195 web

‫دەنگدان بە لیستی ‪ 110‬دەنگدانە بە ئایندە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫پێشکه‌وتن‬

‫‌ژماره‬

‫‪195‬‬

‫ئابی ‪2013‬‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیریی ‌ه یه‌کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان ده‌ریده‌کات‬

‫محەمەد مەال قادر‪ :‬سروشتی‬ ‫ژیان وایە ناكرێت تا كۆتایی‬ ‫هەر كەسانی پیر لە حزبدا‬ ‫بن‪ ،‬دەبێ گەنجیش بێن‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫کاندیدی الوانی کوردستان‬ ‫ژمارە ‪22‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬ ‫‪1‬‬

‫یەدواڵ عەبدولكەریم‪ :‬یەكەم سكرتێری الوان محەمەد موسا سادق فەیلی بووە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫کاری میڤان میران‬

‫‪2‬‬

‫مانگنامه‌یه‌کی رۆشنبیرییه‌ یه‌کێتی‬ ‫الوانی دیموکراتی کوردستان‬ ‫ده‌ریده‌کات‬

‫بۆچی‬ ‫كورد شەڕ‬ ‫بكات‬

‫ل‪2‬‬

‫خاوه‌ن ئیمتیاز‪:‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‬ ‫سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫ئاڤان حه‌م ‌ه ساڵح‬

‫‪0750 446 1301‬‬ ‫‪avanpirs@yahoo. com‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬

‫شاخه‌وان عومه‌ر سلێمان‬

‫‪shaxawanlawan@yahoo. com‬‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‪:‬‬ ‫محەمەد عومەر‬

‫حۆری عەین‬ ‫بەخشینێك تەنها لەبەهەشتدا‬

‫ل‪4‬‬

‫هاوکاران‪:‬‬ ‫نەوزاد فوئاد‬ ‫عومەر عەزیز‬ ‫تریفە بڵباس‬ ‫فۆتۆگرافەر‪:‬‬ ‫کارزان خۆشناو‬ ‫جیهانگیر گەردی‬ ‫نه‌خشه‌ساز‪:‬‬ ‫فوئاد یوسفی‬ ‫ماڵپه‌ڕ‪:‬‬

‫‪www. lawanikurdistan. org‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬هەولێر‪ -‬بارەگای مه‌کته‌بی‬ ‫سکرتارییه‌تی یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان–پشت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬

‫وەرزشی‬ ‫پایسكیلسواری‬ ‫لە هەولێر ل‪30‬‬

‫وتــار‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫بۆچی كورد شەڕ بكات‬

‫مەحەمەد عەبدولمەجید‬

‫ئەوەی جێگەی تێڕامانە‬ ‫هەندێك هێزی بەناو‬ ‫ئیسالمی لە هەرێمی‬ ‫كوردستان ئەوە بە گوێی‬ ‫خەڵكی دادەدەن كە بۆچی‬ ‫گەلی كورد و بە تایبەتیش‬ ‫پەیەدە شەڕناكەن لە دژی‬ ‫سوپای بەشار ئەسەد‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪2‬‬

‫لەگەڵ دەستپێكردنی سەرهەڵدانەكانی‬ ‫سوریا و نارەزایەتیەكانی خەڵكی ئەو‬ ‫واڵتە بەرامبەر دەسەاڵتی بەشار ئەسەد و‬ ‫حكومەتەكەی؛ ناڕەزایەتیەكان بە تەنها‬ ‫خەڵكی سڤیلی سوریای نەگرتەوە ؛بەڵكو‬ ‫هەرز و پەلی هاویشت بۆ ناو دامەزراوەیەكی‬ ‫وەكو سوپای سوریا كە بەهێزترین پاڵپشتی‬ ‫دەسەاڵتەكەی ئەسەدە؛ ئیتر ڕۆژ لە دوای‬ ‫ڕۆژ هەر یاخیبونێك و توڕەبونێك لە بەشار‬ ‫ئەسەد و حكومەتەكەی لەناو سوپای ئەو‬ ‫وواڵتە داكوتانی سنگی شەڕێكی ناوخۆیی‬ ‫بو لە سوریا و بەرزبونەوەی زەنگی ئەو‬ ‫شەڕە یارو نەیارەكانی حكومەتی سوریای لە‬ ‫ناوەوەو دەرەوەدا دەخستە دوو بەرەی دژ بە‬ ‫یەكەوە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی وابەستەو پەیوەست بو‬ ‫بە گەلی كورد و خۆرئاوای كوردستان‪ ،‬زەنگی‬ ‫ئەم شەڕە نە كوردی كرد بە یاری یارەكانی‬ ‫بەشار ئ��ەس��ەدو نە كردیشی بە نەیاری‬ ‫نەیارەكانی (ئەسەد)‪ ،‬بەڵكو گەلی كورد بە‬ ‫سیاسەتێكی ژیر و عاقاڵنە الیەنی سێیەمی‬ ‫لە ملمالنێكانی ئەم دو هێزە هەڵبژارد كە‬ ‫دووركەوتنەوە بو لە شەڕی هەردوال‪ ،‬ئەمەش‬ ‫بەهۆی كشانەوەی هێزەكانی سوپای (بەشار‬ ‫ئەسەد) لە خۆرئاوای كوردستان كە وای‬ ‫كرد تا ڕادەیەكی باش كورد و خۆرئاوای‬ ‫كوردستان دوربێ لە پروشكی ئەو ئاگرەی‬ ‫كە سەر ئەنجامەكەی بۆ كورد كاریگەرییەكی‬ ‫ئەوتۆی نابێت‪ ،‬بەاڵم ئەوەی جێگەی تێڕامانە‬ ‫هەندێك هێزی بەناو ئیسالمی لە هەرێمی‬ ‫كوردستان ئەوە بە گوێی خەڵكی دادەدەن‬ ‫كە بۆچی گەلی كورد و بە تایبەتیش (پارتی‬ ‫یەكێتی دیموكرات) (پەیەدە) شەڕناكەن لە‬ ‫دژی سوپای بەشار ئەسەد‪ ،‬وەك یەكێك لە‬ ‫سەركردەی حیزبە ئیسالمیەكانی ئێرە لەم‬ ‫ڕۆژانەدا لە كاتی ئەنجامدانی شین و ڕۆ ڕۆ‬

‫بۆ موسڵمانانی میسر لە ناو شاری هەولێر‬ ‫بە ئاشكرا هیوای چارەنوسێكی هاوشێوەی‬ ‫(بەشار ئەسەد) بۆ گەلی كورد لە خۆرئاوا‬ ‫دەخوازێت و دەڵێ «ئەوەی باراشی لەگەڵ‬ ‫باراشی ئەسەد بێت چارەنوسی وەكو ئەو‬ ‫دەبێت» پرسیار لێرەدا ئەوەیە بۆچی دەبێ‬ ‫گەلی كورد بچێتە ناو بەرەیەكەوە كە ناوی‬ ‫لە خۆی ناوە(سوپای ئازاد) و شەڕ لە دژی‬ ‫هێزەكانی ئەسەد دەكات‪ ،‬چەندان گروپ و‬ ‫بەرەی توندڕە و لەناو سوپا بەناو ئازادەكەی‬ ‫سوریا دا هەن و ه��ەرزو دوژمنایەتیان بۆ‬ ‫ماف و خواستە ڕەواكانی گەلی كورد لە‬ ‫خۆرئاوا نیشان داوە‪ ،‬لە الیەكی دیكەشەوە‬ ‫بۆچی كورد دەبێ شەڕی هێزەكانی (ئەسەد)‬ ‫بكات لە كاتێكدا ئەو هێزانە بە شێوەیەكی‬ ‫هێمنانە لە خۆرئاوای كوردستان كشاونەتەوە‬ ‫ب��ێ ئ���ەوەی خوێنی ی��ەك ك��ەس بڕژێت‪،‬‬ ‫خۆرئاوای كوردستانیان داوەتە دەستی هێزە‬ ‫كوردیەكان‪ ،‬كەواتە لە جیاتی ئەوەی كورد‬ ‫هانبدەین بۆ شەڕكردن دژی ئەم و ئەو باشتر‬ ‫نیە گەلەكەمان و هێزە كوردیەكانی خۆرئاوا‬ ‫هانبدەین بۆسیاسەتێكی یەكگرتویی و یەكتر‬ ‫قبوڵكردن و بەڕێوەبردنی نمونەیەكی جوان‬ ‫بۆ خۆرئاوای نیشتمانەكەمان‪.‬‬

‫بۆچی كورد دەبێ شەڕی‬ ‫هێزەكانی (ئەسەد) بكات‬ ‫لە كاتێكدا ئەو هێزانە‬ ‫بە شێوەیەكی هێمنانە‬ ‫لە خۆرئاوای كوردستان‬ ‫كشاونەتەوە بێ ئەوەی‬ ‫خوێنی یەك كەس بڕژێت‬

‫وتــار‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫مرۆڤ لە نێوان غەریزە و نەریت دا‬

‫شەوكەت برادۆستی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫هیچ مرۆڤێك نییە‬ ‫بەدەربێت لە كرداری‬ ‫باش هەروەها كرداری‬ ‫خراپ‪ ،‬هیچ مرۆڤێك نیە‬ ‫پاڵنەری توندو تیژی و‬ ‫هەڵچون و سەرە رۆیی‬ ‫نەبێت‪ ،‬هەروەها ئارامی‬ ‫و بەخشندەیی‪ ،‬هیچ‬ ‫مرۆڤێك نییە خولیای‬ ‫سامانی زۆر و ناو‬ ‫ناوبانك نەبێت‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫مرۆڤ بوون بە واتای هەموو ئەو غەریزە‬ ‫خۆرسك و مادیانە دێت كەلەبنیاتی مرۆڤدا‬ ‫جێگیرن‪ ،‬كۆمەڵكاش ئەو پانتاییە بەرفراوانەی‬ ‫گێتیە كە م��رۆڤ بۆژیان تێیدا لە كێبڕكێ‬ ‫و هەوڵی سەخت و ئاڵۆزدایە و عەوداڵی‬ ‫تێركردنی غەریزەكانیەتی هایدیگەر دەڵی‬ ‫مرۆڤ بونەوەرێكی ناتەواوە لە كۆششدایە بۆ‬ ‫تەواوكردنی خۆی! هیچ مرۆڤێك نییە بەدەربێت‬ ‫لە كرداری باش هەروەها كرداری خراپ‪ ،‬هیچ‬ ‫مرۆڤێك نیە پاڵنەری توندو تیژی و هەڵچون‬ ‫و س��ەرە رۆی��ی نەبێت‪ ،‬ه��ەروەه��ا ئارامی و‬ ‫بەخشندەیی‪ ،‬هیچ مرۆڤێك نییە خولیای‬ ‫سامانی زۆر و ناو ناوبانك نەبێت هیچ مرۆڤێك‬ ‫نیە حەزی سێكس والی پڕ نەبێت و ئارەزووی‬ ‫زیاتر نەكات‪ ،‬هەموو ئەوانەی كە دەبنە رێگر‬ ‫لە بەردەم غەریزەكانی مرۆڤ نەریتە یاخود‬ ‫ئاین یان یاساێكی ترسێنەرە‪ ،‬هەر بۆیە زۆرجار‬ ‫پێگیر بوون بە هەندێ غەریزە الدانە لەیاسای‬ ‫ئەو بەهایانەی كە كۆمەڵگا دایدەرێژێ‪ ،‬بۆنمونە‬ ‫پیاو ئارەزووی فرەژنی دەكات‪ ،‬بەاڵم ئەمە بۆ‬ ‫ئافرەت تاوانێكی گەورەیە هەرگیز ئافرەت بۆی‬ ‫نییە داوای فرەپیاوی بكات (ئانا خارسیسی‬ ‫یۆنانی دەڵێ ئەخالق كۆمەڵە هەواو هەوەسێكی‬ ‫كۆمەڵگایە ئەگەر لە نێوان كۆمەڵگاكان شەن‬ ‫وكەوی نەریتەكان بكرێت ئەوە هیچ شتی بە‬ ‫پیرۆزی و جێگیری نامێنتەوە) واتە جیاوازی‬ ‫هەیە لە نێوان ئاین و نەریتی كۆمەڵگاێك و‬ ‫كۆمەڵگاێكی تر‪ ،‬ئەشێ ئ��ەوەی لێرە تاوان‬ ‫بێت لە شوێنێكی تر ئاسایی بێت‪ ،‬ناشرینی‬ ‫لە ئاكاری نەریتی شوێنك جوانی ئاكاری‬ ‫نەریتی شوێنێكی تر بێت‪ ،‬واقیعی مرۆڤ‬ ‫ئاڵۆزە ناتوانرێ بخرێتە هیچ هاوكێشەیەكی‬ ‫زانستی و وێنەیەكی راستەقینەی بۆ بكێشرێ‪،‬‬ ‫لە گۆشەیەكی وەستاو قەتیس بكرێ مرۆڤ‬ ‫هەرگیز ناتوانێ تەنها بە ئاراستەیەك پێگیر‬

‫بێت و گوزەركات‪ ،‬ناتوانێ تا سەر بە نەریت‬ ‫و یاساێكەوە پابەند بێت و ال ن��ەدات‪ ،‬بۆیە‬ ‫هەركاتێ پاڵنەرێكی مادی یاخود سێكسی‬ ‫یانیش كۆمەاڵیەتی بیجوڵێنێ ئەشی تاوانێك‬ ‫ئەنجام بدات و ئەو ئاراستە باوە بگۆرێ و‬ ‫پێشێلی كۆت و بەندی نەریت و ئاین و یاسا‬ ‫بكات‪ ،‬تاوانناسێكی ئەمریكی بەناوی (هیرشی)‬ ‫(دەڵێ هەموومان دەمانەوێت گەر بتوانین)‬ ‫مەبەستی ئەوەیە كە مرۆڤ بە سروشتی خۆی‬ ‫حەز خوازە هەوڵ دەدات تا ئارەزووەكانی تێر‬ ‫بكات بۆیە (هیرشی ) دەڵێ هەرگیز نابێت بڵێین‬ ‫ئەم مرۆڤە بۆچی تاوانی ئەنجام داوە‪ ،‬تاوان بە‬ ‫مانای شكاندنی نەریت و یاسای كۆمەڵگا دێت‬ ‫لە راستیدا ئەو نەی توانیوە زاڵ بێت بەسەر‬ ‫پاڵنەرێكی خۆرسكی خۆیدا‪ ،‬كە رەنگبێ ئەمرۆ‬ ‫یاسبەی لە ئێمەشدا رووب��دات‪ ! .‬لە هەندێ‬ ‫واڵتیشدا داوا دەك��رێ كە تاوانبار نەخرێتە‬ ‫بەندیخانە‪ ،‬بۆ تەمبێ كردن و سزا وەرگرتن بۆ‬ ‫ئەوەی لە چاوی دەوروبەر بە تاوانبار نەناسرێ‪،‬‬ ‫كە ئەمەش دەبێتە رووخانی كەسێتی ئەو‬ ‫مرۆڤە و بەردەوام بوون لەسەر تاوان دوای سزا‬ ‫وەرگرتنی‪ ،‬تا ژیان ب��ەردەوام بێت مرۆڤ لە‬ ‫ژێر كاریگەری غەریزە و هەژموونە نەریتەكانی‬ ‫كۆمەڵگا ژیان دەگوزەرێنێ‪ ،‬بەردەوام ئاواتە‬ ‫خوازە پێان بگات تا كۆمەڵكاش پەرە بسەنێت‬ ‫و گەورە بێت رووداوەكانیش زیاد و ئاڵۆز و‬ ‫گەورەتردەبن ئ��ەوەی كە جیاوازە ئاست و‬ ‫شێوە و رێژەی رووداوەكانە لە نێو كۆمەڵگای‬ ‫مرۆڤایەتید! هەركاتێكیش واقیعی مرۆڤ زانرا‬ ‫كە ئاخۆ بۆچی و لە بەر چی دروستكراوە‪ ،‬ئەو‬ ‫كاتە نەهامەتیەكانی ژیان و مرۆڤیش كۆتایان‬ ‫دێت باوەڕم وایە كە ئەمەش هەرگیز ڕوو نادات‪،‬‬ ‫لە راستیدا وەزیفەی مرۆڤ نییە پەی بەهەندێ‬ ‫شت ببات كە سەروو سروشتە و لە دەرەوەی‬ ‫هێزی بیركردنەوەی ئەودا‪. .‬‬

‫‪3‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫حۆری عەین‬ ‫بەخشینێك تەنها لەبەهەشتدا‬

‫ئایا وەكو پیاوان‪ ،‬ژنانیش حۆری پیاویان پێدەبەخشرێت‬ ‫راپۆرتی‪ :‬بەهرە سدیق‬ ‫«م��ن ن��ازان��م كەسێكی نێر چ��ۆن دەتوانی‬ ‫‪72‬كەسی مێ لە رووی جنسییەوە تێربكات؟!»‬ ‫پایزە هیرانی‪ ،‬چاالكوان لەبواری كێشەكانی‬ ‫ژنە لەبەریتانیا‪ ،‬دەڵێت «ئەو قسەیە تەنیا‬ ‫دڵخۆشكەرە بۆ ئەو كەسانەی باوەڕیان بە‬ ‫ئایین هەیە‪ ،‬ب��ەاڵم ئەوكەسانەی هۆشیار‬ ‫بوونەتەوە بیر لەشتی واناكەنەوە‪ ،‬گەرشتی‬ ‫واهەبێ دەبێ بۆژنیش شتێكی لەوجۆرە هەبێ‪،‬‬ ‫ئەو جۆرە قسانە كاریگەری لەسەر ئەو جۆرە‬ ‫كەسانە هەیە كەتائێستا لە خورافیاتدا دەژین‬ ‫و لەتوندوتیژیشدا تەنیا ژن باجەكەی دەدات‪،‬‬ ‫بەپێی بنەما سەرەكییە نوسراوەكانی زۆربەی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪4‬‬

‫مامۆستا و شارەزایانی ئاین و چاالكوانانی ژنان و‬ ‫مافەكانی مرۆڤ قسەو باس لەسەر ئەم بابەتە دەكەن‬ ‫ئایینە ئاسمانیەكان»‪.‬‬ ‫ئ��ەم چاالكوانە بۆچونەكەی خ��ۆی زیاتر‬ ‫شی دەكاتەوەو دەڵێت «لە ئاینی ئیسالمدا‪،‬‬ ‫وابەیان كراوە كە مرۆڤ لە دونیا و سەرزەوی‬ ‫ژیانێكی كاتی بەسەردەبات !! بۆیە ئامۆژگاری‬ ‫مرۆڤەكان دەكات خۆیان ئامادەبكەن بۆ دونیای‬ ‫ئەبەدی كە دوای مردنە!!پێمان دەڵێن گەر تۆ‬ ‫لە ژیانی سەرزەوی كەسێكی گوێڕایەڵ وئاینی‬ ‫وزەوق كوژبیت‪ ،‬ئەوا لە دونیاكەی تر دەگەیت‬ ‫بە لەزەتی ژیان كە پێدانی ‪72‬حۆری جوانە»‪.‬‬ ‫ئەو چاالكوانە دەپرسێت‪ ،‬من نازانم كەسێكی‬ ‫نێر چ��ۆن دەت��وان��ێ ‪72‬كەسی مێ لە رووی‬

‫جنسییەوە تێربكات؟! ئەی بۆچی بۆ مێ ناكرێ‬ ‫بڵێن لە رۆژی قیامەت بە ئارەزووی خۆت كەسێك‬ ‫هەڵبژێرە بۆ زەواجی ئەبەدی؟! كێشەكە ئەوەیە‬ ‫ئاینی ئیسالم هەمیشە نێر زاڵ دەكات بەسەر‬ ‫مێ!! ئەوەش هەڵەیەكی كوشندەیە‪ ،‬چونكە‬ ‫مرۆڤ هەر مرۆڤە چی نێر بێت یا مێ»‪.‬‬ ‫پایزە هیرانی ئەمە بە لەخشتە بردنی ژنان‬ ‫ناو دەب��ات و لەم ڕووەوە دەڵێت «دەتوانم‬ ‫بڵێم ئەوە لە خشتە بردنی مرۆڤەكانە زیندە‬ ‫بەچاڵكردنی رەگەزی مێ یە‪ ،‬چونكە ئێستاش لە‬ ‫هەندێ واڵتانی بەناوی ئیسالم مێ زیندە بەچاڵ‬ ‫دەكرێت من پێموایە ئەوە هەموو خورافیات‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫وهەڵ خەڵەتاندنە»‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫«ئەوانەی باوەڕییان بە ئایینە ئاسمانییەكان‬ ‫هەیە‪ ،‬پرنسیپی پاداشت و سزای دوایی ژیانەوە‬ ‫الی ئەوان جێگەی ئیعتیبارە»‬ ‫مافپەروەر و چاالكوان شوان سابیر موستەفا‬ ‫ل��ەب��ارەی ئ��ەو پ��رس��ەوە بۆچوونەكانی وەها‬ ‫دەردەب��ڕێ��ت» ئەوانەی باوەڕییان بە ئایینە‬ ‫ئاسمانییەكان هەیە‪ ،‬پرەنسیپی پاداشت و سزای‬ ‫دوایی ژیانەوە جێگەی ئیعتیبارە»‪.‬‬ ‫ئەو چاالكوانە دەڵێت‪ :‬مەسەلەی حۆری‪،‬‬ ‫كە وەك پاداشتێكی یەزدانی دی��اری كراوە‬ ‫بۆ ئەوانەی رەزامەندی پەروەردگار وەدەست‬ ‫دێنن لە پای پابەندبوونیان بە فەرمایشتەكانی‬ ‫یەزدان وەك باس دەكرێت‪ ،‬بەختەوەر دەبەن‪.‬‬ ‫بە كۆمەڵێك پاداشتی دوایی ژیانەوە و یەكێك‬ ‫لەوانەش حۆری عەینە‪ ،‬ئەم حۆری عەینەش وەك‬ ‫مەخلوقێكی مێیینە ئاسا باسی لێوە دەكرێت و‬ ‫لە چەندین ئایەتی قورئانی ناوییان هاتووە بۆ‬ ‫نمونە َ َ َ‬ ‫ين (‪)54‬‬ ‫ور ِع ٍ‬ ‫(كذلِك َو َزوَّجْ َنا ُهم ِبحُ ٍ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َّص ُفوف ٍةَ‬ ‫سورة الدخان‪ ،‬مُت ِك ِئينَ عَ لى سُ رُ ٍر م ْ‬ ‫ور ِعين (‪ )20‬سورة الطور‪،‬‬ ‫َو َزوَّجْ َنا ُهم ِبحُ ٍ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ات أ َّن لَ ُه ْم‬ ‫َوب َِّش ِر الَّ ِذين آ َمنُوا َوعَ ِملوا َّ‬ ‫الصالِ َح ِ‬ ‫ات َتجْ ري ِمن َتحْ ِت َها َ‬ ‫األ ْن َهارُ ُكلَّ َما رُ ز ُق ْ‬ ‫وا‬ ‫َجنَّ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِم ْن َها ِمن َث َم َر ٍة رِّ ْزقاً َقالُ ْ‬ ‫وا ه َ‬ ‫َـذا الَّ ِذي رُ ِز ْق َنا‬ ‫َ‬ ‫ِمن َقب ُْل َوأُتُ ْ‬ ‫َ‬ ‫وا ِب ِه ُم َت َش ِابهاً َول ُه ْم ِفي َها أ ْز َواجٌ‬ ‫م َُّطه َ​َّر ٌة َو ُه ْم ِفي َها َخالِ ُدونَ (‪ )25‬سورة البقرة‬ ‫) و هەروەها لە چەندین ئایەتی تریش باسی‬ ‫جوانی و رووخسار و هەڵسوكەوتیان دەكات و‬ ‫ات َّ‬ ‫اص َر ُ‬ ‫الطرْ ِف لَ ْم‬ ‫يه َّن َق ِ‬ ‫هەر بۆ نمونە ( ِف ِ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫اَ‬ ‫نس َقبْلَ ُه ْم َوال َج ٌّ‬ ‫ان* ف ِبأيِّ آلء َربِّك َما‬ ‫ي َْط ِم ْثه َُّن إِ ٌ‬ ‫ُ َ ِّ‬ ‫َان* َكأَنَّه َُّن ْالي َُاق ُ‬ ‫وت َو ْال َمرْ َج ُ‬ ‫ان) سورەتی‬ ‫تكذب ِ‬ ‫رحمان ئایەتەكانی ‪ 56‬و ‪ ،58‬و هەروەها لە‬ ‫دەیان فەرموودەی پێغەمبەری ئیسالمیش باس‬ ‫لە هەمان بابەت دەكات و بۆچوون و وەسفی‬ ‫سەحابە و مفتییەكانیش دوای ئەوانە دێن‪.‬‬ ‫ئەوەی كە جێگەی خیالف و پرسیارە ئەوەیە‬ ‫پاداشتی ژن و كچی بەهەشتی بە نەسی سەریح‬ ‫وەك ئەو پاداشتانەی بۆ پیاو داندراوە نیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بۆ خۆ دەرباز كردن لە مقۆمقۆی ئەم كێشەیە‬ ‫هەندێك لە مفسرین بە شێوەی (قیاس) لەسەر‬ ‫ئایاتی تر و فەرموودەی تر هەمان مافیان بۆ‬

‫ژنان و كچانیش باس كردووە‪ ،‬بۆ نمونە یەكێك‬ ‫لە فەرموودەكان ئەڵێت (ما فی الجنە اعزب)‬ ‫كە ئەمەش لە دەرهێنانی بوخاریدا هاتووە‪،‬‬ ‫هەرچەندە دەس��ت��ەواژەی (اع��زب) بۆ نێرە و‬ ‫ئەگەر مەبەستی فەرموودەكە بۆ ئافرەتان‬ ‫بووایە دەووت��را (عزباء) بەاڵم لەبەر ئەوەی‬ ‫زمانی عەرەبی بۆ مەخاتەبەی نێر و مێ هەمان‬ ‫دەستەواژەی نێر بەكار دەهێنێ ئەوە دەكرێ‬ ‫تەفسیرەكە بە مەعقول وەربگیرێت‪ ،‬بێ گومان‬ ‫هەندێ موفەسریش بۆچوونی زۆر نا مەنتیقیان‬ ‫باس كردووە»‪.‬‬ ‫شوان سابر لەرێگەی ئایەت و فەرموودەوە‬ ‫«ئ��اف��رەت��ان��ی��ش وەك���و پ���ی���اوان پ��اداش��ت‬ ‫بەووردی ڕوونی دەكاتەوە ئەوە دەخاتە ڕوو‪ ،‬دەكرێن»‬ ‫كە لە راكان دەڵێت لەبەر ئەوەی ژن یا ئافرەت‬ ‫مەال ئەمیر گەردی‪ ،‬مامۆستای ئاینی دەڵێت‪:‬‬ ‫پێیان شەرمە باس لەو مەسەالنە بكەن بۆ پیاوان و ئافرەتانی ئیماندار الی خوای گەورە‬ ‫یەزدانیش باسی نەكردووە‪ ،‬یان هەندێكی تر هەمان پاداشتیان بەبێ جیاوازی هەیە‪ ،‬چۆن‬ ‫ووتوویانە ئەوەی زیاتر پەرۆشی جنسە ئەوە سزا بۆ هەردوو رەگەز هەیە‪ ،‬ئەوهاش پاداشت‬ ‫پیاوەكەیە نەك ژنەكە بۆیە یەزدان باسی پیاو بۆ هەردووال هەیە‪.‬‬ ‫یا نێری كردووە‪ ،‬یان هەندێكی تر دەڵێن كە‬ ‫دەمەوێ ئەوە ڕوون بكەمەوە بۆ تەنیا باس‬ ‫پێغەمبەر پێی ووتوون ( واتە بە ژنانی وتوە دەكرێ پیاوان لەدنیای كۆتایی پاداشت دەكرێن‬ ‫) كە ئێوەی ژنان رێژەی زۆرتان بۆ نێو ئاگرە بە ‪ 72‬حۆری زۆر‪ ،‬ئەوە ئافرەت بێ تاقەت‬ ‫بۆیە باسیان نەكراوە لە خەاڵتەكانی بەهەشت‪ ،‬دەكات ئاینی ئیسالم هەمووی چاكە و ئەدەبە‬ ‫ئیتر لێكدانەوەی سەیر و سەمەرە زۆرە لەو ناكرێت بەروونی و بێ پەردە باس لەوە بكرێ كە‬ ‫بارەیەوە كە من پێموایە ئەو بۆچوونانە تەنیا ئافرەتانیش وەكو پیاو ‪ 72‬حۆریان پێدەدرێت‪.‬‬ ‫لێكدانەوەی خاوەنی بۆچوونەكەیە نەك رای‬ ‫ئەو مامۆستا ئایینیە بەئایەتی قورئانی‬ ‫شەریعەی ئیسالمی‪ .‬گرفتێكی تر ئەوەیە ئایا پیرۆز دەیسەلمێنێت و دەڵێت «بەپێی ئایەتی‬ ‫ئەو حۆری عەینە دەدرێت بە كێ؟ لەبەر ئەوەی قورئانی پیرۆز هیچ جیاوازیەك لەپاداشتی هیچ‬ ‫لە ئایەتە قورئانیەكان بە تەحدید و تەفسیل كام رەگەزێك نییە و هیچیان لەوەی تر گەورەتر‬ ‫باسی لێوە نەكراوە‪ ،‬بۆیە ئەمەش بۆتە جێگەی نییە و یەكسانن»‪.‬‬ ‫خیالفی موفەسرین‪ ،‬هەندێكیان دەڵێن بۆ هەموو‬ ‫ئەوانەیە كە دەچنە بەهەشت‪ ،‬هەندێك دەڵێن‬ ‫«دڵخۆش دەب��م ئەگەر ح��ۆری لەبەهشتدا‬ ‫تەنیا بۆ ئەوانەیە كە شەهیدی یەكێك لە پێنج بدرێت بەهاوسەرەكەم»‬ ‫پارێزراوەكانی ئیسالمن كە دەكاتە ( ئایین و‬ ‫سەروین رەسوڵ فەرمانبەر لەوەزارتی ئەوقاف‬ ‫نەفس و مال و عەرز و نەسل ) و هەندێكیش وەها بۆچوونی خۆی دەردەبڕێت» بەڵێ لەزۆر‬ ‫دەڵێن تەنیا بۆ ئەوانەیە كە هاوسەرگیرییان ئایەتدا خوای پەروەردگار ئاماژەی بەوە كردووە‬ ‫نەكردووە لە ژیاندا لەبەر هەر هۆیەك بووبێت‪ .‬حۆری هەیە‪ ،‬بەمانای چاوڕەش و چاو گەورەو‬ ‫گرفتێكی تر ئەوەیە ئایا ژمارەی ئەو حۆرییانە چاو گەش هاتووە»‬ ‫چەندە كە دەدرێتە ب��اوەڕداران��ی بەهەشتی؟‬ ‫سەروین دەڵێت‪ :‬خوای پەروەردگار ئەمانەی‬ ‫ئەوەش بۆچوونی زۆری لەسەرە‪ ،‬هەندێك دەڵێن دروست كردووە بە (كن فیكون) بۆ پاداشتی‬ ‫یەك حوری عەینە و هەندێك دەڵێن دووانە و ئیماندارانی بەتەقوا ئەوانەی كەلەدنیادا خۆیان‬ ‫هەندێك دەڵێن زیاتر لەحەفتایە‪ ،‬وەك ئەوەی پارستووە لەشتی ح��ەرام و داوێ��ن پیسی‪،‬‬ ‫كە لە فەتوای ژمارە (‪ )29903‬دا هاتووە لە ئەمەش راستە لەفەرموودەیەكی سەحیح‬ ‫سعودیە و دەڵێ (حەفتا حورە وەك كەمترین‬ ‫ژمارە) و فەرموودەیەكی تریش هەیە كە جۆرێك‬ ‫لە رەهایی دەدات بە رێژەی حوری عەین و تیایدا‬ ‫هاتووە دەفەرموێت (وەك هەور تێپەر دەكات‬ ‫و چەندە حورییان بوێت بەسەریاندا دەبارێت)‪.‬‬ ‫بەڕای ساكاری من و بە ئەندازەی لێی حاڵی‬ ‫بوونم و هەروەها خوێندنەوەی سەرچاوەی زۆر‬ ‫لەمەڕ ئەو بابەتە‪ ،‬گەیشتمە ئەو قەناعەتەی كە‬ ‫تەنیا خوا خۆی دەزانێ ئەو بابەتە چۆنە و چۆن‬ ‫دیاری دەكرێت‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ئ��اف��رەت ه��اوس��ەرەك��ەی خ��ۆی خ��ۆش بوێت‪،‬‬ ‫حەزدەكات هەمووشتی باش بۆئەوبێت زیاتریش‬ ‫لەودنیادا كەدنیای هەتا هەتایی و بەهەشت‬ ‫و خۆش گوزەرانیە‪ ،‬دواتر لەرۆژی دواییدا رق‬ ‫و كینە نامێنێ بەرامبەر یەكتری ئافرەتان و‬ ‫ركابەریەیان بەرامبەر ئافرەتی ترو هەوێ نامێنێ‬ ‫بەمەش زیاتر بەڵگەمان ب��ۆروون دەبێتەوە‬ ‫كەخوای پەروەردگار دەفەرموێت (ونزعنا فی‬ ‫قلوبهم من غل اخوان علی سرور متقابلیین)‬

