Pt 78 2014

augustus/september 2014 ▶ #7/8 ▶ MAGAZINE VOOR DE MAAKINDUSTRIE ▶ www.bimmedia.nl

Engineering ▶ Manufacturing ▶ SUPPLY CHAIN MANAGEMENT

Industrieel management

IHC: Van Hollandse trots

naar wereldglorie

▶ Wat kan de maakindustrie met Industrie 4.0? ▶ Scenariodenken voorkomt ongevallen ▶ Pyrolyse-oliefabriek modulair gebouwd ▶ Slanke en snelle keten dankzij QRM ▶ Naar een zelfsturende organisatie

Bouw & IndustrIe XL nIeuw!

over bouw, renovatie en onderhoud van industriële gebouwen en installaties

Extra groot multimEdiaal bErEik De bouwactiviteit rondom industriële gebouwen en logistieke bouw groeit. Opdrachtgevers, aannemers en toeleveranciers moeten daar nu op inspelen. Daarom verschijnt Daarom verschijnt op 11 december Bouw & Industrie XL. Een opvallende uitgave vol projectbeschrijvingen waarbij de bouw- en installatietechniek en de productietechniek aan de orde komen. Elk artikel wordt ondersteund door veel beeldmateriaal en overzichten van betrokken leveranciers.

Het is duidelijk. Bouw & Industrie XL biedt u een unieke kans om met één (multimediale) presentatie opdrachtgevers, aannemers, toeleveranciers en gebruikers van industriële gebouwen te bereiken.

Interesse?

Bel direct met Jetvertising, Rob Koppenol 070-399 00 00, rob@jetvertising.nl

Adv185x259_BouwenIndustrie14_v1.indd 1 99725_Bouw en industrie.indd 1

uw voordeLen  Oplage: ruim 10.000 exemplaren  Bereik opdrachtgevers, aannemers, toeleveranciers en gebruikers van industriële gebouwen  Projectbeschrijvingen inclusief overzichten van betrokken leveranciers  Multimediaal: communicatiemogelijkheden in print en online  Online: Beschikbaar op Cobouw.nl, vakgebied W- en E-installatie

15-07-14 15:46 7/16/2014 8:11:55 AM

Bezoek ons op World of Technology and Science Stand 11E063

www.testo.nl/885

14TES53

Testo Uw partner in meettechniek voor procesoptimalisatie en preventief onderhoud!

28

Wars van dikdoenerij, rangen of standen

32

18

NIEUWS 06 VDL ziet winst ruimschoots verdubbelen

Passend bij de woelige historie van het bedrijf sloot in 2012 de Limburgse autofabriek Nedcar bijna haar poorten. In november van dat jaar rolde de laatste Mitsubishi Colt van de band. Maar VDL-topman Wim van der Leegte wist een deal te beklinken met het Duitse BMW. En afgelopen zomer opende koning Willem-Alexander de vernieuwde fabriek die door de VDL Groep grondig is verbouwd en geschikt gemaakt voor de productie van Mini’s. Inmiddels zijn er al ruim 3.000 exemplaren geproduceerd en men verwacht dit jaar op 30.000 uit te komen. Volgens Wim van der Leegte spreken we hier over de modernste autofabriek ter wereld. Hij verwacht binnen enkele jaren 3.000 mensen aan het werk te hebben. En er is meer goed nieuws. De VDL Groep heeft een goed eerste half jaar gedraaid, de nettowinst verdubbelde tot bijna 60 miljoen euro. VDL Nedcar leverde – door het uitlenen van medewerkers en installatiewerkzaamheden voor BMW – zelfs al een omzetbijdrage van 242 miljoen euro. De omzet ging met 19 procent omhoog tot 1,2 miljard euro. VDL piekt. Vanwege zijn belangrijke rol bij ‘de bevordering en het behoud van werkgelegenheid’ is van der Leegte benoemd tot Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau. Minister van Economische Zaken Henk Kamp noemde Van der Leegte bij de uitreiking een echte ondernemer, wars van dikdoenerij, rangen of standen. ‘Wat de maakindustrie is voor de Nederlandse economie, is Wim van de Leegte voor de maakindustrie.’ Mooier kan ik het niet maken.

Koning Willem-Alexander heropende 17 juli de fabriek van VDL Nedcar in Born. Het was meteen ook het startsein voor de productie van de MINI in Nederland. De heropening van de fabriek heeft VDL geenszins windeieren gelegd. Inmiddels zijn er al ruim 3.000 exemplaren geproduceerd en men verwacht dit jaar op 30.000 uit te komen.

07 Stap in breingestuurde domotica Philips en Accenture hebben proof of concept software ontwikkeld die patiënten met ALS en andere neurodegeneratieve aandoeningen meer onafhankelijkheid zou kunnen bieden. Wanneer een wearable display en de Emotiv Insight Brainware die EEG hersengolven registreert, zijn verbonden met een tablet, zijn ALS patiënten in staat om met hersencommando’s producten te besturen.

OMSLAG 12 Van Hollandse trots naar wereldglorie Vroeger produceerde IHC Merwede vanuit Sliedrecht en Kinderdijk voor de hele wereld. Tegenwoordig staan fabrieken over de hele wereld en ondersteunt IHC zijn klanten lokaal. CEO Bram Roelse legt uit waarom.

COLUMN 17 Anker ingraven Veel organisaties omarmen inmiddels het concept van continu verbeteren of kaizen. Toch hebben veel bedrijven het moeilijk met het verankeren van verbetering in hun dagelijkse werkwijzen. De voorgestelde verbeteringen zijn weliswaar goedbedoeld uit het projectteam voortgekomen, maar zowel dit team alsook de organisatie zijn zich vaak niet bewust van het geheel waarin verbeteringen daadwerkelijk kunnen aarden.

Maarten Legius Hoofdredacteur

4

7/8

augustus/september 2014

Engineering ▶ Manufacturing

Pt7/8

9

38

18 Wat kan de maakindustrie met Industrie 4.0?

Wat is Industrie 4.0, het enigmatische Internet of Things?

Welke voorbeelden zijn er al van in de maakindustrie?

Hoe ver is de Nederlandse industrie hiermee? En wat valt er eigenlijk mee te verdienen? PT Industrieel Management ging op onderzoek uit en haalt de krenten uit de pap.

COMBINATIESPEL 27 Klein is fijn Bij BMW worden de i-series gemaakt in een afzonderlijk bedrijf. Het onderdeel waar momenteel de i3 en i8 worden gemaakt, moest bijna beginnen als een techno starter.

Alles moest anders. Misschien dacht BMW dat echte innovatie alleen maar op die manier tot stand kan komen, los van de ingesleten mechanismen van een groot bedrijf?

28 Hoogleraar TU Twente bepleit scenariodenken De complexiteit van systemen en machines neemt toe, maar hier schuilt ook een gevaar. Als de aanpak van machineveiligheid niet mee evolueert, kan dit enorme problemen veroorzaken. Hoogleraar ontwerptechniek Fred van Houten van de TU Twente pleit daarom voor een andere aanpak van machineveiligheid. De ontwerper speelt hierin een cruciale rol.

32 Pyrolyse-oliefabriek modulair gebouwd

35

12

35 Slanke en snelle keten dankzij QRM SPX Flow Technology ontwerpt en assembleert centrifugaalpompen op klantspecificatie. De fabriek Lean maken door overal Kanban in te voeren bleek daardoor al gauw een illusie. Sinds 2010 past het bedrijf daarom QRM toe, wat tijdswinst creëert op de route van grondstof tot afgeleverd product.

PORTRET 38 ‘Ik wil uit de inhoud blijven’ Vincent Schreuder gaat als bedrijfsleider steeds op zoek naar verbeterpunten zodat Zuidberg een state-of the art fabriek kan blijven. Sinds mei dit jaar is de producent van onder andere fronthefsystemen begonnen met de implementatie van lean. ‘Door de andere aanpak probeer ik de werknemers te prikkelen om zelf over hun eigen processen na te denken’, stelt hij.

DE VERBETERPRAKTIJK 42 Teamwork voorkomt wachtrijen In fabrieken is teamwork noodzakelijk, maar ook elders is samenwerking onontbeerlijk. Niet samenwerken in een bar tijdens de drukke zomermaanden betekent lange wachtrijen en ontevreden klanten. Ook is het belangrijk dat de teamleider aanwezig is en zorgt dat medewerkers worden opgeleid en worden aangesproken op niet gewenst gedrag.

In Hengelo wordt ‘s werelds eerste stand alone fabriek gebouwd voor de productie van pyrolyse-olie, een op biomassa gebaseerd duurzaam alternatief voor fossiele grondstoffen. Wat het bouwproject bijzonder maakt, is dat de installatie modulair in elkaar wordt gezet.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Volg @PTManufacts op twitter of ga naar www.ptmanufacts.nl. Hier vindt u dagelijks updates over de maakindustrie en kunt u zich inschrijven voor de gratis nieuwsbrief!

▶ Supply Chain Management

augustus/september 2014

7/8

5

kort WEEK 28

▶ 17/07 Touwenfabrikant Bexco zal een nieuwe fabriek bouwen op Blue Gate Antwerp. Dit jaar nog zal worden gestart met de bouwwerkzaamheden. De nieuwe fabriek zal naar verwachting in juni 2015 operationeel zijn en vooral touwen voor de offshore-industrie produceren. Ongeveer 25 mensen kunnen er aan de slag, bovenop de honderd werknemers die momenteel bij het bedrijf werken.

WEEK 30

▶ 23/07 Amsterdam Metallized Products (AMP) heeft haar diensten uitgebreid door de overname van activiteiten van Edeldruk. Edeldruk, gespecialiseerd in de productie en levering van gelamineerd karton en papier voor de verpakkingsindustrie werd 27 mei 2014 failliet verklaard. AMP neemt enkele van Edeldruk‘s machines en een aantal medewerkers over.

WEEK 32

▶ 04/08 Softwareproducent Spirit IT uit Eindhoven wordt overgenomen door het industriële concern ABB. Hoeveel het overnamebedrag bedraagt, werd niet bekendgemaakt. Spirit IT produceert meetsystemen voor de olie- en gasindus­ trie. De meetsystemen kunnen exact vaststellen hoeveel olie of gas er in een olietanker of pijpleiding zit. ▶ 08/08 De Kamer van Koophandel en Brainport Development tekenden 15 juli in Eindhoven een samenwerkingsovereenkomst om de internationale dienstverlening aan bedrijven te verbeteren. De nieuwe werkwijze zal de internationale samenwerking op het gebied van technologie en innovatie een krachtige impuls geven.

VDL ziet winst ruimschoots verdubbelen Koning Willem-Alexander heropende 17 juli de fabriek van VDL Nedcar in Born. Het was meteen ook het startsein voor de productie van de MINI in Nederland.

▶ De heropening van de fabriek heeft VDL geenszins windeieren gelegd. Inmiddels zijn er al ruim 3.000 exemplaren geproduceerd en men verwacht dit jaar op 30.000 uit te komen. Bovendien heeft de VDL Groep een sterk eerste half jaar gedraaid. De nettowinst verdubbelde ruimschoots, van 27,5 miljoen euro in de eerste zes maanden van vorig jaar, tot 57,7 miljoen euro.

Sinds de overname van VDL Nedcar door VDL Groep eind 2012, is de autofabriek in Born compleet omgebouwd en heringericht voor

productie van de nieuwe MINI in opdracht van de BMW Group. VDL Nedcar is de enige onafhankelijke autoproducent in Nederland die in serieproductie auto’s assembleert voor derden. Er werken op dit moment ongeveer 2.000 mensen bij VDL Nedcar.

Uitbreiding Eindhovense cleanroomfaciliteit NanoLab@TU/e ontvangt 3,7 miljoen euro uit de Nationale Roadmap grootschalige onderzoeksfaciliteiten voor de fabricage van nieuwe materialen, sensoren en devices met unieke nanostructuren. Deze investering maakt onderdeel uit van het programma Quantum Electrical Engineering dat in totaal 17 miljoen euro toegekend heeft gekregen.

▶ NanoLab@TU/e is de cleanroom faciliteit van de Technische Universiteit Eindhoven, en maakt onderdeel uit van NanoLabNL, een fabricagecentrum voor onderzoek en innovatie in nanotechnologie, met locaties in Twente, Delft, Groningen en Eindhoven.

Er wordt gewerkt aan het ontdekken van nieuwe materialen en materiaalstructuren

met bijzondere quantumeigenschappen.

Deze zijn van belang voor bijvoorbeeld het onderzoek naar het creëren van een quantumcomputer, voor ontwikkeling van piëzomaterialen voor de inktjet-industrie en voor kleinschalige productie van diagnostische devices voor de medische sector.

WEEK 35

6

FOTO: Bart van Overbeeke

▶ 26/08 De Inspectie SZW heeft bij 101 van de 115 geïnspecteerde scheepsbouw- en reparatiewerven overtredingen geconstateerd. Veel overtredingen hebben te maken met het niet voldoende veilig werken in ruimtes met gevaar voor verstikking, bedwelming, vergiftiging of brand. Het gaat dan vooral om het niet of verkeerd uitvoeren van metingen, die noodzakelijk zijn om te bepalen of men de ruimte veilig kan betreden. Maar ook is er onvoldoende aandacht voor valgevaar, het werken met gevaarlijke stoffen en het veilig werken met machines en arbeidsmiddelen.

7/8

augustus/september 2014

Nieuws

Grote JSF-order voor bedrijf uit Almelo Aeronamic, actief in het ontwerpen, ontwikkelen, produceren, onderhouden en leveren van luchtvaart Air Management systemen heeft een contract ondertekend met Honeywell Aerospace voor de levering van speciale hightechsystemen voor de JSF (F35). Het is de bedoeling dat het bedrijf uit Almelo de komende jaren voor zeker drieduizend JSF’s een systeem maakt dat de motor start, elektriciteit genereert en de koeling van de cockpit en elektronica regelt. Aeronamic wordt daarbij verantwoordelijk voor zowel de manufacturing, productie, assemblage als het testen van de zogenaamde Forward Module.

Met de opdracht zou een bedrag van meer dan 200 miljoen euro zijn gemoeid.

PT Index

0,3

0,7

1,2

Producentenvertrouwen in juli op hoogste niveau in drie jaar De stemming onder de ondernemers in de industrie is in juli verbeterd.

Dit blijkt uit de maandelijkse conjunctuurenquête van het CBS. Het producentenvertrouwen, de stemmingsindicator van de ondernemers in de industrie, kwam in juli uit op 1,2 tegen 0,7 in juni en bereikte daarmee de hoogste waarde sinds juli 2011.

Het producentenvertrouwen is samengesteld uit drie deelindicatoren: de verwachte productie in de komende drie maanden, het oordeel over de orderpositie en het oordeel over de voorraden gereed product.

De ondernemers waren in juli licht positief over hun orderpositie. De afgelopen drie jaar was dat oordeel (soms fors) negatief. Ook hun oordeel over de voorraden verbeterde. Daartegenover staat dat ze wat minder positief waren over de productie in de komende drie maanden.

Volgens 77 procent van de ondernemers in de industrie zal de werkgelegenheid in hun bedrijf in de komende maanden niet of nauwelijks veranderen. De groep bedrijven die personeel verwacht aan te trekken, is met tien procent kleiner dan de groep die voorziet personeel te zullen afstoten: 13 procent.

Deze rubriek komt tot stand in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek, www.cbs.nl, telefoon (088) 570 70 70.

stap in breingestuurde domotica Philips en Accenture hebben proof of concept software ontwikkeld die patiënten met ALS (Amyotrofische Lateraal Sclerose of Lou Gehrig’s disease) en andere neurodegeneratieve aandoeningen meer onafhankelijkheid zou kunnen bieden.

▶ Wanneer een wearable display en de Emotiv Insight Brainware die EEG hersengolven registreert, zijn verbonden met een tablet, zijn ALS patiënten in staat om met hersencommando’s Philips producten te besturen. Via de tablet kunnen de producten worden bestuurd door oogen stemcommando’s te gebruiken. Op die manier zouden patiënten voorgeconfigureerde boodschappen kunnen communiceren, om medische assistentie kunnen vragen en een televisie of verlichting kunnen bedienen.

Accenture en Philips hebben de software ontwikkeld die zorgt voor de integratie en interactie tussen deze verschillende technologieën.

Mogelijk productie 3D-tv’s op terrein Philip Morris Op het terrein van Philip Morris in Bergen op Zoom komt mogelijk een televisiefabrikant te zitten. Het Turkse bedrijf Vestel heeft plannen om 3D-tv’s te produceren die een gevoel van diepte geven zonder dat kijkers een speciale bril hoeven te dragen. Deze technologie is afkomstig van het Eindhovense bedrijf SeeCubic. Vestel voert gesprekken met de gemeente en met het Amerikaanse moederbedrijf van SeeCubic. Mocht de fabriek er komen, dan kunnen er 750 tot 1.000 medewerkers aan de slag. Een definitief akkoord is er op dit moment echter nog niet.

Man verongelukt bij ongeval Belgisch ruimtevaartbedrijf In het ruimtevaartbedrijf Sonaca (Société Nationale de Construction Aérospatiale) in Gosselies (Charleroi, België), is een man om het leven gekomen. Hij was aan het werken met een pers die dient om de randen van vliegtuigvleugels te vervaardigen. De mal van de pers die zeven ton weegt, wordt met een afstandsbediening bestuurd en kwam neer op de arbeider. De hulpdiensten konden niets meer doen voor het slachtoffer. Er is een onderzoek ingesteld naar de precieze oorzaak van het ongeval maar er wordt uitgegaan van een menselijke fout. In de fabriek in Gosselies werken ongeveer 1200 mensen.

augustus/september 2014

7/8

7

Nieuws

Nieuwe Clics-fabriek in België Clics, een Belgische speelgoedproducent, gevestigd in Wuustwezel, produceert bouwblokjes waarmee kinderen figuren en bouwwerkjes kunnen maken.

Het bedrijf gaat uitbreiden met een nieuwe fabriek. Volgend jaar zou de bouw moeten kunnen starten, om eind 2015 een deel van de fabriek in gebruik te kunnen nemen.

De fabriek – inmiddels twaalf jaar oud – exporteert naar 42 landen. Naar verwachting zal de productie van het speelgoed in de toekomst nog flink toenemen waardoor er een nieuw gebouw van 5.000 vierkante meter zal worden opgetrokken. Momenteel zijn er zestien werknemers in dienst. Dit lage aantal komt doordat de fabriek volautomatisch draait.

NASA stuurt Nederlandse schoenen de ruimte in NASA heeft schoenen de ruimte in gestuurd die kracht en beweging kunnen meten. Ze werden ontworpen door Xsens uit Enschede, gespecialiseerd in 3D motion-trackingtechnologie in samenwerking met Universiteit Twente.

▶ De krachtmetende schoenen, ForceShoe genoemd, bevinden zich nu aan boord van het International Space Station (ISS). De krachten bewegingssensoren in de schoenen worden gebruikt om de intensiteit van de training

Olympische Spelen voor robots in 2020?

Als het aan de Japanse premier Shinzo Abe ligt, wordt het realiteit: Olympische Spelen voor robots in 2020. In datzelfde jaar worden ook de Olympische Zomerspelen gehouden in Japan.

De robotspelen maken deel uit van het plan van de Japanse premier om de wereld te laten zien wat er tegenwoordig mogelijk is met robottechnologie. Volgens Abe is Japan pionier in de robotindustrie. Tijdens de Spelen moeten robots uit diverse landen het tegen elkaar opnemen in diverse discipline. Hoe realistisch de plannen zijn voor een Olympische Spelen voor robots zal de toekomst moeten uitwijzen. Op dit moment zijn robots nog niet heel autonoom.

van de astronauten te analyseren en wellicht te optimaliseren.

