H
mei | juni ‘13
et is niet altijd even gemakkelijk als patiënten geen of weinig Nederlands kennen. Bovendien kan er naast het taalverschil ook een belangrijk cultuurverschil zijn. Onze interculturele bemiddelaars, Yeliz Dumlugöl en Fatma Öz, bieden dan een oplossing.
22
Yeliz Dumlugöl en Fatma Öz
Interculturele bemiddeling: meer dan Yeliz en Fatma zijn binnen Jessa de aan-
Qandicha’, een demon die volgens veel Ma-
wijst enerzijds naar het sociale aspect, ander-
spreekpunten voor artsen, verpleegkundi-
rokkanen tot ziekte kan leiden. Als bemidde-
zijds naar de kostprijs. Het ziekenhuis betaalt
gen, patiënten en familie die elkaars taal niet
laar leggen we dan aan de arts of verpleeg-
tien euro per uur en de Provincie Limburg
machtig zijn. Maar hun taak gaat veel verder
kundige uit wie Aïcha Qandicha is. Of een
draagt ongeveer 75% van de kosten. Voor de
dan louter tolken. Patiënten begeleiden, pro-
Turkse patiënt zal eerder klagen over buikpijn
patiënt is het gratis.”
blemen detecteren, hen bekend maken met
of hoofdpijn dan over een depressie. Cultuur
het hulpaanbod, bemiddelen bij conflicten,
en traditie spelen dus een belangrijke rol en
belangenbehartiging: het behoort allemaal
kunnen afwijkend gedrag van patiënten ver-
Emotionele ondersteuning
tot hun takenpakket, weliswaar steeds in
klaren.”
“Een ander verschil met sociaal tolken is dat wij ook emotionele ondersteuning geven. Uit
overleg met de arts.
gesprekken met de patiënt in zijn (moeder) taal, detecteren we soms problemen die de
Onbegrip
Wegwijs tijdens het ziekenhuistraject
Yeliz: “De federale overheid riep in 1998 het
Fatma: “Als intercultureel bemiddelaar maken
daar op in door hem bekend te maken met het
idee van interculturele bemiddelaars in zie-
we de allochtone patiënt ook wegwijs in het
hulpaanbod van het ziekenhuis en maken in
kenhuizen in het leven. Patiënten worden im-
ziekenhuis, helpen hem bij het invullen van
overleg met die patiënt een eerste afspraak
mers plots uit hun sociale omgeving gerukt
documenten en geven bijkomende informa-
met de juiste dokter of hulpverlener. Ook bij
en komen in een voor hen vreemde omgeving
tie over de documenten die hij moet mee-
slechtnieuwsgesprekken geven wij in samen-
terecht. Daarnaast zijn ze vaak niet geïnte-
brengen. De patiënt kan tijdens zijn traject
spraak met de arts of psycholoog ondersteu-
greerd in onze maatschappij. Al die factoren
doorheen het ziekenhuis steeds op onze be-
ning. Wij doen dat dus nooit op eigen houtje.”
kunnen leiden tot onbegrip en irritatie. Als in-
geleiding rekenen. Soms gaan we ook mee op
tercultureel bemiddelaar leggen we dan ener-
raadpleging, bijvoorbeeld als de arts aangeeft
Fatma: “Verder gaan we actief op zoek naar
zijds de patiënt de cultuur van het ziekenhuis
dat de taalbarrière te groot is of als het om
problemen die allochtone patiënten tegenko-
uit, anderzijds leren we de verpleegkundigen
gevoelige onderwerpen gaat.”
men in het ziekenhuis. Zo kunnen we ons als
de cultuur en gewoontes van de patiënt ken-
patiënt aanvankelijk niet meldde. We spelen
ziekenhuis nog klantvriendelijker opstellen en
nen zodat er minder misverstanden zijn.”
alles vlotter laten verlopen.”