‫ه��ات��ووە كە(ترمیزی) گێرایەتیەوە یەكێك‬ ‫لەو رێزانەی خ��وای گ��ەورە لەشەهیدی ناوە‬ ‫ئەویش ‪( 72‬حورعین)ە لەبەهەشتی پان و‬ ‫بەریندا پێی دەبەخشێ‪ ،‬هەروەك پێغەمبەری‬ ‫خۆشەویستمان(د‪ .‬خ) دەفەرموێت (للشهيد‬ ‫عند هللا ست خصال) (يغفرله من اول دفنة‬ ‫من قطرة دمة‪ ،‬ويرى مقعدة من الجنة‪ ،‬بجار‬ ‫من عذاب القبر‪ ،‬يؤمن من الفزع االكبر‪،‬‬ ‫يوضع على رائسه التاج الوقار ياقوته منه‬ ‫خير من الدنيا ومافيها‪ ،‬ويزوج من ‪ 72‬من‬ ‫«ئەوەی لەبەهەشت هەیە مرۆڤ بەخەیاڵی‬ ‫حورالعين‪ ،‬يشفع في ‪ 70‬من اقاربه) هەندێك‬ ‫لەپیاوان لەزۆر بابەتی تر خۆیان بەهەندێك یاسا نەهاتووە»‬ ‫زی��اد عەبدولاڵ دەڵ��ێ «ئێمەی موسڵمان‬ ‫و رێسای تری ئاییینەوە هەڵدەكێشن‪ ،‬ئێمە واین‬ ‫و ئێوە وان ئێمە ئەوەمان بۆدەكرێ ئێوەش ئەوە گومانمان نییە لەزیندوبوونەوەی دوای مردن‬ ‫بۆیە من دەڵێم ئەگەر ئەوان شایستەی ئەودیاریە و رۆژی دوایی و لێپرسینەوە لەگەڵ بەندەكان‬ ‫بن خوای گەورە بەموسڵمانی دەبەخشێ بائەوان لەالیەن خوای پەروەردگارەوە‪ ،‬ئینجا لەئەنجامی‬ ‫پیرۆزیان بێت رەئی من رەئی شەرع و بنەماكانی دادگایی كردنی عادالنە بەندەكان دەبنە دووبەش‬ ‫ئایینی ئیسالمی پیرۆزە‪ ،‬ئەگەر هاوسەرەكم ئەو (دۆزەخ���ی و بەهەشتی) دۆزەخیەكان سزا‬ ‫مرۆڤە موسڵمان و بەتەقوایە بێت كەخوای وەردەگرن و بەهەشتیەكان پاداشت وەردەگرن‬ ‫گەورە لەدنیای ئاخیرتدا حۆری پێ ببەخشێ‪ ،‬لەوانە بەپێی ئەو دەقە ئاینیانەی كە لەبەر‬ ‫ئەوا من زۆر دڵ خۆش دەبم‪ ،‬چونكە ئەگەر دەستمان هاتووە‪ ،‬مرۆڤ حەزی بەخۆشی و‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪6‬‬

‫ژیانێكی تەندروست هەیە و ب��ەردەوام هەوڵ‬ ‫دەدات خۆشترین ژیان فەراهەم بێنێت تا ئێرە‬ ‫هەردوو رەگەز وەك یەكن‪ ،‬بەاڵم شتێك هەیە‬ ‫الی پیاوان زۆرجار باس دەكرێ وەرگرتنی ‪72‬‬ ‫حۆریە‪ ،‬بەاڵم مانای ئەوەنییە خوای گەورە بەم‬ ‫بەخشینە ئافرەتان بێ بەش بكات‪ ،‬بەم شێوەیە‬ ‫نییە كە ئێستا بیری لێ دەكەینەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫موسڵمان دەبێت سەرەتا لەشتەكان تێبگات‬ ‫چۆن خوای گەورە بەبەخشینێك الیەنێك پشت‬ ‫گوێ دەخات لەالیەكی دیكە نابێت»‪.‬‬ ‫زی��اد درێ���ژەی پ��ێ��دەدا و دەڵ��ێ��ت‪ :‬ئەگەر‬ ‫رەهەندێكی جنسی بدەینە پەرییەكان‪ ،‬چونكە‬ ‫هەر پیاوێك بەهەشت بەدەست بێنێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫هاوسەرەكەشی بەهەشت بەدەست بێنێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫بۆیەك دەبنەوە بۆیە نابێ پیاوان مزادەیە بە‬ ‫وەرگرتنی ژمارەیەك حۆری بكەن و لەڕووی‬ ‫ئاینەوە دروست نییە ئەم باسە تجاوز بكرێت‪،‬‬ ‫بەڵكو دەبێت هەموومان لە هەوڵی بەدەست‬ ‫هێنانی پلەی بەهەشت بین‪ ،‬نەك باسكردنی‬ ‫یەك شت‪ ،‬چونكە ئ��ەوەی لەبەهەشت هەیە‬ ‫مرۆڤ بەخەیاڵی نەهاتووە‪.‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫پیاوان دەتوانن بە درێژایی ژیانیان دڵسۆزی یەك ئافرەت بن‬ ‫راستگۆیی لە كوێدایە؟ بەر لەهاوسەرگیری‪ ،‬یان دوای هاوسەرگیری‬ ‫راپۆرتی‪ :‬بەهرە سدیق‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ئومێد ئەنوەر‪ ،‬توێژەری كۆمەاڵیەتی‬ ‫دەڵێت»ئەوەی كاریگەری هەیە لەسەر‬ ‫پەیوەندی نێوان دوو هاوسەر تەنیا بریتی‬ ‫نییە لە خۆیان‪ ،‬بەڵكو كۆمەڵێك هەل و‬ ‫مەرج هەیە كە پەیوەندیان بە دەوروبەری‬ ‫هەردوو هاوسەر هەیە وەك ماڵە خەزوران‬ ‫و خوشك و براكانیان‪ ،‬بگرە ماڵە مام و‬ ‫خاڵیش هەندێك جار دەستێوەردان دەكەن‬ ‫لە نێوان دوو هاوسەر‪ ،‬بۆیە زۆر جار ئەمە‬ ‫وا دەكات نە پیاو بەو دڵسۆزیەوە بمێنێتەوە‬

‫بۆ ئافرەتەكە نە ئافرەتەكەش دڵسۆزبێت بۆ‬ ‫پیاوەكە‪ ،‬یاخود زۆر جار لە یەك نەگەیشتن‬ ‫و بەردەوامی كێشە لە نێوان دوو هاوسەر وا‬ ‫دەكات ئەو دڵسۆزیەی كە بەڵێنیان دابوو‬ ‫لەسەری نەتوانن بەردەوام بن‪ ،‬لەو حاڵەدا‬ ‫یان ئەوەتا دوو هاوسەرەكە لەیەكتر جیا‬ ‫دەبنەوە یاخود لە كەسێكی تر دەگەڕێن لە‬ ‫دەرەوەی هاوسەری خۆیان‪ ،‬سەبارەت بە‬ ‫ڕاستگۆیی لەپێش و دوای زەواج لەالیەن‬ ‫پیاوان؟‬

‫لەبارەی چەمكی دڵسۆزی و دڵسۆزبوونی‬ ‫مرۆڤ لەكۆیوە سەرچاوە دەگرێت‪ ،‬ئومێد‬ ‫ئەنوەر دەڵێت‪ :‬من پێم وایە هەموو تاكێك‬ ‫پێویستە دڵسۆز بێت بۆ واڵت بۆ كۆمەڵگا‬ ‫بۆ نیشتمان‪ ،‬بگرە بۆ تاكەكانی دەوروبەری‬ ‫خۆشی جا لە هەر رەگەزێك بێت بە دڵسۆزی‬ ‫دەگەیت بە ئامانجی گ��ەورە تر‪ ،‬خەڵك‬ ‫كەزانیان تۆ تەنیا خۆت دەوێت و خەڵكت‬ ‫بە بەرژەوەندی دەوێت لێت دوور دەكەونەوە‬ ‫و لە كۆتاییدا بە تەنیا دەمێنێتەوە‪ ،‬بۆیە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪7‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪8‬‬

‫مەرج نیە من دڵسۆز نەبم بۆ ئافرەتێك‬ ‫یان كچێكی هاوپیشەم یان هاوڕێم لەبەر‬ ‫ئەوەی بڵێم ئەمە لە كۆتایی نابێتە خێزانم‬ ‫یاخود كەسێكی نزیكم‪ ،‬بە هەمان شێوە‬ ‫بۆ ڕەگ��ەزی مێینەش ه��ەر وای��ە‪ ،‬ژیانی‬ ‫مرۆڤ هەمووی پەیوەندی كۆمەاڵیەتی یە‬ ‫دەبێت هەر تاكێك پەیوەندیە كۆمەاڵیەتی‬ ‫یەكان ڕێك بێخرێت كە بگونجێت لەگەڵ‬ ‫دەوروبەری‪.‬‬ ‫دەشتی سدیق یاساناس و چاالكوان‬ ‫ل��ە ب���واری مافی م���رۆڤ‪ ،‬دەڵ��ێ��ت‪ :‬بەم‬ ‫ئایەتە پیرۆزەی قورئان دەست پێدەكەم‬ ‫ڵق ُ‬ ‫«ۆ ِم ْن ێێا ِت ِه أَ ْن َخ َ‬ ‫ڵكم م ِّْن أَ ُنف ِس ُك ْم‬ ‫ۆج َعڵ بَی َن ُكم مَّۆ َّدە‬ ‫أَ ْزۆاجاً لِّ َتسْ ُكنُوا إِڵی َها َ‬ ‫ۆرحْ َمە» ال��روم ‪ /‬ێیە (‪ )21‬هاتووە و‬ ‫َ‬ ‫لە رێككەوتن نامەكانی كە بۆ پاراستنی‬ ‫ژن و خێزان هاتووە تەنانەت لە یاسایی‬ ‫ب��اری كەسێتی ژم��ارە (‪ )188‬لە ساڵی‬ ‫‪ 1959‬ی معدل لە برگەی ‪ 1‬ی ماددەی‬ ‫‪ 3‬داه��ات��ووە كاتێك پێناسەی (زواج)‬ ‫دەكاتن بە (ل��زواج عقد تراضی بین‬ ‫رجل وامراە یحل به كل منهما لالخر‬ ‫شرعا غایته تكوین االسرە علی اسس‬ ‫المودە والرحمە والمسؤولیە المشتركە)‬ ‫لە كۆتایی ماددەكە دەبێت لەسەر بنەمای‬ ‫(خۆشەویستی ومەسئولیەتی هاوبەش‬ ‫بێت) بەومانایەی كە دەبێت (اخالص)‬ ‫لەنێوان ژن وپیاودا هەبێت‪ ،‬بەاڵم ئەمەی‬ ‫پەیوەندە و بە پرسیاریەوە هەیە كە پیاو‬ ‫دەتوانی دڵسۆز بێت بۆ یەك ژن؟‬ ‫ئەو یاساناسە دەڵێت «ئەگەر هاتوو‬ ‫خۆشەویستی و رێ��ز لەیەك گرتن لە‬ ‫نێوانیاندا هەبێت‪ .‬چونكە دڵسۆزی‬ ‫بەزۆر شێوە دەبێت‪ ،‬لەوانە (پاراستنی‬ ‫ن��ه��ێ��ن��ی��ەك��ان‪ ،‬وەف����ا‪ ،‬ه��ەس��ت‪ ،‬گیان‬ ‫بەختكاری) بۆنمونە دەبێت لە نێوان‬ ‫پیاو ژندا بەمانای (راستگۆیی بەمانای‬ ‫پاراستنی ئاریشەی خێزان دێت‪ ،‬بەمانای‬ ‫چاودێری كردنی خێزان ومنداڵ دێت‪ .‬هتد)‬ ‫بۆیە ئەگەر ئەمانە هەبێت دەكرێت بڵێین‬

‫پیاو دەتوانێ تاسەر دڵسۆز بێت بو یەك‬ ‫ژن‪ ،‬چونكە دواج��ار دەبێتە هۆكارێكی‬ ‫سەرەكی بە دیدی من بۆ دروست بوونی‬ ‫كێشەو نانەوەی ئاژاوە ولێك جیابوونەوە‬ ‫لە ژیانی هاوسەری‪ ،‬بە پێچەوانەوە ئەگەر‬ ‫هاتوو تەنها پەیوەندی خۆشەویستی‬ ‫یاخود هاوڕێیەتی هەبێت لەنێوان ئافرەت‬ ‫وپیاودا دەبێت بەچاكترین شێوە دڵسۆزیان‬ ‫هەبێت‪ ،‬بەتایبەت پیاو بۆ ژنەكە تەنها‬ ‫مەرج بۆ دڵسۆزی هاوسەرێتی نیە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫چەمكی خوڕەوشت و بەها جوانەكانە كە‬ ‫لە مرۆڤ بەدی دەكرێت»‪.‬‬ ‫دەش��ت��ی ل��ە درێ�����ژەی ق��س��ەك��ان��ی��دا‬ ‫گوتیشی»ئەم راستگۆییەی كە لە پێش‬ ‫هاوسەرگیری هەیە وەك��و ئەمەی دوای‬ ‫هاوسەرگیری نییە بەتایبەت كە زۆرجاریش‬ ‫بەرژەوەندیە هاوبەشەكان لەنێوان هەردووال‬ ‫وادەخ��وازێ��ت بەمەبەستی گەیشتن بە‬ ‫ئەنجامی پرۆسەكە‪ ،‬بەاڵم دوای پرۆسەكە‬ ‫دەگۆرێت بۆ راستگۆیی راستەقینە‪ ،‬چونكە‬ ‫خۆشەویستی و دڵسۆزی وپێكەوە ژیان‬ ‫ومنداڵ وهتد‪ ) . . .‬لە بڕگەكانی ژیان‬ ‫وادەك��ات بۆپاراستن وب��ەردەوام��ی خێزان‬ ‫ه��ەردووال چ ژن یاخود پیاو راستگۆیی‬ ‫راستەقینە بن لەگەڵ یەكتر تا بەختەوەری‬ ‫بەردەوام ودرێژ خایەن لە نێوانیاندا هەبێت‪،‬‬ ‫هیچ هۆكارێك نەبێتە هەڵوەشاندنەوەی‬ ‫گرێكۆڵەی خێزانیەكان (الرابتە االسریە)»‪.‬‬ ‫نەبەز ئیسماعیل لەبارەی راستگۆیی بەر‬ ‫لەپرۆسەی هاوسەرگیری و دوای پرۆسەكە‬ ‫دەڵێت‪ :‬بەڵێ راستگۆیی پێش زەواج و دوای‬ ‫زەواج زۆر جیاوازە‪ ،‬چونكە لەپێش زەواج بە‬ ‫هیج شێوەیەك كچ ناتوانێت حەقیقەتی پیاو‬ ‫ببینێ‪ ،‬چونكە ئەو كچە ناتوانێت لەگەڵ‬ ‫ئەو پیاوە بژیت‪ .‬بەو حاڵەتەش تەنیا قسە‬ ‫لەگەڵ یەك دەكەن و پیاویش هەتا پێی‬ ‫بكرێت درۆی دەكات‪ ،‬بەس لەدوای زەواج‬ ‫كچ ئەو حەقیقەتەی پیاو دەبینێ ژنی واڵتی‬ ‫ئێمەش زۆر حەزی لێیە مێردەكەی وەزیر و‬ ‫بازرگان و ئەو شتانە بێت»‪.‬‬

‫ئ��ەو ج��ی��اواز ل��ەوان��ی تر بۆچونەكانی‬ ‫دەردەبڕێت و دەڵێت‪ :‬لە دوو ملیۆن پیاو‬ ‫لە كوردستان‪ ،‬ه��ەزار ل��ەو شتانە هەیە‬ ‫ئەوەی دیكە هەمووی درۆی دەكات لە پێش‬ ‫زەواج‪ ،‬ژن بە ژیانی ئاسایی فەرمانبەرێك‬ ‫مامۆستایەك كرێكارێك رازی نییە‪ ،‬بۆیە‬ ‫درۆش سەبارەت بە پیاو هیچ تەكلیفی‬ ‫نییە‪ ،‬ئەو درۆیانەش هێندەخۆشە لەالی‬ ‫ژن‪ ،‬قەت گومانیش ناكا كە هەموو پیاوێك‬ ‫ئەوها فول نیە»‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەوە لە كەسێك بۆ كەسێكی تر‬ ‫جیاوازە وە دەگەرێتەوە بۆ ئەو پەیوەندیەی‬ ‫لە نێوانیاندا هەیە یان ئەو هەڵسەنگاندنانەی‬ ‫لەنێونانیان هەیە بۆ یەكتر لە ماوەی ژیانی‬ ‫رابردویان و كاردانەوەیان دەبێت لەسەر‬ ‫ژیانی داهاتوو»‪.‬‬ ‫بەختیار یاسین ماوەی چەند ساڵێکە ژیانی‬ ‫هاوسه‌ری پێكهێناوه‌ و دەڵێت‪ :‬من جیاوازی‬ ‫نابینم لە نێوان دوای زەواج یان پێش زەواج‪،‬‬ ‫چونكە ژیانی مرۆڤ لەو قۆناغەدا كە تیایدا‬ ‫پەوەردە بووە دەبێت راستگۆبێت بەرامبەر‬ ‫هەموو كەسێك و بەتایبەت ئەو كەسەی كە‬ ‫هاوبەشی ژیانێتی‪ ،‬راستگویی دوای زەواج‬ ‫بێت‪ ،‬چونكە لە قۆناغی پێش زەواج و‬ ‫دوای زەواجیش هەر پێویستە پیاو راستگو‬ ‫بێت بەرامبەر ه��اوس��ەرەك��ەی‪ .‬پێویستە‬ ‫پیاو راستگۆیی خۆی تەنیا بۆ ئەو كەسە‬ ‫دەرنەبڕێت كە دەیەوێت ببێتە هاوبەشی‬ ‫ژیانی‪ ،‬بەڵكو بۆ هەموو كەسێك راستگۆ‬ ‫بێت‪ ،‬چونكە لەوانەیە ئەو كەسەی كە نابێتە‬ ‫هاوسەری یەكێكە لە برادەرەكانی‪ ،‬ئەوەی‬ ‫لە الی كوڕان و كچانی ئێمە بەدی دەكرێت‪،‬‬ ‫تەنها هاورێیەتی لەنێوانیان هەیە هەتا‬ ‫بەرژەوەندی كاتێك بەرژەوەندی نەما‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئەو هاورێیەتیە روو لەالواز بوون دەكات‪ .‬بە‬ ‫نمونە هاورێیەتی هەتا پێ نەوتوە خۆشم‬ ‫دەوێ ی وە كەسێكی باشە‪ ،‬بەاڵم كەپێ‬ ‫ی ووت خۆشم دەوێ ی و ئەویش گوتی»‬ ‫ببورە ئێمە هاورێن‪ ،‬ئ��ەوا نەهاورێیەتی‬ ‫دەمێنی و نە كەسە باشەكەش دەمێنێ»‪.‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫گه‌نجان پێناسه‌ی جیاواز بۆ دیارده‌ی خۆکوژی ده‌که‌ن‬

‫گه‌نجێک‪ :‬گه‌نجان ل ‌ه کوردستاندا کوژراون ئه‌وه‌ی ماوه‌ته‌و‌ه ئه‌رکی ده‌سه‌اڵت ‌ه ک ‌ه بیانێژێت‬ ‫ئاماده‌کار‪ :‬کارزان تاریق‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ک��چ��ان نه‌بونی ئ���ازادی و پێنه‌دانی‬ ‫که‌می هۆشیاری خێزانه‌کانیان به‌هۆکاری‬ ‫نائومێدی و بێزاری ئه‌زانن تا ئه‌و راده‌یه‌ی‬ ‫بڕیاری خۆکوشتن بده‌ن‪ ،‬کوڕانیش الوازی‬ ‫الیه‌نی مادی که‌ ناتوانن به‌ ئاسوده‌ی بژین‬ ‫وایداده‌نێت که‌ ژیانیان دابینکراو نیه‌‪،‬‬ ‫ده‌رونناسێکیش رایده‌گه‌یه‌نێت‪ :‬گه‌نجی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌ له‌روی هۆشیاریه‌وه‌ زۆر‬ ‫دواکه‌وتووه‌ بۆیه‌ بڕیاری خۆکوشتن ده‌دات‪.‬‬ ‫به‌ناز ح�ه‌س�ه‌ن‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )22‬ساڵ‪،‬‬ ‫خوێندکاری زانکۆ‪ ،‬ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌کرد‬ ‫کچان زیاتر توشی حاڵه‌تی خۆکوشتن‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ به‌رده‌وام له‌ ماڵه‌وه‌ن که‌‬ ‫ئه‌وه‌ به‌شێکه‌ له‌ کێشه‌ی کچان‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫بێزاریانه‌وه‌ و زیاتریش توشی کێشه‌ی ئه‌بن‬ ‫و وتی‪ :‬ئێمه‌ی کچان ناتوانین وه‌ک کوڕان‬ ‫ئازاد بین‪ ،‬چونکه‌ کاتێک له‌ ناو خێزاندا‬ ‫کێشه‌ هه‌یه‌ کوڕ ده‌توانێت له‌ ناو کێشه‌کان‬ ‫بچێته‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ به‌رده‌وام له‌ناو‬ ‫کێشه‌کانین ئه‌مه‌ش بێ ئومێدی و‬ ‫ده‌رن�ه‌ک�ه‌وت��ن��ی توانایی‬ ‫ئ��ێ��م �ه‌ی ک��چ��ان �ه‌ به‌‬ ‫ح��وک��م��ی‬ ‫ئ�����ه‌و‬

‫کلتوره‌ی هه‌مانه‌ و نه‌بوونی ئازادی و بیر‬ ‫نه‌کردنه‌وه‌ی خێزانه‌کمان و بڕیاردان به‌سه‌ر‬ ‫کچاندا و جیاوازیکردن نێوان کچان و کوڕان‬ ‫زیاتر کچان مردن به‌ چاره‌سه‌ر ئه‌زانن‪.‬‬ ‫ئه‌و خوێندکاره‌‪ ،‬هێمای بۆ ئه‌وه‌کرد‬ ‫کچ زیاتر هه‌ست ناسکتره‌‪ ،‬بۆیه‌ زیاتر‬ ‫کێشه‌کان ل���ه‌ڕووی س��ۆزداری��ه‌وه‌ لێیان‬ ‫ده‌روانێت به‌تایبه‌تی کێشه‌ کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان‬ ‫که‌ وا له‌ ئێمه‌ی گه‌نج ئه‌کات په‌نا بۆ‬ ‫خۆکوشتن ببه‌ین‪ .‬به‌ناز جه‌ختیشیکرده‌وه‌‪:‬‬ ‫له‌ کۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌دا تا ئێستا کلتوری‬ ‫پیاو ساالری هه‌یه‌‪ ،‬کاتێک ئێمه‌ی کچ له‌ناو‬ ‫خێزانه‌کانماندا رووبه‌ڕووی کێشه‌ ده‌بینه‌وه‌‬ ‫له‌ الیه‌ن خێزانه‌کانمانه‌وه‌ ئیهانه‌‬ ‫ده‌کرێین له‌ جیاتی ئه‌وه‌ی یارمه‌تیمان‬ ‫ب��ده‌ن کێشه‌کانمان قورس‬ ‫ده‌ک��ه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش من پێم‬ ‫وام��ان‬ ‫وایه‌ خێزانه‌کان خۆیان‬ ‫لێد ه‌که‌ن‬ ‫ب������ڕی������اری‬ ‫خ���ۆک���وش���ت���ن‬ ‫ب���ده‌ی���ن‪ ،‬چونکه‌‬ ‫ئه‌وه‌ نیشانه‌ی ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ژی����ان ب���ۆ ئ��ێ��م �ه‌ زۆر‬ ‫سه‌خته‌ و بواری ژیانمان‬ ‫به‌ ئازادی زۆر که‌مه‌‪.‬‬

‫رازاو رێکه‌وت‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )19‬ساڵ‪ ،‬کچی‬ ‫ماڵه‌وه‌یه‌‪ ،‬تیشکی خسته‌ س�ه‌ر ئ�ه‌وه‌ی‬ ‫نه‌بوونی پێداویستیه‌کان و نه‌بونی ئازادی و‬ ‫سه‌ربه‌ستی هۆکارن بۆ ئه‌وه‌ی بارودۆخێکی‬ ‫خراپ الی گه‌نج دروست بێت تا ئه‌و په‌ڕی‬ ‫بێ ئومێد ب��وون ئ �ه‌و گه‌نجه‌ نه‌توانێت‬ ‫چاره‌سه‌رێکی گونجاو بدۆزێته‌وه‌ هه‌وڵی خۆ‬ ‫کوشتن بدات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و گ �ه‌ن��ج �ه‌ پ��ێ��ی وای�����ه‌‪ :‬ه �ه‌م��وو‬ ‫قوربانیه‌کانی ناو کۆمه‌ڵگه‌ی ک��وردی به‌‬ ‫زۆری کچانن‪ ،‬چونکه‌ بێجگه‌ ل �ه‌وه‌ی له‌‬ ‫ماڵه‌وه‌ وه‌ک دیل وان له‌ هه‌مان کاتیشدا‬ ‫گه‌وره‌ترین سته‌میان لێده‌کرێت که‌ ناتوانن‬ ‫خۆیان خاوه‌ن کێشه‌ی خۆیان بن و خاوه‌ن‬ ‫بڕیاربن‪ ،‬ئیتر که‌ ژیانمان وابێت بۆ بیر‬ ‫له‌م ژیانه‌ بکه‌ینه‌وه‌؟ وه‌ زۆربه‌ی‬ ‫کچان واده‌زان��ن به‌مردن هه‌موو‬ ‫ئازاره‌کانیان له‌ کۆڵ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو وتیشی‪ :‬من چه‌ند جارێک‬ ‫به‌هۆی توند و تیژی خێزانیه‌وه‌ هه‌وڵی‬ ‫خۆ کوشتنم داوه‌‪ ،‬به‌اڵم دواتر په‌شیمان‬ ‫بوومه‌ته‌وه‌ وه‌ ئه‌و حاڵه‌ته‌ ده‌رونیانه‌ش‬ ‫ب�ه‌س�ه‌ر مندا ه��ات��ووه‌‪ ،‬توانیومه‌ زاڵبم‬ ‫ب�ه‌س�ه‌ری��ان��دا‪ ،‬ب��ه‌اڵم کچانی کوردستان‬ ‫به‌ده‌ست چه‌ندین کێشه‌ وه‌ ده‌ناڵێنن که‌‬ ‫هۆکاره‌که‌ی بۆ نا رۆشنبیری کۆمه‌ڵگه‌‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪9‬‬

‫دیــمــانــە‬ ‫راپــۆرت‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪10‬‬

