە سێکسیە‬ ‫ترسناکەکانی وەک ئایدز و سوزەنک وفەرەنگی دا‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫هەمو ئەمانە هۆکارەکەی بۆ ناپرۆفیشناڵ‬ ‫بوونی ستراتیژی کەناڵەکەدەگەرێتەوە‪ ،‬عەیبە‬ ‫نیە کە راگەیاندن کارێک ئەم روداوان���ەی پێ‬ ‫لێک ن��ەدرێ��ت��ەوە‪ ،‬ب��ەاڵم شەرمە کە نەتوانێ‬ ‫بۆچۆنی پسپۆرێکی بوارەکە وەربگرێت «بۆنمونە‬ ‫لە کەیسی منداڵەکەدا پزیشکی دادوەری���ە»‪.‬‬ ‫ی��ان گریمان لەویش بەسەریان دا تێپەری‪،‬‬ ‫ئەیچۆن کەناڵێکی گەورە و گران راوێژکارێکی‬ ‫تەندروستی نەبوو تا هەڵەی ئەوەندە گەورەی‬ ‫بەسەردا تێنەپەڕێت؟ !ئەمە ئاماژەیەکی رونە بە‬ ‫فەرامۆشکردنی الیەنێکی گرنگی وەک تەندروستی‬ ‫لە الیەن میدیای ناتەندروستی کوردیەوە‪.‬‬ ‫ک��ارەس��ات��ە ل��ەب��ەر نەبونی رۆژنامەنوسی‬ ‫تایبەتمەند‪ ،‬ئەمرۆ لە کوردستان دا بووە بە باو کە‬ ‫هەمومان لەسەر هەمو شت قسە دەکەین‪ .‬لەوەش‬ ‫کارەساترە ئەوەیە کە کەناڵێکی گەورە و خاوەن‬ ‫پێگەیەکی جەماوەی راوێژکارێکی تەندروستی‬ ‫نەبێت و ئەم هەڵە گەورانەی بەسەردا تێپەرن!!‬

‫الکۆاڵن کردووە؟ !! ئایا ئێوە دەانن ئەم بەرێزانە‬ ‫چ کارەساتێک دەنێنەوە؟ ! پزیشکێکی مندااڵن‬ ‫دەڵێت «بە الیەنی کەمەوە مانگانە منداڵێک‬ ‫بەهۆی دەرمانی ک��وردەواری پیرەژن الکۆاڵنەوە‬ ‫دەمرێت»‪ .‬کێ لەمە بەرپرسە؟ !!‬

‫دروست بکەین ! زۆر گرنگە ئافرەتانی دوگیان‬ ‫فێر بکرێن چۆن خۆیان لە دەرمان و مەترسی‬ ‫ژینگەییەکانی تر بپارێزن تا تاکێکی تەندروستمان‬ ‫بدەنێ و کۆمەڵگەکەمان تەندروست بێت‪ ،‬زانینی‬ ‫بنەماکانی فریاکەوتنی سەرەتایی بۆ کێ پێویست‬ ‫نیە؟ ! راگەیاندنەکانی ئێمە تا چەند هەوڵیانداوە‬ ‫ئەوە لە مێشکی تاکی کوردی دا بچەسپێنن کە‬ ‫«خۆپاراستن لە چارەسەرکردن باشترە»؟ !!هەر‬ ‫لە سایەی نەبونی هۆشیاری تەندروستیەوەیە کە‬ ‫بەردەوام لێرە و لەوێ هاواڵتیان بە ناوی جنۆکە‬ ‫و بەردی گورچیلەوە خۆیان دەخەنە بەر لەیزەر و‬ ‫کارەبا و دارکاری یان منداڵی تازە لەدایک بویان‬ ‫دەخەنە بەردەست پیرەژنێکی نەخوێندەوار!!‬ ‫جێگەی داخە زیاتر لە‪ 77‬تەلەفزیۆنی ناوخۆیی‬ ‫و ‪ 23‬ئاسمانی و ‪ 103‬رادی��ۆ و ‪ 650‬گۆڤار و‬ ‫رۆژنامە لە هەرێمێکی سێ پارێزگایی دا بونی‬ ‫هەیە و پارەیەکی زۆری ئەم میللەتەیان بۆ خەرج‬ ‫دەکرێت کەچی ئاستی هۆشیاری تەندروستی تاکی‬ ‫کورد ئەوەندە نزم بێت لە رێنماییەکانی وەزارەتی‬ ‫تەندروستی لە ‪2012‬بنوسرێت «هاواڵتی بەرێز‬ ‫دوای تەوالێت دەستەکانت بە ئاو و سابون بشۆ»‬ ‫!! یان مامۆستایەک بە ئاستێکی رۆشنبیریەوە‬ ‫منداڵەکەی بخاتە بەردەستی پیرەژنێک و بە ناوی‬ ‫بە بۆنکەوتنەوە دەیان جۆرە بەکتریا بکاتە دەمی‬ ‫منداڵی ساوای بەستە زمانەوە!!! تەنها بودجەی‬ ‫راگەیاندنەکانی ‪ 2‬حیزبی دەسەاڵت ساڵی ‪2009‬‬ ‫دوهێندەی پارەی هەموو پرۆژەکانی وەزارەتی‬ ‫تەندروستی بووە‪ ،‬کوا بەرهەمی ئەم کەنااڵنە؟ !!‬ ‫زۆرێکیان ئامادە نین لە هەفتەیەکدا ‪50‬‬ ‫خولەک بۆ ئەم رەهەندە گرنگەدابنێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کاتێک روداوێکی نەخوزراو رودەدات بە دەیان‬ ‫‪ 50‬خولەکیشی بۆ تەرخان بکەن کێشەیان نیە!!‬ ‫وەک بڵێی تاوانی ئەوانی تیا نەبێت کە میللەت‬ ‫وا ناهۆشیارە!!‬ ‫بۆیە ئەرکی میدیایە لە پاڵ رەخنەگرتن لە‬ ‫کایە جیاوازەکانی کەرتی تەندروستی‪ ،‬هەوڵی‬ ‫بەرزکردنەوەی ئاستی رۆشنبیری تەندروستی‬ ‫هاواڵتیانیش بدات‪.‬‬ ‫بەداخەوە لە فەراغی یاسادا راگەیاندن زۆر‬ ‫سنور دەبەزێنیت‪ ،‬زۆرب��ەی میدیاکانی ئێمە‬ ‫سەرەرای ناپرۆفیشناڵی بونیان‪ ،‬نەیانتوانیوە بێ‬ ‫الیەنی خۆشیان بسەلمێنن‪ ،‬ئەوەندەی بەالیانەوە‬ ‫گرنگ بووە کە بازاری خۆیان گەرم بکەن نیو‬ ‫ئەوەندە هەوڵی ئەوەیان ن��ەداوە کە رۆڵێکی‬ ‫راستەقینە یان هەبێت لە پێشخستنی کۆمەڵگەدا‪.‬‬ ‫(خەندان)‬

‫‪3‬‬

‫وتــار‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫جه‌سته‌ی ژن _ ناوچه‌یه‌کی داگیرکراو‬

‫ئاراس نوری ئەحمەد تەها‬

‫ئه‌په‌رسترێم‪ ،‬ئه‌ڕوخێنرێم‪،‬‬ ‫چه‌په‌ڵ ئه‌کرێم‪ ،‬بریندار‬ ‫ئه‌کرێم‪ .‬هه‌ستی خۆشیم‬ ‫ێ زه‌وت ئه‌کرێت‪.‬‬ ‫ل‌‬ ‫ب ‌ه لێواری په‌رداخێکی‬ ‫شوشه‌‪ ،‬ته‌نه‌کی ژه‌نگاوی‪،‬‬ ‫ب ‌ه چه‌قۆ‪ ،‬هه‌ستیان بڕیم!‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪4‬‬

‫ناوچه‌یه‌کی جوگرافی؟ شاخ‪ ،‬ئه‌شکه‌وت‪،‬‬ ‫بیابان‪ ،‬زه‌وی‪ ،‬کانی‪ ،‬روبار‪ ،‬ده‌ریا‪ ،‬سنور؟‬ ‫نه‌وت‪ ،‬زێڕ‪ ،‬که‌نز‌ه شاراوه‌ نه‌دۆزراوه‌کان‪.‬‬ ‫ب��ورک��ان‪ ،‬ب��وم�ه‌ل�ه‌رزه‌‪ ،‬دارس��ت��ان‪ ،‬ئاگر؟‬ ‫هه‌وره‌بروسکه‌‪ ،‬تۆفان و ره‌هێڵه‌‪ .‬الفاو‪...‬؟‬ ‫هه‌مویم‪ .‬هیچیان نیم‪.‬‬ ‫ژنم‪ .‬جه‌سته‌ی ژنم‪ .‬به‌اڵم من هه‌میش ‌ه‬ ‫تێریتۆریالێکم که‌ چه‌نده‌ها جه‌نگی پێ‬ ‫ئه‌کرێت‪ ،‬له‌سه‌ری ئه‌کرێت‪ ،‬بۆی ئه‌کرێت‪.‬‬ ‫ئارامیم نی‪y‬ه‌‪ .‬من ناوچه‌ داگیکراوه‌کانم‪.‬‬ ‫هێشتا پێشمه‌رگه‌ی خۆمم نیه به‌رگریم‬ ‫لێ بکات‪ .‬هه‌مو ده‌ور و پشتم نه‌ناسراون‪.‬‬ ‫زمانه‌که‌م تێ ناگه‌ن‪« .‬ئه‌ناتۆمی»‬ ‫جه‌سته‌م‪ :‬دای��ک‪ ،‬خوشک‪ ،‬هاوسه‌ر‪،‬‬ ‫کچۆڵه‌‪ ......‬من گه‌رمیانم‪ ،‬هه‌ڵه‌بجه‌م‪،‬‬ ‫ئه‌نفالم‪ ،‬له‌یالم‪ ،‬ره‌شپۆشم‪......‬‬ ‫وه‌ك ماسی هێنرامه‌ ده‌ره‌وه‌ی ده‌ریا‪.‬‬ ‫قوالپه‌ک ‌ه ئه‌مخنکێنێ‪ ،‬بریندارم‪ ،‬جارێ‬ ‫نامرم‪...‬‬ ‫له‌و رۆژه‌وه‌ هه‌م‪ ،‬بۆم نیه‌ هه‌بم‪ ،‬وه‌ك‬ ‫هه‌م‌‪ .‬من هێشتا بۆ وه‌رگرتنی سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫و موڵکیه‌تی خۆم جه‌نگم نه‌وه‌ستاوه‌‪.‬‬ ‫مافم نیه‌‪ .‬ئازاد نیم‪ .‬سه‌رم لێ شێواوه‌‪.‬‬ ‫شێوێنراوم‌‪.‬‬ ‫ئه‌په‌رسترێم‪ ،‬ئه‌ڕوخێنرێم‪ ،‬چه‌په‌ڵ‬ ‫ئه‌کرێم‪ ،‬بریندار ئه‌کرێم‪ .‬هه‌ستی خۆشیم‬ ‫ێ زه‌وت ئه‌کرێت‪ .‬ب ‌ه لێواری په‌رداخێکی‬ ‫ل‌‬ ‫شوشه‌‪ ،‬ته‌نه‌کی ژه‌ن��گ��اوی‪ ،‬به‌ چه‌قۆ‪،‬‬ ‫هه‌ستیان بڕیم! بێده‌نگم‪.‬‬ ‫جه‌سته‌ی ژن��م‪ .‬بۆنی مێخه‌ک‪ ،‬سمڵ‪،‬‬ ‫گواڵو‪ .‬خه‌نه‌به‌ندان‪ .‬خوێن‪ ،‬پێستی سوتاو‪.‬‬ ‫ب�ه‌رزم‪ ،‬نزمم‪ .‬ئه‌مکوژن‪ .‬ئه‌مسوتێنن‪.‬‬ ‫خۆم ئه‌سوتێنم‪ .‬زێڕ و زیوم پێوه‌ ئه‌که‌ن‪.‬‬

‫که‌چی نرخم هه‌ر دیار نیه‌‪ ..‬نایبینم‪ .‬فێریان‬ ‫کردم‪ ،‬هی ئه‌وان بم‪ .‬ئه‌وانی دی‪ .‬نرخه‌که‌م‬ ‫له‌سه‌ر دائه‌نێن‪ .‬ب ‌ه چاویان‪ ،‬ب ‌ه ده‌ستیان‪،‬‬ ‫ب ‌ه زاریان‪ ،‬ب ‌ه هه‌ستیان‪ .‬به‌ ج‪L‬ه‌وه‌که‌ی‬ ‫ل ‌ه ملمایه‌‪ .‬به‌ چادر‌ه ره‌شه‌که‌ی ئه‌یده‌ن‬ ‫به‌سه‌رما‪ ....‬بۆ که‌موکوڕیه‌کانم ئه‌گه‌ڕێم‪.‬‬ ‫وتیان که‌مم‪ ،‬نرخم نیه‌‪...‬‬ ‫مناڵم‪ ،‬ره‌نگه‌کان په‌مه‌یین ک ‌ه منی تیا‬ ‫ئه‌شارنه‌وه‌‪ .‬هه‌تا گه‌وره‌تر ئه‌بم ره‌نگه‌کان‬ ‫تێرتر ئه‌بنه‌وه‌‪ .‬هه‌تا له‌ پڕ ئه‌بنه‌ ره‌ش!‬ ‫تاریک‪.‬‬ ‫سپی‪ ،‬س��ور‪ ،‬زه‌رد‪ ،‬ئه‌سمه‌ر‪ ،‬ره‌ش‬ ‫پێستم‪ .‬په‌ڕۆیه‌کی چ��وارس��وچ ئه‌کرێت ‌ه‬ ‫ره‌شماڵ و ب ‌ه سه‌رما ئ�ه‌درێ��ت‪ .‬راهاتم‬ ‫پێی‪ .‬ئه‌بێته‌ پارچه‌یه‌ک ل ‌ه من‪ .‬پرچم‪.‬‬ ‫ئه‌گریجه‌کانم‪ .‬وونبون‪ .‬جه‌سته‌ی ژن‪ .‬مناڵ‪.‬‬ ‫گه‌نجم‪ ،‬جوانم‪ ،‬روون��م‪ ،‬سافم؛ نازانم‬ ‫ئه‌بێت چ��ۆن بم و چی له‌ خ��ۆم بکه‌م!‬ ‫هه‌مویم بۆ داڕێژراوه‌‪ ،‬چۆن بم! بێ ده‌نگ‪.‬‬ ‫ووسس‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌که‌م‪ .‬چاوه‌ڕوانه‌‪.‬‬ ‫تابلۆیه‌کم ل� ‌ه سوچێکا‪ .‬ره‌نگه‌کانم‬ ‫کاڵبونه‌وه‌‪ .‬نیگای چه‌په‌ڵ ره‌نگه‌کانی‬ ‫داگیرکردم‪‌.‬‬ ‫وتیان جوانه‌‪ ،‬خانومانه‌‪.‬‬ ‫بڕیار ئه‌ده‌ن و ئاماد‌ه ئه‌کرێم بۆیان‪ .‬ب ‌ه‬ ‫پیتم‪ ،‬نه‌زۆکم‪ ،‬دروستکراوم بۆ ئه‌وانی دی!‬ ‫داپۆشراوم‪ ،‬رووتم بۆ ئه‌وانی دی‪ .‬گه‌ر‬ ‫شتێک هه‌ی ‌ه ل ‌ه نێوان روتی و داپۆشینا‪،‬‬ ‫ئه‌ویش بۆ من نیه‌! چونک ‌ه ئه‌وانی دی‬ ‫سنوریان دان��او‌ه ب��ۆم‪ .‬گه‌رما و سه‌رما‪.‬‬ ‫نه‌خۆشی؛ ناتوانم بڕیار بده‌م‪ .‬جیاوازیه‌کان‬ ‫دیار نه‌ماون‪ .‬سنوره‌کانیان سڕیوه‌ته‌وه‌‌‪.‬‬

‫وتــار‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫سنوری من‪ .‬پیسم‪ ،‬بۆن ناخۆشم‪ ،‬حه‌رامم‪،‬‬ ‫زب��رم‪ ،‬ناشیرینم‪ .‬بڕیاریان دا‪ :‬خراپم‪.‬‬ ‫شه‌ره‌ف‪ ،‬ناموس‪ ،‬ئابڕو‪ ،‬حورمه‌ت‪ ،‬حه‌یا‪،‬‬ ‫مۆرال‪ .‬هه‌موی منم‪ .‬خراپم‪.‬‬ ‫ژنم‪ .‬جه‌سته‌ی ژنم‪ .‬گه‌نجم‪ .‬جوانم‪ .‬ساف‬ ‫نیم‪ .‬پێچه‌کانم‪ ،‬په‌رده‌کانم‪ ،‬چرچه‌کانم‪:‬‬ ‫تاوانه‌کانمن‪.‬‬ ‫جێ ده‌هێڵرێم‪ .‬ئه‌گۆڕرێمه‌وه‌ ب ‌ه یه‌کێکی‬ ‫دی‪ .‬ب �ه‌ جه‌سته‌یکی دی‪ .‬باریکتر‪،‬‬ ‫شوشه‌یی‪ ،‬خرپن‪ ،‬بااڵ به‌رز‪ ،‬خه‌پان‪ .‬مناڵ!‬ ‫ئاماده‌کراوه‌‪ .‬جه‌سته‌ی ژن‪ .‬مناڵ دروست‬ ‫ئ�ه‌ک��ات‪ .‬نێرینه‌ی ئه‌بێت‪ .‬مێژوم نیه‌‪.‬‬ ‫سڕرایه‌وه‌‪ .‬دیلیت کرا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌که‌م‪ .‬چاو هه‌ڵئه‌بڕم‪ .‬کوا ئارامی؟‬ ‫هه‌ر نه‌هات و جوانی گوزه‌شت‪ .‬من هێشتا‬ ‫هه‌ر بۆ خودموختاری خۆم چه‌کم دانه‌ناوه‌‪.‬‬ ‫ناوچه‌کان هه‌موی داگیرکراون‪ .‬من ون بوم‪.‬‬ ‫چ��اوم ک��رده‌و‌ه و سه‌یرم ک��رد‪ .‬لوله‌ی‬ ‫تفه‌نگه‌که‌م روی له‌ خۆم ‌ه و ئه‌وانی دی پێم‬ ‫پێ ئه‌که‌نن و ئه‌ڵێن‪ :‬تاوانباریت!‬ ‫ئه‌وانی دی ته‌کنیکی نوێیان دۆزیه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی من‪ .‬ژن‪ .‬جه‌سته‌ی ژن‪ ،‬دوربخه‌نه‌و‌ه‬ ‫ل �ه‌( س�ه‌ر)ب�ه‌خ��ۆی��ی‪ .‬ل�ه‌ خ��ودی خ��ۆی‪.‬‬ ‫له‌ روح��ی‪ ،‬ده‌رون��ی‪ ،‬هه‌ستی‪ ،‬هه‌ناوی‪.‬‬ ‫رێگه‌م لێتێکچوو‪ .‬جێپێم س��ڕراوه‌ت�ه‌وه‌‪.‬‬ ‫نێچیرم(غه‌نیمه‌م)‪.‬‬ ‫فه‌نتازی‪ ،‬پێدوفێلی‪ ،‬ئاین‪ ،‬ئایدیۆلۆجی‬ ‫و خه‌رافیات چونه‌ت ‌ه ناو جیهانی ئینته‌رنێت‬ ‫و منیان کردۆته‌ یاری ده‌ستی هه‌مو که‌س‪.‬‬ ‫ژن‪ .‬جه‌سته‌‪ .‬کچۆ‌ڵه‌‪ .‬گه‌نج‪ .‬مناڵ‪.‬‬ ‫پریاسکه‌که‌ی ده‌س��ت��م ئێسکه‌کانمی‬ ‫‌وه ل ‌ه لێواری فه‌وتاندنا‪.‬‬ ‫تیایه‌‪ .‬کۆمکردنه ‌‌‬ ‫رائه‌که‌م‪ ،‬خۆم ئه‌شارمه‌وه‌‪ .‬ل ‌ه سوچێکی‬ ‫تاریکی ژێر زه‌مینێکی پڕ له‌ خۆڵ و ته‌ونی‬ ‫جاڵجاڵۆکه‌‪ .‬چۆک دائه‌یه‌م و پریاسکه‌که‌م‬ ‫ئه‌که‌مه‌وه‌‪ .‬که‌س دیار نه‌بێت!‬ ‫پارچه‌کانم‪ ،‬ئێسکه‌کانم به‌ تاریکی‬ ‫ئه‌نێمه‌و‌ه ب �ه‌ی �ه‌ک �ه‌وه‌‪ .‬ئ��اگ��ادر نه‌بن‪،‬‬ ‫بازرگانه‌کان‪ .‬ئه‌وانی دی‪.‬‬ ‫ئ���ۆی!!! پ��ارچ�ه‌ی�ه‌ک��م دی���ار ن �ه‌م��اوه‌‪.‬‬ ‫کامه‌یان بو؟ ! ل ‌ه سوچێکا ئاوێنه‌یه‌کی‬

‫شکاو‪ ،‬ته‌پ و تۆز‪ ،‬ته‌ڵخی کردوه‌‪ .‬بچم ‌ه‬ ‫ب �ه‌رده‌م��ی!؟ چ��وم‪ .‬بینیم‪ .‬ئ �ه‌وم بینی‪.‬‬ ‫پاشماوه‌که‌م‪ .‬پارچ ‌ه ونبوه‌که‌م ل ‌ه پشتی‬ ‫ئاوێنه‌که‌و‌ه خۆی حه‌شار داوه‌‪ .‬لێم‬ ‫ت��ۆراوه‌‪ .‬فرمێسکه‌کانی بونه‌ الفاو و‬ ‫سوچێکی ئاوێنه‌که‌یان رونکرده‌وه‌‪.‬‬ ‫خۆمم بینی؛ بێ هه‌ناو‪ .‬ئه‌وه‌ ئه‌و بو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌که‌م شکاند‪ .‬توند باوه‌شمکرد‬ ‫به‌ روحما‪ .‬فرمێسکه‌کانیم ماچ کرد و‬ ‫په‌یمان دایه‌‪ ،‬ل ‌ه مافی ئه‌و ده‌ست‬ ‫هه‌ڵنه‌گرم‪ .‬هێشتا رێگاکه‌ کۆتایی‬ ‫نه‌هاتوه‌‪ .‬پێکه‌و‌ه رۆیشتین‪ .‬بۆ‬ ‫ماالنیهایه‌‪ .....‬هه‌تاهه‌تایی‪...‬‬ ‫بیردۆزه‌که‌ی (کڵێشه‌که‌ی)‬ ‫«داروی�����ن»‪ ،‬ک �ه‌ جه‌سته‌ی‬ ‫نێرین ‌ه و رۆح��ی‪ ،‬به‌هێزترن‬ ‫و نێرین ‌ه توانای به‌رگری له‬ ‫خ��ودی ‌خ��ۆی زی��ات��ره‪ ،‬وه‌ک‬ ‫ل� ‌ه مێین ‌ه و‪ ،‬ل�ه‌ نێرینه‌ی‬ ‫ئا‌ژه‌ڵه‌کانی دی��ش‪ .‬به‌هۆی‬ ‫ئ �ه‌م �ه‌وه‌‪ ،‬ده‌س �ه‌اڵت��ی هه‌یه‬ ‫نێرینه‌‌‪ ،‬هه‌ڵبژێرێت‪ .‬هه‌تا‬ ‫ئه‌مڕۆ به‌سه‌ر نه‌چوه‌ ئه‌م‬ ‫کڵێشه‌یه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن! چ��ی م��او‌ه هه‌تا‬ ‫هه‌ڵبژێررێت؟‬ ‫ئ���ه‌ڕۆی���ن‪ .‬ژن‪ .‬ج �ه‌س��ت �ه‌ی ژن‪.‬‬ ‫ئه‌ناتۆمی‪.‬‬ ‫ه �ه‌م��وو ئ���ه‌ڕۆی���ن‪ .‬خۆشکه‌کانم‪:‬‬ ‫روح‪ ،‬هه‌ناو‪ ،‬ده‌رون‪ ،‬مێشک‪ ....‬ئیتر‬ ‫هیچ نه‌ماوه‌ داگیربکرێت‪ .‬بکڕرێت‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژێررێت‪ ...‬ئێستا ته‌نها نیم‪.‬‬ ‫وه‌ره‌‌‪.‬‬ ‫بماندۆزه‌وه‌‪ .‬داگیرمان مه‌که‪ .‬با سنور‬ ‫به‌رز نه‌که‌ینه‌وه‌‌‪ .‬به‌ ئاسته‌م ده‌ستمان‬ ‫بگ‌ر و ئازارمان مه‌ده‌‪ .‬با پێکه‌و‌ه بڕۆین‬ ‫بۆ هه‌تاهه‌تایی‪ .....‬ناوچ ‌ه داگیرکراوه‌کان‬ ‫ئ���ازاد بکه‌ین‪ ،‬پێش ئ���ه‌وه‌ی بمرین‪..‬‬ ‫چونکه‌ تۆش بێ ئێمه‌(جه‌سته‌ی ژن و‬ ‫خوشکه‌کانی) نامێنیت‪( .‬خەندان)‬

‫‪5‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫الوان بۆچی گەشت بۆ دەرەوە دەكەن‬ ‫راپۆرت‪ :‬پێشکەوتن‬ ‫بە هۆی ئاسانكاری و دابینكردنی ڤیزەی‬ ‫واڵت��ان و ب��ەرزی داهاتی ت��اك لە هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان دا‪ ،‬ل��ەچ��او س��ااڵن��ی راب���ردوو‬ ‫ژمارەیەكی زۆری هاواڵتیان بە تایبەت لە‬ ‫توێژی الوان بە مەبەستی جیا جیا سەفەر‬ ‫ب��ۆ دەرەوەی واڵت دەك���ەن‪ ،‬توێژەرێكی‬ ‫كۆمەاڵیەتی پێیوایە سەفەركردن ئاسودەیی‬ ‫دەروون��ی مرۆڤە پێویستیەكە بۆ دەروون��ی‬ ‫تاكەكانی كۆمەڵگا‪.‬‬ ‫سەرەتا هێمن عومەر ساڵح‪ ،‬توێژەری‬ ‫كۆمەاڵیەتی و رۆژنامەنووس گوتی «یەكێك‬ ‫لەو هۆكارانەی كە ئاسوودەیی بە دەروونی‬ ‫مرۆڤ دەبەخشێت گەشت و سەفەركردنە‪،‬‬ ‫ئەگەر بێیتە سەر راستی وتن سەفەركردن‬ ‫زەروریەتە بۆ دەروونی تاكەكانی كۆمەڵگە‪ ،‬بۆ‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪6‬‬

‫دووركەوتنەوە لە گێژاوی ژیان و ئەو خەمانەی‬ ‫كە ماوەیەكە لە دەروونی تاكێكدا كەڵەكەبوون‪،‬‬ ‫چونكە دەركەوتووە مرۆڤ لە كاتی گەشت‬ ‫و سەیران و سەفەردا دەكەوێتە جۆرێك لە‬ ‫ئاسوودەیی دەروون���ی‪ ،‬هەربۆیە دەبینین‬ ‫تاكەكانی واڵتانی ئەوروپا سااڵنە كاردەكەن‬ ‫تەنیا بۆ ئەوەی لە گەشتێكدا خەرجی بكەن‬ ‫و بەخۆشی سەردانی شوێنە گەشتیاریەكان و‬ ‫شوێنەواریەكان بكەن‪ ،‬تاوەكو ئاسوودەییەكی‬ ‫دەروون��ی بەدەست بهێنن»‪ .‬لەبەشێكی تر‬ ‫قسەكانیدا ئەو توێژەرە كۆمەاڵیەتیە باس‬ ‫لە پۆزلێدان و فەلسەفەلێدانی سەفەر دەكات‬ ‫دەڵ��ێ��ت «كاتێك كەسێك گەشت وەك��و‬ ‫پۆزلێدان و خۆ هەڵكێشان ئەنجام دەدات‬ ‫ئەوە تام لە گەشتەكەی ناكات و گەشتەكە بۆ‬

‫خۆی نییەو بۆ خەڵكی دیكەیە‪ ،‬بۆیە دەبینی‬ ‫هەر كە دەگاتە شوێنەكە وێیەكی خۆی لە‬ ‫فەیسبووك دادەنێ تا خەڵك بزانێ ئەو لەو‬ ‫شوێنەیە‪ ،‬واتە گەشتەكەی تەنیا بۆ ئەوەیە‬ ‫خۆی دەربخات بۆ خەڵكی بەرامبەر‪ ،‬بەوەش‬ ‫گەشتەكە بەتاڵ دەبێت لەو ئاسوودەییە‬ ‫دەرونیانە‪ ،‬لەكاتی نان خ��واردن و شوێنە‬ ‫گەشتیاریەكان گەشتیارەكە تەنیا بیری لە‬ ‫وێنەگرتنە نەك بۆ یادگاری خۆی‪ ،‬بەڵكو بۆ‬ ‫نیشاندانی بەخەڵكی دیكە ئەوەش لە ئێستادا‬ ‫لە حاڵەت تێپەڕیووەو لە كوردستان دا بووە‬ ‫بە دیاردە»‪.‬‬ ‫الی خ��ۆی��ەوە داری����ن ع��وم��ەر دەڵ��ێ��ت‬ ‫“سەفەركردن بۆ واڵتانی دەرەوە و بەتایبەت‬ ‫واڵتانی دراوس��ێ بۆتە باو‪ ،‬لێرەدا پرسیار‬

‫راپــۆرت‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫لەكاتی نان خواردن و‬ ‫شوێنە گەشتیاریەكان‪،‬‬ ‫گەشتیارەكە تەنیا بیری‬ ‫الی وێنەگرتنە نەك بۆ‬ ‫یادگاری خۆی‪ ،‬بەڵكو بۆ‬ ‫نیشاندانی بەخەڵكی دیكە‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫دروس���ت دەب��ێ��ت‪ ،‬گەنجانی ئێمە ب��ۆ چ‬ ‫مەبەستێك سەفەر دەك��ەن؟ هەندێك بۆ‬ ‫بازرگانی و چارەسەری نەخۆشی و‌ حەز و‬ ‫هیوایەت سەفەر دەكەن‪ ،‬هەندێكیش بۆ پۆز و‬ ‫ڕابواردن و كەشو فش‪ ،‬بە بڕوای من ئەمەیان‬ ‫لە هەموویان زیاترە بە ڕێ��ژەی لە ‪،90%‬‬ ‫هەندێك لەوانە لە دوای كاركردن و ماندو‬ ‫بوونێكی زۆر تا بڕە پارەیەك كۆدەكاتەوە‬ ‫كەچی لە سەفەرێكی ‪ 7‬ڕۆژی لە واڵتێكی‬ ‫دراوس��ێ هەموو پارەكانی دادەنێت‪ ،‬تەنیا‬ ‫ئامانجیش پۆز لێدان و ڕابواردنە‪ ،‬هیوا خوازم‬ ‫گەنجەكانمان ئەو بڕە پارە زۆرەی لێرە بە‬ ‫ماندوبونێكی زۆر پەیدای دەك��ەن نەیبەنە‬ ‫دەرەوەی واڵتان بۆ كاری نەشیاو‪ ،‬دڵنیام‬ ‫زۆربەی زۆری ئەوانەی سەفەر دەكەن جگە‬ ‫لە شارەكەی خۆیان هیچ شوێنێكی تری ئەم‬ ‫واڵتەی خۆمانیان نە بینیوە‪.‬‬ ‫دلێر بەدیع كە سێجار سەفەری دەرەوەی‬ ‫واڵتی كردووە هەروەكو خۆی دەڵێت ئامانجی‬ ‫ل��ەو سەفەرانە ئاشنابوونی بە كەلتوری‬ ‫ئ��ەو واڵتانەیە “م��ن سێ ج��ار سەفەرم بۆ‬

