62
praktijk December 2015
Dag mens, hallo machine Robots rukken op. Moet de advocatuur ze binnenlaten? En zo ja, wat betekent de intrede van kunstmatige intelligentie voor uw kantoor? Jolenta Weijers
O
m te beginnen: het woord ‘robots’ is verre van populair. Het roept beelden op van kille machines die de mens van zijn plek verdrijven. Zó bezien kun je je alles voorstellen bij advocaten die roepen: laat dit maar aan mij voorbijgaan. Maar robotisering is niet tegen te houden, klinkt het bij mensen die het kunnen weten. En als je het anders noemt – digitale innovatie bijvoorbeeld, of nieuwe technologie, of kunstmatige intelligentie – klinkt het al een stuk minder afschrikwekkend. ‘Binnen nu en vijf jaar neemt kunstmatige intelligentie haar intrek in advocatenkantoren,’ meent Jeroen Zweers, innovatiedirecteur bij Kennedy Van der Laan en medeoprichter van Dutch Legal Tech. ‘Een virtual assistant wordt heel gewoon. Wees er blij mee. We kunnen straks het bulkwerk aan een machine overlaten, waardoor advocaten nog meer tijd hebben om echt waarde toe te voegen voor hun cliënten.’ Ook Marjan Hermkes van softwareleverancier Epona ziet vooral kansen: ‘Ik zou zeggen: omarm die techniek. Advocaten investeren ook nu al veel in kennis. Maar die werknemer die je net
hebt opgeleid, loopt op een slechte dag over naar de concurrent. Watson blijft.’ Daar, het woord is genoemd: Watson. De lerende computer van IBM is even spraakmakend als tot de verbeelding sprekend. De machine kan dokters nu al uitstekende medische adviezen geven. Aangezien het recht ingewikkelder is, moet de advocatuur nog een tijdje wachten. Maar niet al te lang, weet Zweers: ‘Het gaat nu snel.’ Watson-achtige systemen zijn straks de belangrijkste informatiebron van advocaten. De hbo-jurist die tegenwoordig zo lekker goedkoop jurisprudentieonderzoek zit te doen, moet zijn heil dus deels elders zoeken. En zo zijn er wel meer functies die verdwijnen. Of op zijn minst aanzienlijk veranderen. De secretaresse? Nu al is ze minder nodig. Zodra spraakherkenning volwassen wordt, is een dictaat uittikken er niet meer bij. Dat scheelt arbeidsplaatsen. De secretaresses die blijven, zijn straks personal assistants. Wat hun rol wordt, is nog onderhevig aan persoonlijke visie. ‘Ze worden kenniswerkers,’ meent Eugene Haarmans van softwareleverancier Clip Consultants. ‘Het zou best eens zo kunnen
zijn dat secretaresses straks een rechtenstudie achter de rug moeten hebben.’ Hermkes: ‘Ze gaat waarschijnlijk een rol spelen in de begeleiding van procedures, bijvoorbeeld via KEI, het programma Kwaliteit en Innovatie Rechtspraak.’ Zweers: ‘De personal assistant heeft geen kennis van het recht nodig. Daar is de virtual assistant voor.’ En de andere functies binnen het advocatenkantoor? De postkamer is op sterven na dood en heeft alleen nog het duwtje van een goed functionerend KEI nodig. De boekhouding krimpt aanzienlijk als er samenwerkende systemen komen. ‘Maar doordat er tegelijkertijd veel meer wettelijke eisen komen, blijft zij wel haar rol vervullen,’ meent Zweers. Hermkes en Haarmans zien de gekrompen boekhouding vooral werken aan de analyse van data waarop het bedrijfsbeleid kan worden afgestemd. Is er ook nog ergens groei te bespeuren? Jawel: op de marketing- en business development-afdeling. ‘Er wordt enorm geïnvesteerd in het je onderscheiden in de markt,’ meent Zweers. Hermkes: ‘Alleen de marketingafdeling kan jouw kantoor positioneren op een plek die booming is.’
praktijk 63 December 2015
ROBOTISERING Welke gevolgen heeft digitale innovatie voor uw kantoor?
Juristen en informatiespecialisten Aantal krimpt: grotendeels vervangen door virtual assistants. Experimenten geïnspireerd op IBM’s lerende computer Watson zie je onder meer bij NextLaw Labs in Amerika. Nu al werkend voor de advocatuur: ROSS Intelligence en TrademarkNow. Wat blijft, zijn mensen die de machine laten leren, dus voeden met nieuwe informatie.
Receptie Krimpt. Persoonlijk contact op dit niveau wordt een luxe. Kantoren worden kleiner: video conferencing en werken bij de klant en in de cloud nemen toe om kosten te besparen.
Postkamer Verdwijnt. Het wachten is op een effectief werkend KEI. Administratie Secretariaat Krimpt: traditioneel productiewerk vervalt, onder andere door goede spraakherkenning. Secretaresse wordt personal assistant.
Krimpt: traditioneel productiewerk vervalt door integratie van systemen. Administrateur wordt bewaker van wettelijke regels en analist van bedrijfsgegevens.
Marketing Groeit aanzienlijk. Is onmisbaar in een markt waarin juridische kennis voor iedereen toegankelijk is.
Advocaten Aantal krimpt: kennis komt via slimme databanken ook voor andere marktpartijen en consumenten beschikbaar. Specialisten overleven.
Bron: op basis van gesprekken met interviewkandidaten.