‫ده‌گه‌رێنمه‌وه‌ که‌ تا ئێستا په‌روه‌رده‌یه‌کی نا‬ ‫ته‌ندروست و تێنه‌گه‌شتن له‌ نێوان کۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫به‌ گشتی و خێزاندا به‌تایبه‌تی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫گ��ۆران عوسمان‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )23‬ساڵ‪،‬‬ ‫خوێندکار‪ ،‬ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌کرد‪ :‬چه‌ند‬ ‫هۆکارێک وایکردوه‌ که‌ گه‌نجی ئێمه‌ی به‌ند‬ ‫و قه‌تیس ک��ردووه‌ که‌ نه‌توانێت له‌ کاتی‬ ‫هه‌بونی کێشه‌کانیدا چاره‌سه‌رێکی گونجاو‬ ‫بدۆزێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و گه‌نجه‌ باسی له‌وه‌کرد‬ ‫گه‌نجان به‌تایبه‌تی ک��وڕان گه‌وره‌ترین‬ ‫کێشه‌یان الیه‌نی مادیه‌ که‌ زۆربه‌ی گه‌نجان‬ ‫باری ئابوریان الوازه‌ و چاره‌سه‌رکردنیشی‬ ‫به‌ سیاسه‌ته‌وه‌ به‌ستراوه‌ته‌وه‌ که‌ هه‌رگیز‬ ‫گ�ه‌ن��ج ناتوانێت ئ���ه‌وه‌ی ده‌ی��ه‌وێ��ت له‌‬ ‫پێداویستیه‌کانی به‌ده‌ستی بهێنێت ئه‌وه‌ش‬ ‫وایکردووه‌ به‌ره‌و خۆکوشتن بروات‪.‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا ئ��ه‌و خ��وێ��ن��دک��اره‌ وتیشی‪:‬‬ ‫ئێمه‌ی ت��اک ل��ه‌ڕوی ئاستی رۆشنبیری‬ ‫و هۆشیاریه‌وه‌ زۆر له‌ دوای کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫ئه‌وروپیه‌کانه‌وه‌ین‪ ،‬چونکه‌ کاتێک گرێیه‌کی‬ ‫ده‌رون��ی رووب�ه‌ڕوم��ان ده‌بێته‌وه‌ ناتوانین‬ ‫چاره‌سه‌ری بکه‌ین هه‌ر ئه‌و کێشه‌ ده‌بێته‌‬ ‫په‌تێک و له‌ ملمان ده‌ئاڵێت تا به‌ره‌و خۆ‬ ‫کوشتنمان ده‌بات‪.‬‬ ‫ک���اروان ک�ه‌ری��م‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )28‬ساڵ‪،‬‬ ‫پێیوایه‌ گه‌نجان له‌ کوردستاندا کوژراون‬ ‫ئه‌وه‌ی ماوه‌ته‌وه‌ ئه‌رکی ده‌سه‌اڵته‌ که‌ بیان‬ ‫نێژێت‪ ،‬چونکه‌ تا ئێستا نه‌توانراوه‌ که‌مترین‬ ‫له‌ خواستی گه‌نجه‌کان دابین بکرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌ وتیشی‪ :‬من له‌ منداڵیه‌وه‌‬ ‫تا ئێستا ئیش ده‌که‌م هێشتا نه‌متوانیوه‌‬ ‫به‌ته‌واوی ژیانی خۆم دابین بکه‌م‪ ،‬ئه‌وه‌ی له‌‬ ‫کارکردنه‌وه‌ ده‌ستم که‌وتوه‌ ته‌نها خه‌رجی‬ ‫رۆژانه‌م بووه‌ ئه‌ی ئه‌و حکومه‌ته‌ ئیشی چیه‌‬ ‫که‌ نه‌یتوانیووه‌ که‌مێک له‌ ئازاره‌کانی ژیانی‬ ‫گه‌نجان که‌م بکاته‌وه‌ و ته‌نانه‌ت شوێنێک‬ ‫بۆ نیشه‌جێبوون دابین بکات‪ ،‬له‌ کاتێکدا‬ ‫ده‌وترێت مافی تاکی کورد له‌گه‌ڵ واڵتان‬ ‫جیاوازی نیه‌‪.‬‬

‫ناوبراو پێشی وایه‌ گه‌نجان ئه‌گه‌ر ته‌نها‬ ‫بۆ جارێکیش بێت بیریان له‌ خۆ کوشتن‬ ‫ک��ردوه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم که‌می ئه‌و دیارده‌یه‌‬ ‫له‌ کۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌ زۆری ئومێد نیه‌ الی‬ ‫گه‌نجان‪ ،‬به‌ڵکو زاڵبوونی دینه‌ وایکردوه‌‬ ‫ئه‌و دیارده‌یه‌ زیاد نه‌بێت‪.‬‬ ‫گێالس ع�ه‌ب��دواڵ‪ ،‬ده‌رون��ن��اس پێیوایه‌‬ ‫دیارده‌ی خۆکوشتن یه‌کێکه‌ له‌و دیاردانه‌ی‬ ‫که‌ بوونی هه‌بووه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم به‌داخه‌وه‌ که‌‬ ‫له‌ ئێستادا زۆر زی��ادی ک��ردووه‌ هۆکاری‬ ‫زۆری هه‌یه‌ و الیه‌نی سیاسی و ئابوری‬ ‫و کۆمه‌اڵیه‌تی ه��ۆک��اری س �ه‌ره‌ک��ی ئه‌م‬ ‫دیارده‌یه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌روناسه‌ پێیوایه‌ ته‌نگژه‌ی ده‌رونی و‬ ‫بێ هیواییه‌‪ ،‬به‌جۆرێک ئه‌و که‌سه‌ به‌رده‌وام‬ ‫چاوه‌ڕێی شتی باش ده‌کات و له‌ مێشکی‬ ‫خۆیدا وێنه‌یه‌کی کێشاوه‌ توشی بی هیوایی‬ ‫ده‌بێت که‌ به‌ پێچه‌وانه‌ی خه‌ونی ئه‌وه‌وه‌‬ ‫بێت و هۆکاریکی سه‌ره‌کی تر چاولێکه‌رییه‌‪،‬‬ ‫که‌ چاو له‌ هاورێکه‌ی یان که‌سه‌ نزیکه‌که‌ی‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫گ��ێ�لاس وت��ی��ش��ی‪ :‬ب��ه‌ داخ�����ه‌وه‌ که‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌کان له‌ ئێستادا به‌ پیشاندانی‬ ‫ئه‌و دیمه‌نی خۆکوشتنانه‌ زیاتر دیارده‌که‌‬ ‫زه‌ق ده‌که‌نه‌وه‌ و بیرۆکه‌یه‌کیان ال گه‌اڵڵه‌‬ ‫ده‌که‌ن که‌ به‌ره‌و ئه‌و کاره‌ برۆن نه‌ک لێی‬ ‫دور بکه‌ونه‌وه‌‪.‬‬ ‫گه‌ر وردتر ببینه‌وه‌ له‌ هۆکاره‌ ئابووری‬ ‫و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانیش ئه‌وه‌ ده‌بینین کاتێک‬ ‫گه‌نجێک زانکۆ ته‌واو ده‌کات و دانامه‌زرێت‬ ‫توشی بێ هیوایی ده‌بێت‪ ،‬یان شکست‬ ‫ده‌هێنێته‌ بوارێکی ژیاندا‪.‬‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ر یان که‌م بوونه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫دیارده‌یه‌ش ناوبراو پێیوایه‌ ده‌بێت حکومه‌ت‬ ‫له‌ پ �ه‌روه‌رده‌ی خێزان و خوێندنگه‌کان و‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی ئاینیه‌وه‌ ده‌س��ت پێبکات و‬ ‫راگه‌یاندنه‌کان رۆڵی ئه‌رێنیان هه‌بێت‪.‬‬ ‫(چەترپرێس)‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫كورد و كۆڕەوی بەردەوام‬ ‫محەمەد عومەر‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫كۆچی ك��وردان مێژوویەكی زۆر قوڵی‬ ‫هەیە وەل��ێ یەكێك لە كۆچە دیارەكانی‬ ‫كورد كە گوێی واڵتانی جیهانی كەڕ كرد‬ ‫ك��ۆڕەوە میلۆنەكەی باشوری كوردستان‬ ‫ب��وو‪ ،‬ب��ە ج��ۆرێ ئەنجومەنی ئاسایشی‬ ‫نەتەوە یەكگرتووەكان لە ‪ 1991\4\5‬دا‬ ‫بڕیاری ‪ 688‬ی لە هەلومەرجێكی دژواردا‬ ‫دەركرد‪ ،‬ئەنجومەنی ئاسایش نەیدەتوانی‬ ‫خ��ۆی لە بەرپرسیارەتی مرۆڤایەتی بە‬ ‫دوور بگرێت لە بارێكی دەروونی ناسك دا‬ ‫لە بەرامبەر كۆڕەوی سێ ملیۆنی كوردی‬ ‫باشوری كوردستان بۆ واڵتانی دراوسێ لە‬ ‫ژێر فشاری ڕای گشتی جیهانی پەشۆكاو بۆ‬ ‫چارەنووسی كۆمەاڵنی خەڵكی كوردستان‬ ‫لەوێیەوە دیسان پرسی كورد هاتەوە ئاراوە‪،‬‬

‫لە ناوەندە مرۆیی و میدیا جیهانییەكان‬ ‫گرنگی پێدرا‪.‬‬ ‫ئ��ەم ب��ڕی��ارە ب��ەره��ەم��ی داواك����اری و‬ ‫پێشنیاری چەند دەوڵەتێك بوو بە تایبەتی‬ ‫فەرەنسا و توركیا و ئێران كە داوایان لە‬ ‫بەرزترین ئۆرگانی نەتەوەیەكگرتووەكان‬ ‫كرد تا دەخالەت لە كێشەی كوردی عێراق‬ ‫بكرێت‪ ،‬بەاڵم ئەو هەڵوێستەی بۆ پاراستن‬ ‫و پارێزگاری لە گەلی كورد لە عێراق نەبوو‪،‬‬ ‫بەڵكو بۆ ئەوە بوو تا رێگەی لە پەڕینەوەی‬ ‫ك��ورد بگرن و نەهێڵن پەیوەندی بە برا‬ ‫كوردەكانییان بكەن لەو دیو سنورەوە‪،‬‬ ‫چونكە بە درێژایی مانگی نیسان و مایسی‬ ‫‪ 1991‬كوردانی ئەم دوو واڵتە هەڵوێستێكی‬ ‫جوامێر و نیشتیمانپەروەرانەیان دەنواند‪.‬‬

‫لە داواكارییەكانی توركیا و ئێران جگە لە‬ ‫قەیرانی ئابوری بە ئاشكرا ئاماژەیان بەوە‬ ‫ك��رد كە پەڕینەوەی میلۆنەها ك��ەس بۆ‬ ‫ناو سنوری واڵتەكەیان مەترسی بۆ سەر‬ ‫ئاسایشی ناوچەكە و نێودەوڵەتی هەیە‪.‬‬ ‫لەو سەردەمەدا ئەنجومەنی ئاسایش هیچ‬ ‫هەنگاوێكی جدی نەنا تا كێشەی كورد‬ ‫چارەسەرێكی یاسایی وەربگرێت وەكو‬ ‫مافی چارەی خۆنووسین فیدرالیزمی كورد‪-‬‬ ‫ع��ەرەب مافی ئۆتۆنۆمی هەرێمایەتی‪. .‬‬ ‫دوای دەرچوونی بریاری ‪ 688‬دانوستان لە‬ ‫نێوان حكومەتی عێراق و بەرەی كوردستانی‬ ‫دەستی پێكرد لە مایسی ‪ 1991‬هەردووال‬ ‫رایانگەیاند گەیشتونەتە رێكەوتنێكی‬ ‫گونجاو س��ەب��ارەت ب��ە ئۆتۆنۆمییەكی‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪11‬‬

‫راپــۆرت‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ف��راوان بۆ هەرێمی كوردستان‪ ،‬كەچی لە‬ ‫ئۆكتۆبەری هەمان ساڵ دانوستانەكان بێ‬ ‫ئەنجام كۆتاییان پێهات‪ .‬بڕیارەكە زۆر‬ ‫خاڵی الوازی هەیە باسی كورد ناكات وەكو‬ ‫گەل و كەمینە ئاماژە بە چارەسەری دۆزی‬ ‫كورد ناكات لە كۆتاییدا دووپاتی پاراستنی‬ ‫سەروەری و یەكپارچەیی عێراق و واڵتانی‬ ‫دراوسێ دەكاتەوە‪.‬‬ ‫دوای تێپەڕبوونی ‪ 22‬س��اڵ بەسەر‬ ‫ك��ۆڕەوەك��ەی كۆمەاڵنی خەڵكی باشوری‬ ‫كوردستان دیسان بە هەمان فۆڕم و شێوە‬ ‫گەلی ك��ورد لە رۆژئ���اوای كوردستان لە‬ ‫ترسی مەرگ و هێرشە دڕندەكانی بەعس‬ ‫و كوشتنی ژن و منداڵ لە الیەن توندڕەوە‬ ‫ئیسالمیەكانی ئەو واڵتە رێگای غوربەت و‬ ‫كۆچیان هەڵبژارد لە ماوەی شۆرشی گەالنی‬ ‫سوریا دژ بە رژێمی دیكتاتۆریەتی بەعسی‬ ‫ئەسەد هەزاران كوردی رۆژئاوای كوردستان‬ ‫ئاوارەی واڵتان بوون‪ ،‬ئەو كۆچەی رۆژئاوای‬ ‫كوردستان نەیتوانی هاوشێوەی كۆڕەوەكەی‬ ‫ب��اش��وری ك��وردس��ت��ان جیهان بهەژێنێت‬ ‫نەتەوەیەكگرتوەكان بهێنێتە دەنگ سنورێك‬ ‫بۆ دەستدرێژیەكانی رژێمی ئەسەد دابنێی‬ ‫بریارێكی بە پەلەی بۆ دەر بكات وەك چۆن‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪12‬‬

‫كاتی خۆی بریاری ‪688‬ی بۆ باشوری‬ ‫كوردستان دەرك���رد‪ ،‬ئ��ەوەی لە سوریا‬ ‫دەگوزەرێت بریتی نییە لە بەریەك كەوتنی‬ ‫دوو هێزی ناوخۆی سوریا‪ ،‬بەڵكو ملمالنێی‬ ‫نێوان جەمسەرەكانی ئەمەریكا و روسیا‬ ‫توركیا و سعودیا و ئێرانە بەجۆرێ رووسیا‬ ‫چەند جار ڤیتۆی بریارەكانی ئەنجومەنی‬ ‫ئاسایشی دژ بە قەیرانی سوریا كردووە‪.‬‬ ‫هاتنی بە لێشاوی كوردانی رۆژئ��اوا بۆ‬ ‫باشوری كوردستان و نیشتەجێبوونیان‬ ‫لە هەرێمی كوردستاندا كۆمەڵێك باس و‬ ‫خواست هەڵدەگرێت‪ ،‬پێش هەموو شتێك‬ ‫ئەگەر بە بیرێكی ناسیۆنالیزمانە بڕوانینە‬ ‫كۆچی كوردانی رۆژئاوا ناكرێت دەستەواژەی‬ ‫ئاوارە بدەینە پاڵیان‪ ،‬ئەگەرچی لە ڕووی‬ ‫یاساییەوە هاتنی كوردانی رۆژئاوا بۆ باشور‬ ‫نایاسایە شكاندنی س���ەروەری دەوڵەتی‬ ‫عێراقە لەگەڵ ئەوەشدا‪ ،‬حكومەتی عێراق‬ ‫ل��ە ب��ەرام��ب��ەر كێشەكانی ت��ری لەگەڵ‬ ‫هەرێمی كوردستان بێدەنگی لەبەرامبەر‬ ‫هاتنی كوردان بۆ كوردستان هەڵبژاردووە‪،‬‬ ‫بەاڵم وەكو چۆن لە كۆڕەوەكەی باشوری‬ ‫كوردستان كوردانی پارچەكانی تر داڵدەی‬ ‫كوردانی باشورییان دا‪ ،‬ئەگەرچی توركیا‬

‫و ئێران ترسیان لەو كۆڕەوە هەبوو وەكو‬ ‫مەترسیەك بۆسەر ئاسایشی نەتەوەییان‬ ‫لەقەڵەم دا‪ ،‬بەاڵم نەیانتوانی رێگری سۆز‬ ‫و میوانداری لە كوردانی باشور بگرن‪،‬‬ ‫دەرئەنجامی ك��ۆڕەوەك��ەی ساڵی ‪1991‬‬ ‫پارلەمان و حكومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫بوو‪ ،‬پێشبینیەكان بۆ دەر ئەنجامی دوای‬ ‫شۆرشی سوریا ئاسۆ بەخشن‪.‬‬ ‫هاتنی ك��وردان��ی رۆژئ���اوا ڕووداوێ��ك��ی‬ ‫پێشبینی كراو بوو كە بەو ژمارە زۆرە ڕوو‬ ‫لە هەرێمی كوردستان بكەن‪ ،‬پێشوازی‬ ‫خەڵكی كوردستان بە تایبەت هەولێری‬ ‫پایتەخت جوانترین ئاكاری كوردانە بوو‪،‬‬ ‫هیچ كامیان خۆیان بە غەریب و ئ��اوارە‬ ‫نازانن هەروا كۆمەك و هاوكارییەكی زۆر‬ ‫كران لە چ ئاستی دام و دەزگاكانی حكومەت‬ ‫یاخود لە ئاستی میللی و رێكخراوەكانی‬ ‫كۆمەڵگەی مەدەنی و دەزگا راگەیاندنەكان‬ ‫و الیەنە سیاسیەكانەوە هەر دوو كۆچەكە‬ ‫لە ترسی دوژمنێكی هاوبەشبوو كە ناوی‬ ‫بەعسە لە كۆڕەوەكەی ساڵی ‪ 1991‬كورد‬ ‫پشت و پەنای نەبوو پشتی بە دوژمنەكانی‬ ‫بەستبوو‪ ،‬بەاڵم لەو كۆچەی ئێستا كوردان‬ ‫پشت و پەنایان هەیە‪.‬‬

‫بــانــگــەشــە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫لە بارەی ئومێد خۆشناو‬

‫ئومێد خۆشناو سكرتێری یەكێتی الوان و رۆژنامەنووس‪ ,‬پاڵێوراوە بۆ پارلەمانی كوردستان‬ ‫لەسەر لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان بە ژمارە ‪22‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫یەكێتی الوان���ی دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫رێكخراوێكی قازانج نەویستی خۆبەخشی الوانەیە‬ ‫كار لەسەر كێشەكانی الوان و پرانسیپەكانی‬ ‫مافی الوان و نەتەوەیی دەكات‪ ،‬وەكو پردێك‬ ‫كێشە و گرفتەكانی الوان دەگەینێتە ناوەندەكانی‬ ‫دەسەاڵت و پارلەمان‪ ،‬لەمڕوەوە داواكارییەكانی‬ ‫الوان كردۆتە ئەولەویەتی‪ ،‬كارەكانی یەكێتی‬ ‫الوان بە هۆی پەیوەندیە بەهێزەكانی لەگەڵ‬ ‫ئۆرگانە حكومی و حزبەكانی هەرێمی كوردستان‬ ‫زۆرترین داواكارییەكانی الوان بەدی هێناوە‪،‬‬ ‫چوونی سكرتێری یەكێتی الوان راستەوخۆ‬ ‫لە پۆستی سكرتێری الوان��ەوە بۆ پارلەمانی‬ ‫كوردستان چوونی نوێنەری سەرجەم الوانی‬ ‫كوردستانە هەر لە زاخۆوە تاوەكو خانەقین و‬ ‫نەهێشتنی فلتەر و راڵەیەكانی دیكەی نێوان‬ ‫الوان و دەس���ەاڵت و پارلەمانە‪ ،‬كە پێشتر‬ ‫یەكێتی الوان لە رێگەی دامەزراوە و الیەنەكانی‬ ‫دیكەوە داواكارییەكانی الوان دەگەیاندە ناوەندە‬ ‫بااڵیەكانی تر بە چوونی سكرتێری الوان هەموو‬ ‫ئەو فلتەر و رااڵنە الدەچن‪.‬‬ ‫یەكێتی الوان بەو باكگراوندە مێژووییە و ئەو‬ ‫پەیوەندییە بەهێزەی چ لە ئاستی ناوخۆ چ لە‬ ‫ئاستی نێو دەوڵەتی و جیهانی گواستنەوەی‬ ‫بەرنامە و دروشم و ئەولەویەتی رێكخراوەكەبۆ‬ ‫پارلەمان گەورەترین خزمەتە بە ئەزمونی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬لە م��اوەی چ��وار ساڵی‬ ‫راب��ردوودا یەكێتی الوان بووە ئەندامی كارا لە‬ ‫رێكخراوی یەكێتی الوانی دیموكراتی جیهانی كە‬

‫رێكخراوێكی جیهانییە لەو‬ ‫م���اوەدا سكرتێری الوان‬ ‫بەشداری چەندین كۆنگرە‬ ‫و كۆنفراس و سمنیاری‬ ‫رێكخراوە جیهانییەكانی‬ ‫ك������ردووە‪ ،‬ل���ەم���ڕوەوە‬ ‫دیداری چەندین سەرۆك‬ ‫ك���ۆم���ار و س���ەرۆك���ی‬ ‫واڵتانی كردووە ئەوانەش‬ ‫وای كردووە رێكخراوەكە‬ ‫لە رێكخراوێكی لۆكاڵیەوە‬ ‫ب��ب��ێ��ت��ە رێ��ك��خ��راوێ��ك��ی‬ ‫نێودەوڵەتی لەسەر ئاستی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ی گ����ەورەش‬ ‫یەكێتی الوان���ی دیموكراتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ڕۆڵ��ی س��ەرەك��ی و‬ ‫میوانداری زۆرێك لە كۆنفرانسە‬ ‫نەتەوەییەكانی هەر چوار پارچەی‬ ‫كوردستانی بینیوە‪ ،‬ئومێد خۆشناو‬ ‫سكرتێری یەكێتی الوان لە هەر دوو‬ ‫كۆنفراسی نەتەوەیی هەولێر و دۆمیز‬ ‫رۆڵی رێكخەری كۆنفرانسەكانی بینیوە‬ ‫لە دوایین كۆبونەوەی سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی الوان��ی دیموكراتی كوردستان‬ ‫پاڵپشتیان بۆ سكرتێری یەكێتیەكەیان‬ ‫دەڕبڕی بۆ پارلەمانی كوردستان لەسەر‬ ‫لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫بــانــگــەشــە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫پرۆفایل‬ ‫ناو‪ :‬ئومێد عەبدولڕەحمان حەسەن‬ ‫موالید‪١٩٧٧/٦/١ :‬‬ ‫ئاستی خوێندن‪ /‬پەیمانگای تەكنیكی‬ ‫بەشی ڕاگەیاندن‬ ‫پیشە‪:‬سكرتێری یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‬ ‫‪١٧‬س��اڵ لەبواری میدیا ك��اری ك��ردوە لە‬ ‫كەناڵەكانی‬ ‫ڕادیۆی گواڵن‬ ‫ڕادیۆی پێشكەوتن الوان‬ ‫تەلەفزێونی كوردستان كە ناڵی مەركەزی‬ ‫دەزگ���ای ن��اوەن��دی ڕادی���وو تەلەفزێونی‬ ‫كوردستان‬ ‫كەناڵی ئاسمانی زاگرۆس‬ ‫ئەو كارانەی لە میدیا كردووە‬ ‫*دەنگ و باس‬ ‫*پێشكەشكردنی بەرنامەی سیاسی‬ ‫*پەیامنێر‬ ‫*دەستەی نوسەرانی هەواڵ‬ ‫بەشداری چەندین خولی پێگەیاندنی كردووە‬ ‫*خولی زمانی ڕاگەیاندن‬ ‫*خولی ڕاهێنانی میدیای‬ ‫*خولی خولی پێشكەشكردنی بەرنامە‬ ‫(ئینتەر ڤیوو)‬ ‫*خولی ڕۆشنبیری بەشداری سیاسی‬ ‫*خولی دیموكراسی و مافی مرۆڤ‬ ‫*خولی یاساكانی ڕۆژنامەنوسی‬ ‫*خولی كادیرانی حزبی‬ ‫*خ��ول��ی ڕێكخراوەكانی‬ ‫مەدەنی‬ ‫*خولی زمانی جەستە‬ ‫*چەندین خولی جۆراو‬ ‫جۆری كاری ڕێكخراوەی و‬ ‫بەشداری سیاسی و میدیای‬ ‫هتد‪...‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪14‬‬

‫ئەندامی سێ كۆنگری یەكێتی الوان��ی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‬ ‫كۆنگری ‪ ٥‬ساڵی ‪١٩٩٨‬‬ ‫كۆنگری ‪٦‬ساڵی ‪٢٠٠٤‬‬ ‫كۆنگری ‪ ٧‬ساڵی ‪٢٠٠٩‬‬ ‫ئەندامی كۆنگری ‪١٣‬پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستا ساڵی ‪٢٠١١‬‬ ‫ئەندامی كۆنگری بەرنگاربوونەوەی تیرۆر‬ ‫ئەندامی كۆنگرەی بەیەكەوە ژیان و برایەتی‬ ‫ئەندامی كۆنگرەی الوانی ئەوروپا‬ ‫ئەندامی كۆنگرەی الوانی جیهانی‬ ‫ئەندام و بەشداربوو لە چەندین كۆنفراسی‬ ‫زانسی و پیشەی وەك‬ ‫كۆنفراسی زانستی چارەسەری كێشەكانی‬ ‫الوان‬ ‫كۆنفراسی پەرە پێدان وپێشكەوتن‬ ‫كۆنفراسی تەكنەلۆجیاو زانیاری‬ ‫كۆنفراسی میدیاو ئاشتی كۆمەاڵیەتی‬ ‫كۆنفراسی زانكۆو كاریگەری لەسەر كۆمەڵگا‬ ‫كۆنفراسی تەبای نێوان ئاینەكان‬ ‫كۆنفراسی ن��ەت��ەوەی الوان��ی ه��ەر چوار‬ ‫پارچەی كوردستان لە ئاماد و هەولێر و‬ ‫دۆمیز‬ ‫لەگەڵ چەندین كۆنفراسی سیاسی و میدیای‬ ‫و ڕێكخراوە مەدەنیەكان‬ ‫دووتوێژینەوەی زانستیی هەیە‬ ‫*توێژینەوەی ڕۆڵی الوان لە نێو پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‬ ‫*ڕۆڵ��ی ڕاگەیاندنی الوان لەسەر‬ ‫هزری نەتەوەی‬ ‫كتێبێكی بەناوی (گەنج گۆمی‬ ‫سیاسەت دەشلەقێنی) لەساڵی‬ ‫‪ ٢٠١٢‬چاپ كردووە‬ ‫دووكتێبی تری ئامادەیە بۆ‬ ‫چاپ‬

‫كورتەیەك لەسەر ژیانی‬ ‫بەرێز ئومێد خۆشناو‬ ‫دلێر بەدیع‬

‫ناوی تەواوی (ئــومـێد عبدالـــرحــمـــان‬ ‫حســـن) لەساڵی ‪ 1977‬لەدایك بووە‪،‬‬ ‫دەرچ��ووی پەیمانگای تەكنیكی هەولێرە‬ ‫ب��ەش��ی راگ��ـ��ەی��ـ��ان��دن‪ ،‬ك��ـ��وڕی شەهید‬ ‫عبدالرحمان ناسراو بە (هیوا)شۆرشگێرێكی‬ ‫بەرچاو بووە لەپێشمەرگایەتی و كاری‬ ‫رێكخراوەیی رۆڵی بەرچاوی بینیوە‪ ،‬لەم‬ ‫بەرپرسیارەتیانەی كە وەری گرتوە‪،‬‬ ‫پێشتر لە چەند راگەیاندن كاری كردوە‬ ‫وەك (رادیۆی پێشكەوتن‪ ،‬زاگرۆس تیڤی‬ ‫‪...‬ەت��د)وە لە چەندین بەرنامەی تیڤی و‬ ‫رادیۆ و لەچەند گۆڤار و رۆژنامە راپۆرت‬ ‫و چاوپێكەوتنی بەشێوەیەكی بەرچاو‬ ‫دەرك��ەوت��وە‪،‬ل��ەس��ال��ی (‪)2009‬ت���ا ئێستا‬ ‫سكرتێری یەكێتی الوان��ی دیموكراتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ە‪ ،‬ل���ەم م��اوەی��ە ك��ە وەك‬ ‫سكرتێر دەست بەكار بووە ئەم رێكخراوە‬ ‫پێشكەوتنێكی بەرچاوی بەخۆی بینیوە‬ ‫و یەكێتی الوانی كرد بەئەندامی یەكێتی‬ ‫الوان��ی جیهان‪ ،‬كە تاكە رێكخراوە لە‬ ‫كوردستان ئەندامە لەم رێكخراوە‪ ،‬ئێستاش‬ ‫پاڵێوراوی پارتی دیموكراتی كوردستانە‬ ‫بۆ ئەندام پەرلەمانی كوردستان‪ ،‬ئەو‬ ‫گەنجە روح س��وك و لێو بەخەندەی‬ ‫كە الی زۆرم��ان خۆشەویستە‪ ،‬یەكێكە‬ ‫لەگەنجە بەتواناو لێهاتوەكانی كوردستان‬ ‫و ئەزمونی كاركردنی رابردو و ئێستاشی‬ ‫ئەوەمان پێدەڵێ كەئەوشایستەیە و لە‬ ‫هەرشوێن و پۆستێكدا دەت��وان��ێ رۆڵی‬ ‫كاریگەری خۆی بگێرێ‪ ،‬بۆیە پێم وایە‬ ‫دەتوانێ نوێنەری راستە قینەی خەڵكی‬ ‫كوردستان بێ لەپەرلەمان رۆڵبگێرێ‪،‬‬ ‫بەراستیش من گەشبینم بەچونی كاك‬ ‫ئومێد و نمونەی ت��ری وەك ئەوكەسە‬ ‫بەتوانایە بۆپەرلەمان هەنگاوێكی جدی‬ ‫وئەرێنی دەبێ بەئاراستەی گواستنەوەی‬ ‫پەرلەمان بۆقۆناغێكی باشتر‪ ،‬با هەمومان‬ ‫دەنگی پێدەین‪،‬هیوای سەركەوتنی بۆ‬ ‫دەخوازین…‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ئەزموون و بیرەوەری‬

‫یەدواڵ عەبدولكەریم‪ :‬یەكەم سكرتێری الوان محمد موسا سادق فەیلی بووە‬ ‫(یەداڵ عە بدلكەریم فەیلی) لە ساڵی ‪1934‬لەبەغدا لەدایك بوە لە سەرەتاكانی دروستبونی رێكخراوی الوان لەرێزی ئەم رێكخراوە كاری كردووە‪ ،‬لە‬ ‫ساڵی ‪ 1970‬تا ‪ 1974‬رەئیسی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان بوە‪ ،‬ئێستا خانەنشینە بە پلەی وەزیز لە حكومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫ئامادەكردنی‪ :‬نـەوزاد فـوئـاد رەشید‬

‫لە درێژەی هەڵدانەوەی الپەڕەكانی ئەزمون‬ ‫و بیرەوەری لە ناو یەكێتی الوانی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لە گۆشەی ئەمجارەماندا هەڤاڵ‬ ‫(یەداڵ عە بدلكەریم فەیلی) رۆشنایی دەخاتە‬

‫سەر سااڵنی كاركردنی لەم رێكخراوەدا و لە‬ ‫دیدی خۆیەوە باس لە رابردووی پڕ سەروەری‬ ‫و رۆڵی بەرهەمداری (ی‪ .‬ل‪ .‬د‪ .‬ك) دەكات‪،‬‬ ‫هەروەها ئ��ام��اژەدەدا بە كاریگەرییەكانی‬

‫ئەم رێكخراوەو بە قوتابخانەی دەزانێ بۆ‬ ‫پێگەیشتنی الوان لە روی بەهرە و كەسایەتی‬ ‫و گەیشتن بە ئاستێكی پێشكەوتوو‪ ،‬لە‬ ‫كۆتاییشدا چەند پێشنیازێك دەخاتەڕوو‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪15‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪16‬‬