‫دەرەوەی واڵت كردووە‪ ،‬تەنیا بە مەبەستی‬ ‫ئاشنابوون بە هەندێك شوێن كە پێشتر‬ ‫نەم بینیوە‪ ،‬یان كەلتورو بارو دۆخی ئەم‬ ‫شوێنانە‪ ،‬بەڕای من زۆر گرنگە بۆ هەموو‬ ‫تاكێكی ئەم جیهانە بەتایبەتی ئێمەی كورد‬ ‫كە سەفەر بكات بۆ ئەوەی زیاتر شارەزابێت‬ ‫لەسەر هەندێك شت كە پێشتر نەیبینیوە یان‬ ‫نەی زانیوە”‪.‬‬ ‫النە بەرزنجی‪ ،‬قوتابی زانكۆ لە بەشی‬ ‫كاری كۆمەاڵیەتی دەڵێت “جێگای دەست‬ ‫خۆشیە كە ئەمڕۆ لە سایەی كوردستانێكی‬ ‫ئ���ازاد و پێشكەوتوو زۆرێ���ك ل��ە خەڵكی‬ ‫واڵتەكەم دەتوانن بەپێی ویستی خۆیان بچن‬ ‫بۆ دەروەی واڵت‪ ،‬جا چ بە هۆی بازرگانی‬ ‫كردنەوە بێت یان بۆ بەسەربردنی كەشێكی‬ ‫جیاواز گەشت دەكەن بۆ واڵتان‪ ،‬زۆر گرنگە‬ ‫بتوانی گەشت بكەی بۆ واڵتانی تر تاوەكو‬ ‫ئاشنای كلتورو ع��ادات و تەقالیدی واڵتان‬ ‫بیت‪ ،‬ئاشنای شوێنەوارو مەزارگەكانی جیهان‬ ‫بیت‪ ،‬ناسین و تێكەڵ ب��وون بە كەلتوری‬ ‫نیشتیمانی و ئایینی واڵتانی تربێت‪ .‬بێگومان‬ ‫ئەو ئاشنابوون و زیاتر سوود و زانیاری‬ ‫وەرگرتن لە رێگەی گەشت كردنەوە‬ ‫ئاسانترو باشترە‪ ،‬هەندێك لە كەسەكان‬ ‫گەشت كردن وەك چاولێكەری دەكەن‪،‬‬ ‫ئەوەشیان هەرباشە‪ ،‬بێگومان ئەم‬ ‫گەشتەش س��ودی هەیە جا بەهەر‬ ‫هۆكارێكەوە رۆیشت بێت‪ ،‬یاخود ئەو‬ ‫كەسانەی بۆ پۆز لێدان یان‬ ‫ناوهێنانیان گەشت‬ ‫دەك�����ەن دەت���وان���م‬ ‫بڵێم دەگ��ەرێ��ت��ەوە‬ ‫ب��ۆ الوازی ئاستی‬ ‫رۆشنبیریان»‪.‬‬ ‫ه��ۆش��ی��ار ن��وری‬ ‫لەك رۆژنامەنووس‬ ‫كە ماوەیەكی كەمە‬ ‫ل���ە گ��ەش��ت��ێ��ك��ی‬ ‫دەرەوەی واڵت‬ ‫ه���ات���ۆت���ەوە بۆ‬ ‫پێشكەوتن گوتی‬ ‫«گ��ەش��ت ل��ەدێ��ر‬

‫زەم��ان��ەوە هەبووە ‌و هەیە‪ ،‬ئێستا ئاسان‬ ‫وس��ان��اب��ووە بەهۆیی ف��رۆك��ەو ئۆتۆمبێلی‬ ‫دوامۆدیل گەشتكردن دەبێتە هۆی پشوودانی‬ ‫دڵ ودەرون و زیاتر ئاوێتەی ناخی شوێنەكە‬ ‫دەبێت بەهۆی گەشتەوە كەلتوروزمان وداب‬ ‫ونەریتی ئەم شوێنە لەنزیكەوە ئاشنا دەبیت‬ ‫وبیرورا لەگەڵ تاكەكان ئاڵوگۆر دەكەیت جگە‬ ‫لەوەش دەتوانی ئەزموونیان لێ وەرگری»‪.‬‬ ‫نەبەز بازیانی رۆژن��ام��ەن��ووس‪ .‬لەبارەی‬ ‫گەشت و سەفەرەوە دەڵێت «گەشت و گوزار‬ ‫یەكێكە لە كۆڵەكەكانی ژی��ان و گرنگی و‬ ‫تایبەتمەندێتی خۆی هەیە بۆ مرۆڤ‪ .‬كاتێك‬ ‫كەسێك دەیەوێت گەشتێك بكات بۆ واڵتێكی‬ ‫تر واتە تێكەڵ بوونە بە دونیای كۆمەڵگایەكی‬ ‫تر‪ ،‬ئەمە جگە لەوەی لە رووی دەرونیشەوە‬ ‫ێ تا ئێستا‬ ‫مرۆڤ سودی لێ وەردەگرێت‪ ،‬ل ‌‬ ‫ئێمە بە داخەوە زۆربەمان لە ماناو ئامانجی‬ ‫گەشتەكانمان تێنەگەشتووین و زۆرێك لە‬ ‫گەنجانیشمان وەك جۆرێك لە خۆ نمایشكردن‬ ‫گەشت دەكەن تەنها بۆ ئەوەی بتوانن لە نێو‬ ‫هاوەاڵنیان دا نمایشی خۆیان بكەن‪.‬‬ ‫ئەگەر نا سەفەر كردن دەبێت ببێتە مایەی‬ ‫گۆران كاری ناخ‪ ،‬پێویستە گەنجانمان سود‬ ‫لە ئەزمون و پێشكەوتنەكانی ئەو واڵتانەوەر‬ ‫بگرن كاتێك گەشتی بۆ دەكەن‪ ،‬كلتورو داب‬ ‫و نەریتیان هەڵبسەنگێنن‪ ،‬ئاكارە باشەكانیان‬ ‫وەر بگرن‪ ،‬تا بتوانن كوردستانی پێ ئاوەدان‬ ‫بكەنەوە‪ .‬نەك سەفەر كردنیان ببێتە مایەی‬ ‫ئ��ازار دان بە هاورێكانی و نەشتوانی هیچ‬ ‫شتێك فێر بێت»‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫دینۆ دانیال‪:‬‬ ‫كوردەكانی‬ ‫ئیسرائیل دەو‌ری‬ ‫كاریگەریان‬ ‫هەبوو لە ناو سوپا‬ ‫و دەسەاڵت لە‬ ‫ئیسرائیلدا‬ ‫دیمانە‪ :‬محەمەد عومەر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪8‬‬

‫دینۆ دان��ی��ال‪ ،‬رۆژن��ام��ەن��ووس م��اوەی ‪20‬‬ ‫ساڵە دانیشتووی واڵتی ئیسرائیلە‪ ،‬لە دایك‬ ‫ب��ووی ش��اری هەولێرە‪ ،‬دەرچ��ووی كۆلێژی‬ ‫پەروەردەی زانكۆی بە غدایە‪ ،‬ماوەی ‪ 15‬ساڵە‬ ‫وەكو رۆژنامەنووس كار دەكات‪ ،‬لە زۆربەی‬ ‫سایت و گۆڤار و رۆژنامەكانی كوردستان‬ ‫بابەتەكانی باڵو دەكاتەوە‪ ،‬لە ئیسرائیلیش لە‬ ‫گۆڤاری كۆمەڵەی كوردی كە بە زمانی عیبری‬ ‫دەردەچێت كار دەكات‪ ،‬ئەندامی سەندیكای‬ ‫رۆژنامەنووسانی ئیسرائیل و كوردستانە‪.‬‬ ‫لەم دیمانەدا دینۆ دانیاڵ باس لە پێگەی‬ ‫ك��ورد دەك���ات ل��ە ئیسرائیل‪ ،‬ئ���ەوەش بە‬ ‫پێشكەوتن رادەگەینێت كە نزیكەی ‪ 350‬هەزار‬ ‫كورد لە ئیسرائیلن و شار و گوند و كەناڵ و‬ ‫رۆژنامە و گۆڤاری تایبەت بە خۆیان هەیە‪،‬‬ ‫ئاماژەش بەوە دەكات كە كوردانی ئیسرائیل‬ ‫هاوسۆزی هەموو گەلی كوردن و داوا دەكات‬

‫كەناڵە كوردییەكانی كوردستان ڕووماڵی‬ ‫ئاهەنگ و یادەكانی كوردانی ئیسرائیل بكەن و‬ ‫ئۆفیس لەو واڵتەدا بكەنەوە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬پێگەی كورد لە نێو دەوڵەتی ئیسرائیل‬ ‫دا چۆنە؟‬ ‫و‪ .:‬لێرەدا كورد وەكو هەموو نەتەوەكانی‬ ‫ت��ری ئیسرائیل كە نزیكە ی ‪ 70‬نەتەوە‬ ‫دەژی��ن‪ ،‬كە هەموویان بە ئاین یەهودیین‌‪،‬‬ ‫كوردیش وەكو ئەوان بە ئاین یە هودییە‪ ،‬هیچ‬ ‫جیاوازیێكی ئەوتۆی نییە لەگەڵ نەتەوەكانی‬ ‫تر‪ ،‬هەموو مافە ئاینی و نەتەوەیی كانی خۆی‬ ‫پیادە دەكات‪ ،‬داب و نەریتی كوردەواری خۆی‬ ‫پاراستووە‪..‬‬ ‫پ‪ :‬ژمارەی دانیشتیوانی كورد لە ئیسرائیل‬ ‫دا چەندە؟‬ ‫و‪:‬س��ەر ژمێریێكی ت��ەواوم لە بەر دەست‬ ‫نییە‪ ،‬بە اڵم لە نێوان ‪ 250‬هەزار تا ‪ 350‬هەزار‬

‫كورد هەیە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئایا كوردەكانی ئیسرائیل شار و گوندی‬ ‫تایبەت بە خۆیان هەیە؟‬ ‫و‪ :‬كوردەكان الدێی تایبەتی خۆیان هەیە‬ ‫و زۆرن‪ 3 ،‬الدێ لە نزیك شارەكەی منن كە‬ ‫هەموویان كوردن‪ ،‬زۆربەیان خەڵكی ناوچەی‬ ‫هەولێرن ناویان (مۆشاڤ پە رەزۆن‪ ،‬مۆشاڤ‬ ‫ئە ڤیتال‪ ،‬مپشاڤ میتاڤ) لە زۆری الدێ‬ ‫وشاری تر هەن وەكو لە ئورشەلیم لە باكوور‬ ‫نزیك سنووری لوبنان كە ناوی (عاجورە)‬ ‫الدێ كانی نزیك یوكنعام گەلێكی تر‪..‬‬ ‫پ‪:‬كوردەكان لە كایە جیا جیاكانی ئیسرائیل‬ ‫رۆڵیان هەیە؟‬ ‫و‪ :‬كوردەكانی ئیسرائیل دەو‌ری كاریگە ریان‬ ‫هەبوو لە ناو سوپا و دەسەاڵت لە ئیسرائیلدا‪،‬‬ ‫وەك��و وەزی��ری بەرگری پێشووی ئیسرائیل‬ ‫ئیچك موردخای‪ ،‬سەرۆكی شارەوانی شاری‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫«سەرۆكی پاسەوانی‬ ‫سنووری هەموو‬ ‫ئیسرائیل كوردێكە بە‬ ‫ئەسل خەڵكی (سندۆڵ)ە‬ ‫لە دهۆك»‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫رەمە تگات كە ئێستا ماوەی نزیكە ‪ 24‬ساڵە یارمەتی گەلی كوردیان داوە لە شۆرشەكەی‬ ‫سەرۆك شارەوانییە‪ ،‬چڤی بارزانی من باسێكم دژی رژێمی بەغدا‪ ،‬بەاڵم كەی كورد بە هێز بوو‬ ‫لە سەر باڵوكردۆتە و لە رۆژنامەی ئاوێنە پێش ئەو قە وانی دوژمنانە هەر لێدەدەنەوە كە كورد‬ ‫‪2‬مانگ لەمە و پێش بە تێرو تەسەلی باسی بە شێكە لە ئیسرائیل یان ئیسرائیلی دووەمە‬ ‫ژیان و كاری ئەم پیاوەم ك��ردوە‪ ،‬سەرۆكی لە رۆژ هەاڵتی ناوەراست‪.‬‬ ‫پ‪ :‬لە هەرێمی كوردستان ئارەزوو و حەزی‬ ‫پاسەوانی سنووری هەموو ئیسرائیل كوردێكە‬ ‫بە ئەسل خەڵكی (سندۆڵ)ە لە دهۆك‪.‬‬ ‫گەشت كردن و خوێندنی زانكۆیی بۆ ئیسرائیل‬ ‫پ‪ :‬ئێوە وەكو رۆژنامەنووس و راگەیاندنكاران هەیە‪ ،‬بەاڵم رێگری و كۆسپی زۆر هەیە بە ڕای‬ ‫باڵوكراوە و رۆژنامە و گۆڤار و رادیۆ و تیڤی جەنابتان كاتی ئەوە نەهاتوە ئەو رێگری و‬ ‫كۆسپانە لە نێوان هەولێر و تەلئەبیب نەهێڵن؟‬ ‫تایبەتان هەیە كوردی بێت؟‬ ‫و‪:‬بەڵی ئەوە راستە قوتابیانی كورد حە ز‬ ‫و‪ :‬گۆڤارێك هەیە من لەم گۆڤارە دەنووسم‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم بە زمانی عیبری یە لەسەر زم��ان و دەكەن بۆ خوێندن وگەشت بێنە ئیسرائیل‪،‬‬ ‫كلتوری كورد هەر‪ 3‬مانگ جارێك دەردەچێت‪ ،‬بەاڵم ئیسرائیل وا سەیری كوردستان دەكات‬ ‫تەلەفزیۆنمان هەیە‪ ،‬من پەیامنێری بە شی كە وواڵت نیە‪ ،‬كونسڵخانەی ئسرائیل نە لە‬ ‫باكوورم هەردوو هەفتە جارێك پەخشمان بۆ كوردستان هەیە نە لە عێراق‪ ،‬بۆیە ئیسرائیل‬ ‫دەكەن‪ ،‬ماوەی یەك كاتژمێر كە بەرنامەكانی بەربەست دروست دەكات لە سەرئەم كارەدا‬ ‫بریتیە لە گۆرانی وهەڵپەڕكێ و گۆرانی بێژانی نازانێت ئەوكەسەی دێ��ت بۆ ئیسرائیل چ‬ ‫بیروباوڕێكی هەیە‪ ،‬ئایا ئەوكەسە بیروباوەرێكی‬ ‫ئیسرائیل كە كوردن تێیدا باڵو دەكەینەوە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬پەیوەندی كوردانی ئیسرائیل و هەرێمی توندڕەوانەی هەیە یان ئاشتی خوازانە دەبێت‪،‬‬ ‫كوردستان چۆنە؟ ئایا هیچ جۆرە پەیوەندیەك دیراسەی باشی لەسەر ئەوكەسە هەبێت تاكو‬ ‫دوایی كردنەوەی كونسڵخانە دەتوانێ بێت بۆ‬ ‫هەیە؟‬ ‫و‪ :‬پەیوەندی نێوان كوردانی ئیسرائیل ئێرە‪ ،‬خۆتان دەزانن ئیسرائیل دوژمنی زۆرە‪،‬‬ ‫وكوردانی كوردستان پەیوەندیەكی مێژوویی بۆیە بۆ كەمترین شت حسابی بۆ دەكات‬ ‫و كلتورییە‪ ،‬ب��ەاڵم پەیوەندی راستە وخۆ نەوەك هاواڵتیانی زەرەرمەند بن‪.‬‬ ‫لە نێوان حكومەتی كوردستان و ئیسرائیل‬ ‫پ‪ :‬ك��وردان��ی ئیسرائیل چ��ۆن دەڕواننە‬ ‫نییە‪ ،‬ئەگەر پەیوەندیە كە هەبێت نهێنیە لە پێشكەوتنەكانی هەرێمی كوردستان لە بوارە‬ ‫بەر بارودۆخی عێراق و ناوچەكە ‌و بارودۆخی جیا جیاكاندا؟‬ ‫و‪:‬ك���وردان���ی ئیسرائیل ه��ەم��وو هیواو‬ ‫كورد لە عێراق‪ ،‬كە ئەڵێن كورد بە شێكە‬ ‫لە ئیسرائیل‪ ،‬كوردەكان بە گشتی هەموویان ئاواتێكیان بە كوردستانە چاوەڕوانی شتی‬ ‫كوردستانیان خۆشدەوێ هەموو ئاواتیان لە باشی لێ دەكەن‪ ،‬حەز دەكەن وەكو وواڵتانی‬ ‫كوردستانە‪ ،‬ناوە ناوە گروپ گرووپ سەردانی جیهان ئااڵی كوردان بشەكێتەوە لە نەتەوە‬ ‫كوردستان دەكەن بۆ گە شت وگوزار‪.‬‬ ‫یەكگرتووەكاندا‪ ،‬وەك دەڵێن كوردیش وەكو‬ ‫پ‪ :‬زۆرج��ار نەیارانی ك��ورد‪ ،‬ك��ورد بەوە هەموو نەتەوەكانی سەرزەوی هیچی كە متر‬ ‫تۆمەتبار دەكەن كە پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل نییە لە نەتەوەكانی تر بۆ وواڵتی خۆی نە‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم لە ئەرزی واقع هیچ نابیندرێت‪ ،‬بێت‪ ،‬بەاڵم ئ��ەوەش دەڵێن كە زلهێزەكانی‬ ‫بۆ نمونە لە ڕووی بازرگانی و وەبەرهێنان و جیهان بەرژەوەندی خۆیان ال مەبەستە نەوەك‬ ‫بوونی كورد بە دەوڵەت‪ ،‬داوا لە گەلی كورد‬ ‫گەشتەوە رای جەنابتان؟‬ ‫و‪:‬بە ئاشكرا دەڵێم كە كورد هیچ پەیوەندێكی دەكەن پشتگیری یەكتری بن ئەگەر هاتوو كە‬ ‫راستەوخۆی لەگەڵ ئیسرائیل نییە‪ ،‬لە وانەیە لێن لە نێوانیان نەبێت دوژمنیش ناتوانێ بە‬ ‫پەیوەندی تاكە كەسی و دۆستانە لەم لەو ال سەریان زاڵ بێت لە ئایندەیەكی نزیك دەبن‬ ‫هەبێت لە نێوان كاربە دەستانی كورد وكوردانی بە دەوڵەت‪.‬‬ ‫پ‪ :‬لە ئێستادا گەلی كورد لە هەر چوار‬ ‫ئیسرائیل‪ ،‬كە كاتی خۆی لە كوردستان بوون‬

‫بەشەكەی لە قەیران و كێشە دای��ە‪ ،‬ئایا‬ ‫كوردانی ئیسرائیل هاو سۆزی و هاو خەمیان‬ ‫بۆیان هەیە‪ ،‬هیچ جاری وا بووە خۆپیشاندان‬ ‫بكەن و فشار لە حكومەتی تەلئەبیب بكەن بۆ‬ ‫ئەوەی هەڵوێستی هەبێت؟‬ ‫و‪ :‬گەلی كورد لە ئسرائیل هاوسۆزە لەگەڵ‬ ‫گەلی كورد زۆر جار خۆپیشاندانی كردووە دژی‬ ‫كونسوڵخانەی توركیا و ئەمریكا لەتەلئەبیب‪،‬‬ ‫من یەكێك بووم لەوانەی لە دژی كونسوڵخانەی‬ ‫توركیا خۆپیشاندانمان كرد دژی سیاسەتی‬ ‫ئەردۆگان بۆ گەلی كوردی برامان لە توركیا‪،‬‬ ‫كاتی كۆچڕەوە گەورەكە خۆپیشاندان كرا دژی‬ ‫ئەمریكا كە بۆ یارمەتی كورد نادەیت دژی‬ ‫رژێمەكەی سەدام و گەلێكی تر‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ماوەی ساڵێكە سەرنووسەری گۆڤاری‬ ‫كورد‪-‬ئیسرائیل بێ س��ەر و شوێنە وەكو‬ ‫رۆژنامەنوسێك ئایا حكومەتی تەلئەبیب هیچ‬ ‫هەوڵێكی نەداوە بۆ دۆزینەوەی؟‬ ‫و‪ :‬من لێرە هەرایەكی گ��ەورەم بۆی كرد‬ ‫رادیۆ و تەلەفزیۆن و رۆژنامەكانی ئیسرائیلم‬ ‫تێگەیاند‪ ،‬چەند رۆژێك لەسەر ئەم باسە هەرا‬ ‫بوو‪‌ ،‬گەیشتە وەزارەت��ی دەرەوە‪ ،‬بەاڵم كار‬ ‫لە كار ترازا بوو ئیسرائیل نەیتوانی لە ناو‬ ‫ئیسرائیل شتێكی بۆ بكات‪ ،‬بەاڵم نارەزاێكی‬ ‫زۆری لێ كەوتەوە من فلیمەكەم لە یوتوب باڵو‬ ‫كردەوە‪ ،‬كە خۆم لە رادیۆی (گەلی چەهەل)‬ ‫رادیۆی سوپای ئیسرائیل لێدوانم لە سەردا‪ ،‬لە‬ ‫رۆژنامەی یەدیعۆت ئە خرەنۆت چاوپێكەوتنم‬ ‫لەگەڵكرا باسێكی تێر و تەسەلیان لەسەر‬ ‫نووسی‪ ،‬بەاڵم بە داخەوە نەمان توانی هیچی‬ ‫بۆ بكەین‪ ،‬چونكە ئێمە درەنگ پێڕاگەیشتین‬ ‫زوو ئاگادار نەبووین پاش ‪ 3‬رۆژ ئاگاداریان‬ ‫كردینە وە كە نەتوانرا یارمەتی بدەین بە‬ ‫داخێكی زۆرەوە بۆ مەولود‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫رزگار رەنجەرۆ‪ :‬پێم گوناهە بە هونەرمەندێكی گەورەی‬ ‫وەكو مامۆستا تایەر تۆفیق و گەنجێكیش كە بە ڕووتی دێتە‬ ‫سەر تەلەڤزیۆن بوترێت هونەرمەند‬ ‫دیمانە‪ :‬محەمەد عومەر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪10‬‬

‫ئەوەندەی راگەیاندنی‬ ‫سربیا گرینگی بە‬ ‫توێژینەوەکەم دا‪،‬‬ ‫راگەیاندنی كوردی‬ ‫پێشوازی لێنەكرد‪ ،‬كۆڕی‬ ‫زانیاری سربی لە دەیان‬ ‫كۆنفرانس و كۆبوونەوە‬ ‫باسی ئەو مەسەلەی‬ ‫كردووە‬

‫لەمیانەی دیمانەیەكدا مامۆستای زانكۆ و‬ ‫هونەرمەند و ئەكادیمای كورد رزگار رەنجەڕۆ بۆ‬ ‫پێشكەوتن باس لە هونەری ك��وردی لە ئێستا‬ ‫و راب��ردوو و دەك��ات هەروەها دەڵێت دوای بە‬ ‫دەستهێنانی بڕونامەی دكتۆرا بە ماڵ و منداڵەوە‬ ‫دەگەڕێمەوە كوردستان هەر لەو دیمانەدا باس لە‬ ‫داهێنانە توێژینەوە زانیستیەكەی دەكات و دەڵێت‬ ‫گەلی سربی زیاتر پێشوازییان لێكردووە هەتا گەلی‬ ‫كورد‪.‬‬ ‫پ‪ :‬پرۆژەی تازەی هونەریتان چییە؟‬ ‫و‪:‬بە سپۆنسەری یەكێتی ئافرەتانی كوردستان‬ ‫بەرهەمێكم كرد بۆ یادی شەهید لەیال قاسم‪ ،‬بەرهەمی‬ ‫تازەم یەكجار یەكجار گەورە یە لەئامادەكردنی‬ ‫مامۆستا رزگار خۆشناوە‪ ،‬بەاڵم پێویستیمان بە‬ ‫هاوكارییە بەبێ هاوكاری حكومەتی كوردستانە‬ ‫ناتوانین ئەو كارە ئەنجام بدەین‪ ،‬هۆنراوەكەی هی‬ ‫منە بە ناوی (پەریزادەی هەولێرێ) بەرهەمێكی زۆر‬ ‫جوان و بە تام و هەولێرییانە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬خوێندنەوەتان بۆ ئێستای هونەری كوردی‬ ‫چییە بۆچی حەزناكەن لە دیمانە رۆژنامەوانییە‬ ‫باس لە هونەر بكەن؟‬ ‫و‪:‬زیاتر لە ‪ 40‬ساڵە لەناو هونەری كوردیدام قەد‬ ‫هونەری كوردیم بەو شێوەیە نەبینیوە مەسەلەیەك‬ ‫هەیە دەڵێت‪ ،‬لە پاش هەموو ئازادیەك و شۆرشێك‬ ‫زۆر شتی رەس��ەن ب��ەرەو لە ناوچوون دەچێت‪،‬‬ ‫شۆرش و ئازادیەكان پیاوە گەورەكانی خۆیان‬ ‫دەخۆنەوە ئەوە لەسەر هونەری كوردی جێبەجێ‬ ‫دەبێت بە چاوی خۆم دەیبینم چۆنە‪ ،‬بۆیە نامەوێت‬ ‫زۆر باسی هونەر بكەم لەناو ئەو واڵتەی ئێمە لەناو‬ ‫ئەو ئازادییە هونەری كوردی ئەنفال و تەعریب‬ ‫دەكرێت‪ ،‬هەر كەسێك دێت بە سەدان هەزار دۆالر‬ ‫سەرف دەكات بۆ شێواندنی گۆرانی و موزیكی‬ ‫كوردی و دەستخۆشیی لێدەكرێت‪ ،‬پێم گوناهە بە‬ ‫هونەرمەندێكی گەورەی وەكو مامۆستا تایەر تۆفیق‬

‫بوترێت هونەرمەند بە گەنجێكیش كە بە ڕووتی‬ ‫دێتە سەر تەلەڤیزیۆن بەویش بوترێت هونەرمەند‬ ‫لەبەر ئەوە من نامەوێت زۆر باسی ئەو مەسەلەیە‬ ‫بكەم‪.‬‬ ‫پ‪ :‬كاتی خۆی شەماڵ سائیب و فوئاد ئەحمەد‬ ‫سودیان لە فەرید ئەترەش وەرگ��رت جۆرێك لە‬ ‫السای كردنەوەیان كرد تا رادەیەكی زۆر سەركەوتن‬ ‫و هۆمەری دزەییش كاریگەری هونەری رۆژئاوای‬ ‫لەسەر بوو‪ ،‬باشە ئەگەر ئەو هونەرمەندە گەنجانەی‬ ‫ئێستاش سود لە ئاوازی عەرەب و تورك و فارس‬ ‫وەربگرن بۆ ئاسایی نەبێت؟‬ ‫و‪ :‬مامۆستا هۆمەر دزەیی بەرهەمە رەسەنەكانی‬ ‫قادر دیالن كە ئامادەی كردبوو ئەوانەی گۆت‪،‬‬ ‫بۆیە لە رەسەنایەتی هۆمەر دزەیی كەم نەبووە‪،‬‬ ‫سەیر بكەن مامۆستا هۆمەر ئێستا گۆرانی‬ ‫دووگردكانی دەڵێت ئەوە دەاللەتی ئەوەیە ئەو‬ ‫پیاوە ئەو رەسەنایەتیەی ماوە بە هیچ شێوەیەك‬ ‫ن��ەگ��ۆڕاوە‪ ،‬ب��ەاڵم باسی هونەرمەندی مەزن‬ ‫شەماڵ سائیب خۆی مۆسیقاژەن بوو لەهەموو‬ ‫پارچەكانی كوردستان مۆسیقاژەن بە پەنجەكانی‬ ‫دەست دەژم��ێ��ردرا‪ ،‬ناچار بوو لەگەڵ مۆسیقا‬ ‫ژەنە كوێرەكانی بەغدا كار بكات ئەوە گلەیی‬ ‫لێناكرێت‪ ،‬بەاڵم ئەگەر ئەمڕۆ شەماڵ سائیبێك‬ ‫زیندوو بكەیتەوە دڵنیابە ئەو هەموو مۆسیقاژەنە‬ ‫بەتوانایەی لەناو كوردستان هەیە جوانترین و بە‬ ‫پێزترین و رەسەنترین گۆرانی كوردیت پێشكەش‬ ‫دەكات‪ ،‬ئەو شتانەی شەماڵ سائیب كردویەتی‬ ‫ڕەنگە مۆسیقایەكەی عەرەبی بێت‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫هەست و رەسەنیەتیەی لەناو گۆرانی هەرە لەیلێ‬ ‫و ئازیز بەهارە دا هەیە تامی كوردی پێوە ماوە‬ ‫حەسەن زیرەكێك كە بە لوتكەی هونەری كوردی‬ ‫دەژمێردرێت گۆرانیەكی (ام كلسوم)ی گوتوە‬ ‫(غەنی لی شیوە شیوە) گریام و پارامەوە ئێستاش‬ ‫(ام كلسوم) لە گۆڕەكەی دەر بهێنی باوەرناكات‪،‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫چونكە بە دەنگێكی كوردی گۆرانیەكەی وتوە بە‬ ‫مۆركێكی كوردی گۆرانیەكەی گوتوە‪ ،‬لەبەر ئەوە‬ ‫ئەوانە قوتابخانەیەك بوون تێپەڕین و ئێمە دەبێت‬ ‫ئەو رەسەنایەتیەی نێو گۆرانی كوردی بپارێزین‪،‬‬ ‫قادر دیالن بە دەیان جار بۆی باسكردم كە هەر‬ ‫بۆ ئەوەی مۆركە رەسەنایەتیەكە زیاتر بپارێزین‬ ‫دوور كەوتوتمەوە لە عەرەب و فارسی‪ ،‬بەڵكو‬ ‫پەنا بردووە بۆ مۆسیقای هیندی گۆرانی چەم‬ ‫چەم كرد كە ئاوازی هیندی بوو‪ ،‬بەس بۆ ئەوەی‬ ‫قوتابخانەیەكی كوردی دابنێنم نابێت تاوانباری‬ ‫هونەرمەندێك بكرێت كە پەنجا شەست ساڵ‬ ‫لەمەوبەر لەناو بارودۆخێكی كوشتن و برین و‬ ‫داگیركاری نەبونی هونەرمەند و مۆسیقاژەنی كورد‬ ‫لەهەموو بوارێك عەیبە و زاڵبوونی ئایین بەسەر‬ ‫مۆسیقا و هونەر هونەرمەندێكی وەكو شەماڵ‬ ‫سائیب ئەو هەموو شتەی كرد بێت ئەوە لوتكەی‬ ‫پێشكەوتنی هونەرە لە سەردەمی خۆیدا‪.‬‬ ‫پ‪ :‬جەنابتان توێژینەوەیەكی زانستیتان لەسەر‬ ‫گەالنی سربیا ئەنجام دا كە رەچەڵەكیان بۆ كورد‬ ‫دەگەرێتەوە‪ ،‬ئایا بەرپرسانی هەرێمی كوردستان‬ ‫پێشوازییان لەو توێژینەوە كرد؟‬ ‫و‪ :‬زۆر بە داخەوە من زۆر چاالكیم كرد كۆڕم‬ ‫بەست كۆبونەوەم كرد و دیمانەی رۆژنامەوانی و‬ ‫تەلەفیزیۆنیم كرد ئەوە نەریتێكی تایبەتی خۆمە‬ ‫درێغی لە چاالكی ن��اك��ەم‪ ،‬ب��ەاڵم هیوای ئەوە‬ ‫دەخوازم ئەو مەسەلەیە حكومەتی هەرێم بە گرنگی‬ ‫وەربگرێت‪ ،‬واڵتی بەڵكان زانایەكانیان راگەیاند‬ ‫ئەمرۆ بە شانازییەوە خۆیان بە رەچەڵەكی كورد‬ ‫دادەنێن‪ ،‬دەبێت ئێمە ئەو مەسەلەیە بقۆزینەوە‬