Weerstandstraining is noodzakelijk om te zorgen dat astronauten een gezonde spieren botmassa behouden tijdens langdurige blootstelling aan omgevingen met microzwaartekracht. NASA zoekt een draagbare en betrouwbare manier om krachten te meten voor astronauten die trainen op de Advanced Resistive Exercise Device (ARED), een gespecialiseerd trainingsapparaat dat op het ISS is geïnstalleerd.

Grootste trefpunt voor technologie, wetenschap en industrie Van dinsdag 30 september tot en met vrijdag 3 oktober 2014 vindt de beurs World of Technology & Science plaats. Deze technologiebeurs bestaat uit vier werelden: World of Automation, World of Laboratory, World of Motion & Drives en World of Electronics. De beurs biedt een breed aanbod van leveranciers en dienstverleners uit o.a. industriële automatisering en aandrijftechniek aan.

▶ Naast de vier werelden staan ook de beurzen Macropak, Industrial Processing, en Industrial European Dairy Show in de Jaarbeurs. Met deze co-locatie ontstaat het grootste trefpunt voor de technologie, wetenschap en industrie in de Benelux.

Naast het beursgedeelte worden diverse

seminars georganiseerd over actuele onderwerpen: • Trending topics als cyber security en de controlekamer van de toekomst krijgen aandacht.

• Vanuit de wereld Motion & Drives wordt een conferentieprogramma aangeboden.

• In het lezingenprogramma van ‘Aandrijftechniek voor Offshore’ komen voorbeelden aan bod zoals Offshore windparken, uitdagingen met extreem lage temperaturen en de technische aanpak voor de aandrijving en besturing van een complete FPSO. • Het ‘Robotica seminar’ laat voordelen van robottoepassingen zien voor een effectieve en efficiënte productie.

• Het ‘Green Deal Industrial Efficiency’ seminar geeft antwoord op de vraag: ‘Hoe zijn

augustus/september 2014

7/8

concrete energie- en kostenbesparingen te realiseren door het toepassen van efficiënte aandrijfsystemen?’

• Het seminar ‘Hygiënisch Ontwerpen & Aandrijftechniek’ biedt een overzicht van normeringen en wet- en regelgeving tot praktische besturingsoplossingen.

• Vanuit Holland High Tech wordt het seminar ‘Voortdurende ontwikkeling van technisch vakmanschap, kennis en kunde op weg naar de top’ aangeboden.

World of Technology & Science : www.wots.nl Macropak: www.macropak.nl Industrial Processing: www.industrialprocessing.nl Industrial European Dairy Show: www.industrialeuropeandairyshow.com

9

Niet te missen: de Industrial European Dairy Show

M

et trots melden wij onze deelname aan de Industrial European Dairy Show, een vooruitstrevend evenement met focus op innovatie in de zuivelsector.

Multivac staat als verpakkingsdeskundige op dit face-to-face platform om te spreken over duurzaamheid, efficiency en afvalmanagement. Graag delen wij onze innovaties met u. Registreer u gratis via www.industrialeuropeandairyshow.com

www.multivac.nl | +31 348 436570

P140127 MULTIVAC Adv IEDS 185x60mm.indd 1

GRATIS ANG! TOEG DT U AAN VIA MEL DE SITE VAN HET EVENEMENT.

cten, Verse zuivelproduak verantwoord verp t!

Fischbein’s nieuwe TOS 3000

bedrijfsprofielen

Lasmachine voor hermetische, stofdichte zakkensluiting is te zien op onze stand 01.B074 tijdens Macropak

Multivac bv

Pompmolenlaan 15 3447 GK WOERDEN Tel. +31 (0)348 436570 marketing@multivac.nl www.multivac.nl Multivac neemt deel aan de Industrial European Dairy Show.

Multivac is wereldwijd marktleider in dieptrek verpakkingsmachines en produceert een uitgebreid assortiment traysealers, vacumeermachines, kamertransportbandmachines, etiketteermachines, systemen voor kwaliteitscontrole en automatisering oplossingen. Multivac is met haar verpakkingsoplossingen een grote speler in de kaasindustrie en investeert veel tijd en geld in innovaties op het gebied van bijvoorbeeld duurzaamheid, efficiency en afvalmanagement.

Op de Industrial European Dairy Show zullen twee gerenommeerde klanten van Multivac hun verhaal doen over hoe de samenwerking met Multivac tot innovatieve oplossingen heeft geleid.

26/08/14 16:29

2014

De TOS (Tape-Over-Sewn) 3000 lasmachines zorgen voor zowel een attractieve als een sterke en stofdichte sluiting van papieren of plastieken zakken. De machines zijn leverbaar in twee versies: de TOS 3000-SW (te installeren achter een naaimachine) en de TOS 3000-SL. De eerste brengt een Hot-melt of PE-coated tape aan over de stiknaad van de zakken. De tweede versie last zakken aan de binnenkant en brengt gelijktijdig aan de bovenkant van de zak een Hot-melt of PEcoated tape aan.

Voordelen van deze NIEUWE lasmachine t.o.v. andere lasmachines

TOS 3000 zakkensluiting: Hot melt tape , die stiknaad bedekt

• Elektrische kolom als standaard voor gemakkelijke hoogteverstelling • Invoerapparaat • Pneumatisch mes voor het afsnijden van de tape • Een sterke, duurzame en stofdichte sluiting • Voorkomt verlies van product en verontreiniging van buitenaf • Gemakkelijk te combineren met naaisysteem

FISCHBEIN COMPANY THE LEADER IN BAG CLOSING TECHNOLOGY

0032 (0)2 555 11 70

Rolan Robotics BV

www.fischbein.com/eastern | sales@fischbein.be

Postbus 135 1620 AC HOORN De Corantijn 6 1689 AP ZWAAG Tel. +31 (0)229 248484 Fax. +31 (0)229 272707 www.rolan-robotics.com

Tijdens de Macropak/ Dairy show toont Rolan Robotics in samenwerking met Doeschot een handlingrobotsysteem met een Stäubli robot in HE uitvoering (Humid Environment). De afgesloten connectoren, de coating en afdichtingen zijn zodanig aangebracht dat de robot eenvoudig onder druk nat is te reinigen Rolan Robotics BV, Hal 4 DS04 www.rolan-robotics.com

Rolan Robotics levert sleutelklare robotsystemen voor industriële toepassingen. Voor de verpakkingsindustrie, de voedingsmiddelenindustrie, de brood- en banketindustrie en de zuivelindustrie heeft het bedrijf succesvol robotsystemen geleverd. Het heeft hierbij de beschikking over 3 merken robots welke ieder een specifiek toepassingsgebied kennen. Aangezien het bedrijf ook gebruikte robotsystemen levert is er voor alle automatiseringsvraagstukken, zowel technisch als financieel een passende oplossing te vinden.

10

7/8

Macropak 30 september t/m 3 oktober Jaarbeurs Utrecht www.macropak.nl

augustus/september 2014

Nieuws Topproductie EUV-machine ASML Een EUV-machine van ASML heeft onverwacht een productie bereikt van 637 wafers in 24 uur. ASML is erg tevreden met dit resultaat. Het goede nieuws rond de nieuwe technologie zorgde ook meteen voor een stijging op de beurs. Bij hoge volumes sloot het aandeel 14 procent in de plus op 70,88 euro. Het Veldhovense bedrijf heeft hiermee een beurswaarde van 31,2 miljard euro.

▶ De ontwikkeling van de Extreem Ultraviolet Licht-technologie is niet eenvoudig. ASML slaagde er niet in om de productie snel op te voeren en hoopte tegen het einde van 2014 vijfhonderd wafers per dag te kunnen produceren. Maar de technologie werkt beter dan verwacht. Het aantal is nu al ruim overschreden bij een machine die door IBM wordt gebruikt op het EUV Center of Excellence in Albany, VS. Of andere klanten gelijkaardige productieniveaus worden gehaald, werd niet meegedeeld.

Crisis voorbij voor toeleveranciers procesindustrie Voor de Nederlandse toeleveranciers aan de procesindustrie gaat de markt al enkele jaren crescendo. De omzetten hebben zich veel beter ontwikkeld dan aanvankelijk werd verwacht en ook voor de komende jaren blijven de vooruitzichten goed. De innovatiekracht, kwaliteit en flexibiliteit van veel bedrijven uit deze sector staan zo goed aangeschreven, dat multinationals hun Nederlandse toeleveranciers meenemen naar grote internationale projecten.

Want in het buitenland liggen de groeikansen.

▶ Sinds de vorige editie van Industrial Processing, de tweejaarlijkse vakbeurs voor de natte en droge procesindustrie, heeft met name de zuivelindustrie fors geïnvesteerd in Nederland. Daarnaast bouwen multinationals nieuwe capaciteit op in opkomende markten. Een andere belangrijke sector, de chemie en petrochemie, heeft zich veel min-

der uitbundig ontwikkeld. Onder andere de matige gang van zaken in de automotiveindustrie en de daaraan gekoppelde investeringen in de kunststoffen productie drukt hier de investeringen.

Industrial Processing 2014: www.industrialprocessing.nl

Gestandaardiseerd snellaadsysteem voor elektrische en hybride bussen In een wereldwijd geldende overeenkomst is vastgelegd dat ABB en Volvo intensief zullen samenwerken aan snellaadfaciliteiten voor elektrische en hybride bussen.

Hiermee leveren beide bedrijven een belangrijke bijdrage om stedelijke e-mobiliteit zo snel mogelijk te realiseren.

▶ ABB, gespecialiseerd in industriële automatisering en elektrische energievoorziening en auto- en busfabrikant Volvo gaan samen de direct current (DC) snellaadsystemen ver-

der ontwikkelen en toepassen voor elektrische en hybride autobussen.

De samenwerking moet leiden tot een gestandaardiseerd laadsysteem voor elektrische en hybride bussen. ABB en Volvo zullen hun wederzijds expertise op de vakgebieden van energienetten en elektrische bussen inzetten om een gezamenlijke laadstandaard te realiseren. Hierbij valt te denken aan communicatieprotocollen voor de onderdelen van de infrastructuur, het elektrische net en de voertuigen zelf.

augustus/september 2014

7/8

NextDent lanceert 3D-printconcept voor tandheelkunde Dankzij een samenwerking van NextDent met TNO Eindhoven en RapidShape zorgt 3D printen nu in de tandtechniek en tandheelkunde voor een bijzondere innovatie. Met de nieuwe 3D-printers kunnen tandlaboratoria onder meer individuele lepels, modellen, boormallen, tijdelijke kronen en bruggen printen.

Deze innovatie kan voor de tandtechniek en tandheelkunde een enorme kostenbesparing betekenen terwijl ook een grotere nauwkeurigheid mogelijk is. De printbare materialen voor de tandheelkunde zijn CEgecertificeerd en biocompatibel waardoor ze voor een breed scala aan toepassingen inzetbaar zijn. De printers maken gebruik van een open source die ervoor zorgt dat laboratoria verschillende softwarepakketten kunnen implementeren.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Volg @PTManufacts op twitter of ga naar www.ptmanufacts.nl. Hier vindt u dagelijks updates over de maakindustrie en kunt u zich inschrijven voor de gratis nieuwsbrief!

11

IHC: DICHT op de klant zitten blijft trend

Van Hollandse trots naar wereldglorie Vroeger produceerde IHC Merwede vanuit Sliedrecht en Kinderdijk voor de hele wereld. Tegenwoordig staan fabrieken over de hele wereld en ondersteunt IHC zijn klanten lokaal. CEO Bram Roelse legt uit waarom: ‘Wij Nederlanders zijn geneigd te denken dat in Nederland alles beter is, maar dat is niet altijd zo. Die gedachte kan de blik vertroebelen op hoe andere landen zich ontwikkelen.’

Tekst Leendert van der Ent Foto’s Eric de Vries, IHC Merwede

▶

Vernuftige technologie heeft IHC Merwede het wereldmarktleiderschap opgeleverd in de markt voor gereedschappen voor de natte mijnbouw en baggeractiviteiten. Het bedrijf zet in 2014 letterlijk een kroon op dit werk: sinds 20 juni bevat het bedrijfslogo het kroontje van een Koninklijk bedrijf. De wortels van het bedrijf gaan al 325 jaar terug. Hoe imposant de geschiedenis van IHC ook is, CEO Bram Roelse blikt liever vooruit dan terug. Hij ziet een verdere verbreding van het productportfolio voor zich, een strategie die zo’n acht jaar geleden werd ingezet. ‘Al zal het altijd gaan om gereedschappen voor alles wat drijft in de maritieme markt, van zee­ niveau tot oceaanbodem.’

Maximale beschikbaarheid Baggerschepen en -gereedschappen zijn de laatste halve eeuw erg belangrijk voor IHC. Roelse: ‘Van 2006 tot en met 2011 was er een sterke groei, daarna stabiliseerde de markt voor baggerschepen. De komende jaren zullen worden gedomineerd door vervangingsvraag en gaten opvullen in het portfolio. We vragen onszelf over de acyclische baggermarkt nog steeds af of deze nu vooruitloopt of achterloopt op de varkenscyclus. Enerzijds was het altijd een markt van traditionele aannemerij, met conservatieve financiering van investeringen. Er moest eerst worden verdiend voordat er nieuwe schepen kwamen. Anderzijds staan onze klanten met hun baggeractiviteiten voor landaanwinning of havenbouw aan het begin van nieuwe economische ontwikkelingen.’

12

7/8

augustus/september 2014

Overigens verandert deze markt ook, stelt Roelse. In de moderne baggeraannemerij valt een investeringsbeslissing meer op basis van economische dan op technische gronden.

Daarop past IHC Merwede als technisch bedrijf dat vanouds optimale techniek nastreeft, het aanbod aan. Roelse: ‘Wat heeft de klant echt nodig? Kunnen we dat ook in serie bouwen of op een andere manier de kosten reduceren? In de huidige baggerwereld, met een beperkt aantal grote aanbieders, kiest de klant voor een aantal schepen met een beperkter inzetbereik. Die kunnen de bulk van het werk aan. Daarnaast hebben ze op het westelijk en het oostelijk halfrond de vlaggenschepen zoals een rotscutterzuiger of megahopper voor de uitdagendere opdrachten. Dit betekent dat we anders moeten innoveren. Naast technische hoogstandjes richten we ons ook op geoptimaliseerd onderhoud, minimale slijtage, korte bunkertijden en eenvoudige vervanging van onderdelen. Maximale beschikbaarheid staat centraal.’

Groeiende offshore Gereedschappen voor de natte mijnbouw staan al sinds de samensmelting van bedrijven in de IHC-groep in 1943 op het programma. De laatste jaren ging veel aandacht uit naar deep sea mining, de winning van bijvoorbeeld mangaanknollen op grote diepte in zee. Roelse: ‘De groeiende schaarste aan onder andere zeldzame aardmetalen gaf het onderzoek een impuls, maar er is momenteel voldoende beschikbaarheid.

Daarom geven mijnbouwbedrijven meer prioriteit aan hun

omslag

▶ FACTS Omzet:

In 2013 behaalde IHC Merwede 56 miljoen winst op een omzet van een kleine één miljard euro.

Producten: apparatuur voor natte mijnbouw en baggeractiviteiten, offshore-gereedschappen Markt: wereldwijd Personeel: 3200 werknemers Vestigingen: Nederland, Brazilië, China, Kroatië, Frankrijk, India, Maleisië, het Midden-Oosten, Nigeria, Singapore, Slowakije, Zuid-Afrika, Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Koninkrijk en Oostenrijk

augustus/september 2014

7/8

13

▶

cashflow dan aan investeringen in innovatieve winningsmogelijkheden. De echte pilots blijven uit, laat staan operationele exploitatie.’

Verbreding betekent dan ook vooral: in de offshore. De klapper was de opdracht van zes schepen voor Petrobras, voor een miljard euro. Roelse: ‘Vergeet daarnaast de losse gereedschappen niet, zoals handling-systemen en hydrohammers.

Ook die activiteiten bouwen we uit. IHC Hydrohammer is nu drie keer zo groot als tien jaar geleden.’ De energiemarkt is zeer dynamisch. Hier is wel degelijk investeringsbereidheid om schaarste te voorkomen. Roelse: ‘Recente politieke ont-

torens, ploegen en trenchers. Dit bedrijfsonderdeel lanceerde onlangs de innovatieve hi-traq trencher, ‘s werelds eerste, op afstand bediende, viersporen onderwater ‘sleuvengraver’, speciaal ontwikkeld voor het leggen van kabels voor offshore windparken in de zeebodem.

Substitutie-innovatie Er is geen betere garantie voor de toekomst van een bedrijf dan innovatie, vindt Roelse: ‘Vanuit de baggerpraktijk weten wij dat de vorm van de scheepsromp nog altijd niet is uitontwikkeld. Het vinden van de optimale rompvorm voor

‘Wij Nederlanders zijn geneigd te denken dat in Nederland alles beter is, maar dat is niet altijd zo. Die gedachte kan de blik vertroebelen op hoe andere landen zich ontwikkelen.’ wikkelingen moedigen dit aan: veel landen willen hun energievoorziening veiligstellen, zowel via fossiele brandstoffen als via wind op zee. Ze streven er daarom naar zoveel mogelijk onafhankelijkheid van energieleveranties uit politiek instabiele regio’s.’ De markt vraagt om technische oplossingen voor meer productietijd tijdens moeilijke weersomstandigheden en in steeds dieper water.’

Behalve door autonome groei groeit IHC in de offshore ook door overnames, zoals die van het Britse The Engineering Business in 2008. Tweehonderd man leggen zich hier toe op het ontwerpen van pijp- en kabellegsystemen, inclusief

14

7/8

augustus/september 2014

varen bij zowel hoge als lage snelheid, in diep en ondiep water en met een geladen en ongeladen schip is extreem complex. We hebben er veel programmatuur voor, we meten alles en maken samen met onder andere onderzoeksinstituut MARIN voortdurend verbeteringsslagen.’

Tegenwoordig krijgen veel schepen pods, een voortstuwingsen manoeuvreersysteem waarbij de schroef aan een aparte, draaibare behuizing (pod) onder het schip zit. Dat biedt nieuwe mogelijkheden voor de rompvorm ten opzichte van de traditionele schroefaslijn met roer. ‘De ontwikkeling van de romp staat nooit stil en deze kennis vanuit de bagger­

wij als onze klanten. Dit blijft dan ook de trend voor de komende jaren, evenals meer geïntegreerde projecten, waarin bagger- en offshorewerkzaamheden bij onze klanten samenkomen.’

Dit brengt met zich mee dat IHC tegenwoordig over de hele wereld actief is, in veertien landen. ‘Vestigingslocaties selecteren we niet in eerste instantie op loonkosten. We kijken naar lange termijn stabiliteit. Beschikbaarheid van technisch personeel, goede infrastructuur en het afdekken van valutarisico’s zijn keuzecriteria die zwaarder doorwegen.

China, Zuidoost-Azië en Brazilië zijn belangrijk en ook in Afrika zijn we aanwezig. Vooral in Zuidoost-Azië is een enorme drive voor ontwikkeling en dat biedt mogelijkheden. Niet toevallig spoort dit beleid in hoge mate met de aanwezigheid van onze klanten.’