‫پرسیار‪/‬تۆ لە سااڵنی حەفتاكان رەئیسی‬ ‫الوان بوی گومانێك هەیە ل��ەوەی یەكێتی‬ ‫الوان لە مانگی ‪ 5‬دامەزرابێت نەك مانگی‪2‬؟‬ ‫وەاڵم‪/‬لە مانگی ‪ 5‬ساڵی ‪ 1953‬دامەزراوە‬ ‫ل���ەدوای كۆنگرەی ‪ 3‬پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬كە لە كەركوك ئەم كۆنگرەیە‬ ‫بەستراوە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬بەچ بەڵگەیەك دەی سەلمێنی‬ ‫لەمانگی ‪ 5‬رێكخراوی الوان یەكەم كۆنگرەی‬ ‫خۆی گرێداوە؟‬ ‫وەاڵم‪/‬م��ێ��ژووی كۆنگرەی (‪ )3‬پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان دیارەوە بەڵگەهەیە‪.‬‬ ‫پرسیار‪/‬یەكەم سكرتێری یەكێتی الوانی‬ ‫دیموكراتی كوردستان كێ بوە؟‬ ‫وەاڵم‪/‬ئەوانەی ئەوكات لەو رێكخراوەبونە‬ ‫و مێژووەكەیان زانیوە دەڵێن كەسێك بەناوی‬ ‫(محمد موسا سادق) فەیلی سكرتێری الوان‬ ‫بوە‪ ،‬بەرێزمام (جەالل تاڵەبانی) رەئیسی‬ ‫الوانی بوە‪ ،‬هەندێكیش دەڵێن ئەمانە لەكاتی‬ ‫بڕیاری دامەزراندن ئەم ئەركەیان گرتووەتە‬ ‫ئەستو‪ ،‬لەبارودۆخی ئەوكات رێكخراوی‬ ‫ج��ەم��اوەری گرنگ بوە بەناوی رێكخراوی‬ ‫ج��ەم��اوەری رێگەی چاالكی دەدرا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەناوی حزب قەدەغەبوە‪.‬‬ ‫پ���رس���ی���ار‪/‬رۆڵ���ی رێ���ك���خ���راوی الوان‬ ‫لەوسەردەمەدا چۆن بوە لە ئاستی ناو خۆو‬ ‫دەرەوەدا؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬سەبارەت بە دەرەوە كاتی خۆی‬ ‫كێشەمان هەبو لەبەر ئ��ەوەی حكومەتی‬ ‫ئەوكاتی عیراق رازی نەدە بو دوو رێكخراوی‬ ‫جەماوەری هەبێت لە عیراق و داوای دەكرد‬ ‫بێینە ژێر باڵی رێكخراوی جەماوەری عیراق‪،‬‬ ‫بەاڵم بەشداری چاالكی دەرەوە مان كردووە‪،‬‬ ‫خۆم چومە بۆ بەشداری چاالكی دەرەوە‪،‬‬ ‫سەبارەت بە ناوخۆش الوان رۆڵی باشی هەبوە‬ ‫هەرچەندە دەعم و پشتگیری بۆ كارو چاالكی‬ ‫زۆركەم بوو‪ ،‬چونكە حكومەتی عیراقی هیچ‬ ‫هاوكاری نەدەكردین‪ ،‬كاتێك ئێمە وەك‬ ‫رێكخراوی الوان مۆڵەتی رەسمی كاركردنمان‬ ‫وەرگ��رت لە حكومەتی عیراقی تەنها یەك‬ ‫جار بڕی (‪ )500‬دیناریان بۆ سەرفكردین‪،‬‬ ‫بەاڵم هەر وا بە ئاسانیش نەدەبوو‪ ،‬دەبوا‬

‫ئێمە بەگوێرەی رێنمایی ئەوان بڕۆین ئەوكات‬ ‫كارگێڕی دارایی الوان بەرێز (بایز تاڵەبانی)‬ ‫وەزیری دارایی ئێستاكە بوو‪ ،‬چەندین تیپی‬ ‫وەرزشی و هونەری و رۆشنبیریمان هەبوە‬ ‫كە رۆڵیان هەبوە لە كوردستان و عیراق‬ ‫بەگشتی‪.‬‬ ‫كاتێك من بەرپرسیارێتی الوانم وەرگرت‬ ‫ئامانجی سەرەكی من دوو شت بوو‪ ،‬یەكەم‬ ‫وەرگرتنی موڵەتی فەڕمی بۆ كاركردنی الوان‬ ‫لە عیراق و كوردستان‪ ،‬بەاڵم نەك لە ژێر‬ ‫باڵی رێكخراوێكی عیراقی‪ ،‬دووه��ەم بونە‬ ‫ئەندام لەرێكخراوی جیهانی الوان‪ ،‬هەردوو‬ ‫ئامانجەكەم بەدەست هێنا‪ ،‬بەاڵم پێم سەیرە‬ ‫ماوەیەك پێش ئێستاكە گوێ بیستی ئەوە‬ ‫بوم كە الوان لە رێكخراوی جیهانی بە ئەندام‬ ‫وەرگیراون‪ ،‬چونكە رێكخراوی الوان لە ساڵی‬ ‫‪ 1972‬ئەم ئەندامیەتیەی وەرگرتووە ئەوكات‬ ‫رێكخراوەكانی واڵتانی چیك و ئەڵمانیاو‬ ‫سوڤیەت ئەندام بوون‪.‬‬ ‫پ‪/‬كۆنگرەی (‪ )3‬الوان لە هەولێر لە هۆڵی‬ ‫گەل لەساڵی ‪ 1974‬بەستراوە گەربكرێت‬ ‫باسێكی ئەو كۆنگرەیەمان بۆبكەیت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬من كە بەرپرسیارێتی الوانم وەرگرت‬ ‫لە ساڵی ‪ 1970‬لەوەختێكدا باڵێك لە ناو‬ ‫پارتیدا هەبوو بۆ زعفی حەرەكەی كوردی‬ ‫ن��ەك بۆ پێشخستنی ح��ەرەك��ەی ك��وردی‬ ‫كاریان دەكرد‪ ،‬هەوڵیان ئەدا رێكخراوەكانی‬ ‫جەماوەری ب��ەرەو الی خۆیان رابكێشن و‬ ‫بیخەنە ژێر دەسەاڵتی خۆیان‪ ،‬كاتێك بڕیاری‬ ‫كۆنگرەی (‪ )3‬درا من نەم دەویست بێمە‬ ‫ناو كۆنگرە‪ ،‬چونكە پێش وەختە دەمزانی‬ ‫ئەو باڵە دەیانەوێت موتیعیان بیت‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەش من هەر هاتم بۆ كۆنگرە بۆچونێك‬ ‫هەبومن جارێكی دیكە خۆم هەڵبژێرم و لە‬ ‫كۆنگرەش خۆم هەڵبژارد و بومە ئەندامی‬ ‫سەركردایەتی‪ ،‬بەاڵم رێگەیان نەدا بۆ كەسی‬ ‫یەكەمی الوان خ��ۆم هەڵبژێرم‪ ،‬چونكە‬ ‫خەڵكێكی دیكەیان دیاریكرد بۆیە ئێستاكە‬ ‫ن��ام��ەوێ��ت باسی ب��ك��ەم‪ ،‬دوات���ر م��ن خۆم‬ ‫كشاندەوە (ئەنوەر) كرایە سكرتێری الوان‪،‬‬ ‫لەو كۆنگرەیە نزامی رێكخراوەكە گۆڕا‪ ،‬كە‬ ‫پێشوتر رەئیس و سكرتێری هەبوو‪ ،‬نیزامی‬

‫رەئیسی نەما تەنها سكرتێری مایەوە‪.‬‬ ‫پرسیار‪/‬دواتر چی رویدا؟‬ ‫وەاڵم‪/‬ئ����ەوك����ات دوای س��اڵ��ی ‪1974‬‬ ‫بارودۆخی كوردستان بەرەو تێكچون رۆیشت‪،‬‬ ‫چونكە حكومەتی عیراق لەبەڵێنەكانی كەدای‬ ‫بەكورد پاش گەزبۆەو رێكەوتننامەی جەزائیر‬ ‫ئیمزاكرا‪.‬‬ ‫پرسیار‪/‬خواستی ئەوسەردەمەی كاك‬ ‫(یەداڵ عبدالكریم )چی بوو؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ئەوكاتی ب��زوت��ن��ەوەی رزگ��اری‬ ‫خوازی كوردو پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫بە تایبەتی شیعارێكی هەبو(دیموكراتی بۆ‬ ‫عیراق و حكومی زاتی بۆ كوردستان) خەونی‬ ‫منیش ئەوە بوو كورد بگاتە ئەنجامی خۆی‬ ‫وەك گشت میللەتانی جیهان‪ ،‬كە گشت‬ ‫میللەتێك مافی چارەنوسی خ��ۆی هەیە‬ ‫كوردیش دەبێت بگاتەوە ئەومافە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوكات عیراق لەژێر فشاری داگیركەراندا‬ ‫بوو‪ ،‬كاتێك عیرا لە نیزامی مەلیكی گۆرابۆ‬ ‫نیزامی كۆماری‪ ،‬بەاڵم ناوی بێ ناوەرۆك بوو‪،‬‬ ‫چونكە هیچ جیاوازیەك لە نێوان هەردوو‬ ‫سوڵتەی دەس��ەاڵت نە دەبینرا بۆ كورد‪،‬‬ ‫گەرچی عبدالكریم قاسم كوردی فەیلی بوو و‬ ‫لەبەر كورد بونەكەی لەناویانبرد‪ ،‬ئێستاكەش‬ ‫كە تەماشای وەزع��ی كورد دەكەیت بزانە‬ ‫چەندین تەرەف دژی كوردە‪ ،‬لەوسەردەمە‬ ‫كورد زۆر زۆر لە ئێستاكە بێ كەس و هەژار‬ ‫بوو هیچ شتێكی نەبوو خۆی پێوەبگرێت‪،‬‬ ‫كاتێكیش رێكەوتننامەی ‪11‬ئ��ادار مۆركرا‬ ‫كورد هیچ پشتیگری دەرەوەی نەبوو‪ ،‬كەوتە‬ ‫نێوان بەرژەوەندی زل هێزەكانی جیهانی‬ ‫جگە لە سیراعی ناو خۆیی‪.‬‬ ‫پرسیار‪ :‬پێشنیارت بۆ ئێستاكەی الوان و‬ ‫رێكخراوی الوان چییە؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬رێكخراوی الوان زۆر گەورەیە‬ ‫دەرف��ەت��ی هەیە پەیوەندی لەگەڵ گشت‬ ‫شەرایحەكانی دیكەی كۆمەڵگا بكات‪ ،‬بەپێی‬ ‫تەمەنە دیاری كراوەكەی كە دیاری كراوە‪،‬‬ ‫رێكخراوی الوان دەبێت پەیوەندی لەگەڵ‬ ‫رێكخراوی دیكەی خێرخوازو خاوەن پرۆژە‬ ‫هەبێت بۆ یارمەتی دانی الوان بەگشتی‪ ،‬وەك‬ ‫كردنەوەی نەخۆشخانە و ناردنی الوان بۆ‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫خوێندن لەدەرەوەی واڵت و كردنەوەی خولی‬ ‫راهێنان و فێركردنی بەردەوام و دروستكردنی‬ ‫گیانی خۆبەخشی و كورد پەرەوەری و واڵت‬ ‫خۆشەویستی و رۆشنبیری نەتەوایەتی و‬ ‫یارمەتیدانیان لەكاتی پێویست و خۆبەخاوەن‬ ‫زانینیان‪ ،‬وەنابێت رێكخراوی الوان لە وە‬ ‫بترسێت بڵێ لەخەتی حزبكەم دەرچومە وە‬ ‫نابێت قیادەی حزب والە رێكخراوی الوان‬ ‫بكات گوشاریان بۆ بهێنێت نەوەك لە خەتی‬ ‫ئ��ەوان دەربچێت‪ ،‬دەبێت رێكخراوی الوان‬ ‫واهەست بكات كیانێكی سەربەخۆیە‪.‬‬ ‫پرسیار‪/‬هیچ جار تۆ لەكاتی دەسەاڵتی‬ ‫خۆت ئاگادار كرایتەوە لە الیەن حزب كە‬ ‫هێڵی سورت بەزاندووە؟‬ ‫وەاڵم‪/‬هیچ جار شتی وانەبوە من هەمیشە‬ ‫سەربەخۆیانە ك��ارم ك��ردووە‪ ،‬چوم داوای‬ ‫موڵتەم لە حكومەتی عیراق كرد كە موڵەت‬ ‫بە رێكخراوی الوان بدات‪.‬‬

‫پرسیار‪ :‬چ سودێكت لە رێكخراوی الوان‬ ‫بینیوە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬سودی مادیم نەبینیوە‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫الیەنی مەعنەوی زۆر سودم بینیوە و ئەوەی‬ ‫لەناو رێكخراوی جەماوەری كاربكات بێ‬ ‫گومان سود دەبینێت‪ ،‬بەاڵم نابێت خۆیان‬ ‫لە خەڵك بە گەورەتر بزانن‪ ،‬دەبێت لەگەڵ‬ ‫خەڵك بن‪ ،‬دەبێت هەست بەوەبكەن خەڵك‬ ‫ئەوانی هێناوەتە سەر سەر پەرشتاری ئەم‬ ‫رێكخراوانە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬هەندێك جار توڕەبونی گەنج‬ ‫دەبینرێت چ بە الوانی ئێستاكە دەڵێیت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬جیاوازی گەنجی سەردەمی ئێمە‬ ‫و ئێستاكە زۆرە‪ ،‬گەنجی پێشوتر خۆی‬ ‫دەهاتە مەیدان بۆ خزمەتی میللەتەكەی‪،‬‬ ‫گەنجی ئێستاكە هاتووە (مدەلەلە) ئێستا‬ ‫وەزع��ی ئابوری باشترە ژی��ان فەراهەمترە‬ ‫لەكوردستان‪ ،‬هەمووشت هەیە ئەو ئەوەی‬

‫دەوێت كە لەخوێندن سەركەوێت و پاشان‬ ‫دابمەزرێت و ژن بهێنێت و سەیارەی هەبێت‬ ‫پرسیار‪ /‬ئەمە مافی خۆی نییە؟‬ ‫وەاڵم‪ :‬ب��ەڵ��ێ ب���ەاڵم هەمووشتێكیش‬ ‫بەحساب بەڵێ دەبێت هەمووشت بۆ الو‬ ‫بكەیت‪.‬‬ ‫پرسیار‪/‬هیچ گلەیت لە رێكخراوی الوان‬ ‫هەیە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ن��ەخ��ێ��ر گ��ل��ەی��م ن��ی��ی��ە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫م�لاح��ەزەی��ەك��ەم هەیە ئ��ەوەی��ش ئەوەیە‬ ‫پێویست بوو رێكخراوی الوان تاكو ئێستاكە‬ ‫ئەرشیفێكی باشی هەبوایە كە زۆر گرنگە لە‬ ‫دامەزراندنیەوە تابە ئەمڕۆ دەگات وەدەبێت‬ ‫تۆمارێك هەبێت گشت ئ��ەو كادیرانەی‬ ‫كاریانكردووە رۆڵیان دیاربێت‪ ،‬دەبوایە‬ ‫لە كۆنگرەی نەتەوایەتی الوان میوانداری‬ ‫بكرابایەم‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪17‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫محەمەد مەال قادر‪ :‬سروشتی ژیان وایە ناكرێت تا كۆتایی‬ ‫هەر كەسانی پیر لە حزب دابن‪ ،‬دەبێت كەسانی گەنجیش بێن‬ ‫دیمانە‪ :‬نەوزاد فوئاد ‪ -‬ئاالن عومەر‬

‫پارتی دیموكراتی كوردستان‪ ،‬وەك لە‬ ‫پێناسەكەیدا هاتووە‪ ،‬پارتێكی دیموكراتی‬ ‫نیشتیمانییە‪ ،‬ب��ڕوای بە مافەكانی مرۆڤ‬ ‫و دادپەروەری كۆمەاڵیەتی و ئازادییەكانی‬ ‫تاك و مافی نەتەوەی كورد و نەتەوەكانی‬ ‫تر هەیە‪ ،‬پارتی دیموكراتی كوردستان لە‬ ‫‪16‬ی ئابی ‪ 1946‬بە سەرۆكایەتی باوكی‬ ‫رۆح��ی نەتەوەیی ك��ورد مستەفا بارزانی‬ ‫دامەزراوە‪ ،‬سەرەتا ناوی پارتی دیموكراتی‬ ‫كورد بووە‪ ،‬دواتر بۆتە پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بۆقسەكردن لەسەر ئەو بابەتە‬ ‫بە پێویستمان زانی دیدارێك لەگەڵ محمدی‬ ‫مەالقادر ئەندامی پێشوی مەكتەبی سیاسی‬ ‫پارتی ئەنجامبدەین‪.‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪18‬‬

‫پ‪/‬بەڕێز مامۆستا محمەد پرسیارەكە‬ ‫لەوە دەست پێ دەكەین‪ ،‬پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان لە پێناو چیدا دروست بووە؟‬

‫و‪/‬سەرەتا پیرۆزبایی لە خۆم دەكەم وەكو‬ ‫ئەندامێكی پارتی كە ساڵەهای ساڵە‪ ،‬ئەندام‬ ‫و كادیر و پێشمەرگی پارتیم‪ ،‬عومرێكی دوور‬ ‫و درێژ كارم تێدا كردووە‪ ،‬بە بۆنەی ‪16‬ی‬ ‫ئاب پیرۆزبایی لە خۆم دەكەم‪ ،‬پیرۆزبایی‬ ‫لە ئێوەش دەكەم‪ ،‬لە تەواوی جەماوەری‬ ‫كوردستان و پێشمەرگەكانی كۆن و ئێستا‬ ‫دەكەم‪ ،‬لە گیانی پاكی هەموو شەهیدانی‬ ‫كوردستان س��ەروەری��ان ب��ارزان��ی نەمر و‬ ‫ئیدریسی جوانەمەرگ و دەیان سەركردەی‬ ‫شەهید و ن��ەم��ر‪ ،‬ئومێد دەك���ەم پارتی‬ ‫هەمیشە لە گەشەكردن و سەركەوتن دابێت‪،‬‬ ‫مقولەیەك یان قسەیەكی نەستەق هەیە‬ ‫دەڵێت‪ :‬زەرورەتی مێژووی پارتی دروست‬ ‫ك��رد‪ ،‬بەڵێ ئەمە راستە‪ .‬لە كاودانێكدا‬ ‫دوای جەنگی جیهانی دووەم كە لە مەهاباد‬ ‫كۆماری كوردستان دروست بوو‪ ،‬بە كۆماری‬ ‫مەهاباد مەشهورە‪ ،‬بەاڵم كۆماری دیموكراتی‬

‫كوردستان ب��وو‪ ،‬لەسەردەمی ئ��ەوەدا كە‬ ‫یەكێتی سۆڤیەتی لەگەڵ هاوپەیمانەكان‬ ‫هاتنە ئێران و داگیریان كرد‪ ،‬هاوپەیمانان‬ ‫ئەمەریكا و بەریتانیا لە باشورە هاتنە ئێران‬ ‫و یەكێتی سۆڤیەتیش لە باكورەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئێران لەگەڵ نازییەت بوو‪ ،‬ئیتر میحور الیەنی‬ ‫نازییەكان شكا و هاوپەیمانان سەركەوتن و‬ ‫ئێران كەوتە بەردەستیان و داگیریان كرد‪،‬‬ ‫یەكێتی سۆڤیەت كە شوعییەتی بەڕێوەی‬ ‫دەب��رد‪ ،‬هات دوو كۆماری دروس��ت كرد‪،‬‬ ‫یەكێكیان كۆماری ئازەربایجان‪ ،‬دووەمیان‬ ‫كۆماری كوردستان‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە زۆری‬ ‫نەخایاند و ساڵێكیشی تەواو نەكرد هەردوو‬ ‫ك��ۆم��ارەك��ە شكستیان خ���وارد‪ ،‬یەكێتی‬ ‫سۆڤیەتی بە هەر هۆیەك بێت ئینسیحابی‬ ‫كرد و بەجێی هێشت‪ ،‬كۆمارەكان ساوابوون‬ ‫و هێشتا پێی خۆیان نەگرتبوو لەناوچوون‪،‬‬ ‫لەو كاتەدا بارزانی نەمر لەوێبوو‪ ،‬كە پێشتر‬ ‫لە شۆڕشی كوردستانی خۆمان لە شۆڕشی‬ ‫بارزان لە ساڵی ‪ 1945‬شكستیان خوارد بوو‪،‬‬ ‫پەنیان برد بۆ ئێران‪ ،‬لەو وەختەشدا حزبی‬ ‫دیموكراتی كوردستان ئێران دروست بوو‪،‬‬ ‫ئەوەلجار ژێ كاف بوو‪ ،‬دواتر بووە حزبی‬ ‫دیموكراتی كوردستانی ئێران‪ ،‬ئینجا بەو‬ ‫حوكمەی بارزانی دەوری هەبوو بەتایبەتی‬ ‫دەوری سەربازی‪ ،‬بووە فەرماندەی گشتی‬ ‫هێزە چەكدارەكان‪ ،‬كە دەگوترێت رەئیس‬ ‫ئەركان‪ ،‬هەروەها كۆمەڵێك سەركردە لە‬ ‫سۆڤیەت پلەی سەربازیان پێدرا‪ ،‬بارزانیش‬ ‫پلەی جەنەڕالی پێدرا‪ ،‬ئینجا لەو وەختەدا‪،‬‬ ‫دەستەی ئازادی هەبوو‪ ،‬كۆمەڵێك ئەفسەر‬ ‫ب��وون‪ ،‬وەختی خ��ۆی حیزبی هیوا پێش‬ ‫ئەوەی هەڵبوەشێتەوە‪ ،‬ئەو ئەفسەرانەی‬ ‫ن��اردە الی ب��ارزان��ی بۆ ئ��ەوەی هاوكاری‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫بكەن‪ ،‬ئەو چوار ئەفسەرە لە سێدارە دران‪،‬‬ ‫(ع��ی��زەت ع��ەزی��ز‪ ،‬خێرواڵ عەبدولكەریم‪،‬‬ ‫مستەفا خۆشناو‪ ،‬محمەد قودسی)‪ ،‬ئەوانە و‬ ‫چەندانی تریش (بابەكر كۆیی‪ ،‬میرحاج) لەو‬ ‫دەستەیە بوو‪ ،‬دەستەی ئازادی‪ ،‬هەروەها‬ ‫نوێنەری حزبی شیوعی و حزبی رزگ��ار‪،‬‬ ‫هەمزە عەبدواڵی رەحمەتی نوێنەرایەتی‬ ‫ئەو دوو حیزبەی كرد‪ ،‬هاتە الی بارزانی لە‬ ‫مهاباد‪ ،‬پاش مەشورەت‪ ،‬ئەوان و چەندان‬ ‫كەسێكی تر بڕیاریاندا پارتی دیموكراتی‬ ‫كورد دروست بكەن‪ ،‬پەیڕە و پڕۆگرامیان‬ ‫داڕشت‪ ،‬كە سودیان وەرگرت لە پەیڕە و‬ ‫پڕۆگرامی كوردستانی ئێران‪ .‬رای جەنابی‬ ‫قازی محەمەد ئەوە بوو ئەو حزبە لە بەغدا‬ ‫لە عێراق رابگەێندرێت نەك لە مهاباد‪ ،‬زەروورەتێكی مێژووی هاتە بوون‪ ،‬چونكە گەنجی بمێنێتەوە؟‬ ‫و‪/‬م���ن پێم وای���ە پ��ارت��ی دیموكراتی‬ ‫چاالكییەكانیشیان زیاتر لە عێراق بێت‪ ،‬ئەم جەنگی جیهانی كۆتایی هاتبوو و بەشێكی‬ ‫ك��وردس��ت��ان وەك حزبێكی دی��م��وك��رات‬ ‫پێشنیارەش راست بوو‪ ،‬چونكە حزبەكە بۆ زۆر میللەتان ئازادی خۆیان وەرگرتبوو‪.‬‬ ‫كۆماری مهاباد نەبوو بەڵكو بۆ كوردستانی‬ ‫پ‪/‬ئەو خەباتەی ئێستا دەكرێت‪ ،‬تا چەند دروست بوو‪ ،‬جەوهەرەكەی دیموكراتییەتە‪،‬‬ ‫عێڕاق بوو‪.‬‬ ‫خەباتێكە لە چوارچێوەی خەباتی بارزانی وات��ە دیموكراتییەت میحوەری سەرەكی‬ ‫چی‬ ‫لەوكاتەدا‬ ‫بارزانی‬ ‫راسپاردەكانی‬ ‫پ‪/‬‬ ‫حزبەكەیە و بە دیموكراتی لە دایك بووە‪،‬‬ ‫دایە؟‬ ‫بوون؟‬ ‫و‪/‬م��ن بە ڕای خۆم قسە دەك��ەم وەك ك��ەوات��ە دەب��ێ��ت دیموكراتی بێت‪ ،‬گەر‬ ‫و‪/‬بارزانی لەوكاتەدا چەند راسپاردەیەكی مەال محەمەد نەك وەك قیادەی پارتی‪ ،‬من دیموكراتی نەبوو دەمرێت‪ ،‬من پێم وایە لە‬ ‫هەبوو‪ ،‬كۆنگرە بكرێت و بارزانی كە بووە پێم وایەی رێبازی بارزانی نەمر رێبازێكی شۆڕش و تەنانەت لە هەموو كۆنگرەكاندا‬ ‫س���ەرۆك دەب��ێ��ت دوو جێگری هەبێت‪ ،‬پیرۆزە‪ ،‬چونكە تەنیا رێبازی زات��ی ئەو دیموكراتییەت زاڵ ب��ووە‪ ،‬ح��زب هەوڵی‬ ‫ئەوانیش لەتیفی حەفید و كاكە زیاد بوون‪ ،‬بەتەنیا نەبووە‪ ،‬بەڵكو كۆكەرەوەی رێبازی داوە بە ئازادی خەڵك دەنگ بدات و خۆی‬ ‫هەمزە عەبدواڵش سكرتێری حزبەكە بێت‪ ،‬حزبەكە و مێژووی بارزانییەكانی و مێژووی هەڵبژێرێت‪ ،‬خەڵكی بە دەنگدان بێت نەك‬ ‫هەروەها هەوڵبدرێت زۆر بە سەختی دژایەتی ك��وردە‪ ،‬لە ئەنجامی ئەو كۆكردنەوەیەدا بە فەرزكردن‪ ،‬لەبەر ئەوە من تەسەوەر‬ ‫حكومەت نەكەن بەڵكو خۆیان بپارێزن‪ ،‬رێبازێك دروست بوو‪ ،‬باشترین ناویش بۆ دەك��ەم ئەساسی دیموكراتییەتەكە بوو‬ ‫ئەوە بوو هەمزە گەڕایەوە كوردستان و ئەو رێبازە‪ ،‬ناوی لێندرا رێبازی بارزانی كە پارتی پاراست‪ ،‬رێبازی بارزانی كە‬ ‫كۆنگرە بەسترا و لە ‪16‬ی ئابی ‪ 1946‬ئەو نەمر‪ ،‬بە تەسەوری من رێبازێكی پیرۆز بووە جەوهەری دیموكراتییەتەكە بووە‪ ،‬خۆشی‬ ‫حزبە راگەیەندرا‪ ،‬بووە (پارتی دیموكراتی و ئێستا هەر پیرۆزە و دەبێ هەر بە پیرۆزی بارزانی ئااڵی دیموكراتییەتی هەڵگرتبوو و‬ ‫كورد) ‪ 11‬كەس بۆ قیادە هەڵبژێردران‪ 5 ،‬بمێنێتەوە‪ ،‬من بەداخەوە دەڵێم‪ ،‬زۆر لەو هەوڵی دەدا دیموكراتییەت دروست بێت‪،‬‬ ‫ئەندام بوونە ئەندامی مەكتەبی سیاسی و رێبازە الدراوە‪ ،‬زۆر شت دەكرێت و باڵوە رێگری دەك��رت كە ئینحراف بكرێت لە‬ ‫‪ 6‬ئەندام بوونە ئەندامی كۆمیتەی ناوەندی‪ ،‬لەناو پارتی لەنا خەڵكەكەدا وەك پێویست دیموكراتیدا‪ ،‬دەبێت ئێستاش پارتی هەوڵ‬ ‫دوو جێگرەكە و سكرتێر و بارزانیش سەرۆك رێبازی موقەدەسی بارزانی رەچاو ناكرێت‪ ،‬بدات ئەو دیموكراتییەتە و ئەو ڕێبازەی‬ ‫بوو‪ ،‬بەم شێوەیە حزب دروست بوو‪ ،‬ئەو بەاڵم كێ سەبەبە‪ ،‬دیار نییە‪ ،‬ئەمە نەقسی بارزانی بپارێزێت‪ ،‬وات��ە نهێنی مانەوەی‬ ‫پارتی رێبازی بارزانی و دیموكراتییەت‬ ‫كۆنگرەیە‪ ،‬كۆنگرەی دام��ەزران��دن بوو لە حزبەكەیە‪.‬‬ ‫ماڵی سەعید فەهیم بەسترا‪ ،‬دەگوترێت ئەو‬ ‫پ‪ 67/‬ساڵە پارتی دیموكراتی كوردستان ب��ووە‪ .‬سروشتی ژیانیش وایە ناكرێت تا‬ ‫ناوە كەسێكی كوردی فەیلی بووە ماڵێكی لە خەبات دایە بە هەموو ئەو گۆڕانكاریانەی كۆتایی هەر كەسانی پیر لە حزب دابن‪،‬‬ ‫گ���ەورەی ه��ەب��ووە‪ ،‬و نزیكەی ‪ 70‬كەس لەناوچەكە هاتووە تا دەگاتە ئەمڕۆ‪ ،‬پارتی دەبێت كەسانی گەنجیش بێن‪ ،‬بەاڵم دەبێت‬ ‫بەشداری ئەو كۆنگرەیەی ك��ردووە‪ .‬بەم چۆن تا ئێستا پیر نەبووە‪ ،‬ئەو شتانە چین لە چوارچێوە و ئسوڵێكی دیموكراتیدا‬ ‫شێوەیە پارتی دیموكراتی كوردستان وەك وایكردووە پارتی دیموكراتی كوردستان بە بكرێت‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫شیراز نادری‪ :‬الوانی رۆژهەاڵتی كوردستان لە رەوشێكی‬ ‫خراپدا دەژین‪ ،‬بێكاری و هەژاری و مادەی سڕكەر قورسایی‬ ‫زیاتری خسۆتە سەرشانیان‬ ‫دیمانە‪ :‬محەمەد عومەر‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪20‬‬