‫پێشنیار دەك��ەم وەفدێك لەو زانایانەی واڵتی‬ ‫سربیا مێوانداری بكەن بۆ كوردستان هەر بەسەر‬ ‫كردنەوەیەك بێت لەگەڵ ئەكادیمای كوردستان‪،‬‬ ‫هەندێ كۆڕ و كۆبوونەوە ببەستن ئەو كارانەش‬ ‫ئەمڕۆ لە هەموو رۆژێ��ك ئاسانترە بۆ ئ��ەوەی‬ ‫زیاتر ش��ارەزای ئەو راستیە بن كە من ئەمڕۆ لە‬ ‫راگەیاندنەكان باسی دەك��ەم‪ ،‬ئێستاش خەڵك‬ ‫هەیە بە گومانە ل��ەو قسانەی م��ن‪ ،‬ب��ەاڵم لە‬ ‫راگەیاندنەكانی سربیا توانیم دەسكەوتێكی یەكجار‬ ‫گەورە بەدەستبهێنین لە هەمووی گرنگتر كۆڕی‬ ‫زانیاری سربیی لە ئەنجامی ئەو توێژینەوەیەی مندا‬ ‫بڕوانامەی ئەكادیمایان بە من بەخشی‪ ،‬كە تەنیا‬ ‫كوردێكم لە ئەوروپا لە كۆڕێكی زانیاری ئەوروپی‬ ‫بڕوانامەی ئەكادیمی بە كوردێك ببەخشن و منیان‬ ‫كردە بەرپرسی كۆڕی زانیاری هەر سەر ئەنجامی‬ ‫ئەوەی ئەوان خۆیان بە كورد دادەنێن‪ ،‬شانازی‬ ‫پێوە دەك��ەن لەگەڵ كۆمەڵێك دۆستی كورد‬ ‫توانیمان كۆمەڵەی دۆستایەتی گەلی سڕبیا و گەلی‬ ‫كورد دابمەزرێین منیان بە سەرۆكی كۆمەڵەكە‬ ‫هەڵبژارد ئێستا خاوەنی پەیجی خۆمانین‪.‬‬ ‫پ‪ :‬كاتێك ئەو داهێنانەتان ئەنجام دا كامە الیەن‬ ‫زیاتر بایەخیان پێدا و پێشوازیان لێكرد لە ئاستی‬ ‫حكومەت و و جەماوەر و میدیاكاندا؟‬ ‫و‪ :‬ئەوەندەی راگەیاندنی سربیا گرینگی بە‬ ‫توێژینەوەکەم دا‪ ،‬ئەوەندە راگەیاندنی كوردی‬ ‫پێشوازی لێنەكرد‪ ،‬كۆڕی زانیاری سربی لە دەیان‬ ‫كۆنفرانس و كۆبوونەوە باسی ئ��ەو مەسەلەی‬ ‫ك��ردووە و من سمینارم هەبووە مێوانداری كرام‬ ‫بۆ واڵتی كۆسۆڤۆ‪ ،‬سمینارم ك��ردووە بەشداری‬

‫كۆنفرانسەكی گەورەی مێژوویم كرد لە گۆڤار و‬ ‫رۆژنامە و تەلەڤیزیۆنەكاندا دیمانە كراوم بە بڕوای‬ ‫من لەوێ زیاتر پێشوازی لێ كرا‪ ،‬من لە یەكێتی‬ ‫نووسەران كۆڕێكم بەست نە تەلەڤزیۆنی كوردستان‬ ‫نە كوردسات نە زاگرۆس هیچ تەلەڤیزیۆنێك لەوێ‬ ‫نەبوو تەلەڤزیۆنێكی لۆكاڵی لەگەڵ ئەو پەڕی‬ ‫رێزم یەك دوو تیڤی لۆكاڵی لەوێ بوون‪ ،‬دەبوایە‬ ‫ئەو مەسەلەیە زۆر بە گەورەیی بقۆزێتەوە داخی‬ ‫گ��ەورەم هێشتا گەلی كورد ماویەتی لە هەندێ‬ ‫مەسەلەی گرنگ بگات‪ ،‬چونكە هەتا ئێستا مێژووی‬ ‫راستەقینەی خۆی نەخوێندۆتەوە نەنووسراوەتەوە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬نیازی گ��ەڕان��ەوەی یەكجاریتان نییە بۆ‬ ‫كوردستان؟‬ ‫و‪ :‬بێگومان خوێندنی دكتۆرا تەواو بكەم بە ماڵ‬ ‫و منداڵەوە دێمەوە‪.‬‬ ‫پ‪ :‬ئەگەر رزگار رەنجەڕۆ بەرپرسی ئەو شارە‬ ‫بایە پەیكەر بۆ كێ دادەنا لە هەولێر؟‬ ‫و‪ :‬عەبدولخالق مەعروف و مزەفەر سلێمان‬ ‫شەریف كە تاوەكو ئێستا خەڵكی هەولێر نایناسن‪.‬‬ ‫پ‪ :‬پێناسەت بۆ ئەو ناوانە چییە؟‬ ‫مەسعود محەمەد\فەیلەسوفێكی گەورەی كورد‬ ‫بوو‬ ‫زیاد ئەسعەد\ هونەرمەندێكی زۆر رەسەن‬ ‫چایخانەی مەچكۆ\قوتابخانەی رۆشنبیران‬ ‫عەشق\بەردەوامی ژیان‬ ‫كچە كۆیی\ خۆشەویستیەكی رابردوو‬ ‫ئامادەیی كوردستان \ئ��ەگ��ەر پێم بكرێت‬ ‫ئامادەیی كوردستان وەكو شانۆی پراك لە زێر‬ ‫دەگرم شانۆی پراك زیاتر لە ‪ 10‬تەن زێڕی تێدایە‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪11‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫ئەزموون و بیرەوەری‬ ‫(رەجەب حاجی) لە ساڵی ‪ 1971‬لەمێرگە سۆر لەدایك بوە‪ ،‬لەساڵی ‪ 1988‬تا ‪3009‬لە ناو یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان كاری كردووە‪ ،‬چەندین پلەی بەرپرسیارێتی بڕیوە‬

‫كاری ئێستای ئەندامی دەستەی ئەكادیمیای پێگەیاندنی كادیرانی (پ ‪.‬د ‪ .‬ك )‬

‫ئامادەكردنی‪ :‬نـەوزاد فـوئـاد رەشید‬

‫«سەركردایەتی ئێستاكە‬ ‫زۆر زیرەك و تێگەیشتوو و‬ ‫پێگەیشتون‪ ،‬بەاڵم جورئەت‬ ‫بەخۆیاننادەن ئیشبكەن»‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪12‬‬

‫لە درێژەی هەڵدانەوەی الپەڕەكانی ئەزمون‬ ‫و بیرەوەری لە ناو یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لە گۆشەی ئەمجارەماندا هەڤاڵ‬ ‫(رەج���ەب حاجی) رۆشنایی دەخاتە سەر‬

‫سااڵنی كاركردنی لەم رێكخراوەداو‪ ،‬لە دیدی‬ ‫خۆیەوە باس لە رابردووی پڕ سەروەری و رۆڵی‬ ‫بەرهەمداری (ی‪ .‬ل‪ .‬د‪ .‬ك) دەكات‪ ،‬هەروەها‬ ‫ئاماژە دەدا بە كاریگەرییەكانی ئەم رێكخراوەو‬

‫بە قوتابخانەی دەزانێ بۆ پێگەیشتنی الوان‬ ‫لە رووی بەهرەو كەسایەتی و گەیشتن بە‬ ‫ئاستێكی پێشكەوتوو‪ ،‬لە كۆتاییشدا چەند‬ ‫پێشنیازێك دەخاتەڕوو‪.‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫توانا مادییەكانیش رۆڵی زیاتر دەبینن‪ ،‬ئەم‬ ‫توانا مادیانەش بە رێكخراوێكی وەك یەكێتی‬ ‫الوان فەراهەم ناكرێت‪ ،‬دەبێت حكومەت یان‬ ‫جیهەتێك هاوكاریت بكات‪ ،‬دەنا من زۆجار‬ ‫بیرم لەوە دەك��ردەوە گوناحە الوێكی كورد‬ ‫نەك واڵتانی دەرەوە‪ ،‬بگرە لە بادینان نازانێت‬ ‫ه��ەوارم��ان چۆنە‪ ،‬یان لە گەرمیانە زاخۆی‬ ‫نەدیتوە‪ ،‬ئەمە جێگای داخە جا پێویستیەكی‬ ‫زۆرگرنگە گەشت ب��ەالوان بكرێت و دنیای‬ ‫چواردەوری خۆیانیان پێ ئاشنا بكرێت‬ ‫پ��رس��ی��ار‪/:‬چ��ەن��د س��اڵ��ێ��ك ب��ەرپ��رس��ی‬ ‫پەیوەندییەكانی یەكێتی الوان بویت‪ ،‬كارەكانی‬ ‫ئەم بەشە تاچەند سودی بەالوان گەیان‪ ،‬چ‬ ‫ئەوانەی دەرەوە چ ئەوانەی لە ناوخۆدا ‪.‬‬ ‫وەاڵم‪/‬ئەو پەیوەندیانەی لەگەڵ رێكخراوەكانی‬

‫دەرفەت بۆ الوانی نێو شاری كەركوكیش رەخسا‬ ‫بەشداربن‪ ،‬زۆر لەكچ و كوڕانی الوی كوردستان‬ ‫سودیان لێ بینی‪ ،‬ئەم كارە بە پرۆژەی یەكێتی‬ ‫الوان و هاوكاری سەرۆكی حكومەتی هەریمی‬ ‫كوردستان بەرێز كاك نێچیرڤان بارزانی و‬ ‫هەندێك لە كۆمپانیاكان و بەرپرسانی دیكەی‬ ‫حزبی و حكومی كوردستان ئەنجامدرا‪. ،‬ئەم‬ ‫كارە ئێستا كەش لە ئەوروپا دەكرێت‪ ،‬كە‬ ‫ئەوان چەندە لە ئێمە پێشكەوتوترن‪.‬‬ ‫‪-2‬دروستكردنی یەكەی نیشتەجێ بون‬ ‫ب��ۆ الوان���ی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ك��ە دەت��وان��م بڵێم‬ ‫ئەوكات رێكخراوی الوان مزاجەفەیەكی زۆری‬ ‫بەرێكخراوی الوانەوەكرد‪ ،‬لەبەر ئەوەی كارێكی‬ ‫تازە بو لەكوردستان و لە عیراق‪ ،‬رێكخراوی‬ ‫الوان توانی سیقەبۆ خەڵك دروست بكات كە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫پرسیار‪/‬چۆن رێكخراوی یەكێتی الوانی‬ ‫دیموكراتی كوردستانت ناسی؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬لەسەرەتای ساڵی (‪ )1988‬هاتمە‬ ‫ناو رێكخستنەكانی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بەگوێرەی ئ��ەوەی خانەوادەی‬ ‫ئێمە وەك بەشێك لەخانەوادەكانی دیكەی‬ ‫كوردستان دوای هەرەسی شۆرشی ئەیلولی‬ ‫مەزن لە ساڵی (‪)1975‬ئ��اوارەی ئێران بوین‪،‬‬ ‫لە شاری ئورمیە شوێنێك هەبوو پێیان دەگوت‬ ‫بازار باش (پ‪.‬د‪.‬ك) بارەگایەكی هەبوو لەوێ‬ ‫ن��اوە ن��اوە ئێمەیان بانگ دەك��رد بۆ ئەوێ‪،‬‬ ‫ئەوكات شەهید(شێخ شەوكەت و شەهید‬ ‫تەیب)چەند جارێك لەگەڵمان دادەنشتن‪ ،‬باسی‬ ‫ئەوەیان بۆ دەكردین كە ئێمە لەسەركوردایەتی‬ ‫و كوردبونمان ئێستاكە ئاوارەین و لێرەوە‬ ‫باوك و براكانی ئێوە پێشمەرگەن و دەبێت‬ ‫بە هەموو شێوەیەك ئاگاتان لەخۆتان بێت‪،‬‬ ‫هەندێك شت هەبوو پێویست بۆ ئێمەی قوتابی‬ ‫خۆمانی لێ بپارێزین‪ ،‬داوای���ان لێ كردین‬ ‫پەیوەندی بە رێكخراوی الوان و قوتابیانەوە‬ ‫بكەین ‪ .‬لەوكاتەوە لە ساڵی (‪) 1988‬تاكو‬ ‫ساڵی( ‪) 2009‬كۆنگرەی ‪7‬می یەكێتی الوان‬ ‫كارم لەم رێكخراوەدا كرد‪ ،‬یەكەم چاالكیشم‬ ‫لەوكاتەدا بو كە لەساڵی (‪ ) 1998‬حكومەتی‬ ‫ئەوكاتی بعسی روخ���او هەڵبجەی كیمیا‬ ‫بارنكردبوو‪ ،‬خەڵكانێكی زۆر پەنایان بۆ ئێران‬ ‫هێنابوو‪ ،‬پێویستیان بە كۆمەك و هاوكاری‬ ‫ئێمە هەبوو‪ ،‬ئێمەی رێكخراوەكانی الوان و‬ ‫قوتابیان تیمێكمان پێكهێنابوو بۆ كۆمەككردنی‬ ‫ئەوان لەگشت بوارەكانی پێداویستی بۆ ئەوان‬ ‫لەوسەردەمە‪ ،‬توانیمان لەرێگەی خۆمانەوە‬ ‫هاوكاریان بۆ كۆبكەینەوە ‪.‬‬ ‫پرسیار‪ :‬ئەوكات پەیوەندیت بەم رێكخراووە‬ ‫كرد ئ��ارەزوی چیت هەبوو‪ ،‬یان بڵێین لەچ‬ ‫بوارێك شارەزابویت؟‬ ‫وەاڵم‪/:‬ل��ەوەت��ەی باسی ئ��ارەزوو دەكرێت‬ ‫زی��ات��رل��ە( ‪ )25‬ساڵە م��ن دەڵ��ێ��م گەشتو‬ ‫گ��وزار‪ ،‬زۆر زۆر حەزم لەگەشتكردنە ئەوجا‬ ‫گەر لەبندارێكەوە بۆ بندارێكی دیكە بێت و‬ ‫حەزبەكاری سیاسیش دەكەم‪.‬‬ ‫پرسیار‪/‬لەناو یەكێتی الوان تاچەند توانیت‬

‫ئەو ئ��ارەزوان��ەت جێ بەحێ بكەێت و پاش‬ ‫ئەوەی بویتە ئەندامی مەكتەبی سكرتاریتی‬ ‫الوان‪ ،‬تاچەند هەوڵتدا كار لەم بوارە بەگشتی‬ ‫بكەیت؟‬ ‫وەاڵم‪/‬ب���ەپ���ێ���ی ت��وان��ا م��ن ت��وان��ی��وم��ە‬ ‫حەزەكانی خۆم مومارەسە بكەم‪ ،‬هەمیشە‬ ‫گ��ەر بەدەربڕینێكیش بێت باسمكردووە‪،‬‬ ‫سەبارەت بە كاركردن بۆ عامی الوان ئەوەیان‬ ‫نەمانتوانیوە ك��اری لەسەر بكەین‪ ،‬چونكە‬ ‫تەنها توانا مەعنەویەكان رۆڵ نابینن‪ ،‬بەڵكو‬

‫ناوەوەی كوردستان هەمان بوو كە ‪23‬رێكخراو‬ ‫بوو زۆركاری باشمان كرد‪ ،‬تێگەیشتنی باش‬ ‫هەبوە‪ ،‬هەمیشە ئێمە رێكخراوی الوان بەچاوی‬ ‫رێ���زەوە روانیومانە رێكخراوەكانی دیكە‪.‬‬ ‫سەبارەت بە ئەوكارانەی كە راستەوخۆ سودی‬ ‫بۆ تاكی الو هەبوو چەند خاڵێكی باش بوون‪،‬‬ ‫دەكرێت ئێستا كە ئاماژەی بۆبكەین‪:‬‬ ‫‪-1‬ب��وك گواستنەوەی بەكۆمەڵ بۆ الوانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بێ جیاوازی لە نێو شارەكاندا‪،‬‬ ‫خۆش بەخاتانە دوای پرۆسەی ئازادی عیراق‪،‬‬

‫‪13‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪14‬‬

‫بێن لەرێگەی ئەم كۆمپانییایەوە ببنەخاوەن‬ ‫خانوو بە شێوازیی زۆر هەرزان و گونجاو‪ ،‬كە‬ ‫لەگەڵ داهاتی خێزانەكە بگونجێت‪ ،‬چونكە‬ ‫خەڵك الی ئاسان نەبوو سیقە بە كۆمپانیا‬ ‫بكات‪ ،‬بۆیە ئێمە لە ناو كارەكەدابوین و خەڵك‬ ‫زانی ئەم كارە باشە‪ ،‬كە دەڵێم مزاجەفە‪ ،‬ئەی‬ ‫ئەگەر كۆمپانیایەكە نەی توانیبا بەباشی و‬ ‫لەكاتی خۆی ئەر كەكەی جێ بەجێ بكات؟‬ ‫ئەوكات خەڵك پێش ئ��ەوەی بچێتە پێش‬ ‫كۆمپانیا دەهاتە پێش بارەگای الوان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خۆشبەختانە توانرا كارەكە بۆ بەرژەوەندی‬ ‫گشتی بەرێوەبچێت‪.‬‬ ‫‪-3‬سەبارەت بە دیتنەوەی ئیش بۆ الوان‪:‬‬ ‫چەندین جار هەوڵی دیتنەوەی كارمان بۆ‬ ‫الوی بێكار فەراهەمكردو تێیدا سەركەوتوبوین‪،‬‬ ‫ئەمانە بەشێكن ل��ەك��اری پەیوەندیەكان‪،‬‬ ‫دەچوینە كۆمپانیاكان و فۆڕممان لێان‬ ‫وەردەگ��رت تابزانین پێویستیان بە چ جۆرە‬ ‫كارمەندێك هەیە ‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪:‬ك��ارەك��ان��ی ئێوە ل��ە كۆنگرەی‬ ‫(‪ )6‬و ئێستاكەی كۆنگرەی (‪ )7‬چۆن‬ ‫هەڵدەسەنگێنیت؟‬ ‫واڵم‪ :‬رێكخراوەكە هەمان ئەو رێكخراوەیە كە‬ ‫ئێستاكە هەیە‪ ،‬هەموومان كادری پێگەیشتوی‬ ‫ئەو قوتابخانەین‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی قسەیەك هەیە‬ ‫كەس بە دۆی خۆی ناڵێت ترشە‪ ،‬سیستەمی‬ ‫ئەوكات و ئێستاكە زۆر جیاوازە‪ ،‬ئەوكات دوای‬ ‫روخانی رژێمی سەدامی خوێن مژبوو‪ ،‬دوای‬ ‫ساڵی ‪ 2003‬وەزعی ناوچەكە گۆڕانی گەورەی‬ ‫بەسەرداهات‪ ،‬بەاڵم دەكرێت ئەوەی ئێستاكە‬ ‫جیاوزایی بەخۆیەوە ببینێت‪ ،‬دەمەوێت ئەوەش‬ ‫بڵێم كاتی خۆی دوای نەوەدەكان ئێمە دەچوینە‬ ‫جێگایەك قسە بۆ الو یان خەڵك بكەین‪ ،‬زۆر‬ ‫جار قسەكانمان بەهەر نەوعێك بوایە خەڵكێك‬ ‫هەبوو چەپڵەی لێدەدا‪ ،‬دەی گوت دەستخۆش‪،‬‬ ‫ئەمە بۆ ؟چونكە ئەوكەسەی قسەی دەكردو ئەو‬ ‫كۆڕو كۆبونەوەی بەرێوەدەبرد توانایەكی باشی‬ ‫قسەكردنی هەبوو‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی ئەوخەڵكەی‬ ‫كە هاتبوو بەرانبەرت دانشتبو گۆی دەگرت‪،‬‬ ‫ئەوەیش خەڵكێكی دڵسۆز و پاك بوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫جیاوازیەكەی نێوانمان تەنها هونەری قسەكردن‬

‫بوو‪ ،‬بەاڵم ئەمڕۆ وەرە دەچینە هەمان جێگا‬ ‫بۆ قسەكردن‪ ،‬یەكەم زۆر بەزەحمەت‬ ‫دەتوانیت گوناحە الوێكی كورد نەك واڵتانی‬ ‫‪100‬كەس كۆبكەیتەوە‪ ،‬چونكە خەڵك مەجالی‬ ‫ئەوەی نەماوە لەبەر ئیشوكاری خۆی‪ ،‬دووهەم دەرەوە‪ ،‬بگرە لە بادینان نازانێت‬ ‫پێت دەڵێت من بێزاربومە لەوەی كە دەڵێیت هەوارمان چۆنە‪ ،‬یان لە گەرمیانە‬ ‫ئەمە واو ئەوە وا‪ ،‬وەرە بزانە تۆ دەتوانێت‬ ‫زاخۆی نەدیتوە‬ ‫چیم بۆبكەیت‪ ،‬ئ��ەم ج��ارە چەپڵەلێ ن��اداو‬ ‫بڵێ دەستخۆش‪ ،‬ئەوقسانەی من بۆی دەكەم‬ ‫لەمنیش باشتر دەزانێت بیكات‪ ،‬بەشێوەیەكی ئیدارەدانت هەیە‪ ،‬باشە گوناحی رێكخراوەكە‬ ‫گشتی خەڵك ئەمڕۆ چاوكراوەتر‪ ،‬مەبەستم چیە سبەینێ تۆ دێیتە سكرتاریەت‪ ،‬رۆڵی‬ ‫ل��ێ��رەدا ئ��ەوەی��ە ج��ی��اوازی زەم��ەن جیاوازی خۆت نەبێنێت‪ .‬ئەمەیان هەڵەی خۆتە نەك‬ ‫رێكخراوەكەو كەسانی پێش خۆت‪.‬‬ ‫كاركردنی دەوێت‪.‬‬ ‫پرسیار‪/‬ئەزمونی كاركردنی كاك(رەجەب‬ ‫پ��رس��ی��ار‪/:‬ه��ەس��ت ن��اك��ەی��ت ئ��ێ��وەی‬ ‫سەركردایەتی پێشوتر نەتان توانیبێت كادری حاجی) لەنێو ئیشوكاری رێكخراوی الوان‬ ‫باش پێبگەیەنن بۆ ئەمڕۆ ؟ دووهەم تەماشای تاچەند سودی لی بینی بۆ كاركردنی ئێستاكەت‬ ‫پەیڕە و پرۆگرامی رێكخراوی الوان بكەیت‪ ،‬كە لە ناو حزب كاردەكەیت‪.‬‬ ‫وەاڵم‪ /‬لە هەرسێ بواری دەست و زمان و‬ ‫لە كۆنگرە بۆ كۆنگرە گۆڕانكاریەكی ئەوتۆی‬ ‫تیانابینیت‪.‬؟ئەم دوو سەرنجە زۆرجار لەالیەن پێنوس‪ .،‬واتا من بومە قسەكەرێكی باش و‬ ‫بومە نوسەرێكی باش و فێری هەردوو شێوە‬ ‫كادیرانی ئێستاكە باس دەكرێت؟‬ ‫وەاڵم‪/‬سەبارەت بەپێگەیاندنی كادیر بۆ دووا زاری كرمانجی و سۆرانی بوم‪ ،‬بەدەستەكانی‬ ‫رۆژ‪ ،‬ئەم رەخنەیە لەستافی پێشخۆم و لەستافی خ��ۆم ك��ارەك��ان��ی ئەستوم بەبێ دوو دڵی‬ ‫سەردەمی خۆم ناگرم‪ ،‬چونكە بۆ نموونە كاتێك راپدەڕێنم‪ ،‬لە زاخ��ۆ تاكو دوابستە خاكی‬ ‫خێزانیك منداڵێك بە باشترین ئادای پەروەردەیی هەرێمی كوردستان كە چیای حەمرینە بیبینم و‬ ‫پەروەردە دەكات كە تەمەنی گەیشتە(‪)20‬ساڵ خەڵكی لێ بناسم و چاالكی تیا ئەنجام بدەم‪،‬‬ ‫ئەو پێگەیشت‪ ،‬گەر بەدوای ئارەزوویەكی دیكە ئەمە بەفەزلی رێكخراوی یەكێتی الوان بوە‪،‬‬ ‫كەوت و نەگەڕایەوە سەر‪ ،‬ئەوەی خێزانەكەی تامابم شانازی پێوەدەكەم‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬پێشنیارت چیە بۆ ئێستاكەی‬ ‫فێری ك��ردووە گوناحی ئەوخێزانە چی یە؟‬ ‫لەگەڵ رێزم بۆ سەركردایەتی ئێستاكە زۆر رێكخراوەكە؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬پێشنیاردەكەم سەركردایەتی‬ ‫زیرەك و تێگەیشتو پێگەیشتون‪ ،‬بەاڵم جورئەت‬ ‫بەخۆیاننادەن ئیشبكەن‪ ،‬بەداخەوە نەبونی ئەم رێكخراوەكە بەپێی دەرفەتی خۆیان ناوەناوە‬ ‫جورئەتە زۆركێشەیە‪ ،‬چونكە رابردوی كاركردنی بتوانن گەشت ب��ەالوان بكەنن بەتایبەتی بۆ‬ ‫هەریەك لەوكادیرانە لە نێوان هەردوو كۆنگرەی دەوڵەتە ئەوروپیەكان‪ ،‬كاریگەری باش و گرنگی‬ ‫(‪5‬و ‪ )6‬زۆرباش باو رێك و پێك بوە گشت دەبێت لە سەر ئادای بیركردنەوە و كرانەوەی‬ ‫ئەوانە لەسنووری ناوەندە بااڵكانی خۆیان رۆڵی مێشكیان و شارەزابونیان و تێفكرینیان و‬ ‫باشیانگێڕاوە‪ ،‬دەست و قاچی ئێمە ئەوكات دروستبونی ئیتیماز و خۆشەویستی خاك‬ ‫ئەوان بون‪ ،‬هەر ئەو رۆڵدیتنەی ئەوان وای كرد و ب��ڕوا بەخۆ بونیان‪ ،‬چونكە دەرێ دیتن‬ ‫ئەوان بێنە پێش و ئیبرازبكرێن و دواتر ئەوانە لە زۆرشتت فێردەكات‪ ،‬تا نەبینیت نازانیت چەندە‬ ‫كۆنگرە دەرچون‪ ،‬باشە ئێستاكە تۆ بەرپرسی بۆتگرنگ بوە‪ ،‬چونكە ئەم شێوازە ئاشنابونە بە‬ ‫ناوەندێكی بااڵی ئیشەكانت دەبینم زۆرباش شێوەژیانی خەڵكانی دیكەی زۆرجیاواز لە تۆ‬ ‫و كادیرێكی سەركەوتویت و پاك و خاوێنی لە گشت بوارەكان ‪ .‬ئەم كارە گەورەترین ئیشی‬ ‫لەگشت رویەكەوە‪ ،‬توانای باشی قسەكردن و رێكخراوەكانی الوان و قوتابیان و ئافرەتانە‪.‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫یەكێتی الوان‪ ،‬گروپی پارێزەرانی الو خەاڵت دەكات‬ ‫راپۆرت‪ :‬پێشکەوتن‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫لە رێو رەسمێكی تایبەتدا لە هۆڵی ناوەندی‬ ‫ب��ااڵی هەولێری یەكێتی الوان��ی دیموكراتی‬ ‫كوردستان مەكتەبی سكرتاریەتی الوان‪ ،‬هەڵسا‬ ‫بەخەاڵتكردنی گروپی پارێزەرانی خۆبەخشی‬ ‫الو و ئەو پارێزەرانەی لە كەیسی ئەنفالدا‬ ‫خۆبەخشانە بەرگرییان لە كەیسی ئەنفال‬ ‫دەكرد‪ ،‬بەتایبەت لە کەیسی ناساندنی ئەنفال‬ ‫بە جینۆساید لە دادگای بااڵی تاوانەکان‪.‬‬ ‫بە ئامادەبوونی ژمارەیەكی زۆر لە دادەوەر‬ ‫و پارێزەران و سكرتێری الوان و كارگێرانی‬ ‫سكرتاریەت و دكتۆر پشتیوان سادق و دادوەر‬ ‫محەمەد عورێبی و شارەزایانی بواری یاسا‪،‬‬ ‫گروپی پارێرەزانی الو رێورەسمێكیان ساز‬ ‫كرد سەرەتای رێورەسمەكە بە وتاری گروپی‬ ‫پارێزەرانی الو و لقی هەولێری سەندیكای‬ ‫پ��ارێ��زەران��ی كوردستان و دادوەر محەمەد‬ ‫عورێبی سەرۆكی دادگ��ای كردنی س��ەدام و‬ ‫سەرانی بەعس دەستی پێکرد‪ ،‬پاشان خەاڵتی‬ ‫رێزلێنانی مەكتەبی سكرتاریەتی یەكێتی الوان‬ ‫و لقی هەولێری سەندیكا بەسەر ئەندامانی‬ ‫گروپی پارێزەرانی الو و پارێزەرانی بەرگریكار‬ ‫لە كەیسی ئەنفال دابەشكرا‪.‬‬ ‫محەمەد گەرمیانی بەرپرسی پەیوەندییەكانی‬ ‫یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان لەبارەی‬ ‫ئامانج و پاڵپشتی كردنی یەكێتی الوان بۆ ئەم‬ ‫گروپە خۆبەخشییە گوتی «ئێمە وەكو یەكێتی‬ ‫الوان��ی دیموكراتی كوردستان لەگەڵ هەموو‬