Bram Roelse: ‘Het allermooiste zijn natuurlijk echt nieuwe vindingen, waarvan iedereen achteraf vraagt: ‘zo simpel en effectief, waarom is dat niet eerder bedacht?’’

wereld kunnen wij meteen toepassen in de offshore, waar het ons op voorsprong zet’, geeft Roelse aan. ‘Andersom kunnen we de milieufocus uit de offshore toepassen op de baggerwereld: omgaan met strengere eisen, minder uitstoot, minder oliesmering, minder overdimensionering.’

Het is een voorbeeld van substitutie-innovatie: inzet van een bestaande toepassing op een ander werkterrein.

Nieuwe vindingen IHC Merwede werkt daarnaast aan perfectionering van bestaande technieken. Een mooi voorbeeld levert IHC Mining met de verbetering van het snijden in harde grond onder hoge druk op grote diepte. ‘Maar het allermooiste zijn natuurlijk echt nieuwe vindingen, waarvan iedereen achteraf vraagt: ‘zo simpel en effectief, waarom is dat niet eerder bedacht?’’, aldus Roelse. Ook daarvan geeft hij een voorbeeld, bij IHC Offshore: heien met water in diep water. ‘Aan water geen gebrek, maar tot voor kort was niemand er opgekomen om een heiblok aan te drijven door een kolom water om palen de zeebodem in te krijgen.’

Lokale ondersteuning IHC Merwede bedient de wereldwijde klantenkring met deze en andere innovaties, producten en diensten sinds een jaar of acht steeds meer lokaal. Roelse: ‘Je kunt niet uitsluitend de verkoop internationaal aanpakken, je moet tegenwoordig internationaal aanwezig zijn en lokaal ondersteuning en service bieden. Klanten ontwikkelen zich en verlangen dat ze zo goed mogelijk kunnen werken met onze producten. Dat betekent ondersteuning bij het gebruik, training van personeel en snelle levering van benodigde reservedelen. Van een dergelijke benadering, dicht op de klant, profiteren zowel

Juiste verhouding IHC benut de wereldwijde aanwezigheid ook voor sourcing van componenten en de werving van medewerkers, al wil Roelse de krapte aan technisch personeel in Nederland niet dramatiseren. ‘We kunnen voldoende technisch personeel aantrekken, al is het aanbod aan toppers altijd schaars. Het betekent voor ons beslist geen beperking van onze groei en is ook geen voorname reden om naar het buitenland te gaan.’

Wel verandert de verdeling van werkzaamheden tussen Nederland en het buitenland. ‘Engineering blijft in Nederland, terwijl productie meer en meer elders plaatsvindt. In 2007 werden de eerste turnkey schepen in het buitenland gebouwd – op dat moment puur vanwege capaciteitsgebrek in Nederland. Sindsdien hebben we veel kennis en ervaring opgebouwd en die rollen we verder uit, waardoor de omslag langzaam doorzet. In Nederland hebben we als land onze zaakjes best op orde, maar tegen een prijskaartje. Het is gevaarlijk te denken dat wij in Nederland de enigen zijn die een kunstje beheersen en alles beter doen. Dat kan je blik vertroebelen op de kennis die elders aanwezig is en op de snelle ontwikkeling die andere landen doormaken. Het gaat om de verhouding tussen kennis, kostprijs en mogelijkheden - die verhouding moet goed zijn.’

Groot beginnen Lokaal bouwen betekent ook lokaal inkopen en het lokale proces managen. Roelse: ‘Dat is een kwaliteit die we hebben aangeleerd en die we doorontwikkelen: selecteren, aannemen, coachen, ondersteunen. De verleidelijkste en grootste fout die je kunt maken, is krap beginnen. Je moet juist met voldoende body beginnen, zo hebben wij in de praktijk pijnlijk duidelijk ondervonden. Opschakelen bij problemen komt je duur te staan. Bij de opstart moet je voldoende eigen specialisten aanwezig hebben; kennis moet je eerst overdragen voordat je op lokale partijen kunt terugvallen.’

Binnen IHC Merwede bracht de internationalisering een cultuurverandering op gang. Kennis moet bijvoorbeeld zorgvuldig worden gemanaged en centraal beheerd. ‘Vanouds zijn we technisch gefocust, maar bij dit soort trajecten draait het vooral om sociale en procesmatige vaardigheden. Bovendien moeten veel activiteiten uit de BV’s naar centrale ‘shared services’ afdelingen komen op het gebied van ICT, financiën, wet- en regelgeving, zodat de BV’s zich op hun business kunnen concentreren. Die aspecten moeten we ons de komende jaren verder eigen maken om concurrerend te blijven.’ ◁

augustus/september 2014

7/8

15

Oplossingen op maat:

Meten, regelen en registreren van temperatuur Tempcontrol is specialist op het gebied van meten, regelen en registreren van temperatuur, vocht en dauwpunt. Wij produceren temperatuursensoren en leveren instrumentatie van bekende merken als AsconTecnologic, ASL, Dostmann, Inor, MBW, Giussani en Kambic.

Bezoek onze stand 11E04 op de WoTS beurs.

Gratis voorregistratie op tempcontrol.nl

Levering van instrumentatie en accessoires Eigen productie temperatuursensoren Uitvoeringen op klantspecificatie Standaard uitvoeringen Eigen kalibratielaboratorium

t: 015 - 251 18 31 • tempcontrol.nl • info@tempcontrol.nl

De producent die u zoekt, heeft het CBI al gevonden!

Fors scherper inkopen of uitbesteden?

Uitbesteden naar of inkopen in opkomende markten / ontwikkelingslanden kan grote voordelen opleveren: kostenbesparing, versterken concurrentiepositie, capaciteitsvergroting en flexibiliteit.

Sectoren Metaalbewerking, onderdelen en componenten voor industriĂŤle toepassing, electronische componenten en systemen.

Een goede voorbereiding is essentieel Veel bedrijven hebben door het CBI inmiddels winstgevende, duurzame relaties met leveranciers in ontwikkelingslanden. Het CBI adviseert ondernemers bij de aanpak, het vinden van de juiste partner en bij de begeleiding van het traject.

Het CBI Het Centrum tot Bevordering van de Import uit ontwikkelingslanden (CBI) is een agentschap van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Sinds 1971 ondersteunt het de export van producten en diensten naar de EU. Het doel van het CBI is bij te dragen aan de economische ontwikkeling in ontwikkelingslanden door exportbevordering uit deze landen. www.cbi.eu tel 088-602 4333

CBI VA 185x124.indd 1

7/11/14 12:34 PM

COLUMN ▶ Rob van Stekelenborg Dany Jacobs Daan Kersten Egbert-Jan Sol

Anker ingraven ▶ Veel organisaties omarmen inmiddels het concept van continu verbeteren of kaizen. Toch valt mij op hoe moeilijk zij het hebben met het verankeren van verbetering in hun dagelijkse werkwijzen. De voorgestelde verbeteringen zijn weliswaar goedbedoeld uit het verbeter- of projectteam voortgekomen, maar zowel dit team alsook de organisatie als geheel zijn zich vaak niet bewust van het geheel waarin verbeteringen daadwerkelijk kunnen aarden. Daardoor verwateren de veranderingen vaak al snel, blijven structurele prestatieverbeteringen uit en kan het zelfs zo zijn dat de organisatie erg sceptisch wordt ten aanzien van toekomstige verbeterinitiatieven.

Training Wat kunnen bedrijven hieraan doen? Om maar in zeevaarttermen te blijven, dient allereerst het anker te worden uitgegooid en moet er genoeg ketting worden gevierd zodat het anker zich ook daadwerkelijk ingraaft.

Elke voorgestelde verbetering moet leiden tot een nieuwe standaard werkwijze die voldoende wordt gedragen door de medewerkers en waarin iedereen voldoende is getraind. Enkel dan kan het anker zich ingraven. Blijven hangen in papieren voorstellen zonder uitwerking of testen op de werkvloer is bij voorbaat al gedoemd te mislukken. Nieuwe werkwijzen opstarten zonder voldoende training en acceptatie door alle ploegen zal het ook niet eenvoudig maken het anker te laten pakken.

Rob van Stekelenborg is directeur en oprichter van Dumontis.

Hij adviseert en ondersteunt organisaties bij het verbeteren van hun operaties, van strategie tot en met uitvoering.

Om een ankerwacht autonoom te maken en ervoor te zorgen dat deze niet voor elk wissewasje de kapitein en stuurlieden aan boord vraagt, moet de ankerwacht weten hoe hij om moet gaan met bepaalde situaties zoals een krabbend anker of de wind die is gedraaid. In Lean wordt daarbij vaak gesproken van een standaard reactie. Voor elke vooraf gedefinieerde situatie zijn standaard reacties vastgelegd en de operationele teams zijn hier ook in getraind. Bij ontbrekende standaard reacties dient natuurlijk wel te worden geëscaleerd naar het management.

Ankeren Kapitein en stuurlui willen natuurlijk wel graag weten welke niet geplande of zelfs geheel onvoorziene en geëscaleerde situaties er zich voor hebben gedaan. Voor al deze situaties moet worden bekeken hoe ze zijn te voorkomen en welke afdoende corrigerende maatregel voorhanden is voor de ankerwacht. In een Lean organisatie is dat de volgende “laag” die ervoor moet zorgen dat nieuwe verbeteringen “pakken”. Problemen, afwijkingen en nieuwe situaties moeten worden vastgehouden en geanalyseerd. Maatregelen om deze situaties in de toekomst te voorkomen moeten in de standaard werkwijze hun plek vinden. Het “ankeren” zal op deze manier elke keer beter gaan en tot steeds minder problemen leiden.

Verbeteringen houden niet

vaak stand. Het is alsof het anker niet houdt. Tijd dus voor een andere aanpak.

Nazorg Nadat het anker is uitgegooid, is het vervolgens van belang zeker te stellen dat het anker ook daadwerkelijk goed ligt. In een bedrijf moet in de eerste dagen en weken nadat een nieuwe standaard is geïmplementeerd intensieve nazorg worden verleend.

Onvoorziene situaties dienen te worden geadresseerd. Zelden blijft de initiële standaard in zijn geheel onveranderd.

‘Niets is zo veranderlijk als het weer’, zegt men wel. Vandaar dat men op een schip dat voor anker ligt vaak wel een ankerwacht instelt. De ankerwacht moet situaties vaststellen die om actie vragen. Ook binnen een organisatie zou zo’n ankerwacht permanent actief moeten zijn. Dit is het doel van visueel management: het mogelijk maken van de tijdige detectie van situaties die afwijken van de standaard; en dat door iedereen die op de werkvloer actief is.

Via de ankerwacht kom ik bij de zogenaamde standaard reacties.

Routines Als laatste “laag” passen goede Lean organisaties zogenaamde management routines toe. Kapitein en stuurlui maken met vaste regelmaat hun rondes en beoordelen of de standaard werkwijzen nog worden gevolgd, of het materiaal nog in orde is en of de standaard reacties bijvoorbeeld worden toegepast. Daar waar afwijkingen worden geconstateerd, worden de noodzakelijke acties geïnitieerd. Dit wordt in Lean organisaties ook wel als standaard werk voor managers aangeduid.

Bij veel organisaties stokt het vaak al bij de eerste stappen: het correct uitgooien van het anker en het zekerstellen dat het zich ingraaft. Maar zelfs als dat redelijk op orde is, ontbreken vaak de ankerwacht, de benodigde standaard reacties en escalaties en de structurele probleemoplossing. Laat staan dat de management routines gedisciplineerd zijn ingevoerd. Want kapitein en stuurlui zijn natuurlijk uitgesloten van standaardisatie… Het wordt tijd om wat in de zeevaart gebruikelijk is, eens aan wal toe te passen:▶ Laat de beste stuurlui eens aan wal komen! ◁

augustus/september 2014

6/7

17

Datarevolutie is game changer van jewelste

Wat kan de maakindustrie met Industrie 4.0?

Wat is Industrie 4.0, het enigmatische Internet of Things? Welke voorbeelden zijn er al van in de maakindustrie? Hoe ver is de Nederlandse industrie hiermee? En wat valt er eigenlijk mee te verdienen? PT Industrieel Management ging op onderzoek uit en haalt de krenten uit de pap.

Tekst Inge Janse Foto’s Komet, Siemens, Bitkom

▶

Zoals social media een paar jaar geleden dé term was die in de industrie rondzoemde – ‘We moeten iets met Twitter!

Snel, huur een stagiair met een smartphone in!’ – is Industrie 4.0 dé hype van nu. Het equivalent van het Internet of Things moet ervoor zorgen dat in fabrieken alle machines, producten en diensten op één netwerk aangesloten zijn en – binnen en buiten de fabriekspoorten – informatie delen voor optimale productie, voorspelbaar onderhoud en klantspecifiek maatwerk.

Maar net zoals social media initieel voor meer verwarring dan zegeningen zorgde, zijn ook de kansen en uitdagingen van Industrie 4.0 nog vaak in nevelen gehuld. PT Industrieel Management boog zich daarom over de vrijwel schier oneindige hoeveelheid informatie over Industrie 4.0, sprak met diverse experts, en destilleert daaruit de belangrijkste onderdelen voor de maakindustrie.

1: Wat is Industrie 4.0?

De term Industrie 4.0 speelt leentjebuur bij de sociale revolutie op het internet van rond 2005, Web 2.0 gemunt. Het internet transformeerde zich toen van een anoniem netwerk vol eenrichtingsverkeer naar een sociaal web van interactie, samenwerking en cocreatie, met Wikipedia als bekendste voorbeeld. Industrie 4.0 wordt gezien als een minimaal even grote revolutie, alleen dan voor de wereld van fabrieken en machines.

Maar wat ís Industrie 4.0? Daarvoor kunnen we het beste de oceaan oversteken richting de Verenigde Staten, aangezien dezelfde revolutie daar wél een logische naam heeft: the

18

7/8

augustus/september 2014

Internet of Things. In de nieuwe industrie zijn namelijk alle onderdelen van een fabriek draadloos aangesloten op een netwerk. Machines vertellen hieraan hoeveel ze maken, wat hun status is en welke onderdelen er gaan slijten. Ook de producten praten met het systeem: via sensoren geven ze door waar ze zijn en of ze in goede staat verkeren. Bovendien kan van buitenaf aan de fabriek worden verteld hoeveel er moet worden geproduceerd, waarna de machines zich automatisch aanpassen.

Inderdaad: de fabriek van de toekomst werkt ook een stuk autonomer dan de huidige bedrijven. Bij een verandering in vraag past de fabriek zijn productie aan, en bij een storing verzint het systeem een alternatieve route. Pas als echt alles in de soep loopt, trekt het netwerk aan de bel. Helemaal overbodig wordt de mens dus niet.

De autonomie heeft als bijkomend voordeel dat maatwerk en kleine oplages veel makkelijker en goedkoper realiseerbaar zijn, aangezien de machines zichzelf kunnen instellen. Daarnaast betekent autonomie dat een fabriek niet meer per se een statische opstelling van componenten is. Analisten vergelijken Industrie 4.0-fabrieken dan ook met Lego-bouwpak-

Industrie 4.0

ketten, waarbij een bedrijf – afhankelijk van vraag en aanbod – modules toevoegt en verwijdert.

Openheid Klinkt goed natuurlijk, maar om een Internet of Things te realiseren is er veel openheid nodig in de productieketen.

Laat Duitsland, aanvoerder van deze revolutie, daar van oudsher nou nét niet om bekendstaan. In 2012 heeft het kabinet van Angela Merkel daarom een industriebreed beleid gemaakt dat alle hinderlijke schotten en hekken moet wegnemen. Daarnaast moeten ook de fabrieken zelf op de schop, want Industrie 4.0 vereist dat alle machines, materialen en producten voorzien zijn van sensoren en de nodige IT. De software die machines aanstuurt, krijgt dus een veel prominentere rol. Eén van de vereisten daarvoor is dat deze programma’s niet meer in de apparaten gebakken zitten, maar op een centrale server draaien. Via die locatie in de cloud kan de programmatuur op elk moment worden bijgewerkt en zichzelf aanpassen op basis van alle andere software die daar draait.

Klinkt dat allemaal nog een beetje vaag en zweverig in de oren? Dat kan kloppen, want veel concrete praktijkvoorbeelden zijn er nog niet. Deze vierde revolutie is namelijk verre van gerealiseerd. Experts zijn het erover eens dat de renaissance nog in de kinderschoenen staat en nog minstens twintig jaar nodig heeft om volwassen te worden. Wat diezelfde experts niettemin nu al zeker weten, is dat Industrie 4.0 een game changer van jewelste is en dat achterblijven géén optie is.

2: Voorbeelden van Industrie 4.0 Omdat de revolutie nog in de kinderschoenen staat, is het vooral veel toekomstmuziek. Philips dagdroomt voor zijn scheerapparatenfabriek in Drachten bijvoorbeeld over een systeem waarbij kopers van tevoren hun hand inscannen en deze foto opsturen. De slimme fabriek van Philips analyseert de vorm van de hand, verzint er het ideale handvat bij, bouwt deze in het scheerapparaat, en stuurt het resultaat naar de klant. Dat klinkt natuurlijk prachtig, maar zoiets in de praktijk brengen is een kwestie van nog vele jaren aanpassen, testen en experimenteren.

Een al bestaand, maar nogal vergezocht voorbeeld liet het Duitse Kasto dit jaar zien tijdens Future Days. De zaagmachinefabrikant toonde tijdens zijn open dagen een robot die een zaagmachine van hout kan voorzien én ondertussen een ander object kan oppakken. Klinkt archaïsch, maar het futuristische was dat de robot zelf bepaalde wat het beste moment was om even niet de machine te voeden en de tweede taak uit te voeren. Volgens de Kasto-ingenieurs maakt dit duidelijk dat een combinatie van robot en zaagmachine autonoom kan werken én kan reageren op externe prikkels. Zo is de zagende robot al bij klanten ingezet om al werkend te variëren in het type product en de grootte van de oplage.

Verder betreft Industrie 4.0 nog vooral veel experimenten met deelgebieden. Siemens gebruikt in zijn elektronica­ fabriek in het Duitse Amberg bijvoorbeeld software voor product lifecycle management die direct kan berekenen welke productiemethode het meest efficiënt is, maar vervolgens moet de nieuwe route nog wel met de hand worden ingesteld

augustus/september 2014

7/8

19

▶

Sterk in Stoom Sterk in Stoom Thuis in Thermische Olie

Bezoek ons op de WOTS in Utrecht tussen: 30 september en 3 oktober.

U vind ons in hal 11 standnr: G042

DERTEC

Stainless steel motors, drives and components

CERTUSS Universal TC CERTUSS Elektro EM Modulerend Modulerend 500-2000 kg/h 8-160 kg/h 10% minder gas

Het breedste pakket RVS 316 Aandrijvingen en motoren bestaande uit o.a Womwiel vertagingen (3 Type’s) Kegelwiel vertragingen (3 Type’s) Hypoid vertande kegelwiel vertragingen (8 Type’s) Vlakke opsteek reductoren (3 Type’s) Coaxiale reductoren (3 Type’s) Elektromotoren (Tot 7,5Kw) Kogelvariatoren traploos regelbaar vanaf 0 (4 Type’s) Extreme Bearing (Het RVS lager voor extreme toepassingen) Nijverheidsweg 41 2215 MH VOORHOUT (NL) WWW.DERTEC.NL INFO@DERTEC.NL TEL: +31 (0) 71 - 409 2 409 FAX: +31 (0) 71 - 209 2 409

Meer informatie? Kijk op www.scharfftechniek.nl bel vrijblijvend 030 2410972 of scan de QR code rechts Bezoek onze stand met uw telefoon of tablet 04.D060

BACTERIEVRIJE EN OLIEVRIJE PERSLUCHT. GECERTIFICEERD. BEKOKAT® Eltra Engineering ontwerpt, installeert en onderhoudt productie- en procesautomatiseringinstallaties voor de machinebouw en industrie.