‫شیراز ن��ادری چاالكوانی مەدەنی لە‬ ‫میانەی دیمانەیەكدا باس لە رەوشی الوان‬ ‫و ژنانی رۆژهەاڵت دەكات‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ /‬ش��ی��راز ن���ادری كێیە؟‬ ‫شیراز‪/‬خەڵكی شاری مەریوانی رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستانم‪ ،‬لەدایكبووی ساڵی ‪1989‬م‪،‬‬ ‫دانیشتووی هەولێری پایتەختی باشووری‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئەندامی مەجلسی گشتی پارتی‬ ‫ئازادیی كوردستان وهاوكات بەرپرسی‬ ‫گروپی كاری الوان و قوتابیانی ‪ pak‬م‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬لە كەیەوە تێكەڵی كاری‬ ‫رێكخراوەیی بووی؟‬ ‫ش��ی��راز‪ /‬ل��ە س��ەن��گ��ەری تێكۆشان و‬ ‫كوردایەتی و رێكخراوەییدا چاوم بە دنیا‬ ‫هەڵهێنا‪ ،‬دایك و باوكم پێشمەرگەبوون‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم لە نێوجەوانییەوە خولیای كاری‬ ‫سیاسی و درێ��ژەدان��ی رێگای باوكم و‬ ‫سەرجەم شەهیدانی رێگای ئ��ازادی��ی و‬ ‫سەربەخۆیی كوردستان لە ناخمدا سەری‬ ‫هەڵدا و ئاوێتەی خوێندنەوەو راپەڕاندنی‬ ‫كاری رێكخراوەیی بووم‪ ،‬لە ساڵی ‪2005‬‬ ‫واتە لە تەمەنی ‪16‬ساڵی یەوە تێكەڵی‬ ‫كاری رێكخراوەیی بووم‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬چۆن بوو هاتیە نێو كاری‬ ‫رێكخراوەیی؟‬ ‫ش��ی��راز‪ /‬لەنێو دن��ی��ای س��ی��اس��ەت و‬ ‫سەنگەری خەبات و تێكۆشاندا چاوم بەدنیا‬ ‫هەڵهێناو كاری رێكخراوەیی و تێكۆشان بۆ‬ ‫ئازادیی وەك میرات لە بنەماڵەوە بۆم‬ ‫بەجێ ما‪ ،‬هاوكات لەگەڵ فام كردنم هەست‬ ‫بەوە كرد كە دەبێ ئەو ئەركەی خراوەتە‬ ‫سەرشانم لە ئەسۆی بگرم‪ ،‬بۆ وەدیهاتنی‬

‫ئامانجەكەشمان تێكۆشانی رێكخراوەیی و‬ ‫پێشمەرگانەم هەڵبژارد‪ ،‬چوونكە لەیادمان‬ ‫نەچێ ئەركی رێكخراوەكەی ئێمە لەگەڵ‬ ‫ئەركی رێكخراوی واڵتێكی ئازادو سەربەخۆ‬ ‫گەلێك جیاوازە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬جەنابتان لە رێكخراوێكی‬ ‫الوانەی رۆژهەاڵتن كار و چاالكییەكانتان لە‬ ‫باشورە زەروورەتی ئێوە چییە؟‬ ‫ش��ی��راز‪/‬ك��اروب��اری رێ��ك��خ��راوی ئێمە‬ ‫بەشێكە ل��ەو تێكۆشان و خەباتەی‬ ‫هێزەسیاسییەكانی رۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫و ئاوێتەی ئەو خەباتەیە كە بۆ رزگاریی‬ ‫و سەروەری نەتەوەی كورد‪ ،‬لە رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستاندا بوونی هەیە و بەردەوامە‪ .‬ئەو‬ ‫مێرمنداڵ و الوانەی دێنە ریزەكانی خەبات‬ ‫بۆ ئازادیی واڵتەكەمانەوە لە رێكخراوەیەكی‬ ‫وەك گروپی كاری الوان و قوتابیانی پارتی‬ ‫ئازادیی كوردستاندا رێكدەخرێن و پێ دەگەن‬ ‫و ئەركیان دەخرێتە سەرشان‪ .‬هەروەها‬ ‫بەڕێگای ج��ۆراوج��ۆری��ش لەگەڵ الوان��ی‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستاندا لە پێوەندیداین و لە‬ ‫توێژی الوانی نێوخۆی رۆژهەاڵت دانەبڕاوین‬ ‫و لەسەریان كاریگەرێتیمان هەیە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪:‬ئاگەداری رەوش��ی الوان��ی‬ ‫رۆژهەاڵتن لە چ بارودۆخێكن؟‬ ‫ش��ی��راز‪/‬ب �ە‌داخ��ەوە الوان��ی رۆژه��ەاڵت��ی‬ ‫كوردستان لە رەوشێكی خراپدا دەژین‪،‬‬ ‫جگە لەوەی داگیركاری نیشتمانەكەیان و‬ ‫ستەمی نەتەوایەتیان لەسەر شانە‪ ،‬هەروەها‬ ‫بێكاری و هەژاری و تێكچوونی شیرازەی‬ ‫كۆمەاڵیەتی و م��ادەی سڕكەر و دەیان‬ ‫گیروگرفتی دیكە قورسایی زیاتری خسۆتە‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫سەرشانیان‪ ،‬بەهۆی ئەو دۆخەوە زۆرێك لە‬ ‫الوانی رۆژهەاڵتی كوردستان بێبەش بوون‬ ‫لە خوێندن و ژیانێكی ئاسایی‪ ،‬زۆرێك لە‬ ‫توێژی الوان گیرۆدەی مادەی سڕكەربوون‪،‬‬ ‫بەشێكی تریان بەهۆی هەژاری روویان لە‬ ‫كاروكاسبی سەر سنوورەكان كردووە و بۆ‬ ‫دەست خستنی بژێوی ژیان سنگیان بە‬ ‫گولەی هێزە داگیركەرەكانەوە دەنێن و‬ ‫یان بەسەر مینە چێندراوەكاندا دەكەون و‬ ‫گیان دەسپێرن و یان توشی لەدەستدانی‬ ‫ئەندامێكی لەشیان دەب���ن‪ ،‬بێگومان‬ ‫هەندێكیشیان روو لە تێكۆشان و ژیانی‬ ‫خەباتكارانە دەكەن بۆ كۆتاییهێنان بەو‬ ‫دۆخەی واڵتەكەمانی تێكەوتووە‪.‬‬

‫پێشكەوتن‪ :‬بە پێی زانیارییەكان ژنانی‬ ‫رۆژهەاڵت لە بارودۆخێكی خراپ دان ئێوە‬ ‫چۆن رێگە بە خۆتان دەدەن بە ناوی ئەو‬ ‫ژنانە قسە بكەن لەكاتێكدا بارودۆخی‬ ‫ئێوەمانان لە چاو ئەوان باشترە؟‬ ‫شیراز‪/‬بێگومان ژنانی نێوخۆی رۆژهەاڵت‬ ‫دەگەڵ ژیان و گوزەرانێكی خراپدا بەرەو‬ ‫ڕوون‪ ،‬بەشێكی هەرەگرنگی بۆ ئەو دۆخە‬ ‫دەگەڕێتەوە كە رژێمی داگیركەری ئێران‬ ‫هێناویەتە ئاراوەو هەموو چین و توێژەكانی‬ ‫ن��ەت��ەوەی ك��ورد و ك��وردس��ت��ان پێوەی‬ ‫دەناڵن و ژنانیش لە هەر چینێكی دیكە‬ ‫زیاتر بەر شەپۆلی یاسا و بێ مافكردن و‬ ‫سیاسەتی زوڵم و ستەم كەوتوون‪ ،‬یاسا و‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫داب و نەریتەكانی نەتەوەی سەردەست و‬ ‫داگیركەر لە كۆمەڵگای ئێمەدا حوكم دەكا‬ ‫و بێگوومان بەشی هەرە زۆریان لە دژی‬ ‫ژنە‪ ،‬بەاڵم ئێمەش دەمانەوێ نەهامەتی‬ ‫و گرفتەكانی ئ��ەوان بە دنیا بناسێنین‪،‬‬ ‫ئێمەش لە خەمەكانی ئەوان دەدوێین و‬ ‫هەست بە ئازارەكانیان دەكەین و دەگەڵی‬ ‫دەژی��ن‪ ،‬ئەركی ئەو نوێنەرایەتیەش هەر‬ ‫ئێمە نین كە یەك الیەنە خستبێتمانە سەر‬ ‫شان بێگومان ئەو نوێنەرایەتییە هەر ژنانی‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستان پێیان بەخشیوین‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئ��ەوەش ژن��ان خۆیان لە نێوخۆ‬ ‫خاوەنی بزووتنەوەیەكی مەدەنی و چاالكن‬ ‫ئێمەش هەندێك لەو كەس و ئەنجومەنانەی‬ ‫ژن��ان ب��ە نوێنەری ژن��ان��ی رۆژه���ەاڵت و‬ ‫خۆمانیشی دەزانین‪ ،‬ئامانجەكەمان هەر‬ ‫یەكە‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬ساڵی داهاتوو رێكخراوەكانی‬ ‫رۆژهەاڵت میوانداری كۆنفراسی نەتەوەیی‬ ‫الوان��ی ك��ورد دەك��ەن تا ئێستا شوێنی‬ ‫كۆنفراسەكەتان نیشان ك���ردووە لە چ‬ ‫شارێك دەبێت؟‬ ‫شیراز‪ /‬باس لە چەند شارێك كراوە‬ ‫لە باشووری كوردستان‪ ،‬وەك هەولێر و‬ ‫سلێمانی و رانیە و هەڵبجەی شەهید‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ب��ەت��ەواوی ساخ نەبوینەتەوە‪ ،‬دۆخێكی‬ ‫وەهاش لە ئ��ارادا نییە كە لە رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستان ئەو كۆنفرانسە بەڕێوە بچێ‪.‬‬ ‫پێشكەوتن‪ :‬دەتەوێ چیتر بڵێی؟‬ ‫شیراز‪/‬هیوادارم الوانی كورد لە هەركام‬ ‫لە بەشەكانی كوردستاندا لە مەیدانەكانی‬ ‫ج���ۆراوج���ۆردا ب��ۆ خ��زم��ەت��ی ن��ەت��ەوە و‬ ‫نیشتمانەكەی هەوڵبدات و هێزو تواناكانی‬ ‫بۆ یەكێتی نەتەوەی كورد و سەركەوتن‬ ‫و رزگ��اری��ی یەكجاری نیشتیمانەكەمان‬ ‫ك��وردس��ت��ان بخاتە گ���ەڕ‪ ،‬ه��ەروەه��ا لە‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی كورد دا الوان بەرێژەی‬ ‫‪ %10‬بەشدارن‪ ،‬بەو ئاواتەم بتوانین ئێمەش‬ ‫لەسەرخستنی گ��وت��اری نەتەوایەتی و‬ ‫كۆكردنەوەی هەموو الیەك و دروستكردنی‬ ‫رۆحی یەكبوون و یەكگوتاری نەتەوەی‬ ‫كورد بە ئەركی خۆمان هەڵسابین‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫شوان هەركی‪ :‬كاركردنی هاوسەرەكان بەیەكەوە لە یەك‬ ‫شوێنی كار ناخۆشترین شتە وەك من و كاژین‬ ‫دیمانە‪ :‬تریفە ئازاد‬

‫شوان نادر‪ ،‬ناسراو بە شوان هەركی رۆژانە لە رێگەی سەتەالیتی گەلی كوردستا هەواڵەكان‬ ‫دەخوێنێتەوە‪ ،‬لە كاتی خوێندنەوەی هەواڵەكان دەچێتە ناخی رووداوەكان‪ ،‬ئەو لە دایك بووی‬ ‫ساڵی ‪ 1985‬ی قەزای (خەبات)ی سەر بە پارێزگایی هەولێرە‪ ،‬لە شاری سلێمانی گەورە بووە‬ ‫لەبادینانیش ژیانی هاوسەری پێك هێناوە‪ ،‬بۆ یەكەم جار ساڵی (‪ )2001‬كەناڵی (كوردسات)‬ ‫كارێكی هونەریان بۆ ئەنجام دەدا كە ئەویش تۆماركردنی كلیپێك بوو‪ ،‬بەشداری چەند درامایەكیشی‬ ‫كردوە كە هەر بۆ ئەو كەناڵە ئەنجامدەدران‪ ،‬دواتر وەكو كامێرامان دەستی بەكار كرد لە چەند‬ ‫دەزگایەكی حزبی‪ ،‬و لە پرۆسەی ئازادی عیراقیش تاكە كامێرامان بووە كە گەیشتە شنگال بۆ‬ ‫ئەوەی روداوەك��ان وەك خۆی بگوازێتەوە‪ ،‬گۆڤاری پێشكەوتن لە میانەی ئەو دیمانەیە چەند‬ ‫پرسیارێكی ئاراستەی ئەو بێژەرە كردوە‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪22‬‬

‫پ‪/‬سەرەتای دەست پێكی كاری راگەیاندن‬ ‫بۆ كەی دەگەرێتەوە؟‬ ‫و‪/‬ل��ە ساڵی ‪ 2005‬وەك��و كامێرامان لە‬ ‫تەلەفزیونی گەلی كوردستان كەناڵی دهۆك‬ ‫ك��ارم ك��رد‪ ،‬دەتوانم بڵێم لە وێ باشترین‬ ‫دەرفەت بە من درا تا بتوانم خۆم لە بواری‬ ‫راگەیاندن دا پێ بگەیێنم‪ ،‬جگە لە كاری‬

‫وێنەگرتن چەندین راپۆرت و ریپۆرتاژم كردوە‬ ‫و هەروەها كاری دەرهێنانیش بۆ زۆرێك لە‬ ‫بەرنامەكانی ئەو كەناڵەم دەكرد‪.‬‬ ‫پ‪/‬شوان بۆچی بواری بێژەی هەواڵەكانی‬ ‫سیاسی هەڵبژارد؟‬ ‫و‪/‬م��ن بێژەریم هەڵنەبژارد ب��وو‪ ،‬چونكە‬ ‫س��ەرەت��ا ك��ە داوای���ان لێكردم ل��ە كەناڵی‬

‫ئاسمانی گەلی كوردستان كاربكەین‪ ،‬داوایان‬ ‫لە من كرد كە وەكو دەرهێنەر كار بكەم بۆ‬ ‫كەناڵەكە‪ ،‬هەڵبەتە ئەوەش لە ڕێگایی كاك‬ ‫نیهاد هەركییەوە بوو كە ئەو كات بەرپرسی‬ ‫بەشی كرمانجی بوو لە كەناڵی ئاسمانی گەلی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئەویش دوای ئەوەی كە من و‬ ‫كاژین بە سەردانێك هاتین بۆ سلێمانی و كاك‬ ‫نیهاد زۆری پێباش بوو كە بێینە سلێمانی و‬ ‫لێرە كاربكەین‪ ،‬دوایی هاتین ئیتر وتیان دەبێ‬ ‫وەكو بێژەر كار بكەی‪ ،‬هەرچەندە ئەو كات‬ ‫زۆرم پێ ناخوش بوو چونكە كاری وێنەگرتنم‬ ‫زۆر پێ خۆشتر بوو لە كاری بێژەری‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە كۆتایی دەبووم بە بێژەر و وەكو بێژەری‬ ‫سیاسیش دەست نیشانكرام‪.‬‬ ‫پ‪/‬ت��ۆ و كاژینی ه��اوس��ەرت بەیكەوە‬ ‫لە راگەیاندن و لە هەمان كاتدا بێژەری‬ ‫هەواڵەكانن تاچەندە هاوكاری یەكن ؟‬ ‫و‪/‬كاركردنی هاوسەرەكان بەیەكەوە لە‬ ‫یەك شوێنی كار ناخۆشترین شتە‪ ،‬ئینجا‬ ‫كە هەردووكیان لە یەك بەش بن ئەوە هەر‬ ‫زۆر خراپ تر‪ ،‬چونكە زۆر كەم رێكەدەكەوێت‬ ‫بەیەكەوە بتوانین سەفەربكەین‪ ،‬بەاڵم كاژین‬ ‫زۆر هاوكارم بووە‪ ،‬ئەتوانم بڵێم كاژین زیاتر‬ ‫هاوكاری منی كردوە تا من بۆ ئەو‪.‬‬ ‫پ‪/‬پێت وایە كاژین لە بواری راگەیاندن لە‬ ‫چ ئاستێكدایە؟‬ ‫و‪/‬ئەوەیان خەڵك دەتوانێ بریاڕی لەسەر‬ ‫بدات‪ ،‬كاژین لە بەرنامەی مندااڵنەوە دەستی‬ ‫پێكرد كە جیهانی مندااڵن و سیاسەت عەرزو‬ ‫ئاسمان فەرقیانە‪ ،‬بەاڵم من هەر ئەوەندە‬ ‫ئەتوان بڵێم كە ئێستا كاژین لە بەشێك‬ ‫لەو بێژەرانە باشترە كە چەندین ساڵە كاری‬ ‫بێژەری دەكەن وە دەبێ باشتریش بێت‪.‬‬ ‫پ‪/‬لە كاتی خوێندنەوەی هەواڵەكان چ‬ ‫شتێك زۆر بێزارت دەكات؟‬

‫دیــمــانــە‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫شێرزاد عەبدولسەمەد شێخانی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫كاتێك دۆزی كورد لە داكشاندایە كە كێرڤ‬ ‫و بارودۆخی پارتی دیموكراتی كوردستان لە‬ ‫داكشاندا بێت‪ ،‬لەو كاتەدا دۆزی كورد لە‬ ‫هەڵكشاندایە كە كێرڤ و بارودۆخی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان لە هەڵكشاندایە‪،‬‬ ‫بەڵگەش بۆ ئەمە گوزەرێكی كورتە بە نێو‬ ‫مێژووی بزاڤی رزگاریخوازی كوردە كە تا‬ ‫چەند ئەو پارتە ڕۆڵی بینیوە لە پێشخستن‬ ‫و هۆشیاری نەتەوەیی و خەباتی مەدەنی‬ ‫و شۆرشگێڕی دا‪ ،‬لە سەردەمی حكومڕانی‬ ‫خۆماڵی كوردیدا پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫پێشەنگبوو لە بە دیموكراتیزەكردنی كۆمەڵگا‬ ‫و سیستەمی سیاسی و حكومڕانی‪ ،‬دەقی‬ ‫وتارەكەی بەرێز سەرۆك مەسعود بارزانی‬ ‫لە ئاداری ‪ 1991‬لە شاری كۆیە‪ ،‬كە هێشتا‬ ‫بەشێكی زۆری خاكی كوردستان ئ��ازاد‬ ‫نەكرابوو‪ ،‬داوای ئەنجامدانی هەڵبژاردنی كرد‬ ‫لە ڕووی كرانەوەی هەرێمی كوردستان بە‬ ‫ڕووی پێشكەوتنەكانی دونیا‪ ،‬دیسان پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان دەستپێشخەر بووە‬ ‫ی پرانسیپەكانی مافی مرۆڤی پارستوە‬ ‫پارت ‌‬ ‫لەوەی مرۆڤ چۆن دەژی و چ ئایینێكە و‬ ‫چ نەتەوەیەكە چ رەگەزێكە لە چوارچێوەی‬ ‫پێكەوەژیانی ئاشتیانە رێكی خستوە‪ ،‬بە‬ ‫كردەوە لە رێگەی ئۆرگانە جیا جیاكانیەوە‬ ‫داكۆكی لە مافەكانی ئافرەتان كردووە‪ ،‬چ‬ ‫لە رێگەی ئەو رێكخراوانە بێت كە سەر‬ ‫بە پارتین یاخود لە رێگەی نوێنەرەكانی‬ ‫پارتی لە پارلەماندا‪ ،‬یاخود لە رێگەی ئەو‬ ‫بەرنامانەی پارتی لە رێگەی كابینەكانی‬

‫حكومەتەوە كاری لەسەر ك��ردوون‪ ،‬كە دژ‬ ‫بە توندوتیژی دژی ئافرەتان و مافەكانیانی‬ ‫پ��اراس��ت��وە دی��س��ان��ەوە پ��ارت��ی دیموكراتی‬ ‫كوردستان وای كردووە گەلی كورد لەگەڵ‬ ‫رەوتی پێشكەوتنەكانی جیهان دوا نەكەوێت‬ ‫لە هەموو بوارە جیا جیاكان دا‪ ،‬پارتی لە‬ ‫ماوەی حكومڕانی دا لە رێگەی كابینەكانی‬ ‫حكومەتەوە گەورەترین شۆرشی ئاوەدانی و‬ ‫پێشكەوتنی بەرپا كردووە‪.‬‬ ‫لە ڕووی سیاسیەوە پارتی لە رێگەی‬ ‫سەرۆك مەسعود بارزانی توانیویەتی زۆرترین‬ ‫پەیوەندی دیپلۆماسی لەگەڵ واڵتانی جیهان‬ ‫دروست بكات‪ ،‬كورد بكاتە خاوەن نیمچە‬ ‫كیانێكی سەربەخۆ زۆرترین كونسڵخانە و‬ ‫نوێنەرایەتی واڵتان لە هەولێری پایتەخت‬ ‫ك��راوەت��ەوە ل��ەس��ەر ئاستی كوردستانی‬ ‫گەورەدا پارتی بە تایبەت خودی كەسایەتی‬ ‫سەرۆك بارزانی‪ ،‬وەكو گەورە مەرجەعی كورد‬ ‫دەركەوتوە لە باكوری كوردستان بارزانی‬ ‫رۆڵی بەرچاوی هەبووە لە پرۆسەی ئاشتی‬ ‫لە رۆژئاوای كوردستانیش بارزانی ئەندازیاری‬ ‫یەكخستنی ح��زب و الیەنە سیاسیەكانی‬ ‫كوردستانە‪ ،‬لەمڕوەوە چەندین كۆنگرە و‬ ‫كۆنفراس و كۆبونەوەی ئەنجام داوەبەجۆرێك‬ ‫لە قەیرانی سوریادا بارزانی وەكو بەرەیەكی‬ ‫بەهێز سەیر دەكرێت بەرەن‪.‬‬ ‫لەسەر ئاستی ناوخۆی هەرێمی كوردستان‬ ‫وەك���و ح��زب��ی ی��ەك��ەم خ��اوەن��ی زۆری��ن��ەی‬ ‫دەنگەكانی خەڵكی كوردستانە چاوی هەموو‬ ‫الیەكی لەسەرە‪ ،‬چوونكە پاشەكشێی پارتی‬ ‫پاشەكشێ ك��وردە پێشەنگبوونی پارتی‬ ‫پێشەنگبوونی ك���وردە‪ ،‬ناحەزانی پارتی‬ ‫لە رێگەو شێوازی جیا جیاوە راستەوخۆ‬ ‫و ناراستەوخۆ لە پارتییان داوە هەوڵی‬ ‫بچوككردنەوەی پارتییان داوە‪ ،‬بەاڵم پێگەی‬ ‫پارتی لەو هێرش و لێدانا بەهێزترە كە لە‬ ‫بیری ناحەزانی پارتی دایە‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫و‪/‬تا ئێستا شتێكی وا نەبووە كە بێزارم‬ ‫بكات لەبەر ئەوەی هەموو كاتێك دەبێ بێژەر‬ ‫لە حاڵەتی ئامادەباشی دا بێت بۆ ئەوەی‬ ‫هەركاتێك ڕوماڵكردنێك هەبێت بتوانێ بە‬ ‫باشترین شێوە ئیدارەی بدات‪ ،‬نازانم شتێكی‬ ‫وام لە بیر نییە كە لە كاتی هەواڵ خوێندەوە‬ ‫دا بێزارم بكات‪.‬‬ ‫پ‪/‬زۆرێك لەو ئافرەتانەی لە راگەیاندن كار‬ ‫دەكەن دوای ئەوەی كە زەواج دەكەن لە الیەن‬ ‫هاوسەرەكانیان دەبێت واز لە راگەیاندن بێنن‬ ‫تۆش لەگەڵ كاژین بەیەكەوە كار دەكەن ئایا‬ ‫قەت بووە بە كاژین بڵێی واز لە راگەیاندن‬ ‫بێنە؟‬ ‫و‪/‬هەر كەسەو دەكەوێتە سەر خۆی‪ ،‬ئێمە‬ ‫لە كۆمەڵگایەك دەژین كە خەڵكانێك هەن‬ ‫گومان و پڕوپاگەندە بۆ هەموو شتێك و‬ ‫كەسێك دروست دەكەن‪ ،‬زۆرێك لە خەڵكی‬ ‫ئێمە لەوانەیە بەرگەی ئەوە نەگرێت كاتێك‬ ‫هاوسەرەكەی كاری بێژەری بكات‪ ،‬یەكێك‬ ‫پڕوپاگەندە یەكی بۆ دروست بكات‪ ،‬بتوانێ‬ ‫رووب��ەرووی ئەو پڕوپاگەندانە بوەستێتەوە‪،‬‬ ‫یاخود كچە رۆژنامەنوسێك كە دەزانێ لەگەڵ‬ ‫ئەو كەسەی هاوسەرگیری لەگەڵدا دەكات‬ ‫مەرجی ئەو كوڕە ئەوەیە كە دەبێ واز لە‬ ‫كارەكەی بهێنێ‪ ،‬بۆ هاوسەرگیری لەگەڵ‬ ‫دەكات‪ ،‬من بۆ خۆم تا بتوانم هاوكاری كاژین‬ ‫دەكەم كە لە كارەكەی دا سەركەوتو بێت‪،‬‬ ‫هیچ كاتێك بیرم لە بڕیارێكی لەو شێوەیە‬ ‫نەكردوتەوە‪ ،‬واز هێنان یان نەهێنان ئەوە‬ ‫خۆی بڕیار دەدات نەك من‪.‬‬ ‫پ‪/‬ب��ۆچ��ی ت��اوەك��و ئێستا بەرنامەیەكی‬ ‫تایبەت پێشكەش نەكردوە ئایا لە بەرنامەت‬ ‫دانیە؟‬ ‫و‪/‬م��ن ه��ەر ه��ەواڵ ناخوێنمەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫هەواڵسازیشم بێژەری سەركەوتوش ئەو‬ ‫بێژەریە كە هەوڵسازیش بكات‪ ،‬جگە لەوە‬ ‫ك��اری پەیامنێری چەند ریپۆرتاژ و چەند‬ ‫بەرنامەیەكی تایبەتیشم ك���ردوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫مەبەستیشت ئەوە بێت بۆچی بەرنامەیەكی‬ ‫هەفتانەم نییە‪ ،‬ئ��ەوەی��ان دەكەوێتە سەر‬ ‫تەلەفزیۆن لەوانەیە ئەوان بزانن من وەك شوان‬ ‫دەتوانم لە كام كارەیان دا سەركەوتووبم‪.‬‬

‫پێشەنگ بوونی پارتی‪ ،‬پێشكەنگ‬ ‫بوونی گەلی كوردە‬

‫‪23‬‬

‫هــونــەری‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ئەشواق ئیحسان‪ :‬لە هەوڵی ئەوەدام كۆمەڵێك سەرچاوەی‬ ‫نووسراو كۆ بكەمەوە‬

‫دیمانە‪ :‬هێمن خەلیل‬

‫پ��ەی��م��ان��گ��ای ه��ون��ەرج��وان��ەك��ان��ی‬ ‫س��ەرك��ەوت��ووان��ە ت���ەواو ك���ردوە‪ ،‬پاشان‬ ‫لەكۆلێژی هونەرەجونەكانی لقی سیرامیك‬ ‫ب��ەردەوام بووە‪ ،‬لەمساڵدا سەركەوتووانە‬ ‫قۆناغی سێیەمی بڕی و بووەتە قۆناغی‬ ‫چوارەم‪ ،‬چەندین كاری سیرامیكی جوان‬ ‫و ناوازەی هەیە‪ ،‬بۆ ئەم مەبەستە بەچەند‬ ‫پرسیارێك هێنامانە ئاخاوتن‪:‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪24‬‬

‫*بەو پێیەی ئێوە قوتابی لقی سیرامیكن‬ ‫ئەگەر پێناسەیەكی هونەری سیرامیكمان‬ ‫بۆ بكەی؟‬ ‫سیرامیك‪ :‬بریتییە لە قوڕی سوركراوەی‬ ‫داپۆشراو بە شووشە‪ ،‬شووشه كردنیش‬ ‫بە هۆی م��ادەی شوشەوە دەبێت دوای‬ ‫ئەوەی كارە لە قوڕ دروست كراوەكان بە‬ ‫پلەی گەرمی دیاری كراو لە فڕنی تایبەت‬ ‫بە سوور كردنەوەیان سوور دەكرێنەوە‬ ‫دوای داپۆشینی كارەكانیش بە مادەی‬ ‫شووشە‌ بە پێی گونجان و سەلیقەی كەسی‬ ‫هونەرمەند لە ڕەنگەكان وە بە پلەی گەرمی‬ ‫دیاری كراوو كەمتر لە هی یەكەم جار هەم‬ ‫دیسان جارێكی تر دەخرێتەوە فڕنەوە بۆ‬ ‫جێگیر كردنی ماددە شووشەكە بە سەر‬ ‫كارە هونەریەكەدا‪.‬‬ ‫سیرامیك ك��ە ب��ە یەكێ ل��ە هونەرە‬ ‫پیشەییەكان هەژمار دەكرێت‪ ،‬لە دروست‬ ‫كردنی هەر كارێكدا پێویستە بە چەندین‬ ‫قۆناغی یەك لە دوای یەك و بە بەكار‬ ‫بردنی چەندین كەرەستە و ئامێر و ماددە‬ ‫تا بەرهەمێكی هونەری لێوە بە دەست‬ ‫بێت كە بیرۆكە و جۆری بەكار هاتوو هەم‬ ‫شیوازی كار كردن تیایدا لە كەسێكەوە بۆ‬ ‫كەسێكی تر جیاوازە و هەر هونەرمەندە و‬ ‫تایبەتمەندی خۆی هەیە لە گوزارشت كردن‬ ‫لەم بابەتەی گەرەكیەتی بە شێوەیەكی‬ ‫بەرجەستە و لە كارێكی هونەری سیرامیكدا‬ ‫بیخاتە ڕوو‪.‬‬

‫بەش بەحاڵی خۆم لە ماوەی ڕابردودا‬ ‫لە چەندین پێشەنگای هاوبەش بەشداریم‬ ‫كردووە لە كاتێ كە فێرخوازی پەیمانگەی‬ ‫ه��ون��ەرە ج��وان��ەك��ان ب��ووم ه��ەم لەگەڵ‬ ‫مامۆستایانی هونەر لەو پێشانگایانەی‬ ‫ك��ە س��ااڵن��ە ل��ە چ��االك��ی قوتابخانەكان‬ ‫دەكرێتەوە‪ ،‬ئەم ساڵیش بەشداریەكی ترم‬ ‫بوو لەو پێشەنگایەی بۆ یەكەم جار لە‬ ‫كۆلێژەكەمان كرایەوە كە تەنها تایبەت‬ ‫بوو بە كاری هونەری سیرامیك‪ ،‬بە سێ‬ ‫كار بەشدار بووم تیایدا كە هەرسێكیان‬ ‫گ��وزارش��ت ب��وون لە ڕەوش��ی ئ��اف��رەت و‬ ‫پێگەی كۆمەاڵیەتییان لە نێو كۆمەڵگای‬ ‫كوردیدا‪.‬‬