‫پرسەكانی گەنج كار دەكەین‪ ،‬یەك لەو پرسە‬ ‫گرنگانە ئەوەیە لەبەر ئەو نەهامەتی و ئەو‬ ‫كارەساتانەی ڕووبەڕووی میللەتی كورد بۆتەوە‬ ‫بەتایبەت الوان لە سااڵنی دوور و درێ��ژی‬ ‫خەباتی نەتەوەیی‪ ،‬یەك لەوانە ئاشنابوونی‬ ‫ئێمە بە یاسا و مافی مرۆڤ ئێمە زۆر كەیسی‬ ‫گرنگمان هەبووە چ لە كاتی خەبات چ لە‬ ‫جینۆساید و كیمیا باران چ لەو شۆرشانەی‬ ‫ك��راوە‪ ،‬ئەو زوڵمەی لە ئێمە ك��راوە ئەوانە‬ ‫هەمووی بەسەر گەنجدا هاتووە ئەمرۆش ئێمە‬ ‫زۆر پێویستیمان بە كارە یاساییەكانە یاسای‬ ‫مافی مرۆڤە»‪ .‬گەرمیانی گوتیشی « ئامانج‬ ‫لەوەیە ئاشنابوونی گەنجی ئێمە بە یاسا بە‬ ‫وشە یاساییەكانە لە دیوێكی ترەوە ئاشنابوونی‬ ‫خ��ودی گەنجەكان چ��ۆن داوای مافی خۆی‬ ‫بكات‪ ،‬چۆن حكومەت مافەكانی ئەوی دەوێت‬ ‫وەكو گەنج ئەوە لە ڕووی هۆشیاری یاساییەوە‬ ‫بێگومان‪ ،‬ئەمڕۆ لە كوردستان هەموو گەنجێك‬ ‫دەڵێت ئەو شتانە مافی خۆمە لە حكومەتی‬ ‫بسەنم‪.‬‬ ‫الی خۆییەوە‪ ،‬ن��ەوزاد سابیر بەرپرسی‬ ‫گروپ پارێزەرانی الو بە پێشكەوتنی راگەیاند‬ ‫«وەكو گروپی پارێزەرانی الوان لە ساڵیادی‬ ‫دامەزراندنی گروپەكەمان هەروەها هاوكاتە‬ ‫لەگەڵ ساڵیادی بە جینۆ سایدی تاوانەكانی‬ ‫ئەنفال لە الیەن دادگای تاوانەكانی عێراقەوە‪،‬‬ ‫خەاڵتمان بۆ ئەو پارێزەرانە كوردەیە كە لە‬

‫دوای ساڵی ‪ 2003‬چوونە بەغدا بە شێوەی‬ ‫خۆبەخشانە بەرگرییان لەو كەیسە كردووە‪،‬‬ ‫تا وەكو كەیسەكە بە جینۆساید ناسرا‪ ،‬ئێمە‬ ‫گروپی پارێزەرانی الو رێورەسمێك بۆ رێز‬ ‫لێنان لەو پارێزەرانە رێك دەخەین‪ ،‬هەروەها بە‬ ‫سوپاسەوە لقی هەولێری سەندیكای پارێزەرانی‬ ‫كوردستان و مەكتەبی سكرتاریەتی یەكێتی‬ ‫الوان��ی دیموكراتی كوردستان هەر یەك لە‬ ‫پارێزەرانی گروپی الو خەاڵت دەكرێن بۆ زیاتر‬ ‫هاندانیان بۆ كاری خۆبەخشی تا ئەو كاتەی لە‬ ‫توانامان دابێت خەڵك پێویستی بە هاوكاریمان‬ ‫بێت ئێمە زیاتر و زیاتر كار دەكەین»‪.‬‬ ‫ئەوین عەلی‪ ،‬پارێزەر لە گروپی پارێزەرانی‬ ‫الو بۆ پێشكەوتن دوا و گوتی «سەرەتا‬ ‫دەستخۆشی لە یەكێتی الوان دەكەم بۆ ئەو‬ ‫رێزلێنانە بە دڵنیاییەوە ئەو رێزلێنان و خەاڵت‬ ‫كردنە رۆڵێكی بەهێزی دەبێت بۆ بەردەوامیدان‬ ‫و هاندانمان ئەگەر شێوازی ئەم كارانە بەردەوام‬ ‫بێت گەنجەكەمان زیاتر هانبدەن ئامانجمان‬ ‫كاری خۆبەخشیە جیا لە كاری پارێزەرایەتی‬ ‫خۆمان كاری خۆبەخشی لە كەیسی ئەنفال و‬ ‫ئەو ژنانەی تووشی توندوتیژی دەبن كاریان‬ ‫بۆ دەكەین»‪.‬‬ ‫شایانی باسە گروپی پ��ارێ��زەران��ی الوی‬ ‫خۆبەخش لە ‪ 2012-6-24‬دا بە كۆمەك و‬ ‫پاڵپشتی راستەوخۆی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان دامەزراوە خۆبەخشانە كار دەكات‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪15‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫جەمال سەرگەتی‪:‬‬ ‫ئەزموون وەك‬ ‫مۆڵەت وایە بۆ‬ ‫ڕۆژنامەنوس‬ ‫دیمانە‪ :‬عومەرعەزیز‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪16‬‬

‫جەمال حمەالو ناسراو بە جەمال سەرگەتی‪،‬‬ ‫لە ساڵی (‪ )1992‬لە شاری هەڵەبجە لە دایكبووە‬ ‫و وەك مناڵەكانی تری هەڵەبجە ژیانی منداڵی‬ ‫لە ناو ئازارەكانی ئەو شارەدا بردووەتە سەر و‬ ‫لە ئێستاشدا هەر لە ناو هەڵەبجەدا نیشتەجێی‬ ‫یە‪ ،‬وەك پەیامنێریش لە ماڵپەڕی ( پیوكەی‬ ‫میدیا و ڕۆژنامەی كوردستانی نوێ ) لە شاری‬ ‫هەڵەبجە كاردەكات‪ ،‬لەم چاوپێكەوتنەی لەگەڵ‬ ‫(پێشكەوتن) ئ��ام��اژە دەڵ��ێ��ت‪ »:‬هاوكاری‬ ‫نەكردنی ڕۆژنامەنوسان لە شاری هەڵەبجە‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ بەرتەسككردنەوەی ئازادی‬ ‫ڕۆژنامەگەری كوردی»‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬كەی و چۆن تێكەڵ بە بواری‬ ‫ڕاگەیاندن بوویت؟‬ ‫جەمال‪ /‬دەس��ت بە كاربوونم لە ب��واری‬ ‫ڕاگەیاندن دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی (‪ ،)2010‬كە‬ ‫یەكێك بوو لە خولیاكانی ژیانم و پێم خۆشبوو‬ ‫وەك گەنجێك لە بواری ڕاگەیاندن خزمەت بە‬ ‫گەلەكەم بكەم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬ڕۆڵی میدیا لە هەڵەبجە چۆن‬ ‫دەبینی؟‬ ‫جەمال‪ /‬میدیاكان لە ئێستادا ڕۆڵێكی‬ ‫بەرچاویان هەیە لە گەیاندنی زانیاری ڕووداو‬ ‫پێشهاتەكان بە خەڵك‪ ،‬چونكە لە گواستنەوەی‬ ‫ئ��ەو ڕووداوان���ەی كە ڕوو دەدەن دەورێكی‬ ‫گرنگیان هەیە‪ ،‬هەروەها میدیاكان توانیویانە‬ ‫و دەشتوانن خەمەكانی خەڵك باڵو بكەنەوە‬ ‫و كێشەكانیان بگەیەننە الیەنی پەیوەندیدار‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬ئایا میدیاكان وەك پێویست‬ ‫توانیویانە تیشك بخەنە سەر سنورەكە؟‬

‫جەمال‪ /‬كە ش��اری هەڵەبجە لە (‪3 16‬‬ ‫‪ )1988‬لەالیەن حكومەتی ئەوكاتی عێراقەوە‬ ‫كیمیاباران ك��را‪ ،‬میدیاكان بە جۆرێك ئەو‬ ‫كارەساتەیان بە جیهان ناساند تاكو ئێستاش‬ ‫واڵت��ان��ی جیهان ه��اوخ��ەم��ی ب��ۆ هەڵەبجە‬ ‫دەردەب���ڕن‪ ،‬ئەمەش گرنگی میدیا ب��وو كە‬ ‫وایكرد كارەساتێكی وا بە جیهان بناسرێت‪،‬‬ ‫بەڵێ دەتوانم بڵێم میدیاكان هەوڵیان داوە‬ ‫كێشەكان بگەیەننە الیەنی پەیوەندیدار هەتا‬ ‫چارەسەربكرێن‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪/‬ئەكرێ بڵێی ئەو گرفتانە چین‬ ‫وەك ڕۆژنامەنوس زیاتر ڕوو بەڕووتان دەبنەوە؟‬ ‫جەمال‪ /‬بەو پێیەی ماوەی چوار ساڵێك‬ ‫دەبێ كە وەك ڕۆژنامەنوس لە ڕادیۆ و ڕۆژنامە‬ ‫و ماڵپەڕی ئەلكترۆنی كارمكردووە و كاریش‬ ‫دەك��ەم ئەتوانم بڵێم پێنەدانی زانیاری لە‬ ‫هەندێ شوێن گرفتی نەك بۆ من بەڵكو بۆ‬ ‫هاوڕێ ڕۆژنامەنوسەكانیشم دروستكردوووە‪،‬‬ ‫بەاڵم بێجگە لەو گرفتە وەك خۆم هیچ كێشەو‬ ‫گرفتێكم بۆ دروست نەبووە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬هۆكاری پێنەدانی زانیاری‬ ‫بۆچی دەگەرێنیتەوە؟‬ ‫جەمال» لەراستیدا دەمەوێت ئەوە بڵێم‬ ‫ل��ەب��ەرئ��ەوەی ئەركی ئێمە ڕۆژنامەنوسیە‬ ‫پێویستە لە سەر ڕووداو پێشهاتەكان زانیاری‬ ‫ت��ەواو وەربگرین‪ ،‬بەاڵم لەالیەن هەندێك لە‬ ‫شوێنە ئەمنیەكان ئەو زانیاریانەمان نادرێتێ‪،‬‬

‫ئەگەرچی چەند جارێك داوام��ان��ك��ردووە كە‬ ‫زانیاری تەواومان بدرێتێ‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە ئەوان‬ ‫دەڵێن دەبێت نوسراوی س��ەرووی خۆمانتان‬ ‫پێ بێت ئەمەش هەندێ ك��ات گرفتی بۆ‬ ‫دروستكردووین‪ ،‬بۆیە ئەم هاوكاری نەكردنەش‬ ‫دەگەڕێنمەوە بۆ بەرتەسك كردنەوەی ئازادی‬ ‫ڕۆژنامەگەری كوردی‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬توانای ڕۆژنامەنوسانی ئێرە لە‬ ‫چ ئاستێكدا دەبینی؟‬ ‫جەمال‪ /‬بەو پێیەی سەرجەم ڕۆژنامەنوسانی‬ ‫شاری هەڵەبجە هاوڕێمن و لە نزیكەوە ئاگاداری‬ ‫ك��اری یەكترین‪ ،‬دەتوانم بڵێم بەگشتی لە‬ ‫ئاستێكی باشدان و توانیویانە ڕاستگۆبن لە‬ ‫گەیاندنی ڕووداو پێشهاتەكان و هەروەها‬ ‫توانیویانە پابەندی ئیتیكی ڕۆژنامەگەریبن‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬بەڕای جەنابتان ڕۆژنامەنوسی‬ ‫سەركەوتوو كێ یە؟‬ ‫جەمال‪ /‬پێم وایە ڕۆژنامەنوسی سەركەوتوو‬ ‫ئەو كەسەیە كە بتوانێت سەرجەم هەواڵ و‬ ‫ڕاپۆرتەكانی بە ڕاستگۆیانە باڵو بكاتەوە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬الی جەمال ئەزموون تاچەند‬ ‫گرنگە بۆ ڕۆژنامەنوس؟‬ ‫جەمال‪ /‬ئەزموون وەك مۆڵەت وای��ە بۆ‬ ‫ڕۆژنامەنوس بۆیە پێویستە ڕۆژنامەنوسان زیاتر‬ ‫گرنگی پێبدەن و ئەزمونیان هەبێ لە سەر‬ ‫كارەكەیان‪.‬‬

‫هــونەری‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫سەمیع جەوهەر‪ :‬بە پەیكەرتاشی‪ ،‬ئاشنین و هەڵكرداندن‬ ‫دەتوانین كلتوری كوردستان بە جیهان بناسێنین‬ ‫دیمانە‪ :‬هێمن خەلیل‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫یەكێكە لەهونەرەكانی شێوەكاری كەبریتیە‬ ‫لەهونەری دارتاشین‪ ،‬ئ��ەم ه��ون��ەرە مێژووكەی‬ ‫دەگ��ەڕێ��ت��ەوە بۆ س��ەدەه��ا س��اڵ لەنێو كلتوری‬ ‫كوردەواری‪ ،‬ئەم هونەرمەندەش سااڵنێكە لەم بوارە‬ ‫بەرهەمی جوان و ناوازەی بەرهەم هێناوە‪ ،‬بۆ ئەم‬ ‫مەبەستە بەچەند پرسیارێك هێنامانە ئاخاوتن‪:‬‬ ‫بەڕێزتان وەك��و ش��ارەزای��ەك لەبواری هونەری‬ ‫دارتاشی پێتان وایە ئەم هونەرە لەكوردستان تاچەند‬ ‫گرنگی پێدەدرێت؟ لەوەاڵمدا گووتی‪ :‬تاڕادەیەك‬ ‫الوازە‪ ،‬هونەرمەندی بە توانامان هەیەلەم بوارە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەستەمە‪ ،‬ئەمیش بەهۆی نەبوونی بنكەیەك‬ ‫یان بەشێك لە پەیمانگای هونەرە جوانەكان تایبەت‬ ‫بەهونەری دار‪.‬‬ ‫بەڕای ئەم هونەرمەندە بۆ ئەوەی لەم بوارەی‬ ‫هونەر هەنگاو بنرێت و بەرەو پێشەوە بچێت گووتی‪:‬‬ ‫بەڕای من ئەم هونەرە بكرێت بە بەشێك لەپەیمانگا‬ ‫لەبەشی شێوەكاری‪ ،‬هەروەها وەزارەتی ڕۆشنبیری‬ ‫بە هاوكاری سەندیكای هونەرمەندان‪ ،‬هونەرمەندە‬ ‫پسپۆرەكانی ئەم ب��وارە كۆبكاتەوە و بنكەیەكی‬

‫ڕاهێنان و فێركردن بكاتەوە بۆ ب��ەدی هێنانی‬ ‫هونەرمەندو كادری كارامە‪.‬‬ ‫(سەمیع جەوهەر) جگە لەوەی كە هونەرمەندە‬ ‫لەم ب��وارە‪ ،‬مامۆستای تایبەتمەندە لەقوتابخانە‪،‬‬ ‫وانەی هونەری دارتاشین بەقوتابیان دەڵێتەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫لێمان پرسی ئەو هونەرە لەقوتابخانەكان تاچەند‬ ‫گرنگی پێدەدرێت؟ لەوەاڵمدا گووتی‪ :‬تاڕادەیەك‬ ‫گرنكی پێدەدرێت و قوتابیش لەپۆلی حەوت تا نۆی‬ ‫بنەڕە تی شارەزاییەكی باشی دەبێت لە ناسینی‬ ‫كەلوپەلەكانی بەشی دارتاشی و هونەرەكانی دار‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی جێی داخە لەهەولێر تەنها لە یانزە‬ ‫قوتابخانە هەیە‪ ،‬واتا بەشێكی كەمی قوتابی سوودی‬ ‫لێوەر دەگرێت‪.‬‬ ‫ئەو هونەرمەندە باسی لەبەشەكانی هونەرەكە‬ ‫كردو گووتی‪ :‬هونەری دار وەكو هەر هونەرێك چەند‬ ‫بەشێك لەخۆ دەگرێت كە بریتین لەهونەرەكانی‪،‬‬ ‫پەیكەرتاشی‪ ،‬ئاشنین‪ ،‬هەڵكرداندن لەڕێی ئەم‬ ‫هونەرەوە دەتوانین شێوازی كلتوری كوردستان‬ ‫بەخەڵكانی جیهان بناسێنین و هونەری شێوەكاری‬ ‫دەوڵەمەنتر بكەین‪.‬‬ ‫سەمیع ج��ەوه��ەر باسی ل��ە وشوێنانە كرد‬ ‫كەلەشوێنەوار و مێژوو بۆمان ماوەتەوە تاچەند‬ ‫سوودی هەیە بۆ ئێستا لەم بارەوە گووتی‪ :‬ئەوەی‬ ‫لەمێژوو بۆمان ماوەتەوە سوودی لێوەردەگیرێت‬ ‫تائێستاش ئەم هەموو نەخش ونیگارە سەرنج‬ ‫ڕاكێشەی ل��ەدار نەخشێنراوە و لەسەر خانوو‬ ‫دیوارەكان كەسەدان ساڵ بەر لەئێستا دروستكراون‬ ‫لەشوێنەوارە كۆنەكانی وەك��و ق��ەاڵت و گەڕەكە‬ ‫كۆنەكانی شارو چەندانی شوێنی تر‪.‬‬ ‫ئەو هونەرمەندە باسی لەوە كرد كەئەو بەشە تەنها‬ ‫لەكۆلێژی ئەندازە هەیە ئەویش وەكو شارەزابوون‬ ‫لەكارە تەكنیكیەكان ن��ەوەك هونەر‪ ،‬هەروەها‬ ‫باسی لەكێشەو گرفتەكانی كردو گووتی‪ :‬كێشەو‬ ‫گرفتەكانم نەبوونی شوێنی گونجاو و كەلوپەلی‬ ‫چاك بۆ ئەنجامدانی كارەكانم‪ .‬لەدرێژەی قسەكانیدا‬ ‫داواك���اری هەبوو لەم ب��ارەوە گووتی‪ :‬داواكاریم‬ ‫ئەوەیە كەمامۆستاو كادیری لێهاتوو دابین بكرێت و‬

‫بایەخێكی تایبەت بدرێت بەقوتابی بۆ ئەوەی بتوانین‬ ‫لەداهاتوو نەوەیەكی بەتوانای هونەرمەند لەم بوارە‬ ‫پێبگەیەنین‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫هــونەری‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫گۆانیبێژ عەلی وەندی‪ :‬ساڵی ‪ 1966‬بە هاوكاری هونەرمەند‬ ‫مەزهەری خالقی كە ئەو كات سەرپەرشتی رادیۆی كرماشان‬ ‫بوو گۆرانیم تۆماركرد‬ ‫دیمانە‪ :‬سەربەست برزۆ‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪18‬‬

‫هونەرمەند عەلی وەندی یەكێكە لە هونەرمەندە‬ ‫دیارەكانی خانەقین و لەكوردستانیشدا ناودارە‬ ‫بە پێویستیمان زانی ئەم دیمانەیەی لەگەڵ ساز‬ ‫بدەین‬ ‫پ‪ /‬عەلی وەندی كییە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ناوم علی حسین سایەخانە ناسراوم‬ ‫بە عەلی وەن��دی لە ساڵی ‪ 1940‬لە بانمیلی‬ ‫خانەقین لە دایك بومە‪ ،‬سەرەتایی و ناوەندیم‬ ‫تەواو كردوە‪.‬‬ ‫پ‪/‬لە كەیەوە دەست داوەتە كاری هونەری؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬هەر لە منداڵیەوە خولیای گۆرانی‬ ‫وتنم هەبوە‪ ،‬بەاڵم لە ساڵی‪ 1966‬كە بومە‬ ‫پێشمەرگە لە شاخی بەمۆ ل��ەوێ رۆشتمە‬ ‫ك��رم��اش��ان و گ��ۆران��ی��ەك��ان��م ت��ۆم��ارك��رد‪ ،‬بە‬ ‫سەرپەرشتی هونەرمەند مەزهەری خالقی كە‬ ‫ئەوكات سەرپەرشتی رادیۆی كرماشانی دەكرد‪.‬‬ ‫پ‪/‬ك��ام لە هونەرمەندە گەورەكانی كورد‬ ‫كاریگەری لە سەر عەلی وەندی و گۆرانیەكانی‬ ‫هەبوە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬مامۆستا حوسێن عەلی زۆر كاریگەری‬ ‫ل��ە س��ەرم ه��ەب��وە‪ ،‬ه��ەروەه��ا گۆرانیەكانی‬ ‫حەمەساڵح دیالن و كەریم كابان و‪ ...‬نیش‪،‬‬ ‫بەاڵم تاكو ئێستا السایی كەسم نەكردۆتەوە‪.‬‬ ‫پ‪/‬گۆرانیەكانت ئاواز وهۆنراوەی كێن؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ئ��اوازی مامۆستا حەسن‬ ‫دڵسۆز ه��ەروەه��ا بەشێكیان هی‬ ‫خۆمن و لەم دوایانەشدا رحمان‬ ‫عبد الله ودڵشاد ج��اف ئ��اواز‬ ‫وهۆنراوەم بۆدادەنێن‬ ‫پ‪/‬ئ����ەی ه��اوس��اك��ەی ب��ەر‬ ‫پ��ەن��ج��ەرە ل��ە س��اڵ��ی ‪1968‬‬ ‫باڵوبۆوە ودەنگی دای��ەوە لەو‬ ‫س���ەردەم���ە‪ ،‬دەك����رێ بزانین‬ ‫هاوساكەی بەر پەنجەرە تەنها بۆ‬

‫گۆرانیەكەت داناوە یا خود یادگاریەكی كۆنە؟ ‪.‬‬ ‫وەاڵم‪ /‬ئایا هونەرمەند دڵی نیە؟ نەخێر من‬ ‫بۆ گۆرانیەكە دامنەناوە‪ ،‬بەو پەڕی مانای جوانی‬ ‫خۆشمدەویست بۆیە ئەم گۆرانییم بۆ ئەو وت‪،‬‬ ‫بەاڵم بە داخەوە بە قەسمەتی من نەبوو‪ ،‬چونكە‬ ‫لەو سەردەمە بومە پێشمەرگە بۆیە لە دەستم‬ ‫دەرچ��وو‪ ،‬قەیناكا با دڵمان و روحمان فیدای‬ ‫خاك ونیشتمان بێ‪.‬‬ ‫پ‪/‬وەكو زانیمان هاوساكەی بەر پەنجەرە بە‬ ‫قسمەتی عەلی وەندی نەبوو‪ ،‬ئەی دوای ئەوە‬ ‫هاوسایەكی تری بەر پەنجەرە لە دڵی عەلی‬ ‫وەندیدا دروست نەبوو؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬بەڵێ ل��ە دوای ه��اوس��اك��ەی بەر‬ ‫پەنجەرە خۆشەویستێكی گرنگتر لە دڵی مندا‬ ‫ئ��ەوی��ش عشقی ك��ورد‬ ‫دروست بوو‪،‬‬

‫وك��وردس��ت��ان و رزگ���اری میللەتەكەم‪ ،‬تاكو‬ ‫ئێستاش خزمەتكاری خاك ونەتەوەم‪.‬‬ ‫پ‪/‬پەیوەندی نێوان حەسن زیرەك وعەلی‬ ‫وەندی بۆ كەی دەگەرێتەوە‪ ،‬هەر وەها دەڵێن‬ ‫پەیوەندی باشت هەبوە لەگەڵ حوسێن عەلی؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬كاتێك چومە ئێزگەی كرماشان بە‬ ‫سودفە یەكمان بینی لەوێوە بەیەك ئاشنا بوین‪،‬‬ ‫هەروەها لە شاری بەغدا ئاشنای حوسێن عەلی‬ ‫بوم‪ ،‬هاورێی منداڵیمە تا ئەو كاتەی چومە رێزی‬ ‫شۆرش‪ ،‬دواتر لە ساڵی ‪ 1970‬یەكمان بینی و لە‬ ‫قوتابخانەی ‪11‬ی ئازار لە شاری خانەقین سرود‬ ‫و گۆرانیمان بە یەكەوە وت بە بۆنەی ‪11‬ی ئازار‪،‬‬ ‫لەوێ دوو سرودم پێشكەش كرد ئەوانیش ‪11‬ی‬ ‫ئازار جەژنی كوردان وسرودی ئێمە كوردین‪.‬‬ ‫پ‪/‬خانەقین چی دەگەیەنی الی عەلی وەندی؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬خانەقین بەشێكی كوردستانە و الی‬ ‫من خانەقین مانای جوانی وخۆشەویستە‪ ،‬چونكە‬ ‫منداڵیم لێرە بوە وخۆشەوستیم لێرە بوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫خانەقین دڵی منی داگیر كردوە‪.‬‬ ‫پ‪/‬ل���ە س��اڵ��ی ‪ 1973‬تۆمەتی كوشتنی‬ ‫قایمقامی خانەقین خرایە پاڵی توو لەمبارەیەوە‬ ‫چ دەڵێیت؟‬ ‫وەاڵم ‪ /‬تۆمەتی كرام بە كوشتنی قایمقام‬ ‫و زۆر ئازاریان دام‪ ،‬هیچ شتێكیان لە سەر من‬ ‫نەسەلماند‪ ،‬دوای ئەوە كە دەرچوم لە ترسی‬ ‫رژێم هەڵهاتم‪ ،‬گەراجێكم هەبوو لە جەلەوال‬ ‫داگیریان كرد و ئۆتۆمبێلێكی بار هەڵگریش‬ ‫كە موڵكی خۆم بوو ئەویشیان برد وكەلوپەلی‬ ‫ماڵەكەشم تااڵنكرا‪.‬‬

‫هــونەری‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫ئارام عەبدواڵ‪ :‬تا ئێستا لە كۆلێژەكەمان كەرستەی پێویست بۆ‬ ‫پەیكەر سازی دابین نەكراوە‬ ‫دیمانە‪ :‬سانا هێمن‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫لەهۆڵەكانمان بگرە لەكۆلێژەكەمان نییە‪،‬‬ ‫هیوادارم هەر هیچ نەبێت بۆ ساڵی نوێی‬ ‫خوێندن ئەم كێشەمان بۆ چارەسەر بكرێت‪،‬‬ ‫لەو قوتابیەمان پرسی بۆ ئەوەی بەرهەمی‬ ‫باش و سەركەوتوومان هەبێت پێویستە‬ ‫چی بكرێت؟ لەوەاڵمدا گووتی‪ :‬بۆ ئەوەی‬ ‫بەرهەمی هونەری باش بەرهەم بهێنین‬ ‫پێویستیمان بەزۆر شتە‪ ،‬بەاڵم پێش هەموو‬ ‫شت ئیرادەی خۆمان گرنگە‪ ،‬بۆ حەزكردن‬ ‫و بەرهەمهێنانی كاری هونەری جوان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەبێت شوێنی شیاوت هەبێ و كەرەستەو‬ ‫كەلوپەلی پێویستت هەبێ‪.‬‬ ‫سەبارەت بەئاستی پەیكەرەكان لەڕووی‬ ‫هونەری و شوێنەوە ئەم قوتابیە گووتی»‬ ‫بەڕاستی بەگشتی ئاستی پەیكەرەكانی‬ ‫شاری هەولێر نزم دەبینم لەڕووی هونەری‬ ‫و ئەنۆتۆمی و ئ��ەو م��اددان��ەی كەپێی‬ ‫دروستكراوە‪ ،‬ئەو شوێنانەی كەدەست‬

‫نیشان ك���راوە ب��ە شیاویان نابینم بۆ‬ ‫پ��ەی��ك��ەرەك��ان ل���ەڕووی ب���ەرزی و نزمی‬ ‫وگ��ەورەو بچووكی پەیكەرەكەوە گونجاو‬ ‫نییە لەگەڵ شوێنی دیاری كراو بۆیان‪.‬‬ ‫بەڕێز ئارام عەبدواڵ پالن و بەرنامەی‬ ‫هەیە لەم بوارەوە گووتی‪ :‬پالن وبەرنامەم‬ ‫لەكارەكەم ئەوەیە ئاستی هونەری خۆم‬ ‫بەرەو پێش ببەم لەبواری پەیكەرسازی‬ ‫لەڕووی نەزەری و پڕاكتیكی‪ ،‬تابتوانم كاری‬ ‫جوانترو باشتر بكەم‪.‬‬ ‫لەپرسیارێكی ت��ردا لێمان پرسی بۆ‬ ‫بەرەو پێشەوەچوونی هونەری پەیكەرسازی‬ ‫پێویستە چیبكرێت؟ لەوەاڵمدا گووتی‪ :‬بۆ‬ ‫بەرەو پێشەوەچوونی ڕەوشی پەیكەرسازی‬ ‫لەواڵتەكەمان پێویستە بواری زیاتر بدرێت‬ ‫بەكەسانی ئەكادیمی و گەنجەكانمان تا‬ ‫زیاتر ڕێگا خۆش بكەین بۆ هاتنە ناوەوەی‬ ‫گەنجە ئەكادیمیەكان‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫پاش ئ��ەوەی پەیمانگا ت��ەواو دەكات‪،‬‬ ‫دەچێتەوە خوێندن و لەبەشی پەیكەرسازی‬ ‫دەبێتەوە قوتابی كۆلێژی هونەرەجوانەكان‪،‬‬ ‫وەك��و گەنجێك توانیوویەتی چەندین‬ ‫پەیكەری جوان دروست بكات‪ ،‬لەئێستادا‬ ‫بەردەوامە لەم ب��وارە‪ ،‬بۆ ئەم مەبەستە‬ ‫بەچەند پرسیارێك هێنامانە ئاخاوتن‪:‬‬ ‫ل��ەس��ەرەت��ادا لێمان پرسی سەرقاڵی چ‬ ‫كارێكی ه��ون��ەری؟ گ��ووت��ی» سەرقاڵی‬ ‫دەوام���ی كۆلێژم كەقوتابیم لەبەشی‬ ‫پەیكەرسازی و خەریكی دروستكردنی‬ ‫ج��ۆرەك��ان��ی پ��ەی��ك��ەری��ن‪ ،‬ب��ەی��ارم��ەت��ی‬ ‫مامۆستایانی خۆشەویستم بۆ ئەوەی زیاتر‬ ‫فێر بین لەو ب��وارەدا‪ ،‬لێرەدا بەپێویستی‬ ‫دەزانم سوپاسی مامۆستایانی خۆشەویستم‬ ‫بكەم كەبەردەوام لەگەڵمانن‪.‬‬ ‫پاشان لێمان پرسی تاچەند لەكارەكانت‬ ‫ڕازی؟ لەوەاڵمدا گووتی» تائێستا لەخۆم‬ ‫ڕازی نیم‪ ،‬چونكە هونەری پەیكەرسازی‬ ‫وا ئاسان نییە تاباس لەئاستی خۆت‬ ‫بكەی‪ ،‬من تائێستا بەیارمەتی مامۆستایانم‬ ‫لەهەوڵی فێربوونی زی��ات��رم‪ ،‬ه��ی��وادارم‬ ‫بگەم بەو ئاستەی كەپێویستە لەهونەری‬ ‫پەیكەرسازی هەتبێت‪.‬‬ ‫ئەو قوتابیە باسی لەكێشەكان كردو‬ ‫گووتی» كێشە زۆرن بەتایبەتی كەش و‬ ‫هەوای هۆڵەكانمان زۆر نەشیاون بۆ كاری‬ ‫پەیكەرسازی لەهەموو ژوورێك‪ ،‬بۆ نموونە‬ ‫لەزستاندا زۆر ساردە لەهاویندا زۆر گەرمە‬ ‫ك��ەوا دەك��ات توانای كاركردنت نەبێت‪،‬‬ ‫لەالیەكی ت��رەوە ب���ەردەوام لەسەرەتای‬ ‫ساڵەوە كێشەی نەبوونی قوڕمان هەیە‬ ‫ب��ێ چ���ارەس���ەری م���اوەت���ەوە‪ ،‬تائێستا‬ ‫بەڕاستی هیچ مەرجێكی تەندروستی نەك‬