Industriële IT & automatisering • Geïntegreerde veiligheid • Aandrijven en besturen • Installatie & onderhoud • Industriële netwerken • Datacommunicatie

■ ■ ■ ■ ■

ERP-productiekoppeling Het door Eltra Engineering ontwikkelde softwarepakket Profin importeert en verwerkt orders naadloos, en produceert deze volautomatisch.

Extreem laag energieverbruik Beter dan ISO 8573-1 Klasse 1 TÜV gecertificeerd Onafhankelijk van omgevingscondities Bescherming van eindproduct Kwaliteit online meten met METPOINT® OCV

Tilburg | www.eltra.nl Stand nr. D.024

Bezoek onze stand | ������ �� SEPTEMBER T/M � OK TOBER JA ARBEURS UTRECHT

BEKO TECHNOLOGIES B.V. www.beko-technologies.nl

99471_Beko.indd 1

‘‘FOR THE QUALITY OF YOUR COMPRESSED AIR” T 0165 32 03 00 E benelux@beko-technologies.com

7/24/2014 11:48:34 AM

Clustersamenwerking nodig voor datarevolutie Arnold Koning, sectormanager industrie bij de ING, stelt dat het verbinden van bedrijven belangrijk is voor een succesvolle datarevolutie. En dat gebeurt ook al, zoals bij Brainport Industries, het netwerk van hoogtechnologische bedrijven. Zo eist ASML van zijn toeleveranciers dat deze hun informatiestromen delen, en zij eisen dat op hun beurt weer van hún leveranciers.

Dat is niet altijd gemakkelijk, maar zorgt er wel voor dat de schakels van het totale productieproces constant kunnen worden verbeterd.

Een ander voorbeeld van clustersamenwerking is volgens Koning de agrotechnologie. Deze sector gaat van oudsher al transparant om met zijn data, waardoor samenwerking relatief eenvoudig is. ‘Neem bijvoorbeeld de productieketen van paprika’s. Via vision-technologie, het constant meten van paprika’s terwijl deze groeien en rijpen, weten we precies wanneer elke individuele paprika het beste kan worden geplukt. Door die data te combineren met gegevens over de zuurtegraad van de grond en het weer, kan een paprika zo efficiënt mogelijk worden geteeld. En delen groothandel,

▶ door het productiepersoneel.

In een andere testfabriek waar Siemens ook bij betrokken is, zorgen RFID-tags (stickers die een radiosignaal uitzenden) op shampooflessen ervoor dat machines weten of zij er een zwarte of witte dop op moeten draaien.

3: Nederland en Industrie 4.0 Hoewel het nog allemaal meer toekomstmuziek dan realiteit is, proberen in ieder geval beleidsmakers in Nederland werk te maken om de revolutie ook hier te ontketenen. Zelfs minister-president Mark Rutte liet het onderwerp niet onaangeroerd tijdens de opening van de Hannover Messe. Hij roemde de Nederlandse initiatieven van onder meer chipmaker NXP en de op de beurs aanwezige robots van Nederlandse makelij die kunnen inspelen op emoties en gedrag. Bovendien stelde Rutte in Internet of Things hét wapen te zien om de concurrentie van de opkomende economieën mee te lijf te gaan.

FME, de branchevereniging van de technologische industrie, zit natuurlijk ook niet stil. Onder de noemer ‘Smart Industry: Dutch industry fit for the future’ heeft zij (samen met TNO,

‘Als je niet mee ontwikkelt en je jezelf niet blijft vernieuwen, dan ga je gewoon kapot.’ het ministerie van Economische Zaken, VNO-NCW en de Kamer van Koophandel) in kaart gebracht hoe de Nederlandse industrie ervoor staat en welke mogelijkheden er voor Industrie 4.0 zijn. Véél, claimt FME, aangezien de industrie alhier sterk is in design, systeemontwerp en logistiek. Wel zijn er nog de nodige barrières te slechten. Zo moeten de ontwikke-

transport en supermarkt deze data, dan weten ze precies welke paprika voorin de schappen moet komen voor de snelste verkoop. Dit voorkomt onnodig bederf en levert keiharde euro’s op omdat meer paprika’s goed blijven en dus te verkopen zijn.’

Bedrijven in de maakindustrie kunnen dus leren van de agrosector en de manier hoe deze data deelt. Maar omgekeerd geldt hetzelfde. Qua hightech zijn bijvoorbeeld hoogtechnologische toeleveranciers vaak verder, weet Koning. ‘Als zij gaan samenwerken met machinebouwers voor de foodindustrie, dan kan dat veel werk opleveren. Food-machines worden zo nog slimmer, waardoor er meer van worden verkocht. En de toeleveranciers zouden minder afhankelijk worden van hightech-OEM’ers, die conjunctuurgevoelig zijn.’ Maar ook Koning weet: wat op papier heel simpel en logisch klinkt, is in de praktijk bepaald geen sinecure. ‘Ketensamenwerking is de grootste uitdaging van Industrie 4.0. We roepen graag dat we willen samenwerken, maar tot welk niveau? Wat durven en willen we?’

ling en toepassing van de benodigde nieuwe producten, technologieën en business modellen worden versneld, is er meer ontwikkeling en overdracht van kennis tussen sectoren nodig, moeten werknemers de beschikking krijgen over nieuwe kennis en vaardigheden, en moet de ict-infrastructuur nóg beter worden.

Dat mag ook wel, want in de Nederlandse bedrijfspraktijk zie je nog weinig revolutie. Ja, er is de zogeheten Region of Smart Factories, een samenwerkingsverband van onder meer Fokker, IBM, Philips, TenCate en de Universiteit Twente. De vruchten hiervan zijn niettemin pas over een paar jaar te plukken want dit consortium gaat de komende tijd eerst nieuwe technologieën ontwikkelen om de productiviteit van de maakindustrie te verbeteren.

Op de werkvloer Maar er gebeurt ook al iets op de werkvloer, weet Fred van Houten, professor in design engineering en hoofd van de vakgroep Ontwerp, Productie en Management aan de Universiteit Twente. Van Houten houdt zich vanwege die functie druk bezig met wat Industrie 4.0 kan betekenen voor de Nederlandse industrie. ‘Industriële robots worden al jaren toegepast in de Nederlandse maakindustrie. Deze worden nu steeds intelligenter, terwijl hun besturing aan het internet wordt gekoppeld.’ Een goed voorbeeld, zegt Van Houten, is AWL, de producent van industriële automatiseringssystemen voor de automobielindustrie. Ook noemt hij Futurion, dat met zo weinig mogelijk mensen aluminium onderdelen maakt voor de machinebouw, medische wereld en vliegtuigbouw.

Bovendien zijn Nederlandse machinebouwers volgens hem goed op weg om Industrie 4.0 mogelijk te maken. ‘Neem Demcon, een highend technologieleverancier van mechatronische producten en systemen. Ook Lely met zijn melkrobots en de logistieke systemen van Vanderlande zijn goed op weg.’

4: Verdienen met Industrie 4.0?

Wat schuift dat nou, zo’n Internet of Things? Daar verschillen de meningen nogal over. In Duitsland denken de wetenschap-

augustus/september 2014

7/8

21

▶

IDEEËN BEWEGEN elektrisch • flexibel • betrouwbaar Elektrische lineaire actuators van LINAK zorgen ervoor dat uw toepassing simpel, betrouwbaar en energiezuinig functioneert.

De actuators zijn gebruiksvriendelijk, nauwkeurig en flexibel te configureren.

www.linak.nl

Wij heten u van harte welkom op onze stand tijdens WOTS in Utrecht op stand C018 Pt Industrieel Management - editie 7-8.indd 1

8/18/2014 9:19:37 AM

99890_Linak.indd 1

8/19/2014 10:22:31 AM

Werkt precies.

Extreem nauwkeurig: de nieuwe procesregelaar JUMO DICON touch.

Of u nu op zoek bent naar een exacte procesregeling met betrouwbare zelfoptimalisatie, of waarde hecht aan een nauwkeurige meetwaarde registratie - op de nieuwe JUMO DICON touch kunt u vertrouwen. En het beste: dankzij het innovatieve Touchscreen is de bediening eenvoudiger dan ooit.

• Twee kanalen proces- en programmaregelaar • Vier galvanisch gescheiden universele analoge ingangen en geïntegreerde datalogger • Beproefde regelalgoritmen met twee soorten optimalisatie mogelijkheden

JUMO DICON touch - intuïtief bedienen, exact regelen.

Bezoekt u ons: Hal 11, Stand A029

www.jumo.nl 99847_Juno.indd 1

8/14/2014 9:36:49 AM

▶

▶ pers van de National Academy of Science and Engineering dat slimme fabrieken zorgen voor dertig procent meer productie.

Bovendien denkt dit instituut dat ook andere sectoren kunnen profiteren van de zegeningen van Industrie 4.0, zoals de vervoers- en gezondheidssector.

Maar ook op korte termijn is er met Industrie 4.0 veel winst te boeken in Duitsland: 78 miljard euro in de komende tien jaar. Dat zeggen onderzoekers van Fraunhofer en Bitkom in een studie die deze zomer verscheen. Het was voor het eerst dat iemand het aandurfde om harde cijfers te verbinden aan de gehypte term. De schrijvers keken ook hoe die winst over de sectoren is verdeeld, en zien vooral de machine- en installatiebouw profiteren, met de elektrotechnische en chemische industrie in het kielzog.

Vanuit het Innovatie Attaché Netwerk zegt Eelco van der Eijk

Duitsland vs Nederland Vanuit Berlijn vertelt Eelco van der Eijk namens het Innovatie Attaché Netwerk, onderdeel van het Ministerie van Economische Zaken, over de situatie in Duitsland en de betekenis daarvan voor bedrijven in Nederland. ‘Het automatiseren en optimaliseren van de productie en supply chain is vooral voor massafabricage zeer interessant, zoals de automobielindustrie hier. Hoe kun je heel snel robots herprogrammeren voor maatwerk en individuele producten? In Nederland speelt dat minder, daar is vooral sprake van low volume high complexity.’ Van der Eijk kijkt daarom reikhalzend uit naar de uitkomsten van de werkgroep onder leiding van FME die op dit moment in kaart brengt wat de kansen en uitdagingen van Industrie 4.0 zijn voor de Nederlandse industrie.

dat er geen slag is te slaan naar wat het exact zal opleveren.

Wat wel als een paal boven water staat, is dat niet meedoen geen optie is. ‘Als je niet mee ontwikkelt en je jezelf niet blijft vernieuwen, dan ga je gewoon kapot. Zo simpel is het.

Maar Industrie 4.0 biedt ook heel veel kansen. Adidas doet bijvoorbeeld mee aan een project om geautomatiseerd schoenen te personaliseren en produceren. Als dat lukt, biedt dat de mogelijkheid om de productie terug te halen uit China.’

Universiteit Twente-professor Van Houten durft wél een voorzichtige schatting te maken van wat voor goeds de fabrieken van de toekomst voor Nederland te bieden hebben: tien miljard euro. ‘De Nederlandse maakindustrie is namelijk een van de belangrijkste toeleveranciers voor de Duitse automobielen apparatenbouw.’ Hij denkt dat daarbij vooral de makers van metaal-electro, sensoren & actuatoren, software (intelligente, communicerende besturingen) en apparaten profiteren van de revolutie.

Ook het sectormanagement industrie van de ING is enthousiast over wat Industrie 4.0 in petto heeft voor de Nederlandse industrie. Sectormanager Arnold Koning heeft geen idee om hoeveel geld het gaat. ‘Maar we moeten dit doen, willen we onze concurrentiepositie uitbreiden. Landen als China en Brazilië hebben robotisering, automatisering en lean management al lang op de agenda staan. Daarin maken we dus niet meer het verschil. We moeten daarom verder dan wat de opkomende economieën al doen, en moeten het voortouw nemen bij de datarevolutie van Industrie 4.0, net zoals we een leidende positie hebben in innovatie en kennis.’ ◁

Meer informatie over Industrie 4.0: World of Technology & Science http://wots.nl/industrie-4-0/

augustus/september 2014

7/8

23

bedrijfsprofielen Perten Instruments

Tel. +31(0)78 6213152 Fax. +31(0)78 6213146 hedelman@aesensors.nl www.aesensors.nl

Zonnenbergstraat 34i 7384 DL WILP Tel. +31 (0)571 271959 info_benelux@perten.com www.perten.com Perten Instruments offers a wide range of products for total quality control of Grain, Flour, Feed and Food. Our combination of products for Compositional and Functional analysis (Viscosity systems, Diode Array NIR- and NIT systems) is unique in the industry.

The robust and easy to use systems can be used in both the lab and production environment and are internationally approved and certified. The analysis of raw materials, semi-finished products and finished products provide an essential contribution to product development, quality and process control.

Please visit us at our booth on the WOTS, Hall 7, stand E016 Delta Elektronika BV

Vissersdijk 4 4301 ND ZIERIKZEE Tel. +31(0)111 413 299 Fax. +31(0)111 416919 www.deltapowersupplies.com Een Delta…, in Nederland heb je geen voeding maar een Delta. Synoniem voor DC voedingen met uitstekende specificaties en een ongekende betrouwbaarheid. Daar leggen we bij het ontwerpen nog steeds de nadruk op. Delta gebruikers kunnen perfectie verwachten en een bijna oneindige levensduur bij continu vol vermogen. “Jullie maken ze te goed”. Dat horen we vaak en dat blijven we gewoon doen. Het heeft geresulteerd in voedingen die 10 keer sneller reageren op verandering in de belasting, nauwelijks geluid maken en 10 tot 30 keer minder elektromagnetische storing produceren.

Naast een top product kan een Delta gebruiker rekenen op een snelle technische ondersteuning en een uitstekende service.

AE Sensors levert sensoren en opnemers voor: Druk/Vacuum, Trilling/Snelheid, Verschildruk, Hoek/Inclinatie, Niveau, Flow, Kracht/Gewicht, Gasdetectie ( o.a. CO, CO2), Lengte/Positie, Moment, Kleur, Versnelling, Radio Afstandsbedieningen, High speed data-acquisitie, Dataloggers, Wireless sensors, Pressure Mapping (distributie van krachten meten over een matrix (drukverdeling) van 0 - 2 PSI tot 0 - 25000 PSI). Ook scheepskeuren en ATEX uitvoeringen leverbaar.

Tevens systeemontwikkeling en “turn key” systemen.

Het adres voor “Heavy-Duty Electronics”.

Betere integratie maakt efficiëntere machines Een betere integratie van onderdelen in een machine leidt niet alleen tot een kortere ontwikkeltijd maar ook tot betere en efficiëntere machines.

Aan de hand van een pick-and-place demo-opstelling wordt getoond hoe eenvoudig Omron-machinecomponenten zoals servo’s, frequentieregelaars, vision, temperatuurregelingen, besturingen en veiligheid in één oplossing geïntegreerd kunnen worden en gevisualiseerd in een 3D-simulatie.

Ook door het toepassen van open standaarden kunnen verbeteringen doorgevoerd worden, omdat er meer keus is uit toe te passen componenten of omdat een machine beter in te passen is in een productielijn. Een voorbeeld hiervan wordt getoond met de integratie van PackML in een verpakkingsmachine.

INCAA Computers B.V.

Benelux Scientific BV

44 RI Straat 33 4051 AP OCHTEN KvK Tiel: 11052173 Tel. +31 (0)344 655 556 Fax. +31 (0)344 655 650 www.benelux-scientific.nl Benelux Scientific BV is leverancier van hoogwaardig laboratoriumapparatuur. Het bedrijf werkt samen met leveranciers van testinstrumenten voor karakterisering van materiaaleigenschappen. Als sterke partner bieden wij complete oplossingen en technische ondersteuning op hetzelfde niveau als onze leveranciers. Ons doel is om een betrouwbare partner voor laboratoria in de Benelux te zijn.

Onze medewerkers hebben jaren ervaring op het gebied van verkoop, support en service van wetenschappelijke instrumenten en laboratoriumapparatuur. Hun expertise geeft u betere en betrouwbaardere resultaten.

Regelmatig organiseren wij workshops, cursussen of gebruikersbijeenkomsten met als doel om klanten kennis te laten maken met nieuwe apparaten en deze optimaal te gebruiken.

Omron Electronics B.V.

Postbus 722 7300 AS APELDOORN Puttenstein 20 7339 BD APELDOORN (Ugchelen) Tel. +31(0)55 54 25 001 Fax. +31(0)55 54 29 000 info@incaacomputers.com www.incaacomputers.com Een Nederlands bedrijf dat sinds 1975 is gespecialiseerd in de ontwikkeling en fabricage van professionele high-tech meet- en regelelektronica voor o.a. industriële-, wetenschappelijkeautomotive, en OEM toepassingen. 22 Werknemers zijn bezig met het realiseren van de projecten, waarvoor hardware- en softwareontwikkeling, fabricage en testen, in-huis worden uitgevoerd. Projecten en producten worden wereldwijd toegepast. INCAA onderscheidt zich doordat het naast het leveren van hoogwaardige standaard producten ook klant specifieke oplossingen biedt, ook wanneer het relatief kleine series betreft. Daarnaast treden wij op als systeemintegrator en heeft INCAA een serviceafdeling waar, op het project toegesneden, servicecontracten kunnen worden afgesloten.

Phenom-World BV

AE Sensors B.V. Wegalaan 61 2132 JD HOOFDDORP Tel. +31 (0)23 568 11 00 omron-nl@eu.omron.com industrial.omron.nl Hal 10, stand D012

PO Box 9084 3301 AB DORDRECHT

24

7/8

augustus/september 2014

Dillenburgstraat 9E 5652 AM EINDHOVEN Tel. +31 (0)40 259 73 60 Fax: +31 (0)40 259 73 70 info@phenom-world.com www.phenom-world.com

bedrijfsprofielen Phenom-World is a leading global supplier of desktop scanning electron microscopes and imaging solutions for sub-micron scale applications. All Phenom desktop SEM systems are used in a broad range of markets and applications.

The Phenom desktop scanning electron microscope (SEM) helps customers stay competitive in a world where critical dimensions are continuously getting smaller. The Phenom desktop SEM combines superb imaging power up to 100,000x and outstanding technical performance with better depth of focus and chemical contrast. It is the smart, affordable and market’s fastest solution that enables engineers, technicians, researchers and educational professionals to investigate micron and submicron structures.

BALLUFF B.V.

Europalaan 6a 5232 BC ‘S-HERTOGENBOSCH Tel. +31(0)73 6579702 Fax. +31(0)73 6579786 www.balluff.nl Met meer dan 50 jaar sensor ervaring in de automatisering, is Balluff GmbH een wereldspeler van formaat. Met een hoge mate van efficiency in de ontwikkeling en productie van sensoren is het hoofdkantoor gevestigd in Neuhausen a.d.F, in de omgeving van Stuttgart in Duitsland.

Geavanceerde technologieën, uiterst moderne elektronica klantspecifieke oplossingen met een persoonlijk consult en eerste klas service zijn de prominente kenmerken van ons bedrijf. Meer dan 2600 medewerkers in binnen en buitenland zijn hieraan geëngageerd.