‫*ئەی دەتوانی پێمان بڵێی لەئێستادا‬ ‫سەرقاڵی چ كارێكی لەم بوارە؟‬ ‫لە ئێستادا لە هەوڵی ئەوەدام كۆمەڵێك‬ ‫سەرچاوەی نوسراو كۆ بكەمەوە سەبارەت‬ ‫بە هونەری سیرامیك كە لە كتێبخانەی‬ ‫كوردی دا بوونیان نی یە بۆیە بە پێویستی‬ ‫دەزان���م ب��ە ك��وردی��ان بكەم و بیخەمە‬ ‫بەردەستی ئەوانەی بە دوای ئەم جۆرە‬ ‫سەرچاوانەدا دەگەڕێن بە تایبەت قوتابیانی‬ ‫هونەری سیرامیك تا بە شێوەیەكی زانستی‬ ‫و ئەكادیمی و شارەزا بە هەموو الیەنەكانی‬ ‫ئ��ەم ه��ون��ەرە س���ەرەڕای ئ��ەو ئ��ەزم��ون و‬ ‫زانیاریانەی لە كاتی قۆناغەكانی خوێندن‬ ‫دەستی دەخ��ەن بە شیوەیەكی باشتر و‬ ‫هونەریانە و سەردەمیانەتر ئاستی هونەری‬ ‫*تائێستا لەچەند پێشانگا بەشداربووی؟ سیرامیك بەرەو پێشەوە بەرن‪.‬‬

‫هــونــەری‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫*ل��ەب��ارەی م��ێ��ژووی ئ��ەم ه��ون��ەرەوە‬ ‫ب��ەب��ی��روڕای ئ��ێ��وە ب��ۆ چ س��ەردەم��ێ��ك‬ ‫دەگەرێتەوە لەهەرێمی كوردستان ؟‬ ‫دیارە كاری سیرامیك بۆ چەندین ساڵە‬ ‫لە كوردستان هەر لە كۆنی كۆنەوە بە‬ ‫شێوەیەكی سەرەتایی كاری لەسەر كراوە‬ ‫و تا ئێستایش بوونی ماوە‌ وەك كەرەستە‬ ‫و پێداویستیەكانی ناو ماڵ ئەوەی بۆ بەكار‬ ‫بردنی ڕۆژانە بووە یان بۆ جوانكاری بوون‬ ‫كە لە هەموو ماڵێ بونیان هەبووه‪ ،‬نمونەی‬ ‫كوپە و شەربەی ئا‌و و قاپ و ئینجانە و كەل‬ ‫و پەلەكانی دی كە سودی لێ وەرگیراوە‬ ‫لە هەموو زەمەن و سەردەمێكدا‪ ،‬بەاڵم بۆ‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫دروست كردنی كارێكی هونەری سیرامیك‬ ‫بە شێوەیەكی هونەری و سەردەمیانە‬ ‫لەوەی باس كرا جیاوازە و پێویستی بە‬ ‫كەرەستە و پێویستی زۆرە كە لە بازاڕدا‬ ‫ی��ان ل��ە ه��ەر نێوەند و جێگەیەك بۆ‬ ‫كەسانێك كە ویستی خۆ شارەزا كردنیان‬ ‫هەبێت ل��ەم ب���وارە‪ ،‬كێشەی سەرەكی‬ ‫هونەردۆستانی هونەری سیرامیكە كە بە‬ ‫بێ بوونی ئەم پێداویستیانە نمونەی قوڕی‬ ‫تایبەت و ماددەی شوشە و فرنی تایبەت‬ ‫بە س��وور ك��ردن��ەوەی ك��ارەك��ان‪ . .‬هتد‪.‬‬ ‫ناتواندرێت ئەم كارە ئەنجام بدرێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫گرفتی قوتابیانی هونەر ئەوانەی لەم بوارە‬ ‫خوێندویانە و دواتر بوون بە مامۆستای‬ ‫هونەر ئەوەیە دوای تەواو كردنی خوێندن و‬ ‫دەرچونیان لە پەیمانگە یان كۆلێژی هونەر‬ ‫ناتوانن وەك ئەوەی داوایانە بەردەوامی بە‬ ‫كارەكانیان بدەن و ئاستی هونەریان بەرەو‬ ‫پێشەوە ببەن و كەسانی شەیدا بەو هونەرە‬ ‫و قوتابیەكانیان لێ بەهرەمەند بكەن مەگەر‬ ‫لەو نێوەند و دەزگا و قوتابخانە دەگمەنانە‬

‫بن كە لەم جۆرە پێویستیە هونەریانەیان‬ ‫تیادا ه��ەن‪ ،‬بۆیە ئاستی هونەرمەندانی‬ ‫سیرامیك هەم هونەرەكەش لە ئاستێ زۆر‬ ‫باش و پێشكەوتو نابینم جگە لە كەسانێ‬ ‫كە ژمارەیان لە ژمارەی پەنجەكانی دەست‬ ‫تێپەر ناكات خولیا و حەزی زۆری��ان بۆ‬ ‫ئەم هونەرە وای ك��ردووە لەگەڵ بوونی‬ ‫ئەو هەموو گرفتە تا ئێستاش توانیویانە‬ ‫بەردەوامی بە كارە هو‌نەریەكانیان بدەن‬ ‫ئەگین ئەوەی تر ئەگەر مەبەستیشی بێت‬ ‫بەداخەوە یان لەبەر دەست نەكەوتن و‬ ‫نەبوونی كەرەستەكان لە بازاڕ یان لەبەر‬ ‫گرانی نرخییان دەستیان لە كارەكان‬ ‫هەڵگرتووە‪ .‬ئومێد دەكەم الیەنی پەیوەندی‬ ‫دار و نێوەندە هونەریەكان ئ��ەوان��ەی‬ ‫گرنگی بە هەموو بوارەكانی هونەر دەدەن‬ ‫ئ��اوڕێ لەم ب��وارەش‌ بدەنەوە و كۆمەكی‬ ‫هونەرمەندانی سیرامیك بكەن تا برەو بە‬ ‫توانا و سەلیقە هونەریەكانیان بدەن و‬ ‫ئاستی هونەریان بەرەو پێشەوە ببەن بۆ‬ ‫خزمەت كردن بەو بوارە‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪25‬‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫هەرجارەو واڵتێك‬

‫أ‪/‬ئاسیا‬ ‫‪ /22‬ڕووسیا(بەشی ئاسیا)‬ ‫چۆمان تەقێدین‬

‫‪/1‬ناوی فەرمی‪ /‬یەكێتی ڕووسیا‪.‬‬ ‫‪/2‬پایتەخت‪ /‬مۆسكۆ ‪ 18‬ملیۆن كەس‪.‬‬ ‫‪/3‬مانای واڵت‪ /‬واتەی وشەی ڕووسیا‬ ‫گ��ەل��ێ��ك وات����ای ج���ۆراوج���ۆری ه��ەی��ە‪،‬‬ ‫كەهەندێكیان وای بۆئەچن كەناوەكەی‬ ‫لەدەوڵەتێكی س��ەدەك��ان��ی ن��اوەن��دەوە‬ ‫وەرگیرابێت كەناوی ڕوسكایازمیلیا كەواتەی‬ ‫زەوی ڕووسیا دێت كەدانیشتوانەدەوڵەتەكە‬ ‫ساڵڤی بوون كەنەتەوەی ڕووسیش یەكێكە‬ ‫ل��ەن��ەت��ەوە ساڵڤییەكان‪ ،‬ب��ەاڵم هەندێ‬ ‫مێژوونووس وشارەزایان ڕایان وایە ڤایكینگ‬ ‫هات بێت كەلەسەدەكانی ناوەندا ڕووسشیان‬ ‫پێ وت��راوە‪ .‬بەاڵم ناوی ئێستای ڕووسیا‬ ‫لەووشەی یۆنان(گریك)ی ڕووس كییفەوە‬ ‫وەڕگیراوە كەدەوڵەتێكی كۆنی ڕووسی بووە‬ ‫كەسەر بەئیمپراتۆریای بێزنتی رۆمی بووە‪.‬‬ ‫‪/4‬دانیشتوان‪ /‬بەشی ئاسیا‪ 50 :‬ملیۆن‬ ‫كەس‪.‬‬ ‫‪/5‬رووبەر‪ /‬بەشی ئاسیا‪600 .117 .13:‬‬ ‫كیلۆمەتر چوارگۆشە‪.‬‬ ‫‪/6‬نەتەوە‪ /‬بەشی ئاسیا‪ 80:‬نەتەوەی‬ ‫تێدایە كەئەمانەن‪.‬‬ ‫ڕووس‪ ،%73‬تاتار‪ ،%8 .3‬ئوكران‪.3‬‬ ‫‪ ،%1‬بوریات‪ ،%3‬یاقوت‪ ،%2 .1‬ئەڵمان‪.1‬‬ ‫‪%1‬بیاڵڕووس‪ ،%1‬ئەڵتایی‪ ،%1‬باشكیر‪،%1‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪26‬‬

‫تۆڤ‪ ،%8 .0‬كازاخ‪ ،%7 .0‬ئەرمەن‪ ،%6 .0‬دەستووریە‪ ،‬و بەگوێرەی دەستووری نوێی‬ ‫ئ��ازەر‪ ،%6 .0‬خاكاس‪ ،%5 .0‬چۆڤاش‪ .0‬ڕووس��ی��ا س��ەرۆك كۆمار دەسەاڵتەكەی‬ ‫‪ ،%5‬ئ��ۆزب��ەك‪ ،%3 .0‬ئەڤینك‪ ،%3 .0‬زۆری هەیە كەسەربەخۆیە لەدەسەاڵتی‬ ‫خانت‪ ،%3 .0‬كۆری‪ ،%2 .0‬چۆكچی‪ ،%2 .0‬پ��ەرل��ەم��ان‪ ،‬و ل��ەگ��ەڵ ه��ەب��وون��ی دوو‬ ‫مۆردۆڤ‪ ،%2 .0‬سۆجۆتەر‪ ،%2 .0‬نەنەت‪ .0‬ئەنجوومەن‪ ،‬كەیەكەمیان ئەنجوومەنی‬ ‫‪ ،%2‬مۆلدۆڤ‪ ،%2 .0‬مانس‪ ،%2 .0‬ژاپۆن‪ .0‬یەكێتی كە ئەنجوومەنێكی بااڵیە لە‪178‬‬ ‫‪ ،%1‬یەهوود‪ ،%1 .0‬ئەڤین‪ ،%1 .0‬نانای‪ .0‬ئەندام پێكهاتووە كەهەر هەرێمێك ‪2‬‬ ‫‪ ،%1‬كۆریاك‪ ،%1 .0‬ئیتیلمین‪ ،%1 .0‬كورد‪ .0‬ئەندامی هەیە ك��ەوات��ە بەشی ئاسیای‬ ‫‪ ،%1‬چین(هان) ‪ ،%1 .0‬ئەسیكمۆ‪ ،%1 .0‬ڕووسیا‪ 54‬ئەندامەوەماوەی ئەندامەیەتی‬ ‫چۆڤان‪ ،%1 .0‬یوكاگهیر‪ ،%1 .0‬دۆلگان‪ .0‬لەم ئەنجوومەنە چوار ساڵە‪ ،‬وەئەنجوومەنی‬ ‫‪ ،%1‬سۆیۆت‪ ،%1 .0‬فین‪ ،%1 .0‬كۆمی‪ ،%1 .0‬نیشتمانییە واتە(دۆما) كە ئەنجوومەنی‬ ‫سەلكۆپ‪ ،%1 .0‬ماری‪ ،%1 .0‬ئۆدمۆت‪ ،%1 .0‬نزمە لە‪450‬ئەندام پێكهاتووە و ڕاستەوخۆ‬ ‫تاجیك‪ ،%1 .0‬كومیك‪ ،%1 .0‬لەزگین‪ ،%1 .0‬لەالیەن گەلەوە هەڵئەبژێرێن وەم��اوەی‬ ‫چیچان‪ ،%1 .0‬نەتەوەكانی تركەنزیكەیی ئەندامەیەتی لەم ئەنجوومەنە چوار ساڵە‪.‬‬ ‫‪/12‬داهاتی نەتەوەیی‪ /‬بەشی ئاسیا‪:‬‬ ‫‪33‬نەتەوە ئەبن‪.%4 .3‬‬ ‫‪/7‬ئ����ای����ی����ن‪/‬م����ەس����ی����ح����ی‪ 850 .81‬ملیار دۆالر لەساڵێكدا‪.‬‬ ‫‪/13‬بەشی تاك لەداهاتی نەتەوەیی‪/‬‬ ‫‪(%8‬ئ��ۆرس��وزك��س‪ ،%5 .73‬گریگوری‪.0‬‬ ‫‪ ،%6‬مەزهەبەكانیتر‪ ،)7 .0‬ئیسالم‪ .7‬بەشی ئاسیا‪ 17000 :‬دۆالر‪.‬‬ ‫‪/14‬زەوی���ی كشتوكاڵی‪%9/‬لەرووبەری‬ ‫‪(%1‬سوننە‪ ،%5 .6‬شیعە‪)%6 .0‬بێدین‪.0‬‬ ‫واڵت‪.‬‬ ‫‪ ،%7‬شامانی‪ ،%3 .0‬جولەكە‪.%1 .0‬‬ ‫‪/15‬بەرهەمی كشتوكاڵی‪/‬گەنم‪ ،‬جۆ‪،‬‬ ‫‪/8‬زم����ان‪ /‬ڕووس���ی ف��ەرم��ی وەزم��ان��ی‬ ‫پەتاتە‪ ،‬گەنمەشامی‪ ،‬ج��اودار‪ ،‬شۆفان‪،‬‬ ‫نەتەوەكانی تر ناوخۆیی‪.‬‬ ‫لۆكە‪ ،‬گێزەر‪ ،‬گوڵەبەڕۆژە‪ ،‬چەوەندەری‬ ‫‪/9‬دراو‪ /‬رۆبڵی ڕووسی= ‪100‬كوبیك‪.‬‬ ‫شەكر‪ ،‬تەڕە‪ ،‬میوەجات‪ ،‬هەنگوین‪.‬‬ ‫‪/10‬زانینی خوێندن ونووسین‪.%95/‬‬ ‫‪/16‬سامانی ئاژەڵی‪415/‬ملیۆن سەر‬ ‫‪/11‬رژێ����م����ی دەس������ەاڵت‪ /‬ك��ۆم��اری‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫‪www.‬‬ ‫‪lawanikurdistan. org‬‬

‫پەلەوەر‪30 ،‬ملیۆن سەر مانگاوگامێش‪،‬‬ ‫‪25‬ملیۆن سەر مەڕ‪23 ،‬ملیۆن سەر بەراز‪،‬‬ ‫‪3‬ملیۆن سەر بزن‪.‬‬ ‫‪/17‬بەرهەمی كارەبا‪793/‬ملیار كیلۆوات‬ ‫كاتژمێر‪.‬‬ ‫‪/18‬سامانی سروشتی‪/‬نەوت‪ ،‬گازی‬ ‫سروشتی‪ ،‬خ��ەل��ۆزی ب��ەردی��ن‪ ،‬خەلۆزی‬ ‫فۆسفات‪ ،‬نوحاس‪ ،‬ئەلەمنیۆم‪ ،‬فۆسفات‪،‬‬ ‫زێر‪ ،‬پالتین‪ ،‬ئاسن‪ ،‬موگناتیس‪ ،‬قۆرقوشم‪،‬‬ ‫زیو‪ ،‬مس‪ ،‬تەنەكە‪.‬‬ ‫‪/19‬پیشەسازییەكانی‪ /‬پ��ۆاڵ‪ ،‬ئاسن‪،‬‬ ‫چیمەنتۆ‪ ،‬ئۆتۆمبیل و پێداویستەكانی‪،‬‬ ‫سابون‪ ،‬كەرەستەی بیناسازی‪ ،‬دەرهێنان‬ ‫وپااڵوتنی ن��ەوت وبەرهەمەكانی نەوت‪،‬‬ ‫پیشەسازی چ��ەك وت��ەم��ەن��ی‪ ،‬چەكی‬ ‫ه��ەم��ەالی��ەن��ەی ئ��ەت��ۆم��ی‪ ،‬پیتاندنی‬ ‫ی��ۆران��ی��ۆم‪ ،‬ك��ەش��ت��ی وپ��اپ��ۆروب��ەل��ەم‬ ‫ویەختی گەوەروبچوك‪ ،‬فرۆكەی ئاسایی‬ ‫وجەنگ‪ ،‬ژێرئاوگەڕ(غەواسە)كەلەبواری‬ ‫بەرهەمهێنانی پیشەسازی سەربازییدالەدوای‬ ‫ویالیەتە یەكگرتووەكان دێت‪ ،‬سلیلۆس‪،‬‬ ‫دورس��ت��ك��ردن��ی ش��وش��ە‪ ،‬دورستكردنی‬ ‫خواردنی هەمەجۆر‪ ،‬ئامیری كارەبایی‬ ‫وئەلیكترۆنی‪ ،‬كەلوپەلی گواستەوەی‬ ‫هەمەجۆر‬ ‫‪/20‬دەرچ���ووەك���ان���ی‪/‬ن���ەوت‪ ،‬گ��ازی‪،‬‬ ‫سروشتی‪ ،‬خەلۆزبەهەمووجۆرەكانی‪ ،‬بەراز‪،‬‬ ‫بەرهەمی‪ ،‬دارودەرخ��ت‪ ،‬خوری‪ ،‬گۆشتی‪،‬‬ ‫ئامادەكراو‪ ،‬زیو‪ ،‬زێر‪ ،‬توتیا‪ ،‬مەی‪ ،‬ماسی‪،‬‬

‫میوەجات‪ ،‬تەنەكە‪ ،‬كەلوپەلی كیمیاوی‪،‬‬ ‫چ��ەك وتەقەمەنیوئامێری كارەبایی‬ ‫وئەلیكترۆنی‪ ،‬ئۆتۆمبیل وپێداویستەكانی‪،‬‬ ‫كەشتی‪ ،‬فرۆكە‪.‬‬ ‫‪/21‬هاتووەكانی‪/‬ئۆتۆمبێل‪ ،‬كەلوپەلی‪،‬‬ ‫بەرهەمەخۆراكییەكان‪،‬‬ ‫گ��واس��ت��ن��ەوە‪،‬‬ ‫ڕستنوچینین‪،‬‬ ‫بەرهەمەكیمیاوییەكان‪،‬‬ ‫ج��ل��وب��ەرگ��ی‪ ،‬ئ���ام���ادەك���راو‪ ،‬پ��ێ�لاو‪،‬‬ ‫بەرهەمەكانزاییەكان‪،‬‬ ‫‪/22‬هاوبەشی بازرگانی‪/‬واڵتانی ئەوروپای‬ ‫خ��ۆره��ەاڵت‪ ،‬واڵت��ان��ی یەكێتی بەگشتی‬ ‫ئەڵمانیا و فەرەنسا بەتایبەتی‪ ،‬واڵتانی‬ ‫جیهانی سێیەم بەگشتی و بەتایبەتی واڵتانی‬ ‫ئەمریكای باشوور وتوركیاوئێران وعێراق‪-‬‬ ‫هەرێمی باشووری كوردستان وهەندێ واڵتی‬ ‫عەرەبی وئەفریقی بەتایبەتی‪.‬‬ ‫‪/23‬ش������ارە گ��رن��گ��ەك��ان��ی‪ /‬ب��ەش��ی‬ ‫خابارۆڤسك‪،‬‬ ‫ئاسیا‪:‬ڤالدیڤوستوك‪،‬‬ ‫كۆمستۆمۆلیكنا‪-‬ئامۆری‪،‬‬ ‫یاكوتسك‪،‬‬ ‫بالگوڤیشچنیسك‪،‬‬ ‫‪/24‬پێگەوسنووری جوگرافی‪ /‬بەشی‬ ‫ئاسیا‪:‬باكووری ئاسیا‪ ،‬ل��ەب��اك��وورەوە‬ ‫زەری������ای ب��ەس��ت��ەڵ��ەك��ەی ب���اك���وور‪،‬‬ ‫لەخۆرئاواوە بەشەئەوروپییەكەی یەكێتی‬ ‫ڕووس��ی��ا خ��ۆی��ەت��ی‪ ،‬وەل���ەب���اش���وورەوە‬ ‫ه��ەرس��ێ واڵت��ی ك��ۆری��ای ب��اك��وور وچین‬ ‫ومەنگۆلیاوكازاخستان‪ ،‬وە لەخۆرهەاڵتەوە‬ ‫دەریای زەریای هادی(ئارام)ودەریای یابان‪.‬‬ ‫‪/25‬داب����ەش����ی ج��وگ��راف��ی‪/‬ب��ەش��ی‬

‫ئاسیا‪:‬دابەش كراوە بەسەر سێ ناوچەی‬ ‫فیدڕالی كەئەوانیش(باكووری بەرزی دوور‪،‬‬ ‫سیبیریا‪ ،‬ئ���ۆرال)ەن ك��ەئ��ەوەش بەپێی‬ ‫بریارەكەی سەرۆك ڤالدیمیر پۆتین بوو‬ ‫كەلەڕێكەوتی‪2000/5/13‬ز‪ ،‬كەواڵتی ڕووسیا‬ ‫ب��ەه��ەردوو بەشی ئاسیاوئەوروپادابەش‬ ‫كراوە كەبەشی ئاسیا لەناوچەی فیدڕالی‬ ‫پێكهاتووە كەئەوانەیش بەم دابەش كراوەن‪.‬‬ ‫یەكەم‪-‬دوانزدە(‪ )12‬پارێزگا‪.‬‬ ‫دووەم‪ -‬شەش(‪ )6‬كرایات(ناوچە)‪.‬‬ ‫سێیەم‪ -‬پێنج(‪ )5‬كۆماری ئۆتۆنۆمی‪.‬‬ ‫چ��وارەم‪-‬س��ێ (‪)3‬ئوكروگات(ناوچەی‬ ‫خۆبەرێوەبەر)‪.‬‬ ‫پێنجەم‪-‬یەك(‪ )1‬ناوچەی ئۆتۆنۆمی‪.‬‬ ‫‪/26‬كورتەیەك لەمێژووی ڕووسیا‪ /‬ئەم‬ ‫واڵتە هەر لەكۆنەوە ئاوەدان بووە بەتایبەت‬ ‫هەرێمەكانی ناوچەی قەوقاز‪ ،‬كەدەوڵەتە‬ ‫گورجی و ئەرمەنەكانی لێ دورست بووە‪،‬‬ ‫دواتر ئەم ناوچەیە بووە بەشێك لەدەوڵەتە‬ ‫كوردییەكانی وەكو دەوڵەتەكانی ئۆراتۆ‬ ‫و ئیمپراتۆریای ماد‪ .‬لەسەدەی پێنجەمی‬ ‫زایینیەوە نەتەوە كۆچەرە ساڵڤییەكان‬ ‫ڕووی��ان لەروسیا كرد‪ ،‬بەمەش نەتەوەی‬ ‫ڕووس سەریهەڵدا‪ ،‬ل��ەس��ەدەی نۆیەمی‬ ‫زایینی هۆزە و تیرە ئەسكەندەنافییەكان‬ ‫و ساڵفییەكان هەڵسان بەدامەزراندنی‬ ‫یەكەمین دەوڵەتی ڕووسی بەناوی رۆریك‬ ‫لەساڵی(‪862‬ز)لەشاری نوڤیگور كورود‪،‬‬ ‫لەساڵی(‪882‬ز)میرنشینی ڕووس كییڤ‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪27‬‬

‫جـوگـرافـی‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪28‬‬

‫سەریهەڵدا ئەوەبوو كەخانەدانی رۆریك‬ ‫بوونە پادشای ڕووس كییڤ‪ ،‬ئەم میرنشینە‬ ‫ت��اس��اڵ��ی(‪1230‬ز)ب��ەردەوام ب��وو‪ ،‬چونكە‬ ‫لەوساڵەدا سوپای مەگۆلی ڕووسیای داگیر‬ ‫كرد وشاری كییڤیان وێران كرد‪ ،‬ڕووسیا‬ ‫دابەش بوو بۆ ویالیەتێكی بچوك هەرچەندە‬ ‫ڕووسی كییڤ تاساڵی(‪1340‬ز)بەردەوام بوو‪،‬‬ ‫ماوەی داگیركاری تاتارەكان دووسەدە و نیوی‬ ‫خایاند‪ ،‬لەدوای داگیركاری مەگۆلییەكان بۆ‬ ‫ڕووسیا دوگی مۆسكۆ سەریهەڵدا وەبووە‬ ‫بنكەیەك بۆ نیشتمانپەروەرانی ڕووس‪،‬‬ ‫دۆگی مۆسكۆ ب��ەردەوام بوو لەپێشكەوتن‬ ‫وگەشەسەندن ئەوەیش كەوتەشەڕكردن‬ ‫لەگەڵ دۆگ ومیرنشینەكانی ڕووس توانی ئەم‬ ‫دۆگ و میرنشینانە بخاتە سەر دەوڵەتەكەی‬ ‫خۆی كەهەستی رزگاری نیشتمان لە ناو دڵی‬ ‫قەیسەرەكانی چەكەرەی كردبوو سەڕەرای‬ ‫داگیركاری مەگۆلی لەڕووسیا‪ ،‬كە ئەوەبوو‬ ‫لەساڵی(‪1480‬ز) ئیڤانی سێیەم (گەورە)‬ ‫(‪1505-1462‬ز)توانی كۆتایی بەداگیركاری‬ ‫مەگۆلی پێبهنێت ب��ەس��ەر واڵت��ەك��ەی��دا‪،‬‬ ‫بەمەش دووب��ارە پێشكەوتنی بەخۆیەوە‬ ‫بینی‪ ،‬كاتێ لەساڵی (‪1533‬ز)ئ��ی��ڤ��ان��ی‬ ‫چ��وارەم(ت��رس��ێ��ن��ەر)(‪1584-1533‬ز)ب��ووە‬ ‫پادشای دۆگی مۆسكۆ‪ ،‬لەساڵی(‪1547‬ز)‬ ‫بووە یەكەم قەیسەری ڕووسیای قەیسەری‬ ‫ئیتر ڕووسیا بەرەبەرە بووە واڵتێكی زلهێز‬ ‫و سنووری قەیسەری فراوان كرد ئەوەیش‬ ‫بەهۆی داگیركردنی واڵتی دەوروبەری خۆی‪،‬‬ ‫لەساڵی(‪1613‬ز)میخائیل رۆمانوف(‪-1613‬‬ ‫‪1645‬ز)ه��ەڵ��ب��ژێ��ردرا بەقەیسەری ڕووسیا‬ ‫ل��ەالی��ەن ئەنجوومەنی دۆم���اوە‪ ،‬بەمەش‬ ‫خانەدانی رۆم��ان��وف(‪1917-1613‬ز)ب��وون��ە‬ ‫دەس��ەاڵت��داری ڕووسیا‪ ،‬لەساڵی(‪1672‬ز)‬ ‫پەترۆسی گ��ەورە(ی��ەك��ەم)(‪1725-1672‬ز)‬ ‫ب��ووە قەیسەر دەستی ك��رد بەچاكسازی‬ ‫لەواڵتدا لەبوارەكاندا كە ئەزموونێك كە‬ ‫لەئەوروپا فێری ببوو‪ ،‬لەساڵی(‪1696‬ز)‬ ‫عوسمانییەكانی لەناوچەی ئازووف وەدەرنا‪،‬‬ ‫بەاڵم ئاژاوە و پەشێوی ناوخۆی واڵتی گرتەوە‬ ‫لەساڵی(‪1698‬ز)وە گەڕایەوە بۆپایتەخت و‬ ‫توانی كۆتایی بهێنێ بەو ئاژاوەیە‪ ،‬توانی‬

‫سنووری ڕووسیا لەبەری خۆرئاواوە فراوان‬ ‫بكات‪ ،‬كە ئەوەبوو لەنێوان سااڵنی(‪-1700‬‬ ‫‪1721‬ز)ج��ەن��گ��ی ب��اك��ووری بەهاوپەیمانی‬ ‫هۆلەندە و دانیمارك و سەكسونیا دژی سوید‬ ‫بەرپاكرد ناوچەكانی كازیلیا و ئەنجرمانالند‬ ‫و لفونیای داگیر كرد‪ ،‬لەساڵی(‪1709‬ز)توانی‬ ‫سەركەوتن بەدەست بهێنێ لەجەنگی بۆلتافا‬ ‫لەگەڵ سوید كەلەئەنجامدا پادشای سوید‬ ‫چارلزی دەیەم ڕای كرد‪ ،‬لەساڵی(‪1711‬ز)‬ ‫دووبارە عوسمانییەكان ناوچەی ئازووفیان‬ ‫داگ��ی��رك��ردووە‪ ،‬ل��ەس��اڵ��ی(‪1713‬ز)ش��اری‬ ‫پترسبۆرگی بنیاد نا وەپایتەختی گواستەوە‬ ‫ئ���ەوێ‪ ،‬دوای پەترۆسی م����ەزن(‪-1672‬‬ ‫‪1725‬ز)كاسرینی ی��ەك��ەم(‪1727-1725‬ز)‬ ‫ی ژنی بووە قەیسەری ڕووسیا و لەسەر‬ ‫ڕێبازی پەترۆسی م��ەزن(‪1725-1672‬ز)ی‬ ‫مێردی هەنگاوی نا‪ ،‬ڕووسیا بەرەو باشوور‬ ‫هەنگاوی نا توانی باكووری دەریای ڕەشی‬ ‫داگیربكا و كەئەوەبوو نیمچە دوورگەی قرم‬ ‫لكاند بەئیمپراتۆریای ڕووسیاوە‪ ،‬هەرووەها‬ ‫پ��ارچ��ەی��ەك لەخاكی ه��ۆل��ەن��دەی لكاند‬ ‫بەئیمپراتۆریای ڕووسیا‪ ،‬لەساڵی(‪1774‬ز)‬ ‫شۆڕشی میللی بەسەركردایەتی بۆگاشیف‬ ‫لەناوچوارچێوی ئیمپراتۆریا بەرپابوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ه��ەرزوو دامركایەوە‪ ،‬لەساڵی (‪1806‬ز)‬ ‫هێزەكانی ڕووسیای قەیسەری لەشەڕی‬ ‫فریدالند لە بەرامبەر هێزەكانی فەرەنسا‬ ‫شكان‪ ،‬لەساڵی(‪1809‬ز)ناوچەی بیسارایبا‬ ‫لە دەوڵەتی عوسمانی دابری و خرایەسەر‬ ‫ڕووس��ی��ای قەیسەری‪ ،‬ل��ەس��اڵ��ی(‪1812‬ز)‬ ‫ناپلیۆن پۆناپارت(‪1814-1804‬ز)ئیمپراتۆری‬ ‫فەرەنسی بەسەركردایەتی سوپایەكی شەش‬ ‫سەدهەزار كەسی هێرشی كردەسەر ڕووسیا‬ ‫تاشاری مۆسكۆی پایتەخت داگیربكات‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم پێش ئ��ەوەی مۆسكۆ داگیربكات‬ ‫چۆلكرابوو وەڕووسییەكان شارەكەی خۆیان‬ ‫سوتاند بوو دواتریش سەرمایەكی سەخت‬ ‫لەڕووسیا دەستی پێكرد ئەوەبوو ناپلیۆن‬ ‫پۆناپارت(‪1814-1804‬ز)ناچار بكێشتەوە‬ ‫بەمەش بەرامبەر ڕووسییەكان شكشتی‬ ‫هێناكە ئەوەبوو ناپلیۆن پۆناپارت(‪-1804‬‬ ‫‪1814‬ز)وژمارەیەكی لە سەربازانی فەرەنسی‬