‫‪19‬‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫أ‪/‬ئاسیا‬ ‫‪/20‬تیمۆری خۆرهەاڵت‬

‫هەرجارەو واڵتێك‬

‫چۆمان تەقێدین‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪20‬‬

‫‪/1‬ناوی فەرمی‪ /‬كۆماری تیمۆری خۆرهەاڵتی‬ ‫دیموكراتی‪.‬‬ ‫‪/2‬پایتەخت‪ /‬دیلی ‪ 000 .150‬كەس‪.‬‬ ‫‪/3‬م��ان��ای واڵت‪ /‬نەتەوەكۆنەكانی واڵتانی‬ ‫ناوچەكە ئەو واڵتەیان بەتیۆر ناوبردووە كەواتەی‬ ‫خۆرهەاڵت دێت‪.‬‬ ‫‪/4‬دانیشتوان‪ 000 .500 .1 /‬كەس‪.‬‬ ‫‪/5‬رووبەر‪ 000 .15 /‬كیلۆمەتر چوار گۆشە‪.‬‬ ‫‪/6‬ڕۆژی س��ەرب��ەخ��ۆی��ی‪2002/3/22 /‬‬ ‫كەپێشتر لەڕێكەوتی ‪ 1999/9/28‬بەچاودێری‬ ‫نەتەوەیەكگرتووەكان ڕێفراندۆم ئەنجام درا كەبەشی‬ ‫هەرە زۆری هاواڵتیانی تیمۆری خۆرهەاڵت دەنگیان‬ ‫دا بەسەربەخۆیی واڵتەكەیان‪.‬‬ ‫‪/7‬نەتەوە‪16 /‬نەتەوەی تێدایە كەئەمانەن‪.‬‬ ‫ت��ی��ت��وم‪%37‬م��ام��ب��ەی‪ ،%5 .12‬م��اك��اس‪،%10‬‬ ‫تیریك‪ ،%7‬بایكینو‪ ،%6‬كیماك‪ ،%6‬بوناك‪،%5 .5‬‬ ‫تۆكۆیدی‪ ،%4‬فاتالوكو‪ ،%4‬ئادادی‪ ،%2‬گالۆلی‪،%2‬‬ ‫هابون‪ ،%2‬ئیداالكا‪ ،%5 .0‬وایمۆا(كاریرویمایدیكی)‪.0‬‬ ‫‪ ،%5‬ماكۆڤیا‪ ،%5 .0‬ناویتی‪.%5 .0‬‬ ‫‪/8‬ئ��ای��ی��ن‪ /‬مەسیحی‪(%98‬كاسولیك‪،%97‬‬ ‫پرۆتستانت‪)%1‬ئیسالم‪ ،%1‬هیندۆسی‪،%5 .0‬‬ ‫وەسێنی‪%4 .0‬كەبیروباوەڕێكی كۆنی خەڵكی‬ ‫واڵتەكەیە‪ ،‬بوزی‪.%1 .0‬‬ ‫‪/9‬زمان‪ /‬تیتومی وپۆرتوگاڵی فەرمین‪.‬‬ ‫‪/10‬دراو‪ /‬دراوی نیشتمانی لەتیمۆری خۆرهەاڵت‬ ‫بوونی نییە‪ ،‬بەڵكو دۆالری ئەمریكی بەكاردەهێنن‪.‬‬ ‫‪/11‬زانینی خوێندن ونووسین‪%74 /‬‬

‫‪/12‬رژێ��م��ی دەس���ەاڵت‪ /‬ك��ۆم��اری دیموكراتی‬ ‫كەرژێمی سیاسی سەرۆكایەتییە بۆماوەكەی ‪5‬ساڵە‪،‬‬ ‫بەاڵم جیاوازە لەسیستەمی سەرۆكایەتی واڵتانی‬ ‫تر كەئەویش هەبوونی سەرۆك وەزیرانە كەالیەن‬ ‫سەرۆك كۆمار ڕائەسپێرێ بۆپێكهێنانی كابینەی‬ ‫وەزاری‪ ،‬ئەنجومەنی نوێنەران پێكهاتووە لە ‪52‬تا‪65‬‬ ‫كورسی‪ ،‬ب��ەاڵم لەهەندێ حاڵەتی نائاسایی دا‬ ‫ئەبێتە‪ 88‬ئەندام بۆماوەی ‪5‬ساڵ‪.‬‬ ‫‪/14‬بەشی تاك لەداهاتی نەتەوەیی‪.500 .4 /‬‬ ‫‪ 000 .000‬ملیار دۆالر لەساڵێكدا‪.‬‬ ‫‪/15‬داهاتی كشتوكاڵی‪000 .3/‬دۆالر‪.‬‬ ‫‪/16‬شارە گرنگەكانی‪ /‬ئانیارۆ‪ ،‬لیفاو‪ ،‬ئویسیالۆ‪،‬‬ ‫بالیبۆ‪ ،‬بیتانۆ‪ ،‬لۆشالۆش‪.‬‬ ‫‪/17‬پ��ێ��گ��ەوس��ن��ووری ج��وگ��راف��ی‪ /‬ب��اش��ووری‬ ‫خۆرهەاڵتی ئاسیا‪ ،‬دەكەوێتە ناودوورگەی سۆندای‬ ‫بچوكەوە‪ ،‬كە تیمۆری خ��ۆره��ەاڵت گەورەترین‬ ‫بەشیەتی‪ ،‬ل��ەب��اك��وورەوە دوورگەكانی سۆندای‬ ‫بچوك و لەخۆرهەاڵتەوە تەنگەبەری یتار ودەریای‬ ‫پاندای گ��ەورە و ل��ەب��اش��وورەوە دەری��ای تیمۆر‬ ‫ولەخۆرئاواشەوە هەرێمی تیمۆری خۆرئاوای واڵتی‬ ‫ئەندۆنووسیایە‪.‬‬ ‫‪/18‬دابەشی جوگرافی‪ /‬واڵتەكە بەسەر (‪)13‬‬ ‫ناوچەدا دابەشكراوە‪.‬‬ ‫‪/28‬كورتەیەك لەمێژووی واڵت‪ /‬واڵتەكە هەر‬ ‫لەكۆنەوە ئاوەدان بووە و خەڵكی تێدا ژیاوە‪ ،‬ئەوەش‬ ‫بەهۆی بەردەوامی كۆچی نەتەوەكانی ناوچەكە‬ ‫بۆنیشتەجێ بوون لەو واڵتە‪ ،‬وەكو نەتەوەكانی تیتوم‬

‫و مامبەی و بوناك و نەتەوەكانی ئێستای نیشتەجێی‬ ‫تیمۆری خۆرهەاڵت‪ ،‬لەساڵی(‪)14‬ی زاینیدا بووە‬ ‫سەرە ڕێگای بازرگانی نێوان هەرێمەكانی چینی‬ ‫هندی و وواڵتانی دەوروبەریان‪ ،‬ناوی واڵتەكەش‬ ‫لەبەڵگەنامەێكی كۆنی مێژووییدا هاتووە بەناوی‬ ‫ناگارا كریتاگاما‪ ،‬لەساڵی ‪ 1294‬بووە بەشێك لە‬ ‫ئیمپراتۆریای ماجاباهیت (‪1527-1293‬ز)‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫ساڵی (‪1515‬ز) واڵتەكە لەالیەن هێزە سوپاییەكانی‬ ‫پرتوگالەوە داگیركرا و بووە تیمۆری پرتوگالی‪،‬‬ ‫بارودۆخەكە بەم شێوەیە مایەوە‪ ،‬لەساڵی‪1769‬‬ ‫پرتوگالییەكان هەڵسان بەدروستكردنی شاری دیلی‬ ‫پایتەختی ئێستای واڵت‪ ،‬لەنیوەی یەكەمی سەدەی‬ ‫ن��ۆزدەی��ەم هێزە سوپاییەكانی هۆڵەندا بەشی‬ ‫خۆرئاوای دوورگەكەی داگیركرد‪ ،‬واتە تیمۆری‬ ‫خۆرئاوا‪ ،‬لە ساڵی(‪1859‬ز) پەیماننامەی لشبۆنە لە‬ ‫نێوانیاندا مۆركرا بۆدابەشكردنی هەردوو بەشەكەی‬ ‫تیمۆر‪ ،‬لەنێوان دەوڵەتە داگیركەرەكەی دوورگە‪،‬‬ ‫لەساڵی (‪1916‬ز) بەتەواویی سنووری نێوان هەردوو‬ ‫بەشی تیمۆر دیاری كرا و چەسپا‪ ،‬كە ئێستای نێوان‬ ‫تیمۆری خۆرهەاڵت و ئەندۆنووسیایە‪ ،‬كەئەویش‬ ‫بەپێی پەیماننامەی الهای بوو‪ ،‬تیمۆری خۆراڵت‬ ‫لەناوچەی چینی هندی گەورەترین بنكەی بازرگانی‬ ‫پرتوگالییەكان بوو‪ ،‬لە ساڵی‪ 1941‬هێزەكانی هۆڵەندا‬ ‫و ئوسترالیا تیمۆری خۆرهەاڵتیان داگیركرد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هێزەكانی سوپای یابان توانیان تەواویی دوورگەكە‬ ‫داگیربكەنەوە‪ ،‬واڵت بووە شانۆی جەنگ و ملمالنێی‬ ‫نێوان شۆڕشگێڕانی تیمۆر و سوپای یابانی كە بە‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫‪www.‬‬ ‫‪lawanikurdistan. org‬‬ ‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫جەنگی تیمۆر ناسراوە‪ ،‬بەردەوامی شەڕوملمالنێی‬ ‫لەنێوان هێزەكانی هاوپەیمانان و شۆڕشگێڕانی‬ ‫تیمۆر ل��ەالی��ەك وس��وپ��ای یابانی لەالیەكی تر‬ ‫ب��ووە ه��ۆی ك��وژران��ی ‪000 .40‬ت���ا‪000 .70‬ك��ەس‬ ‫لەخەڵكی واڵتەكە‪ ،‬لەدوای كۆتایی هاتنی جەنگی‬ ‫دووەمی جیهانی دووبارە پرتوگالییەكان تیمۆری‬ ‫خۆرهەاڵتیان داگیركردووە‪ ،‬لەسەرەتاكانی ساڵی‬ ‫‪ 1974‬پرتوگال سیاسەتی خۆی گۆڕی دەربارەی‬ ‫تیمۆری خۆرهەاڵت‪ ،‬لەساڵی‪ 1975‬پرتوگالییەكان‬ ‫هێزە سوپاییەكانی خۆیان كشاندەوە‪ ،‬لەڕێكەوتی‬ ‫‪ 1975/11/28‬تیمۆری خۆرهەاڵت سەربەخۆیی‬ ‫ڕاگەیاند‪ ،‬ب��ەاڵم ل��ەدوای نۆ ڕۆژ لەڕاگەیاندنی‬ ‫سەربەخۆیی وات��ە لەڕێكەوتی ‪1975/12/6‬‬ ‫سوپای ئەندۆنووسیا تیمۆری خۆراڵتی داگیر كرد‪،‬‬ ‫پارتەكانی واڵتە دابەش بوون بۆدوو بەرە كە بەرەی‬ ‫یەكەمیان الیەنگرانی داگیركەرانی ئەندۆنووسیابوون‬ ‫و ب��ەرەی دووەم��ی��ان الیەنگرانی سەربەخۆیی‬ ‫وئازادی واڵتەكەیان‪ ،‬دەستیان بەخەباتكرد دژی‬ ‫داگیركەرانی ئەندۆنووسیا‪ ،‬نەتەوەیەكگرتووەكان‬

‫داوای لە ئەندۆنووسیاكرد بەزووترین كات تیمۆری‬ ‫خۆرهەاڵت بەجێ بهێڵن و گەمارۆی ئابووری خستە‬ ‫سەر ئەندۆنووسیا‪ ،‬بەاڵم ئەمریكا نەیهێشت كارەكە‬ ‫سەربگرێت‪ ،‬داگیركەرانی ئەندۆنوسیا لەتیمۆری‬ ‫خۆرهەاڵت بەشێوەیەكی ئاگروئاسن كەوتنە گیانی‬ ‫هاواڵتیانی بێ تاوانی تیمۆری خۆرهەاڵت كە لەنێوان‬ ‫سااڵنی(‪1999-1975‬ز)نزیكی ‪000 .60‬تا‪000 .200‬‬ ‫كەس لەخەڵكی واڵتەكە كوژران‪ ،‬بەاڵم راپۆرتەكان‬ ‫باس لەكوژرانی نزیكی ‪ 800 .102‬كەس دەكەن‪،‬‬ ‫لەماو ماوەیە بزووتنەوەی رزگاریخوازی تیمۆری‬ ‫خ��ۆره��ەاڵت ب��ەن��اوی ڤالنتیل دژی داگیركران‬ ‫وەستایەوە‪ ،‬كەواڵتانی خۆرئاوا پاڵپشتی دارایی‬ ‫و سەربازییان بەو بزووتنەوە ئازادیخوازە كرد‪،‬‬ ‫لەڕێكەوتی‪1999/9/28‬خەڵكی تیمۆری خۆرهەاڵت‬ ‫بەزۆرینەكەی ڕەها لەڕێفراندۆمێكدا بە چاودێری‬ ‫نەتەوەیەكگرتووەكان دەنگیان دا بۆ سەربەخۆیی‬ ‫و ئازادی واڵتەكەیان‪ ،‬خرایە ژێر كارگێری(ئیدارە)‬ ‫یەتی نەتەوەیەكگرتووەكان‪ ،‬لەڕێكەوتی ‪2002/3/22‬‬ ‫بەشێوەیەكی فەرەمی سەربەخۆیی واڵتەكەی‬

‫ڕاگەیاند و زۆربەی واڵتان دانیاننا بەسەربەخۆیی‬ ‫واڵت��ەك��ەدا‪ ،‬لە‪9/28‬هەمان ساڵدا ب��ووە ئەندام‬ ‫لەنەتەوەیەكگرتووەكان‪ ،‬ل��ەئ��ازاری ساڵی‪2006‬‬ ‫شەڕوپێكدادان لەنێوان هێزەكانی سوپاو هێزەكانی‬ ‫بزووتنەوەی ڤالنتیل ڕوویدا‪ ،‬لەنیسانی ساڵی‪2006‬‬ ‫گرژی وئاڵۆزی كەوتە نێوان سوپا و پۆلیسەوە‬ ‫كەبووە هۆی كوژرانی ‪40‬ك��ەس وە‪ 000 .20‬ماڵ‬ ‫وحاڵی خۆیان جێ هێشت‪ ،‬كەئەوەبوو گژرییەكە‬ ‫گەیشتە لوتكە‪ ،‬سەرۆك وەزیرانی واڵتی ناچار كرد‬ ‫لەپێناو ئارامكردنەوەی واڵتەكە داوای لەواڵتانی‬ ‫پرتوگال و ئوسترالیا و نیوزلەندا و مالیزیا كرد‬ ‫هێزی سەربازی ڕەوانەی واڵتەكەی بكەن‪ ،‬دواتر‬ ‫دەستی لەكاركێشایەوە و هەڵبژاردنی پێشوەختە‬ ‫ئەنجامدرا‪ ،‬ل��ەڕێ��ك��ەوت��ی‪ 2008/2/11‬هەوڵێكی‬ ‫سەرنەكەوتوو درا بۆ كوشتنی ڕام��وس هورتای‬ ‫سەرۆك كۆمار‪ ،‬دواتر ئوسترالیا هێزی سەربازی‬ ‫زیاتری ڕەوانەی تیمۆری خۆرهەاڵت كرد‪ ،‬ئێستا‬ ‫بارودۆخی واڵتەكە ئارام بووتەوە‪ ،‬بەاڵم یەكێكە‬ ‫لەواڵتە هەژارەكان‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫گۆڤار رزگار‌‪ :‬الی من ماچ و لێو نوێ بوونەوەی تەمەنی‬ ‫عەشقە و شكانی كانگای حەزەكانی دڵە‬ ‫دیمانە‪ :‬محەمەد عومەر‬ ‫گۆڤار رزگار‪ ،‬شاعیر لە میانەی دیمانەیەك‬ ‫بۆ پێشكەوتن باس لە ئەدەبیاتی شیعری‬ ‫مێینە و لە جەستە و وروژاندنی پیاو و‬ ‫عەشق دەكات‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬خوێندنەوەتان بۆ ئەدەبیاتی‬ ‫شیعری مێینە چییە؟‬ ‫گۆڤار‪/‬الی من شیعر جوانترین سروشتی‬ ‫تەمەنە بە تایبەت كاتێك كە هەستی‬ ‫جوانی مێینە دەخوێنمەوە‪ ،‬كە هەست‬ ‫دەك��ەم بە هەموو هەستی ناسكانەوە‬ ‫دەنوسێ‪ ،‬ژن الی من جوانترین لوتكەی‬ ‫ژیانە گەورەیی و جوانیەكانی لە جوانترین‬ ‫وشەی شیعریەكانیدا خۆی جێ گیركردووە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪22‬‬

‫پێشكەوتن‪ /‬ت��ا ئێستا شیعرت بۆ‬ ‫كەسێكی دیاری كراو نووسیوە؟‬ ‫گۆڤار‪ /‬رەنگە هیچ شتێكم نەبێ كە بۆ‬ ‫كەسێكم نەنوسیبێ تا دوا ساتی تەمەنیش‬ ‫كوڕوزاندنەوەی شیعریم ئەبێ بۆی‪ ،‬خۆزگە‬ ‫دەمزانی دوای عەشق كێ یەكەم فرمێسكم‬ ‫بۆ دەڕژێ و ئاخر كەسیش كێیە فرمێسكم‬ ‫بۆ دەرژێ من و خۆشەویستی لە جوانترین‬ ‫جۆالنەی ئ��ەم تەمەنداین و لە ئامێزی‬ ‫لوتكەی عەشقدا نوستوین‪.‬‬ ‫پ��ێ��ش��ك��ەوت��ن‪ /‬ئ���ەو پ��ەی��ام��ان��ەی لە‬ ‫هۆنراوەكانت دەرتبڕیووە ڕەنگدانەوەی‬ ‫ژیانی خۆتە؟‬

‫گ��ۆڤ��ار‪ /‬شیعرەكانی من هەموو ئەو‬ ‫هەست و سۆزو خۆشەویستیانەی خۆمە كە‬ ‫لە ناخما ووڕێنەیان بۆ دەكەم و لە پەڕاوی‬ ‫یادگاری خۆما دەیان نەخشێنم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬دەكرێت عەشق لە شیعر‬ ‫جیا بكەینەوە؟‬ ‫گ��ۆڤ��ار‪ /‬ع��ەش��ق وش��ەی��ەك��ی پ��ی��رۆزی‬ ‫نەوتراوە كە دەست پێكردنی لە سەر یەك‬ ‫نیگاوە یەك بوونت دەكا بە خۆڵە مێش‪،‬‬ ‫شیعریش الی من خۆكردە نەك دەست‬ ‫ك��رد‪ ،‬كەواتە ت��ەواو كردنی یەكترین و‬ ‫پێكەوە مانایەكی جوان دەبەخشێ‪.‬‬ ‫پ��ێ��ش��ك��ەوت��ن‪ /‬ب��ە ه���ۆی زۆرب���وون���ی‬

‫ئــەدەب‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫شاعیرییەوە یاخود ئەو گەنجانەی شیعر‬ ‫دەنووسن خۆتان ئاسا دەتوانین بڵێن ئەو‬ ‫گەنجانە بزاڤێكیان دروست كردووە‪ ،‬ڕوونتر‬ ‫بڵێین شتێك هەیە بەناوی ئەدەبی شیعری‬ ‫گەنجانەوە؟‬ ‫گۆڤار‪ /‬لە ئێستادا ئەدەبی شیعر لە‬ ‫كارەساتێكی گەورەدایە نوسینی شیعریش‬ ‫ب��ە رای م��ن گەنج و پیری ناگەیەنێ‪،‬‬ ‫هەر تێكستێك و هەستی جوانی خۆی‬ ‫دەگەیەنێ كەواتە تەمەن هیچ رێگر نییە بۆ‬ ‫نوسینەوەی شیعر‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬دەوت��رێ��ت ن��ەوەی نوێی‬ ‫شاعیران شیعری كوردییان بەال رێدا بردووە‬ ‫و بە جۆرێك لە جۆرەكان شێواندویانە؟‬ ‫گۆڤار‪ /‬بە داخەوە لە ئێستادا شیعر و‬ ‫ئەدەبی كوردی تێكەاڵو كراوە‪ ،‬ئەو مافە‬ ‫ج��وان��ەی خ��ۆی پێ نابەخشرێ لە نێو‬ ‫گەنجاندا‪ ،‬چونكە خۆشەویستی لە شیعر‬ ‫نووسیندا دەدۆزنەوە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬فەلسەفەی یاخیبوون لە‬ ‫شیعردا الی تۆ چی دەگەینێت‪ ،‬تۆش‬ ‫یاخیگەرانە دەنووسی؟‬ ‫گۆڤار‪ /‬ئەو كەسە ئ��ەدەب دۆستانەی‬ ‫كە دەیانەوێت یاخی بن لە ژی��ان و لە‬ ‫شیعردا خۆیان بدۆزنەوە‪ ،‬الی من جوانترین‬

‫گەورەییە كە بوێرانە بنوسێ و یاخیانە‬ ‫هەستەكانی ناخی بنوسێتەوە‪ ،‬الی من‬ ‫ماچ و لێو نوێ بوونەوەی تەمەنی عەشقەو‬ ‫ڕەم��زی خۆشەویستی و شكانی كانگای‬ ‫حەزەكانی دڵە‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬شاعیرانی رەگەزی نێرینە لە‬ ‫شیعرەكانیاندا باس لە جەستە و وروژاندنی‬ ‫الیەنی سێكسی رەگ���ەزی بەرامبەریان‬ ‫دەك��ەن‪ ،‬ب��ەاڵم بۆ رەگ��ەزی مێینە خۆی‬ ‫دوور دەگرێت لە باسكردن لە جەستە‬ ‫و وروژاندنی رەگ��ەزی بەرامبەریان‪ ،‬ئایا‬ ‫جەنابتان وەكو شاعیرێك لە شیعرەكانتان‬ ‫باس لە جەستەی پیاو دەكەن؟‬ ‫گۆڤار‪ /‬ئەوەی كە دەینوسین بۆ كێیە‬ ‫چۆن پیاوان بۆ كچان دەنووسن ئێمەی‬ ‫ئافرەتانیش بە پێچەوانەوە هەر بۆ ئەوان‬ ‫دەنوسین‪ ،‬كەواتە ئێمەش دەربڕینی وشەو‬ ‫هاوارمان هەر بۆ ئەوانە‪ ،‬من وەك خۆم‬ ‫شاعیرێكی مێینە باس كردن لە جەستەو‬ ‫و وروژاندنی دەگەڕێنمەوە بۆ كلتووریی‬ ‫ك��وردی كە ئافرەتانی ئێمە ناتوانن بەو‬ ‫ئازادیە بنوسن هەرچەندە لە ئێستادا زۆر‬ ‫ئافرەتانیشمان هەیە رێچكەیان شكاندوە‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬لە ئەدەبیاتی كوردیدا زۆرێك‬ ‫لە شاعیرەكان ئەوەندەی وەك جەستە و‬

‫چێژ‪ ،‬یاخود بە چاوێكی نێرینەوە لە بارەی‬ ‫ژنەوە نوسیویانە‪ ،‬نیو هێندە بە دوای مانا‬ ‫و مەغزاكانی ژن بوونەوە نەیاننوسیوە‪،‬‬ ‫ئایا وەك ئافرەتێكی شاعیر بەدوای ئەوەدا‬ ‫نەگەڕاویت چەمكی ژن بوون و رەگەزی‬ ‫مێینە وەك��و م��رۆڤ ل��ە تێكستەكانتدا‬ ‫بەرجەستە بكەیتەوە؟‬ ‫گۆڤار‪ /‬بە داخ��ەوە تا ئێستا هەستە‬ ‫جوانەكانی ژنیان نەنوسیوە هەرچەندە‬ ‫بینینی ژن خۆی هەموو هیوا جوانەكانی‬ ‫خۆی دەنەخشێنێ‪ ،‬لە نوسینەكانمدا ئەو‬ ‫ئارامیە بە برینەكانی رۆحم دەبەخشێ كە‬ ‫هەرگیز تیمار ناكرێ هەموو كات ئامادەم‬ ‫رۆحیشم لە پێناو شیعردا ببەخشم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬زۆرێ��ك لە شاعیرەكانی‬ ‫دوای راپەرین زۆر بە قوڵی كەوتنە ژێر‬ ‫كاریگەری شاعیرانی فارسیەوە‪ ،‬وەكو فروغ‬ ‫و سوهراب لە ژێر كاریگەری ئەو شاعیرانە‬ ‫قەڵەمیان گرتە دەست ئایا تۆش كاریگەری‬ ‫فروغ و سوهرابت لەسەرە؟‬ ‫گۆڤار‪ /‬وەكو خوێنەری شیعر زۆر لە‬ ‫شاعیرەكان دەخوێنمەوە‪ ،‬ب��ەاڵم وەكو‬ ‫پاڵنەر و چاو لێ كەری نامەوێ لە كەس‬ ‫بچم‪ ،‬دەم��ەوێ خۆم بم‪ ،‬وەك خوێنەری‬ ‫ئەدەبی فارسی بە گشتی كاریگە‌ری لەسەر‬ ‫من هەیە لە ئەدەبیاتی كوردی خۆشماندا‬ ‫رەنگە فروغ و سۆهرابێكی تریشمان بۆ‬ ‫دووبارە ببوێتەوە لە مندا شیعر داماڵڕێ‬ ‫سۆزو میهرەبانی سەر تاپام دیاری دەكا‬ ‫جگە لەوەش هونەری جوان لە دەستەكانم‬ ‫دەچۆرێ‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬فەیسبوك ل��ە تۆڕێكی‬ ‫كۆمەاڵیەتیەوە بۆتە دیوانە شیعر و الپەڕەی‬ ‫شیعری شاعیران لە ئێستادا شیعرپانتایەكی‬ ‫زۆری لە فەیسبوك داگیركردووە‪ .‬ڕای تۆ‬ ‫لەمبارەوە چییە؟‬ ‫گ��ۆڤ��ار‪ /‬وەك���و ت���ۆڕی ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی‬ ‫فەیسبووك بۆتە دیوانە شیعری گەنجان و‬ ‫الپەرەی شیعری شاعیران كە لە ئێستادا‬ ‫شیعر لە داڕمانێكی گەورەدایە‪ ،‬كە ئەمەش‬ ‫خۆی كارەساتێكی گەورەیە لە سەر ئەدەبی‬ ‫كوردیدا‪.‬‬

‫‪23‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫پەیامێك لە (فروغ)ەوە‪! ...‬‬ ‫دەریـــــا هەڵەبجەیی‬ ‫پەیامێكی فروغ‬ ‫لە میهرەبانی پیاوێكەوە‬ ‫دەگاتەالم‬ ‫فروغەكەم ئەمە ئەزانێت‪!!! ...‬‬ ‫فروغەكەم‬ ‫ژنێك‬ ‫بەدزییەوە‬ ‫دەیەوێ تەنیایی خۆی‬ ‫بنووسێتەوە‬ ‫كەچی‬ ‫ڕۆژنامە و گۆڤارەكان‬ ‫دەیانەوێ‬ ‫باسی بكەن‪! ...‬‬ ‫فروغەكەم‬ ‫دەترسم‬ ‫لەتۆ بچم‬ ‫تەنیایی لێم توڕە ببێ‬ ‫تۆ تەنیاتریین و‬ ‫میهرەبانتریین‬ ‫ژنی‬ ‫دەزانم‪! ....‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪24‬‬

‫فروغەكەم‬ ‫هەموو شەوێ‬ ‫پیاوێك‬ ‫لە ژوورەكەی مندا‬ ‫خۆی ڕووت دەكاتەوە‬ ‫منیش دوای ئەو‬ ‫حەرفی ڕژاوی جەستەی‬ ‫كۆ‬ ‫دەكە مەوە‬ ‫نابینی‬ ‫ماڵەكەم‬ ‫رێحانە دەچێتەوە‪! ...‬‬ ‫فروغەكەم‬ ‫بە میهرەبانی پیاوێكم وت‬

‫ناوچەوانی گۆرەكەتم بۆ ماچ بكات‬ ‫پێویستم بەمشتێ‬ ‫تەنهایی‬ ‫تۆیە‬ ‫دەكرێ بۆم بنێری‬ ‫تا ژنێتییم‬ ‫لە تۆ بچێ‪! ..‬‬ ‫فروغەكەم)‬ ‫ڕەنگە تا هاتنەوەی‬ ‫پیاوە میهرەبانەكە‬ ‫منیش لێرەنەبم‬ ‫رەنگە دوا دیمانەی‬ ‫لە سەر گۆری من بێت‬ ‫لە ئێستاوە‬ ‫پێی دەڵێم‬ ‫خۆش بەختیت باش‬ ‫ئەی پیاو‬ ‫بەرامەی ( فروغەكەم)‬ ‫لە چاكەتە ڕەشەكەتەوە‬ ‫دەڕژێتە‬ ‫ژنێتیمەوە‪! ...‬‬ ‫( فروغەكەم )‬ ‫ئێستا‬ ‫پیاوێكم خۆشدەوێ‬ ‫ترسم هەیە‬ ‫نیشتیمانی ژنێتییم‬ ‫جێی عەشقی ئەوی‬ ‫تیانەبێتەوە‬ ‫ئاخر‬ ‫نیشتیمان‬ ‫كراس نییە‬ ‫پارچەی تێ بەم‪! ...‬‬ ‫( فروغەكەم )‬ ‫ئەگەر ڕۆژێ‬ ‫جورئەتم كرد‬ ‫تۆ بچمەوە‬

‫دڵی شكاوی پیاوە عاشقەكان‬ ‫چاك دەكەمەوە و‬ ‫كۆڕێك دەبەستم‬ ‫بۆ ڕێزلێنان‬ ‫لەمیهرەبانییان‪! ...‬‬ ‫( فروغەكەم )‬ ‫حەرفێكی تەنیاییتم‬ ‫بۆ بنێرە‬ ‫دەمەوێ‬ ‫كۆتایی ساڵەكانی تەمەنم‬ ‫بەخوێندنەوەیەوە‬ ‫خەریك بكەم‪! ...‬‬

‫گــشــتــی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫ڕوخاندن و دروستكردنەوە‬ ‫وەرگێڕانی لە ئینگلیزییەوە‪ :‬خەبات كەمال‬