Bray Controls Benelux

Joulestraat 8 1704 PK HEERHUGOWAARD Tel. +31(0) 72 572 1410 bcbe.sales@bray.com

Sinds 2002 is Balluff gevestigd in Nederland waarin wij de Nederlandse markt ondersteunen.

A.D. Jansen Zwolle B.V.

Marsweg 27 8013 PD ZWOLLE Postbus 40218 8004 DE ZWOLLE Tel. +31(0)38 4550646 Fax. +31(0)38 4550636 info@ultrasoon.com www.ultrasoon.com A.D. Jansen Zwolle B.V. heeft zich sinds haar oprichting in 1987 gespecialiseerd in het oplossen van vraagstukken met behulp van ultrasone (reinigings)techniek van het merk Sonorex.

Door het uitgebreide assortiment ultrasone apparatuur en de ruime keuze aan accessoires en preparaten kan er voor bijna iedere toepassing een oplossing geboden worden.

A.D. Jansen Zwolle B.V. staat bekend om haar grote expertise bij vraagstukken waar oplossingen met gebruik van ultrageluid wenselijk zijn.

Zowel laboratoria als industriële-, medische- en dentale klanten weten het bedrijf dan ook al jaren te vinden.

World Of Technology & Science 2014 World of Laboratory: Hal 8, Stand 8B057

Dewetron is leverancier/fabrikant data acquisitie systemen, recorders, loggers, sensoren en meer.

De kracht is de mogelijkheid om meerdere signalen en sensoren te combineren tot één meting, waarbij zelfs videobeeld, GPS en CAN bus mogelijk is. We meten van mV tot kV en daardoor is in één (draagbaar) systeem alles mogelijk.

Nieuw: Sirius meetunits met USB aansluiting, het modulaire DS NET systeem dat via standaard ethernetprotocol werkt en de Graphtec GL7000 logger. Maar wat dacht u van modules die direct tot ± 1400 V (900 Vrms) meten of modules om thermokoppels met 1 kV galvanische scheiding te meten. DEWESoft maakt het compleet. Wij horen graag uw meetwensen!

World of technology & science 30 september t/m 3 oktober Jaarbeurs utrecht http://wots.nl

Dewetron Benelux B.V.

Postbus 8808 4820 BC BREDA

een complete lijn vlinderkleppen met zachte dichtingen en metaaldichtend (Tri-Lok). Door het modulaire concept zijn alle Bray aandrijvingen en accessoires direct te monteren op de Bray vlinderkleppen. Daarnaast biedt Bray onder de naam FLOW-TEK een uitgebreide reeks kogelkranen met flens-, draad- en/of lasaansluitingen.

EEMCCOIMEX

Bray Controls Benelux (Heerhugowaard) verzorgt de verkoop en distributie van de Bray productlijnen voor Nederland, België en Luxemburg. Bray is een van de grootste producenten van vlinderkleppen, draaicilinders en accessoires in Noord Amerika. Daarnaast is Bray Controls Benelux officieel distributeur van de SISTAG plaatafsluiters (volgens het WEY-concept).

Voor een veelvoud aan toepassingen in de procesindustrie en utiliteit biedt Bray Controls

Tel. +31 (0)76 544 25 44 Fax. +31 (0)76 544 25 45 info@dewetron.nl www.dewetron.nl www.dewetron.com www.dewesoft.com www.dytran.com

Apolloweg 80 8239 DA LELYSTAD Tel.+31 (0)320 295 395 Fax. +31(0)320 413 133 info@eemc.nl

augustus/september 2014

7/8

EEMCCOIMEX heeft een lange traditie als voorraadhoudende importeur/exporteur van gespecialiseerde elektronica producten en apparatuur. EMC en EMI gerelateerde componenten zoals bijvoorbeeld afdichtingen, afschermingen, absorptie materialen, verven en lijmen. Maar ook de test- en meetapparatuur voor dit vakgebied.

Thermisch geleidende isolatie producten in verschillende kwaliteiten en uitvoeringen.

EEMCCOIMEX verricht hierin ook maatwerk, zelfs voor kleine oplagen. Van oudsher levert EEMCCOIMEX ook golfpijp producten, picoseconde snelle componenten en generatoren, RF onderdelen en RF vermogens versterkers, hoogspanningsschakelaars en voedingen.

Nog veel belangrijker is de ondersteuning die EEMCCOIMEX U kan bieden bij het oplossen van EMC en thermische problemen in uw ontwerpen of producten. Ons advies heeft jaren ervaring!

25

bedrijfsprofielen Kusters Recycling Solutions

aansturing in IP65 behuizing en EX bereik IIC en temperatuurklasse T6.

Spirax-Sarco Netherlands B.V.

L.J. Costerstraat 8 5916 PS VENLO Tel. +31(0) 77 354 33 34 info@kustersrecyclingsolutions.com www.kustersrecyclingsolutions.com Kusters Recycling Solutions is onderdeel van Royal Dutch Kusters Engineering, een Nederlands familiebedrijf welke is opgericht in 1911. Als integrator en innovator levert Kusters Recycling Solutions (custom-made) oplossingen die een positieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling en uitvoering van de circulaire en biobased economie. Deze bijdrage bevat op maat gemaakte oplossingen op het gebied van volume reductie, upcycling en de terugwinning van waardevolle grondstoffen uit rest- en afvalstromen. Kusters Recycling Solutions is gespecialiseerd in het aanbieden van afval oplossingen die het productieproces efficiënter maken. Deze zeer uiteenlopende en custom-made oplossingen stellen onze klanten in staat waardevolle grondstoffen terug te winnen uit afgekeurde eindproducten en productafval en -uitval welke zijn ontstaan tijdens het productieproces.

ProMinent Verder b.v.

Utrechtseweg 4A 3451 GG VLEUTEN Postbus 12 3450 AA VLEUTEN Tel. +31(0) 30 677 9280 Fax. +31 (0)30 677 9288 info@prominent.nl www.prominent.nl www.linkedin.com/company/prominent-verder-bv www.facebook.com/ProminentNL https://twitter.com/prominent_nl ProMinent is producent van membraan-, slangenen plunjerdoseerpompen, meet- en regeltechnologie, polymeeraanmaaksystemen en waterbehandelingsinstallaties.

Tijdens de Industrial Processing 2014 in hal 3 op stand A080 toont ProMinent nu 3 innovatieve en unieke producten: De DulcoFlow, de enige flowmeter, welke pulserende vloeistofstromen kan meten tot 30 l/ uur. Volledig in PVDF. De Zentriplex, de enige API 674 membraanpomp voor de chemische, olie- en gas industrie met een zeer kleine footprint.

Tenslotte de EXtronic magneetgedreven doseerpomp (volledig ATEX gecertificeerd) met RVS of kunststof pompkop, de enige compacte doseerpomp met 4-20 mA geïntegreerde

26

Industrieweg 130A 3044 AT ROTTERDAM Magazijn & Kantoor: Industriepark 5 9052 ZWIJNAARDE, België Tel. +31(0) 10 892 03 86 Fax. +32(0) 9 244 67 20 info@nl.spiraxsarco.com www.spiraxsarco.com/nl Uw partner bij het beheer en de optimalisatie van uw stoominstallatie.

Stoom is een belangrijke energiedrager in de industrie. Met meer dan 100 jaar ervaring heeft Spirax - Sarco de kennis om u te begeleiden bij het realiseren van een veilige, betrouwbare en energie-efficiënte stoominstallatie.

Wij helpen u zowel uw operationele kosten als CO2 uitstoot te verlagen.

Naast kwalitatief hoogwaardige producten bieden wij een compleet en flexibel pakket aan diensten: • Audits stoominstallatie • Energie audits • Gezondheid en Veiligheid • Testen van de stoomkwaliteit • Testen en beheer van condenspotten • Projectondersteuning • Voorgemonteerde units • Supervisie bij de installatie • Inbedrijfstelling • Service en onderhoud • Opleiding Spraying Systems Co. B.V.

Tinstraat 41 2984 AN RIDDERKERK Tel. +31(0) 180 330505 info.nl@spray.com www.spray.com Spraying Systems Co. is producent en wereldmarktleider van sproeiers, sproeisystemen en accessoires. Al meer dan 75 jaar dé specialist in de sproeitechniek. Dagelijks ontwikkelen wij de nieuwe oplossingen voor de meest uiteenlopende industriële toepassingen.

Het Spraying Systems leveringsprogramma omvat onder meer: Industriële sproeiers – Tankreinigers – Blowers – Luchtmessen – Sproeilansen – Turn-key sproeisystemen – Hygiënisch design en food grade.

Spraying Systems heeft als visie om zijn klanten optimaal van dienst te zijn. Dit betekent dat wij onze kennis en ervaring beschikbaar stellen om uw probleem op een doeltreffende en efficiënte wijze op te lossen.

7/8

augustus/september 2014

Bezoek ons op de Industrial Processing, Hal 03.

C095 Urschel International Limited

Vogelpoelweg 8 3961 NL WIJK BIJ DUURSTEDE Tel. +31(0) 343 575454 Fax. +31(0) 343 574773 Mobile +31 (0) 653 198158 Urschel® International is het Europese handelskantoor van het Amerikaanse Urschel Inc. USA. Met 11 filialen in de landen van de EU en enkele daarbuiten, en met meer dan 50 verschillende snij- en maalmachines in het programma is Urschel markleider op het gebied van de snij- en maaltechniek. 95% van de toepassingen bevinden zich in de levensmiddelenindustrie, zowel in natte (b.v. mosterd, soepen) als droge (b.v. aardappelvlokken, kruiden) processen. Onze reepjes-, blokjes en schijfjessnijmachines zijn bekend om hun degelijkheid, kwaliteit en capaciteit.

Kijk ook op www.urschel.nl VERDER LIQUIDS B.V.

Utrechtseweg 4A 3451 GG VLEUTEN PO Box 1 3450 AA VLEUTEN Tel.+31 (0)30 6779162 www.verder.com VERDER B.V.: passie voor pompen Pompen vormen het hart van veel bedrijfsprocessen. Bij Verder B.V. handelen we met kennis en passie vanuit uw proces en uw specifieke wensen.

Wij leveren een hoogwaardig en breed assortiment pompen. Maar we doen méér. Ook door technische- en logistieke dienstverlening, uitgebreide kennis van processen en applicaties onderscheiden wij ons al meer dan 100 jaar als toonaangevende en onafhankelijke pompleverancier in Nederland.

Wij leveren pompoplossingen voor de (petro) chemische industrie, farmaceutische industrie, zuivel, voedingsmiddelen- en drankenindustrie, machine- en apparatenbouw en milieutechniek en recycling (en meer).

U vindt ons op het PompNL-plein: hal 3 stand A080.

Industrial Processing 30 september t/m 3 oktober 2014 Jaarbeurs Utrecht www.industrialprocessing.nl

combinatiespel ▶ Wim Raaijen Wim Raaijen is techniekfilosoof en centraal hoofdredacteur van Industrielinqs. Hij kijkt over de muren van sectoren en beschrijft waar combinaties tot innovatie leiden.

Klein is fijn ▶ Bij BMW worden de i-series gemaakt in een afzonderlijk bedrijf. Het onderdeel waar momenteel de i3 en i8 worden gemaakt, moest bijna beginnen als een techno starter. Alles moest anders. Niet alleen zijn de i3 en de i8 elektrisch, ze zijn bovendien grotendeels van carbon. En ook de hele productie moest duurzamer en efficiënter. Zo wordt het carbon gemaakt van overwegend hergebruikte kunststoffen en wordt de productie-energie duurzaam opgewekt.

Misschien dacht BMW dat echte innovatie alleen maar op die manier tot stand kan komen, los van de ingesleten mechanismen van een groot bedrijf. Los van alle vastgeroeste ideeën en hinderlijk verouderde patronen. Weg van alle reactiviteit die vaak in grote bedrijven heerst.

Change or die

van een eerder artikel geen vinger achter kunnen krijgen.

Maar daar lijkt verandering in gekomen. Tesla gaat namelijk samen met Panasonic in de Verenigde Staten een enorme batterijenfabriek bouwen, in een buurt waar veel zon en wind is. Het is dus de bedoeling dat de accu’s volledig met duurzame energie worden geproduceerd. Dat op zich is al een game changer. De productie van elektrische auto’s kost namelijk beduidend meer energie dan die van brandstofauto’s. Dat ligt vooral aan de hoeveelheid energie die nodig is voor de productie van de accu’s. Door die energie in een klap te verduurzamen, verbetert Tesla de footprint van haar auto’s gigantisch.

‘Volgens verschillende Amerikaanse analisten kan Tesla de nagel aan de doodskist van energiebedrijven zijn. In de VS, maar ook in Europa.’

Daar had Tesla Motors vanaf het begin natuurlijk weinig last van.

Toen topman Elon Musk en zijn kornuiten begonnen, was er nog helemaal niks, behalve een paar goede ideeën. En heel veel high tech kennis, dat wel. Eerst met de Tesla Roadster, een volelektrische sportwagen, en momenteel zeker met de Model S heeft Musk een nieuw richtpunt gegeven voor de auto-industrie. Het bedrijf heeft in ieder geval de boel aardig in beweging gebracht.

Verschillende automerken waaronder BMW zijn inmiddels ook aan de stekkerauto’s gegaan. De waterstofauto – overigens ook elektrisch aangedreven vanaf de brandstofcel – krijgt ook meer aandacht en brandstofauto’s worden ook ineens een stuk zuiniger. Change or die lijkt het devies voor de auto-industrie, die nog niet zo lang geleden zelfgenoegzaam achterover leunde.

Footprint Wat tot voor kort wel nog wat schimmig was: hoe produceert Tesla eigenlijk zijn auto’s? Op dat vlak was BMW van meet af aan beduidend opener. Maar hoe komt Tesla aan zijn productie-energie? Want wil je prat gaan op de duurzaamheid van je product, dan kun je je niet alleen beperken tot het energie­ gebruik tijdens de gebruiksfase. Ik heb daar bij het schrijven

Energieopslag

Maar er is meer. Het ziet ernaar uit dat de batterijen van Tesla straks ook een stuk goedkoper worden.

Daardoor worden elektrische auto’s niet alleen betaalbaarder, ook wordt het interessanter om als huishouden naast zonnecellen ook een systeem voor energieopslag aan te leggen, waardoor het steeds interessanter wordt om je eigen energie op te wekken. Want je kunt je energie ook gebruiken als de zon niet schijnt en er geen zuchtje wind is. Enorm veel huishoudens kunnen op die manier onafhankelijk worden van energiebedrijven. Volgens verschillende Amerikaanse analisten kan Tesla daarom de nagel aan de doodskist van energiebedrijven zijn. In de Verenigde Staten, maar ook in Europa.

Wendbare bedrijven Wellicht dat energiebedrijven hierop kunnen inspelen, maar ik vraag het me af. Voor veranderingen heb je kleinere wendbare bedrijven nodig. Misschien moeten de energiebedrijven leren van Tesla en ook een beetje van BMW... Wees klein, denk groot! ◁ wim@industrielinqs.nl

augustus/september 2014

7/8

27

machineveiligheid in hoofd en hart ontwerper

Hoogleraar TU Twente bepleit scenariodenken De complexiteit van systemen en machines neemt toe, maar hier schuilt ook een gevaar. Als de aanpak van machineveiligheid niet mee evolueert, kan dit enorme problemen veroorzaken. Hoogleraar ontwerptechniek Fred van Houten van de TU Twente pleit daarom voor een andere aanpak van machineveiligheid. De ontwerper speelt hierin een cruciale rol.

Tekst Evi Husson

▶

De tijd dat fabrieksongevallen schering en inslag waren – denk aan de eerste en tweede industriële revolutie – ligt gelukkig al ver achter ons. Machines worden tegenwoordig zo ontworpen dat er nog nauwelijks interactie nodig is tussen mens en machine. Toch kan en moet het nog beter, vindt Fred van Houten, hoogleraar ontwerptechniek aan de TU Twente. ‘We moeten ons realiseren dat de technologie voortdurend verandert en daarop moeten we inspelen om ook in de toekomst veilige machines te kunnen ontwerpen. Die machine moeten zodanig intelligent reageren dat er geen risico’s zijn voor mensen in de omgeving. Aandachtspunten zijn onder andere de veiligheids­ aspecten die niet direct gekoppeld zijn aan de hoofdfuncties van machines, overkoepelend veiligheidsdenken en -handelen in de communicatie binnen multidisciplinaire teams, gedeelde ver­ antwoordelijkheid en een integrale aanpak van machineveilig­ heid in opleidingen.

Machinefuncties Een ontwerper kijkt in eerste instantie naar de primaire functies die een machine moet vervullen. Machineveiligheid is daarbij meestal maar een bijproduct, stelt van Houten: ‘Wat we onze studenten daarom leren, is alle machinefuncties op een intrinsiek veilige manier op te lossen. Doe je dat niet, dan kan er mogelijk een onveilige situatie ontstaan, bijvoor­ beeld voor monteurs in het geval van een storing. Daarmee moet de ontwerper rekening houden. We gebruiken hiervoor diverse ontwerpmethodes, zoals de TRIZ-methode (theorie van het inventief oplossen van problemen, red.) Weten wat

28

7/8

augustus/september 2014

er gebeurt wanneer een machine niet goed functioneert en wat er moet gebeuren om hem weer veilig te laten functione­ ren, is erg belangrijk om te komen tot een in alle gevallen veilige situatie.’

Om de aandacht voor de intrinsieke veiligheid van machines, met name in het onderhoudstraject, aan te scherpen, heeft de Universiteit Twente sinds enige jaren een deeltijdhoogleraar op het gebied van onderhoud aangeworven: Leo van Dongen. Hij is als directeur fleet management werkzaam bij Nedtrain en besteedt onder meer veel aandacht aan de veiligheidsaspecten bij onderhoudswerkzaamheden. Van Houten licht toe: ‘Hoe je veilige machines ontwerpt en produceert is niet voldoende. Je moet ervoor zorgen dat de onderhoudsmonteurs hun werkzaam­ heden eveneens veilig kunnen uitvoeren. Vaak zie je dat veilig­ heidsincidenten enerzijds leiden tot onderzoek naar de oorzaak van – en schuldige aan – het incident en anderzijds naar het voorkomen van een incident in de toekomst, bijvoorbeeld door het plegen van preventief onderhoud. Maar de terugkoppeling zou idealiter verder moeten reiken, terugkoppeling naar het ontwerp. Het overgrote deel van de problemen die zich voor­ doen, komen namelijk voort uit het ontwerp.’

Van Houten geeft een voorbeeld. Bij een niet nader te noe­ men bedrijf ontstond een poosje geleden een aantal inciden­ ten bij de montage en het onderhoud van machines. Bij nor­ maal functionerende machines zijn de risicovolle elementen netjes afgeschermd door een deur. Echter, bij montage staat de deur open en menig monteur stootte meermaals zijn hoofd. ‘Dit was bij het ontwerp over het hoofd gezien omdat

Machineveiligheid

het in het normale gebruik geen issue is. Door incidenten of bijna-incidenten komt een aantal zaken boven water. Op een bepaald moment merk je dat dit veeleer structureel voorkomt dan incidenteel. Er zaten met andere woorden een aantal hiaten in het ontwerp aangezien de ontwerpers niet over andere fasen in de life-cycle nadachten dan over de hoofd­ functies van de machine. Deze life-cycle-fasen mogen niet uit het oog worden verloren bij het ontwerp.’