‫رزگاریان بوو‪ ،‬لەساڵی(‪1814‬ز)هێزەكانی‬ ‫ڕووسیا و هاوپەیمانان بە سەركردایەتی‬ ‫ئەلیسكەندەری ی���ەك���ەم(‪1825-1801‬ز)‬ ‫قەیسەری ڕووسیا‪ ،‬شاری پاریسی پایتەختی‬ ‫فەرەنسیایان داگیركرد‪ ،‬لە‪/14‬دیسمبری‪/‬‬ ‫س��اڵ��ی(‪1825‬ز) شۆڕشگێڕانی دیسمبری‬ ‫هەوڵێكی ناسەركەوتوویان بۆكوشتنی قەیسەر‬ ‫ئەلیسكەندەری ی���ەك���ەم(‪1825-1801‬ز)‬ ‫قەیسەری ڕووسیا دا‪ ،‬لەساڵی(‪1853‬ز)‬ ‫جەنگی قرم لەنێوان هێزەكانی ڕووسیای‬ ‫قەیسەری ل��ەالی��ەك وهێزەكانی واڵتانی‬ ‫عوسمانی ومیسری وفەرەنساوبەریتانیا‬ ‫ل��ەالی��ەك��ی ت��ر ب��ەرپ��اب��وو ك��ە ڕوس��ی��ا لەو‬ ‫جەنگە شكستی هێنا تاساڵی(‪1856‬ز)‬ ‫ب��ەردەوام بوو‪ ،‬قەاڵی سیواستبۆلی دۆراند‬ ‫و پەیمننامەی پاریسی مۆر كرد‪ ،‬لەنێوان‬ ‫س��ااڵن��ی(‪)1881-1855‬ڕووس��ی��ا لەناوەندی‬ ‫ئاسیا دەستی ب��ەف��راوان ب��وون ك��رد كە‬ ‫ئەمەش لەسەردەمی قەیسەر ئەلیسكەندەری‬ ‫دووەم(‪1881-1855‬ز)‪ ،‬لەساڵی(‪1861‬ز)‬ ‫ڕژێمی كۆیالیەتی لەڕووسیا هەڵوەشایەوە‪،‬‬ ‫لەساڵی(‪1867‬ز)ڕووسیا ویالیەتی ئاالسكای‬ ‫فرۆشت بەئەمریكا و سااڵنی(‪1878-1877‬ز)‬ ‫شەڕ لەنێوان ڕووسیا و عوسمانی بەرپا بوو‪،‬‬ ‫لەبەشێكی خاكی كوردستان بووە گۆرەپانی‬ ‫ئەو شەڕە كەڕووسیا لەو جەنگە سەركەوتنی‬ ‫بەدەست هێنا و ناوچەی قارس و دەوروبەری‬ ‫بەپێی پەیماننامەی س��ان ستیڤانۆ و‬ ‫كۆنگرەی بەرلینی س��اڵ��ی(‪1878‬ز) بەر‬ ‫ڕووسیای قەیسەری كەوت‪ ،‬لەساڵی(‪1894‬ز)‬ ‫نیكۆالی دووەم(‪1917-1894‬ز)ن��اچ��ارب��وو‬ ‫ئەنجوومەنی دۆم��ا دابمەزرێنێ‪ ،‬لەنێوان‬ ‫س���ااڵن���ی(‪1905-1904‬ز)ج���ەن���گ لەنێوان‬ ‫ڕووسیا ویابان بەرپابوو كە ڕووسیا لەو‬ ‫جەنگە شكشتی هێنا و دوورگ��ەی ئۆریل‬ ‫ونیمچەدوورگەی سالخینی لەدەستدا بۆ‬ ‫یابان‪ ،‬لەنێوان سااڵنی(‪1918-1914‬ز) یەكەم‬ ‫جەنگی جیهان بەرپابوو لەنێوان هێزەكانی‬ ‫هاوپەیمان(ڕووسیا و بەریتانیا و فەرەنسا)‬ ‫و هێزەكانی تەوەر(ئەڵمانیا و نەمسا‪-‬مەجەر‬ ‫و عوسمانی)‪.‬‬

‫ئــەدەب‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫رۆمانی دووی سوور‬ ‫رۆمانی (دووی سوور) ئێستە لە بازاڕە‬ ‫رۆمانی دووی سوور‪ ،‬لە نووسینی گۆران‬ ‫س��ەب��اح‪ ،‬رۆمانێكە لە ب��ارەی تووڕەیی‬ ‫گ��ەل‪ ،‬وزەی خۆشەویستی و ه��ون��ەر و‬ ‫ئیمان‪ .‬ژانری ئەدەبیی رۆمانەكە فیكشنە‬ ‫(خەیاڵییە)‪ .‬رۆمانێكی كۆمەاڵیەتی‪-‬‬ ‫سیاسییە و باس لە نائاسییبوون‪ ،‬گەندەڵی‬ ‫و كاڵبوونەوەی هەستی نیشتمانپەروەری‬ ‫دەك��ا‪ .‬دەس��ەاڵت و سیستمی هێڕكردنی‬ ‫مرۆڤ لە كوردستان بەشێكی تری چیرۆكی‬

‫ناو رۆمانەكەیە‪ .‬نووسەری گەورە‪ ،‬شێرزاد‬ ‫حەسەن‪ ،‬پێشەكی بۆ رۆمانەكە نووسیوە‪.‬‬ ‫لە پێشەكییەكەدا دەڵێ‪ « :‬ئەم رۆمانە‬ ‫گومانكردنە ل���ەوەی سیاسەت گەمەی‬ ‫بەگەمژەكردنی مرۆكانە‪ » .‬رۆمانی دووی‬ ‫سوور لە ‪ 22‬بەش پێكهاتووە‪ .‬هەر بەشە‬ ‫و پەیكەرێكە و چەندان بەشی تر لەخۆ‬ ‫دەگرێ‪ .‬دەقەكە لە دوو توێی ‪ 410‬الپەڕەدا‬ ‫قووڵ دەبێتەوە لە بەرهەمهێنانی مرۆڤی‬ ‫گەمژە لە كوردستان‪ ،‬رووخان و تێكشكاندنی‬

‫بیرمەند و هونەرمەند و عاشقانی موزیك و‬ ‫ژیان‪ .‬رۆمانی یەكەمی گۆران سەباح ناوی‬ ‫«شاخوێنبەری سەركردە» یە و دوو جار‪،‬‬ ‫‪ 2005‬و ‪ ،2010‬چاپ كراوەتەوە‪ .‬رۆمانی‬ ‫دووەمی نووسەر ناوی «ترس و رق»ە كە‬ ‫بە ئینگلیزی لە ئەمەریكا نووسی و چاپە‬ ‫كوردییەكەشی ئەمساڵ لەالیەن دەزگەی‬ ‫موكریانی چاپ و باڵو كرایەوە‪ .‬دووی سوور‬ ‫سێیەم رۆمانی نووسەرە‪.‬‬ ‫گۆران سەباح ئەم رۆمانەی نووسیوە‪.‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪29‬‬

‫وەرزش‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫وەرزشی پایسكیلسواری لە هەولێر‬ ‫راپۆرت‪ :‬جیۆڤان تۆمی‬ ‫مەترسی هەیە لەسەر رێگاكان‪ ،‬چونكە بە شێوەیەكی تەواو بۆ‬ ‫مەبەستی سەالمەتی یاریزانان گونجاو نین بە هۆی زۆری ئوتومبێل‬ ‫و نەبوونی رێگای تایبەتی بۆ ئەم یارییە‪.‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪30‬‬

‫یاری پایسكیلسواری یەكێكە لە یارییە ئۆڵۆمپیە بەناوبانگەكانی‬ ‫جیهان‪ ،‬هەرێمی كوردستانیش بێ ب��ەش نییە ل��ەم یارییە و‬ ‫چەندین ساڵە پایسكیلسوارانی بەشدارییان ك��ردووە‪ ،‬لە خول و‬ ‫پاڵەوانیەتیەكانی دەرەوە‪.‬‬ ‫بە مەبەستی بەدوا داچوونی زیاتر لەبارەی یاری پایسكیلسواری‬ ‫لە هەرێمی كوردستان مەحموود عەزیز سكرتێری یانەی وەرزشی‬ ‫هەولێر گوتی‪ :‬یاریی پایسكیلسواری لە هەرێمی كوردستان لە‬ ‫سەرەتاوە ئاستێكی بەرزی هەبووە‪ ،‬هەروەها یانەی هەولێر هەر‬ ‫لە سەرەتای دروست كردنی تیپەكەی سەرجەم یاریزانەكانی لە‬ ‫ریزی هەڵبژاردەی عێراق یارییان كردووە‪ ،‬لە هەمانكاتدا هەڵبژاردەی‬ ‫پایسكیلسواریی كوردستان لە شاری هەولێر دروست بوو‪.‬‬ ‫عەزیز زانیاریی لەبارەی ئاست و ئەنجامی تیپەكانەوە روونی‬ ‫ك��ردەوە‪ :‬لە هەرێمی كوردستان یانزە یانە یان زیاتر بەشداری‬ ‫چاالكیەكانی ئەم یارییەدەكەن لەسەر ئاستی كوڕان و كچان‪ ،‬جێگای‬ ‫خۆشحاڵیە لەسەر ئاستی تازەپێگەیشتوان و الوان و كچان یانەكانی‬ ‫كوردستان بااڵدەستن لە وەرگرتنی پشكی شێر لە پاڵەوانیەتیەكانی‬ ‫عێراق‪ ،‬كە هەموو كات كێبركێی یانەكانی بەغداد و خوارووی عێراق‬ ‫دەكەن‪.‬‬ ‫لە وەاڵم��ی ئ��ەوەی كە سااڵنە چەند پێشبڕكێ لە هەرێمی‬ ‫كوردستان دەكرێت و ئاستی كێبڕكێكان چۆنە‪ ،‬سكرتێری یانەی‬ ‫هەولێر ئاماژەیدا‪ :‬ئەگەر بێت و بەرواردێك بكەین لە نێوان عێراق و‬ ‫هەرێمی كوردستان ئەوا كێبڕكێكانی عێراق بەهێزترە لە كێبڕكێكانی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬لە هەرێمی كوردستان كێبركێ دەكرێت بە‬ ‫شێوەی خولیا و بەرێكردنی كاتەكانە‪ ،‬هەروەها ماوەی رێیەكانیش‬ ‫زۆر زۆر كەمترە لە پاڵەوانیەتیەكانی عێراق‪ ،‬بۆیە بە هیواین لە‬ ‫هەرێمی كوردستان كێبڕكێكان پێشكەوتوتر بكرێن‪.‬‬ ‫بەشداریی كردنیان لە پاڵەوانیەتیە نێودەوڵەتیەكان الیەنێكی‬ ‫دیكەی قسەكانی ئەم بەرپرسەی یانەی هەولێر بوو‪ :‬هەر كاتێك‬ ‫یانەی هەولێر یان هەر یانەیەك لە یانە بەشداربووەكانی پاڵەوانیەتی‬

‫وەرزش‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬ ‫ پێشکه‌وتن‬

‫عێراق پلەكانی یەكەم ی��ان دووەم بە‬ ‫دەست بهێنن‪ ،‬ئەوا راستەوخۆ بەشداریی‬ ‫پاڵەوانیەتی یانەكانی ع��ەرەب دەك��ەن‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێمە وەك یانەی هەولێر توانیوومانە‬ ‫لە ماوەی راب��ردوودا بەشداریی بكەین لە‬ ‫پاڵەوانیەتیەكانی تۆردی مەڕمەڕە و توڕدی‬ ‫ئەلەنیا لە توركیا لەگەڵ پاڵەوانیەتی‬ ‫تافتون لە ئێران‪.‬‬ ‫دەربارەی پشتگیری حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان بۆ ئەم یارییە مەحموود عەزیز‬ ‫گ��وت��ی‪ :‬ت��ا ڕادەی���ەك حكومەتی هەرێم‬ ‫بەتایبەتی وەزارەت��ی ڕۆشنبیری و الوان‬ ‫پشتگیریی ئەم یارییە دەكات‪ ،‬بەاڵم وەك‬ ‫پێویست نییە‪ ،‬چونكە بۆ نموونە كڕینی‬ ‫یەك پایسكیل پارەیەكی زۆری دەوێت تا‬ ‫ئێستا حكومەتی هەرێم نەیتوانیووە ئەم‬ ‫پایسكیلە دابین بكات بۆ یانەكان‪ ،‬بۆیە‬ ‫هیوادارین گرینگی زیاتر بەم یارییە بدەن‪.‬‬ ‫هەروەها تەنیا لە كاتی سەفەرەكانمان بۆ‬ ‫واڵتەكان بە تایبەتی بەشداریكردنمان لە‬ ‫پاڵەوانیەتیەكانی عەرەبی یان ئاسیا بێ‬ ‫ئەوا خەرجیەكە دەكەوێتە سەر ئەستۆی‬ ‫ب��ەرێ��وەب��ەرای��ەت��ی گشتی رۆشنبیری و‬ ‫الوان ئەوانەی تر تا ئێستا هیچ شتێكی‬ ‫بەرچاونییە هیوادارم لە ئایندەیەكی نزیك‬ ‫وەزارەت و حكومەت ئاورێك لەم یارییە‬ ‫بدەنەوە بە تایبەتی كڕینی پایسكیل وە‬ ‫دروستكردنی هۆڵێكی تاتان كە تایبەتە‬ ‫بە ئەنجامدانی پێشبركێی پایسكیلسواری‬ ‫لە هۆڵ‪ ،‬وەكو باسیشمكرد یاریزانەكانمان‬ ‫بەشداریان لە پێشبركێیەكان ك��ردووە و‬ ‫تێدا بوونە خاوەنی مەدالیای زێر و زیو‪،‬‬ ‫هیوادارم بە زوترین كات ئەم یاریگایە‬ ‫دروست بكرێت بە تایەتی لە شاری هەولێر‪.‬‬ ‫دواتر دلۆڤان كۆسرەت‪ ،‬پایسكیلسواریی‬ ‫یانەی هەولێر وەك یاریزانێك گوتی‪ :‬سااڵنە‬ ‫بە سێ قۆناغ پاڵەوانیەتیەكان لە هەرێمی‬ ‫كوردستان بەرێوەدەچێت و ئەم قۆناغانە‬ ‫بە چوار ئاست بەشدار دەبن‪ ،‬كە (الوان‪،‬‬ ‫پێگەیشتوان‪ ،‬تازە پێگەیشتوان‪ ،‬كچان)‪،‬‬ ‫هەروەها تیایدا نزیكەی یانزە یانە بەشداری‬ ‫دەكەن‪.‬‬

‫ج��ەخ��ت��ی ل��ەس��ەر ئ��ەوەش��ك��ردەوە‬ ‫كێبڕكێكان‪ ،‬بە شێوازی یاسای نێودەوڵەتی‬ ‫لە ئاسیادا شەش یاریزان دەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ل��ە هەرێمی ك��وردس��ت��ان پێنچ ی��اری��زان‬ ‫بەشداریی دەك��ەن‪ .‬هەروەها باسی لەوە‬ ‫شكرد شوێنەكان تا ڕادەیەك گونجاون كە‬ ‫لە سلێمانی و هەولێر و دهۆك و كەركوك‬ ‫یارییەكان بەرێوە دەچێت‪ ،‬بەاڵم مەترسی‬ ‫هەیە لەسەر رێگاكان‪ ،‬چونكە رێگایەكان بە‬ ‫شێوەیەكی تەواو بۆ مەبەستی سەالمەتی‬ ‫یاریزانان گونجاو نین ئەویش بە هۆی زۆری‬ ‫ئوتومبێل و نەبوونی رێگای تایبەتی بۆ‬ ‫ئەم یارییە‪.‬‬ ‫دەربارەی ئەنجامەكانیان دلۆڤان ئاماژەی‬ ‫بەوەشدا‪ :‬لە ساڵی یەكەم وەك سەرەتایەك‬ ‫توانیم لەسەر ئاستی تازەپێگەیشتوان‬ ‫پلەی یەكەم و دووەم بەدەست بهێنم‪.‬‬

‫سامان مەحەمەد یاریزانێكی دیكەی‬ ‫پایسكیلسواریی و ئەویش بەم شێوەیە‬ ‫باسی ل��ەم یارییە دەك���ات‪ :‬ل��ە رێگەی‬ ‫هاورێیەكمەوە كە ئەویش یاریزان بووە‬ ‫بە ناوی (هونەر قاسم) لە یانەی ئارارات‬ ‫هاتمە نێو ئ��ەم یارییە لە ساڵی ‪2003‬‬ ‫دا‪ ،‬لە كوردستان زۆر كەس ئ��ارەزووی‬ ‫ئەم یارییە دەكەن و بە شێوازێكی جوان‬ ‫دەردەكەون بە تایبەتی لە شاری هەولێر‬ ‫كە چەند یانەیەكی بەهێزی لە خۆوە‬ ‫گرتووە‪ ،‬هەروەها لە الیەن ئافرەتانیش‬ ‫زۆر ئەم یارییە دەكرێت لە شارەكانی‬ ‫هەولێر و سلێمانی و كەركووك و دهۆك‬ ‫كە سەرجەمیشیان خ��اوەن��ی ئاستێكی‬ ‫باشن هەم لە كوڕان و هەم لە كچانیش‬ ‫خاوەنی جۆرەها مەدالیان لە پاڵەوانیەتیە‬ ‫نێودەوڵەتیەكان‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫وەرزش‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫سەرۆكی یەكێتی تێنسی سەر زەوی كوردستان‪ :‬ئاستی ناوبژیوانان لە‬ ‫هەرێمی كوردستان زۆر نزمە لەبەرئەوەی هیچ خولیان نەدیتووە‬ ‫راپۆرت‪ :‬جیۆڤان تۆمی‬

‫تێنسی سەر زەوی یارییەكی بەچێژە لەسەر ئاستی دنیا‬ ‫بەشێوەیەك ئێستا لە یارییە پڕ جەماوەرییەكان هەژمار دەكرێت‬ ‫و هەوادارێكی زۆری هەیە‪ ،‬ئەم یارییە لە هەرێمی كوردستان‬ ‫ئارەزوومەندێكی زۆری هەیە‪.‬‬

‫‌وتن‬ ‫‌وتن‬ ‫ پێشکه‬ ‫پێشکه‬

‫‪32‬‬

‫ه��ەر بۆیە ب��ۆ خستنەرووی زان��ی��اری‬ ‫لەسەر ئەم یارییە لە هەرێمی كوردستان‬ ‫لە نزیكەوە قسەمان لەگەڵ وریا عەبدولقادر‬ ‫سەرۆكی یەكێتی ناوەندی تێنسی سەر‬ ‫زەوی كوردستان كرد‪:‬‬ ‫پ‪/‬چۆن دەڕوانیتە ئاستی یاریی تێنسی‬ ‫سەر زەوی لە هەرێمی كوردستان ؟‬ ‫و‪/‬ئەم یارییە لە هەرێمی كوردستان زۆر‬ ‫پێشكەوتووە‪ ،‬دەتوانم بڵێم بەر لە حەوت‬ ‫ساڵ پێش ئێستا هیچ یاریزانێكمان نەبوو‬ ‫لە ریزی هەڵبژاردەی عێراق یاریی بكات‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێستا ‪ 29‬تێنسزانی كورد لە ریزی‬ ‫هەڵبژاردەی عێراق یاریی دەكەن‪ .‬ئەمەش‬ ‫مانای ئەوە دەگەیەنێت كە زۆر پێشكەوتن‬ ‫لەم یارییە بەدیهاتووە‪.‬‬ ‫پ‪/‬چۆن بناغەی ئەو وەرزشەتان دانا؟‬ ‫و‪/‬ل��ەب��ەرئ��ەوەی ئێمە پێش ح��ەوت‬ ‫ساڵ كە دەستمان بەو یارییە كرد وەك‬ ‫بنچینەیەك لە بچووكەوە هەنگاومان نا بۆ‬ ‫دانانی بناغەیەك بۆ داهاتوومان‪ ،‬هەر بۆیە‬ ‫ئەم یارییە زۆر پێشكەوتووە و تەنانەت‬

‫یا ر یز ا نە كا نما ن‬ ‫ئێستا بەشداریی‬ ‫پاڵەوانیەتیەكانی‬ ‫عەرەبی دەكەن‪.‬‬ ‫پ‪/‬ئ���اس���ت���ی‬ ‫ناوبژیوانانی یارییەكە لە هەرێمی كوردستان‬ ‫چۆن دەبینی؟‬ ‫و‪/‬ل��ە راستیدا ئاستی ناوبژیوانان لە‬ ‫هەرێمی كوردستان وەك پێویست نییە‪،‬‬ ‫زۆر ئاستیان نزمە لەبەرئەوەی هیچ خولیان‬ ‫نەدیتووە تا بتوان ئاستێكی بەرز پێشكەش‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫پ‪/‬ئاستی رێكخستنی پاڵەوانیەتیەكان‬ ‫چۆنە؟‬ ‫و‪/‬رێكخستنی ئەم جۆرە پاڵەوانیەتیانە‬ ‫ماندوبوونێكی ئەوتۆی ناوێت‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫نێودەوڵەتی نییە و ناوخۆییە لەسەر ئاستی‬ ‫هەرێمی كوردستان ساز دەكرێت‪ ،‬تەنها‬ ‫پێویستی بە دیاریی كردنی ناوبژیوانان و‬ ‫خشتەی یارییەكان هەیە بە چ سیستەمێك‬ ‫بەڕێوەدەچن‪.‬‬

‫پ‪/‬ب����ەڕای ت��ۆ چ ك��ارێ��ك بكرێت بۆ‬ ‫پێشكەوتنی ئ��ەم یارییە ل��ە هەرێمی‬ ‫كوردستان؟‬ ‫و‪/‬پێم باشە شارێك یان كۆمەڵگایەكی‬ ‫وەرزش��ی دروس��ت بكرێت كە شوێنێكی‬ ‫گونجاوی هەبێت بەپێی ستانداردی جیهانی‬ ‫بێت‪ ،‬تا بتوانین پاڵەوانیەتی نێودەوڵەتی و‬ ‫میوانداریی تیپەكانی دەرەوە بكەین و تیپی‬ ‫هەڵبژاردەی كوردستانیش بچێت بەشداریی‬ ‫یارییەكانی دەرەوە بكات‪.‬‬ ‫پ‪/‬داواكاریتان چییە؟‬ ‫و‪/‬داواكارین لیژنەی ئۆڵۆمپی كوردستان‬ ‫زیاتر بایەخ بە یاریزانان و راهێنەران و‬ ‫ناوبژیوانانی ئەم یارییە بدات‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫بتوانن زیاتر بەشداریی پاڵەوانیەتیەكانی‬ ‫دەرەوە بكەین و ئاستی یارییەكە‬ ‫پێشكەوتن بەخۆیەوە ببینێت‪.‬‬

‫رەنــگاوڕەنــگ‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ی راگه‌یاند‬ ‫ی سته‌یشن ‪‌ »4‬‬ ‫ی «پل ‌ه ‌‬ ‫ی نرخ ‌‬ ‫سۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژاپۆن ‌‬ ‫كۆمپانیای‌ به‌ناوبانگ ‌‬ ‫ی سته‌یشن‬ ‫ی «پله‌ ‌‬ ‫(سۆنی‌) نرخ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪»3‬ی‌ داب �ه‌زان��د و نرخی‌ «پله‌ ‌‬ ‫ی ئاشكرا كرد‪.‬‬ ‫سته‌یشن ‪»4‬یش ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌نووسیدا ل ‌ه‬ ‫له‌كۆنگره‌یه‌ك ‌‬ ‫پ�ه‌راوێ��زی‌ كۆنگر‌هی‌«‪Games‬‬ ‫‪ »com‬ب��ۆ یارییه‌كان ك� ‌ه ل ‌ه‬ ‫ئه‌ڵمانیا به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪( ،‬ئه‌ندرۆ‬ ‫ی‬ ‫ی جێبه‌جێكار ‌‬ ‫ه���اوس) س �ه‌رۆك � ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌شی‌ یارییه‌كان له‌كۆمپانیا ‌‬ ‫ی «پل ‌هی‌ سته‌یشن ‪»4‬ی‬ ‫سۆنی‌ نرخ ‌‬ ‫ئاشكرا كرد‪.‬‬ ‫ی سته‌یشن ‪ 4‬ل ‌ه‬ ‫هاوس وتی‌‪« :‬پله‌ ‌‬ ‫ی جیهاندا ده‌فرۆشرێت»‪،‬‬ ‫‪ 32‬واڵت ‌‬ ‫ئاماژه‌شی‌ به‌وه‌دا ك ‌ه له‌ به‌ریتانیا ب ‌ه‬

‫بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫نه‌پرخێنی ڕاهێنانی‬ ‫ده‌نگی بكه‌‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫به‌پێی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك‪ ،‬ئه‌نجامدانی‬ ‫ڕاهێنانی ده‌نگی وات ‌ه (سۆڵفێج) كاریگه‌ری‬ ‫ده‌بێت بۆ نه‌هێشتنی كێشه‌ی پرخ ‌ه پرخ ل ‌ه‬ ‫كاتی خه‌وتندا‪.‬‬

‫ل�� ‌ه س��ای��ت��ی خ��ه‌ب��ه‌رت��ورك��دا ه��ات��وه‌‪:‬‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك ئه‌وه‌ی ئاشكرا كردو‌ه ك ‌ه‬ ‫ئه‌نجامدانی ڕاهێنانی ده‌نگی وات ‌ه (سۆڵفێج)‬ ‫ب ‌ه ب�ه‌رده‌وام��ی هه‌موو ڕۆژێ��ك‪ ،‬ماسولك ‌ه‬

‫الوازه‌كانی قوڕگ به‌هێز ده‌كات و یارمه‌تیده‌ر‬ ‫ده‌بێت بۆ نه‌هێشتنی پرخ ‌ه په‌رخ ‪.‬‬ ‫زان���ای���ه‌ك ب�� ‌ه ن���اوی ئ��ۆل��ی��س ئ���ۆژای‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی له‌سه‌ر ‪ 30‬كه‌س ئه‌نجامداو‌ه‬ ‫و به‌رنامه‌یه‌كی ب��ۆ دان���اون ك� ‌ه ده‌نگ ‌ه‬ ‫كاریگه‌ره‌كانی تێدا ده‌ركه‌وێت و هه‌موو‬ ‫ڕۆژێ��ك بۆ چه‌ند خوله‌كێك بۆ م��اوه‌ی ‪3‬‬ ‫مانگ ڕاهێنانی پێكردون و ئه‌نجامی باشی‬ ‫لێ ده‌ركه‌وتوه‌‪( .‬نەوا)‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ی یه‌كگرتووه‌كانی‌ ئه‌مریكا ب ‌ه ‪ 199‬دۆالر‬ ‫ی سۆن ‌‬ ‫ی كۆمپانیا ‌‬ ‫ی هاوكات ئه‌و به‌رپرسه‌ ‌‬ ‫‪ 349‬پاوه‌ند و له‌ ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتووه‌كان ‌‬ ‫ی سته‌یشن ده‌بێت و له‌به‌ریتانیاش ب ‌ه ‪ 199‬پاوه‌ند‬ ‫ی پله‌ ‌‬ ‫ی نرخ ‌‬ ‫ك�ه‌م��ك��ردن�ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌مریكاش ب ‌ه ‪ 399‬دۆالر ده‌فرۆشرێت‪.‬‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ‌ راگ �ه‌ی��ان��دن �ی‌ ئ��ه‌و ن��رخ��ان �ه‌دا‪3 ،‬ی‌ راگ �ه‌ی��ان��د ب �ه‌ج��ۆرێ��ك له‌ویالیه‌ت ‌ه ده‌بێت‪( .‬نەوا)‬

‫‪33‬‬

‫رەنــگاوڕەنــگ‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫به‌هه‌ردووكیان یه‌ك ژنیان هه‌یه‌‬ ‫ل �ه‌واڵت �ی‌ كینیای‌ كیشوه‌ری‌ ئه‌فه‌ریقا‬ ‫دوو پیاو یه‌ك ژنیان هه‌یه‌‪ ،‬چیرۆكی‌ ئه‌م‬ ‫رووداوه‌ش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌و ئافره‌ته‌ پێشتر‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كێكیان په‌یوه‌ندی‌ خۆشه‌ویستی‌‬ ‫هه‌بووه‌ و دواتر له‌یه‌ك دابڕاون و ئێستاش‬ ‫ی خۆشه‌ویستی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وی‌ دی‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌و‪ ،‬ه �ه‌ردووك��ی��ان �ی‌ خ��ۆش ده‌وێ‌ و‬ ‫ناتوانێت ده‌ستبه‌رداریان بێت‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ی‌ «ده‌ی��ل �ی‌ ن�ه‌ی��ش��ن»ی‌ كینی‌‬ ‫له‌راپۆرتێكیدا چیرۆكی‌ ئ�ه‌م ژن و دوو‬ ‫مێرده‌ی‌ باڵوكردۆته‌وه‌ و ئاشكرایكردووه‌‪،‬‬ ‫پیاوه‌كان ناویان (سیلڤیسته‌ر مۆیۆندوا) و‬ ‫(ئه‌لیگا كیمانی‌)یه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ردووكیان له‌پێشدا‬ ‫ناكۆكیان هه‌بووه‌ له‌سه‌ر مێردایه‌تی‌ ئه‌م ژنه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌داوجاردا ( عه‌تا الله عبدالرحمن) به‌شدار بن له‌ئه‌ركی‌ مێردایه‌تیدا‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫كه‌ ئه‌فسه‌رێكی‌ پۆلیسی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ یه‌ له‌و بڕیاری‌ ئ�ه‌وه‌ی��ان داوه‌ كه‌ده‌ستبه‌رداری‌‬ ‫شاره‌دا نێوانگیری‌ ده‌كات له‌نێوان ئه‌و دوو ژنه‌كه‌یان نه‌بن‪ ،‬كه‌ ئاماژه‌یان به‌ ناوی‌‬ ‫پیاوه‌دا و پێكیان ده‌هێنێت تا هه‌ردووكیان ژنه‌كه‌یان نه‌كردووه‌‪.‬‬