‫دەعوەت كرام بڕۆم بۆ گەنگیما‪ ،‬شوێنی‬ ‫پەرستگایەكی بوزی زێن‪ .‬كاتێ گەشتمە‬ ‫ئەوێ سەرم سوڕما لەو بینا سەرسوڕهێنەرە‬ ‫جوانە كەكەوتبووە ناوەڕاست دارستانێكی‬ ‫گەورەوە و لەتەنیشت پارچەیەكی زەوی‬ ‫گەورەی چۆڵ و بێ پیت‪ .‬پرسیارم كرد‬ ‫لەوپیاوەی كەبەرپرسی ئەوشوێنە بوو ئەم‬ ‫زەوییە تان بۆچییە‪ ،‬ئەویش بەم شێوەیە‬ ‫روونی كردەوە‪:‬‬

‫ئەمە ئەو شوێنەیە كە پەرستگاكەی‬ ‫دیكەی تێدا دروست دەكەین‪ .‬هەموو بیست‬ ‫ساڵێك‪ ،‬ئێمە ئەم پەرستگایە دەڕوخێنین‬ ‫كەئێستا لەبەردەمتەو دروستی دەكەینەوە‬ ‫دووبارە لەوشوێنەدا لەتەنیشتیەوە‪ .‬ئەمە‬ ‫ئەوە دەگەیەنێت ڕاهیبەكان كە ڕاهێنان‬ ‫دەكەن وەك دارتاش وبەردتاش و بیناساز‬ ‫هەمیشە ش��ارەزای��ی��ە جەستەییەكانیان‬ ‫ب��ەك��اردەه��ێ��ن��ن و دەی��گ��وێ��زن��ەوە بۆ‬

‫شاگردەكانیان‪ .‬ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت‬ ‫كە هیچ شتێك لەژیاندا هەمیشەیی نییە‪،‬‬ ‫تەنانەت پەرستگاكانیش پێویستیان بە‬ ‫بەرەوپێش چوونی بەردەوامە‪.‬‬ ‫‪Reference: Paulo Coelho، Like‬‬ ‫‪The Flowing River، (Thoughts and‬‬ ‫)‪Reflections‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪25‬‬

‫گــشــتــی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫ئەگەر پارتیش ناڕازی بێت‪ ،‬پێویستە بارزانی پڕۆژەی‬ ‫دەستوور بخاتە ریفراندۆمەوە‬

‫ئومێد وەالتی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪26‬‬

‫دوای نوسینی پرۆژە یاسای دەستوور لە‬ ‫الیەن هەندێك كەسی ش��ارەزا و گفتوگۆ‬ ‫كردنێكی زۆر لە الیەن ئەندامانی پەرلەمانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬پرۆژەكە خرایە بەر دەنگی‬ ‫ئەندامانی پەرلەمان لە كۆی ئامادەبوونی‬ ‫‪ 97‬ئەندام پەرلەمان ‪ 96‬ئەندام پەرلەمان‬ ‫دەنگیان بەم پرۆژە یاسایە درا ‪ 36‬حزبی‬ ‫سیاسی رازی بوون لەسەری ئەم پرۆژە‬ ‫دەستوورە و رەوانەی سەرۆكایەتی هەرێم‬ ‫كرا تا سەرۆكی هەرێم بیخاتە ریفراندۆمەوەو‬ ‫گەل بریاری دوای لەسەر ئەم پرۆژە یاسایەی‬ ‫دەستوور بدات‪ ،‬لە هەڵبژاردنەكانی ‪/7/25‬‬ ‫‪ 2009‬بریار بوو لەگەڵ هەڵبژاردنەكانی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم و پەرلەمانی كوردستان‬ ‫بخرێتە ریفراندۆمەوە‪ ،‬بەاڵم كۆمۆسیونی‬ ‫بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان نەیانتوانی‬ ‫بریارەكە جێ بەجێ بكات بۆیە دواخرا‪.‬‬ ‫ئێستاش كە ئەو پ��رۆژە یاسایە لەبەر‬ ‫دەستی سەرۆكی هەرێم دای��ە و م��اوەی‬ ‫سەرۆكی هەرێم زۆر نەماوەو نزیك بویتەوە‬ ‫لە هەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتی هەرێم‬ ‫و پەرلەمانی كوردستان وەك ئەركێكی‬

‫نیشتیمانی لەسەر شانی سەرۆكی هەرێم‬ ‫پێویستە دەستوور بخاتە ریفراندۆمەوە‪،‬‬ ‫ئەگەر سەرۆكی هەرێم ئەم كارە نەكات ئەوا‬ ‫هەڵەیەكی مێژوویی یە‪ ،‬بۆیە هیچ یاسایەك‬ ‫نیە ئەم پرۆژە یاسایە بگەرێتەوە پەرلەمان‪،‬‬ ‫چونكە هەموو قۆناغە یاسایەكانی بریوە و‬ ‫تەنها ماوە گەل بریار‪ ،‬لەسەر بدات‪ ،‬بۆیە‬ ‫بۆهیچ حزبێكی سیاسی نییە لە جیاتی‬ ‫خەڵكی كوردستان بریار لەسەر دەستوور‬ ‫بدات‪ .‬قسەكردنی الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ل��ەس��ەر ئ���ەوەی ك��ە دەب��ێ��ت دەس��ت��وور‬ ‫بگەرێتەوە پ��ەرل��ەم��ان هیچ بنەمایەكی‬ ‫یاسایی تێدا نیە و تەنها بۆ بەرژەوەندی‬ ‫تەسكی حزبایەتی دەیانەوێت ئەم دەستۆرە‬ ‫بگەرێتەوە پەرلەمان‪.‬‬ ‫ل��ێ��رەو ل��ەوێ��دەوت��رێ��ت تەنها پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان سورە لەسەر ئەوەی‬ ‫كە دەستوور نەگەرێتەوە پەرلەمان و بخرێتە‬

‫ریفراندۆمەوە‪ ،‬من وای دەبینم كە پارتی‬ ‫لەسەر سۆز و هەستی خەلكی كوردستان و‬ ‫بە پێ خواستی گەڵی كورد سیاسەت دەكات‬ ‫بۆیە پارتی دەیەوێت گەلە بریاری كۆتایی‬ ‫لەسەر دەستوور بدات‪ ،‬چونكە خواست و‬ ‫ویستی گەلی ك��وردە هەرێمی كوردستان‬ ‫ببێتە خاوەنی دەستوورێكی باشی وەك ئەم‬ ‫دەستوورە و ئەمەش مافێكی رەوای گەلی‬ ‫كورد و هیچ حزبێك و الیەنێك ناتوانێت‬ ‫دژی ئەو مافە كار بكات‪ ،‬وە ئەگەر پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانیش وەك الیەنەكان‬ ‫تر دژی ئەوە بێت كە دەستوور بخرێتە‬ ‫ری��ف��ران��دۆم��ەوە لە الی��ەن بەرێز س��ەروك‬ ‫((مسعود بارزانی))‬ ‫وەك س��ەرۆك��ی هەرێمی كوردستان‬ ‫پێویستە لەسەر س��ەرۆك ب��ارزان��ی ئەم‬ ‫كارە بكات پابەندی بڕیارەكانی خۆی بێت‬ ‫دڵنیاشم كە جەنابیان ئەم كارە هەر دەكەن‪.‬‬

‫گــشــتــی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫پێناسەی ئافرەت‬

‫شەوكەت برادۆستی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫هەموو ئەو دەربر و پێناسە و ئیدیۆمانەی‬ ‫لەسەر ئافرەت گ��وت��راون لە ن��اخ و بیری‬ ‫كەسانێكی ن��اودار و زانای وەك ئەرستۆ و‬ ‫فرۆید وئەفالتون و نیچە و ڤۆلیتێر و شكسپیر‬ ‫و ڕۆسۆ و چەندان زاناو كەسایەتی تری ئاینی‬ ‫و سیاسی فەلسەفی پ��ی��اودا هەڵقواڵون‪،‬‬ ‫بەداخەوە تا ئێستا پێناسە و دەربڕینێكی‬ ‫هاوشێوەی ئەوانەمان لەسەر پیاو نەبینیوە‬ ‫كە لەالیەن ئافرەتێكی ناودارەوە گوترابێت و‬ ‫كاریگەری لەسەر پیاو دورست كردبێت وەك‬ ‫ئەوەی كەلەسەر خۆی دورست بوە‪ ،‬زۆربەی‬ ‫هەرە زۆری ئەم پێناسەو دەربڕانە بە نەرێنی‬ ‫بەسەر ئافرەت شكاوەتەوە بە جۆرێك بوونەتە‬ ‫كوالێت ومەنافێستی كەسێتی ئەو‪ ،‬كە وایان‬ ‫كردوە وێنەی ئافرەت لەكۆمەڵگا بەگشتی‬ ‫والی پیاو بە تایبەتی شێواو و مەترسیدار‬ ‫بێت و هەڵسوكەوتێكی ئاسای و راست و‬ ‫دورستی لەگەڵدا نەكرێ بە پەراوێزی لە‬ ‫سوچێكی ماڵدا گۆشە گیر و بە كااڵ و كۆیلە‬ ‫بكرێ‪ ،‬پرسیار ئەویە ئاخۆ بۆچی ئافرەت لە‬ ‫ئاست هەموو ئەو دەربڕ و پێناسانەی پیاودا‬ ‫بێدەنگ و بێ باكانە بوە ئەرێ ئەم بێدنگیەی‬ ‫ئافرەت راستییەك بە هەمو ئەمانەی پیاو‬ ‫گوتویەتی نابەخشێ ! بۆیە دەبایە ئافرەتیش‬

‫بە تایبەتی ئەوانەی لە بواری فێمێنێزمی كاران‬ ‫یاخود ناو دەنگێكی جیهانیان هەڵگرتوە زۆر‬ ‫بە دیقەت بە دوای نزیك ترین و كاریگەرترین‬ ‫خاڵی الوازی پیاودا بگەرێن و بەر پەرچی‬ ‫پیاویان بدابوایەوە‪ ،‬چونكە پیاویش هەر‬ ‫ئەمەی كردوە لەكام شوێن ئافرەت الواز و‬ ‫السەنگە ئەوشوێنەی هەڵبژاردوە و باسی‬ ‫كردوە هەمو ئەوانەی تریشی خستۆتە الوە‬ ‫كە ئافرەت تێیدا سەردەستەی مرۆڤ بون‬ ‫و جوانی و بەردەوام بونە لەژیان؟ بۆنمونە‬ ‫ئافرەت و دایكی لەیەكتری جیا كردوتەوە لە‬ ‫كاتێكدا هەر ئەو ئافرەتەی ئەو بە مار و‬ ‫پیس و ناتەوا و هەڵخەلەتێنەر باسی دەكات‬ ‫دەبێتە دایك؟ ئەو لە ترۆپكی پیرۆزی دایناوە‬ ‫و كڕنۆشی بۆ دەبات واتە ئافرەت یان دایكە‬ ‫یا خوشك یاخود هاوسەر بۆیە زۆر سەیرە‬ ‫من نازانم پیاو باسی كام ئافرەت دەكات‬ ‫! هەروها هەموو ئەم ناوناتۆرەی داوەت��ە‬ ‫پاڵ‪ ،‬بەاڵم ژیانیشی بەبێ ئافرەت مەحاڵ‬ ‫ك��ردوە كەواتە ئافرەت بەشێكە لە ژیانی‬ ‫ڕاستەقینەی پیاو بەبێ ئافرەت پیاو بون و‬ ‫ژیان مەحاڵە ! بەداخەوە پیاو لە ستایش‬ ‫و سەرزەنشتكردنی ئافرەت زیدەڕۆێكی زۆری‬ ‫كردوە و ئافرە تیش لە بێدەنگی و مەالس‬ ‫بووندا هەڵەیوكی گەورەی كردوە ! هەموو‬ ‫ئەو پێناسانە جۆریك لە هەڵە و نادروستی‬ ‫و توەرەیی و رق و پێدا هەلدانیان تێدایە‬ ‫بۆیە جێگای گومانن؟ زانیاریەكانی (جیناتی)‬ ‫لە زانستی پزیشكی ئەوەیان سەلماندوە كە‬ ‫م��رۆڤ تێكەڵە (سێكسێكە) هیچ پیاوێك‬ ‫سەدا سەد پیاو نییە و هیچ ئافرەتێكیش‬ ‫س��ەدا س��ەد ئافرەت نییە هەموو پیاوێك‬ ‫بەشێك لە مۆراڵ و سیفاتی ئافرەتی تێدایە‬ ‫و هەموو ئافرەتێكیش بەشێك لە سیفاتی‬ ‫مۆڕالی پیاوی هەڵگرتوە بۆیە هەربارێك‬

‫كەبەسەر ئافرەت یاخود پیاودا هاتبێت ئەوە‬ ‫شێوەی ژیان و نەریتی كۆمەڵگا بڕیاردەر‬ ‫و درووستكەری بوە نەك خودی سروشت‬ ‫و ئەم دوو مرۆڤە هەموو ئەو كارانەی پیاو‬ ‫دەی كات ئافرەتیش دەی كات ئافرەتێكی‬ ‫الدێ ی (گوند) لە هێز و بازووی خۆی زۆر‬ ‫لە پیاوێكی شاری بە هێز ترە ئافرەتێكی‬ ‫شۆرشگێری شاخی زۆر لە كارمەندێكی‬ ‫(پ��ۆل��ی��س) ی پ��ی��او ل��ەش��اری خ��ۆراگ��ر و‬ ‫چاونەترس و بوێرترە‪ ،‬نمونەی ئەمانەشمان‬ ‫زۆرن هەروەها ئەوانەی كەم عەقڵی ئافرەتیان‬ ‫بە بچوكی كەلەی سەر و مێشكیان زانیوە‬ ‫ئەمەشیان راست نییە چونكە زۆر عەقڵی‬ ‫یاخود كەم عەقڵی پەیوەندی بەوەوە نییە‬ ‫زۆرج��ار مرۆڤێكی كەلە گ��ەورە كەم عەقڵە‬ ‫و مرۆڤێكی كەلە بچوكیش زۆر عەقل ئەمە‬ ‫بە زانست سەلمێنراوە شتێ نیە گومانی‬ ‫لێ بكرێ ئەمەی دەبینرێ پەیوەندی بە‬ ‫چەپاندنی مێبونیەوە هەیە هەر لە منداڵیەوە‬ ‫فێر دەك��رێ كەنابێ قاچەكانی لە كاتی‬ ‫دانیشتن و رۆیشتن هەتا ئەگەر بەتەنیاش‬ ‫بێت زیاد لە پێویست لێك كاتەوە رێگیری لە‬ ‫دەیان یاری و هەڵسوكەوتی ئارەزووی منداڵی‬ ‫دەگیرێ بە بەهانای كچ بونیەوە هەر ئەوكاتە‬ ‫فێر دەكرێ كەكاری ئەو تەنها كونجی ماڵ‬ ‫و ژووری مەتبەخ و بەخێو كردنی منداڵ و‬ ‫خزمەتی پیاوە‪ .‬بۆیە هەموو ئەو پێناسەو‬ ‫دەڕبر وپەندانەی لەسەر ئافرەت گوتراون بۆ‬ ‫ئەمرۆ بێكەلك و بێ مانان دەبێ ئافرەت وەك‬ ‫خۆی بناسرێ و پێناسە بكرێ كە هەیە نەك‬ ‫وەك ئەوەی داب و نەریت و پیاو بەشێك‬ ‫لە ئاینەكان ناساندویانە‪ .‬ئەمش ئەركیكە لە‬ ‫ئەستوی ئافرەت خۆی‪ ،‬چونكە ئەو لە هەموو‬ ‫كەسێك زیاتر دەتوانی خۆی پێناسە بكات‬ ‫و هەڵگری ناواخنی راستەقینەی خۆی بێت‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫گــشــتــی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫هەستی نەتەوەیی‬

‫فەرهاد محمد‬

‫ه��ەس��ت��ی ن��ەت��ەوەی��ی پێویستیەكی‬ ‫زیند و كاریگەرە لە رێگاخۆشكردن بۆ‬ ‫هەنگاونان ب��ەرەو سەربەخۆیی و مافی‬ ‫چ��ارەی خۆنووسین‪ ،‬زۆرب��ەی گەل و‬ ‫نەتەوەكانی دنیا بناغە و بنەمای‬ ‫خۆبنیادنان و كۆڵەگە كردنی‬ ‫پ��ەی��ك��ەری نیشتیمانی‬ ‫جوانیان لەسەر زەوی‬ ‫بەپیت ب��ە هەستی‬ ‫نەتەوایەتی دان��اوە‪،‬‬ ‫گەلی كوردیش بە‬ ‫درێژیی مێژوو‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪28‬‬

‫چەوسێنراوەتەوە و ڕاون���راوە و ماف و‬ ‫ئازادیەكانی زەوت��ك��راوە‪ ،‬شۆڕشەكانی‬ ‫كورد هەمووی لە پێناو مافە نەتەوەیی‬ ‫كلتوریەكان ب���ووە‪ ،‬ب��ەاڵم ئ��ەو هێزەی‬ ‫بزوێنەری داینەمۆی جواڵنەوەكانی ئازادی‬ ‫خوازیمان بووە هەستی نەتەوەییمان بووە‪.‬‬ ‫لە رۆژگای خەباتی شاخ مێژوو شاهێدی‬ ‫لەسەر هەستی پڕ لە جۆش و خرۆشی‬

‫نەتەوەیی الوانی كورد ئەدات‬ ‫و الپەڕەكانی خەبات و بەرخودان‬ ‫بە رەنگی خوێنی سوری الوانی نەتەوەیی‬ ‫رەنگكراوە‪ ،‬هیچ شەڕ و روبەڕووبوونەوە و‬ ‫بەڕوداوەستانێكی دووژمن نەبووە كە گەنج‬ ‫وەكو كارەكتەرێكی كارا و دلێر ئامادەبوونی‬ ‫تێدا نەبووبێ‪ ،‬هەر ئەو هەستە كوردانە‬ ‫نەتەوەییە بووە داگیركەرێكی وەك بەعسی‬ ‫فاشی خوێنڕێژی لە خاكی كوردان وەدەرنا‬ ‫و داری ئازادی لێڕواند‪.‬‬ ‫ئەمڕۆش كە قۆناغی رزگای نیشتیمانی‬ ‫ب��ەردەوام��ە و خەباتی مەدەنی شوێنی‬ ‫خەباتی ش��اخ و چ��ەك��داری گرتۆتەوە‪،‬‬ ‫پێوستە الوان ئەو هەستە نەتەوەییەیان لە‬ ‫جەنگاوەریی مەیدانەكانی شەڕەوە بۆ ناو‬ ‫شەقا و شۆستەكانی شار تەرجومەبكەن‬

‫و ب��ە هەستی بەرپرسیارێتی و‬ ‫خۆشویستنی خاك و نیشتیمان و ئەمەك و‬ ‫وەفاداری بۆ قوربانیان هەڵوێست بنوێنن‪.‬‬ ‫بەتایبەتی لە پشگیریكردنی ئەزموونی‬ ‫دیموكراسی حوكمڕانی ك��وردس��ت��ان و‬ ‫سەركردایەتی سیاسی كورد كە بەژیرانە‬ ‫و دیبلۆماسیانەوە بەرەوپێشەوە هەنگاو‬ ‫دەنێ و ئاسۆش لەم رەوەوە هەواڵی مژدە‬ ‫بەخشی پێیە‪.‬‬ ‫ناكرێت بە بینیی ك��ردار و رەفتاری‬ ‫ن��ەوی��س��ت��راوی هەندێك الی��ەن و كەس‬ ‫الوی كورد ئێستا و پاشەرۆژی گەلەكەی‬ ‫لەبەرچاو بكەوێ پشتبكاتە دەسكەوتەكان‬ ‫و هەستی نەتەوەیی كاڵببێتەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫هەمیشە هێزە تاریك و خۆویستەكان‬ ‫لە بەرامبەر ئیرادەی توانا و خۆڕاگری‬ ‫نیشتیمان ویستی و دڵسۆزی خاك و گەل‬ ‫و سەركردە چۆكدەدەن و پاشەكشە دەكە‪،‬‬ ‫بۆیە ئومێد هەیە الوانی كورد لەم قۆناغە‬ ‫تەبا و هاوتەریبی سەركردایەتی سیاسی‬ ‫كورد بن و بە تێكۆشان و خۆپەروەردەكردن‬ ‫و وشیاربوونەوە و بەرزكردنەوەی ئاستی‬ ‫زانستی و مەعریفی خۆیان‪ ،‬بەرگری لەخاك‬ ‫و گەل و نیشتیمانەكەیان بكە‪.‬‬

‫وەرزش‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫گواردیۆال سەرەتای مێژوویەكی نوێ لە بایرمنشن‬ ‫پێشكەوتن‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫گواردیۆال لە یەكەم كۆنگرەی رۆژنامەنووسیدا بە زمانی ئەڵمانی» بوونم‬ ‫لە منشن وەكو وەرگرتنی دیاریەك وایە‪ ،‬هەلیشم بۆ رەخساوە‪ ،‬كاتێك یانەی‬ ‫بایرن داوای قبوڵكردنی راهێنەرایەتیان لێكردم بۆمن شەرەفێكی گەورەبوو‪،‬‬ ‫بۆیە بڕیارم دا رازی ببم‪ ،‬ئەوكاتانەی لەگەڵ یانەی بەرشەلۆنە بەرێمكردن‬ ‫زۆر باشبوون‪ ،‬بەاڵم من پێویستم بە تەحەدیاتی زیاتر هەبوو‪ ،‬بایرنیش‬ ‫ئەو دەرفەتەی بۆ رەخساندم‪ ،‬ئێستاش ئامادەم بۆ ئ��ەوەی هەرچی‬ ‫هەیە لە توانای راهێنەریم پێشكەشی بكەم‪ ،‬هیواخوازم چەرخی‬ ‫شانازیكردنبێت بۆ هەمووان‪.‬‬ ‫نازانم هەست بەچی دەكەم كاتێك رووبەروی یانەی بەرشەلۆنە‬ ‫دەبمەوە‪ ،‬سەبارەت بەمن وادەیەكی تایبەتە‪ ،‬بە دڵناییەوە‬ ‫رووبەرووبوونەوەیەكی تایبەتە بۆ چاودێریكردن‪ ،‬پێشبینی‬ ‫دەكەین لە جامی سوپەر رووبەروی دۆرتمۆند ببینەوە‪.‬‬ ‫دواج��ار پیپ گ��واردی��ۆالی راهێنەری ئیسپانی لە یەكەم‬ ‫دەركەوتنی رسمیدا لە میدیاكان پاش دەست لەكاركێشانەوەی‬ ‫لە یانەی بەرشەلۆنە‪ ،‬لەالیەن دەستەی بەرێوەبردنی یانەی‬ ‫بایرمنشنی ئەڵمانی بە دەزگاكانی راگەیاندن نیشاندرا‪.‬‬ ‫لەو كۆنگرەیەدا بۆ یەكەم جا لە مێژووی كۆنگرەكانی‬ ‫رۆژنامەنووسی وەرزشی جیهانی لە بواری تۆپی پێ ‪250‬‬ ‫رۆژنامەنووس لە سەرتاسەری جیهان ئامادەبوون‪ ،‬پیپ لەو‬ ‫پرێس كۆنفرانسەدا بە زمانی ئەڵمانی قسەی كرد‪ ،‬ئەوەش‬ ‫وەك وەاڵمێك بۆ لێدوانێكی پێشوتری فرانتس پیكن پاوەری‬ ‫ئەڵمانی كە گوتبوی هەر راهێنەرێك بێتە هەرێمی باڤاری‬ ‫دەبێ زمانی ئەڵمانی بزانێت‪ ،‬جیالەوەش زوو فێربوونی زمانی‬ ‫ئەڵمانی لەالیەن ئەو راهێنەرەوە كە وەك خۆی گوتی بۆ‬ ‫ماوەی یەك ساڵ لە نیۆرك چڕترین كۆرسی زمانەوانی بۆكراوە‪،‬‬ ‫ئاماژەیە بۆ جدی بوونی ئەو راهێنەرە لەكارە تازەكەی‪ ،‬كە وەك‬ ‫خۆی دەڵێ « ماوەی ساڵێك لە نیۆرك ژیام ئەوێش باشترین‬ ‫شوێنە بۆ فێربوونی زمان‪ ،‬لەالیەكی دیكەوە دەیەوێ پاش ئەوەی‬ ‫وەرزی رابردوو راهێنەری ئەڵمانی بەئەزموون هاینكس سێ نازناوی‬ ‫لەسەر یەك بۆ یانەكە بەدەستهێنا‪ ،‬بەو ئامادەباشیەوە خۆی بۆ‬ ‫وەرزی نوێ ئامادە بكات‪.‬‬ ‫دەكرێ لێرەدا هەندێك خاڵی هاوبەش لە نێوان یانەی بایرن و‬

‫‪29‬‬

‫وەرزش‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫بەرشەلۆنە بدۆزینەوە بۆ ئ��ەوەی وەكو‬ ‫ئ��ەگ��ەری سەركەوتنی پیپ ئاماژەیان‬ ‫پێ ب��دەی��ن‪ ،‬ه���ەردوو یانە بودجەیەكی‬ ‫زەبەالحیان بۆ كڕینی یاریزان ئامادەكردەوە‬ ‫لەئاست و ئەنجامیش كێبڕكێی یەكتری‬ ‫دەكەن‪ ،‬لەهەردوو یانەدا زۆرترین یاریزانی‬ ‫هەڵبژاردەی واڵتەكە یاری دەكەن‪ ،‬لە بایرن‬ ‫(فلیپ الم‪ ،‬مانوێل نۆیەر‪ ،‬جیرمۆ بواتینگ‪،‬‬ ‫بادشتوبەر‪ ،‬شڤانشتایگەر‪ ،‬تۆنی كروز‪،‬‬ ‫ماریۆگۆمێز‪ ) ،‬و لە یانەی بەرشەلۆنە(‬ ‫ڤیكۆر ڤاڵدێز‪ ،‬جیرارد پیكێ‪ ،‬ئەندریسا‬ ‫ئینێستا‪ ،‬چاڤی هێرناندز‪ ،‬بۆسكێس‪،‬‬ ‫پیدرۆ رۆدریگز) كە هەموو ئەوانە وادەكەن‬ ‫یاریزانەكان باشتر لە یەكتر بگەن و‬ ‫هەماهەنگی و تێ گەیشتنێكی ب��ەردەوام‬ ‫لە نێوان یاریزانەكان هەبێت‪ ،‬كە خاڵی‬ ‫سەركەوتویی یانەكە لەوەدا دەردەكەوێ‪.‬‬ ‫جیالەوانەش پاش بەرشەلۆنە یانەی‬ ‫بایرن دوومین یانەیە كە زۆرترین ماوەكاتی‬ ‫یاریكردن تۆپی الیە دوای ئەویش یانەی‬ ‫ئەرسناڵی ئنگلیزی دێ��ت‪ ،‬بەجۆرێك لە‬

‫یاری نێوان بەرشەلۆنە وبایرن لە دواین‬ ‫دوو رووبەرووبوونەوەیان رێژەی ئستحوازی‬ ‫تۆپ سەدا پەنجا بە چلونۆبوو‪ ،‬گەرچی‬ ‫لەیەكەم لێدواندا وەك��و كاردانەوەیەك‬ ‫بیرد شۆستەری راهێنەری یانەی مەلەگای‬ ‫ئسپانی دەڵێ» گواردیۆال ناتوانێ تیكی‬ ‫تاكا لە بایرن جێ بەجێ بكاتـ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گومانی نییە كە ئەویانەیە دەهێنێتەوە‬ ‫پێشەنگی یانەكانی كیشوەری پیر‪.‬‬ ‫پاش ئەوەی هەردوویانەی بایر منشن‬ ‫و برۆسیا دۆرتمۆند لە یاری پێشكۆتایی‬ ‫توانیان ه��ەردوو جەمسەری تۆپی پێی‬ ‫جیهان و ئسپانیا ریال مەدرید و بەرشەلۆنە‬ ‫دوورخەنەوە لە پاڵەوانێتی چامپۆنس لیگ‪،‬‬ ‫چ��اوی هەموو میدیاكانی جیهان لەسەر‬ ‫ئایندەی خولی ئەڵمانییە ك��ە ئەگەر‬ ‫هەیە بااڵدەستی خۆی بەسەر خولەكانی‬ ‫ئینگلیزی و ئسپانی و ئیتاڵی بسەپێنێ‪،‬‬ ‫بەتایبەتیش كە پیپ گ��واردی��ۆال بۆتە‬ ‫راهێنەری بایرن و لەو الشەوە راهێنەری‬ ‫الوی بەتوانا یۆرگن كلۆپ سەرپەرشتی‬

‫بەهێزی یانەی دۆرتمۆند دەكات‪.‬‬ ‫بەهێزی خولی ئەڵمانی ئەوكاتە لەالیەن‬ ‫یەكێتی تۆپی پێی ئ��ەوروپ��ا بەرەسمی‬ ‫دانی پێدانرا‪ ،‬كە لەبەشی یانەكانی ئیتاڵیا‬ ‫لەسەركەوتن بۆ پااڵوتن و كۆمەڵەكانی خولی‬ ‫پاڵەوانانی ئەوروپا یانەیەك كەمكرایەوە و‬ ‫ئەو بەشە درای��ە خولی ئەڵمانی بۆندس‬ ‫لیگا‪ ،‬كە بۆ ئەم وەرزە یانەكانی باریرمنشن‬ ‫و بروسیادرۆتمۆند و بایرلیفەركوزن راستەو‬ ‫خۆ بۆ كۆمەڵەكان سەردەكەون و یانەی‬ ‫شالگەش لە پااڵوتنەكان بەشداری دەكات‪.‬‬ ‫مانگی ه��ەش��ت ‪ 2013‬وەرزی نوێی‬ ‫خولی ئەڵمانی و جامی ئەڵمانیا و خولی‬ ‫پاڵەوانی ئەوروپا دەسپێدەكات‪ ،‬لەوێدا‬ ‫خاڵی دەسپێكی پیپ گ��واردی��ۆال وەكو‬ ‫راهێنەر دەردەكەوێت و دەستدەكات بە‬ ‫ئەنجامدانی یاریە رەسمیەكانی‪ ،‬ئەوەش‬ ‫وەكو تەحەدیاتێكی تازە بۆ ئەو راهێنەرەكە‬ ‫چاوەڕێ دەكرێ چ لەناو خۆ یا لەدەرەوەی‬ ‫ئەڵمانیاش ركابەریەكی بەهێزبكرێ‪.‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪30‬‬

‫روونكردنەوە‪ :‬لە ژمارەی رابردوودا لە الپەڕەی وەرزشی‪ ،‬دیمانەیەك لەگەڵ راهێنەری بواری شەترەنج‪ ،‬تەیب شێخ بورهان كراوە كە ناوەكەی بە‬ ‫هەڵە نووسرابوو تەیوب‪ ،‬داوای لێبوردن لە بەڕێزیان و خوێنەران دەكەین‪.‬‬

‫رەنــگاوڕەنــگ‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫واڵتێك ك ‌ه دانیشتوانه‌كه‌ی ل ‌ه سێ كه‌س تێناپه‌ڕێت‬