Scenario’s Niet alle incidenten zijn automatisch terug te koppelen naar het ontwerp. Als een ontwerper de verkeerde bouten heeft gekozen en ze breken af, dan is het duidelijk een ontwerp­ fout. Maar tegelijkertijd kan de ontwerper niet zien hoe gebruikers met die bouten omgaan. Wanneer een gebruiker de bouten bijvoorbeeld veel te vast aandraait waardoor ze afbreken, wie is er dan verantwoordelijk?

Van Houten: ‘Vaak is het een grijs gebied hoe ver de verant­ woordelijkheid van de ontwerper reikt wat betreft het ver­ keerd interpreteren van de gebruikerssituatie. Daar kun je naar mijn idee ook geen sluitende richtlijn voor opstellen.’

Toch kan de ontwerper hierop inspelen, stelt Van Houten.

‘Als ontwerper heb je een groot voorstellingsvermogen nodig.

Vraag je af hoe mensen in de toekomst met je ontworpen instrumenten of machines omgaan. Kun je dat niet beden­ ken, dan kan het niet anders dan mislopen. Probeer daarom als ontwerper altijd een beeld te vormen hoe de wereld er over twee of drie jaar uit zal zien. Vervolgens moet je daarin

bedenken hoe mensen dan met elkaar en met machines of instrumenten omgaan. Als je leert om voortdurend vooruit te denken en te denken in meerdere scenario’s, zal je op een bepaald moment kunnen onderscheiden welke ontwerp­ oplossing het beste en het veiligst is. Er zijn altijd meerdere manieren om een doel te bereiken, maar je moet steeds trachten de beste keus te maken. Niet alleen op het gebied

‘Vaak is het een grijs gebied hoe ver de verantwoordelijkheid van de ontwerper reikt wat betreft het verkeerd interpreteren van de gebruikerssituatie.’ van veiligheid, maar ook qua kosten, levertijden, life-cycle, milieu enzovoort. Een goede ontwerper weet dat iedere ont­ werpbeslissing die hij neemt, bepaalde gevolgen heeft voor het eindresultaat.’

Communicatie Een derde aspect dat Van Houten aanhaalt om machineveilig­ heid te garanderen, is een goede wisselwerking tussen de

augustus/september 2014

7/8

29

▶

Kennis verbreden en verdiepen

www.pao.tudelft.nl

IndustriĂŤle meng- en roerprocessen - 2 en 3 oktober Toxicologie - 13, 14 en 21 november Sproeidrogen - 19 en 20 november Explosieveiligheid - 19, 20 en 21 november Dispersies in de industrie - 26, 27 en 28 november NIEUW! Fluidization technology - 27 en 28 november Modulaire cursussen: volg het gehele traject of losse module(s):

Chemical engineering 24 september, 8 oktober, 12 november, 10 december 2014, 14 en 28 januari, 11 februari, 11, 25 maart en 8 april 2015

Polymeerchemie en -technologie 30 september, 7, 28 oktober, 4, 11, 18, 25 november en 2 december

Process Control voor procestechnologen 11, 12, 25 en 26 november Interesse in andere cursussen op het gebied van Procestechnologie, Chemie of Technisch Management?

Kijk voor alle cursussen op www.pao.tudelft.nl

Postbus 5048 2600 GA Delft

015 278 83 50 info@paotechniek.nl

Advertentie PAO - PT Industrieel Management 16 september 2014.indd 1

26-8-2014 14:19:29

gebruiker en ontwerper maar vooral ook tussen ontwerpers onderling. Bij grote bedrijven zijn er institutioneel veel zaken goed geregeld, weet Van Houten. ‘Meestal is er iemand verantwoordelijk voor veiligheidszaken, die machines en situaties controleert. Maar dit biedt nog geen garantie voor een veilige situatie.’

Hij geeft een voorbeeld: ‘Bij een groot bedrijf worden allerlei apparaten ontworpen, geproduceerd en geassembleerd met de nodige veiligheidsvoorschriften. Deze voorschriften moeten ervoor zorgen dat niemand gewond raakt tijdens het produc­ tie- en assemblageproces, maar toch loopt het nog vaak mis.

In dit soort grote bedrijven zijn ontwerpers niet altijd op de hoogte van wat een ander heeft ontworpen. De ene is verant­ woordelijk voor software, de ander bedenkt alleen mechani­ sche of elektronische componenten. Hoe kun je als individu­ ele ontwerper van zo’n klein onderdeel zicht hebben op de veiligheidsaspecten van een eindproduct? Daar zit een dilem­ ma.’

Ontwerpers hebben vaak geen benul wat de consequenties kunnen zijn wat betreft veiligheid als hun component wordt geïntegreerd in het grotere geheel, stelt Van Houten. ‘Een

Vertrouw niet op bestaande regelgeving Een ontwerper kijkt in eerste instantie naar de primaire functies die een machine moet vervullen. Machineveiligheid is daarbij een bijproduct. Van Houten: ‘Neem een Formule 1-racewagen. Het belangrijkste is dat hij harder moet gaan dan de andere wagens. Al het andere is ondergeschikt. In het verleden gebeurden hierdoor veel ongelukken in wedstrijden. Vanwege die ongelukken werden steeds meer maatregelen genomen en normen opgelegd om de racebolides veiliger te maken. De veiligheid van de Formule 1 wagens komt voort vanuit de norm die wordt gesteld en niet vanuit de ontwerper. De ontwerper moet bedenken hoe hij met de normen omgaat en toch kan winnen.’

Regelgeving ontstaat vaak pas op basis van incidenten die zich in het verleden voordeden. Maar in veel situaties is er geen regulerend orgaan die oplegt hoe het moet gebeuren.

Tegelijkertijd vinden veel werknemers veiligheidsvoorzieningen lastig en proberen ze deze te omzeilen om tijd te besparen. Nog uitdagender wordt het bij de productie van nieuwe machines die nog nooit eerder zijn geproduceerd.

‘Er zijn in Nederland legio bedrijven die nieuwe machines produceren en dit zal in de toekomst nog toenemen. Daarom is het juist zo belangrijk dat de machines zo worden ontworpen dat ze in alle situaties – zowel in het reguliere gebruik als bij nevenfuncties – veilig zijn, terwijl veiligheidsmaatregelen niet kunnen worden omzeild. Niet omdat regelgeving het oplegt, maar omdat het altijd veilig moet zijn.’

oplossing voor dergelijke grote bedrijven is om steeds meer met multidisciplinaire ontwerpteams te werken die goed met elkaar communiceren, ook over wat er allemaal mis kan gaan in de verschillende product life-cycle-fasen. De bedrijfswereld herkent het probleem en veel bedrijven ondernemen gelukkig actie. Maar uiteindelijk moet het ook in het hoofd en in het hart van iedere ontwerper zitten.’

Opleiding Machineveiligheid in het hoofd en het hart van een ontwer­ per krijgen, is allesbehalve eenvoudig, gaat van Houten ver­ der. ‘We proberen dit nu via de opleiding er al vanaf het begin in te hameren. Het moet in de cultuur zitten. Als je niet kunt bedenken hoe een klant kan omgaan met een pro­ duct, of het nu gaat om een consumentenproduct of een pro­ fessioneel product, dan is het heel lastig om een goed ont­ werp te maken. Continu herhalen, vuistregels aanleren, voor­ beelden aandragen waar het mis ging of bijna misging en er voortdurend aandacht aan geven is belangrijk.’

Een apart vak machineveiligheid in opleidingen invoeren, is volgens van Houten niet de juiste oplossing aangezien het over alle vakken heen moet vloeien. ‘Machineveiligheid moet geïntegreerd zijn in diverse opleidingsonderdelen zodat het vanzelfsprekend wordt om het als hoge prioriteit te zien en niet als lastig bijproduct. Als we dat de ontwerpers in oplei­ ding kunnen bijbrengen, zijn we op de goede weg.’ ◁

augustus/september 2014

7/8

31

BTG-BTL profiteert van legoblokken-aanpak

Pyrolyse-oliefabriek modulair gebouwd In Hengelo wordt ‘s werelds eerste stand alone fabriek gebouwd voor de productie van pyrolyse-olie, een op biomassa gebaseerd duurzaam alternatief voor fossiele grondstoffen. Wat het bouwproject bijzonder maakt, is dat de installatie modulair in elkaar wordt gezet. Deze Legoblokken-aanpak biedt voordelen voor de bouw en uitbreidingsmogelijkheden, maar zorgt ook voor nieuwe uitdagingen.

Tekst Inge Janse Foto’s BTG-BTL

▶

Op de AkzoNobel-site in Hengelo is eind mei de eerste paal geslagen voor Empyro, ‘s werelds eerste stand alone pyrolyseoliefabriek voor de opwekking van energie. De fabriek, afkomstig uit de koker van BTG-BTL, kost negentien miljoen euro en moet aan het einde van dit jaar klaar zijn. Eenmaal in bedrijf kan Empyro twintig miljoen liter groene olie per jaar produceren op basis van resthout. Deze hoeveelheid vervangt twaalf miljoen kubieke meter gas, goed voor de consumptie van achtduizend huishoudens. Dit betekent een besparing van twintigduizend ton CO2 per jaar. Bovendien zorgt de fabriek voor werkgelegenheid: omgerekend één jaar voor honderd personen.

Gerhard Muggen, managing director BTG Bioliquids BV, is zeer tevreden over de start van de bouw. ‘Empyro moet laten zien dat het concept succesvol is. Het is een hell of a job, maar ik ben heel blij en trots dat het gelukt is.’ Hij legt uit dat pyrolyse-olie voor 85 à 90 procent duurzaam is. ‘Die overige tien procent verlies je door het transport van biomassa en het verlies van hitte via de schoorsteen.’

32

7/8

augustus/september 2014

Outsourcing Een opmerkelijk aspect van de Empyro-fabriek is de modulaire aanpak: twintig bouwblokken worden elders geproduceerd, verhuisd naar de AkzoNobel-site, en dan in vijf weken als Legoblokken in elkaar gezet. Verantwoordelijk hiervoor is Zeton, bouwer van pilotplants uit Enschede, dat zo de helft van Empyro in zijn eigen fabriekshal klaarmaakt voor verzending naar Hengelo. En hoewel de bouwplaats en locatie van de fabriek slechts vijf kilometer uit elkaar liggen, is er zó gebouwd dat de legoblokken ook zonder noemenswaardige problemen naar de andere kant van de wereld kunnen worden verhuisd om daar in korte tijd op elkaar te worden gestapeld.

De andere helft van Empyro wordt op locatie geproduceerd.

Muggen gelooft niet dat deze fabriek volledig lokaal is te bouwen. Zo zou de kwaliteit die Zeton levert te hoog zijn om ergens anders na te bootsen. ‘De kwaliteit die Zeton levert is hoog, en we willen onze technologie beschermen. Bovendien

PROJECT levert outsourcing pas geld op na de tiende plant. Tot die tijd heb je kwaliteitscontrole nodig en moet je constant mensen heen en weer sturen.’

Millimeter nauwkeurig Muggen weet welke bijzondere aspecten er bij deze modulaire bouw komen kijken. ‘We hebben het proces opgedeeld in stappen, waarna iedere stap in een aparte module is verwerkt. Het grote voordeel hiervan is dat je zo min mogelijk interfaces tussen de modules hebt, wat de herbouw op locatie vereenvoudigt.’ Zeton moest daarbij veel oog hebben voor details, aangezien de individuele componenten perfect op elkaar moeten aansluiten. Muggen: ‘Een essentiële eis, maar ook uniek voor een fabriek van deze omvang. Ook heeft de bouwer voldoende ruimte rondom alle apparaten overgelaten, zodat deze goed bereikbaar zijn voor onderhoud.

Een ander voordeel van het Empyro-ontwerp is volgens Muggen dat buitenste modules voorzien zijn van buitenbeplating. Hierdoor kan de hele fabriek buiten staan. ‘Er is dus geen apart gebouw nodig, wat leidt tot een forse kosten­ besparing. In de ontwerpfase moesten we daarom niet alleen rekening houden met de voorschriften en eisen die voor een procesinstallatie gelden, maar ook met alle normen en richtlijnen voor gebouwen. Daarin zijn we gelukkig uitstekend geslaagd.’

Een andere uitdaging was de wens van BTG-BTL om met zo min mogelijk leidingen te werken, wat mogelijk is door apparaten direct op elkaar aan te sluiten. Omdat elke leverancier zijn eigen koppelingen gebruikt, moest Zeton allerhande oplossingen verzinnen om modules toch direct met elkaar te verbinden.

Rule of thumb Maar naast nieuwe uitdagingen biedt modulaire bouw ook nieuwe voordelen. Zo profiteert de veiligheid enorm van prefab produceren, weet Muggen. ‘Deze aanpak maakt het mogelijk om cruciale onderdelen al voor transport zo compleet mogelijk te bouwen en te testen, wat veilig kan in de constructiehal. Bovendien hoef je bij offsite bouwen geen rekening te houden met weersinvloeden.’ En, ook niet onbelangrijk: de communicatielijnen zijn kort en de efficiëntie ligt hoog, aangezien het complete projectteam, variërend van engineers tot constructeurs, en alle benodigde tools op dezelfde locatie aanwezig zijn.

De modulaire aanpak zorgt er ook voor dat een fabriek relatief eenvoudig kan worden opgeschaald, bijvoorbeeld door er een extra module bij te zetten. Niettemin verwacht de directeur weinig vraag naar opschaling. ‘Je zult eerder veel kleine pyrolysefabrieken krijgen. Dat komt door transport van biomassa, wat de grootste kostenpost is. De rule of thumb is dat bij vervoer over de weg de biomassa maximaal honderd kilometer kan afleggen. Dan is het nog bedrijfseconomisch en duurzaam. Komt de biomassa van verder weg, dan schieten de prijzen de lucht in. Idealiter zet je een pyrolysefabriek dus daar waar de biomassa beschikbaar en goedkoop is.’

Launching customer Empyro staat op een gepacht stuk land van AkzoNobel in Hengelo en gaat via restwarmte de komende twaalf jaar ongeveer vijf procent van de vraag naar stoom leveren die de chemiereus heeft. Voor AkzoNobel biedt dit namelijk moge-

Wat produceert een pyrolysefabriek?

Het is de bedoeling dat Empyro jaarlijks 35.000 droge ton biomassa per jaar verwerkt. De 24.000 ton pyrolyse-olie die daarbij ontstaat, wordt in eerste instantie gebruikt als brandstof in ketels ter vervanging van aardgas of stookolie.

Ook is het mogelijk om de olie te scheiden voor hoogwaardigere toepassingen. Er is bijvoorbeeld bitumen uit te halen, waar dakbedekking van wordt gemaakt. De waterige fractie kan bovendien worden ingezet als pesticide, terwijl de aanwezige fenolen bruikbaar zijn voor lijm.

Het idee om olie uit houtresten en landbouwafval te winnen, is bedacht is door de Universiteit Twente en verder ontwikkeld door BTG uit Enschede. De Empyro-fabriek doet in een paar seconden waar de natuur een paar honderd miljoen jaar voor nodig heeft. Dit gebeurt door de houtresten op te warmen tot een temperatuur van ongeveer 500 graden Celsius, waarna deze ‘gekraakt’ worden tot kleinere moleculen die de olie vormen. In tegenstelling tot normale verbranding is hierbij geen zuurstof nodig.

lijkheden om zijn processen te verduurzamen. De eerste afnemer van de pyrolyse-olie is Friesland Campina in Burcolo.

Deze melkfabrikant verstookt de olie in zijn ketels om vijftien procent van zijn stoomgebruik duurzaam te realiseren.

Door inzet van de pyrolyse-olie hoeft Friesland Campina minder aardgas te verstoken, wat minder CO2-uitstoot betekent.

Contract Animo genoeg dus, en zelfs zoveel dat Empyro een andere geïnteresseerde nog niet kan bedienen: de Universiteit Twente, die de olie wil inzetten voor het produceren van warmte en elektriciteit. Maar ook daar ziet Muggen het voordeel van in. ‘De Universiteit Twente is een launching customer van een eventuele tweede fabriek. Dat is belangrijk, want bij dit soort projecten is niet het verkrijgen van biomassa het probleem, maar het vinden van toepassingen voor de olie.’

De grote belangstelling neemt niet weg dat de benodigde financiering niet zomaar uit de lucht kwam vallen, benadrukt Muggen. ‘Dat was buitengewoon lastig, aangezien er sprake was van een nieuwe technologie waar nog geen track record van was. Het was daarom erg belangrijk dat we een afnameovereenkomst hadden met Friesland Campina. Het geeft ons twaalf jaar zekerheid dat dit bedrijf olie van Empyro afneemt. Bovendien was het heel relevant dat we een langjarig leveringscontract konden afsluiten voor de biomassa.’ ◁

augustus/september 2014

7/8

33

Prestatiemanagement

tatiemanagement, meten, wet illsKIJK, dashboard, samenwerk op Prestatiemanagement st value, doen, targets, capaciteit entie, prestatiemanageme , weten, skills, dashboar samenwerking, best value, doen, targets, capaciteit, potentie, tatiemanagement, meten, wet Congres van NVDO Sectie SUTO en iMaintain

Woensdag 1 oktober • De Glazen Ruimte • Maarssen

/Schrijf

nu in

/

Programma

Goed Prestatiemanagement heeft positieve effecten op de totale keten van asset manager tot toeleverancier. Maar wat is de invloed van prestatiemanagement op innovatie? Hoe zijn de zachte factoren van prestatiemanagement het beste geborgd en wat kun je het beste meten voor een optimale prestatie?

Prestatiemanagement vertaalt de visie, missie en strategie van een project, team of organisatie naar succesfactoren en acties. Sturen op die succesfactoren en constant monitoren van de effecten ervan, zorgt voor optimaal beheer van activiteiten en, nog belangrijker, van de prestaties van organisaties.

Op 1 oktober 2014 staat in de Glazen Ruimte in Maarssen de KIJK op Prestatiemanagement centraal. Een afwisselend en inhoudelijk programma belicht verschillende aspecten van goed prestatiemanagement: Van wetenschappelijke onderbouwing tot ervaring uit de praktijk; van klantervaring tot contractduur.

Uit de NVDO Suto Benchmark blijkt dat veel potentieel nog onbenut wordt. Wat is er nodig om deze verborgen schatten te vinden?

Is dat innovatie? Gaat dat om de juiste KPI’s of komt het gewoon neer op mensenwerk? Op 1 oktober delen experts op alle gebieden hun visie met het aanwezige publiek.

Initiatiefnemers:

Contentpartner:

INFORMATIE: Marjolein Veeninga

Tel.: +31 (0)20–31 22 791

Mail: marjolein@industrielinqs.nl

Partners iMaintain Platform:

10:00 Ontvangst en registratie 10:30 Opening door de dagvoorzitters 10:40 Kijk naar de benchmark Binnen de NVDO Suto Benchmark wordt wetenschappelijk gekeken naar diverse topics. Hoe staat de Nederlandse industrie ervoor, wat zijn de kengetallen en trends en welk visie is daar bij nodig?

Met medewerking van: Prof. Arjan van Weele (TU/e), Prof. Leo van Dongen (TU Twente), Prof. Frank Verbeeten (UvA) 12.00 Pauze 12.45 KIJK op de prestatiegedreven organisatie!

Als visie, missie en strategie zijn vertaald naar alle processen, hoe vind je dat terug in de organisatie?

Met medewerking van: Wilbert Wijns (NedTrain), Bram Alkema (Enexis), Arjan Oostdijck (Suiker Unie) 13.45 Stelling in de Kijker; Prestatiemeting verhindert innovaties!