Sociaal tolken “Afhankelijk van de situatie doen we een
Demonen
beroep op een sociaal tolk, iemand die tolkt
Bemiddeling
De meeste allochtone patiënten bij Jessa zijn
bij een ‘sociaal aspect’ (bijvoorbeeld in een
“Men kan ons ook inzetten voor bemiddeling
van Turkse afkomst. Yeliz: “De laatste maan-
school, CLB, OCMW of ziekenhuis). De sociaal
bij conflicten,” aldus Yeliz. “Gelukkig is dat tot
den zien we wel een grote stijging van het
tolk beperkt zich tot het getrouw omzetten
nu toe nog nooit nodig geweest. Problemen
aantal Russische patiënten, gevolgd door
van de boodschappen van de verschillende
ontstaan vaak door onwetendheid: verpleeg-
Marokkaanse. Vaak is er naast het taalverschil
gesprekspartners,” licht Yeliz toe. “Hij mag de
kundigen en patiënten begrijpen niet waarom
ook een cultuurverschil en het is onze taak
boodschap niet ‘gekleurd’ weergeven. Daar-
de ene zus of zo reageert of ze interpreteren
om dat verschil te overbruggen. Zo kan een
naast mag een sociaal tolk nooit bemiddelen
dezelfde boodschap op een totaal verschil-
Marokkaanse patiënt verwijzen naar ‘Aïcha
bij culturele verschillen. De term ‘sociaal’ ver-
lende manier. Soms durven patiënten ook
mei | juni ‘13
23
tolken alleen niet zeggen dat ze iets niet begrijpen. Zulke
deren dan makkelijk en snel inzetbaar zijn. We
misverstanden zijn echter weer snel uit de
onderzoeken nu hoe we dit bij Jessa kunnen
wereld geholpen.”
implementeren. De overheid zorgt trouwens
Sociaal tolken gezocht!
niet alleen voor de financiering van de interculturele bemiddelaars, maar organiseert ook
Nieuw initiatief
maandelijks een vormingsmoment waar we ex-
De tolkendienst van de provincie
Fatma: “De overheid lanceert binnenkort een
tra informatie krijgen over medische thema’s,
Limburg zoekt nog tolken (free-
nieuw initiatief: interculturele bemiddeling via
een rollenspel doen en enkele casussen be-
lancers of vrijwilligers) voor vol-
internet met een webcam. Het grote voordeel
handelen. Zo doen we extra kennis en ervaring
gende talen: Standaard Arabisch,
is dat alle interculturele bemiddelaars in Vlaan-
op en blijven we steeds up-to-date.”
Magrebijns Arabisch, Rom, Hindi, Urdu, Punjabi, Armeens, Tsjetsjeens, Koerdisch, Pashtoe en Portugees.
Anderstalige patiënt? Artsen en medewerkers die op campus Virga Jesse een anderstalige patiënt over de vloer krijgen, nemen rechtstreeks contact op met Yeliz. Voor kleine vragen of gesprekken van maximum tien minuten gaat zij intern op zoek naar een tolk. Yeliz beschikt over een lijst met Jessamedewerkers die andere talen goed beheersen. Als dat niet lukt, contacteert ze het Provinciaal Integratiecentrum (PRIC) voor een sociaal tolk of de Vlaamse tolkentelefoon Babel. Telefoontolken is een goede oplossing voor korte gesprekken die niet te emotioneel geladen zijn en waar geen (geschreven) documenten aan te pas komen. Bij afwezigheid van Yeliz kan je bij de sociale dienst terecht. Artsen en medewerkers van campus Salvator nemen altijd rechtstreeks contact op met de sociale dienst. Buiten de kantooruren zijn noch het PRIC, noch Babel bereikbaar. Onze interne tolkenlijst kan dan hulp bieden. Contactgegevens Yeliz Dumlugöl: (4) 83 75 Sociale dienst campus SA: (6)96 14 Sociale dienst campus SU: (5)06 10 Sociale dienst campus VJ: (4)83 81
Profiel zeer goede beheersing van het Nederlands en de doeltaal regelmatige beschikbaarheid overdag flexibiliteit, zelfstandigheid en verantwoordelijkheidszin Aanbod een vergoeding per tolkprestatie een basisopleiding sociaal tolken met certificaat Meer info Tolkendienst Limburg Hatice Hosaf Tel.: 011 30 57 61 hatice.hosaf@limburg.be www.limburg.be/tolkendienst www.kruispuntmi.be