‫ئااڵی واڵتی مولوسیا‬

‫نه‌خشه‌ی واڵتی مولوسیا‬

‫هێزی ده‌ریایی مولوسیا‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫س����ه‌رۆك ك��ۆم��اری ئ���ه‌و واڵت���ه‌ بچوكه‌ ك��ۆم��اری مۆلوسیا ب��ك��ات‪ ،‬ده‌ب��ێ��ت ڤیزه‌‬ ‫ناوی»كیوین بو»ه‌ و حه‌ز ده‌كات هاوشێوه‌ی وه‌ربگرێت‪ .‬ڤیزه‌ له‌ الیه‌ن سه‌رۆك كۆماره‌وه‌ی‬ ‫دیكتاتۆره‌كان جل و به‌رگ بپۆشێت و هه‌ر مولوسیا مۆر ده‌كرێت و هه‌ر خۆشی مۆری‬ ‫بۆیه‌ جل و به‌رگی سه‌ربازی له‌به‌ر ده‌كات‪ ،‬چونه‌ناوه‌ی له‌ پاسپۆرته‌كان ده‌دات‪.‬‬ ‫سه‌رۆك كۆماری مولوسیا وتی‪ :‬هاواڵتیانی‬ ‫چاویلكه‌ی ره‌شی گه‌وره‌ له‌ چاو ده‌كات و زۆر‬ ‫ورده‌ واڵتانی ئاندۆرا‪ ،‬لیختن ئه‌شتاین‪ ،‬سان‬ ‫به‌ جدی هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كات‪.‬‬ ‫كۆماری مولوسیا باج به‌ ئه‌مریكا ده‌دات مارینۆ‪ ،‬مۆناكۆ‪ ،‬سبورگا و «هه‌ر واڵتێكیتر‬ ‫كه‌ له‌ روانگه‌ی س�ه‌رۆك کۆماره‌كه‌ی‪ ،‬ئه‌وه‌ كه‌ له‌ الیه‌ن مۆلوسیا به‌ ره‌سمی بناسرێت»‬ ‫پێویستیان به‌ وه‌رگرتنی ڤیزه‌ نابێت‪.‬‬ ‫یارمه‌تی دانی واڵتێكی بیانییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و واڵته‌ فه‌رمانگه‌ی پۆست‪ ،‬پول‪ ،‬ئااڵ‪،‬‬ ‫ئه‌و كۆماره‌ له‌ ساڵی ‪ 1977‬دام��ه‌زراوه‌‪.‬‬ ‫روبه‌ره‌كه‌ی ته‌نیا ‪ 24‬دۆنمه‌ و پایته‌خته‌كه‌یشی یه‌كه‌ی دراوی نه‌ته‌وه‌یی (وال���ورا)‪ ،‬هێزی‬ ‫ناوی ئه‌سپێرایه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی جێی سه‌رسوڕمانه‌ ده‌ریایی و ئاسمانی سه‌ربه‌خۆی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ماڵپه‌ری ویكی پیدیاش نوسیویه‌تی‪ :‬كۆماری‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی���ه‌ ج��گ �ه‌ ل���ه‌ ب �ه‌ل �ه‌م��ێ��ك��ی ب��چ��وك‪،‬‬ ‫شه‌مه‌نده‌فه‌رێكی بچوكیشی تێدایه‌ كه‌ ته‌نیا مولوسیا ورده‌ واڵتێكه‌ كه‌ هه‌تا ئێستا جگه‌ له‌‬ ‫مندااڵن ده‌توانن كه‌ڵكی لێ وه‌ربگرن و به‌ چه‌ند واڵتی بچوك‪ ،‬له‌ الیه‌ن هیچ واڵتێكه‌وه‌‬ ‫به‌ فه‌ڕمی نه‌ناسراوه‌‪ .‬ناوی مولوسیا له‌ وشه‌ی‬ ‫كاره‌با كارده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر كه‌سێك بیهه‌وێت سه‌ردانی «مۆرو» كه‌ له‌ زمانی ئیسپانیاییدا به‌ واتای‬

‫«گردێكی بچوكی به‌ردی»ه‌ وه‌رگیراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كۆماره‌ له‌ ساڵی ‪ 1977‬به‌ ناوی واڵتی‬ ‫بااڵی ولدشتاین دامه‌زرا‪ ،‬به‌ ماوه‌ی ‪ 20‬ساڵ‬ ‫حكومه‌تی پاشایه‌تی هه‌بووه‌ و دواتریش‬ ‫گۆراوه‌ بۆ كۆماری دیموكراتیكی خه‌ڵك‪.‬‬ ‫ئه‌م كۆماره‌ له‌ الیه‌ن «كوین بو» سه‌رۆك‬ ‫كۆماره‌كه‌ی و كه‌ نازناوه‌كه‌ی «خزمه‌تكاری‬ ‫خه‌ڵك»ه‌ به‌رێوه‌ده‌چێت‪.‬‬ ‫ل �ه‌و واڵت���ه‌دا به‌كارهێنانی هه‌ندێك له‌‬ ‫خوارده‌مه‌نیه‌كان وه‌ك‪ ،‬پیاز و پشیله‌ ماسی و‬ ‫كه‌ڵك وه‌رگرتن له‌ هه‌ندێك كااڵی وه‌كوو چه‌كی‬ ‫گه‌رم و گڵوپی نیئۆن و هه‌ر چه‌شنه‌ كااڵیه‌كی‬ ‫هاورده‌كراو له‌ ته‌كساس بێجگه‌ له‌ گۆرانیه‌كانی‬ ‫كلی كالرسۆن قه‌ده‌غه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫س��رودی نیشتمانی ئه‌و واڵته‌ له‌م وشانه‌‬ ‫پێكهاتوون‪« :‬مولۆسیا‪ ،‬واڵتێك له‌ بیابان كه‌‬ ‫له‌ الیه‌ن كوین بوه‌ دامه‌زراوه‌»‪( .‬نەوا)‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫شه‌قامی سه‌ره‌كی شاری ئه‌سپێرا پایته‌ختی واڵتی مولوسیا‬

‫هێزی ئاسمانی مولوسیا‬

‫‪31‬‬

‫رەنــگاوڕەنــگ‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫كۆنترین‬ ‫ته‌له‌فیزیۆن‬ ‫له‌مێژوودا تا‬ ‫ئێستاش كارده‌كات‬

‫كۆنترین ته‌له‌فزیۆن كه‌ تا ئێستاش كارده‌كات‬ ‫له‌ واڵتی‌ به‌ریتانیایه‌‪ ،‬به‌ناوی‌ (‪Marconi‬‬ ‫‪ ،) 702 phone‬له‌ساڵی‌ ‪1936‬دا دورستكراوه‌‬ ‫ئێستا نرخه‌ك ‌هی‌ ‪ 11‬هه‌زار جونه‌یهی‌ ئیسترلینیه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ته‌له‌فیزیۆنه‌ هیچ دوگمه‌یه‌كی‌ گ��ۆڕه‌ری‌‬ ‫پێوه‌ نه‌به‌ستراوه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌وكاته‌دا ته‌نها یه‌ك‬ ‫كه‌ناڵ په‌خشی‌ خۆی‌ ك��ردووه‌ ئه‌ویش كه‌ناڵی‌‬ ‫‪ BBC‬ب��ووه‌‪ ،‬ئ �ه‌و ته‌له‌فیزیۆنه‌ شاشه‌یه‌كی‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ پێوه‌یه‌ كه‌ وێنه‌ی‌ په‌خشكردنه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌نێو سندوقێكدا دانراوه‌ بۆ په‌خشكردن و بینینی‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كه‌‪.‬‬ ‫جێی‌ ب��اس �ه‌ ل�ه‌س��اڵ�ی‌ ‪1999‬دا و ل��ه ‌نێو‬ ‫زیادكردنێكی‌ ئاشكرادا به‌ دوو هه‌زار جونه‌یهی‌‬ ‫ئیسترلینی‌ فرۆشراوه‌‪( .‬نەوا)‬

‫كاتی وردكردنی پیاز تا بۆتان ده‌كرێت بگرین‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی ن��وێ ده‌ریخستوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫فرمێسكانه‌ی دوابه‌دوای پاكردنی پیاز ل ‌ه چاو‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪32‬‬

‫دێن ‌ه خوار ده‌بن ‌ه هۆی جوانی و دره‌وشاوه‌یی‬ ‫زیاتری چاو و هه‌روه‌ها ره‌وتی پیری پێست به‌‬

‫تایبه‌تی پێستی ژێر چاو خاوده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌كان باس له‌و‌ه ده‌كه‌ن‪ ،‬وردكردنی‬ ‫پیاز ده‌بێت ‌ه ه��ۆی رژان��ی م��اده‌ی �ه‌ك ل ‌ه ناو‬ ‫جه‌سته‌ی مرۆڤدا ك ‌ه ئه‌و ماده‌ی ‌ه كاریگه‌ریه‌كی‬ ‫زۆری له‌سه‌ر جوانی پێست هه‌ی ‌ه و هه‌روه‌ها‬ ‫چاویش به‌هێز ده‌كات‪.‬‬ ‫پێستی ده‌ره‌كی پیاز توێیه‌كی هه‌ی ‌ه ك ‌ه پڕه‌‬ ‫ل ‌ه م��اده‌ی سولفۆری ك ‌ه توانای ل ‌ه ناوبردنی‬ ‫پیسیه‌كانی هه‌ی ‌ه و كاتێك ئه‌و توێی ‌ه ب ‌ه چه‌قۆ‬ ‫ده‌بڕێت ئه‌و ماد‌ه سولفۆری ‌ه ده‌چێت ‌ه ناو هه‌وا‬ ‫و ته‌واوی میكرۆبه‌كانی ده‌وروبه‌ر ل ‌ه ناوده‌بات‪.‬‬ ‫پێستی پیاز تایبه‌تمه‌ندی پزیشكی و ده‌رمانی‬ ‫زۆری هه‌ی ‌ه و ده‌توانێت پاكه‌ره‌وه‌یه‌كی باش‬ ‫بێت بۆ چاو‪ ،‬كه‌وات ‌ه ب ‌ه هۆی وردكردنی پیازه‌وه‌‬ ‫چاوه‌كانتان جوانتر و پارێزراوتر ده‌بێت‪.‬‬

‫رەنــگاوڕەنــگ‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫پیسبوونی هه‌وا مه‌ترسی له‌دایكبوونی مندااڵنی ئۆتیزم زیاد ده‌كات‬

‫ماست ل ‌ه كام شێرپه‌نج ‌ه ده‌مانپارێزێت؟‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫توێژه‌ره‌وان باس له‌وه‌ده‌كه‌ن خواردنی ماست ب ‌ه رێژه‌یه‌كی به‌رچاو پارێزگاری له‌‬ ‫مرۆڤ ده‌كات ل ‌ه به‌رامبه‌ر تووشبوون ب ‌ه شێرپه‌نجه‌ی میزه‌ڵدان‪.‬‬ ‫ب ‌ه گوێره‌ی ئه‌نجامی توێژینه‌وه‌ی پسپۆڕانی پزیشكی واڵتی سوید رۆژان ‌ه دووجار‬ ‫خواردنی ماست یارمه‌تی مرۆڤه‌كان ده‌دات بۆ ئه‌وه‌ی ل ‌ه تووشبوون ب ‌ه نه‌خۆشی‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی میزه‌ڵدان به‌دوور بن‪.‬‬ ‫له‌و لێكۆڵینه‌وه‌دا بۆ ماوه‌ی ‪ 9‬ساڵ ‪ 80‬هه‌زار نه‌خۆش خراونه‌ت ‌ه ژێر چاودێریه‌وه‌‪،‬‬ ‫و ده‌ركه‌وتو‌ه له‌و كه‌سانه‌ی رۆژان ‌ه ل ‌ه به‌رنامه‌ی خۆراكیاندا ماست به‌كارده‌هێنن‪،‬‬ ‫ژنان ب ‌ه رێژه‌ی ‪ %45‬و پیاوانیش ب ‌ه رێژه‌ی ‪ %36‬مه‌ترسی توشبوون به‌و جۆره‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌یان له‌سه‌ر نامێنێت‪.‬‬ ‫شایانی باس ‌ه هیچ كام ل ‌ه شیره‌مه‌نیه‌كانیتر ئه‌و تایبه‌تمه‌ندیه‌ی ماستیان نییه‌‪.‬‬ ‫(نەوا)‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫پ��س��پ��ۆڕان��ی ب�����واری خ�����ۆراك ج�ه‌خ��ت‬ ‫ل��ه‌وه‌ ده‌ك��ه‌ن��ه‌وه‌ ك�ه‌ هه‌ڵبژاردنی باشترین‬ ‫خواردنه‌وه‌كان ده‌بێت له‌ گه‌ڵ جۆری كه‌ش و‬ ‫هه‌وادا بگونجێت‪ .‬ئه‌و پسپۆرانه‌ ده‌ڵێن‪ :‬هه‌ر‬ ‫وه‌ك چۆن هه‌ڵبژاردنی خواردنه‌وه‌یه‌كی شیاو و‬ ‫به‌سود‪ ،‬كاریكه‌ریه‌گی باشی له‌سه‌ر چاكبوونه‌وه‌‬

‫و ته‌ندروستی مرۆڤدا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر به‌و چه‌شنه‌ش‬ ‫گوێ پێنه‌دان له‌ كاتی هه‌ڵبژاردنیدا زیانێكی زۆر‬ ‫به‌ مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫خواردنه‌وه‌كان به‌شێكی گرینگن له‌و ماده‌‬ ‫خۆراكیانه‌ی كه‌ رۆژان �ه‌ پێویستمان پێیه‌تی‬

‫و هه‌روه‌ها قازانج و كاریگه‌ریه‌كی تایبه‌تیان‬ ‫له‌سه‌ر سیسته‌می جه‌سته‌ی مرۆڤدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌ وه‌رزی هاویندا به‌ هۆی ئاره‌قكردنه‌وه‌ی‬ ‫زۆره‌وه‌‪ ،‬باشتره‌ شله‌مه‌نی به‌ تایبه‌تی ئاو زیاتر‬ ‫له‌ وه‌رزه‌كانی دیكه‌ بخورێته‌وه‌‪ .‬ئاو و دۆی بێ‬ ‫خوێ بۆ وه‌رزی گه‌رما باشترین خواردنه‌وه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاوی ته‌ماته‌‪ ،‬شه‌ربه‌تی شوتی و گێزه‌ر‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ ماڵه‌وه‌ دروست بكرێت به‌ هۆی كه‌م‬ ‫بونی رێژه‌ی شه‌كر بۆ كه‌م كردنه‌وه‌ی تونیایه‌تی‬ ‫له‌ وەرزی گه‌رمادا شیاون‪.‬‬ ‫م��ن��دااڵن و مێرمندااڵن ب�ه‌ ه��ۆی جوڵه‌ی‬ ‫زۆر و چاالكی جه‌سته‌یی و ئاره‌قكردنه‌وه‌وه‌‬ ‫پێویستیه‌كی زیاتریان به‌ شله‌مه‌نی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ ته‌مه‌نیان سه‌روی‬ ‫‪ 55‬ساڵه‌ دره‌نگتر له‌و كاته‌ی كه‌ جه‌سته‌یان‬ ‫پێویستی به‌ ئاوه‌‪ ،‬هه‌ست به‌ تونیایه‌تی ده‌كه‌ن‬ ‫و حه‌زێكی زۆری���ان له‌ خ��واردن��ه‌وه‌ی ئ��او و‬ ‫شله‌مه‌نی نییه‌‪ ،‬كه‌واته‌ ده‌بێت بۆ رێگریكردن‬ ‫له‌ كاریگه‌ریه‌ خراپه‌كانی گه‌رما له‌سه‌ر جه‌سته‌‪،‬‬ ‫رۆژانه‌ النی كه‌م ‪ 8‬بۆ‪ 10‬به‌رداخ ئاوی خاوێن یان‬ ‫خواردنه‌وه‌كانی وه‌ك دۆی بی خوێ‪ ،‬چای روون‬ ‫و شه‌ربه‌تی میوه‌ی سروشتی به‌ كار بهێنن‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و ژنانه‌شی كه‌ دووگیانن ی��ان منداڵی‬ ‫شیره‌خۆره‌یان هه‌یه‌ رۆژانه‌ جه‌سته‌یان پێویستی‬ ‫به‌ زیاتر ‪ 8‬بۆ ‪ 10‬به‌رداخ ئاو ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌ وه‌زری گه‌رمادا خ��واردن �ه‌وه‌ گازیه‌كان‬ ‫به‌ هۆی دروستكردنی كێشه‌ بۆ كۆئه‌ندامی‬ ‫هه‌رسكردن‪ ،‬خراپترین جۆری خواردنه‌وه‌كانن‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫باشترین و خراپترین خواردنه‌وه‌كان بۆ وه‌رزی گه‌رما‬ ‫پسپۆڕانی بواری خۆراك جه‌خت له‌و‌ه ده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه هه‌ڵبژاردنی باشترین خواردنه‌وه‌كان ده‌بێت له‌‬ ‫گه‌ڵ جۆری كه‌ش و هه‌وادا بگونجێت‪ .‬ئه‌و پسپۆرانه‌‬ ‫ده‌ڵێن‪ :‬هه‌ر وه‌ك چۆن هه‌ڵبژاردنی خواردنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫شیاو و ب �ه‌س��ود‪ ،‬كاریكه‌ریه‌گی باشی له‌سه‌ر‬ ‫چاكبوونه‌و‌ه و ته‌ندروستی مرۆڤدا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر به‌و‬ ‫چه‌شنه‌ش گوێ پێنه‌دان ل ‌ه كاتی هه‌ڵبژاردنیدا‬ ‫زیانێكی زۆر ب ‌ه مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫خ��واردن �ه‌وه‌ك��ان به‌شێكی گرینگن ل �ه‌و ماده‌‬ ‫خوراكیانه‌ی ك ‌ه رۆژان�� ‌ه پێویستمان پێیه‌تی و‬ ‫هه‌روه‌ها قازانج و كاریگه‌ریه‌كی تایبه‌تیان له‌سه‌ر‬ ‫سیسته‌می جه‌سته‌ی مرۆڤدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه وه‌رزی هاویندا ب ‌ه ه��ۆی ئاره‌قكردنه‌وه‌ی‬ ‫زۆره‌وه‌‪ ،‬باشتر‌ه شله‌مه‌نی ب ‌ه تایبه‌تی ئاو زیاتر له‌‬ ‫وه‌رزه‌كانی دیك ‌ه بخورێته‌وه‌‪ .‬ئاو و دۆی بێ خوێ بۆ‬ ‫وه‌رزی گه‌رما باشترین خواردنه‌وه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها ئاوی‬ ‫ته‌ماته‌‪ ،‬شه‌ربه‌تی شوتی و گێزه‌ر ئه‌گه‌ر ل ‌ه ماڵه‌وه‌‬ ‫دروست بكرێت ب ‌ه هۆی كه‌م بونی رێژه‌ی شه‌كر بۆ‬ ‫كه‌م كردنه‌وه‌ی تونیایه‌تی ل ‌ه وه‌زی گه‌رمادا شیاون‪.‬‬ ‫مندااڵن و مێرمندااڵن ب ‌ه هۆی جوڵه‌ی زۆر و‬ ‫چاالكی جه‌سته‌یی و ئاره‌قكردنه‌وه‌و‌ه پێویستیه‌كی‬ ‫زیاتریان ب ‌ه شله‌مه‌نی هه‌یه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌و كه‌سانه‌ی‬

‫ك ‌ه ته‌مه‌نیان سه‌روی ‪ 55‬ساڵ ‌ه دره‌نگتر له‌و كاته‌ی‬ ‫ك ‌ه جه‌سته‌یان پێویستی ب ‌ه ئ��اوه‌‪ ،‬هه‌ست به‌‬ ‫تونیایه‌تی ده‌كه‌ن و حه‌زێكی زۆریان ل ‌ه خواردنه‌وه‌ی‬ ‫ئاو و شله‌مه‌نی نییه‌‪ ،‬كه‌وات ‌ه ده‌بێت بۆ رێگریكردن‬ ‫ل ‌ه كاریگه‌ری ‌ه خراپه‌كانی گه‌رما له‌سه‌ر جه‌سته‌‪،‬‬ ‫رۆژان ‌ه النی كه‌م ‪ 8‬بۆ‪ 10‬به‌رداخ ئاوی خاوێن یان‬ ‫خواردنه‌وه‌كانی وه‌ك دۆی بی خوێ‪ ،‬چای روون و‬

‫شه‌ربه‌تی میوه‌ی سروشتی ب ‌ه كار بهێنن‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و ژن��ان�ه‌ش��ی ك � ‌ه دووگ��ی��ان��ن ی��ان منداڵی‬ ‫شیره‌خۆره‌یان هه‌ی ‌ه رۆژان ‌ه جه‌سته‌یان پێویستی به‌‬ ‫زیاتر ‪ 8‬بۆ ‪ 10‬به‌رداخ ئاو ده‌بێت‪.‬‬ ‫ل ‌ه وه‌زری گه‌رمادا خواردنه‌و‌ه گازیه‌كان ب ‌ه هۆی‬ ‫دروستكردنی كێش ‌ه بۆ كۆئه‌ندامی هه‌رسكردن‪،‬‬ ‫خراپترین جۆری خواردنه‌وه‌كانن‪.‬‬

‫خه‌وی دوانیوه‌ڕۆیان باش ‌ه یان خراپ؟‬ ‫ئه‌نجامی توێژینه‌وه‌یه‌ك ده‌ری��ده‌خ��ات خه‌وێ‬ ‫دوانیوه‌ڕۆیان ده‌بێت ‌ه هۆی به‌هێزتر بوونی مێشك و‬ ‫ب���ی���ره‌وه‌ری و‬ ‫یارمه‌تی مرۆڤ ده‌دات‬ ‫چه‌ند ین‬ ‫زانیاریه‌كانی‬ ‫سا ڵی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪34‬‬

‫پێشتر ب ‌ه بیر مرۆڤ بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب ‌ه پێ تویژینه‌و‌ه ك ‌ه ل ‌ه ئه‌مریكا ئه‌نجام دراوه‌‬ ‫ئاشكرا بوو‌ه خه‌وتنی دووانیوه‌ڕۆیان سودێكی زۆر‬ ‫ب ‌ه جه‌سته‌ی مرۆڤ‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت و‬ ‫د ه‌بێته‌‬

‫هۆی به‌هێزتر بوونی مێشك و بیره‌وه‌ری و یادگه‌ی‬ ‫درێژخایه‌نی مرۆڤ‪.‬‬ ‫توێژه‌رانی ئه‌مریكی دوو گروپیان ده‌ستنیشان‬ ‫كردبوو ك ‌ه یه‌كێیان دوانیوه‌ڕۆیان بۆ ماوه‌ی یه‌ك‬ ‫كاتژمێر ده‌خه‌وتن و ئه‌وانیتر نه‌ده‌خه‌وتن‪.‬‬ ‫ب ‌ه گوێره‌ی ئه‌نجامه‌كان گروپی یه‌كه‌م واته‌‬ ‫ئه‌وانه‌ی دوانیوه‌ڕۆیان ده‌نوستن توانایی‬ ‫مێشك و بیرهێنانه‌وه‌یان زیاتر بوو‬ ‫له‌وانه‌ی تر‪ ،‬هه‌ر وه‌ه��ا مێشكیان‬ ‫زووت���ر ب��ی��ره‌وه‌ری و زانیاریه‌‬ ‫كۆنه‌كانیان ب ‌ه بیر ده‌هێنایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و ت��وێ��ژه‌ره‌وان�� ‌ه باسیان‬ ‫ل��ه‌وه‌ك��ردو‌ه رۆژان��� ‌ه ‪ 60‬بۆ ‪90‬‬ ‫خوله‌ك خه‌وی دووانیوه‌ڕۆ زۆر له‌‬ ‫خه‌وی به‌رده‌وام و زۆری شه‌وانه‌‬ ‫باشتره‌‪( .‬نەوا)‬

‫چــاالکــی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫الوانی کوردستان چوون بەرەو ڕووباری ئاراس‬ ‫لە بیرەوەری شەست وشەش ساڵەی‬ ‫ڕێڕەوە مێژوویەکەی بارزانی نەمرو ھەڤااڵنی‬ ‫بۆ یەکێتی سۆڤیەت و پەڕینەوە لە ئاوی‬ ‫ئاراس‬ ‫ژمارەیەک لە الوانی کوردستان بەسەر‬ ‫پەرشتی یەکێتی الوان���ی دیموکراتی‬ ‫کوردستان لە بەردەم پەرلەمانی کوردستان‬ ‫وەک ھێمایەک بۆ خەبات و بەرخودانی‬ ‫پێشمەرگەی کوردستان‪ ،‬بەرەو ڕووباری‬ ‫ئاراس وەڕێکەوتن‬ ‫ئ��ەو بیرخستنەوەیە وێ���ڕای ئ��ەوەی‬ ‫ئاشنا بوونی الوانی کوردستانە بەو ڕۆژە‬ ‫سەختانەی دوای شەھید کردنی کۆماری‬ ‫ک��وردس��ت��ان ل��ە مهاباد ه��ەروه��ا س��ۆزو‬

‫وەف��ای الوان��ی کوردستانیشە بۆ خەبات‬ ‫و ڕابەرایەتی سیمبولی نەتەوەی کورد‬ ‫مستەفا بارزانی نەمرکە ڕۆژی ‪١٨‬ی ‪٦‬‬ ‫ساڵی ‪ ١٩٤٧‬دوا کەسی کاروانەکە بوە لە‬ ‫ئاوی ئاراس پەڕیوەتەوە و بەرەو یەکێتی‬ ‫سۆڤیەت ڕێی کردوە‬ ‫الوانی کوردستان لەو سەردانەدا ئاشنا‬ ‫دەبن بەو شوێنانەی پێشمەرگە کانی کۆمار‬ ‫بارزانی نەمر و ھەڤااڵنی لە نێو بۆسەو‬ ‫ھێرشەکانی دوژمن ڕێگای مان و نەمانیان‬ ‫بۆ ئازادی کوردسستان گرتبوە بەر‬ ‫ل��ە ک��ۆن��گ��رەی��ەک��ی رۆژن��ام��ەن��ووس��ی��دا‬ ‫ئومێد خۆشناو سکرتێری یەکێتی الوانی‬ ‫دیموکراتی کوردستان رایگەیاند» ئێمە‬

‫وەکو یەکێتی الوان بەمەبەستی بەرچار‬ ‫و رۆشنی و لە نزیکەوە ئاشنابوون بەوە‬ ‫روداوی مێژوویی پ��ەڕی��ن��ەوەی بارزانی‬ ‫نەمر و ھاوەاڵنیان لە روباری ئارس‪ ،‬کە‬ ‫وێسگەیەکی مێژووی گرنگە و واقعی ئێستا‬ ‫ئەزموونی حوکمڕانی ھەرێمی کوردستانی‬ ‫لێکەوتەوە‪ ،‬گەشتێکمان بۆ ژمارەیەک الو‬ ‫رێکخست‪ ،‬لە داھاتوشدا بەرنامەمان ھەیە‬ ‫پرۆژەکە فراوانتر بکەین و الوانێکی زۆرتر‬ ‫بەشداری پێبکەین‪ ،‬کە پێویستە الوانی‬ ‫ئەمڕۆ لە رابردوویان بە ئاگابن و بزانن‬ ‫رۆژگارێک نەوەی پێشو چ ئازار و ئێشکیان‬ ‫لە پێناوی ئازادی نەتەوەکەیان چەشتوە‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪35‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫نوێنەرایەتی دەرەوەی یەكێتی الوان‬ ‫نوێنەرایەتی دەرەوەی یەكێتی الوان بەشداری لە كۆبوونەوەی سەركردایەتی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫یەكێتی ئەوروپا دەستی پێكرد‬ ‫كۆبوونەوەی الوانی ئەوروپا لە كۆماری چیك كرد‬ ‫بۆ بەشداری ك��ردن لە كۆبوونەوەی سەركردایەتی یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی یەكێتی ئەوروپا (فەالح حەسەن) راوێژكاری‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی الوان��ی دیموكراتی جیهانی و نوێنەری‬ ‫دەرەوەی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان‪ ،‬گەیشتە شاری‬ ‫پراگی پایتەختی كۆماری چیك‪ ،‬لەوكۆبونەوەیەدا نوێنەری دەرەوەی‬ ‫الوانی كوردستان بە نوێنەرایەتی یەكێتی الوانی دیموكراتی جیهانی‬ ‫بە شدارە و ئەمەش بۆ یەكەمیین جارە لە مێژووی الوانی دیموكراتی‬ ‫جیهانی كە نوێنەریان خەڵكی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست بێت‪ ،‬بڕیارە لەم‬ ‫كۆوبونەوەیەدا كەچەند رۆژێك دەخایەنێت فەالح حەسەن وتاری‬ ‫الوانی دیموكراتی جیهانی بخوێنێتە وە و وتارێكی تایبەتیش لە‬ ‫سەر رەوشی الوان لە هەرێمی كوردستان و پێشكەوتنی هەرێم بۆ‬ ‫ئامادە بووان پێشكەش دەكات‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪36‬‬

‫بۆ بەشداری كردن لە كۆبوونەوەی سەركردایەتی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫لە شاری پراگ لە كۆماری چیك ‪ 2013/6/16‬یەكەمین رۆژی دەستپێكردنی‬ ‫كۆبوونەوەی سەركردایەتی یەكێتی الوانی دیموكراتی یەكێتی ئەوروپا بوو‪،‬‬ ‫فەالح حەسەن راوێژكاری سەركردایەتی یەكێتی الوانی دیموكراتی جیهانی‬ ‫و نوێنەری دەرەوەی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان بەنوێنەرایەتی‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی الوانی دیموكراتی جیهانی بە شداری كرد‪ ،‬لەكۆبوونەوەی‬ ‫سااڵنەی یەكێتی الوانی دیموكراتی یەكێتی ئەوروپا‪.‬‬ ‫لەسەرەتادا هەریەك لە وەزارەتی بازرگانی و ئابووری و ژینگەی وواڵتی چیك‬ ‫بە چە ند ووتارێك و روونكردنەوەیەك لە سەر وواڵتەكەیان بە شدار بوون پاشان‬ ‫باس لە چارەسەر كردنی رەوشی ئابووری و بژێووی ژیانكرا بۆسەرجەم الوانی‬ ‫یەكێتی ئەوروپا كە ماوەیەكە لە بارێكی سەختی ئابووریدا دەژین‪.‬‬ ‫نوێنەری دەرەوەی (ی‪.‬ل‪.‬د‪.‬ك) بە چەندین خاڵ و رێنمایی لە كۆبوون وەكەدا‬ ‫بەشداربوو‪ ،‬شایەنی باسە ناوبرا و بە داوەتێكی فەرمی لە الیەن یە كێتی الوانی‬ ‫دیموكراتی یەكێتی ئەوروپاو الوانی دیموكراتی كۆماری چیك (مالدی كونسەر‬ ‫ڤەتیڤسی) بە شدارن‪.‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫چاالکی مەکتەبی سکرتاریەت‬ ‫کردنەوەی یاریگایەکی ‪ ١١‬یاریزانی لە‬ ‫بەعشیقە‬ ‫ب��ە ئ��ام��ادەب��وون��ی الوان��ێ��ک��ی زۆر و‬ ‫بەرپرسانی حزبی و حکومی و سکرتێر‬ ‫و کارگێڕانی سکرتاریەت‪ ،‬لە بەعشیقە‬ ‫لەسەر ئەرکی رێزدار نێچیرڤان بارزانی‪،‬‬ ‫بەمەبەستی خزمەتکردنی الوانی سنورەکە‪،‬‬ ‫لە مەراسیمێکدا یاریگایەکی وەزرشی ‪١١‬‬ ‫یاریزانی کرایەوە‪.‬‬ ‫ئەوەش چوارەم یاریگایەکە کە لەالیەن‬ ‫سەرۆکی حکومەتەوە وەکو بایەخدان بە‬ ‫وەرزشوانانی سنورەکە دەکرێتەوە‪ ،‬ھەر‬ ‫ھەمان رۆژ وەک پشتیوانی بۆ پاڵێوراوانی‬