Het meten van prestaties en de druk op presteren kunnen averechts werken op vernieuwing. Wat is de praktijk? Met medewerking van: Han Roebers (Rijkswaterstaat), Jan Braber (SIR), Patrick Essers (Dutch Institute World Class Maintenance) 14.45 Pauze 15.05 WORKSHOP Interactieve sessies waarbij bezoekers zelf ook een prestatie gaan leveren.

16.00 KIJK op de zachte factoren van Prestatiemanagement Presteren is mensenwerk. Hoe werk je samen met je team naar topprestaties? Met medewerking van: Dick Koopman (directeur Yacht), Hans Hermans (Interim manager voor professionalisering van bedrijven), Erik de Bruine (directeur Nevi) 17:00 KIJK op KIJK! Een inspirerende lezing door de hoofdredacteur van populairwetenschappelijk magazine KIJK. Inge Fraters (New Skool Media) 17:45 Afsluiting 18.00 Netwerkborrel Leden iMaintain Platform:

www.imaintain.info/prestatie

LEAN

korte doorlooptijd dankzij QRM

Slanke en snelle keten SPX Flow Technology ontwerpt en assembleert centrifugaalpompen op klantspecificatie. De fabriek Lean maken door overal Kanban in te voeren bleek daardoor al gauw een illusie. Sinds 2010 past SPX daarom Quick Response Manufacturing toe, wat tijdswinst creëert op de route van grondstof tot afgeleverd product. Ook de overhead nam af, wat kostenbesparing betekent.

Tekst Dr Ir Jaap van Ede Foto’s SPX

▶

SPX Flow Technology (SPX FT), met hoofdkantoor in Assen, ontwerpt, bouwt en levert pompen. Meestal zijn deze van het centrifugaaltype. ‘Een centrifugaalpomp bestaat uit een soort slakkenhuis met daarin een ronddraaiende waaier. Die zorgt voor het vloeistoftransport’, verklaart Martinus Karssen, operations manager bij SPX FT. ‘Onze afnemers zitten onder meer in de voedingsmiddelenindustrie, de chemie, de scheepvaart en de olie- en gassector’.

De toepassing van Lean manufacturing raakte in een stroomversnelling toen SPX FT in 2007 werd overgenomen door het Amerikaanse SPX. ‘Dat bedrijf heeft wereldwijd maar liefst 15.000 werknemers, en een eigen consultancy-afdeling. Al snel werd vanuit Amerika een team van procesverbeteraars ingevlogen.’

Hun belangrijkste boodschap: Voer overal op de werkvloer Kanban in, zodat de doorlooptijden en de tussenvoorraden dalen. ‘Het resultaat was zwaar tegenvallend. Kanban werkt goed als je grote volumes van een beperkt aantal producten maakt. Wij maken echter heel veel verschillende producten, in kleine aantallen en op klantorder. Per jaar maken we ongeveer 9.000 pompen en er zijn bijna evenveel varianten mogelijk. Bij design-to-order is de variatie zelfs eindeloos. Zelfs voor het ervaren Lean team van SPX was die situatie relatief nieuw. Daarom kregen wij de opdracht om zelf op zoek te gaan naar slimme logistieke oplossingen.’

Specifieke wensen De producten van SPX FT zijn onderverdeeld in categorieën.

Typen A en B zijn relatief eenvoudige pompen. De productie daarvan verloopt volgens assemble-to-order, en de totale doorlooptijd is twee à drie weken. ‘Klanten willen soms een specifieke druk en een specifiek transportvolume, maar dat zien wij nog steeds als een relatief eenvoudig verzoek. Wel is

dan een verspaningsbewerking nodig, waarbij de waaier van de pomp wordt bijgewerkt.’

Er zijn ook klanten die specifiekere wensen hebben. In dat geval worden de pompen gedeeltelijk of zelfs geheel volgens design-to-order ontworpen en gebouwd. ‘Soms is daarbij sprake van slechts een klein stukje maatwerk, dit noemen wij pomptype C. Een andere keer zijn er veel specifiekere verlangens. Het maken van dat soort pompen, type D, is een project dat maanden kan duren.’

Toegevoegde waarde In de afgelopen jaren steeg de populariteit van de procesverbetermethode Quick Response Manufacturing (QRM), vooral binnen bedrijven met high mix, low volume productie. Bij QRM staat het verkorten van de Manufacturing Critical-path Time (MCT) centraal: Het boeken van tijdwinst in het pad van grondstof tot afgeleverd product. Dat zou niet alleen kortere doorlooptijden opleveren, maar ook minder overhead en dus kostenbesparing.

‘In 2010 hoorden wij via Jannes Slomp, lector aan de HAN, over QRM. Wij vroegen ons toen vooral af of QRM niet alleen korte doorlooptijden maar ook betrouwbare en stabiele levertijden zou kunnen opleveren. Een student van Slomp heeft daarom de potentie van QRM bij ons onderzocht en de eerste MCT-maps gemaakt. Daaruit bleek duidelijk de toegevoegde waarde.’

MCT-maps lijken sterk op value stream maps uit Lean manufacturing, maar brengen nadrukkelijk in de héle voortbrengingsketen de waarde-toevoegende tijd (grijze tijd) en wachtmomenten (witte tijd) in kaart. Bij Lean wordt de totale keten soms uit het oog verloren, omdat die methode ook kijkt naar andere vormen van verspilling. Bij QRM wordt er vanuit gegaan dat verspilling in de vorm van bijvoorbeeld opslag, zoeken en ander onnodig werk zoals herplannen of

augustus/september 2014

7/8

35

18 november 2014 | Ahoy Rotterdam

PRACTICE WHAT YOU PREACH

CONGRES

Veel bedrijven prediken openlijk duurzaamheid. Maar hoe brengen ze hun intenties daadwerkelijk in praktijk?

2014

Bedrijven als Coca Cola, Ikea en BMW die met hun producten direct op de consumenten markt komen, voelen

november

vaak nog de urgentie en de druk vanuit de maatschappij. Met duurzamere alternatieven kunnen ze namelijk marktaandeel behouden of zelfs vergroten. Doen ze niks, dan is het afbreukrisico groot. Maar wat zet de bedrijven verder terug in de keten aan om hun processen en tussenproducten te verduurzamen?

Het kennisplatform Duurzaam Geproduceerd wil tijdens het congres op zoek naar inspirerende voorbeelden uit de praktijk. Om beter te kunnen begrijpen hoe woorden ook daden kunnen worden.

Informatie over de sprekers en het actuele programma vindt u op www.duurzaamgeproduceerd.nl

8 november 1 r e e v r e s Re agenda. vast in uw Wilt u partner worden van het platform?

Neem contact op met Anouk Bouwmeester: T | 020 - 3122797 E | anouk@industrielinqs.nl

Initiatiefnemers

Partners

Wilt u congresinformatie?

Neem contact op met Marjolein Veeninga: T | 020 - 3122791 E | marjolein@industrielinqs.nl

Contentpartners

Mediapartners

www.duurzaamgeproduceerd.nl/congres

mensen opbellen vanzelf verdwijnt, als de keten slanker en sneller wordt.

Administratieve processen De MCT-maps toonden lange en sterk variabele wachttijden tijdens de administratieve processen. ‘Op de werkvloer hadden we al veel aan procesoptimalisatie gedaan, maar in het kantoor ligt dat anders. Daarom besloten we te focussen op de procesverbetering daar. Een tweede keuze was om te starten met de administratieve processen rond de eenvoudige, te assembleren pompen. Bij de complexe pompen valt weliswaar in theorie de meeste winst te behalen, maar we wilden dat ons eerste QRM-project gemakkelijk succesvol zou zijn af te ronden. Op die manier kweek je enthousiasme.’

Voor het verbetertraject werd subsidie ontvangen vanuit het ministerie van OCW. Dat gebeurde in het kader van de zogenaamde RAAK-regeling: Regionale Aandacht en Actie voor Kenniscirculatie.

Vier stappen Het proces van sales tot de ordervrijgave omvat bij de eenvoudige pomptypen de volgende stappen, die worden uitgevoerd op verschillende afdelingen: 1) Sales en customer service. Op deze afdeling komt de order van de klant binnen. 2) Financiën: zij checken onder meer de kredietwaardigheid van de klant. 3) Planning: deze afdeling checkt onder meer de beschikbaarheid van de benodigde onderdelen voor de pomp, en inventariseert de beschikbare assemblage-capaciteit. 4) Inkoop: deze afdeling bereidt de plaatsing van orders bij toeleveranciers voor. Hierna terug naar stap 1, waarbij de klant een orderbevestiging krijgt met een prijs en levertijd. Gaat de klant akkoord, dan wordt de order vrijgegeven voor productie.

Shortcuts Op papier was het bovenstaande traject prima geregeld. ‘De praktijk was echter anders’, vertelt Karssen. ‘Het proces nam minstens enkele dagen in beslag. Daarom gebruikten mensen allerlei shortcuts. Iemand van sales belde dan bijvoorbeeld met een planner, om snel een levertijd te horen. De controle

‘De leverbetrouwbaarheid steeg van 76 naar 93 procent.’ op materiaalbeschikbaarheid bleef dan achterwege. Bovendien deed de ene planner veel optimistischer voorspellingen dan de andere, soms te optimistisch. Inkopers kregen dan onhaalbare tijden voor toeleveringen voor hun kiezen.’

Met QRM-tools kon het proces dermate worden versneld, dat de verleiding voor shortcuts verdween. ‘Daar was niet eens aandrang voor nodig, iedereen zag namelijk ook de nadelige gevolgen daarvan.’ Als tegenwoordig een klant een eenvoudig pomptype bestelt, dan zijn alle afdelingen het binnen 24 uur eens over de levertijd, en kan de orderbevestiging de deur uit!

QROC De gangbare manier binnen QRM om kantoorprocessen te versnellen is het vormen van een zogenaamde Quick Response Office Cell (QROC) per marktsegment, in dit geval dus voor de

pomptypen A en B. Zo’n QROC bestaat dan uit een dedicated team, met vertegenwoordigers van alle afdelingen, die in de regel ook fysiek bij elkaar zitten. ‘Wij hadden echter niet voldoende mensen om voor de eenvoudige pomptypen een echte QROC te vormen. De capaciteitsbehoefte was daarvoor ook niet groot genoeg.’

Hierdoor rees de vraag hoe je tijdelijk een keten voor de stappen 1-2-3-4-1 kunt vormen. De oplossing die SPX FT vond is in feite een Lean productieketen, waarlangs zich elke dag een kleine batch orders beweegt. ‘Wij noemen het een QROC light. Aan het begin van elke dag geeft sales de orders vrij, dit is een kleine batch. Die batch beweegt zich vervolgens met een takttijd van een uur van afdeling naar afdeling.’

De volgende ochtend is er een teamoverleg, waarbij twee mensen per afdeling aanwezig zijn. ‘Tijdens dat overleg van circa tien minuten kunnen allerlei zaken aan bod komen, zoals het bepalen van de prioriteit van orders, het aanpassen van veiligheidsvoorraden of het tijdelijk vergroten van de productiecapaciteit door overwerk. Direct na het overleg kunnen de orderbevestigingen naar de klanten toe.’

Door de nieuwe manier van werken is de tijd tussen bestellen en uitleveren, gedaald van ongeveer achttien naar zestien dagen. ‘Minstens zo belangrijk is dat we de levertijden nu optimaal voorspellen. Hierdoor steeg de leverbetrouwbaarheid van 76 naar 93 procent.’

Directe interactie Inmiddels wordt geprobeerd om ook de kantoorprocessen rondom de klantspecifieke pomptypen C en D te verbeteren.

‘Daarvoor gaan we een echte QROC inrichten, waarin de mensen uit verschillende disciplines fysiek bij elkaar zitten.’

Met een beetje goede wil zou je de QROC-light voor de eenvoudige pompen nog kunnen zien als een Lean productiestraat. Bij deze nieuwe QROC is dat niet het geval. Om in overleg met de klant tot een definitieve offerte te komen, zijn nu bijvoorbeeld diverse ronden langs de teamleden nodig. Daarbij zal de directe interactie tussen de teamleden het proces enorm gaan versnellen, zo is de verwachting.

Tips Voor bedrijven die ook de omslag willen maken naar een cellulaire structuur met multidisciplinaire teams, heeft Karssen de volgende tips: ‘Je moet niet vanuit het management plannen ontwikkelen en die dan kant-en-klaar presenteren.

Betrek je medewerkers bij het hele veranderproces. Daarnaast is het slim om met een relatief eenvoudige verandering te beginnen. Misschien levert dat niet direct de grootste winst op, maar de kans van slagen is veel groter. Je hebt dan ook meer kans op succes bij complexere vervolgtrajecten.’ ◁ Meer over QRM: www.procesverbeteren.nl

mei

5

37

SPX Flow Technology assembleert én ontwerpt pompen op klantspecificatie. Op de foto wordt een pomp getest.

‘Ik wil uit de inhoud blijven’

punten zodat Zuidberg een state-of the

‘Ik hoor thuis in een productieomgeving met mensen en machines om mij heen’, vertelt Vincent Schreuder, bedrijfsleider bij Zuidberg Staalservice (snijderij, zetterij, lasserij en nabewerking) en Zuidberg Techniek (spuiterij en assemblage). Het bedrijf produceert onder andere fronthefsystemen en tandwielkasten voor de agrarische industrie.

Schreuder begon na zijn opleiding HTS werktuigbouwkunde als tekenaar-constructeur, maar koos al snel het pad richting organisatiebeheer en leidinggeven. ‘Ik wil steeds opnieuw op zoek naar verbeterpunten en wil creatief blijven in procesverbeteringen om kostprijsvoordeel voor het bedrijf te kunnen realiseren.’

Als bedrijfsleider zorgt hij ervoor dat alles in goede banen wordt geleid qua productie en lean werken: leverbetrouwbaarheid, efficiency, kwaliteit, veiligheid, arbo en het beheersen van de processen. Dit laatste aspect vindt Schreuder uitermate belangrijk: ‘Als je de processen beheerst, lever je ook een goede kwaliteit.’ Hij geeft een voorbeeld. ‘Bij de spuitafdeling vindt een voorbehandeling plaats in baden. De vloeistof van de baden moet van goede kwaliteit zijn, dus wekelijks worden deze gecontroleerd en bijgesteld. Hierover hebben we afspraken structureel vastgelegd wat aantoont dat we de processen daadwerkelijk beheersen. Pas aan het eind van het traject controleren of iets goed is, is dus niet aan de orde. We kiezen altijd voor een proactieve benadering.’

art fabriek kan blijven. Sinds mei dit

Prikkelen

Vincent Schreuder is een bedrijfsleider in hart en nieren. Steeds gaat hij op zoek naar ontwikkelingen en verbeter-

jaar is de producent van fronthefsystemen en tandwielkasten voor de agrarische industrie begonnen met de implementatie van lean. ‘Door de andere aanpak probeer ik de werknemers te prikkelen om zelf over hun eigen processen na te denken’, stelt Schreuder.

Tekst Evi Husson Foto Zuidberg

38

7/8

augustus/september 2014

Samenwerken is volgens Schreuder eveneens een erg belangrijk aspect. Daar heeft het bedrijf de laatste tijd hoog op ingezet. ‘We komen van een top-down organisatie. Sinds mei dit jaar hebben we met het managementteam en een aantal voorlieden een lean managementtraining gevolgd. Lean proberen we nu systematisch te implementeren. Dit betekent dat ik als bedrijfsleider geleidelijk aan mijn functie moet ombuigen richting een coachende rol. Hoe ik dit doe? Daar waar ik nu zie waar het proces beter moet, start ik voor een bepaalde periode een verbeteroverleg op. In een kort overleg droppen we problemen die we op kleine gele briefjes inventariseren. Het team categoriseert vervolgens de ideeën en koppelt er acties aan zoals instructies en aanpassingen.’

Deze methode is vrij nieuw voor Zuidberg. ‘Het is allemaal nog een beetje onwennig voor iedereen’, stelt Schreuder. ‘Wat mezelf betreft, moet ik er echt op blijven letten om uit de

Vincent Schreuder

Zuidberg

Vincent Schreuder (45) volgde de opleiding HTS werktuigbouwkunde en startte zijn loopbaan bij Bosal divisie Magazijninrichting in Vianen als tekenaar-constructeur. Al snel ambieerde Schreuder een functie met meer organisatiebeheer richting leidinggeven. Daarom maakte hij de stap naar productieplanner bij Haceka, producent van badkameraccessoires, met het doel om vanuit die functie verder door te groeien. Al snel leidde hij in dat bedrijf een productieteam voor halffabricaten gevolgd door de functie van productiemanager en later de functie bedrijfsleider van de complete productie, inclusief warehouse en expeditie. Na acht jaar maakte Schreuder de overstap naar Zuidberg om hier als bedrijfsleider bij Zuidberg Techniek aan de slag te gaan.

Per 1 juli dit jaar is hij ook verantwoordelijk voor Zuidberg Staalservice. Bij Zuidberg werkt hij inmiddels negen jaar.

Zuidberg bestaat uit vier verschillende productgroepen.

Zuidberg Frontline Systems is gespecialiseerd in innovatieve fronthefsystemen en tandwielkasten voor met name de agrarische industrie. Zuidberg Tracks is producent van rubberen tracksystemen voor zelfrijdende (oogst)machines; Zuidberg Transmissions levert aandrijfoplossingen voor een breed aantal sectoren en Zuidberg Staalservice levert stalen componenten en constructies voor een breed aantal sectoren.

inhoud te blijven. Als leidinggevende heb ik toch al snel de neiging om meteen een oplossing te kiezen. Dit wil ik zoveel mogelijk uit de medewerkers zelf laten komen, met als doel te komen tot een zelfsturende organisatie. Voor de werknemers zelf is het ook nog onwennig, maar ze zijn zeker positief. Door de andere aanpak prikkel je de werknemers om zelf over hun eigen processen na te denken. Het is een groeiproces van enkele jaren voordat je een volledige lean organisatie hebt gecreëerd.’

neer er iets fout gaat boven een bepaald bedrag – 25 euro – wil ik toch even inzoomen om de klachten de volgende keer te voorkomen. Dat begint eerst met het inzichtelijk maken.

Met welke problemen hebben we te maken? Vervolgens zoom je in en ga je verbeteren. Wat ik bijvoorbeeld merkte, was dat in de zetterij er soms ruimte was voor improvisatie zodat er fouten konden ontstaan. De werkwijze – kun je iets niet realiseren, dan ga je in overleg in plaats van te improviseren – werpt nu al zijn vruchten af.’

Parkeerplaats

Kennis

Schreuder geeft een voorbeeld uit de snijderij. ‘Na het snijproces liggen de producten die zijn gesneden nog in de plaat als puzzelstukken. Deze moeten worden uitgeruimd en gesorteerd. Sommige stukken krijgen een nabewerking binnen dezelfde plant, andere ondergaan een bewerking elders binnen de organisatie of daarbuiten. Het probleem stelde zich dat alle stukken werden uitgeruimd en op één punt terechtkwamen, waarna men zelf de stukken die hij/zij nodig had, uitzocht.’

Dit was geen handige werkwijze en werd opgepakt in een verbeteroverleg. ‘Operators van die machines staan samen met diegene die de programmering voor de machines maakt, aan tafel, samen met mij als coach’, legt Schreuder uit. Hij benadrukt dat ze bij het overleg niet zitten, maar staan. ‘De besprekingen duren maximaal een kwartier en vinden plaats vóór een pauze aan specifiek daarvoor bestemde sta-tafels om te zorgen voor een constructief overleg. We hebben hier geen tijd voor koffie en gezellig geklets.’