‫له‌ كینیا فره‌ ژنی‌ رێپێدراوه‌‪ ،‬به‌اڵم یاسایه‌ك‬ ‫بۆ فره‌ پیاوی‌ له‌و واڵته‌دا نیه‌ و ناشزانرێت‬ ‫چاره‌نوسی‌ ئه‌م ژن و دوو پیاوه‌ چی‌ به‌سه‌ر‬ ‫دێت‪( .‬نەوا)‬

‫ل ‌ه زستانان پارك ‌ه و له‌هاوینانیش مه‌له‌وانگه‌‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪34‬‬

‫پاركێكی سه‌یری واڵتی نه‌مسا له‌ زستاندا‬ ‫جێگه‌ی گه‌شتوگوزار و پاركێكی ئاساییه‌و‬

‫به‌هاوینان ده‌كه‌وێت ‌ه ژێ��ر ئ��او و شوێنی‬ ‫مه‌له‌وانییه‌‪.‬‬

‫پاركی ستیرا له‌واڵتی نه‌مسا له‌سه‌ر رێگای‬ ‫ڕووبارێكی ئه‌و واڵته‌یه‌ به‌ناوی (گرۆنێر)‬ ‫له‌ناوچه‌ی ستیریای ئه‌و واڵت ‌ه‪ ‌،‬ئه‌م پارك ‌ه‬ ‫سه‌یره‌ بڕێكی زۆری دار و گوڵ و ڕووه‌كی‬ ‫تێدای ‌ه و به‌ شوێنێكی سروشتی جوان دێت ‌ه‬ ‫ئه‌ژمار‪.‬‬ ‫ل���ه‌وه‌رزی زستاندا پاركی ستیرا وه‌كو‬ ‫پاركێكی ئاسایی س���ه‌وز وای���ه‌و خه‌ڵك‬ ‫تیایدا پیاس ‌ه و سه‌یران ده‌ك�ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه‬ ‫هاوینان و له‌گه‌ڵ گه‌رم بوونه‌وه‌ی هه‌وا و‬ ‫توانه‌وه‌ی به‌فری سه‌ر شاخه‌كانی نێزیك‬ ‫له‌و ناوچه‌ی ‌ه ئ��اوی ڕووب��اره‌ك� ‌ه ئه‌و پارك ‌ه‬ ‫ده‌كاته‌ ده‌ریاچه‌یه‌كی جوان و به‌ داروبه‌رد‬ ‫و كورسییه‌كانییه‌و‌ه ب ‌ه ‪ 12‬مه‌تر قوواڵیی‪،‬‬ ‫ده‌یخات ‌ه ژێر ئاو‪.‬‬ ‫له‌م كاته‌ش مه‌له‌وانانی جیهان بۆ مه‌ل ‌ه‬ ‫و بینینی جوانییه‌كانی پاركه‌ك ‌ه له‌ژێر ئاو‪،‬‬ ‫به‌لێشاو ڕوو له‌م شوێن ‌ه ده‌كه‌ن‪( .‬نەوا)‬

‫رەنــگاوڕەنــگ‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫یو‬ ‫ی بڕ ‌‬ ‫بانكێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌نها یه‌ك دۆالر ‌‬ ‫برد‬

‫له‌ والیه‌تی‌ ئۆریگۆنی‌ ئه‌مریكی‌ دزێك‬ ‫بانكێكی‌ بڕی‌ و ته‌نها یه‌ك دۆالری‌ برد و‬ ‫دواتر له‌به‌رده‌م بانكه‌كه‌دا وه‌ستا تا پۆلیس‬ ‫ده‌ستگیر بكات‪.‬‬ ‫ل �ه‌ ن��اوچ��ه‌ی‌ (ك�لاك��م��اس)ی‌ والی�ه‌ت�ی‌‬ ‫ئۆریگۆنی‌ ئه‌مریكا‪ ،‬پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 50‬ساڵ‌‬ ‫به‌ ناوی‌ (تیم ئالسه‌ب) هه‌ڵده‌كوتێته‌ سه‌ر‬ ‫بانكێك و ته‌نها یه‌ك دۆالر ده‌دزێت و دواتر له‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كردووه‌‪ :‬ئه‌و كه‌سه‌ كێشه‌ی‌ دابین بكرێت‪.‬‬ ‫باسی‌ له‌وه‌شكردووه‌‪ :‬ئالسه‌ب ئالوده‌ی‌ ماده‌‬ ‫به‌رده‌م بانكه‌كه‌دا ده‌وه‌ستێت‪ ،‬تا هێزه‌كانی‌ ته‌ندروستی‌ هه‌بووه‌ به‌ تایبه‌تی‌ له‌ ددانه‌كانیدا‬ ‫پۆلیس ده‌گه‌نه‌ سه‌ری‌ و ده‌ستگیری‌ ده‌كه‌ن‪ .‬و ئه‌و كاره‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ ك��ردووه‌ تا بخرێته‌ هۆشبه‌ره‌كانه‌ و تۆمه‌تی‌ بڕینی‌ بانكی‌ رووبه‌ڕوو‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌ ناوچه‌ی‌ (كالكماس) زیندانه‌وه‌ و له‌وێ‌ چاودێری‌ ته‌ندروستی‌ بۆ كراوه‌ته‌و‌ه و خراوه‌ته‌ زیندانه‌وه‌‪( .‬نەوا)‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫هه‌ریه‌ك ل ‌ه ئێم ‌ه رۆژان ‌ه به‌الن ‌ی كه‌م یه‌ك‬ ‫خواردنه‌و‌ه ‌ی كۆكاكۆال ده‌خۆینه‌وه‌‪ ،‬كه‌الی‌‬ ‫هه‌ند ‌ێ كه‌س وه‌ك خواردنه‌وه‌یه‌ك ‌ی سه‌ره‌كی‌‬ ‫لێهاتووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌ه ‌ی جێ ‌ی سه‌رسوڕمانه‌‬ ‫ك�� ‌ه ل���ه‌م رۆژان�����ه‌دا پ��س��پ��ۆڕان� ‌ی ب���واری‌‬ ‫خوارده‌مه‌ن ‌ی له‌واڵت ‌ی به‌رازیل هۆشداری‌‬ ‫ئه‌وه‌یاندا ك ‌ه له‌مه‌ودوا به‌هیچ جۆرێك له‌كاتی‌‬ ‫خواردنه‌و‌ه ‌ی كۆكا كۆالدا (نه‌عنا نه‌خۆن)‬ ‫وه‌ك له‌وێنه‌كه‌دا روونكراوه‌ته‌و‌ه به‌تایبه‌ت‬ ‫داواك��راو‌ه له‌دایكان و باوكان ك ‌ه ئاگاداری‌‬ ‫منداڵه‌كانیان بن له‌كات ‌ی خواردنه‌و‌ه ‌ی ئه‌م‬ ‫جۆر‌ه خواردنه‌و‌ه گازیه‌دا‪ ،‬چونك ‌ه ده‌بێته‌‬ ‫هه‌ڵچون ‌ی ماد‌ه گازیه‌ك ‌ه ‌ی ناو كۆكا كۆالكه‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌مه‌ش هه‌ر ئه‌و‌ه بووه‌ت ‌ه هۆكار ‌ی گیان‬ ‫له‌ده‌ستدان ‌ی دوو كه‌س ل ‌ه به‌رازیل‪( .‬نەوا)‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫ی به‌هیچ جۆرێك‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆكا كۆالدا نه‌عنا نه‌خۆ ‌‬

‫‪35‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪36‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

www.lawanikurdistan.org Aug 2013 No 195

‫چــاالکــی‬

37

‫چــاالکــی‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪38‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫چاالکی مەکتەبی سکرتارییەت‬

‫ناوەندی بااڵی مەخمور‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫ن��اوەن��دی چ��االك��ی وپێگەیاندنی الوان��ی‬ ‫شەمامك‬ ‫كردنەوەی خولی تۆپی سەرمێز( تێنس)‬ ‫بۆ‪ 28‬تیپی سنوری خۆی‬ ‫كردنەوەی خولی تۆپی پێی كەتیێدا ‪26‬‬ ‫تیپی سنوری شەمامك بەشداربوون‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی تۆپی سەرمێز تێنس‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی كانی‬ ‫قرژاڵە‬

‫ك��ردن��ەوەی خولی وەرزش��ی تۆپی پیێ ی‬ ‫بۆ(‪)20‬تیپی سنوری خۆی‬ ‫كۆتایی هێنا بەخولی وەرزشی تۆپی پیێ‬ ‫ی كە(‪ )20‬تیپی سنوری خۆی ئەنجامی دابوو‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولی وەرزش���ی تۆپی پیێ‬ ‫بۆسەرجەم تیپەكانی سنوری خۆی‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی گوێر‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولی وەرزش��ی تۆپی پیی ی‬ ‫بەبۆنەی ‪ 16‬ی ئاب سالیادی دامەزراندنی‬

‫پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫كۆتایی هێنا بە خولی وەرزشی تۆپی پیی ی‬ ‫كەبەبۆنەی ‪ 16‬ی ئاب سالیادی دامەزراندنی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ناوەندی چاالكی وپێگەیاندنی الوانی تورەق‬ ‫ك��ردن��ەوەی خولی وەرزش��ی تۆپی پیی ی‬ ‫بەبۆنەی ‪ 16‬ی ئاب سالیادی دامەزراندنی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫كۆتایی هێنا بە خولی وەرزشی تۆپی پیی‬

‫‪www.lawanikurdistan.org‬‬

‫لە هۆڵی كۆبوونەوەكانی لقی ‪ ٤‬ی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان بەڕێز ئومێد خۆشناو‬ ‫سكرتێری یەكێتی الوان���ی دیموكراتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب��ە ئ��ام��ادەب��وون��ی ب��ەڕێ��زان‬ ‫كارگێڕانی سكرتارییەت لە گەڵ سەرجەم‬ ‫ك��ادی��ران��ی یەكێتی الوان���ی دیموكراتی‬ ‫كوردستان لە سنووری ن��اوەن��دی بااڵی‬ ‫سلێمانی و ناوەندی بااڵی دەورووب��ەری‬ ‫سلێمانی كۆبۆنەوە‬ ‫بەئامادەبوونی بەڕێزان ئومێد خۆشناو‬ ‫سكرتێر و كارگێڕانی سكرتارییەتی یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی كوردستان و قادر مولود‬ ‫بەرپرسی دەستەی جەماوەرییەكانی لقی‬ ‫‪ ٢١‬و عبدالواحد خەلەكانی بەرپرسی‬ ‫لیژنەی ناوچەی دوكان‪ ،‬ناوەندی چاالكی‬ ‫و پێگەیاندنی الوانی دوكان نمایشێكی‬ ‫لەشجوانی و نمایشێكی كۆنگفۆی بۆ‬ ‫ژم��ارەی��ەك ل��ە ی��اری��زان��ان��ی ئ��ەم ب��وارە‬ ‫ڕێكخست‬ ‫لە ناوەندی بااڵی هەولێر بە ئامادەبوونی‬ ‫ه��ەڤ��ال (ئومێد خۆشناو )سكرتێری‬ ‫یەكێتیەكەمان كۆبونەوەیەكی فراوانی‬ ‫لەگەل سەرجەم كادیرانی ناوندە بااڵكانی‬ ‫هەولێر و دەوروب��ەری هەولێر و مخمور و‬ ‫سەفین ئەنجام دا‬ ‫بە ئامادەبوونی بەرێز (ئومێد خۆشناو)‬ ‫سكرتێری یەكێتی الوان���ی دیموكراتی‬

‫ك��وردس��ت��ان و ه��ەڤ��اڵ گ���ۆران كارگێری هەولێر و ب��ەرێ��وب��ەری الوان���ی هەولێر‬ ‫سكرتاریەت و هەڤال شێرزاد عەبدولسەمەد ناوەندی وەرزش و الوان بە هەماهە نگی‬ ‫بەرپرسی ناوەندی بااڵی هەولێر و ستافی ناوەندی چ��واری هەولێری یەكێتی الوان‬ ‫ن��اوەن��دەك��ەم��ان ك��ۆب��وون��ەوەی مانگانە لە مەراسیمێكدا ‪ 106‬ئامیری دورمان بە‬ ‫وەرزشی ‪ 150‬تیپی سنوری ناوەندەكەمان سەرئافرەتانی بەشداربوی خولی دورمان‬ ‫دابەشكرا كە دی��اری لقی دوو ب��وو بە‬ ‫ئەنجامدا‪.‬‬ ‫‪22‬ئ���اب ‪ 2013‬ن��اوەن��دی چ��االك��ی و بۆنەی ‪16‬ی ئاب یادی دامەزراندنی پارتی‬ ‫پێگەیاندنی الوان تورەق سەربەناوەندی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ب��ااڵی مەخمور بەئامادەبونی سكرتێری‬ ‫ب��ەش��داری��ك��ردن��ی الوان ل��ە هەڵمەتی‬ ‫یەكێتی الوان و كاندیدی ژم��ارە (‪)22‬‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‪ ،‬بۆ پەرلەمانی هاوكاری كوردانی ڕۆژئاوا‬ ‫وەك ئەركێكی نیشتیمانی و نەتەوەی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ك��اك (ئومید خۆشناو) و‬ ‫ە ه��ەڤ��ااڵن��ی ك��ارگ��ێ��ری س��ك��رت��اری��ەت و و م���رۆی یەكێتی الوان���ی دیموكراتی‬ ‫بەرپرسانی هەردوو ناوەندی بااڵی هەولێر كوردستان‪،‬بەشداری هەڵمەتی هاوكاری‬ ‫و دەوروبەری هەولێرو بەرپرس و كارگیڕانی خوشك و برایانی ڕۆژئاوای كرد‪.‬‬ ‫بەحەق زاگرۆس تیڤی كە هەمیشە الی‬ ‫ن��او چ��ەی شەمامك پ��ارت��ی دیموراتی‬ ‫كوردستان و وەرزشوانان و الوانی دەڤەری من خۆشەویستە‪،‬لەو هەڵمەتە لەگ‪...‬ەڵ‬ ‫تورەق یاری كۆتایی خولی وەرزشی ‪16‬ئاب دروشمەكەی خۆی گەلێ ڕاست بوو كە‬ ‫بەڕێوەچو كە هەردوو تیپی وەرزشی سابت دروشمی زاگرۆس بۆ هەموانە‪،‬دەبا هەموو‬ ‫و سۆز گەیشتونە یاری كۆتای لەئەنجامدا الیەكمان وێ��ڕای دەسخۆشی پشگیری‬ ‫تیپی سابات سەركەوت بەسەر تیپی سۆز بكەین‪.‬‬ ‫دیمەنەكانی بەشداری خەڵكیش گەلێ‬ ‫بەئەنجامی ‪3‬گۆل بە‪2‬گۆل ‪ .‬دوواتر خەاڵت‬ ‫سەرنج ڕاكێش بوون‪،‬چونكە ئەوە هاوكاری‬ ‫و دیاری بەسەر هەردوو تیپ دابەشكران‬ ‫بەئامادەبونی علی حسین بەپرسی ل��ێ��ق��ەوم��اوان��ی كارەساتێكی سروشتی‬ ‫لقی دوو ئومێد خۆشناو سكرتێری الوان نەبوو‪،‬بەڵكو ئەو پەڕی ئینتیمای خەڵك‬ ‫و كارگێڕانی لقی دوو كارگێڕانی مەكتەبی بوو بۆ خاك نیشتیمان بۆ نەتەوە بۆ مرۆ‬ ‫سكرتاریەت و هەڤااڵنی ناوەندی بااڵی دۆستان‬

‫‪39‬‬

‫چــاالکــی‬

‫‪Aug 2013 No 195‬‬

‫ناوەندی بااڵی سۆران‬

‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی سۆران‬ ‫كۆتایی هێنان و مەراسیمی دابەش كردنی خەاڵت‬ ‫بە سەر سەركەوتوانی خولی یاریزانە دێرینەكانی‬ ‫شاری سۆران‪ ،‬پاشانیش خەاڵت بە سەر سەركەوتو‬ ‫دابەشكرا‪.‬‬ ‫كۆتایی هێنا بە خولێكی تۆپی پێ كە بۆ ‪ 16‬تیپی‬ ‫سنوری گروپی چاالكی هاودیان كردەوە‬ ‫بەهەماهەنگی لەگەڵ سەنتەر و رێكخراوەكانی‬ ‫سۆران هەڵسا بەئەنجامدانی هەڵمەتێكی كۆكردنەوە‬ ‫یارمەتیدانی كوردانی رۆژئ���اوای كوردوستان لە‬ ‫سەنتەری شاری سۆران‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی خەلیفان‬ ‫كۆتاییان هێنا بە خولێكی تۆپی پێ كە بۆ ‪40‬‬ ‫تیپی سنوری خۆی رێكیخستبو‬ ‫كۆتاییان هێنا بەخولێكی تێنسی سەرمێز بو (‬ ‫‪ )24‬یاریزانی سنوری خۆی كە بۆ رێكخرابو‬ ‫كۆتاییان بەخولێكی تۆپی پێ هێنا كە بو ‪20‬تیپی‬ ‫ئەم سنورە رێك خست بو‪،‬‬

‫ پێشکه‌وتن‬

‫‪40‬‬

‫ناوەندا بااڵ كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا‬ ‫هاتبو ڤەكرن بو هەمی دام و دەزگەهین میری‬ ‫سمینارەك ئامادەكربو بو الوی��ن سنورێ‬ ‫ناوەندا بااڵ كە ژالیێ بەرپرسێ ناوەندا بااڵ‬ ‫هاتە گیران‬ ‫ناوەندا چاالكی بجیل‬ ‫ناوەندا چاالكی بجیل خولەكا توپا پێ ڤەكر‬ ‫ل سەنتەرێ ناحیا بجیل بو ‪ 44‬تیپین سنورێ‬ ‫ناوەندا خو ‪.‬‬ ‫ناوەندا چاالكی بجیل خولەكا توپا پێ ڤەكر‬ ‫بو ‪ 48‬تیپین سنورێ ناوەندا خو ل سەنتەرێ‬ ‫ناحیا بجیل ‪.‬‬ ‫ناوەندا چاالكی بجیل خولەكا توپا پێ ڤەكر‬ ‫بو ‪ 28‬تیپین سنورێ ناوەندا خو ل گوندێ‬ ‫زیراڤ سەر ب ناحیا بجیل ڤە ‪.‬‬ ‫ناوەندا چاالكی دینارتە‬ ‫ناوەندا چاالكی دینارتە كوتایی ئینا ب خوال‬ ‫توپا پێ ل گوندێ ئامادا ئەوا هاتبو ڤەكرن بو‬ ‫‪ 34‬تیپین سنورێ ناوەندا وان ‪.‬‬ ‫ناوەندا چاالكی دینارتە كوتایی ئینا ب خوال‬ ‫توپا پێ ئ��ەوا هاتبو ڤەكرن بو ‪ 52‬تیپین‬

‫هەڵمەتی ك��وك��ردن��ەوە و یارمەتیدان بۆ برا‬ ‫ئاوارەكانی رۆژئاوا‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێ گەیاندنی قەسرێ‬ ‫سازدانی كۆڕێكی جەماوەری بۆ دكتور فەرسەت‬ ‫سۆفی ) كاندیدی پەرلەمانی كوردوستان لە سنوری‬ ‫باڵەكایەتی لەژێر ناو نیشانی( هێز و هزری الوان بو‬ ‫بەرێوە بردنی وواڵت‬ ‫دابەش كردنی جل و بەرگی وەرزشی بۆ (‪)24‬‬ ‫تیپی توپی پێ سنوری خۆی ناوەندی چاالكی و پێ‬ ‫گەیاندنی سیدەكان‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێگەیاندنی سیدەكان‬ ‫كۆتاییان هێنا بە خولێكی تۆپی پێ كە بو ‪16‬‬ ‫تیپی سنوری سیدەكان سازی كردبوو‬ ‫كۆتاییان هێنا بە خولێكی توپی پێ كە بو ‪16‬‬ ‫تیپی سنوری دەشتی هێرت‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێ گەیاندنی رواندز‬ ‫كەمپینێكی ن���ارەزای س��ازك��رد دژی ك��ردەوە‬ ‫تیرورستیەكانی بەری نەسرە‬

‫ناوەندا بااڵ ئاكرێ‬

‫سنورێ ناوەندا وان ل سەنتەرێ ناحیا دینارتە‪.‬‬ ‫ناوەندا چاالكی ئازادی‬ ‫ناوەندا چاالكی ئازادی خولەكا توپا پێ ڤەكر‬ ‫بو ‪ 60‬تیپین سنورێ ناوەندا خو ل گوندێ‬ ‫سوسنا ‪.‬‬ ‫ناوەندا چاالكی ئازادی كوتایی ئینا ب خوال‬ ‫توپا پێ ئەوا هاتبو ڤەكرن‬ ‫ناوەندا چاالكی ئازادی كوتایی ئینا ب خوال‬ ‫قورئانا پیروز ئەوا هاتبو ڤەكرن بو (‪ )60‬الوین‬ ‫تازە‬ ‫ناوەندا چاالكی ئاكرێ‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 42‬تیپین سنورێ‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 46‬تیپین سنورێ ناوەندا وان‬ ‫ناوەندا چاالكی بەردەرەش‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو هەمی فەرمانگەهین میری ل قەزا‬ ‫بەردەرەش ‪.‬‬ ‫خولەكا دروارێ ڤەكر بو ‪ 30‬قوتابین كج ل‬ ‫قەزا بەردەرەش ‪ .‬ناوەندا چاالكی روڤیە‬

‫كۆتاییان هێنا بە خولێكی توپی پێ ی مانگی‬ ‫رەم��ەزان كە سەرجەم تپیبەكانی سنوری رواندز‬ ‫بەشدارییان تێدا كردبوو‬ ‫خولێكی تێنسی سەر زەوی لە یاریگای رواندز‬ ‫بۆ ( ‪ ) 32‬كردەوە لەسەر ئاستی هەر چوار قەزای‬ ‫سۆران و رواندز و چۆمان‬ ‫بە هەماهەنگی لەگەل سەنتەر و رێكخراوەكانی‬ ‫قەزای رواندز هەڵسان بە هەڵمەتێكی كوكردنەوەی‬ ‫هاوكاری بۆ كوردانی رۆژئاوای كوردستان‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێ گەیاندنی وەرتێ‬ ‫كۆتاییان هێنا بە خولی رەمەزانی پیروز كە هەردو‬ ‫تیپی الوانی ( بەر گركە و رەژوكەریان‬ ‫ناوەندی چاالكی و پێ گەیاندنی چۆمان‬ ‫سەنتەری شار خۆلێكی فێربوونی زمانی ئینگلیزی‬ ‫بۆ ‪ 18‬الو كردوە‬ ‫هەڵمەتی كۆكردنەوەی یارمەتی بۆ برا كوردەكانی‬ ‫ئ��اوارەی رۆژ ئاوا كە هاواڵتیان بە پەرۆشەوە بە‬ ‫شداریان لەم هەڵمەتە كرد‬

‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 52‬تیپین سنورێ ناوەندا‬ ‫ناوەندا چاالكی گردەسین‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال قورئانا پیروز ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 40‬الوین تازە پیگەهشتی‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال قورئانا پیروز ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 40‬الوین تازە پیگەهشتی‬ ‫ناوەندا چاالكی دارەتوو‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال قورئانا پیروز ئەوا‬ ‫هاتبو ڤەكرن بو ‪ 35‬الوین تازە پیگەهشتی ل‬ ‫سەنتەرێ ناحیا دارەتوو‪.‬‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 34‬تیپین سنورێ ناوەندا وان ‪.‬‬ ‫ناوەندا چاالكی بوتان‬ ‫خولەكا كومپیوتەرێ ڤەكر بو ‪ 22‬الوین ناحیا‬ ‫كەلەك كە بو ماوێ یەك هەیڤ د بەردەوام‬ ‫بیت‬ ‫كوتایی ئینا ب خوال توپا پێ ئەوا هاتبو‬ ‫ڤەكرن بو ‪ 24‬تیپین سنورێ ناوەندا خو‬ ‫خولەكا توپا پێ ڤەكر بو ‪ 16‬فەرمانگەهین‬ ‫میری ل گوندێ بشیریان‬

‫سەركردەیەكی الو و پڕئەزموون بەڕێوەیە‬

‫الپەڕەكانی دیرۆكی پڕسەروەری رێكخراوی (ی‪.‬ل‪.‬د‪.‬ك)‬ ‫پ��ڕاو پ��ڕن لە ئ��ەزم��وون و خ��ۆڕاگ��ری ب��ەرخ��ودان‪ ،‬وەك‬ ‫بەرچاودەكەوێت كاتێك شۆڕشی كورد شۆڕشی ئەیلول‬ ‫و گواڵن بەرپاكرا‪ ،‬كادری ئەم رێكخراوە هەردوو ئەركی‬ ‫بەرگری و یارمەتیدانی تەنزیمی و چەك لەشان پێشمەرگە‬ ‫ب��ووە لەسەنگەر و بەرگری ك��ردووە‪ ،‬لەكاتی ئاشتی و‬ ‫ئاوەدانی كوردستاندا ئەم رێكخراوە تاكە كۆكەرەوەی‬ ‫گشت رەنگە جیاوازەكانی توێژی الو بوە‪ ،‬لە كوردستان و‬ ‫دەرەوەی كوردستان هەمیشە داكۆكیكارێكی سەرسەخەتی‬ ‫ویست و خواستەكانی الوان بووە‪ ،‬بۆگەیشتن بە ئاواتەكانی‬ ‫الوان و لەهەمان كاتدا هەوڵی پێگەیاندن و زانستخوازی‬ ‫و هەنگاونان لەگەڵ پێشەوەچوونی سەردەمی نوێگەری و‬ ‫دنیای دەرەوەدا داوە‪ ،‬بزاوتێكی كەموێنە بووە لە ناو گشت‬ ‫رێكخراوەكانی كوردستان و ناوچەكە بەگشتی‪ ،‬لەبوارەكانی‬ ‫خۆشەویستی خاك و نیشتیمان و بە دڵسۆزیی و ئەرك‬ ‫نواندن قوتابخانەیەكی نیشتیمانپەروەری بووە‪ ،‬ئەوانەی لەم‬ ‫رێكخراوە كاریان كردبێت هەمیشە لە دووتوێی یادداشت و‬ ‫باسەكانی رابڕدووی خۆیان كردوویانەتە هەوێنی قسەكانیان‬ ‫و شانازیان پێوەكردووە‪ ،‬كە رۆژانێك لەم رێكخراوەدا كاری‬ ‫كردووە‪ ،‬ئەوەی پێویستە بیڵێم لەم رۆژەدا رێكخراوی یەكێتی‬ ‫الوانی دیموكراتی كوردستان یەكێ لەهەر كادیرە باش و‬ ‫چاالكەكانی خۆی ئامادەكردووە بۆ پەرلەمانی كوردستان‪،‬‬ ‫گەر چاوێكیش بە گلەیی و داخوازیەكانی ئەم چەند ساڵەی‬ ‫الوان��ی كوردستاندا بخشێنین دەبینین هەمیشە باسی‬ ‫ئەوەكراوە بەباشی نەتوانراوە لە بڕیارە چارەنوسسازەكاندا‬ ‫بەرژەوەندی توێژێكی هەرەكارای ناو كۆمەڵگا لەبەرچاو‬ ‫نەگیرێت كە سەدا ‪ 60‬كۆمەڵگای كوردی هەرێمی كوردستان‬ ‫پێك دەهێنێت لەبەر چاو بگێرێت‪ ،‬كە ئەویش الوانە لێرەدا‬ ‫پێویستیمان بە كادرێكی خاوەن ئەزموون و تێگەیشت و‬ ‫پێگەیشتو و لە بواری رێكخراوەی و كۆمەڵگای مەدەنی و‬ ‫خواستی الو لەكوردستان هەیە ‪ .‬كەبتوانێت لە پەرلەمانی‬ ‫كوردستان زیاتر و باشتر داكۆكی بكات لە وەدی هێنانی‬ ‫خواستەكانی الوان لەم رۆدا‪ ،‬چونكە پەرلەمانی كوردستان‬

‫نەوزاد فوئاد‬

‫پێویستی بەگشت رەنگە جیاوازەكانی نێو كۆمەڵگا دەبێت‬ ‫و لەنێو هەمویشیاندا كەسانی خاوەن ئەزموون و دڵسۆز و‬ ‫خەم خۆر بۆئەوەی بەباشی گەیەنەری دەنگی ئەوە توێژەبێت‬ ‫كە هەڵیان بژاردووە‪ ،‬لێرەشدا مەبەست ئەوەنییە ئەندامی‬ ‫پەرلەمان تەنها خۆی بە خاوەن یەك چین یان توێژ بزانێت‪،‬‬ ‫مەبەست ئەوەیە كاتێك توێژێك كێشەیەكی هەیە كەسێك‬ ‫هەبێت هەڵقواڵوی دەورانی ئەم توێژەبێت كە مافیان هەیە‬ ‫چارەسەریان بۆ ببینرێتەوە‪ ،‬لێرەدا گرنگە الوانی كوردستان‬ ‫بەرێز (ئومێد خۆشناو) كاندیدی ژمارە (‪ )22‬لە لیستی‬ ‫ژم��ارە(‪ )110‬بكەنە نوێنەری خۆیان و دەنگی پێ بدەن‪،‬‬ ‫متمانەی پێ بەدەن‪ ،‬چونكە بەرێزیان لەرابردوودا توانایەكی‬ ‫زۆرباشی هەبوە لە گەیاندنی دەنگی الوان بەدەسەاڵت‬ ‫وداكۆكی ك��ردن لە مافەكانیان و یەك خستنی دەنگی‬ ‫رێكخراوەكانی كوردستان لەپێناو بەهێزكردنی داخوازیەكانی‬ ‫الوان بەبێ جیاوازی‪.‬‬ ‫ئ��ەم ك��ارە پەلی بۆ ئ��ەوەش هاویشت كە كۆنگرەی‬ ‫نەتەوایەتی الوان��ی هەرچوار بەشی كوردستان ئەنجام‬ ‫بدرێت و زەمینەیەكیش خۆش بكرێت بۆ ئەوەی حزبەكانی‬ ‫كوردستانیش پەلە بكەن لە ئەنجامدانی كۆنگرەی نەتەوایەتی‬ ‫كورد‪ ،‬خۆش بەختانە ئەمەش وا بەرجەستەبوو‪ ،‬بۆیە زۆر‬ ‫گرنگە الوانی كوردستان بە هەمووشێوەیەك دەنگ و متمانە‬ ‫بە كاندیدی ژمارە(‪ )22‬لە لیستی (‪ )110‬بدەن كە ئومێد‬ ‫خۆشناوە خەمخۆری الوان و توێژەكانی دیكەیە‪.‬‬