‫لیستی برایەتی و پێکەوەژیانی ھەڵبژاردنی‬ ‫ئەنجوومەنی پارێزگاکان لە شاری موسڵ‪،‬‬ ‫‪ ٦٥‬تاخمی جل و بەرگی وەرزشی بەسەر‬ ‫الوانی سنورەکەدا دابەشکرا‪.‬‬ ‫ب��ە مەبەستی پشگیری ل��ە پ��ڕۆس��ەی‬ ‫ئاشتی باکوری کوردستان و بەهێزکردنی‬ ‫پ���ەی���وەن���دی ن���ێ���وان الوان������ی ب���اش���ورو‬ ‫ب��اک��ور‪ ،‬شاندێکی لێژنەی هەماهەنگی‬ ‫ڕێکخراوەکانی الوانی باشوری کوردستان‬ ‫لە قەندیل لە گەڵ کۆنسەی سەرکردایەتی‬ ‫پەکەکە کۆبونەوە‬ ‫لە کۆبونەوەکەدا پەیامی الوانی باشوری‬

‫کوردستان بۆ پشگیری لە پڕۆسەی ئاشتی‬ ‫باکورو هە ماهەنگی زێتری نێوان الوانی‬ ‫باکورو باشور ویەکگوتاری نەتەوەی الوان‬ ‫و ئامانجەکانی کۆنفراسی نەتەوەی الوانی‬ ‫چوار پارچە بە سەرکردایەتی پەکەکە و‬ ‫کۆمەڵەی الوانی واڵت پارێز ڕاگەیەنرا‬ ‫دواتر هەڤاڵ سەبری ئەندامی کۆنسەی‬ ‫سەرکردایەتی و ڕیڤەرانی الوانی واڵتپارێز‬ ‫وێ����ڕای خ��ۆش��ح��اڵ��ی دەرب���ڕی���ن ب��ۆ ئ��ەو‬ ‫هەڵوێستیەی الوان��ی باشور‪ ،‬باسیان لە‬ ‫پڕۆسەی ئاشتی و هەنگاوەکانی و هەوڵی‬ ‫ئازادی زیندانیانی سیاسی و بەڕێز ئۆجەالن‬ ‫کرد‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪37‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫ناوەندی بااڵی مەخمور‬ ‫سنوری كندێناوە ودەوروبەری‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫گوێر‬ ‫رێكخستنی كۆرێكی فراوان بۆ (نجات‬ ‫علی) بەرپرسی لقی ‪23‬ی (پ‪.‬د‪.‬ك) لەسەر‬ ‫بارودۆخی ناوخۆیی ئەمرۆیی كوردستان و‬ ‫كاریگەرییەكانی‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی وەرزش��ی تۆپی‬ ‫پیێ ی تازە پێگەیشتوان‬ ‫كۆتایی هێنا بە پااڵوتنەكانی فیستیڤالی‬ ‫وەرزشی بارزانی نەمر‬

‫ماوەیە ك لەمەوبەر رێكخرابوو‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫كانی قرژاڵە‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولی وەرش��ی تۆپی پێ‬ ‫بۆسەرجەم تیپەكانی سنوری خۆی‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی وەرزش��ی تۆپی‬ ‫پێ كەبۆسەرجەم تیپەكانی سنوری خۆی‬ ‫ئەنجامی دابوو‬ ‫كۆتایی هێنا بەدووەمین فیستییڤاڵی‬ ‫وەرزشی بارزانی نەمر كەماوەیەك لەمەوبەر‬ ‫بۆتیپەكانی رێكخست بوو‬ ‫دابەشكردنی جل وبەرگی وەرزشی بەسەر‬ ‫سەرجەم تیپەكانی میللی ئەم سنورە‬

‫لەمینای ب��ان��گ��ش��ەك��ردن ب��ۆ لیستی‬ ‫برایەتی و پێكەوەژیان (‪ )469‬چەندین‬ ‫گروپی گەرۆكیان دروستكرد بۆ لەنزیكەوە‬ ‫ئاشناكردنی هاواڵتیان بە شێوازی دەنگدان‬ ‫(‪ )200‬سێت جل و بەرگی وەرزش��ی‬ ‫بەسەر سەرجەم تیپەكان دابەشكرا‬ ‫خەاڵتكردنی (‪ )60‬وەرزشوانی دێرینی‬ ‫سنوری مخمورو دەوروب��ەری ئەمەش بۆ‬ ‫زیاتر خزمەتكردنی بواری وەرزش و وە‬ ‫رزشوانان‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ ی ‪11‬یارزانی‬ ‫كەتێیدا ‪ 26‬تیپی سەربەناوەندی چاالكی‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫وپێگەیاندنی الوانی گوێر بەشداریان كردووە‬ ‫بەخەاڵتكردنی (‪ )45‬وەرزشوانی دێرینی شەمامك‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی‬ ‫كۆتایی هێنا بە پااڵوتنەكانی فیستیڤالی‬ ‫سنوری گوێر و دەوروب���ەری بۆرێزگرتن‬ ‫تورەق‬ ‫لەماندووبونی خەباتی ئ��ەوان لە بواری وەرزشی بارزانی نەمر‬ ‫كۆتایی هێنا بەفیستیڤالی وەرزش��ی‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی وەرزش��ی تۆپی‬ ‫وەرزشی دا‬ ‫خەاڵتكردنی (‪ )40‬وەرزشوانی دێرینی تائرە كەبۆ ‪ 12‬تیپی سنوری شەمامك بارزانی نەمر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪38‬‬

‫ناوەندا چاالكی ئاكرێ‬ ‫خولەكا توپا پێ ڤەكر بو ‪ 32‬تیپین سنورێ‬ ‫ناوەندا خو‬ ‫دیماهیك ب خوال توپا سەرمیز هینا ئەوا بو‬ ‫ژمارەكا زور ژ یاریزانین سنوری خو فەكربوو‬ ‫ناوەندا چاالكی ئازادی‬ ‫ن��اوەن��دا چ��االك��ی ئ����ازادی سمینارەك‬ ‫ئامادەكربو بو ژمارەكا زور الوین ئاوارەین‬ ‫باژیرێ موسل ل هواڵ ناوەندا بااڵ‬ ‫ناوەندا چاالكی ئازادی كوتایی ئینا ب خوال‬ ‫توپا پێ ل گورەپانا گوندی سوسنا‬ ‫ن��اوەن��دا چاالكی ئ���ازادی خولەكا خوش‬ ‫نڤیسێ ڤەكر بو ‪ 40‬الوین سنورێ ناوەندا‬ ‫ناوەندا چاالكی گردەسین‬ ‫ناوەندا چاالكی گردەسین سمینارەك گیرا‬ ‫بو ژمارەكا زور الوین ئاوارەین موسل‬ ‫ناوەندا چاالكی گردەسین كوتایی ئینا ب‬ ‫خوال توپا پێ ل گورەپانا فریزێ دەستكرد‬ ‫ناوەندا چاالكی بجیل‬

‫ناوەندی بااڵی ئاكرێ‬ ‫ناوەندا چاالكی بجیل راب��ون ب ڤەكرنا‬ ‫قوتابخانەكا وەرزشی ل سەنتەرێ ناحیا بجیل‬ ‫ناوەندا چاالكی بجیل كوتایی ئینا ب خوال‬ ‫توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەكرن بو ‪ 32‬تیپین‬ ‫سنورێ ناوەندا وان‪.‬‬ ‫ناوەندا چاالكی بجیل خولەكا توپا پی فەكر‬ ‫ل گورەپانا گوندی كەالتی‬ ‫ناوەندا چاالكی بوتان‬ ‫ناوەندا چاالكی بوتان خولەكا توپا پێ ڤەكر‬ ‫بو ‪ 32‬تیپین سنورێ‬ ‫ناوەندا چاالكی بوتان پیشبركەكا پایسكل‬ ‫سوار ی ئامادەكربو بو ‪ 75‬الو‬ ‫ناوەندا چاالكی بوتان رابون ب دابەش كرنا‬ ‫جەندین جل و بەرگین وەرزشی‬ ‫سمینارەك گیرا بو ژم��ارەك��ا زور الوین‬ ‫سنورێ ناوەندا چاالكی بوتان‬ ‫ناوەندا چاالكی روڤیە‬ ‫ناوەندا چاالكی روڤیە سمینارەك ئامادەكربو‬ ‫بو بەرپرسێ ناوەندا بااڵ ئاكرێ‬

‫ناوەندا چاالكی بەردەرەش‬ ‫خولەكا توپا پێ ڤەكر بو ‪ 34‬تیپین سنورێ‬ ‫ناوەندا خو ل گورەپانا خیلەكی‬ ‫ن��اوەن��دا چاالكی ب���ەردەرەش سمینارەك‬ ‫ئامادەكربو بو بەرپرسێ ناوەندا بااڵ بو‬ ‫ژمارەكا زور الوین سنورێ بەردەرەش ل سەر‬ ‫بارو دوخێ ئەڤرو یێ كوردستانێ‬ ‫ناوەندا بااڵ‬ ‫ناوەندا بااڵ خولەكا قورئانا پیروز ڤەكر بو‬ ‫‪ 50‬الوین سنورێ ناوەندا بااڵ‬ ‫ناوەندا بااڵ پەرتوكا ( گولستانێ شیخ‬ ‫سعدی شیرازی ) كو ژالیێ بەریز فایق ابراهیم‬ ‫هاتیە وەرگیران ژ زمانێ فارسی بو سەر‬ ‫زمانێ شیرینێ كوردی ل سەر ژمارەكا زورا‬ ‫الوان ل سنورێ ناوەندا بااڵ هاتنە دابەش‬ ‫كرن ‪0‬‬ ‫ناوەندا باال ب هەلكەفتا روژا جیهانی یا‬ ‫بەرنكار بونەفا مخدرات سمینارەك بو دكتور‬ ‫سربست ساز كرد ل هوال الوان‬

‫چــاالکــی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫ناوەندی بااڵی كەركووك‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫كەركووك ‪1‬‬ ‫ئەنجامدانی قورعەی خوولی(برایەتی) بۆ‬ ‫تۆپی پێی كە (‪ )14‬تیپی سنوورەكە لە خۆ‬ ‫دەگرێت‬ ‫سەردانیكردنی بەڕێوەبەرایەتی هونەری و‬ ‫ڕۆشنبیری كەركوك بەمەبەستی زیاتر ئاشنا‬ ‫بون و چۆنێتی بەشداری كردنی گرووپی‬ ‫(برایەتی الوان ) كە س��ەر بە ناوەندی‬ ‫چاالكییە لە فستیڤاڵی الوی شار لە پارێزگای‬

‫دهۆك‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫پردێ‬ ‫ناوەندی چاالكی بە شداربوو لە ئاهەنگی‬ ‫ی��ادك��ردن��ەوەی دام��ەزران��دن��ی كۆمەڵەی‬ ‫خوێندكاری كوردستان‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫دووبز‬ ‫كۆتایی پێ هێنان بە سێ خوولی وەرزشی‬ ‫بە ئامادە بوونی سەرجەم دەزگا حكومی و‬

‫ناوەندی بااڵی سۆران‬

‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی چۆمان‬ ‫ئەنجامدانی یاری كۆتایی خولی تۆپی ێی‬ ‫(بارزانی نەمر)‬ ‫ن���اوەن���دی چ��االك��ی وپ���ێ گ��ەی��ان��دن��ی‬ ‫رەواندوز‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولێكی تۆپی پێ بۆ ‪12‬‬ ‫تیپی سنوری دۆڵی ئاكۆیان‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫ن���اوەن���دی چ��االك��ی و پ��ێ گەیاندنی‬ ‫قەسرێ‬ ‫كۆتاییان هێنا بە خولێكی تۆپی پێ كە‬ ‫بۆ ‪ 12‬تیپی سنوری خۆیان سازیان دابوو‪.‬‬

‫ن���اوەن���دی چ��االك��ی و پ��ێ گەیاندنی‬ ‫سیدەكان‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ بو (‪)14‬‬ ‫تیپی الوانی تازە پێ گەیشتو‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێ گەیاندنی دیانا‬ ‫خولێكی تۆپی پێ بۆ یاریزانە دێرینەكان‬ ‫پێشانگایەكی شێوەكاری لە هۆڵی ناوەند‬ ‫بەبەشداری (‪ )8‬تیپ كردەوە‪0‬‬ ‫بۆ بەهرمەند ( زەهرا سەمەد ) كردەوە كە‬ ‫خولێكی ت��ۆپ��ی پ��ێ ب��چ��وك��ك��راوە بۆ زیاتر لە ‪ 45‬تابلۆی جۆراوجۆر نمایشكران‪.‬‬ ‫نێوجەوانان ‪ 10‬تیپ لە دەشتی هێرت كردەوە‬ ‫خولی بە هێز كردنی بە بەشداری ‪35‬‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێ گەیاندنی رواندز‬ ‫الو كردەوە كە بۆ ماوەی مانگێك بەردەوام‬ ‫لە پێنجەمین ڤێستیڤالی شاری رەواندوز‬ ‫دەبێت‬ ‫كە تێدا چەندین تابلۆی هونەری لەالیەن‬ ‫بۆ وەرزی هاوین خولی بە هێزكردنی بە گروپی هونەری ناوەندەكەمان ئامادەكرابوو‬ ‫نمایشكران‬ ‫بەشداری ‪ 35‬الو كردەوە‬ ‫لە ‪ )6/1‬رۆژی جیهانی مندااڵن لە شاری‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێ گەیاندنی وەرتی‬ ‫سۆران هەڵمەتێكی كۆكردنەوەی شیر بۆ‬ ‫كردنەوەی پێشانگایكی شێوە كاری بۆ‬ ‫مندااڵنی رۆژئاوا ئەنجام دا‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێ گەیاندنی سۆران بە هرەمەند (عمر حسین) ك��ردەوە لە م‬ ‫بە ئامادەبونی پتر لە (‪ )100‬كورو كچی پێشانگایە دا زیاتر لە ‪ 25‬تابلۆنمایشكران‬ ‫الو سنوری خۆیان بەشداریان لە ئاهەنگی‬ ‫ن���اوەن���دی چ��االك��ی و پ��ێ گەیاندنی‬ ‫‪37‬مین ساڵیادی هەڵگیرسانی شۆرشی‬ ‫سیدەكان‬ ‫نشتیمانی و پێشكەوتنخوازی گواڵنكرد‬ ‫ل��ە م��ەر پ��رس��ی رەش��ن��وس��ی دەس��ت��ور‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێ گەیاندنی چۆمان كۆرێكی بۆ شەجیع بارزانی لە بارەگای‬ ‫گروپی هەڵپڕكێی الوان چۆمان كە بریتی ناوەند كردەوە‬ ‫بوون لە ‪ 40‬كور و كچ جوانترین نمایشی‬ ‫هەڵپركێی كوردیان لە ئاهەنگەكە پیشكەش‬ ‫كرد‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی سۆران‬ ‫كۆتایی هێنان بە خولی تۆپی پێی‬ ‫بچوككراوە لە یاریگای مجیداوە كە بۆ‬ ‫(‪ )16‬تیپ ساز كرابوو‬ ‫كردنەوەی خولێكی تۆپی پێ لە یاریگای‬ ‫مەجیداوە بو ‪ 32‬تیپی وەرزش��ی سنوری‬ ‫خۆی رۆژانە یاریەكان بە شێوەی كۆمەڵە‬ ‫بە رێوە دەچن‬ ‫كۆتایی هێنان بە خولێكی تۆپی پێ كە‬ ‫بو (‪ )32‬تیپی سنوری خۆی كرد بووە‬

‫حزبیەكانی شارۆچكەكە‬ ‫دروستكردنی لیژنەیەك بە هاوكاری‬ ‫لیژنەی ناوچەی دووبز كە شەوانە سەردانی‬ ‫ماڵی بەشێك لە ئەندامانی خۆیان دەكەن‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی الوانی‬ ‫داقووق‬ ‫بەشدابوون لە كۆتایی خوولی برایەتی كە‬ ‫سەنتەری الوانی داقوق پێ هەستابوو‬ ‫سازدانی پێشانگایەك لە بارەگای لێژنە‬ ‫ناوچەی داقوق‬

‫‪39‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪June 2013 No 193‬‬

‫راب��ی ب دان��ان��ا ب��ەرێ بناڤێ یاریگەها‬ ‫وەرزش��ی��ا (‪ )5‬یاریزانی ل ب��ازوای��ا ژالیێ‬ ‫(عیسمەت رەج��ەب) بەرپرسێ لقا ‪ 14‬یا‬ ‫(پ‪.‬د‪.‬ك) جەماوەرەكێ وەرزش بەرفرە‪.‬‬ ‫رابی ب ئەنجامدانا سیمنارەكێ بو هەڤال‬ ‫(عیسمەت رەج���ەب) ب��ەرپ��رس��ێ لقا ‪14‬‬ ‫ی��ا(پ‪.‬د‪.‬ك) سەر رۆلی الوان د هەلبژاتنا‬ ‫ئو ب ئامادە بوونا زیاتر ل (‪ )300‬ئەندامین‬ ‫ئیكەتیامە ل ناحیا بەرتلە و دەرو بەر‪.‬‬ ‫ڤەكرنا كورەپانا وەرزش��ی��ا باشیك یا‬ ‫(‪ )11‬یاریزانی ئو رادەستی ناوەندا بااڵ كر‬ ‫ئو دڤیستەڤالەكا زورزشیدا چل وبەرك دابە‬ ‫شكرن ل سەر ‪ 65‬كروپا دابەشكرن‪.‬‬ ‫ناوەندا باال كومبونەكا بەرفرە دگەل هەمی‬ ‫ناوەندێن چاالكی كرێدا‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی باشیك‬ ‫كوتایی ئینانا خولەكا وەرزشی یا (‪)11‬‬ ‫یاریزانی ل باشیكێ ب هەلگەفتا شورەشا‬ ‫(‪ )26‬گوالنێ‪.‬‬ ‫دابەش كرنا (‪ )55‬تەخمێن چل بەركێن‬ ‫وەرزشی ل سەر كروپێن الوان‬ ‫كێرانا سیمنارەكا جەماوەرییا بەرفر ل‬ ‫ناحیا باشیك بو سەرجەم ناوەندێن چاالكی‬ ‫وپێگەیاندنێ ئو ب ئامادە بوونا هەمی كروپێن‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی تلكێف‬

‫ناوەندی بااڵی موسل‬ ‫كوتایی ئینانا خولەكا وەرزشی بناڤی خوال‬ ‫لیستا (برایەتی وپێكڤەژیانێ)‬ ‫دابەشكرنا چل وبەركێن وەرزشی ل سەر‬ ‫(‪ )81‬تیپیین وەرزش‬ ‫دابەش كرنا (‪ )42‬تەخمێن چل وبەرگێن‬ ‫وەرزش ب هەلكەفتا هەلبزانێن پارێزگەها‬ ‫مووسل‪.‬‬ ‫راب��ی ل ناحیا وانكی ب كوتایی ئینانا‬ ‫خولەكا توپا پێ یاهاتیە ڤەكرن‬

‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی بەرتلە‬ ‫دابەشكرنا چل وبەرگا ل س��ەر (‪)100‬‬ ‫پەربرسێن گروبا‬ ‫خەالت كرنا (‪ )120‬وەرزشڤانێن دبرین‪.‬‬ ‫دابەش كرنا (‪ )35‬تەخمێن چل وبەركێن‬ ‫وەرزش���ی ن��اوەن��دی چاالكی وپێگەیاندنی‬ ‫قەرەقوش‪ :‬ـ‬ ‫رابی ب كوتایی ئینانا خوال بلیاردێ باكو‬ ‫هاتیە ڤەكرن بۆ ‪ 46‬یاریزانان‬ ‫كوتایی ئینانا خولەكا توپا سەر مێز باكۆ‬ ‫هاتیە ڤەكرن بۆ (‪ )26‬یاریزانا‬ ‫كوتایی ئینانا خولەكا وەرزشی یا (‪)11‬‬ ‫یاریزانی بنافێ خوال (مجلس احرار الشبك)‬ ‫رابی ب هەڤكارییا ناوەندا بااڵ رابی ب‬ ‫دابەش كرنا چل وبەرگێن وەرزش ل سەر‬ ‫(‪ )20‬تیپێن وەرزش‬ ‫كوتایی ئینانا خولەكا وەرزشی بناڤی خوال‬

‫برایەتی وپێگڤەژیانێ‬ ‫رابی ل دابەش كرنا چل وبەركێن ورزش‬ ‫ل سەر (‪ )12‬تیپیێن وەرزش ل كومەلگەها‬ ‫كرملیس‪.‬‬ ‫دڤیستڤەڤالەكا وەرزشیدا چل وبەركێن‬ ‫وەرزش ل سەر ‪ 30‬كروپێن وەرزش هاتنە‬ ‫دابەشكرن‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی كوكجلی‬ ‫دابە شكرنا (‪ )30‬تەخمێن چل وبەركین‬ ‫وەرزشی ل كوندێن شەبكا‬ ‫خولەكا توپا پێ یا سەر ب ناوەندا بااڵیا‬ ‫مەڤەدایی ب كوتایی ئینان‬ ‫سیمنارەكا جەماوەرییا ب��ەرف��رە هاتە‬ ‫رێكخستن ژالیێ ناوەندا چاالكیا كوكجلی بۆ‬ ‫الوێن دەڤەرا كوكجلی‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی خورسباد‬ ‫راب��ی ب كێرانا سیمنارەكێ بۆ هەڤال‬ ‫(عیسمەت رەج��ەب) بەرپرسی لقا ‪ 14‬یا‬ ‫(پ‪.‬د‪.‬ك)‬ ‫دابەشكرنا دیارییا ل سەر (‪ )80‬تیپێن‬ ‫سنوری كوردێن شەبەك‬ ‫رابی ب كۆتایی ئینانا خولەكا وەرزشی‬ ‫بناڤێ (مجلس احرار شباب)‬ ‫رابی ب دابەشكرنا چل وبەركێن وەرزش ل‬ ‫سەر (‪ )80‬گروپێن‬

‫ناوەندی بااڵی هەولێر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪40‬‬

‫سازكردنی كۆرێك بۆبەرێز (ساسان عونی)‬ ‫ناوەندی بااڵی هەولێر پێشانگایەكی شێوەكاری بۆ‬ ‫مامۆستا(چیا) کردەوە لەیادی ئەنفال‪.‬‬ ‫ناوەندی بااڵی هەولێر هەڵسا بەدابەشكردنی كۆمەك‬ ‫وهاوكاری بۆ‪70‬مال كەئاوارەی رۆژئاوا‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی یەك‬ ‫كردنەوەی خولی تۆپی پێ بۆ‪26‬یاریزان‪.‬‬ ‫سازدانی سمیناربۆ دكتۆر فازل علی‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی دوو‬

‫كردنەوەی خولێكی شەترەنج بۆ‪16‬یاریزانی سنوری‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی تۆپی پێ بەبۆنەی ‪18‬شوبات‬ ‫بۆ‪80‬تیپی سنوری خۆی‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی سێ‬ ‫كردنەوەی خولی دورمان بۆئافرەتانی سنوری خۆی‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی كۆمپیوتەر‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی فێربوونی زمانی ئینگلیزی‪.‬‬ ‫كۆتایی هێنانی خولی فێربوونی زمانی عەرەبی‪.‬‬

‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی چوار‪.‬‬ ‫كۆتایی هێنان بەخولی برایەتی بەچاودێری (مقدم‬ ‫هێرش)‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی شەترەنج بۆ‪16‬یاریزان‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی دوورمان بۆ ‪30‬ئافرەت‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی زمانی ئینگلیزی بۆكچ وكوران‪.‬‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی قەاڵی هەولێر‪.‬‬ ‫كردنەوەی فێركردنی ئەنتەرنێت‪.‬‬ ‫كردنەوەی خولی زمانی ئینگلیزی بۆكچ وكوران‪.‬‬

‫هەڵبژاردنی ئایندە دووجەمسەریی واڵت یەکالیی دەکاتەوە‬

‫لەڕۆژی پاش هەڵبژاردنەکانی ‪٢٥‬ی تەمووزی ‪ ٢٠٠٩‬گۆڕەپانی کوردستان لە سەرجەم بوارەکان‬ ‫نیشانەکانی دوو میحوەری تێدا دەرکەوت‪ ،‬بەرەیەک پڕ لە هێدی و هەنگاو بەرەو ئایندە و تێڕوانین‬ ‫لە ڕۆژانی دوور مەودا‪ ،‬لەو التریش بەرەیەک تێڕوانین لە ڕۆژی ئەمڕۆو نەدیتنی سبەی و هێندێ‬ ‫جاریش ئاوڕنەدانەوە لە دوێنێ‪.‬‬ ‫بەرەی یەکەم لە هەناوی خۆیدا ئارامی دەبەخشیەوە و سات بەساتی هەنگاونانی بۆ ئایندە‬ ‫دەژماردن ودڵنیای باڵو دەکردەوەو هێمنی دەپاراست و ئاشتی کۆمەاڵیەتی دەخستە ئەو لەویاتی‬ ‫کارەکانی و گشت ڕەهەندەکانی ژیانی ئاسای خەڵکی دەکردنە خەمی خۆی‪ ،‬و بە بیرکردنەوەو‬ ‫تێفکرینێکی هێمنەوە لە پاڵ حوکمڕانی هەوڵەکانی بۆ ئایندە چڕ دەکردنەوە‪ ،‬وەلێ ئەم ڕێگایەش‬ ‫نە بێ لە مپەر بوو نە بێ کەم و کوڕیش بوو‪ ،‬بەاڵم ئیرادەیەکی گەورەی لە پشت بوو‪.‬‬ ‫ئەم بەرەیە پارتی دیموکراتی کوردستان سەرکێشی دەکرد هەر بۆیەش پارتی و سەرۆک و‬ ‫سەرکردایەتیەکەی زێدەتر‪ ،‬کەوتبونە بەر تیری هەمەالیەنە و گەلێ جاریش جاڕس دەکران و‬ ‫جەنگێکی دەروونی پڕ لە بوغزیان بەرانبەر دەکرا‪.‬‬ ‫بەرەی دووەم لە هەناوی خۆیدا‪ ،‬فەوزا‪ ،‬ئاشووب‪ ،‬موهاتەرات بێقەدر سەیرکردنی دەسکەوتەکانی‬ ‫دوێنێ و بێباکانە ڕوانین لە ئەمڕۆ و سبەی هەڵگرتبوو‪ ،‬ئەم بەرەیە دیواری کەالوەکەی خۆی لەسەر‬ ‫ڕۆحی ڕق و قینە حقد دەنەخشاند‪ ،‬هیچ باکی نەبوو لە پێناو کەسبی خەڵک پەنجە بۆ هەموو‬ ‫پیرۆزیەکان ببات و یاری بە موقەدراتی گەل بکات‪ ،‬هەڵبەت هەنگاو و کارە کرێتیەکانی ئەو بەرەیە‬ ‫ترسی زۆری لێ بەدی دەکرا کە ئاشتی کۆمەاڵیەتی خەڵکی ئاسایی واڵت بخاتە مەترسیەوە‪.‬‬ ‫ئەو بەریەش لە الیەن حزبی گۆڕانەوە سەرکاروانی دەکراو زۆر کار و بەهای لە نیشتیمان گۆڕی‪،‬‬ ‫لە جێی ڕەخنە و چاکسازی‪ ،‬جنێو تەشهیر و شکاندنی ئەم و ئەو لەدایک بوو‪ ،‬لە بری مومارەسەی‬ ‫دیموکراسی و هەنگاوی سەردەمیانە‪ ،‬شەڕانگێزی و توندو تیژی و دروشم بازی کردە خواردنێکی‬ ‫نەخوازراوو دەرخواردی خەڵکی دا‪.‬‬ ‫ئیتر ئەم کێشمەکێشە درێژەی کێشاو نزیکەی چوار ساڵی بەڕێکرد و چەند ڕێگایەک گیرانە بەر‬ ‫بۆ یەکالییکردنەوەی ئەو خیالفاتەو گرتنە بەری ڕێگایەک کە هەمووان تێدا ئاسودەبن‪ ،‬زمانی لێک‬ ‫گەیشتن و گفتو گۆ جێگای ئەو ملمالنێیە بگرێتەوە‪ ،‬بەاڵم هیچ سودێکی نەبوو جگە لەسەر ئێشانی‬ ‫خەڵک و مژوڵکردنی تێکڕای جەماوەر‪.‬‬ ‫کەوایە دوایین ڕێگا ئەوەیە خەڵک بڕیاری خۆی بدات و هەڵبژاردنی ئەیلولی داهاتوو سەنگی‬ ‫مەحەک بێت‪ ،‬کە بەپێی هەموو لێکدانەوە و شڕۆڤەکان ئەوەی لە پەیوەند بە مێزی گفتوگۆ و‬ ‫پەیوەندی نێوان الو الیەنەکان کە نەتوانرا چارەسەر بکرێن‪ ،‬هەڵبژاردن و ڕای گەل یەکالییان‬ ‫دەکاتەوە‪ ،‬سروشتی مرۆڤیش وایە لە هەر ژینگەو بیئەیەک گەورە بوو بێت لە ناخی تاک دا هەمیشە‬ ‫هێمنی کێرڤی زێترە لە شەڕانگێزی‪ ،‬واتە خەڵک ئەو بەرەیە هەڵدەبژێرێ کە ژیانێکی نوڕماڵ و‬ ‫ئاسایی بۆ فەراهەم دەکات و پێش بینیەکان و لێکدانەوەکان دەری دەخەن بەرەی یەکەم کە‬ ‫سەنگەری ئاشتیە زاڵ بێت بەسەر بەرەی دووەم کە سەنگەری شەڕانگێزیە و لە نەتیجەی هەڵبژاردن‬ ‫ئەو دوو بەرەیە یەکال بێتەوەو بیری شەڕانگێزی توڕ هەڵدرێ وتەنها لە چەند الپەڕەیەکی مێژوو‬ ‫ژماریەک دێڕ و الپەڕە داگیر بکات‪.‬‬

‫ئومێد خۆشناو‬

‫بەرەی دووەم لە‬ ‫هەناوی خۆیدا‪،‬‬ ‫فەوزا‪ ،‬ئاشووب‪،‬‬ ‫موهاتەرات‬ ‫بێقەدر سەیرکردنی‬ ‫دەسکەوتەکانی‬ ‫دوێنێ و بێباکانە‬ ‫ڕوانین لە ئەمڕۆ و‬ ‫سبەی هەڵگرتبوو‬

‫چەند کارێکی شێوەکار چیا گلی‬