Het team brengt er problemen in beeld en vervolgens gaat eenieder op pad met huiswerk. ‘De situatie in de snijderij hebben we in goed overleg eenvoudig kunnen ombuigen. We zijn gekomen tot een overzichtelijk systeem met parkeerplaatsen zodat ieder product bij het uitruimen meteen op de juiste plek wordt gelegd. De producten komen op een bepaalde parkeerplek terecht naargelang de bestemming waar ze na het snijden nog heen moeten.’

Er is nog een lange weg te gaan om heel de organisatie lean te krijgen, weet Schreuder, maar hij blikt nu al positief terug op de eerste gezette stappen. ‘Een aantal werkwijzen hebben we al lean aangepakt en de bewustwording bij de werknemers groeit geleidelijk. De eerste stappen zijn nu echt gemaakt.

Maar we moeten dit nog blijven doorzetten. Als bedrijf wil je

Overleg versus improvisatie De bedrijfsleider vindt het belangrijk dat medewerkers op deze manier zelf meer verantwoordelijkheid krijgen over de processen zodat ze meer betrokken raken bij de kwaliteit die ze leveren. ‘Ook fouten wil ik meer inzichtelijk maken. Wan-

‘De besprekingen duren maximaal een kwartier en vinden plaats vóór een pauze aan specifiek daarvoor bestemde sta-tafels. Dit zorgt voor een constructief overleg.’ efficiënt opereren, producten steeds beter neerzetten, je wilt out of the box denken, en iedere keer weer verbeterslagen maken en innovatief blijven. We hebben dit de afgelopen jaren al goed voor elkaar, maar we willen blijven innoveren en voorblijven op onze concurrenten.’

Zelf wil Schreuder ook steeds blijven verbeteren. ‘Door continu op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in de markt en te groeien in kennis. Ik lees vaktijdschriften, bezoek beurzen, behoudt goede contacten met leveranciers en volg nieuwe ontwikkelingen continu op de voet. Kennis is erg belangrijk om innovatiever te produceren.’ ◁

augustus/september 2014

7/8

39

Engineering ▶ Manufacturing ▶ SUPPLY CHAIN MANAGEMENT

Portret

gineering, manufacturing, supply chain management,

logistiek partnership ,

,

roductie, innovatie, sustainability, OEM, partnership, servitisation, time to market, co

aborative design, enterprise automation, software, R&D, Contact,

cycle costing,

handling, export,

manufacts

winst partnership inspiratie engineering manu logistiek partnership productie innovatie ,

,

cturing, supply chain management,

,

,

,

,

,

ustainability, OEM, partnership, servitisation, time to market, collaborative de-

gn, enterprise automation, software, R&D, Contact, Lifecycle costing, han-

ing, export,

winst partnership inspiratie engineering manufacturin ,

,

,

,

logistiek , partnership, productie, innovatie, sustainabi Word lid van hét kennisnetwerk voor de maakindustrie y, OEMPT, partnership, servitisation, time to market, collaborative design, enterIndustrieel Management is een onderdeel van PT Manu-

ply chain management,

ise automation

D,

software

facts, hét kennisnetwerk voor de maakindustrie in Nederland en Vlaanderen. Het platform PT Manufacts brengt experts, , , gebruikers en leveranciers van producten en diensten , Lifecycle bijeen. Samen besprekencosting, zij actuele kwesties en innovaties in de maakindustrie, waarna PT Manufacts deze informatie vertaalt naar journalistieke en onafhankelijke artikelen.

Contact

ing, export,

han-

winst partnership inspi,

,

Wie bereikt PT, manufacturing Manufacts? ie, engineering , supply

Het platform richt zich op de volledige maakindustrie, van toeleverancier tot eindgebruiker. PT Manufacts bereikt deze in management, doelgroep met het vakblad PT Industrieel, Management (maandelijks), de website www.ptmanufacts.nl (dagelijks, , inclusief social media , innovatie , en nieuwsbrief), rondetafelbijeenkomsten en het PT Manufacts-jaarcongres.

logistiek partnersustain-

hip productie

bility, OEM, partnership, servitisation, time to Waarom aansluiten? rket, collaborative design, enterAls bedrijfslid van PT Manufacts ontvangt u het magazine, kunt u voordelig naar de evenementen en is uw logo zichtbaar op de uitingen van het platform. , , R&D, Wordt u partner, dan sluit u aan bij een groeiend netwerk van experts, leveranciers, OEM’s en eindgebruikers. Bij rondetafelbijeenkomsten van PT , Lifecycle costing,adviseert u de redactie , export, Manufacts samen met andere partners over de redactionele koers en actuele aanknopingspunten. Bovendien , supply management, bent u met film, tekst, beeldmerk enchain direct contact steeds zichtbaar in uw doelgroep.

ise automation

software

ontact

handling

g, manufacturing

novatie,

winst partnership inspiratie engineer logistiek partnership product Meer weten?

Op www.ptmanufacts.nl vindt u meer, informatie over, PT , Manufacts. Neem voor meer informatie over de mogelijkheden die een bedrijfslidmaatschap of partnership biedt , , via contact op met Anouk Bouwmeester, media-adviseur, anouk@industrielinqs.nl of 020 3122 797

sustainability, OEM, partnership, servitisation, time to market, collabora-

Kijk voor meer informatie op ve design , enterprise automation, software, R&D, Contact, Lifecycle cos

,

www.ptmanufacts.nl winst

handling, export,

,

partnership, inspiratie, engineering, manufacturin

Colofon

AGENDA

Redactieadres PT Industrieel Management Postbus 16262, 2500 EA Den Haag T (070) 378 99 11, E pt@bimmedia.nl www.bimmedia.nl

deze informatie, kunt u dit schriftelijk melden bij BIM Media, Postbus 16262, 2500 BG Den Haag. Voor informatie over onze leveringsvoorwaarden kunt u terecht op www.bimmedia.nl.

Doelstelling PT Industrieel Management richt zich op het technisch management van producerende bedrijven. We spreken dan over de hoofden van de afdelingen productontwikkeling, productie en logistiek. Het behoort tot hun taken snel op de markt te reageren, met producten van een hoge kwaliteit, die tegen zo laag mogelijke kosten worden geproduceerd. Daarbij moet worden voldaan aan steeds strengere eisen voor milieu en veiligheid. PT Industrieel Management publiceert over de methoden, oplossingen, producten en bedrijven die in die processen een significante rol spelen.

Advertentie-exploitatie Jetvertising BV Kim de Bruin Laan van Zuid Hoorn 37 2289 DC Rijswijk T 070 399 00 00 E kim@jetvertising.nl www.jetvertising.nl

Hoofdredactie Maarten Legius, Wim Raaijen Redactie Evi Husson, Inge Janse, Liesbeth Schipper Vaste medewerkers Ronald Bruins, dr. ir. Jaap van Ede, Leendert van der Ent, prof. dr. Dany Jacobs, ir. Daan Kersten, Rijkert Knoppers, Ton van Kollenburg, dr. ir.

Rob van Stekelenborg, Peter Venema, Egbert-Jan Sol, Francis Voermans, Eric de Vries, Erik te Roller Uitgever Nic Louis Opmaak De Opmaakredactie, Wehl Technische realisatie Drukkerij DeltaHage, Den Haag ISSN 1571-9405 Abonnementen Abonnementen en administratie: BIM Media Klantenservice Postbus 16262, 2500 BG, Den Haag T (070) 30 46777 De abonnementsprijs is 275 euro per jaar (excl. btw).

Een abonnement kan op ieder gewenst tijdstip ingaan en geldt tot wederopzegging, tenzij anders overeengekomen. De minimumlooptijd van een abonnement is één jaar. Partijen kunnen ieder schriftelijk opzeggen tegen het einde van de abonne­mentsperiode, met inachtneming van een opzegtermijn van twee maanden. Abonnementsprijs buitenland 289 euro (excl. btw), studenten in Nederland: 145 euro, studenten in het buitenland: 159 euro. Opgave van ­een studieabonnement moet vergezeld gaan van een fotokopie van het inschrijvingsbewijs of collegekaart.

Leden van Kivi-Niria krijgen een korting van 20 procent op de reguliere prijs excl. btw, mits het abonnement wordt verstuurd naar een Nederlands privé-adres.

Vanwege de aard van de uitgave gaat BIM Media uit van een zakelijke overeenkomst. Deze overeenkomst valt onder het algemene verbintenissenrecht.

Wij verwerken uw gegevens voor de uitvoering van de (abonnements-) over­eenkomst en om u van informatie te voorzien over BIM Media B.V. en zorgvuldig geselecteerde andere bedrijven. Als u geen prijs stelt op

Alle advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland. Een exemplaar van deze Regelen is op aanvraag verkrijgbaar bij de ROTA te Amsterdam, tel. 020-664 94 31.

Vertegenwoordigers buitenland België/Luxemburg Ad International, Meise, Rita Saegerman: T +32-22674760, F +32-22671400 Duitsland InterMediaPartners, Wuppertal, Uwe Riemeyer: T +49-202271690, F +49-2022716920 Frankrijk SL Regie, Joue Les Tours, Sophie Lallonder, T +33-247382460, F +33-290801222 Italië Pubblicita Estera, Oliver Casiraghi, Como, T +39-031261407, F +39-031261380 Verenigd Koninkrijk Oliver Smith & Partners Ltd, Londen, David Oliver: T +44-1719781440, F +44-1719781550 Verenigde Staten Avani Media Inc., Leslie Hallanan, Sausolito,T +1-4153312150, F +1-4152890402 © 2014 BIM Media B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd (waaronder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevensbestand) en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Adverteerdersindex Adverteerder pagina AZO n.v.

43 Beko Technologies b.v.

20 BIM Media 2 CBI (Centrum Bevordering Import) 16 Der-Tec Aandrijftechniek b.v.

20 Eltra Engineering b.v.

20 Fischbein s.a.

10 Industrielinqs 34, 36, 40 Jumo Meet- en Regeltechniek b.v.

22 KNF Verder b.v.

43 Linak Actuator Systems 22 Multivac b.v.

10 Munters Nederland b.v.

30 PAO Stichting PostAcademisch Onderwijs 30 Scharff Techniek b.v.

20 Tempcontrol Industrial Electronic Products b.v.

16 Testo b.v.

3 VNU Exhibitions 8, 44

TECHNISCH SEMINAR ‘SLIMME FABRIEKEN’ Apeldoorn, 30 september Technisch seminar over de nieuwste innovaties rond internettechnologie en slimme sensoren. www.cimpro.com/events

SUPPLY CHAIN INTEGRATIE AGRIFAC MACHINERY Steenwijk, 16 oktober Rondetafelbijeenkomst over Smart Industry in de Agro & Food sector www.fme.nl METAVAK Gorinchem, 4 – 6 november Op de beursvloer treft u leveranciers van metaalbewerkingsmachines, gereedschappen en aanverwante bedrijven gespecialiseerd in verschillende verspanende en niet-verspanende technieken. www.evenementenhal.nl/

INDUSTRIAL PROCESSING 2014 Utrecht, 30 september - 3 oktober Dé grootste vakbeurs voor de totale natte en droge procesindustrie in de Benelux. www.industrialprocessing.nl MACROPAK Utrecht, 30 september – 3 oktober Vakbeurs voor verpakken en verpakkingen www.macropak.nl

DUURZAAM GEPRODUCEERD Amsterdam, 17 november Congres met focus op verduurzaming van productieprocessen en –ketens. www.duurzaamgeproduceerd.nl/ congres

WORLD OF TECHNOLOGY & SCIENCE Utrecht, 30 september – 3 oktober Vier branches hebben hun krachten gebundeld in deze beurs. Werelden van technologie en wetenschap komen bij elkaar. Vakbeurs voor industriële automatisering, laboratoriumtechnologie, industriële elektronica, aandrijf- en besturingstechniek. http://wots.nl

BITS & CHIPS SMART SYSTEMS ’s Hertogenbosch, 19 – 20 november Jaarlijkse event rondom embedded systemen en software http://bc-smartsystems.nl TECHNISCHE INDUSTRIËLE VAKBEURS Venray, 18 - 20 november Vakbeurs voor de technische industriële branche. www.evenementenhal.nl

ENERGIE ’s Hertogenbosch, 7-9 oktober Nationale B2B-beurs, gericht op energiebesparing en duurzame energie in de bouw en de industrie www.energievakbeurs.nl

INZICHT IN DE ISO55000 Rotterdam, 27 november Introductietraining die inzicht geeft in de richtlijnen én mogelijkheden van dit Asset Management Systeem. www.assetmanagementsysteem.nl

INFOSESSIE SOC MAAKINDUSTRIE VLAANDEREN Affligem (B), 8 oktober Infosessie over de uitgewerkte onderzoeksroadmaps voor SOC Maakindustrie en Vlaamse bedrijven. www.flandersdrive.be

HIGH-TECH SYSTEMS 2015 ’s Hertogenbosch, 24 – 26 maart 2015 Internationaal event dat focust op high-tech systems en key enabling technologies www.hightechsystems.nl

Meer agendapunten op www.ptmanufacts.nl

augustus/september 2014

7/8

41

verbeterpraktijk ▶ Ton van Kollenburg Directeur Protean Management Solutions

Teamwork voorkomt wachtrijen ▶ Afgelopen zomer waren we met het gezin op vakantie in ZuidFrankrijk. Op de campings en in de restaurants die we bezochten, viel me op dat medewerkers op veel plaatsen niet samenwerkten als team om het de klant naar de zin te maken. Elke medewerker voerde voor zichzelf zijn opgedragen taak uit. Als klant betekent het dat, als je bij iemand iets te eten of drinken bestelt die daarvoor de bevoegdheid niet heeft – sommige medewerkers mogen bijvoorbeeld alleen maar vuile vaat ophalen – je simpelweg te horen krijgt dat je bij iemand anders moet zijn.

Wachtrij Een mooi voorbeeld van dit “teamwork” trof ik aan op een van de campings waar we verbleven. Op een avond, het was nog te vroeg voor een glaasje wijn voor de tent, gingen mijn vriendin en ik in de bar koffie drinken.

Achter de bar stond een man die schijnbaar bereid was alles aan te pakken. Een criticaster zal misschien zeggen: hij had geen zin om glazen te spoelen, dus ging maar iets leukers doen. Iets dat je in fabrieken ook nog wel eens over operators hoort als ze zich niet aan de planning houden.

Ik noem hem voor het gemak de Hummelman, naar de merknaam op zijn T-shirt. Ondanks zijn bereidheid tot aanpakken, stond er een rij met wachtenden. Een klant voor mij bestelde een biertje en, omdat er toch een collega aan het tappen was, vroeg de Hummelman om een extra biertje. Toen er moest worden afgerekend, werd er weer een andere collega ingeschakeld, wat logisch was aangezien er blijkbaar maar twee medewerkers de kassa mochten of konden bedienen. Toen ik aan de beurt was, bestelde ik bij Hummelman twee espresso’s en ik was benieuwd of hij deze zou maken. De Hummelman keek even om zich heen en liep toen naar achteren en haalde een collega uit de keuken om de koffie te maken. Ook nu werd weer een ander ingeschakeld voor de betaling bij de kassa. De Hummelman hield zich niet aan zijn taak, maar hield – wellicht met de beste bedoelingen – de rest van het team van het eigen werk af, met als gevolg de eerder genoemde wachtrij. Voor die wachtrij was overigens nog een tweede oorzaak zichtbaar en dat waren de medewerkers die

de kassa bedienden. Dat waren duidelijk de toppers van het team die naast de kassa ook de moeilijkere taken beheersten, zoals het maken van cocktails. Zij hielden de boel veelvuldig op, omdat ze het erg druk hadden.

Organisatie We zaten daar gezellig op het terras en zagen, midden op de avond, dat het moment van een rookpauze was aangebroken. Op één glazenspoeler na, ging het voltallige barpersoneel naar buiten om een sigaret op te steken. Heel benieuwd was ik wat er zou gebeuren toen een gast naar de bar liep om een paar biertjes te bestellen. De glazenspoeler stopte warempel met glazen spoelen en tapte de biertjes. Maar bij het afrekenen wist ook deze man niet hoe dat moest en stond hij, na een vertwijfelde blik op de kassa, zijn collega’s buiten te wenken.

Deze deden eerst of ze niets merkten, maar na wat dralen, besloot één van de topmedewerkers toch de sigaret in bewaring te geven bij een collega en te gaan helpen.

Op zich is het een logische en veelvoorkomende manier om het team op deze manier te organiseren: je zorgt dat medewerkers die bepaalde taken niet kunnen uitvoeren, dit ook niet mogen.

Helaas ging dat dus ten koste van lange wachtrijen voor de bar.

Het was daarom slim geweest als er een leidinggevende had bijgestuurd, maar die was na een kwartiertje op het terras aan het begin van de avond, nergens te bekennen.

‘Het is belangrijk dat de teamleider aanwezig is en zorgt dat medewerkers worden opgeleid en aangesproken op niet gewenst gedrag.’

42

7/8

Teamleider Ook in een productieproces komt het voor dat medewerkers die bepaalde competenties missen toch bepaalde, soms kritische, taken half uitvoeren. Dat collega’s elkaars werk niet kunnen of mogen overnemen en dat de gezamenlijke pauze voor het werk gaat. Ook dan is het belangrijk dat de teamleider aanwezig is en zorgt dat medewerkers worden opgeleid en aangesproken op niet gewenst gedrag. Wij hebben die avond wat langer op het terras bij de bar gezeten, er was immers zo veel te zien. ◁

augustus/september 2014

671_KNF.indd 1

WOTS bezoek ons op de t ch re 2014 te Ut 068 8b er m Standnum

KNF ROTATIEFILMVERDAMPER. MET OPTIMAAL bEDIENINgSgEMAK. NIEUW Met de Rotatiefilmverdamper RC 900 wordt destilleren eenvoudiger, efficiënter en zekerder! n n n n

Draadloze afstandsbediening voor alle functies Snel en met één hand wisselen van de kolf Traploze positionering van de kolf in het waterbad Krachtige en eenvoudig te reinigen koelcondensor

In combinatie met het Vacuümpompsysteem SC 920 en de Koeler C 900 ontstaat een perfect op elkaar afgestemd geheel dat u dagelijks ondersteunt.

Voor meer informatie, bezoek onze website of neem contact op met onze specialist, corne.valkenburg@ knf-verder.nl of patrik.roelants@knf.be KNF Verder b.v.

Utrechtseweg 4A 3451 GG Vleuten Tel. 030-6779240 info@knf-verder.nl www.knf-verder.nl

KNF Verder n.v.

Kontichsesteenweg 17 B-2630 Aartselaar Tel. 03-8719624 info@knf.be www.knf.be

7/10/2014 9:44:55 AM

VAKBEURS VOOR PROCESAPPARATUUR, -ENGINEERING EN -AUTOMATISERING

30 SEPTEMBER - 3 OKTOBER 2014 | JAARBEURS, UTRECHT WWW.INDUSTRIALPROCES SING.NL

DE GROOTSTE VAKBEURS VOOR DE TOTALE NATTE EN DROGE PROCESINDUSTRIE IN DE BENELUX • De nieuwste producten en technieken van ruim 200 exposanten • Hoogwaardig lezingenprogramma i.s.m. ISPT, NVDO en FedEC • Representatief aanbod met 50% Solids en 50% Fluids • Ook gratis toegang tot Macropak, Industrial European Dairy Show en World of Technology & Science